Cultuurcentrum Clemens

Conceptplan

Cultuurcentrum Clemens Informatie met betrekking tot de herbestemming van  De Clemenskerk te Hilversum tot  Cultuurcentrum voor Hilversum en omstreken

opgesteld door het bestuur van de Stichting Vrienden van de Clemenskerk maart 2006

Conceptplan Cultuurcentrum Clemens Inhoudsopgave 1. Inleiding op de huidige situatie

pag. 2

2. De waarde van het gebouw 2.1. Architectonische waarde

pag. 3

2.2. Gebruikswaarde

pag. 4

2.3. SWOT-analyse m.b.t. het gebouw

pag. 5

3. De Stichting Vrienden van de Clemenskerk 3.1. Activiteiten van de Stichting

pag. 6

3.2. Aanbevelingen voor de herbestemming

pag. 7

4. Visie op de herbestemming 4.1. Toekomstige functies

pag. 8

4.2. Respect voor de geschiedenis

pag. 8

5. Nader uit te werken concrete aspecten 5.1. Aankoop

pag. 9

5.2. Restauratie 5.2.1. Kennis en organisatie

pag. 9

5.2.2. Financiering

pag.10

5.3. Exploitatie

pag.11

6. Conclusie

pag.12

7. Verantwoording

pag.13

2

Hoofdstuk 1: Inleiding op de huidige situatie Het Conceptplan Cultuurcentrum Clemens is een opzet voor een plan tot herbestemming van de voormalige Clemenskerk aan de Bosdrift 53 te Hilversum tot cultuurcentrum voor Hilversum en omstreken, uitgevoerd door de Stichting Vrienden van de Clemenskerk. De voormalige St. Clemens Maria Hofbauer is eigendom van de Advies- en Beheersstichting Kerkelijk Onroerend Goed R.K. Bisdom van Haarlem. Het kerkgebouw is na het samengaan van twee parochies afgestoten en verkocht aan het Bisdom Haarlem. Het Bisdom gaf de voorkeur aan sloop van het gebouw, teneinde de grond te kunnen verkopen. Dit plan stuitte op verzet van voormalige parochianen en buurtbewoners. In samenwerking met het Cuypersgenootschap vochten zij dit besluit aan. Verschillende juridische procedures resulteerden uiteindelijk in een definitieve bevestiging in 2004 door de Raad van State van de Rijksmonumentenstatus voor het gebouw. Zowel het exterieur als het interieur van het gebouw werden als bijzonder belangwekkend aangemerkt. Sinds een einde kwam aan het gebruik van het gebouw voor de eredienst, in 1996, staat het gebouw leeg. Het is enkel nog gebruikt als opslag voor goederen; de pastorie wordt bewoond door tijdelijke bewoners. De tuin en de omheining van het grondstuk maken een sterk verwaarloosde indruk. Er is de afgelopen tien jaar niet meer geïnvesteerd in onderhoud; het gebouw is enkel wind- en waterdicht gehouden. Voor omwonenden en de gemeente Hilversum een treurige situatie, voor het Bisdom een lastige slepende kwestie en een grote zorg. Ondanks het spanningsveld van de tegengestelde belangen zijn in het verleden verschillende constructieve pogingen ondernomen om tot een oplossing te komen. Tot nog toe zonder een bevredigend resultaat. De Stichting Vrienden van de Clemenskerk hoopt met dit Conceptplan Cultuurcentrum Clemens een bevredigende oplossing te bieden voor alle betrokken partijen.

3

Hoofdstuk 2: De waarde van het gebouw. 2.1.

Architectonische waarde

Het kerkgebouw is gebouwd in 1914 door de Rotterdamse architect J.W.A. van Gils (18651919). Anders dan de in die tijd gebruikelijke neogotische bouw, werd hier gekozen voor een neoromaans / neobyzantijnse bouwstijl. Het is een uniek laat werk (Zie ¹ onder aan dit artikel) van deze architect, waar weinig meer van over is. In het oorspronkelijke ontwerp was nog een toren gepland, maar die bleef uit bezuinigingsoverwegingen achterwege. In 1922 is door J.Th. J. Cuypers (1861–1949) een gedeelte aangebouwd aan de kerk, in de stijl van het oorspronkelijke ontwerp. Het gebouw heeft een opvallende trapvormige opbouw van dakdelen, en een prachtig buitenaanzicht van de koorpartij. In het interieur zijn kenmerkend de centrale open ruimte zonder pilaren en de geblokte boogconstructies. Er werden gebrandschilderde ramen aangebracht uit het vermaarde atelier van Max Weiss en in 1923 werd een bijzonder Steinmeyer-orgel voor de kerk aangekocht. De Clemens speelt in Hilversum een belangrijke rol in stedebouwkundig opzicht. Deze rol is door de Hr. A. den Dikken uitvoerig belicht in zijn rapport over “De eerste stappen van bouwmeester W.M. Dudok in de Hilversumse Volkshuisvesting en Stedebouw”. (Zie ²) Dudok, die zo bepalend is geweest voor het kenmerkende karakter van veel bouwwerken in Hilversum, was aangezocht om de uitbreiding van Hilversum met een aantal volkshuisvestings-projecten vorm te geven. Hij had een zeer kritische visie op veel bestaande vormen van stadsuitbreiding. (Zie ³). Dudok is van mening dat in de “stedenbouwkunst” niet alleen belangrijke eisen van techniek, sanitair en economie aan de orde zijn, maar “zij doet ons bovendien, en naar mijne mening vóór alles, de stad beschouwen als een organisch geheel, dat een geheel van architecturale kunst kan zijn en moet zijn.” Veel is in de steden “hopeloos bedorven”. Dudok citeert Mr. Fockema Andreae uit “De Hedendaagsche Stedenbouw”: “Al heeft een stad nog zooveel verdiensten – perfecte rioleering, uitstekend drinkwater, degelijke woningen, goede verkeerswegen, zelfs lage belastingen – als zij lelijk is mist zy het voornaamste.” Dudok mist in de buitenwijken van Hilversum de duidelijkheid, de orde, de architecturale zwaartepunten, hij mist daarin de contrastwerking. Hij mist een doelbewust plan. De eigendomsverhoudingen hebben vaak het stadsbeeld bepaald. Dudok kiest ervoor om woningen te bouwen waarin niet alleen aan de hygiëne is gedacht, maar waar ook naar schoonheid is gestreefd. Daarom koos hij voor afwisseling, voor breking van rooilijnen, en voor samenhang met belangrijke architectonische punten. Bij het bouwen van de wijk rondom de Clemenskerk houdt hij op verschillende manieren rekening met zichtlijnen naar de kerk. “Op de architectonisch belangrijke punten is de nadruk gelegd door belangrijker architecturalen vorm. Zoo is tegenover de Clemenskerk aan de Leliestraat een groot blok van 13 woningen geplaatst met als middenpartij een poortgebouw, dat door de opneming van een bovenwoning, ook financieel, tot grooter ontwikkeling kan worden gebracht. Door deze wijze van bebouwing der Leliestraat is architectonisch een passende omgeving voor deze moderne kerkarchitectuur verzekerd.” (Technisch Gemeenteblad, Over een plan tot gemeentelijken woningbouw in Hilversum, juli 1917). Het stratenplan rondom de Clemenskerk is op de ligging van het gebouw afgestemd. “Dudok koos niet voor een zelfstandige tuinwijk met als uitgangspunt ‘tabula rasa’, maar verbond de wijk met de bestaande bebouwing, vooral met de monumentale Clemenskerk. Hij liet dit jonge monument (als sieraad van de stad) reliëf geven aan het stadsbeeld. De hele wijk wordt op deze ‘stadskroon’ gericht. … Het is een uniek gegeven, dat een tuinwijkplattegrond wordt gericht op een bestaand monumentaal object” Zo concludeert de Hr. Den Dikken in de 4

slotbeschouwing van zijn onderzoek naar de stedenbouwkundige betekenis van de Clemenskerk. ¹ In het standaardwerk “De 19de-eeuwse kerkelijke bouwkunst in Nederland” van drs. H.P.R. Rosenberg wordt de Clemenskerk aangeduid als enig “belangrijk later werk” van Van Gils. ² “De stedebouwkundige betekenis van de Clemenskerk in Hilversum”, door A. den Dikken (beleidsmedewerker monumentenzorg van de gemeente Hilversum), 1996. ³ Rapport over de Hilversumse volkshuisvesting door W.M. Dudok (20 juli 1915)

2.2.

Gebruikswaarde van de voormalige Clemenskerk.

Het Rijksmonument is een stijlvolle en sfeervolle locatie, bijzonder geschikt voor een herbestemming tot cultuurcentrum. Landelijk blijkt er grote belangstelling voor gebruik van dergelijke historische locaties. Hilversum heeft bovendien geen andere vergelijkbare gelegenheden, waar met een royale bezoekerscapaciteit, muziekevenementen in het klassieke segment kunnen worden georganiseerd. Ook voor koor- en toneeluitvoeringen, zowel op professioneel- als amateurniveau, heeft de Clemens als locatie al zijn diensten bewezen. De afwezigheid van een dienstdoend theater van formaat in Hilversum vergroot nog de gebruikskansen. Er is tevens geen grote expositieruimte voor de beeldende kunsten. De toegenomen vraag in de samenleving naar gelegenheden voor informatie en debat heeft de mogelijkheden van de locatie voor het gebruik voor lezingen en symposia benadrukt. Diverse mediagerelateerde organisatiebureaus hebben hun belangstelling al getoond. Nog los van de mogelijkheden van opnames door de omroepen zelf in het gebouw.

5

2.3.

SWOT-analyse m.b.t. het gebouw

In een SWOT-analyse (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) zijn enige aspecten met betrekking tot het gebouw die voor de herbestemming door de Stichting Vrienden van de Clemenskerk van belang zijn op een rij gezet.

Sterktes: - sfeervolle en stijlvolle locatie - bijzondere architectuurkenmerken, relatie met Dudok-bebouwing waar Hilversum zich mee profileert - Rijksmonumentenstatus - gebouw heeft reeds juiste bestemming (cultureel/sociaal) - gunstige kerkindeling (carréopstelling) - capaciteit: 50 – 500 personen - goede akoestiek voor muziekuitvoeringen - uniek Steinmeyerorgel - centrale ligging, bij winkelstraat - veilige buurt, sociale controle - ligging in mediastad - landelijk centraal gelegen

Zwaktes: - grote mate van achterstallig onderhoud - organisatielast restauratie - mogelijke overlast in de buurt - beperkte parkeergelegenheid - ontbreken van goede keuken - ontbreken adequate toiletgroep - beperkte/verouderde technische voorzieningen (verwarming/klimaatbeheersing/ licht/geluid/beveiliging

Kansen: - Behoud van een bijzonder monument, in het scala van de jonge monumenten van Hilversum (architectuurexcursies) - Gebouw krijgt weer een maatschappelijke functie - Aanwinst als plaatselijke, regionale en landelijke locatie voor sociale en informatieve bijeenkomsten - Bijdragen aan vergroten leefkwaliteit omgeving Gijsbrecht - Culturele magneetfunctie voor Hilversum - Profijt voor aan bezoekers gerelateerde bedrijvigheid in de omgeving (middenstand/ horeca/ toerisme algemeen) - Podiumfunctie voor muziek en toneelgezelschappen - Mogelijk te verhuren deelruimten in het gebouw/pastorie na restauratie

Bedreigingen: - Zware financiële restauratielast, met mogelijk nog onbekende extra kostenposten - Hoge jaarlijkse onderhoudskosten - Rapport op de wet milieubeheer (verkeerstoename) - Eventueel uitblijven benodigde financiële ondersteuning gemeente, provincie, rijk, fondsen, sponsors.

6

Hoofdstuk 3: De Stichting Vrienden van de Clemenskerk 3.1. Activiteiten van de Stichting De Stichting Vrienden van de Clemenskerk is opgericht in de nadagen van de Clemensparochie, toen het gebouw nog in gebruik was als parochiekerk. Destijds waren leden al actief om het gebouw ook voor culturele activiteiten in te zetten. Er vonden veel concertuitvoeringen plaats, exposities, en zelfs een semi-professionele uitvoering van de musical Jesus Christ Superstar. De jaren die volgden op de sluiting van de kerk als parochiekerk stonden volledig in het teken van het voorkomen van de sloop van het gebouw. Sinds de definitieve bevestiging van de status van Rijksmonument zijn de activiteiten voor de herbestemming van het gebouw weer opgepakt. De Stichting omvat op dit moment een vijftiental actieve leden, met een groot netwerk in de culturele en maatschappelijke contreien van Hilversum en omgeving. De Stichting werkt aan een uitgewerkt Plan Cultuurcentrum Clemens. Voor de invulling van diverse concrete aspecten hiervan wordt of is reeds actief onderzoek verricht. Onderzoek en activiteiten zijn met name gericht op:  Partners voor ontwikkeling herbestemming + restauratie. Diverse instanties zoals de Stichting Oude Hollandse Kerken, Rijksdienst Monumentenzorg, gespecialiseerde kerkarchitecten, en de afdeling monumenten van de gemeente Hilversum.  Partners voor financiering: A: Diverse subsidiemogelijkheden: Restauratiefonds, Brimregeling, mogelijkheden via de provincie, EU-gelden (in het kader van de samenhang met de bebouwde omgeving), gemeente. B: Geschikte Fondsen (met name VSB-fonds en Anjer cultuurfonds) C: particuliere geldstromen.  Partners voor exploitatie. Geïnteresseerde toekomstige gebruikers; organisatiebureaus van congressen, symposia; mogelijke vaste huurders (wellicht ook van te ontwikkelen deelruimten in het gebouw). Het streven van de Stichting Vrienden van de Clemenskerk is om te komen tot overname van het grondstuk met kerkgebouw en pastorie, mits er in de onderhandeling met bisdom en gemeente voldoende ruimte blijkt om dit haalbaar te maken. De Stichting wil in een open overlegsituatie met alle betrokken partijen zoeken naar de beste oplossing hiervoor.

7

3.2. Aanbevelingen voor de herbestemming De Clemenskerk die voor veel mensen een vertouwde plek geweest is waar men lief en leed gedeeld heeft en een gebouw dat voor velen een fraai oriëntatiepunt is in hun stad of buurt. Een kerk waar Dudok zijn stedenbouwkundige ontwerp voor de buurt op aan liet sluiten, de Clemenskerk vormt het ankerpunt in het door Dudok ontworpen eerste gemeentelijke woningcomplex uit 1915. Maar helaas is de Clemens een gebouw dat al vele jaren leeg staat. De kerk verdient veel meer dan gesloopt te worden en in de vergetelheid te raken. Waarom iets slopen dat met zeer veel idealen gebouwd is? Waarom niet hergebruiken? Het rijksmonument moet gerestaureerd worden en weer een functie voor de gemeenschap krijgen. Daarom een Cultureel Centrum in de Clemens zodat het gebouw voor de geschiedenis van Hilversum behouden blijft en een ieder van de schoonheid van deze kerk kan blijven genieten. Ing. Stella van Heezik Projectleider Stadsherstel Amsterdam N.V. afdeling Planontwikkeling en Restauratie Namens het bestuur van de Federatie Hilversumse Zangverenigingen wil ik graag uw aandacht voor het volgende: Bij de zangkoren in Hilversum bestaat veel belangstelling voor uw plannen om van de Clemenskerk een Cultureel Centrum te maken. In het verleden hebben in de Clemenskerk vele concerten plaats gevonden met groot succes doordat de akoestiek in de kerk bijzonder goed is, het zingt er licht, het aanwezige Steinmeyer orgel is een zeer waardevol instrument en ook de centrale ligging van de kerk is gunstig. Wij steunen dan ook van harte uw initiatieven om tot het stichten van een cultureel centrum te komen waarin vele van de ongeveer 35 Hilversumse koren een thuis zullen vinden, zo mogelijk als repetitie ruimte en zeker als concertruimte voor uitvoeringen met orgel en/of orkest begeleiding. De Clemens moet blijven!. Mevr. L. J. Smallegange-Wolthers, secretaris. namens de Federatie Hilversumse Zangverenigingen.

Ik waardeer de pogingen om de Clemenskerk te behouden. Het zal niet eenvoudig zijn maar ik hoop dat het zal lukken. De kerk is niet alleen een bijzonder gebouw in zijn omgeving maar staat ook bekend om zijn fraaie akoestiek en bijzondere orgel. Hij zou m.i. zeer geschikt zijn als concertpodium voor uitvoeringen van zang en muziek. Door de bouw van de kerk kan het podium centraal gesitueerd worden en kan het publiek dus dicht op de uitvoerende zitten. Veel succes! Rients Slippens Cultuurmakelaar Hilversum. 8

Hoofdstuk 4: Visie op herbestemming 4.1. Toekomstige functies De Stichting Vrienden van de Clemenskerk wil zich bij de herbestemming van het gebouw richten op een brede maatschappelijke functie, door er activiteiten te laten plaats vinden die zich bevinden in het gebied: cultuur, ontmoeting, uitwisseling, bezinning. De locatie zal te huur zijn door particulieren, plaatselijke en landelijke organisaties voor activiteiten die passen bij de sfeer, concrete mogelijkheden en de herbestemming van het gebouw. Voorbeelden:          

Lezingen Symposia Concerten Toneeluitvoeringen Bijeenkomsten op het gebied van literatuur en poezie Bijeenkomsten van kunst- en cultuurorganisaties Maatschappelijke ontmoetingsbijeenkomsten Bezinningsbijeenkomsten Opnames door omroeporganisaties Tentoonstellingen.

4.2. Respect voor de geschiedenis De Stichting Vrienden van de Clemenskerk is zich bewust van de noodzaak om bij de herbestemming van een voormalig kerkgebouw zorg te dragen voor een passend gebruik van de locatie; ze stelt zich op het standpunt dat bij het gebruik van de locatie rekening dient gehouden te worden met de waardigheid en de geschiedenis van het gebouw. Bij twijfelgevallen zal iemand worden geraadpleegd die deskundig is op dit terrein. Op dit moment is de Hr. Koen Verhagen aan de Stichting verbonden als “adviseur passend gebruik”. In meer algemene zin kan de Stichting zich vinden in het beleid van de VBMK (Vereniging van Beheerders van Monumentale Kekgebouwen) waar zij reeds lid van is. De visie van de VBMK op hergebruik van monumenten wordt in een Nieuwsbrief van 2004 als volgt verwoord: Hergebruik van monumenten is een streven dat past in het begrip “actieve monumentenzorg”. Actieve monumentenzorg gaat ervan uit dat een monument een plaats dient te hebben in de huidige maatschappij. Gebouwen zijn geen “dode dingen”, doch dienen levend te worden gehouden door er een rol aan toe te kennen. Ze dienen een functie te krijgen, die past in de huidige samenleving. De investeringen die worden gedaan om het gebouw in stand te houden (het vaak vele restauratiegeld) vloeien op deze wijze indirect terug naar de samenleving, die tenslotte het geld bijeen heeft gebracht om het monument te behouden. En juist door het monument te gebruiken wordt verval voorkomen. Het permanent gebruik van een monument behoedt het voor sluipend verval, wat op termijn dure reparaties voorkomt en maakt reguliere restauratie minder frequent noodzakelijk, wat op de lange termijn dus geld bespaart. Een monument dat leeft, gebruikt wordt door zijn omgeving, een functie heeft, daarvan wordt het nut en de noodzaak ingezien en verkrijgt aldus maatschappelijk draagvlak. Uit de 1e Nieuwsbrief VBMK, 2004

9

Hoofdstuk 5: Nader uit te werken concrete aspecten 5.1. Aankoop Met het oog op de aankoopconstructie zijn verschillende mogelijkheden de revue gepasseerd. Hiertoe zullen desgewenst gericht nadere gesprekken worden gevoerd. Het inschakelen van een projectontwikkelaar (er is o.a. reeds contact geweest met Monteflore), die in samenhang met nieuwe bebouwing voor de naastgelegen school (grondstuk van de gemeente Hilversum), en het buurthuis (grondstuk van de Emmausparochie, gebouw in huur bij buurtwerk SIS) mogelijk ook een deel van het terrein van de Clemenskerk zou kunnen ontwikkelen, behoort tot de mogelijkheden. Deze optie is wellicht op termijn aantrekkelijk, ook in verband met het realiseren van parkeergelegenheid, nevenruimtes voor het cultuurcentrum en de samenhang in de directe omgeving. Hierbij zijn echter nog veel aspecten onzeker, met name in hoeverre hieruit financieel voordeel is te verwachten ten gunste van de restauratie van het Clemensgebouw. De mogelijkheden zullen in de toekomst verder worden onderzocht en kunnen eventueel worden uitgewerkt in een te vormen stuurgroep waarin alle betrokken partijen (gemeente, Paulusschool, buurtwerk SIS, omwonenden en een Stichting Beheer Cultuurcentrum Clemens) deelnemen. Dit zou een omvangrijk project betreffen, met een looptijd van tenminste enkele jaren. De Stichting Vrienden van de Clemenskerk heeft besloten zich allereerst te richten op de haalbaarheid van behoud en restauratie van de voormalige Clemenskerk zelf. Vanuit de huidige onzekere situatie met betrekking tot ontwikkelingsmogelijkheden van het terrein, en de daarmee gemoeide kosten (vooral wat betreft parkeergelegenheid) zullen onderhandelingen met het bisdom en gemeente gunstig moeten verlopen om het risico dat de Stichting bij overname op zich neemt acceptabel te maken. De Stichting wil al haar mogelijkheden aanwenden en inzetten om overname en restauratie van het gebouw te realiseren, maar ze zal hiervoor op voldoende steun moeten kunnen rekenen, anders gaat de welwillende inzet ten onder aan de opeengestapelde last uit het verleden.

5.2. Restauratie 5.2.1. Kennis en organisatie Met betrekking tot de restauratie kan de Stichting gebruik maken van de expertise van diverse instellingen en organisaties, evenals van vergelijkbare herbestemde kerkgebouwen in Nederland, waarvan kennis en informatie is gebundeld in de Vereniging Beheerders Monumentale Kerkgebouwen. Belangrijke informatiekanalen zijn: de afdeling Monumentenzorg van de gemeente Hilversum, de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, de Stichting Nationaal Monumentenfonds, het Nationaal Restauratiefonds, de Federatie Monumentenwacht Nederland, het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holand en de Stichting Oude Hollandse Kerken. Voor de organisatie van het restauratietraject wordt gedacht aan een aparte Beheersstichting, met een bijbehorend Fonds Restauratie Clemens.

10

5.2.2. Financiering Voor de financiering van de restauratie en onderhoud van het Rijksmonument zijn we sinds 1 januari 2006 aangewezen op de nieuwe Brim-regeling. Doel is dat alles hiermee via één loket geregeld wordt; subsidieplafonds voor onderhoud verdwijnen, en ook monumentale interieurs komen voor subsidie in aanmerking. Die nieuwe regeling blijkt echter voor de restauratie van kerkgebouwen nogal ongunstig uit te pakken. Volgens de huidige planning zijn kerkgebouwen pas in 2010 aan de beurt. Tot die tijd dient voor kerkgebouwen nog aanspraak te worden gemaakt op de oude Brrm en Brom regeling. In de nieuwe Brim-regeling wordt slechts 60 à 65 % van het benodigde restauratiebudget vergoed. Voor het resterende bedrag dient een beroep te worden gedaan op gemeentelijke en regionale regelingen, met aanvulling van gelden uit Fondsen en van zakelijke en particuliere geldschieters. Het subsidiepercentage van de oude Brrm-regeling bedraagt 70 % van de subsidiabele kosten, van een pastorie (wanneer die als woonhuis wordt aangemerkt) maximaal 50 %. Voorwaarde voor subsidie zijn een restauratieplan en een meerjarig onderhoudsplan. Stappen die dienen te worden doorlopen voor het verkrijgen van restauratiesubsidie: -

Opstellen van restauratie en onderhoudsplan Aanvraag restauratie en/of bouwvergunning Subsidieaanvraag indienen bij de gemeente, voorzien van restauratiebegroting, bestek en bouwtekeningen oude/nieuwe situatie Berekening door gemeente of RDMZ van de subsidiabele kosten Opname restauratie in meerjarig uitvoeringsprogramma

Een goedgekeurd onderhoudsplan is – mits het eigen aandeel in de onderhoudskosten is geregeld- subsidiabel volgens het Brom-1997. In hoeverre daar in de huidige situatie van de Clemenskerk nog sprake van kan zijn is nog niet duidelijk, gezien het langdurige achterwege blijven van het noodzakelijke onderhoud. In 2001 is een begroting voor herstel achterstallig onderhoud opgesteld door kerkarchitect Paul van Vliet uit Loosdrecht. De kosten voor direct noodzakelijke herstelwerkzaamheden werden toen begroot op € 140.000,- De kosten voor een totale restauratie van het gebouw werden destijds begroot op € 980.000,- , waarbij inbegrepen het herstel van de oorspronkelijke lei-bedekking van het dak (begroot op € 240.000,-) Een geactualiseerde raming van de restauratiekosten bedraagt circa 1,5 miljoen euro. De zorgen met betrekking tot de gevolgen van het achterstallige onderhoud met betrekking tot de staat van het gebouw zullen onderwerp van gesprek moeten zijn bij mogelijke besprekingen ter voorbereiding op een eventuele overname van het eigendom door de Stichting. Nader punt van onderzoek vormt de mogelijkheid om eventueel aanspraak te maken op EUgelden via de Provincie, vanwege de samenhang met de bebouwde omgeving. Deze mogelijkheid (met succes aangewend bij het herstel van de kerk in Groenlo in samenhang met herstel van de vestingwerken) zal in overleg met de Heer den Dikken (beleidsmedewerker afdeling Monumentenzorg Gemeente Hilversum) nader aan de orde komen.

11

De zorgen met betrekking tot de landelijke subsidieregelingen, zoals die concreet uit blijken te werken voor het behoud van kerkgebouwen, worden op landelijk niveau aan de orde gesteld door de Taskfoce Toekomst Kerkgebouwen, waar Door Jelsma, de huidige voorzitter van de Stichting Vrienden van de Clemenskerk deel van uit maakt. De zorg om het behoud van kerkgebouwen heeft namelijk ook een landelijk aspect. Dit staat los van de plaatselijke inspanningen die geleverd kunnen worden op velerlei vlak om financieringmogelijkheden aan te boren.

5.3. Exploitatie De Exploitatie van Cultuurcentrum Clemens zal in dienst staan van het in stand houden van het Rijksmonument en het vormgeven van een cultureel maatschappelijke functie voor de omgeving. Er is geen sprake van een winstoogmerk, enkel van een kostendekkende begroting voor de lopende exploitatie van het cultuurcentrum. In de huidige opzet wordt hierbij uitgegaan van één betaalde functie, die van coördinator, met actieve ondersteuning door meerdere vrijwilligers. Het beheer zal georganiseerd worden in een aparte Stichting met een nader te bepalen definitieve naam voor het cultuurcentrum. Op de voorgestelde wijze is het zeer goed mogelijk om een exploitatie te realiseren, zoals blijkt uit eigen informatie en uit diverse andere praktijkvoorbeelden. Voorwaarde is dat extra kosten, zoals bijvoorbeeld herstelwerkzaamheden interieur en vernieuwen inrichting met financiering vanuit bedrijfsleven en particulieren wordt gerealiseerd. Een plan van aanpak hiervoor wordt opgesteld zodra de besprekingen met de huidige eigenaar van het gebouw concrete vormen aannemen.

12

Hoofdstuk 6 Conclusie In de visie van de Stichting Vrienden van de Clemenskerk is er in de huidige situatie alle reden om nader met betrokken partijen in overleg te gaan. Oftewel met de Advies- en Beheersstichting Kerkelijk Onroerend Goed R.K. Bisdom van Haarlem, de gemeente Hilversum, en de Stichting Vrienden van de Clemenskerk. Er zijn nog zaken die nader uitgewerkt dienen te worden voor een feitelijke oplossing kan worden gerealiseerd, maar een basis hiervoor lijkt zeker aanwezig. Bovendien is het in ieders belang dat voor de huidige situatie -een hoe langer hoe meer in verval rakend Rijksmonument zonder actuele gebruiksbestemming, midden in een woonomgeving- op korte termijn een oplossing wordt gevonden.

13

Hoofdstuk 7 Verantwoording Dit document, het Conceptplan Cultuurcentrum Clemens, is in overleg vanuit het bestuur van de Stichting Vrienden van de Clemenskerk ontstaan, met gebruikmaking van onderdelen die in de afgelopen periode door betrokken leden zijn opgesteld, op basis van eigen onderzoek en informatie van diverse adviesinstellingen op het gebied van kerkelijke monumenten. Het document vormt een neerslag van het geheel van inspanningen tot behoud en herbestemming van de voormalige Clemenskerk door de Stichting. Het is dientengevolge aan veranderingen onderhevig en zal desgewenst worden uitgebreid met nader te verkrijgen informatie.

De Stichting Vrienden van de Clemenskerk is geregistreerd bij de Kamer van Koophandel onder nummer 41194241. Het huidige bestuur wordt gevormd door: Mevr. Th. Jelsma

voorzitter

De Hr. P.A. Zuijderduin

secretaris

De Hr. J.M.J. Derkx

penningmeester

De Hr. G.P.M. van Riet

algemeen bestuurslid

Advies wordt verleend door: De Hr. K.C.W. Verhagen De Hr. J. Pronk

14