Credo. ik geloof in een beweging van mensen die in het gewone leven laten zien wat Jezus bedoelt

30ste jaargang nr. 9

Verschijnt 16x per jaar

Credo ik geloof niet in één grote kerk voor alle mensen die geloven niet in een kerk van grote gebouwen en schitterende kathedralen ik geloof niet in een kerk die groeit door toedoen van allerlei commissies, vergaderingen en synodebesluiten…

zaterdag 11 juli 2015

Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem

ik geloof in een beweging van mensen die in het gewone leven laten zien wat Jezus bedoelt die zich laten inspireren door de Geest door Gods toekomst die niet op de voorgrond treden maar ongekende krachten ontwikkelen, ja, daar geloof ik in… Uit: Er zijn hier geen christenen…, Theo van Teijlingen (Novapres 2002)

1

Colofon Kerkperspectief

Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem verschijnt 16x per jaar

Kopijdatum: maandag 27 juli - 18.00 uur. Kopij voor Kerkperspectief nr. 10 (van 8 augustus - 5 september 2015) (4 weken dus!) mailen naar: [email protected]

Wijknieuws

Aanleveren via de wijkredacties. De namen en adressen staan vermeld in de koppen bij de wijkberichten.

Redactie

Rita Hop (tel. 026-3819135), Theo van Loenen, Bertrand Hoek, Henny Kalisvaart (eindredactie/lay-out).

Abonnementen

Wim van Woerkens, telefoon: 026–3811103 e-mail: [email protected] Kosten: Jaarabonnement: € 21,50 Digitaal abonnement: € 11,50 ING rekening: NL72INGB0002571164

Adverteren in Kerkperspectief

Info: Wim van Woerkens, telefoon: 026-3811103, e-mail: [email protected] Website: www.kerkperspectief.nl Drukwerk: Digidruk Vandenhul BV, Wijchen Kerkelijk Bureau PGA Rosendaalseweg 507, 6824 KL Arnhem telefoon: 026-4420987 e-mail: [email protected] Geopend: elke werkdag 9.00 - 12.30 uur

Bankrekeningen PGA

voor vrijwillige bijdragen: NL96FVLB0635817187 t.n.v. Protestantse Gemeente te Arnhem. voor overige: NL63FVLB0699642132 t.n.v. Protestantse Gemeente te Arnhem.

Diaconaal bureau

Diaconaal consulenten/secretaris: Margriet Kok, Nancy Spiele en Alie Teunissen Rosendaalseweg 507, 6824 KL Arnhem telefoon: 026-3512201 e-mail: [email protected] website: www.diaconiearnhem.nl

Bankrekeningen diaconie

voor vrijwillige bijdrage: NL78FVLB0225387522 t.n.v. College van Diakenen Arnhem o.v.v. vrijwillige bijdrage 2015. Voor overige giften: NL33FVLB0635800667 t.n.v. College van Diakenen Arnhem. 2

Van de redactie

30 Juni: voor het eerst konden we in de tuin vergaderen. Wat een koud voorjaar hebben we gehad! Maar... wat een hittegolf staat ons te wachten! Zaterdag start de Tour, in de bloedhitte. Het is een bizarre week, en niet alleen vanwege de te verwachten warmterecords. Maar ook doordat Griekenland misschien failliet wordt verklaard; doordat jongens met mitrailleurs op zo’n manier martelaars willen zijn; omdat de klussenier vandaag nog tot over zijn oren in het werk zit, maar morgen bijna werkloos wordt; omdat we niet meer op een goede manier voor onze ouderen kunnen zorgen; omdat er steeds meer vluchtelingen naar Europa komen; omdat we ons niet heel veel zorgen maken over de toekomstige energievoorziening; omdat de jeugd weer druk is met het sparen van dierenplaatjes; omdat we er vandaag een schrikkelseconde bij hebben gekregen; omdat... omdat... Inmiddels is het 1 juli, de helft van het jaar zit erop. Het is nu na middernacht en heerlijk buiten, ik zat er net nog even. Wat een rust, wat een koelte. Als je in de Eusebiuskerk bent, dan kun je ook diezelfde rust en koelte ervaren. Op zondag 21 juni is daar Evert Brink geïnstalleerd als pionier van de PKN in dienst van de PGA. Op de omslag staat een foto van deze plechtigheid. In Kerkperspectief zal hij iedere keer zijn eigen ‘kolom’ vullen, onder het kopje Spirit. Zo leert u hem en zijn werk in Arnhem beter kennen. Ds. Hubertien Oostdijk heeft een cursus ‘Pastorale zorg rondom echtscheiding’ gevolgd. Zij vertelt hierover in de rubriek Voor het Voetlicht. Het gaat o.a. over het rouwen dat ook bij echtscheidingen hoort. Welke rol speelt de kerk bij het proces en de verwerking van de scheiding? Ook de Algemene Kerkenraad heeft een drukke agenda. Voorzitter Jan Liebeton schrijft over de inzegening van Evert Brink, over het initiatief van een ontmoeting tussen christenen en moslims, en over het convenant met de Regenboog. Weer allerlei belangrijke zaken die momenteel aan de orde zijn. Paul van Lunteren heeft na zijn stage weer meer tijd om verhalen uit de kerkelijke geschiedenis van Arnhem te schrijven. Deze keer geeft hij zijn visie op het leven van ds. Overduin, in Arnhem geen onbekende. Enkele wijkredacteuren hebben zich verdiept in geschiedenissen binnen en buiten ons land, zoals u kunt lezen op de pagina’s van de Lutherse kerk en de Waalse kerk. Interessante lectuur voor deze vakantietijd. Als extraatje kunt u op pagina 22 een verslag lezen van de 35ste Ev. Kirchentag die in juni in Stuttgart is gehouden. Het geeft een goede indruk van wat zo’n week eigenlijk inhoudt. Met als achterliggende vraag: Zou zoiets ook in Nederland mogelijk zijn? Voor nu wens ik u, ook namens de redactie, een fijne ‘we doen even niets’-tijd toe, thuis of ergens in stad of land. Eind juli zijn we er weer, dus: “tot in de pruimentijd”, hoewel de kersen nu ook heerlijk zijn! Hartelijke groeten en tot over vier weken, 38ºC Henny Kalisvaart, eindredacteur.

Data Kerkperspectief 2015-2016

Nr. 10 11 12 13 14 15 16 1

Kopijdatum 27 juli 24 augustus 14 september 5 oktober 26 oktober 16 november 7 december 4 januari 2016

Verschijningsdatum 8 augustus 4 weken! 5 september startzondag 26 september 17 oktober 7 november 28 november Advent 19 december Kerst 16 januari 2016

Voor het Voetlicht Pastorale zorg rondom echtscheiding In de afgelopen maanden heb ik een cursus gevolgd rondom echtscheiding. Het viel mij op dat ik als predikant zelden met ernstige huwelijksproblemen werd geconfronteerd… Soms hoorde ik ervan als de echtscheiding al een voldongen feit was. Ik vroeg me wel eens af: wat doe ik verkeerd? Echtscheiding gaat immers aan de deur van de kerk niet voorbij...? En getuige de statistieken mondt één op de drie huwelijken uit in een echtscheiding. Bij de cursus bleek dat ik bepaald niet de enige was die er maar weinig mee geconfronteerd werd. De algemene tendens was, we wisten het te laat… Wat ik gaandeweg de cursus ontdekte, was dat het lijkt alsof er op echtscheiding - of misschien moet je het zelfs breder trekken, huwelijksproblemen - een taboe rust. Je praat er niet zo makkelijk over, je hangt je vuile was immers niet buiten. Het wordt doorgaans als een privé-kwestie gezien. En mocht het inderdaad op een echtscheiding uitlopen dan verwacht de buitenwereld dat je ‘normaal’ doet terwijl echtscheiding ook altijd gepaard gaat met rouw, hoe onhoudbaar de situatie misschien ook was. Waar rouw bij weduwen/weduwnaren redelijk geaccepteerd Is, in ieder geval in het eerste jaar, is dat bij echtscheiding veel minder geaccepteerd, terwijl de fasen van rouw bij echtscheiding vrijwel identiek zijn als die bij de dood van een geliefde. Niet altijd heeft de kerk ook een positieve rol gespeeld bij huwelijksproblemen en echtscheiding. Want leert de Bijbel ons niet dat scheiden verboden is, alleen toegestaan bij overspel? Ja, dat mag zo zijn, maar leert diezelfde Bijbel ons niet dat we leven in een gebroken wereld en dat het ons past ruimhartig te zijn….? Schriftgeleerden en Farizeeën brachten een vrouw bij Jezus die op heterdaad op overspel betrapt was, Johannes 8. Volgens de wet van Mozes zou zij gestenigd moeten worden. Jezus zei toen, een meesterlijke zet: ‘Wie van jullie zonder zonde is, werpe de eerste steen’. Jezus veroordeelde haar niet, zijn genade is ruimhartig en Hij is liefdevol. Hoe liefdevol is de kerk, de gemeente van Jezus Christus? Hoe vaak heeft de kerk klaargestaan met het opgeheven vingertje? In het kader van de cursus heb ik een drietal interviews gehouden, twee met mensen die een scheiding achter de rug hebben en een met een collega predikant. Bij de één, liet de gemeente het afweten, de pastorale zorg schoot ernstig tekort en hoewel aan de gemeente meegedeeld was dat het huwelijk verbroken was, kwam er geen reactie van ‘hoe is het nu’, of ‘kom een keer koffiedrinken’. Bij de ander was er gelukkig goede pastorale zorg.

In deze rubriek laten predikanten en andere kerkleden iets zien van wat hen bezighoudt en wat ze graag met de kerkleden Arnhem-breed willen delen.

Een aantal aandachtspunten:

- Voorkomen is beter dan genezen. Moeten we als kerk meer investeren in huwelijkspastoraat? En zo ja, hoe dan? Hoe doen collega’s dat? Wat kunnen we daarin van elkaar leren? - Goede pastorale zorg is van groot belang, een vanzelfsprekendheid maar de werkelijkheid is wel eens wat weerbarstiger. Uit één van de interviews bleek juist hoe belangrijk het was dat de predikant zelf contact opnam en zelf contact hield. Dit in tegenstelling tot de tendens die steeds meer ontstaat, namelijk dat men zelf contact met een predikant moet opnemen, omdat de tijd hetzelfde blijft maar de pastorale wijken steeds groter worden… - Goede mediaton of een goede advocaat kan een gang naar de rechter voorkomen. - Let vooral op de kinderen, zij zijn, ook dat blijkt, doorgaans het kind van de rekening.

ds. Hubertien Oostdijk-van Andel

Als dagen weken worden, van zwijgen en negeren, woede omslaat in pijn, verdriet weer woede wordt, als het hart voelt als een beurse plek bij iedere gedachte, als rust en vrede vreemde woorden zijn. Wat zal ik dan nog zeggen. Wat zal ik dan nog doen. De stilte is niet zacht in dit geval, de stilte schreeuwt, maar moet het zijn dan is het zo, elk mens heeft recht te leven zo hij wil. Ooit wordt het anders, tijd lost op, verdriet wordt rust en stilte is weer stilte, waar ruimte is, voor liefde en begrip.

Gerda Boevé 3

De eerste dag Zondag 12 juli - Jesaja 52: 1 – 6; Marcus 6: 6b – 13

God belooft dat Zijn volk mag terugkeren naar Jeruzalem. De stad lag verlaten door de ballingschap, maar nu mag zij zich verheugen dat God omziet naar de stad. De ballingschap van zowel in Egypte als die in Babylonië is voorbij. De heidenen zullen uit Jeruzalem verdwijnen; veelbetekenend is de oproep om het stof af te schudden. Stof dat de heidenen hadden meegebracht waardoor de stad werd verontreinigd. De ketenen die haar bevolking bonden, zullen worden verbroken. De stad mag zich opmaken om God weer in haar midden te ontvangen. Dan zal Hij, God, Zijn volk bevrijden door het al zijn zonden te vergeven. Dan zal iedereen Zijn Naam kennen. Men zal dan ervaren, dat datgene wat het volk met de naam Here belijdt, dat dat de waarheid en de werkelijkheid is; in Jeruzalem, in heel Israël ja, over de hele wereld. Schijnbaar tegengesteld aan die in Jesaja is de tekst bij Marcus. Jezus draagt hier de apostelen op om twee aan twee erop uit te trekken om Zijn boodschap aan de wereld te brengen. Twee aan twee worden ze uitgezonden want, naar Joodse opvatting, geldt alleen een getuigenis van twee mensen als rechtsgeldig. De boodschap is om door prediking en optreden de macht van satan te verpletteren. Niets mogen ze meenemen aan eten, want Jezus zal voor ze zorgen. Wel een staf om als herder aan de toevertrouwde kudde te denken en sandalen. Komen ze in heidens gebied en wil men de boodschap van Christus niet horen, zegt Jezus, schud dan het stof van uw voeten. Worden ze wel ontvangen, blijf daar dan totdat jullie weer vertrekken. En de apostelen trokken door het land en preekten de oproep tot bekering; ze dreven boze geesten uit en ze zalfden veel zieken met olie en ze genazen die zieken daardoor (Jak. 5: 14 -15). Niet de handoplegging maar de olie van de zalving heeft een genezende kracht. De betekenis en werking van die olie is gelijk aan de kracht van de handoplegging. En wij, zoveel jaren en eeuwen na het verhaal in Marcus, ontvangen wij dagelijks de discipelen? Vertrouwen wij ook steeds dat Christus elke dag voor ons en de onzen zorgt? Dan mogen wij blij zijn, dat wij een God hebben, die zo goed voor ons zorgt.

Zondag 19 juli Jeremia 23: 1 – 6; Marcus 6: 30 – 44

De eerste verzen bij Jeremia schetsen de situatie, die ontstaat als de koningen niet naar hun volkeren omzien. Ze worden met herders vergeleken, die niet op hun kuddes letten: de schapen worden naar alle kanten verspreid. Deze tekst is een toespeling op de nog komende deportatie naar Babylon. Maar in vers 3 belooft God dat Hij naar Zijn volk om zal zien, Hij zal Zijn volk in de toekomst weer verzamelen zoals een goede herder zijn schapen bijeenhoudt. Daarna volgt er een profetie, een belofte, dat God uit het huis van David, een rechtvaardige Spruit zal verwekken. We lezen hier al de profetie over Gods Zoon, Die uit het huis van David geboren zal worden, wat deftiger gezegd: Hij zal uit Jesse’s stam voortspruiten. In de Adventstijd lezen we dit alles in detail. Hij zal als koning regeren, verstandig handelen en gerechtigheid doen over zowel Juda als heel Israël. In Marcus 6 zien we concreet hoe deze Spruit handelt en wonderen doet. Eerst wordt verhaald hoe de apostelen terugkeren van hun zendingstochten. Daarna is er het verhaal van de wonderbare spijziging. Met vijf broden en twee vissen geeft Jezus aan vijfduizend mensen te eten. Jezus zag de scharen en Hij was ontroerd omdat deze mensen als schapen zonder herder waren (Num. 27: 15 – 18; Jer. 23: 2). Jezus vergadert deze mensen omdat Hij ontroerd is, want zoals God Zijn volk vergaderde in de woestijn, zo doet Jezus met deze mensen. Hij toont Zijn almacht door ze te eten te geven op een ongelooflijk wonderbaarlijke manier. Hij brengt de schapen samen; Hij geeft ze te eten. Wie er nog aan twijfelde, wie toch wel Jezus was, wat in Nazareth zo duidelijk werd, kan hier zien wie Jezus is: Gods Zoon, die Zijn volk 4

weer bijeenbrengt. Gods Zoon, Die met beperkte middelen duizenden mensen te eten geeft. Gods Zoon, Die ook vandaag tegen ons zegt: Volg Mij.

Zondag 26 juli - Jesaja 63: 7 - 14; Marcus 6: 45 - 62

De tekst van Jesaja 63 is een klaaglied: Jeruzalem is verwoest en er is geen uitzicht op herstel. Daarom roept het volk tot God om al Zijn wonderdaden zoals Hij vroeger deed, om die barmhartigheid en om die goedertierenheid weer aan Zijn volk te verrichten. In de dagen van benauwdheid, door Zijn liefde en door Zijn genade, hoopt men op bevrijding hoewel het volk ongehoorzaam was geweest. In wanhoop haalt men de daden van Mozes aan, die het volk door de Schelfzee leidde. Daarom zijn er de vragen waar de Heilige Geest blijft, waar de wonderdaden zijn, die ooit het volk van Israël te zien kreeg, toen het door de woestijn trok. Men wil daarmee, met die wonderdaden aan God een grote en luisterrijke naam geven, maar schijnbaar houdt God Zich doof. Eenzelfde situatie lezen we bij Marcus: de discipelen krijgen opdracht om met hun boot de zee op te gaan. Jezus blijft aan land en Hij ziet hoe de discipelen worstelen om de boot in de storm op koers te houden. Om hen te hulp te komen wandelt Jezus over het water naar de boot, maar in plaats dat ze gerustgesteld worden, raken de discipelen nog meer overstuur. Ze menen een spook te zien, maar Jezus zegt, dat ze moed moeten houden, want dat Hij het is. Als Hij aan boord klimt, is de storm meteen over, maar niet in het gemoed van de discipelen. Jezus zegt tegen ze, dat ze te weinig geloof in Hem hebben. Hij heeft al twee keer een wonder gedaan met de broodvermenigvuldiging en dan ze snappen het nog niet. Wat hebben wij aan deze twee teksten? Eén ding: dat we blindelings op Jezus kunnen vertrouwen, dat welke tegenslag wij ook kunnen ervaren, dat we dan toch goede moed moeten houden. Het wanhopige volk bij Jesaja en de verwarde discipelen mogen ons niet tot voorbeeld zijn, maar wel dat we op Jezus’ woorden kunnen vertrouwen. Dat is onze troost; dat is ons geloof.

Zondag 2 augustus - Deuteronomium 10: 12 – 21; Marcus 7: 1 - 23

Een oproep; een oproep van Mozes aan het Joodse volk om God trouw te dienen zeker nu men op het punt staat het Beloofde Land in te gaan. Daar zal men worden geconfronteerd met de verleiding van de afgoderij, de rijkdommen in het land en het handelen volgens eigen inzicht. Het is God, Die jullie in Kanaän brengt; denk daarom aan alle goede dingen, die Hij aan Israël heeft gedaan. Ook wij gaan het Beloofde Land in: elke dag weer en elke dag zijn er weer de verleidingen, materiële en immateriële. Daarom: vrees God, dien Hem en heb Hem lief om alles wat Hij al aan jullie, het Joodse volk en aan ons, Christenen, heeft gedaan en nog steeds doet. Aan Hem komt alle eer toe en aanbidding. Richt daarom uw ogen op God, want Hij is voor ons het begin en het einde. In Marcus 7 worden we gewaarschuwd tegen materiële dingen. Christus waarschuwt ons en Hij spoort ons aan om te geloven in Zijn Vader. Niet het wassen van de handen is belangrijk, wel moeten we weten waarom we dat moeten doen. Verklaar niet alles meteen korban¹ want dan maak je het vijfde gebod, dus Gods Woord, krachteloos. Maak je niet druk om wat rein of onrein is: onrein is wat de mens doet of denkt, onrein is niet wat van buiten de mens komt. Als je je in geloof op God richt, zul je alleen die dingen doen, die aan God aangenaam zijn. Dus niet doen wat mensen denken, maar doen wat God van je vraagt. Dat is de strekking van onze tekst in Marcus.

drs. Th.D. van Loenen

¹ Korban is een offer/gift aan de Tempel. Dit was alleen voor de

Tempel bestemd en mocht niet voor andere doeleinden worden bestemd. Ging het om voedsel, dan onttrok men dit dus aan zijn naaste: speciaal inzake het vijfde gebod. Korban is dus een titel: een vorm van offeren.

Alle Zeven Dagen zaterdag 11 juli zondag 12 juli maandag 13 juli dinsdag 14 juli woensdag 15 juli donderdag 16 juli vrijdag 17 juli zaterdag 18 juli zondag 19 juli maandag 20 juli dinsdag 21 juli woensdag 22 juli donderdag 23 juli vrijdag 24 juli zaterdag 25 juli zondag 26 juli maandag 27 juli dinsdag 28 juli woensdag 29 juli donderdag 30 juli vrijdag 31 juli zaterdag 1 augustus zondag 2 augustus maandag 3 augustus dinsdag 4 augustus woensdag 5 augustus donderdag 6 augustus vrijdag 7 augustus zaterdag 8 augustus zondag 9 augustus maandag 10 augustus

De storm op het meer

Ezechiël 3:4-15 Ezechiël 3:16-21 Ezechiël 3:22-27 Marcus 6:1-13 Marcus 6:14-29 Marcus 6:30-44 Marcus 6:45-56 Handelingen 21:15-26 Handelingen 21:27-36 Handelingen 21:37–22:11 Handelingen 22:12-29 Handelingen 22:30–23:11 Handelingen 23:12-22 Handelingen 23:23-35 Jesaja 63:1-6 Jesaja 63:7-14 Jesaja 63:15-64:2 Jesaja 64:3-11 Jesaja 65:1-7 Jesaja 65:8-16 Jesaja 65:17-25 Psalm 15 Marcus 7:1-23 Marcus 7:24-37 Handelingen 24:1-9 Handelingen 24:10-27 Handelingen 25:1-12 Handelingen 25:13-27 Handelingen 26:1-18 Handelingen 26:19-32 Psalm 34

Marcus 4 : 35 - 41 - Basic Bijbel

Toen het al laat was geworden, zei Jezus: "Laten we naar de overkant van het meer varen." Ze verlieten de grote groepen mensen en voeren weg met Jezus die al in de boot zat. Er voeren nog andere bootjes met hen mee. Het begon te stormen. De golven sloegen in de boot, zodat hij volliep. Maar Jezus Zelf lag achter in de boot tegen het kussen te slapen. Ze maakten Hem wakker en riepen: "Meester! Kan het U dan niets schelen dat we zinken?" Jezus werd wakker en zei streng tegen de wind en het meer: "Zwijg! Wees stil!" En de wind ging liggen en het water werd helemaal rustig. Hij zei tegen hen: "Waarom waren jullie zo bang? Waarom hebben jullie geen geloof?" Ze waren geschokt en zeiden tegen elkaar: "Wie is Hij toch? Zelfs de wind en het water gehoorzamen Hem!"

In memoriam Arie Bezemer “Ik wil u vragen te gaan staan om te gedenken . Gistermiddag overleed, na een moeilijke week in het ziekenhuis, de heer Arie Bezemer op de leeftijd van 89 jaar. Hij woonde samen met zijn vrouw Annie aan de Huijghenslaan. Hij is altijd een trouw gemeentelid geweest en ook actief als ambtsdrager, zowel in de wijkkerkenraad als in de Algemene Kerkenraad. Hij was geïnteresseerd in geloofsvragen en zijn geloof betekende veel voor hem. Wij wensen zijn vrouw Annie en hun beider kinderen veel sterkte toe in deze moeilijke dagen. Zijn gedachtenis zij tot zegen. Wij zingen gezang 416 om hem te gedenken.“ Deze woorden van ds. Yolanda Voorhaar werden met schrik ontvangen. Arie Bezemer was weliswaar 89 jaar, maar hij stond nog midden in het leven. Dat werd onder woorden gebracht tijdens de dienst voorafgaand aan zijn begrafenis door zijn broer en door zijn kinderen en kleinkinderen in een zeer volle Opstandingskerk. Het werd een dankdienst voor zijn leven, heel persoonlijk, waarbij vooral Psalm 146 centraal stond, met name de interpretatie van Huub Oosterhuis: “Laat mij maar zingen, zolang het nog kan…Zolang de oorlogen duren, de levenden sterven, de doden niet opstaan laat ons nog zingen… de eeuwige woorden van liefde en vrede van jou, alleen jou en weer jou.” In dit ‘in memoriam‘ moet het ook gaan over de rol die Arie Bezemer in de kerkgemeenschap speelde. Hij was een vriendelijk mens. Tegelijk wist hij heel goed wat hij wilde en bereikte dat meestal ook. In zijn vorige woonplaats werd hij gevraagd om ouderling te worden. Hij wilde dat wel, maar alleen onder zijn voorwaarden. Toen dat niet bespreekbaar was, deed hij het niet.Wel in Arnhem, in de Oosterkerk, de Westerkerk, de Opstandingskerk. Toen de Opstandingskerk nog ‘Gereformeerd’ was, werd Arie voorzitter van de Kerkenraad Algemene Zaken, de eerste voorzitter die geen predikant was. Hij vond dat predikanten daar niet zo goed in waren en beter gewoon kerkenraadslid konden zijn. En ook later, toen de samenwerking met de Hervormde Gemeente op gang kwam, leidde hij vaak de gezamenlijke kerkenraadsvergaderingen, vriendelijk en doelgericht. Nadat de wijkgemeenten waren heringedeeld naar Samen– op–Weg wijkgemeenten, was hij consequent. Hij kwam naar de diensten in Pniël. Dat hoorde bij hem: afspraak is afspraak. Hij liep niet de gereformeerde dominee achterna. Hij heeft het mogen meemaken dat die twee kerkgemeenschappen echt één werden, dat moet hem goed gedaan hebben. De Protestantse Gemeente Arnhem is hem veel dank verschuldigd. Bert Oosthoek

5

Actualiteiten - Agenda Kerkdienst Eusebiuskerk 19 juli 2015

Zondag 19 juli is er een kerkdienst in de Eusebiuskerk, zoals iedere derde zondag van de maand. Deze zondag valt in de vakantietijd . Wanneer u , om welke reden dan ook dat weekend van 19 juli thuis bent, bent u van harte uitgenodigd om naar de Eusebiuskerk te komen. Het is een eeuwenoude kerk, waarin veel te zien is. U kunt er genieten van goede muziek op het orgel dat bespeeld wordt door Jack Blok. De voorganger is ds. Wim Scheltens uit Lunteren, bekend van de Alledagkerk in Amsterdam. Hij heeft altijd wel een boeiend verhaal . De dienst begint om 10.15 uur. Als u thuis bent op 19 juli, kom dan naar de Eusebiuskerk! ds. Bert Oosthoek

Orgelconcert in de Walburgiskerk

Zondag 12 juli om 15.00 uur vindt er een orgelconcert in de Walburgiskerk te Arnhem plaats. De Duitse organist Peter Nowitzki speelt dan een programma met Johann Sebastian Bach (1685-1750) de Fantasie und Fuge g-moll en Passacaglia c-moll; Jan Pieterszoon Sweelinck (15621621) de Alemande de Chapelle en de Suite Bergamasca; César Franck (1822-1890)de Prélude, Fugue et Variation h-moll. Toegang: vrijwillige bijdrage. Tevens is er in de kerk een tentoonstelling te zien van de Duitse kunstenaar Otto Pankok (1893-1966). Otto Pankok maakte veel grafisch werk en houtskooltekeningen, waarin hij zijn bewogenheid voor mens en natuur toonde. De tentoonstelling is te zien tot en met 13 september. De toegang is vrij.

Ton van Gestel, coördinator Walburgistentoonstellingen [email protected] Tel.: 06-41722195

Protestants Christelijke Ouderenbond afd. Arnhem Ook voor de PCOB zit het seizoen erop. Er is veel gebeurd, niet alleen hebben we interessante middagen gehouden, met een keur aan onderwerpen, maar ook hebben onze bestuursleden zich verdienstelijk gemaakt bij de leden o.a. door belastingformulieren in te vullen en adviezen op het terrein van ouderenzorg / WMO enz. te geven. Dit laatste is de taak van de ouderenadviseur, de heer Eef Bloemendaal. Echter, hij gaat helaas stoppen, nadat hij dit mooie werk tientallen jaren heeft gedaan. De PCOB afdeling Arnhem is daarom op zoek naar een opvolger. Iemand die bij ouderen bezoeken kan afleggen om ze van advies te dienen. Hiervoor krijgt de nieuwe ouderenadviseur een goede opleiding via de overkoepelende bond, de SBOG. Dus heeft u een paar uur per week over en vindt u dit een interessante uitdaging, meldt u zich dan bij de afdeling: mevr. Nollie Kramer, e-mail: [email protected] tel. 026-3612208. Het is heel dankbaar vrijwilligerswerk! Binnenkort worden ook de functies van secretaris en 2e penningmeester vacant. Wilt u misschien hier eens over nadenken? Wilt u eerst eens vrijblijvend kennismaken met het bestuur, dan is dat uiteraard ook mogelijk. Welkom! Zie voor meer informatie: www.pcob-arnhem.nl/vacatures 6

Gezamenlijke zomerdiensten in Arnhem-Noord

De wijkkerkenraden van de Opstandingskerk, de Diaconessenkerk en de Bethlehemkerk hebben besloten om in de zomerperiode zes gezamenlijke diensten te houden. De diensten zijn voorbereid door een gezamenlijke Commissie Eredienst waaraan ook alle drie de wijkpredikanten hebben deelgenomen. In elke dienst staat een belangrijke vrouw uit de Bijbel centraal in de preek en in het zomerkleurboek voor de kinderen. We maken - opnieuw - kennis met Eva, Ruth, Esther, Maria de moeder van Jezus, Marta & Maria en Maria van Magdala. Bovendien speelt in elke dienst een klein muziekensemble bestaande uit leden van de drie wijkgemeenten. In onderstaande tabel staan de data en plaatsen van de gezamenlijke zomerdiensten. De zomerdiensten bieden zo de gelegenheid om nader met elkaar kennis te maken.

Commissie Eredienst Zomerdiensten 2015 contact: Jaap de Kleijn, [email protected]

Zomerdiensten PGA-Noord 19 juli 26 juli

Bethlehemkerk Bethlehemkerk

ds. E.I. Pot ds. M.H. Leistra

2 augustus 9 augustus

Opstandingskerk Opstandingskerk

ds. Y.M. Voorhaar ds. M.H. Leistra

16 augustus 23 augustus

Diaconessenkerk Diaconessenkerk

ds. E.I. Pot ds. M.A. Maan

‘Orgelmuziek in de Eusebius’ zomer 2015 op de woensdagavonden in juli en augustus Ook deze zomer zijn er weer orgelconcerten in de Eusebiuskerk en wel iedere woensdagavond om 20.15 uur. De volgende organisten zullen het beroemde Strumphlerorgel in de Eusebiuskerk bespelen: 8 juli: Laurens de Man 15 juli: Dirk Luijmes (broer van stadsorganist Johan Luijmes) 22 juli: Jetty Podt 29 juli: Gerben Gritter 5 augustus: Piet Cnossen 12 augustus: Wim Roelfsema (zie programma op pag. 19) 19 augustus: IJsbrand ter Haar 26 augustus: Kirstin Gramlich. Plaats: Eusebiuskerk, Kerkplein 1, Arnhem, tel. 026-4435068. Aanvang: 20.15 uur.

Toegang gratis (vrijwillige bijdrage). Van harte aanbevolen! Voor meer informatie: www.eusebius.nl

Protestantse Gemeente Arnhem

Algemene Kerkenraad: voorzitter: Jan Liebeton, [email protected] secretaris: Lyska van der Elst Commissie van Kerkrentmeesters: Voorzitter: Geert Beltman, [email protected] Predikanten in algemene dienst van de PGA: ds. Elsje Pot, tel. 3637338, [email protected] Taakgroep Communicatie Taakgroep Jeugd en Jongeren ds. Anja Vogelzang, tel. 3233833, [email protected] Taakgroep Vorming en Toerusting Taakgroep Missionair werk.

Samenwerking en ontmoeting Moslins en Christenen. Naar aanleiding van de aanslagen in januari op Charlie Hebdo in Parijs zijn er contacten aangehaald en uitgebreid tussen kerken en islamitische organisaties. Dit heeft geleid tot twee gesprekken met vertegenwoordigers van diverse kerken en moskeeën, met als doel om elkaar te leren kennen en gezamenlijk ons in te zetten voor vrede en verdraagzaamheid in Arnhem. Door dit soort aanslagen gaat de aandacht vaak uit naar de mensen met extreme opvattingen, maar verreweg de meeste moslims en christenen delen dit soort extreme gedachten niet. De meeste moslims zijn in Nederland geboren en getogen en voelen Arnhem dan ook als hun thuis, waarbij zij zich willen inzetten voor goede verhoudingen met de christelijke Arnhemmers om te werken aan begrip en verdraagzaamheid over en weer. Zoeken is nog hoe dat vorm zou moeten krijgen. Praten is zo weinig zichtbaar en misschien ook wel wat gratuit. Activiteiten zijn ook nog niet direct duidelijk hoe. Afgesproken is om begin september opnieuw bijeen te komen en te zien hoe dit verder kan gaan. Belangrijk is dat deze ontmoetingen plaatsvinden en breed gedeeld worden door zowel verschillende kerken als verschillende moskeeën.

Doorstart De Regenboog formeel afgerond

Nadat De Regenboog, een van oorsprong oecumenisch initiatief in Rijkerswoerd, de afgelopen jaren in zwaar weer terecht is gekomen, is er gekeken of en hoe er een toekomst kan zijn. Het bestuur werd erg dun, de katholieke kerk heeft zich financieel en pastoraal teruggetrokken, de PGA vond de positie van De Regenboog onduidelijk, etc. In gesprekken met betrokkenen vanuit De Regenboog, de wijkgemeente Arnhem-Zuid en moderamen AK is er een oplossing gevonden waarbij De Regenboog als onderdeel van de wijkgemeente Arnhem-Zuid twee keer per maand vieringen organiseert in het Spiegelhuis in Rijkerswoerd. Er is geen vaste predikant meer aan De Regenboog verbonden, maar zij hebben de vrijheid om met terugkerende gastvoorgangers toch herkenbaarheid te organiseren. Hun organisatie is nu ingebed is de wijk Arnhem-Zuid, zodat dat ook minder tijd en aandacht vraagt en men elkaar ook wederzijds kan inspireren en bijstaan. We mogen erg blij zijn dat dit allemaal rond is gekomen en dat De Regenboog hiermee in rustiger vaarwater is gekomen. We wensen alle betrokkenen gezegende zinvolle ontmoetingen toe.

Beste Evert, genodigden en gemeenteleden, Wat fijn dat we nu eindelijk hier kunnen staan om een begin te markeren. Een begin allereerst voor jou Evert, dat je zojuist een zegen over je werk hebt mogen ontvangen. Vanuit Groningen ben je verhuisd naar Arnhem en ben je vol enthousiasme begonnen om je te oriënteren op de stad en de wijk. Voor mensen die hier al jaren wonen is het al ingewikkeld om te weten wie je waarvoor moet hebben. Laat staan als je hier net nieuw bent. Tevens een begin van een pioniersplek in Schuytgraaf; een nieuw stuk Arnhem waarmee de relatie wat ingewikkeld is; het ligt ver van het centrum en heeft ook niet de doorsnee samenstelling van een Arnhemse wijk. Voor zover die al bestaat. We hebben als kerk al verschillende pogingen gedaan om mensen vanuit onze achtergrond daar te benaderen. Met maar gedeeltelijk succes. Het blijkt dat de specifieke omstandigheden qua leeftijd en sociaal-economische context een specifieke aanpak vragen. Gelukkig is onze landelijke kerk een project gestart voor pioniersplekken in het hele land en willen zij meedoen met dit project in Schuytgraaf. Samen met hun ervaring en begeleiding en jouw eigen inbreng en enthousiasme hebben we het vertrouwen dat voor de mensen in Schuytgraaf er een herkenbare vorm en geluid mag gaan klinken, voor mensen die aangesproken worden door het verhaal van God met mensen. Een boodschap die verder reikt. En ten derde een begin van kerkvernieuwing binnen de Protestantse Gemeente Arnhem. Dat is dan ook de reden dat we vandaag hier staan, in de Eusebiuskerk. Midden in de stad in een kerk die ons zowel verbindt met het verleden als met de toekomst. Omdat het van belang is dat we als Protestantse Gemeente Arnhem nadenken over de manier waarop nieuwe generaties betekenis geven aan hun verhouding met God en de wereld om hen heen. Daarmee starten we nu in Schuytgraaf, maar hopen daar niet te stoppen. Met deze drieslag in gedachten zijn we blij dat jij je wilt inzetten voor dit pionierswerk. We willen in brede kring om je heen staan; om je te bemoedigen en te steunen. We hopen dat de Heilige Geest, jou, de mensen in Schuytgraaf en de PGA mag inspireren. Dat je je gedragen mag weten door de zegen uit deze dienst.

Jan Liebeton

Waarom pionieren in de PGA?

Op 21 juni is Evert Brink in de bediening gesteld als Pionier voor Schuytgraaf. Onderstaand de woorden die Jan Liebeton, voorzitter AK, na de dienst heeft gesproken. 7

Collectenopbrengsten PGA 14 juni 2015

1e collecte: Diaconaal werk

2e collecte: Plaatselijk kerkenwerk

kerk:

(bedragen in euro’s)

3e collecte: Onderhoud gebouwen

1e collecte

2e collecte

3e collecte

Opstandingskerk

105,65

66,35

48,40

Diaconessenkerk

84,55

77,60

54,22

Siongemeenschap

58,70

47,45

36,05

Bethlehemkerk

95,95

66,45

54,19

Salvatorkerk

67,01

62,78

51,71

De Kandelaar

128,60

81,15

59,95

Bonifatiuskerk

102,17

93,17

104,60

Totaal

642,63

494,95

409,12

‘Goede buren’ is het thema dat dit jaar voor de startzondag wordt aangereikt door de Protestantse Kerk.

• Oranje bonnen à € 1,00 (20 bonnen van € 1,00 = € 20, – )

‘Goede buren’, de meeste kerken zal dit aanspreken. De kerk maakt immers deel uit van de wijk waarin ze staat. En hoe die wijk er ook uitziet, in iedere buurt wonen jongeren en ouderen, mensen met lichamelijke en psychische beperkingen, alleenstaanden en gezinnen; mensen die een goed contact met hun buren belangrijk vinden. Mensen voor wie de kerk misschien wel een goede buur kan zijn. Dat kan betekenen dat je samen een kop koffie drinkt, maar elkaar ook helpt als dat nodig is. Het geeft een sociale samenhang die bijdraagt aan onderlinge verbondenheid en het gevoel van veiligheid in de buurt vergroot. En verder is het natuurlijk ook gewoon leuk om buren te zijn en te kijken waar je samen iets gezelligs kunt ondernemen. Ook daarvoor heeft de kerk van alles in huis, bijvoorbeeld een kerkplein waarop een feestje voor de buurt

• Groene bonnen à € 2,00 (20 bonnen van € 2,00 = € 40, – )

Een goede buur, wie wil dat nu niet?

Wegens vakantie zijn er van de zondagen 21 en 28 juni geen opgaven ontvangen.

Collectebonnen • Blauwe bonnen à € 0,50 (20 bonnen van € 0,50 = € 10, – )

U kunt ze kopen op het kerkelijk bureau (ma-vr 8.30-12.30) tegen contante betaling. Pinnen heeft daarbij onze voorkeur. U kunt ze ook bestellen door overschrijving van het verschuldigde bedrag op bankrekening NL63FVLB0699642132 van de Protestantse Gemeente te Arnhem o.v.v. kleur en aantal van de bonnen. U krijgt de collectebonnen dan toegestuurd.

Belastingaftrek Indien u meer dan 1% van uw verzamelinkomen en tevens meer dan € 60,- per jaar aan giften uitgeeft, is het meerdere tot maximaal 10% van het verzamelinkomen aftrekbaar.

Lege cartridges voor Kika Er staat op het kerkelijk bureau een inzamelbox voor lege printercartridges ten behoeve van Kika, Kinderen met kanker. 8

Thema startzondag 2015: Goede buren

Maar hoe ben je zélf een goede buur? Een aantal ideeën en tips, voor thuis en in de kerk:

In de kerk - Persoonlijk welkom: deel kaarten uit die in tweeën gescheurd zijn, zodat iedereen op zoek moet naar de ‘andere helft’. - Talentenveiling: breng vraag en aanbod bij elkaar via een talentenveiling. Denk aan praktische bezigheden, zoals auto wassen, oppassen, een maaltijd koken of een klusje in huis. - Boeken delen: zet in de hal van de kerk een kastje neer waarin iedereen boeken kan neerzetten die anderen mogen lezen. Een net uitgezocht boek kan tijdens het koffiedrinken een leuke aanleiding zijn voor een gesprek. In de straat - Maatje in de straat: word maatje van iemand uit de straat. Denk bijvoorbeeld aan: een jongere helpen met huiswerk, wekelijks schaken met iemand die eenzaam is, af en toe een blokje om lopen met iemand die slecht ter been is. - Buurt opknappen: bundel samen met buurtgenoten je krachten om bijvoorbeeld een speelveld op te knappen of om bloembakken te plaatsen. Of organiseer een week waarin je elkaar helpt met het schilderwerk. - Vluchtelingen: zoek uit of er vluchtelingen in de buurt wonen. Leg contact en bied vriendschap aan: drink bijvoorbeeld samen koffie en maak een praatje. Doe dit niet één keer, maar houd dit vol.

Van de diaconie Diaconie is het cement dat ons aan elkaar en aan God verbindt

Diaconie is een van de pijlers van de kerk. Vanuit het geloof proberen we op te komen voor kwetsbare mensen. We vinden het belangrijk dat de deuren van de kerk opengegooid worden om in de samenleving een bijdrage te kunnen leveren voor mensen die het op een of andere manier niet redden. Concreet laten we zien wat geloof kan betekenen. Het College van Diakenen doet dit in Arnhem door mensen die het financieel niet redden te ondersteunen. Weliswaar gebeurt dit onder bepaalde voorwaarden. Behalve deze individuele ondersteuning zijn er diverse Arnhemse projecten met een diaconaal karakter die op ons kunnen rekenen. En natuurlijk zijn we zelf actief met diverse activiteiten. Iemand die een revolutie in de Franse diaconie teweegbracht en mij inspireert is, Vincent de Paul, de patroonheilige van de armen. Destijds, in de zeventiende eeuw gaf hij de diaconie in Frankrijk een gezicht. Het ging hem om de caritas en de missie. Hij vond dat er veel barmhartigheid was in de samenleving. Mensen zijn bereid om wat voor een ander te doen, alleen moet je dit organiseren. "Er is liefde genoeg, alleen moet je het organiseren" , zei hij. Waarbij hij gewoon begon met het opzetten van hulp voor de armen en ziekenverzorging. En dit dan ook kleinschalig. Uiteindelijk werden de activiteiten steeds meer uitgebouwd. Veel mensen sloten zich bij hem aan in vrouwenverenigingen en in kloosterordes. Ook in Nederland zijn er diverse congregaties die geïnspireerd zijn door zijn gedachten over sociale acties en spiritualiteit. Behalve het opzetten van diaconale activiteiten, besteedde Vincent veel aandacht aan de theologische fundering van deze activiteiten. Voor hem was het belangrijk om aandacht te besteden aan de ziel. Geef de ziel op vaste momenten aandacht. 'Ik dring erop aan trouw te zijn aan je meditatie. Het is het belangrijkste moment van de dag. Het is een gesprek van de ziel met God, een woordeloos wederzijds begrijpen en uitwisselen van gedachten'. Hoewel Vincent de Paul in een totaal andere tijd en in een ander land woonde, is hij een figuur die nog steeds inspireert. Zijn ideeën worden levend gehouden doordat diverse mensen en organisaties bezig zijn met het verbinden van het Vincentiaanse gedachtengoed. Afsluitend zijn woorden, waarbij wij misschien wat kriegelig worden van het 'ouderwetse' woord liefdadigheid. Liefdadigheid is het cement dat gemeenschappen aan God en aan elkaar verbindt. Margriet Kok Diaconaal consulent CvD

Spirit Pionier in Schuytgraaf bij de PKN en de PGA: Evert W. Brink MA tel.: 06-40177474 e-mail: [email protected]

Standvastig in het geloof

Zondag 21 juni 2015 in de Eusebiuskerk: de in de bedieningstelling als pionier bij de PKNpioniersplek 'Spirit' in Schuytgraaf. Geweldig indrukwekkend, feestelijk, emotioneel en voor mijn beleving de échte start van het werk. Ik ben dankbaar voor zoveel hartelijke gemeenteleden, collega's, mijn ouders en broer en andere familie en vrienden. Ik neem mijn walkingtalking-stick ter hand en ga wandelen in Gods tuin. Mijn walking-talking-stick, zoals ik daar eerder over schreef. Want, lieve mensen, graag wil ik met jullie aan de wandel. Ooit eens had ik de euvele moed om motorrijlessen te nemen. Het werd niks, zeker twee keer ben ik gevallen. Ik schijn een niet echt ontwikkeld evenwichtsgevoel te hebben. Maar ho, voor je denkt: lekker, zitten we opgescheept met een onevenwichtig figuur… Ik ben een doorzetter – daarin ligt mijn standvastigheid. Standvastig in het geloof ook, in vertrouwen en hoop. Ik wil met jullie aan de wandel, in Schuytgraaf, in Arnhem. Dat past immers bij ons, christenen – de ‘mensen van de Weg’, volgens Handelingen. Mensen onderweg. Geworteld in de ‘mensen van het Boek’. De mensen, die oogappel van God, met altijd op hun lippen: “Sjema Jisraeel, Adonai Elohenoe, Adonai echad” - Hoor Israel, de Heer is onze God, de Heer is één - (Deut. 6, 4). God, die zijn gezicht in Jezus heeft laten zien, gaat mee – dat geloof ik. Wat hebben we te verwachten? Veel, een verandering, een storm misschien! Wat hebben we te doen? Er was eens een chassidische rebbe (de chassidiem zijn de meest vrome joden) die de hele wereld zou verbeteren. Het werd niks. Hij stelde zijn doel bij en hij zou de provincie verbeteren. Ook dat was te hoog gegrepen. Hij veranderde zijn doelstelling en hij wilde de waarden en normen van zijn stad veranderen. Ook dat viel tegen. Hij bedacht: mijn familie, ik begin bij mijn naasten, hoe we omgaan met elkaar, dat ga ik verbeteren. Maar ja, probeer je hele familie, en je schoonmoeder erbij, maar eens op één lijn te krijgen… Opnieuw en eindelijk, na vele jaren, oud geworden, na vele overpeinzingen, bekeek de rebbe zichzelf en hij besloot keihard aan zichzelf te werken en hij hoopte zijn eigen bestaan te kunnen verbeteren. Ik denk aan die geweldige uitnodigende tekst op de gevel van de hoofdsynagoge aan de Pastoorstraat: “Ki beti, bet tefillah, jiqqarè, le kal ha-ammim” - Want mijn huis, een huis van gebed, zal genoemd worden, voor alle volken (Jesaja 56, 7). Een verandering, bidden, geloven, wandelen met God, met vallen en opstaan – dat begint bij jezelf, bij mij, bij jou, en jou en jou… Als zegentekst koos ik mijn belijdenistekst (Pasen 1988): "Stel je dan eenvoudig op onder de krachtige hand van God, dat Hij je zal verheerlijken op zijn tijd. Werp al je zorgen op Hem, want zijn hart gaat naar je uit. Standvastig in het geloof." (1 Petrus 5, 6-7 en 9a). Hartelijke groet, Evert W. Brink 9

Kanselredenaar van Gereformeerd Arnhem Paul van Lunteren Zijn naam wordt van tijd tot tijd nog weleens genoemd. Ds. Jacobus Overduin. Tijdens de oorlogsjaren was hij predikant van de Gereformeerde Kerk van Arnhem. Het beeld dat van hem bestaat is er één van een begaafd preker die geen blad voor de mond nam en daarmee zijn eigen leven in gevaar bracht. Redenen te over om deze markante persoonlijkheid van de voormalige Gereformeerde Kerk eens in een artikel centraal te stellen.

Levensloop

Overduin werd op woensdag 27 augustus 1902 in Leiden geboren. De studie theologie volgde hij aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. In zijn ambtelijke loopbaan als predikant was hij verbonden aan de gereformeerde kerken te Sleen (1930-1933), Kampen (1933-1939), Arnhem (1939-1946), Amsterdam (19461953) en Veenendaal (1953-1964). In de laatstgenoemde plaats kwam hij op zaterdag 4 juni 1983 te overlijden. Arnhem maakte begin april 1939 kennis met Overduin. Hij volgde hier ds. J. Douma op, die een jaar tevoren wegens gezondheidsredenen met emeritaat was gegaan. Overduin werd dus predikant van wijk Oost en ging wonen in Molenbeke. Voor zijn intrede in Arnhem koos Overduin voor de tekst uit Lucas 8:18, nadat hij eerder door prof. dr. J. Ridderbos van Kampen bevestigd was met de tekst uit Efeze 4:16.

Schoolstrijd met de bezetter

In 1941 kwam Overduin in conflict met de Duitse bezetter. Aanleiding vormde een strijd tussen een onderwijzer en het bestuur van de Van Löben Selsschool aan de Dalweg. Op deze school zaten veel kinderen van gereformeerde huize. Eén van de docenten, de heer Veenstra, gaf duidelijk blijk van zijn sympathieën voor het nationaalsocialisme. Het schoolbestuur vroeg per brief om opheldering, maar kreeg een reactie van het Deutsche Kommisariat op Angerenstein dat de leraar met rust moest worden gelaten. Wanneer de spanningen binnen de school alsmaar toenemen, besluit de schoolleiding eind januari 1941 om Veenstra te schorsen. Als reactie hierop arresteert de Sicherheitsdienst (SD) twee bestuursleden. De zondag na dit voorval ging Overduin voor in de kerkdienst in de Oosterkerk. Tussen de kerkgangers bevonden zich leden van de Gestapo. In een preek over Matteüs 5: 10-11 sprak Overduin over de doopbelofte van ouders. Die belofte werd geschonden, wanneer een ouder zijn kind naar een school stuurde waar de nationaalsocialistische levensbeschouwing de maatstaf was of dreigde te gaan worden. Als gevolg van deze boodschap werd Overduin een paar uur later door de Duitsers gearresteerd en geïnterneerd, eerst in Amersfoort en al vrij snel in Dachau. Pas anderhalf jaar later, in oktober 1943, werd Overduin vrijgelaten. Over zijn kampervaringen schreef hij in 1945 het boek Hel en Hemel in Dachau.

Evacuatietijd

Na de Slag om Arnhem in september 1944 moest de bevolking, op last van de bezetter, evacueren. De kerkelijke gemeente van de Gereformeerde Kerk raakte zo verspreid over de Veluwe en Overijssel. Gedurende die periode probeerden Overduin en zijn collega’s zoveel mogelijk in contact te blijven met de ‘gemeenteleden in de verstrooiing’. Dit gebeurde onder andere door het verzenden van circulaires [zie transcriptie hiernaast, PvL].

10

Gedenksteen

Overduin is na de bevrijding nog vrij kort aan Arnhem verbonden geweest. Hij vertrok immers in 1946 naar Amsterdam. Zijn laatste wapenfeit besloeg de onthulling van een gedenksteen. Op zondag 9 juni 1946, Eerste Pinksterdag, werd in de Westerkerk een plaquette onthuld met daarop elf namen van gemeenteleden die tijdens de Duitse bezetting opgepakt en overleden waren, al dan niet door het vuurpeloton. Overduin hield bij deze gelegenheid een preek met als titel: ‘Satans macht en Christus’ macht’. Als uitgangspunt hiervoor had hij gekozen voor de tekst uit Openbaringen 2:10: “Wees niet bevreesd voor hetgeen gij lijden zult. Zie, de duivel zal sommigen uwer in de gevangenis werpen, opdat gij verzocht wordt, en gij zult een verdrukking hebben van tien dagen. Wees getrouw tot de dood en Ik zal u geven de kroon des levens.” (NBG ’51). Een week later nam Overduin afscheid van Arnhem.

Deze plaquette bevindt zich tegenwoordig in de kerkzaal van de Grote Kerk, rechts onder het orgel. Later zijn de onderste twee namen nog aan de lijst toegevoegd. December 1944 Geliefde Broeders en Zusters in de verstrooiing, Nu wij Kerstfeest en de jaarwisseling naderen zijn we wel heel in het bijzonder met onze gedachten bij onze Arnhemsche broeders en zusters. Wat zullen wij elkander en onze eigen huizen en onze eigen kerkgebouwen missen. In vele opzichten zijn wij ontwortelden, uiteengeslagenen en dolenden. Hoe velen hebben al talrijke onderkomens gehad. Welke moeilijkheden doen zich elken dag scherper voor. Het duurt zoo lang. De gastvrijheid wordt naar het leven gestaan door steeds nijpender gebrek aan het noodzakelijke eten. De liefde tot den naaste blijkt dikwijls niet sterk genoeg te zijn om langdurige offers te brengen. Het wordt velen gastheeren en -vrouwen te druk en te moeilijk. Een eerste opwelling van spontaan medelijden is niet voldoende om gedurig van harte gastvrijheid te verleenen. Er zijn tekortkomingen en zonden van beide kanten. Ook de gasten gedragen zich niet altijd zoo het behoort. Men heeft niet altijd voldoende liefde om in elkaars noodtoestand in te komen. De gastheer of -vrouw verplaatst zich niet elken dag in de noodomstandigheden van de gasten. Ze komen er niet altijd in, wat het beteekent alles kwijt en afhankelijk van anderen te zijn. En omgekeerd: de gasten beseffen wel eens te weinig, wat het voor de anderen beteekent steeds een stuk van eigen gezinsintimiteit en vrijheid op

te offeren. Beide partijen moeten liefhebben, d.w.z. elkander verstaan, want de liefde verstaat alle dingen. Wij moeten niet vanuit onze positie en onze believen denken en handelen. Maar vanuit de positie van de anderen. Dat zou heel wat moeilijkheden voorkomen. Er zijn ook gasten, die zich niet weten aan te passen, en die meenen, dat het leven op denzelfden voet voortgezet kan worden als thuis, en die ontevreden zijn, als ze merken dat het niet kan. Zulke menschen leeren niets door dezen tijd. Ach, zoo kunnen we door gaan. Het is moeilijk, heel moeilijk soms. Er zijn, Gode zij dank, ook vele anderen, die de genade van den Heer ontvangen onder alle omstandigheden blijmoedig en vroolijk het kruis te dragen. Wat een verkwikking, was het op mijn verstrooidentochten over de Noordkant van de Veluwe de meeste broeders en zusters nog in een dankbare stemming aan te treffen. Dat doet zoo goed. Dan blijkt dat er velen zijn, die nog van genade zullen leven en die inderdaad beseffen, dat we alles verbeurd hebben en dat het elken dag een wonder is, dat we nog weer eten en drinken, een dak en een rustplaats hadden. Broeders en zusters, wanneer het dezen winter met den dag moeilijker wordt, blijft dan vasthouden aan het allesbeheerschende feit, dat elke ademtocht nog een onuitsprekelijk wonder van genade is, en dat de Hemelsche Vader weet, wat gij van noode hebt. Het kan dus in het wijze en liefdevolle oog van den Vader voor ons noodig zijn, dat we er zeer gebrekkig doorheenkomen. Daartoe hebben we veel gebed noodig, óók voor elkander. En hoe zullen we nu tóch een blijmoedig en gezegend Kerstfeest kunnen vieren en hoe zullen we het jaar 1945 weer getroost in kunnen gaan? Dan denk ik aan de worsteling van Jacob in Pniël. Daar in die geheimzinnig-donkeren nacht moest Jacob alles, wat hij aan rijkdom en bezit verworven had en waaraan zóóveel zonden kleefden, loslaten. Had Jacob den zegen Gods niet verlaagd tot ordinair succes en platvloersche voorspoed, door dien zegen met vleeschelijke zonden op inhalerige manier naar zich toe te halen? Was het niet meer dan 20 jaren zoogenaamd “goedgegaan”? De Heere had nog steeds niet met hem afgerekend. De schuld scheen verjaard, de zonden vergeten. Maar God kwam er toch op terug in dien donkeren nacht. En de Heer werd hem een tegenstander, een vijand, een worstelaar. Zoo worden wij ook in den duisteren nacht van dezen tijd geplaatst en ons wordt alles afgenomen. De Heere komt ons tegen. En wij worstelen met de feiten van den dag, die ons benauwen. Maar worstelen wij ook met den Heere, Die daarin tot ons komt. En wij denken: De Heere is mij tot een vijand geworden. Maar weten we wel dat deze tegenstand uit liefde is? Weet ge, dat de Heere Jacob en ons op het nulpunt wil brengen, dáár waar we geestelijk rijp worden om te smeeken van Hem gezegend te worden. Jacob zag, dat heel die voorspoed en dat succes geen zegen was. Hij moest weer van voren af aan beginnen. God rekent ook met ons af… uit liefde. Hij wil plaats maken voor waarachtige zegen, voor… Christus! Dat is de donkere advent, die profeteert van het licht. Ook nu ondergaan we de kortste biecht die ooit gehouden is, doordat de Heere ons in dezen nood der vereenzaming alleen maar vraagt “Hoe is Uw Naam?” Laten wij ziende op onze natuur en levensgeschiedenis ook heel kort antwoorden: Jacob, bedrieger, zondaar! Dan zal de Heere ons een nieuwen naam geven: Israël, vorst Gods. En al gaan we dan huichelende door het leven, de herinnering aan onze afkomst, nochtans de koninklijke gestalte het licht tegemoet. Zoo wil Hij handelen, wiens naam onuitsprekelijk is omdat Hij wonderlijk is, omdat Hij een Naam heeft boven allen naam. Zegene de Heere U allen met de onuitsprekelijke zegeningen van Zijn tóch uitgesproken Naam-in-dienstknechtgestalte Jezus. Dat is een gezegend Kerstfeest en een geze-

gend Nieuwjaar. Dat is: het oude is voorbijgegaan en ziet, het is alles nieuw geworden. Nu nog enkele zakelijke mededeelingen. De collega’s Both en van Andel hebben reeds het één en ander van het werk medegedeeld. Onze wijken zijn groot en de arbeid overstelpend en de dagen zijn kort. Daarbij komt het vele werk in het kerkelijk verscheurde Kampen. Het is diep beschamend dat zoo iets mogelijk is in dezen tijd. Het is voor mij een verkwikking, wanneer ik niet behoef te spreken over de kerkelijke twisten. Maar in het leven gaat het nu eenmaal niet om dingen die wij aangenaam vinden, maar om die dingen waartoe wij geroepen worden. Waar nood is, is roeping. In Kampen zijn nu ongeveer een 120 Arnhemsche broeders en zusters. Dat is heerlijk een keur van de eigen gemeente om zich heen te hebben en hen Zondags in de Kerk te zien. We hielden een samenkomst en vormden onder leiding van de broeders Loos en v/d Veen een bijbelkring, die elken Maandagmiddag bijeenkomt. Helaas is het verboden dat geëvacueerden zich vestigen in Kampen. Die er zijn mogen nu blijven. Alleen zij, die familieleden of goede vrienden in Kampen hebben, kunnen komen. Evacuatiegelden worden voor hen, die nu nog binnenkomen, niet meer betaald.

Vele broeders en zusters bezocht ik in Barneveld, Zwartebroek, Nijkerkerveen, Nijkerk, Nunspeet, Elspeet, Vierhouten, Ermelo, Harderwijk, Doornspijk, Heerde, Vaassen en Apeldoorn. Doordat het werk nu verdeeld is, zal ik niet meer komen in de buurt van Barneveld en Ermelo en ook niet meer in Apeldoorn. Binnenkort hoop ik weer een week op de fiets te gaan naar Wezep, Heerde, Vaassen, Oldebroek, Elburg en Vierhouten, waar D.V. het kind van br. en zr. de Regt gedoopt zal worden. Het verdient aanbeveling, dat in elke plaats waar verscheidene Arnhemmers zijn, gevraagd wordt aan den Kerkeraad een bus in de kerk te plaatsen, waar de Arnhemmers en anderen iets offeren voor de kerk van Arnhem, die straks voor zeer groote financiële moeilijkheden komt te staan. Wilt U in Uw kring daartoe het initiatief nemen? En laat de plaatselijke Kerkeraad dat geld zoolang bewaren. Ontvang nu tenslotte onze hartelijke groeten, ook van mijn vrouw en weest Gode en Zijn genade bevolen en wandelt als kinderen des Lichts. Uw dw. br. in Christus, J. Overduin 11

Rooster Erediensten

Opstandingskerk Rosendaalseweg 505 Diaconessenkerk Iz. Evertslaan 11 Siongemeenschap in KKC Het Dorp Dorpsbrink 7 Bethlehemkerk Honigkamp 25 Salvatorkerk Salvatorplein 274 De Regenboog Oec.Wijkgem. Spiegelhuis, Mooieweg 94 De Kandelaar Den Haagweg 1 De Rank (Bonifatiuskerk) Huissensedijk 10 Remonstr. en Vrijz. Prot. Parkstraat 31a Eusebiuskerk Kerkplein 1 Waalse Kerk Gasthuisstraat 1 (naast pol.bureau) Evang. Luth. Gem. Arnhem Spoorwegstraat 8-10 Dorpskerk Schaarsbergen Kemperbergerweg 806 Protestantse Kerk te Rozendaal Kerklaan 17 Ziekenhuis Rijnstate Wagnerlaan 55 K.K.C. Het Dorp Dorpsbrink 7 Verz. huis Vreedenhoff Esperantolaan 2 Verz. huis De Drie Gasthuizen Rosendaalseweg 485 Verpl.huis Regina Pacis Velperweg 158 Verpl.huis Eldenstaete Mr. D.U. Stikkerstraat 126

Zondag

12 juli 2015

Zondag

19 juli 2015

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Diaconaal werk Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Diaconaal werk Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen

10.00 u.

ds. Y.M. Voorhaar

zie Bethlehemkerk

10.00 u.

zie Ziekenhuis Rijnstate

zie Bethlehemkerk

10.30 u.

ds. L. Engelfriet, Bennekom ds. I. Lodewijk, Arnhem ds. H. Oostdijk-van Andel

10.00 u. 10.00 u.

10.00 u. 10.15 u.

10.30 u. 10.00 u.

zie Salvatorkerk

ds. J. van de Wal, Velp zie Salvatorkerk

zie Salvatorkerk

zie Salvatorkerk

ds. P. Vermaat, voorbereiding H.A. ds. H.H.A.B. Bergman, Kampen geen dienst

10.00 u.

10.00 u. 10.15 u. 10.15 u.

geen dienst 10.30 u.

vicaris M. Mielke

10.30 u.

10.00 u.

mw. M.M. Hazeleger, Arnhem ds. M. Beekhuis-Wassenburg, Rozendaal, viering H.A. ds. M.A. Maan, gez.dienst met Diaconessenkerkgemeente zie Siongemeenschap

10.00 u.

10.00 u. 10.00 u.

10.00 u. 10.15 u.

11.00 u. 10.30 u.

drs. Th.D. van Loenen, Arnhem ds. E.I. Pot

10.00 u.

ds. T. Cammeraat, Veenendaal, viering H.A. ds. P.F. Thimm, gez. dienst met Walen en Doopsgezinden ds. W.J.W. Scheltens, Lunteren zie Parkstraatgemeente pastoor W. Cordvriend, Hierden ds. W. Hartogsveld

10.15 u.

dr. H.R. Juch, Wageningen ds. J.P. Dam-Oskam

10.30 u.

zie Siongemeenschap

ds. F. van de Hoek

10.00 u.

pastor B. Elenbaas, Arnhem drs. Th.D. van Loenen, Arnhem pastor D. Booyink, Heelsum

10.00 u.

mw. C.Y. van Zanten, Arnhem ds. G.J. van der Stouw, Arnhem pastor A. Poppen

11.00 u. 10.30 u.

pastor H. Mantel, Oosterbeek

Oecumenische diensten Samen Kerk Zijn in Woon-/ Zorgcentrum ‘Waalstaete’,

Waalstraat 36 Elke vrijdag 15.00 uur 17 juli 24 juli 31 juli 7 aug

hr. C.P. Vink, Arnhem mw. N. Gudden, Arnhem hr. A. Bennik, Arnhem hr. Tj. Strikwerda, Arnhem

Kerkdienst voor iedereen in de Grote- of Eusebiuskerk, Kerkplein 1 Datum: Aanvang: Voorganger: Orgel:

zondag 19 juli 10.15 uur ds. W.J.W. Scheltens, Lunteren Jack Blok

Verpleeghuis ‘Heijendaal’, St. Elisabethshof 201 Elke vrijdag 10.30 uur.

17 juli 24 juli 31 juli 7 aug 12

mw. H. Mantel, Oosterbeek ds. J. ter Avest, Arnhem mw. H. Mantel, Oosterbeek mw. J. Koopman, Arnhem

Coventrygebed in de Walburgiskerk,

Walburgisplein 1, Arnhem elke vrijdag 12.30 - 12.45 uur Wekelijks gebed voor vrede en verzoening Voor meer informatie: 026-4424567 en www. walburgisarnhem.nl

Rooster Erediensten

Opstandingskerk Rosendaalseweg 505 Diaconessenkerk Iz. Evertslaan 11 Siongemeenschap in KKC Het Dorp Dorpsbrink 7 Bethlehemkerk Honigkamp 25 Salvatorkerk Salvatorplein 274 De Regenboog Oec.Wijkgem. Spiegelhuis, Mooieweg 94 De Kandelaar Den Haagweg 1 De Rank (Bonifatiuskerk) Huissensedijk 10 Remonstr. en Vrijz. Prot. Parkstraat 31a Eusebiuskerk Kerkplein 1 Waalse Kerk Gasthuisstraat 1 (naast pol.bureau) Evang. Luth. Gem. Arnhem Spoorwegstraat 8-10 Dorpskerk Schaarsbergen Kemperbergerweg 806 Protestantse Kerk te Rozendaal Kerklaan 17 Ziekenhuis Rijnstate Wagnerlaan 55 K.K.C. Het Dorp Dorpsbrink 7 Verz. huis Vreedenhoff Esperantolaan 2 Verz. huis De Drie Gasthuizen Rosendaalseweg 485 Verpl.huis Regina Pacis Velperweg 158 Verpl.huis Eldenstaete Mr. D.U. Stikkerstraat 126

Zondag

26 juli 2015

Zondag

2 augustus 2015

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Diaconaal werk Eigen jeugdwerk Onderhoud gebouwen

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Diaconaal werk Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen

zie Bethlehemkerk

10.00 u.

ds. Y.M. Voorhaar

zie Bethlehemkerk

zie Opstandingskerk 10.30 u.

zie K.K.C. Het Dorp 10.00 u.

ds. M.H. Leistra

10.00 u.

ds. G.J. van der Stouw, Arnhem zie Salvatorkerk

10.00 u.

zie De Kandelaar zie De Kandelaar

zie Salvatorkerk

10.00 u.

ds. H.J.W. Laseur, Voorthuizen zie Waalse Kerk

10.00 u. 10.15 u.

geen dienst 17.00 u.

ds. K. Dijk, Duiven zie Opstandingskerk

ds. I. Lodewijk, Arnhem ds. J. van Meerveld, Renkum ds. E.C. Sieverink, Utrecht, gez. dienst met Walen en Doopsgez. geen dienst

hr. P. Stemerding, Putten, samen met Parkstraatgem. en Doopsgez. em. deken H. Jansen, 10.30 u. Arnhem ds. W. Hartogsveld 10.00 u.

zie Parkstraatgemeente

10.15 u.

ds. L. van Hilten-Matthijsen, Apeldoorn pastor G. Gies

ds. G.W. van der Burg, Zutphen pastor G. de Boo

10.30 u.

pastor J.G. te Lindert

10.00 u.

ds. R. Reiling, Steenderen mw. S.Z. de Wit, Arnhem mw. W. Hagedoorn, Rheden pastor D. Booyink, Heelsum

10.30 u. 10.00 u. 10.00 u.

10.00 u. 11.00 u. 10.30 u.

Zomerdiensten PGA-Noord

10.00 u. 10.15 u.

prop. J.J. Stegeman, Zwolle ds. W. Hartogsveld

zie Siongemeenschap 10.00 u.

ds. E.I. Pot

10.00 u.

ds. P.J. Moet, Velp pastor T. Rietman

11.00 u. 10.30 u.

pastor H. Mantel, Oosterbeek

Aanvang: 10.00 u.

Overkoepelend thema van deze diensten is: Vrouwenfiguren uit het Oude en Nieuwe Testament. 19 juli 26 juli

Bethlehemkerk Bethlehemkerk

ds. E.I. Pot ds. M.H. Leistra

Eva Ruth

2 augustus 9 augustus

Opstandingskerk Opstandingskerk

ds. Y.M. Voorhaar ds. M.H. Leistra

Esther Maria, de moeder van Jezus

16 augustus 23 augustus

Diaconessenkerk Diaconessenkerk

ds. E.I. Pot ds. M.A. Maan

Marta en Maria Maria Magdalena.

Op iedere zondag zullen enkele muzikanten een bijdrage leveren aan de dienst. 13

Opstandingskerk

Psalm 146

kerkgebouw: Rosendaalseweg 505 tel. 4421810 www.opstandingskerkarnhem.nl

wijkredactie: Henk Altena tel. 3611343 [email protected] predikant: ds. Yolanda Voorhaar tel. 0318-621676 [email protected] secretariaat: Jaap de Kleijn, [email protected] tel. 361 0683 wijkkas Opstandingskerk: NL10INGB0000851500 kerkomroep: www.kerkomroep.nl

Bij de diensten Op 12 juli hoop ik zelf voor te gaan in de Opstandingskerk. Vanaf 19 juli begint er een serie van 6 gemeenschappelijke diensten van de gezamenlijke kerken in Noord. Er is voor die diensten een gemeenschappelijke orde van dienst afgesproken, waarbij in iedere dienst twee of meer muzikanten een bijdrage leveren aan de dienst. Overkoepelend thema voor de diensten: Vrouwenfiguren uit Oude en Nieuwe Testament. Zie voor het overzicht blz. 13.

Laat mij maar zingen, zolang het nog kan. Laat mij toch zingen zolang ik nog ben bij mijn verstand en bij stem. Wie zal ik zingen? Jou zal ik zingen geen ander geen vreemde, jou, alleen jou en weer jou die aan de hemel die gloeiende gozer... die aan de tronken de twijgen... die de zeeën doorklieft dat ze golven eeuwige trouw. Zolang de aarde nog rond is en vrede een vierkante cirkel laat mij toch zingen, mijn hart op mijn tong. Zolang de oorlogen duren, de levenden sterven, de doden niet opstaan laat ons nog zingen met morgengoudlippen uit avondroodkelen

Overleden Op 13 juni overleed, na een moeilijke week in het ziekenhuis, de heer Arie Bezemer, op de leeftijd van 89 jaar. Hij woonde, samen met zijn vrouw Annie, aan de Huijgenslaan. Hij is altijd een trouw gemeentelid geweest en ook actief als ambtsdrager, zowel in de wijkkerkenraad als in de Algemene Kerkenraad. In de Algemene Kerkenraad speelde hij een actieve rol in de eenwording van de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk in Arnhem. Hij was geïnteresseerd in geloofsvragen en zijn geloof betekende veel voor hem. De begrafenisdienst heeft plaatsgevonden op zaterdag 20 juni in de Opstandingskerk. De dienst werd geleid door ds. Bert Oosthoek. Psalm 146 en Filippenzen 4: 4-9 stonden centraal in de dienst. We wensen zijn vrouw Annie, en hun beider kinderen veel sterkte toe in deze moeilijke dagen. Zijn gedachtenis zij tot zegen.

de eeuwige woorden van liefde en vrede van jou, alleen jou en weer jou.

Spreekuur Yolanda Voorhaar Zo veel mogelijk ben ik op dinsdagmorgen van 9.30 – 11.00 uur aanwezig in de predikantskamer in de Opstandingskerk. In ieder geval de hele maand juli kunt u mij daar op dat tijdstip vinden. U bent van harte welkom, om iets te regelen, een afspraak te maken of zomaar even een kopje koffie te komen drinken.

Zal er ooit nog , toch, een koning zijn, een hoogste majesteit

Zomertijd De zomer komt eraan. Voor veel mensen betekent het: even erop uit. Maar voor mensen die thuis blijven is het vaak een extra stille tijd. Hoe dan ook, we wensen u een goede zomer toe, waarin u tot rust komt en energie opdoet voor het nieuwe seizoen, dat op 13 september met de startzondag begint. Een hartelijke groet, voor u allen, Yolanda Voorhaar Autodienst zo. 12 juli zo. 19 juli zo. 26 juli zo. 2 augustus zo. 9 augustus 14

bewerking: Huub Oosterhuis

hr. Joop Vos mw. Bep Potjer hr. Ido v.d. Koppel mw. Ineke Takke mw. Bep Potjer

tel. 3641333 tel. 3611560 tel. 06-48621594 tel. 3647243 tel. 3611560

Dat je zal zijn die je gezegd hebt te zijn: brood voor hongerdieven licht voor blinden voor vluchtelingen toevlucht overal zoals je gezegd hebt: Ik -zal. Laat mij maar zingen, laat ons toch zingen van ongeschonden landschap en geen kind meer kwijt Ploert en Schender zijn voorbij alle dingen nieuw met zachtmoedig licht geladen elke batterij, zout en honing, brood en wijn in elke woning en de klokken slaan gerechtigheid.

dan jij, en jij elleen en weer jij voor altijd. Agenda ma. 13 juli di. 14 juli di. 14 juli di. 14 juli wo. 15 juli do. 16 juli do. 16 juli zo. 19 juli do. 23 juli zo. 26 juli do. 30 juli do. 6 aug Henk Altena

Wijkraad van kerkrentmeesters Opfristeam Taakgroep Missionair Taakgroep Communicatie Taakgroep Jongeren Creagroep Taakgroep Vorming en toerusting Dienst in Bethlehemkerk Creagroep Dienst in Bethlehemkerk Creagroep Creagroep

20.00 uur 10.00 uur 13.00 uur 20.00 uur 20.30 uur 9.30 uur 20.00 uur 10.00 uur 9.30 uur 10.00 uur 9.30 uur 9.30 uur

Diaconessenkerk en Siongemeenschap wijkredactie: Inge Veldhuis, e-mail: [email protected]

Diaconessenkerk

kerkgebouw: Izaak Evertslaan 11, tel. 4425259 www.diaconessenkerk.nl predikant: ds. Monique Maan, tel. 3891962, [email protected] spreekuur: ma. 9.30–11.00 uur in de predikantenkamer scriba: Hilda van Vliet [email protected] wijkkas: ING rekening NL58INGB0000987600 t.n.v. Prot Gem Kerk Activiteitenfonds verhuur De Bakermat: e-mail: [email protected]

Bij de diensten 12 juli: op deze zondag is onze jaarlijkse dienst in ziekenhuis Rijnstate. De dienst begint daar om 10.15 uur. De cantorij van Rijnstate verleent medewerking. In de zomervakantie hebben we gezamenlijke diensten met de Opstandingskerk en de Bethlehemkerk. Op pagina 13 staan de locaties, namen van de voorgangers en thema’s bij elkaar: Er is een liturgie gemaakt die in alle diensten gebruikt zal worden en in elke dienst is er muzikale medewerking door een wisselend ensemble, samengesteld uit leden van de diverse wijkgemeenten. Van harte welkom!

Wij gedenken Bertha Adriana Zanen, overleden op 10 juni 2015 op de leeftijd van 82 jaar. Bep woonde aan de Kluizeweg en kwam tot voor kort vrijwel elke zondag in de Diaconessenkerk. Toen in april duidelijk werd dat ze ernstig ziek was, accepteerde ze dat met de nuchterheid die haar als voormalig hoofdverpleegster kenmerkte. Ze regelde wat er geregeld moest worden. Toen ze eind mei naar het hospice in Rozendaal ging omdat het niet langer verantwoord was om alleen thuis te zijn, kon ze zich daar gelukkig goed overgeven aan de zorg en aandacht waarmee ze haar daar omringden. Op 10 juni is ze overleden en op 15 juni was de crematie op Moscowa. In de dankdienst voor haar leven stonden lezingen en liederen centraal die Bep zelf had uitgezocht. We lazen en zongen psalm 139 en het bekende lied van Huub Oosterhuis: ‘Zo vriendelijk en veilig als het licht’. In alle teksten klonk door dat we ons aan God mogen toevertrouwen met alles wat bij ons hoort. In dat geloof heeft Bep Zanen geleefd en is zij gestorven. Er klonken in de dienst ook warme woorden door haar zus en door haar neef en nicht die Bep tot op het laatst hebben bijgestaan. Dat God hen nabij mag zijn met zijn troost en zegen. Vervanging tijdens de vakantie van ds. Monique Maan (13 juli – 9 augustus) Bij de kerkenraad is bekend welke PGA-predikanten in noodgevallen beschikbaar zijn in de periode dat ds. Monique Maan met vakantie is. Wanneer zich iets voordoet, kunt u contact op (laten) nemen met: Dick Appels, 026-4453445 of 06- 12825551 Map Berkhof, 026-3791616 of 06-23882619. Zij nemen dan contact op met de vervangende predikanten. NB: in geval van een overlijden is het belangrijk dat er eerst contact is met de predikant, voordat er met de uitvaartondernemer definitieve afspraken over dag en tijdstip van de uitvaartdienst worden gemaakt. Predikanten hebben soms al afspraken of verplichtingen die niet verzet kunnen worden. Inloop op maandagmorgen in de vakantie Omdat de Diaconessenkerk in de komende periode een aantal

Siongemeenschap

Vieringen in het K.K.C. Het Dorp, Dorpsbrink 7

http://siongemeenschap.webs.com predikant: ds. Ad Poley (met beperkte opdracht), tel. 06-15153211,

[email protected] secretariaat: p/a Sophiastraat 21, 6812 CA Arnhem wijkkas Siongemeenschap: rekening NL33INGB0000925000 t.n.v. penningmeester Siongemeenschap.

weken op zondag gesloten zal zijn (we kerken dan immers gezamenlijk met de andere PGA kerken in Noord), willen we u graag wijzen op de mogelijkheid om op maandagochtend in de kerk te komen koffie drinken. De koster is aanwezig en anderen die zich bezig houden met zaken in en om de kerk. Er wordt uitgebreid koffiegedronken en bijgepraat. Dus: wie op maandagochtend zin heeft om langs te komen, misschien wel juist in die weken als we elkaar misschien minder zien: van harte welkom, tussen 9.30 en 11.00 uur.

Startzondag 20 september: ‘Goede buren’ De plannen voor de startzondag beginnen steeds vastere vormen aan te nemen en we hebben er alle vertrouwen in dat het goed en gezellig wordt! Om 10.00 uur is de startdienst. Daarin worden o.a. de nieuwe kinderen bij de kindernevendienst welkom geheten. In de dienst staat het verhaal van de Emmaüsgangers centraal: de gast wordt gastheer en onder de hoede van Gods zegen komt er werkelijk ontmoeting tot stand. De cantorij verleent medewerking aan de dienst. Na de dienst is er eerst koffie, thee en limonade (bij mooi weer buiten) en daarna zijn er activiteiten in en om de kerk. We hopen op deze zondag ook ons cadeau aan de buurt officieel in gebruik te kunnen nemen: een tuinbank, op de hoek van de Izaak Evertslaan en G.A. van Nispenstraat. Met die bank gaan we het thema ‘Goede buren’ vorm en inhoud geven. Uiteraard worden de buurtbewoners uitgenodigd om bij deze ingebruikneming aanwezig te zijn! Na alle activiteiten sluiten we af met een gezamenlijke lunch, hopelijk ook buiten en met extra gasten uit de buurt. Wij gaan ons best doen om alles voor elkaar te krijgen en we hopen u te mogen ontmoeten op zondag 20 september. Janneke van Maasakkers, Mirjam Koster en Monique Maan Inloop en contact Vanaf 10 augustus ben ik weer (bijna) elke maandagmorgen in de kerk aanwezig, tussen 9.30 en 11.00 uur. U bent welkom in de predikantenkamer voor een kop koffie, een praatje of om een afspraak te maken voor een ander moment. Mailen kan ook altijd: [email protected] en bellen kan naar 0263891962 (spreek evt. in op het antwoordapparaat). Werkdagen: maandag, dinsdag, woensdagmorgen en donderdag. De zomerperiode breekt aan. Of we er op uit trekken of (vrijwillig of noodgedwongen) thuis blijven: licht en lucht gewenst! Hartelijke groet, Monique Maan

Autorijdienst Hoogkamp/Burgemeesterswijk 12-07 Jans Askes 3515893 19-07 Jan Siert Wiersema 4420720 26-07 Jaap Clifford 4439160 15



> Diaconessenkerk <

02-08 Lineke Brinkman 09-08 Jans Askes 16-08 Jan Siert Wiersema Alteveer/Cranevelt 12-07 Henk Hulstein 19-07 Carella Martis 26-07 Jenny Meijer

3640376 3515893 4420720

3513197 8405404 4434925

De gegevens voor augustus zijn nog niet bekend maar als u gebruik wilt maken van de autorijdienst kunt u contact opnemen met Henk Hulstein: tel. 3513197. Inge Veldhuis

Siongemeenschap Schoolresultaten

Allen die geslaagd zijn of over zijn naar een volgende klas, feliciteren we van harte met het resultaat. Volgend schoolseizoen gaan jullie de uitdaging aan van een nieuwe opleiding of een hogere klas; daarvoor alvast veel succes toegewenst. Voor hen die nèt geen voldoende schoolresultaat hadden om te slagen of over te gaan, duimen we alvast dat volgend jaar wèl succesvol mag verlopen. Jullie hebben nu allemaal de tijd om te gaan genieten van de vrijheid, even alles van school te vergeten en energie bij te tanken voor het nieuwe seizoen!! Veel plezier toegewenst!!

Diaconaal project 2015: 'Opvang en scholing in Rwanda' Op zondag 9 augustus vindt er weer een collecte plaats voor ons diaconale project. Het project betreft de opvang en scholing van weeskinderen en kinderen met aids/hiv in Rwanda. Het streven is om alle kinderen onder te brengen in pleeggezinnen, want zo komt ieder kind het beste tot zijn recht. Ook zijn er soms weeskinderen die na het overlijden van hun ouders met hun broertjes of zusjes samen willen blijven wonen. Men zorgt er dan voor dat er dan iemand is om het huishouden draaiend te houden en regelt scholing voor de kinderen. Na de dienst zullen door Henny en Adri weer zelfgemaakte kaarten worden verkocht, waarvan de opbrengst ten goede komt aan dit diaconale doel. Van harte aanbevolen dus!!

Bethlehemkerk

Honigkamp 25, tel. 3642367 www.bethlehemkerkarnhem.nl wijkredactie: Piet Blok, tel. 3614939 [email protected] predikanten: ds. Menno Leistra, tel. 0575-845930 [email protected] ds. C.J. Kraai, tel. 0317-422188 / 06-24770523 [email protected] scriba: Nollie Kramer-Bunschoten, tel. 3612208 [email protected] wijkkas: NL39INGB 0000999000 t.n.v. wijk- en bloemenfonds Bethlehemkerk, Arnhem beheer website: Edward Eekma, tel. 3792147, [email protected]

Uit de kapel In memoriam mw. Thea Dieckmann-Kraaijenbrink Op 7 juni overleed mw. Dieckmann thuis aan de Bethaniënstraat. Op de kaart de volgende woorden: Elke dag wat zwaarder wat je torsen moest. Doch al gaande wetend, eens komt alles goed. Een vrouw met een bijzonder sterk karakter en een groot geloof, ondanks het feit dat ze haar man, een zoon en een dochter verloren was aan de dood. Op 12 juni is de afscheidsdienst op Moscowa gehouden. Jan en 16

Ook is het mogelijk om alvast een financiële bijdrage voor dit nieuwe project over te maken op rekeningnummer 3648953 van de Wijkdiaconie Sionkerk, p/a Sophiastraat 21, 6812 CA Arnhem. Graag onder vermelding van: Diaconaal project 2015.

Startzondag 13 september

De taakgroep eredienst kijkt nu al vooruit naar de start van het nieuwe kerkelijk seizoen. De diverse activiteiten en kringen van de Siongemeenschap gaan in september weer van start en dat vieren we met een feestelijke dienst op zondag 13 september, aanvang 10.30 uur, in het KKC van Het Dorp. De dienst wordt geleid door ds. Ad Poley en Philip Greep bespeelt het orgel. Hoe deze startzondag er verder uit zal zien weten we zelf nog niet, maar die informatie zult u echter tijdig ontvangen. In ieder geval zal er na afloop van de dienst weer volop gelegenheid zijn tot een ongedwongen samenzijn. Wij zorgen ervoor dat niemand tijdens dit samenzijn wat tekort komt en ongetwijfeld zal er ook weer goed gezorgd worden voor een lunch tussen de middag. Noteer deze start van het nieuwe kerkelijk seizoen dus alvast in uw agenda, zodat u deze niet misloopt! U hoort zo snel mogelijk meer van ons!

Activiteiten in de komende weken

Gebedskring: De maandelijkse gebedskring vindt plaats op woensdagavond 5 augustus bij Hennie en George Bruno, Kustvaart 235 in Arnhem; dit is in de wijk Schuytgraaf. Aanvangstijdstip van de bijeenkomst is 20.00 uur. Het programma voor deze kringavond ziet er als volgt uit: - Inleiding en gebed; - Bespreking gebedspunten; - Kringgebed; - Afsluiting met het gezamenlijk bidden van het Onze Vader. Voor informatie, gebeds- en dankpunten: de heer C.W. Schröder, coördinator maandelijkse gebedskring De Rank & Siongemeenschap, Frombergstraat 15, 6814 EA Arnhem. Tel. 0264431698 of [email protected] Philip Greep Corry Hermse waren daar namens onze gemeente bij aanwezig. We wensen dochter Marion en haar partner van harte Gods troostende nabijheid toe.

In memoriam mw. Iet de Kievid-Gerritsen Op 13 juni kwam er een eind aan het leven van Iet de Kievid. Vele jaren woonde ze met haar gezin in Presikhaaf, totdat ze anderhalf jaar geleden naar Westervoort verhuisden. Ze bleef gastlid van onze kerk en wilde heel graag dat we als gemeente bij haar uitvaart betrokken zouden zijn. In de dienst op Moscowa, op donderdag 18 juni, herdachten we haar leven in het licht van de Bijbel en lazen we Psalm 121, haar trouwtekst. Over God die ook bij je is als je die overgang maakt van dit leven naar een leven bij Hem. Dat mag de familie en ons tot troost zijn! In memoriam mw. Hanny Jochems-van Maurik Op 24 juni is overleden mw. Hanny Jochems-van Maurik. Zij woonde samen met haar man aan de Ulenpaslaan. De laatste dagen van haar leven bracht ze door in Regina Pacis, nadat thuis blijven geen optie meer was. Haar gezondheid ging zienderogen achteruit. Haar man zal zijn maatje moeten missen en de kinderen een heel betrokken moeder en oma! Om haar leven te gedenken is op maandag 29 juni een herdenkingsdienst in de Bethlehemkerk gehouden. Daarna is de plechtigheid op Moscowa voortgezet, waarbij ds. Voorhaar de voorganger was. Wat zal ze gemist worden door haar familie en allen die haar dierbaar waren. We wensen de familie de troost van de Eeuwige toe.

Bij de diensten en zo… Op zondag 12 juli hoopt ds. Lodewijk voor te gaan in onze kerk. In de weken daarna vinden de zes gezamenlijke diensten in de kerken van Noord plaats. We beginnen in onze eigen Bethlehemkerk en daar wordt de liturgiekaart voor het eerst gebruikt, die daarna op alle zes zondagen ons vieren vorm zal geven. Het schema van voorgangers vindt u op blz. 13 van deze Kerkperspectief. Boeiend om zo in deze diensten even samen in op te trekken! Het verbindende thema voor deze diensten zijn verhalen over vrouwen in de Bijbel. Achtereenvolgens komen voor het voetlicht: Eva, Ruth, Esther, Maria de moeder van Jezus, Martha en Maria en tot slot Maria Magdalena. Een kleine voorbereidingsgroep heeft een en ander in korte tijd goed in elkaar gezet. En nu maar hopen op inspirerende diensten, waarin we ook wat meer kennis mogen maken met elkaar als gemeenteleden van verschillende gemeenten. In de toekomst zal er hoe dan ook steeds meer samen gebeuren. Dan is het goed om wat verhalen achter gezichten te leren kennen! Met name de koffie na de dienst is daarvoor een goed moment! Op maandag 20 juli en maandag 3 augustus bent u welkom om de diensten waarin ik zelf voor mag gaan, mee voor te bereiden. We komen samen in de kapel om 13.00 uur.

Vorming en toerusting Onder dit kopje maak ik u graag nog een keer attent op de avond die we in onze kerk organiseren over Open Doors op woensdag 5 augustus. Een avond over het thema 'Vervolgde christenen'. Het zou geen thema mogen zijn, maar helaas is het een gegeven dat in steeds meer landen, met name in het Midden-Oosten, de positie van christenen allengs hachelijker wordt. Op deze avond horen we verhalen uit de eerste hand van iemand die zelf landen bezocht heeft waar de vervolging plaatsvindt. De avond is van 19.30 tot uiterlijk 21.30 uur. Daarvóór is er (toevallig) een gemeentemaaltijd vanaf 18.00 uur, waar u als u wilt bij aan kunt schuiven. Opgave vooraf, vóór maandag 3 augustus bij Gerrie van Toor is noodzakelijk! Op woensdag 22 juli vergadert de commissie eredienst om 19.30 uur in de kapel. En op maandag 3 augustus gaan we verder met de voorbereidingen van de startzondag op 20 september, ’s avonds om 19.30 uur in de kapel. Van harte welkom als u nog wilt meehelpen! Tot slot, goede dagen gewenst, ook namens collega Kraai, ds. Menno Leistra

Afscheid Bert Terwel Tijdens de gemeentemiddag van 13 juni jl. hebben wij afscheid genomen van Bert Terwel als organist in onze kerk. Nu zijn werkzame leven als onderwijzer erop zit, heeft hij enige tijd geleden te kennen gegeven als organist te willen stoppen. Dit respecteren wij uiteraard, maar vinden het wel jammer. Als twaalfjarige jongen bespeelde Bert al het orgel in RotterdamOverschie. Tot aan de dag van vandaag is hij blijven spelen op diverse orgels in verschillende plaatsen. In 2000, bij het samengaan van de Bethaniëkerk en de Bethlehemkerk, werd Bert één van de vaste organisten. Nu is hier een einde aan gekomen en trekt Bert per fiets de wijde wereld in.

Namens de gemeenteleden, werd Bert een envelop met inhoud aangeboden als dank voor zijn orgelspel en inzet op velerlei andere gebieden in de afgelopen jaren in onze wijkgemeente. Aansluitend werd Bert onderscheiden door de Vereniging van Kerkrentmeesterlijk Beheer in de Protestantse Kerk in Nederland. De voorzitter mocht hem, namens het College van Kerkrentmeesters, het insigne (uitgevoerd in zilver) opspelden voor het uitoefenen van de functie van organist gedurende meer dan 25 jaren. Wij wensen Bert veel mooie ontdekkingen tijdens zijn fietstochten en zongen hem toe met lied 416 “Ga met God en Hij zal met je zijn”. Marijke Gerritsen, voorzitter

Vervoer gezamenlijke diensten van 2 t/m 23 augustus 2015. Vier zondagen in de maand augustus is, zoals al aangekondigd, onze kerk op de zondag gesloten i.v.m. de gezamenlijke diensten van Arnhem Noord in de zomer. Op 19 en 26 juli staan onze deuren open voor de gemeenteleden uit de Opstandingskerk en Diaconessenkerk. Op 2 en 9 augustus zijn wij welkom in de Opstandingskerk en op 16 en 23 augustus in de Diaconessenkerk. Voor deze vier zondagen is de reguliere taxidienst beschikbaar, maar kan het zijn dat meer mensen een beroep op deze taxidienst doen. En om zoveel mogelijk gemeenteleden in staat te stellen de vier diensten in de andere wijkkerken te kunnen bezoeken, zou het fijn zijn dat gemeenteleden zonder vervoer, mee kunnen rijden met een gemeentelid wanneer de taxidienst volgeboekt is. Omdat in de maanden juli en augustus geen nieuwsbrief uitkomt, hangt (vanaf zondag 19 juli) in de hal van de kerk op het prikbord een aantal extra namen met telefoonnummers van die gemeenteleden die hun auto beschikbaar stellen om mee te kunnen rijden. Ook zal er een schema hangen waarop de 'normale' taxidiensttelefoonnummers vermeld staan per zondag. Het is wel de bedoeling om eerst de 'normale' taxidienst te bellen en, wanneer deze vol zit, één van deze telefoonnummers voor de extra taxidienst! Heeft u nog vragen over bovenstaande dan kunt u contact met mij opnemen via e-mail: [email protected] of via tel. 362 18 73. Marijke Gerritsen, voorzitter Kerktaxi 12 juli 19 juli 26 juli 2 aug. Opstandingskerk 9 aug. Opstandingskerk 16 aug. Diaconessenkerk

hr. J. van ’t Oever hr. P. Rosseel hr. E. Eekma hr. P. Blok hr. P. Rosseel hr. E. Eekma

tel. 362 15 14 tel. 363 63 35 tel. 379 21 47 tel. 361 49 39 tel. 363 63 35 tel. 379 21 47

P. Blok

17

Herv. wijkgemeente De Rank Bonifatiuskerk: Huissensedijk 10, Elden, tel. 3830286 postadres: Huissensedijk 12, 6842 AK Elden (Arnhem) www.gemeentederankarnhem.nl wijkredactie: hr. Hans Boer, tel. 4437934 [email protected] predikant: ds. P. Vermaat, tel. 0318–510161 [email protected]

scriba: hr. Hans Boer , tel. 4437934 [email protected] wijkkas: rek.nr. NL54INGB0001559972 t.n.v. penningmeester De Rank

Kerkennacht In het weekeinde van 19 tot 21 juni vond de Kerkennacht plaats. In vele dorpen en steden in Nederland zetten kerken, van welke snit ook, hun deuren wagenwijd open. Zo ook de Bonifatiuskerk. De historische kring Elden had een mooie presentatie verzorgd over de kerkelijke geschiedenis van Elden. In Elden waren folders verspreid. Het resulteerde in een behoorlijk aantal bezoekers, die dit historische kerkgebouw van binnen wilde zien. 'Kerkennacht' is een vorm van present stellen van de kerk. Je hoopt dat mensen op deze manier de weg naar de kerk weten te vinden. Middagbijbelkring De middagbijbelkring komt weer bijeen op 4 of 11 augustus. Aan de orde komt Genesis 3 en 4. Mozes, de auteur van dit bijbelboek, schrijft over het nemen van de

vrucht van de Boom der 'kennis van goed en kwaad'. Over deze merkwaardige uitdrukking schrijft een uitlegger, dat God deze tegengesteldheid als Schepper volstrekt te boven gaat. Echter de mens als schepsel ervaart, dat hij zich in een toestand van het kwade kan bevinden als hij zich aan Gods verwachtingen vergrepen heeft. Hiermee verbonden ervaart de mens vervreemding van God, een scheiding van Hem. Omdat God niet als een soort wereldgeest samenvalt met de schepping is Hij geen machteloos medeslachtoffer het lijden en het kwaad. Hij, die de schepping te boven gaat (transcendeert) schenkt een Verlosser, die de verzoening tussen God en mens bewerkt. Die wordt in Genesis 3: 15 beloofd, waar de slang te horen krijgt dat zijn kop vermorzeld zal worden door het zaad van de vrouw.

Kringen In de zomermaanden zullen de andere kringen met vakantie zijn. De jonge-lidmatenkring, de avondbijbelkring en het eten voor alleengaanden zullen in september weer beginnen. Diaconie Eén van onze vrije collecten werd bestemd voor een stichting die zorgt voor weeskinderen in Guinee. Daarnaast schenkt deze stichting geld aan vrouwen om een eigen bedrijfje te beginnen. Het bestuur van deze Stichting Jerome Damey Foundation was heel dankbaar voor deze ondersteuning. Guinee is een straatarm land. Het is goed om te horen dat de gemeente in de Bonifatiuskerk er aan mag bijdragen de nood enigszins te verlichten. Graag geven we hier het banknummer van genoemde stichting: NL95INGB0006370337. Hans Boer

Prot. wijkgemeente Arnhem-Zuid vierplaats Salvatorkerk kerkgebouw: Salvatorplein 274, tel. 3212159 www.salvatorkerkarnhem.nl wijkredactie: Kees van Keulen, tel. 3233466, [email protected] predikant: ds. Pierre Eijgenraam tel. 3519531 [email protected] scriba: Meint Lukkien, tel. 4743343 [email protected] wijkkas: NL84INGB0003068364 t.n.v. Wijkkas Salvatorkerk Arnhem

De Regenboog vierplaats Spiegelhuis, Mooieweg 94, tel. 06–57736103

vierplaats De Kandelaar kerkgebouw: Den Haagweg 1, tel. 3812252 www.elden-dekandelaar.nl wijkredactie: Kees van Keulen, [email protected] predikanten: ds. Hubertien Oostdijk-van Andel, tel. 3237577 [email protected] ds. Ad Poley, tel. 06-15153211 (wo + do), [email protected] scriba: Wiebe de Jager, tel. 3813796, [email protected] wijkkas: NL33INGB0001348696 van De Kandelaar Magda Hazeleger, tel. 06-44058723 [email protected] De gegevens van Evert Brink, pionier voor Schuytgraaf, staan op blz. 9.

www.regenboogrijkerswoerd.nl coördinator: Ron de Bie, tel. 3230129, e-mail: [email protected]

In memoriam Margje van der Schaft-de Pater Op 29 juni is overleden Margje van der Schaft–de Pater op de leeftijd van 72 jaar. De laatste jaren woonde Marrie in Eldenstaete, daarvoor aan de Rijksweg West te Elden. Marrie was graag in de fruitschuur aan het werk, contact met mensen was voor haar belangrijk. Ook zong ze in het koor 'Irene'. De afscheidsdienst heeft plaatsgevonden op vrijdag 3 juli in de Bonifatiuskerk, ‘Irene’ zong in deze viering en we stonden stil bij psalm 23. Op de kaart stond ‘Veilig thuis bij haar Heer en Heiland’; dat deze zich mag ontfermen over Wim, kinderen en kleinkinderen. ds. Hubertien Oostdijk-van Andel 18

Zomerdienstregeling In de juli-maand worden de gezamenijke diensten in de Salvatorkerk gehouden en in augustus in De Kandelaar. In tegenstelling tot wat in Zuidenwind is vermeld, gaat zondag 2 augustus ds. Ingrid Lodewijk voor. Vakantie predikanten Ds. Hubertien Oostdijk is met vakantie van 27 juli t/m 23 augustus, ds. Pierre Eijgenraam van 20 juli t/m 19 augustus en ds. Ad Poley is afwezig van 26 juli t/m 2 augustus en 17 t/m 30 augustus. Het kerkelijk bureau en de scriba’s en de voorzitter hebben een lijst waarop staat welke predikant wanneer beschikbaar is.

Vakantie

Het is dit keer maar een beperkte hoeveelheid kopij vanuit Zuid. Teken dat de vakanties eraan komen! Nadat er in de vorige nummers van Kerkperspectief flink wat vanuit Zuid te lezen was, nu dus even pas op de plaats. Van harte wens ik iedereen, ook degenen die thuis blijven, een fijne vakantieperiode toe. Kees van Keulen

Afscheid Kinderdienst van oudste kinderen Op zondag 28 juni jl. namen 4 kinderen van de Kinderdienstgroep in de Salvatorkerk afscheid, omdat ze naar de middelbare school gaan. In de kerk gaan ze nu over naar de zg. 10-RT, eenmaal per maand tijdens de kerkdienst voor kinderen van 12 tot ca. 16 jaar.

Bijzondere wijkgemeente Parkstraatkerk Samenwerkingsverband Remonstranten en Vrijzinnige Protestanten Kerkgebouw: Parkstraat 31a / Kastanjelaan 22E - Arnhem Aanvang diensten 10.15 uur www.parkstraatgemeente.nl tenzij anders aangegeven. predikant: ds. Marieke Fernhout [email protected] wijkredactie: Els van Essen [email protected]

Zomer in de Parkstraatgemeente Sommige leden zijn al vertrokken voor vakantie, anderen moeten nog even geduld hebben of blijven thuis. De opknapgroep die de verbouwing van verschillende ruimtes naast de Parkstraatkerk heeft verzorgd kan ook even uitpuffen, want hun taak zit er op. We zijn maar wat trots op wat ze allemaal tot stand gebracht hebben. Het Parkstraatgemeentebestuur heeft de opknapgroep nog wel gevraagd om mee te denken over een goede plek en bijpassende sokkel voor het kostbare beeld dat we gekregen hebben van de Protestantse Gemeente te Arnhem bij de institutionering van de wijkgemeente van bijzondere aard Vrijzinnige Protestanten. Het beeld verdient een mooie plaats die past bij onze nieuwe inrichting en tegelijkertijd recht doet aan de gever en de onderliggende gedachte. Verder ligt er mogelijk nog een nieuwe taak op de opknapgroep te wachten. Want het bestuur heeft met de renovatie de smaak te pakken gekregen. Er worden al weer concrete plannen gemaakt voor een vervolg, namelijk een nieuwe inrichting van de kerkzaal. We willen graag nieuwe stoelen. En de geluidsapparatuur is aan vervanging toe. Daarnaast willen we graag de akoestiek in de kerk nog beter maken. Niet alleen voor de vieringen, maar ook voor de concerten die vaak in de kerk worden gehouden. De kerkdiensten in de zomer gaan ondertussen gewoon door. Maar houd het rooster voor de diensten goed in de gaten, want soms kerken we samen met onze vrienden van de Waalse Gemeente en de Doopsgezinde Gemeente in de Waalse Kerk aan de Gasthuisstraat. Ik wens u allen een heel goede zomer. En mocht u halverwege augustus niet op vakantie zijn, dan volgt hieronder een aanrader voor een geslaagd uitstapje.

Orgelconcert Eusebiuskerk Onze organist, Wim Roelfsema, zal op 12 augustus in het kader van de Zomeravondbespelingen van het Strümphlerorgel in de Eusebiuskerk een concert geven met medewerking van Vocaal Ensemble Szabó o.l.v. Katalin Szabó. Uitgevoerd wordt van Johann Sebastian Bach: ClavierÜbung III. Hier in Kerkperspectief alvast een korte toelichting op de inhoud van het concert door de organist zelf: Toen Clavier-Übung III van Johann Sebastian Bach in 1739 in druk verscheen - een zeldzaamheid dat nog tijdens Bachs leven een compositie van hem gedrukt werd - presenteerde hij daarmee niet alleen een werk van ongeëvenaarde diepgang en uiterste moeilijkheidsgraad, maar ook een muzikaal-artistieke neerslag en afspiegeling van de Lutherse catechismus, zoals die in zijn tijd werd onderwezen. Alle zeven dagen van de week komen aan bod. Als eerste (vanzelfsprekend) de zondag. Tijdens de Leipziger eredienst werd elke zondag als vast onderdeel het Kyrie (Kyrie, Christe, Kyrie) en het Gloria (Allein Gott in der Höh sei Ehr) gezongen. Tijdens de weekdagen begon elke schooldag met les in de catechismus. Iedere dag werd een ander hoofdstuk behandeld, waaraan een vast lied gekoppeld was dat gezongen werd. Week in, week uit. Op maandag de geboden (Dies sind die heil’gen zehn Gebot), op dinsdag het geloof (Wir glauben all an einen Gott), op woensdag het Onze Vader (Vater unser im Himmelreich), op donderdag de doop (Christ unser Herr zum Jordan kam), op vrijdag de boete (Aus tiefer Not schrei ich zu dir), op zaterdag het avondmaal (Jesus Christus, unser Heiland). Precies in deze volgorde verschijnen de koraalbewerkingen in Clavier-Übung III, waarbij Bach ook nog eens alle organisten heeft willen bedienen. Hij schrijft over ieder koraal zowel een manualiter (voor één klavier zonder pedaal) als een pedaliter-bewerking (voor minstens twee klavieren met pedaal). Het geheel heeft Bach omlijst met een majestueus Preludium en Fuga. U bent van harte welkom: woensdag 12 augustus, aanvang 20.15 uur. Voor meer info: www.wimroelfsema.nl Zie voor het hele overzicht van organisten pagina 6. Rick Wansink 19

De vakantieperiode komt steeds dichterbij. De kerkelijke activiteiten nemen af. Vanzelfsprekend is er elke zondag onze eredienst om 10.30 uur, waar ieder hartelijk welkom is.

Dresden. Vanaf 1720 was hij de officiële portretschilder van de stad Leipzig. Zijn bekendste werken vervaardigde hij in 1746 en in 1748; dat waren de portretten van Johann Sebastian Bach. Het origineel uit 1746 hangt thans in het Stadtgeschichtliches Museum in Leipzig, das Alte Rathaus. Daarop is Bach te zien in een formele pose, in burgerkleding, met een ernstig gezicht en voorzien van een witgepoederde pruik. De veel beter bewaard gebleven tweede versie, die Haussmann in 1748 vervaardigde en die volgens John Elliot Gardiner tijdens de Tweede Wereldoorlog tot 1950 op de overloop van zijn ouderlijk huis hing (een vluchteling had het schilderij uit veiligheidsoverwegingen naar Engeland gebracht), wordt nu beschouwd als het schilderij dat de gelaatstrekken van Bach het meest natuurgetrouw weergeeft. Het portret van Bach is na veel omzwervingen weer thuis in Leipzig op een voor het publiek toegankelijke plek. Een historische gebeurtenis!

Ook dit keer grijp ik de ruimte aan u iets te vertellen over wat ik recent tegenkwam. Nu gaat het over een andere bekende Lutheraan: Johann Sebastian Bach.

Op Vredeszondag 20 september zullen we in onze kerk Bachs Cantate 95 kunnen meebeleven en op zondag 22 november Cantate 140.

Bekendste en tevens meest authentieke portret van Johann Sebastian Bach. O.a.onder de kop ‘Strenge en guitige Bach komt thuis’ las ik over het beroemdste portret van Bach, dat terugkwam naar Leipzig. Het gaat om een schilderij dat de componist toont toen hij ongeveer 60 jaar was. In zijn rechterhand heeft hij een blad muziek met daarop de tekst ‘Canon triplex à 6 Voc: per J. S. Bach’. Een driedubbele canon voor zes stemmen, een puzzeltje voor kenners, waarmee Bach liet zien dat hij niet zomaar een musicus was, maar een geleerd componist. Het is voor zover bekend het enige portret dat tijdens Bachs leven gemaakt is. De schilder, Elias Gottlob Haussmann, maakte twee versies, in 1746 en 1748. De beste van de twee was recent in het bezit van een Amerikaans Bachliefhebber en verzamelaar William H. Scheide, die vorig jaar op 100-jarige leeftijd overleed. Meer dan zestig jaar werd hij in zijn woonkamer door de grote musicus gadegeslagen. “Hij begroette Bach elke dag”, liet zijn weduwe weten. Hij schonk het portret aan het Leipzig Bach Archiv, waarvan de bekende Engelse dirigent Sir John Elliot Gardiner voorzitter is. Het is begin juni jl. officieel gepresenteerd bij de opening van het Bach Festival. Elias Gottlob Haussmann werd 10 jaar na Bach geboren in Gera en was een Duitse hofschilder van de Saksische keurvorsten in

Maar eerst is er de vakantietijd. Blijft u thuis of gaat u op reis : ik wens u een zonnige en ontspannen tijd !

Evangelisch-Lutherse Gemeente Arnhem e.o. www.luthersegemeentearnhem.nl kerkgebouw: Spoorwegstraat 8-10, 6828 AS Arnhem, tel. 442 5084 wijkredactie: mw. Elly Muurling, tel. 333 6657 predikant: ds. Klaas Touwen, tel. 325 5327 secretaris: mw. Patty Besseling-Gronloh tel. 381 71 75

Nederlands Bijbelgenootschap 2014 recordjaar voor bijbelvertalen wereldwijd Wereldwijd werkten bijbelgenootschappen en andere bijbelorganisaties in 2014 aan de afronding van bijbels in 51 talen, zo blijkt uit het jaaroverzicht dat de United Bible Societies publiceerde. Van de 51 bijbelvertalingen waren er 30 ‘eerste’ vertalingen. In die talen is nog nooit eerder een Bijbel verschenen, een recordaantal. Dankzij deze 30 bijbelvertalingen kunnen de bijbelgenootschappen ruim 10 miljoen mensen bereiken die nog nooit de Bijbel in hun eigen taal gelezen hebben. Een voorbeeld van een eerste vertaling is de Mina-bijbel in Togo, een vertaalproject waar ook het Nederlands Bijbelgenootschap aan bijdroeg. Ook ontvingen tien taalgemeenschappen voor het eerst het Nieuwe Testament en twee taalgroepen ontvingen voor de eerste keer een deel van de Bijbel in hun eigen taal. De overige 21 bijbelvertalingen waren nieuwe vertalingen, 20

Elly Muurling

Een denderend applaus ging door de Nikolai Kirche in Leipzig toen het portret onder een wit laken vandaan kwam. Bach is na 267 jaar weer thuis. Het Thomaner Jongenskoor kijkt toe.

waaronder ook de Nederlandse Bijbel in Gewone Taal die in oktober uitkwam. De Bijbel in het Papiamento werd gereviseerd voor lezers op de Nederlandse Antillen en Aruba.

Bijbelfestival voor gezinnen

Op 24 oktober 2015 organiseert het Nederlands Bijbelgenootschap een gratis Bijbelfestival in DeFabrique in Utrecht. Het Bijbelfestival is een inspirerend evenement voor kinderen en hun ouders/opvoeders rondom de Bijbel. Op het programma staan onder meer optredens van Elly & Rikkert en zandtovenaar Gert van der Vijver. Ook zijn er diverse workshops en wordt de Samenleesbijbel gepresenteerd. Het Nederlands Bijbelgenootschap wil met dit festival ouders en opvoeders helpen om kinderen de relevantie van de Bijbel te laten ervaren. Lydia van der Meer, theologe en teamleider Bijbelgebruik: ‘We krijgen veel vragen van ouders die zoeken hoe ze de Bijbel op een toegankelijke manier dicht bij hun kinderen kunnen bren-

Eglise Wallonne / Waalse Kerk Arnhem

www.waalsekerkarnhem.nl kerkgebouw: Gasthuisstraat 1, 6811 BS Arnhem naast het politiebureau wijkredactie: Martin Kas,

tel. 3703302, e-mail: [email protected]

verhuur kerkgebouw: Corinne de Zeeuw, telefoon 06–18190472 e-mail: [email protected]

contactpersonen: Martin Kas, tel. 3703302,

Elfriede ter Schegget, tel. 3816695 en Anke de Man, tel. 055–3563189.

De kerkdiensten In de zomerperiode zijn er geen Franstalige diensten. De eerstvolgende 'Waalse' dienst op zondag 23 augustus; daarin zal pater Kurris uit Nijmegen voorgaan. In de tussenliggende periode participeren we echter wel aan de zomerdiensten die afwisselend in de Waalse kerk, de Parkstraatkerk en (op 16 augustus) de Eusebiuskerk plaatsvinden. U vindt ze in de lijst van kerkdiensten. Naast de Parkstraatgemeente en de Nederlandse Protestantenbond participeren in die zomerdiensten de Doopsgezinden. Voor de dienst van 26 juli is de Waalse gemeente verantwoordelijk; die dienst vindt dan ook op ons vertrouwde tijdstip plaats, 17.00 uur ’s middags; voorganger is dan de heer Peter Stemerding uit Putten. Doopsgezind in de Waalse kerk Ik grijp de gelegenheid aan om iets meer te vertellen over de Doopsgezinden, een kerkgenootschap dat door het jaar heen elke zondag (behalve de tweede van de maand) om 10.00 uur een dienst in de Waalse kerk houdt. Als mijn inschatting juist is, zullen veel lezers nauwelijks bekend zijn met 'het doperdom'. Net als de Waalse gemeenten hebben de Doopsgezinden echter een lange geschiedenis. Hieronder leest u iets meer over die geschiedenis en over het karakter van de Doopsgezinde tak van de protestantse boom. Op de website doopsgezind.nl omschrijven de Doopsgezinden – ook wel Mennonieten genoemd - zichzelf als volgt: “Wij zijn een christelijke geloofsgemeenschap met wortels in het allereerste begin van de Reformatie. Naar bijbels inzicht ging en gaat het ons om kleine zelfstandige gemeenten die leven van persoonlijke geloofsvrijheid en verdieping, verbondenheid met elkaar en inzet voor vrede in het klein en in het groot.”

Mennonieten zijn de volgelingen en geestverwanten van Menno Simons (1496-1561) die naast de bekende kerkhervormers als Luther, Calvijn en Zwingli in zeker opzicht de enige Nederlandse kerkhervormer is. Menno Simons werd, na de teloorgang van de commune van de militant chiliastische wederdopers in Münster (1534-1536, met als leider Jan van Leiden), de spilfiguur en grote inspirator van de beweging van anabaptisten of wederdopers. Met name vanwege de 'uitwas' van het 'Koninkrijk Münster', werd de beweging van (weder)dopers in het algemeen, ook nadat die in vreedzame richting gereorganiseerd werd door Menno Simons, in die tijd scherp vervolgd en onderdrukt, ook door de Lutherse Kerk. Menno Simons, geboren in Witmarsum in Friesland, was na 1536 vooral actief in Friesland en Groningen, tot in wat nu Nedersaksen en Sleeswijk-Holstein in Duitsland is. (Bron: Wikipedia).

Persoonlijke geloofsbelijdenis Wie tijdens de Kerkennacht de Waalse kerk inliep, kon daar de persoonlijk geformuleerde geloofsbelijdenis van verscheidene doopsgezinden lezen. Ik laat één van hen, Han Bohlken, aan het woord over die traditie van een persoonlijk formuleren van een geloofsbelijdenis: “In de hedendaagse Nederlandse doopsgezinde traditie gaat het om wat je zelf gelooft. Niemand anders kan jou immers opleggen wat jij geloven moet. Wat een ander gelooft en met je deelt kan jou helpen hiermee verder te komen en wat je zelf deelt met anderen kan de ander verder helpen en zijn of haar reactie helpt jou natuurlijk ook weer verder. Voorwaarde: laat de ideeën van anderen ook toe!” In Arnhem hebben de Doopsgezinden lange tijd hun eigen kerkgebouw gehad in de Weverstraat (inmiddels omgebouwd tot modewinkel Humanoid). Sinds 1999 worden de diensten in de Waalse kerk gehouden. De Doopgezinden hebben zowel landelijk als plaatselijk een informatieve website. Op doopsgezindarnhem.nl is veel informatie te vinden en kunt u zelfs een videoregistratie van een recente kerkdienst bekijken. Naast de Waalse gemeente en de Doopsgezinde gemeente worden in de Waalse kerk ook bijna wekelijks (niet de eerste zondag van de maand) om 12.00 uur diensten van de Evangelische Broedergemeente gehouden. Ook dit is een kerkgenootschap met een eerbiedwaardige traditie; wellicht heb ik later eens gelegenheid u iets meer over deze gemeente te vertellen.

Martin Kas

gen. Tijdens het Bijbelfestival komt de Bijbel voor hen tot leven. Ze ervaren dat de Bijbel relevant is voor hun dagelijks leven. In verschillende workshops worden ouders uitgedaagd om met hun kinderen in gesprek te gaan over de Bijbel.’ Programma Het Bijbelfestival is gratis en vindt plaats op zaterdag 24 oktober van 10.00-16.00 uur in DeFabrique in Utrecht. Er is een breed programma-aanbod, voor zowel kinderen als volwassenen. Tijdens het festival vindt de feestelijke presentatie van de Samenleesbijbel plaats. De Samenleesbijbel is de Bijbel in Gewone Taal, aangevuld met 500 pagina’s extra materiaal voor kinderen. Naast optredens van diverse artiesten, is er onder meer een bijbelquiz waaraan ook kinderen kunnen meedoen, een bijbelse vossenjacht en zijn er kindercolleges over de Bijbel. Ouders kunnen workshops volgen over onder andere bijbelopvoeding en het gebruik van de Bijbel in het gezin. Voor meer informatie over het programma: tel. 023-5146146 of www.bijbelgenootschap.nl/projecten/bijbelfestival/

Praktische informatie Datum: zaterdag 24 oktober van 10.00-16.00 uur Locatie: DeFabrique in Utrecht Kosten: gratis Aanmelden: vanaf eind augustus

Bron: Nederlands Bijbelgenootschap Contactpersonen namens NBG-werkgroep Arnhem: Henk Goeree en Rita Hop, tel. 026-3819135 21

35e Ev. Kirchentag in Stuttgart, gehouden van 3 - 7 juni Een impressie Vorige maand vond in Stuttgart de 35e ‘Evangelische Kirchentag’ plaats. Een tweejaarlijks ‘protestantenfeest’ in Duitsland waar zo’n 100.000 bezoekers aan deelnemen. Hieronder kunt u een impressie lezen, geschreven door Bram van Dijk uit Hoogeveen. Het zijn enkeke delen uit zijn artikel dat in z’n geheel te lezen is op www.kerkcontacteneuropa.nl/ Duitsland. Hij was in gezelschap van zijn echtgenote Rieke van Dijk-Veenstra en ds. Jan Ros.

“damit wir klug werden”

dat wij een wijs hart bekomen Overal in de stad was deze tekst te lezen: op programma’s, affiches, folders, vlaggen, T-shirts, sjaals, borden, gebouwen, kerken: “damit wir klug werden ”. Tijdens deze zonovergoten dagen waren ongeveer 100.000 geregistreerde bezoekers naar deze mooie stad gekomen om deel te nemen aan enkele van de zeer vele evenementen en een kwart miljoen mensen bracht in deze vrije dagen (donderdag Sacramentsdag ) een bezoek aan de Mercedes-Benzstad. Een bewuste keuze maken was moeilijk maar noodzakelijk, want het programmaboek telde ruim 620 bladzijden waarin 2500 activiteiten werden aangekondigd: ochtendgebeden, zangdiensten, concerten, lezingen, Bijbelstudies, toneeluitvoeringen, theater, tentoonstellingen, informatiebijeenkomsten enz. Het was voor mij een geweldige ervaring om wederom een Kirchentag te bezoeken, maar nu in gezelschap van mijn echtgenote Rieke en onze vriend Jan Ros. Het is goed tijdens deze enerverende dagen indrukken en gevoelens met elkaar te kunnen delen.

Openingsbijeenkomst

Er werden woensdagavond op drie plaatsen grote openingsbijeenkomsten gehouden. Onze keuze was gevallen op de opening in het centrum van de stad, auf dem Schlossplatz. Het slotplein en het park ernaast waren overvol met mensen, maar gelukkig bestond de mogelijkheid de dienst via grote schermen mee te vieren. “Auf, Seele,-Gott zu loben. Gar herrlich steht sein Haus.“ was het openingslied, meegezongen door tienduizenden bezoekers en ondersteund door o.a. posaunenkoren, cantorijen en kinderkoren. Er volgde een prachtige eigentijdse liturgie met Bijbellezingen, gebed en lied. De bondspresident Joachim Gauck, een voormalige dominee uit de DDR, zag in het thema van de Kirchentag een belangrijke ‘motivatietraining’, voor iedereen die niet achteloos voorbij de huidige actuele problemen wil lopen. Mensen die leven vanuit hun geloof zijn niet alleen toeschouwers, maar ook zoekers naar oplossingen. De dag werd voortgezet met een ‘markt van ontmoeting’, waar vele kraampjes de diversiteit van het leven toonden. Om 22.00 uur werd de dag beëindigd met een groots lichtspel waarbij duizenden mensen het kaarslicht aan elkaar doorgaven en in vele kerken avondgebeden werden gehouden.

Markt van mogelijkheden

In de dagen daarna werd, naast de activiteiten in het centrum van de stad, in een groot aantal tenten en beurshallen op de terreinen van Mercedes-Benz in stands informatie aangeboden. Wij hadden de gelegenheid om daar ruim kennis van te nemen. Wat mij bijzonder opviel was het enorme brede aanbod. Of alles gerelateerd was aan het kerkelijk leven kan ik niet bevestigen, maar het was in ieder geval niet eenzijdig en sterk gericht op het christen- zijn in de praktijk. 22

De stands waren gegroepeerd rond vele thema’s: geloof en theologie, maatschappij en politiek, wereld en milieu, opleidingen, het christen zijn nu, oecumene, zorg voor migranten, interreligieuze en interculturele dialoog, kinderen in de kerk, diaconale taken, pastoraat, liturgie, zending, werkeloosheid, armoede,verschillende levensvormen, vrije tijd, jeugdwerk, werelddiaconaat, duurzaamheid, enz..

Kerk en maatschappij

Het programmaboek vermeldde namen van duizenden medewerkers en deelnemende groepen. Vele bekende personen waren aanwezig: Angela Merkel, Kofi Annan, De Maiziere, Margot Kässmann. John Bell, Melinda Gates. Ook de preses van de Protestantse Kerk Nederland, ds Karin van den Broeke, bezocht de Kirchentag. Enkele uren voordat de wereldtop G7 werd geopend stond Angela Merkel in een overvolle hal en hield voor een vrij jeugdig publiek een vlammende betoog. Melinda Gates, de echtgenote van Bill Gates, was naar Stuttgart gekomen om mee te denken over het onderwerp ‘Weltmeister oder Entwiclungsland?’. Dit is zeer kenmerkend voor de Kirchentag: er zijn vele zeer uiteenlopende opvattingen over de problemen in kerk en wereld,maar de dialoog is gaande.

Veel jeugd

Opvallend voor ons was de aanwezigheid van erg veel jeugd en erg veel jonge gezinnen. Het weekblad Der Sonntag, in deze dagen dagelijks uitgegeven en vaak gelardeerd met stevige uitspraken van politici, sociologen en theologen, vermeldde dat ongeveer de helft van bezoekers jonger was dan 30 jaar. Er waren in de stad ook vele jonge gezinnen te zien en dat is ook begrijpelijk, want er was veel voor de jeugd georganiseerd. Er waren podia met veel zangers en popgroepen, er zongen kinderkoren op hoeken van straten, er waren jazzconcerten,rock en pop, maar ook uitvoeringen door posaunenkoren.

foto Jan Ros Soms had ik het gevoel op een pinkpopfestival te zijn, maar soms waande ik me ook op een EO-jongerendag en op een ander moment voelde ik een Koningsdag-achtige sfeer. In diverse bijzalen van kerken waren kinderen druk bezig met allerlei creatieve vormen, o.a. na een Bijbelverhaal dit tekenen of verbeelden. En… niet te vergeten de honderden tieners die waren ingezet, bij bijeenkomsten assisteerden, deelnemerskaarten controleerden, programma’s uitdeelden, de mensen informatie gaven, afval verzamelden en na de Kirchentag een grote opruimingsdienst vormden. De kerkdiensten in Duitsland worden niet druk bezocht door jeugdigen (eufemistisch gezegd), maar in Stuttgart waren ze aanwezig en namen ze deel aan de dialoog tussen levensvragen en geloof.

Groen geloven

aarde, duurzaamheid, genade, gerechtigheid, God, goed, hoop, Jezus Christus, kruis, kwaad, licht, liefde, lijden, schepping, soberheid, solidariteit, spiritualiteit, trouw, verrijzenis Gratis plastic tasjes verboden met ingang van 2016

Bachcantate

Rieke en Jan zijn ‘s middags naar de Erlöserkirche, een Lutherse kerk gelegen in een rustige stadswijk, getogen, alwaar met enige tientallen zangliefhebbers om 16.00 uur begonnen werd met het instuderen van een cantate van J.S Bach. Een jonge enthousiaste cantrix oefende met de zangers tot 19.00 uur de diverse partijen, daarbij geassisteerd door organist en orkest. Om 20.00 uur begon de ‘Gottesdienst zur Bachcantate’ met het openingskoor “Bringet dem Herrn Ehre seines Namens”. In een indrukwekkende eredienst hebben we gezongen, gelezen, gebeden en geluisterd naar deze prachtige cantate van Bach.(BWV 148). De predikante leidde stijlvol en ingetogen deze cantatedienst. Als kerkbezoeker heb ik ontroerd de woorden en muziek aangehoord en Rieke en Jan hebben het meezingen als een geweldige ervaring beleefd. In de S-Bahn, die ons naar het plaatsje waar onze camping was terugvoerde, waren we het met elkaar eens: dit was voor ons het hoogtepunt van de Kirchentag.

Per 1 januari 2016 worden gratis plastic tasjes verboden. Dat heeft staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur en Milieu) vandaag aan de Tweede Kamer laten weten. Het verbod maakt deel uit van een bredere aanpak om het aantal plastic draagtasjes terug te dringen. Er komen wel twee uitzonderingen op het verbod. Het gaat dan om plastic tassen die noodzakelijk zijn vanwege functionaliteit en voedselveiligheid. Mansveld komt met de aanpak omdat plastic tassen grote negatieve effecten hebben op het milieu. Plastic breekt nauwelijks af waardoor het zich ophoopt. Volgens de bewindsvrouw is er onder consumenten steun om het gebruik van plastic draagtassen te verminderen. Jaarlijks komen meer dan 8 miljard plastic tasjes in de natuur terecht. Ruim 7 miljard van deze tasjes waren bestemd voor eenmalig gebruik. Dit is slecht voor de gezondheid van mensen en desastreus voor het milieu.

In 2017 in Berlijn en Wittenberg

In Duitsland is men alweer begonnen aan de volgende Kirchentag. Deze wordt gehouden in 2017 en wel in de steden Berlijn en Wittenberg. In 2017 is het vijfhonderd jaar geleden dat Luther zijn stellingen op de deur van een slotkerk in Wittenberg timmerde: het begin van de Reformatie.

Laat ons verandering zijn Laat ons geen vooruitgang noemen, waar een ander aan ten onder gaat. Laat ons geen groei noemen, waar een ander minder van wordt. Laat ons geen vrijheid noemen, wat een ander het recht ontneemt zichzelf te zijn. Laat ons geen gemeenschap noemen, waar de minste niet de meeste aandacht krijgt. Laat ons zelf de verandering zijn, die we in de wereld willen zien. Mahatma Ghandi

Plastic soep

In onze oceanen en zeeën drijft steeds meer plastic afval. Door verwering, zonlicht en golfslag valt dit plastic uit elkaar in kleine stukjes. Dit leidt tot ernstige verontreiniging. De oceanen beslaan 72% van het aardoppervlak en zijn onze voornaamste zuurstofleveranciers. Voor meer dan de helft van de wereldbevolking is de oceaan de voornaamste voedselbron.

Spooknetten?

Een andere zorg zijn de spooknetten. Dat zijn visnetten die ronddrijven in zee. Ze zijn per ongeluk verloren of expres weggegooid door vissers. Omdat de netten meestal van nylon gemaakt zijn, blijven ze decennialang ronddrijven, misschien zelfs honderden jaren. Onderzoekers schatten dat elk jaar zo’n 640.000 ton aan visnetten bedoeld of onbedoeld in de oceanen terechtkomt. Naar schatting vormen spooknetten elk jaar de doodsoorzaak van duizenden zeeschildpadden, walvissen, zeehonden, dolfijnen, bruinvissen, en ook vogels. De PSF (Plastic Soup Foundation) vindt o.a. dat schepen die spooknetten uit het water halen en naar de kust brengen, deze in elke haven zonder kosten moeten kunnen afgeven. Zie verder: www.plasticsoupfoundation.org/ 23

KENNIS EN ERVARING, BIJ U IN DE BUURT! Aan een eerste vrijblijvend gesprek zijn geen kosten verbonden. NOTARISKANTOOR OCKHUYSEN Kronenburgsingel 60, 6831 gx Arnhem tel. 026 – 320 10 00 www.notarisockhuysen.nl

Is Parijs nog ver?

FRANSEN BV 026 - 364 86 44 Bezoek onze Shellshop en spaar airmiles terwijl u tankt. Winkelcentrum Presikhaaf EVANGELISCHE BOEK- EN MUZIEKSHOP “DE WEGWIJZER” VOOR UW: BIJBELS - KAARTEN - CD’s - DVD’s - CADEAU’s Adres: Croydonplein 418, 6831 LN Arnhem Tel. 026 – 323 12 88 Achter winkelcentrum Kronenburg. Gratis parkeren.

Open: dinsdag t/m vrijdag van 09.30 – 17.00 uur zaterdag van 09.30 – 16.30 uur www.wegwijzerarnhem.nl

[email protected]

Bij Monuta Arnhem krijgt u alle ruimte voor uw wensen. Wij zijn er voor u. Voor, tijdens en na de uitvaart.

We zijn 24 uur per dag bereikbaar op 026 - 442 42 25. Ook als u niet bij ons verzekerd bent. U kunt ons uitvaartcentrum bezoeken op de Eimerssingel West 7 te Arnhem, of op www.monuta.nl

Woonzorgcentrum Vreedenhoff Voor én door mensen, met zorg! Woonzorgcentrum Vreedenhoff verwelkomt u graag als nieuwe bewoner Bent u op leeftijd en zoekt u een appartement in Arnhem waar goede zorg en service centraal staan? Dan is het protestants-christelijke woonzorgcentrum Vreedenhoff de plek voor u. Een plek waar u zich op uw gemak én thuis voelt. Bij woonzorgcentrum Vreedenhoff: . kunt u rekenen op optimale zorg en begeleiding; . is een geestelijk verzorger werkzaam en wordt wekelijks een kerkdienst gehouden; . zijn ontmoeten, samenzijn en omzien naar elkaar belangrijke kenmerken; . kunt u ook terecht voor thuiszorg. Vanaf 1 februari woont er in Vreedenhoff ook een aantal studenten. Zij zijn als vrijwilligers een waardevolle aanvulling op de professionele zorg, waardoor u de aandacht krijgt die u verdient. Meer weten? Maak vandaag nog een afspraak, wij komen graag bij u langs om persoonlijk kennis te maken. Bel 026-384 65 21 (Els Bloemendal of Karin Passchier) en bij geen gehoor: 026-384 65 00. Esperantolaan 2 | 6824 LV Arnhem | www.vreedenhoff.nl