Creative Commons, een druppel op een gloeiende plaat?

 

 

Creative  Commons,  een   druppel  op  een  gloeiende   plaat?    

‘Kan  er  sprake  zijn  van  het  prijsgeven  van   rechten  door  de  auteursrechthebbende  na  het   aanbieden  van  het  werk  op  het  internet  onder   een  Creative  Commons-­‐licentie?  ’      

Universiteit:      

Universiteit  van  Tilburg  

Faculteit:    

 

Rechtswetenschappen  

Opleiding:    

 

Rechtsgeleerdheid  

Accentprogramma:    

Privaatrecht  

  Datum:    

 

9  april  2014  

Auteur:    

 

Monique  Giepmans  

Studentnummer:    

1242259  

Afstudeerbegeleider:     De  heer  Prof.mr.  W.A.  Hoyng   1    

   

 

 De  afbeelding  op  de  voorgaande  pagina  ‘Smoke  art  –  Cubes  to  smoke’  van  MattysFlicks  is  in   licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons  Naamsvermelding  4.0  licentie   http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/  

                           

2    

 

 

Scriptie  geschreven  ter  afronding  van  de   Master  Rechtsgeleerdheid   accent  Privaatrecht       Te  verdedigen  ten  overstaan  van  de   Examencommissie  van  de  Universiteit  van  Tilburg     Dhr.  Prof.  mr.  W.A.  Hoyng   &   Mevr.  mr.  J.M.H.P.  van  Neer-­‐van  den  Broek      9  april  2014      Dit  werk  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons  Naamsvermelding  4.0  licentie   http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   3    

 

 

Voorwoord    

Voor  u  ligt  de  scriptie  ‘Creative  Commons,  een  druppel  op  een  gloeiende  plaat?’.  Deze  scriptie  is   geschreven  in  het  kader  van  de  Master  Rechtsgeleerdheid  accent  Privaatrecht  aan  de  Universiteit  van   Tilburg.     Mijn  interesse  in  Intellectueel  eigendomsrecht  werd  al  in  een  vroeg  stadium  van  mijn  opleiding   gevormd.  Dit  gebeurde  toen  ik,  voorafgaande  aan  mijn  universitaire  studie,  Hbo-­‐rechten  studeerde.   Tijdens  deze  studie  kwam  ik  voor  het  eerst  in  aanraking  met  Intellectueel  Eigendomsrecht.  Mijn   aandacht  werd  gevestigd.  Tijdens  mijn  studie  aan  de  Universiteit  van  Tilburg  kreeg  ik  tijdens  de  Master   Rechtsgeleerdheid  wederom  de  mogelijkheid  dit  vak  te  volgen.  Deze  kans  liet  ik  natuurlijk  niet  aan  me   voorbij  gaan.  Ik  koos  er  tevens  voor  mijn  Masterscriptie  aan  dit  rechtsgebied  te  wijden.  Wat  mijn  erg   interesseert  is  de  opkomst  van  het  internet  en  de  veranderingen  die  dit  teweeggebracht  heeft  ten   aanzien  van  het  auteursrecht.  Het  auteursrecht  kreeg  te  maken  met  een  nieuwe  stroom  aan  problemen   zoals  de  drang  naar  informatievrijheid,  downloaden  en  dergelijke.  Het  auteursrecht  hield  zich  staande,   maar  er  werd  een  hulpmiddel  gecreëerd  genaamd  Creative  Commons  dat  internetgebruikers  met   verschillende  wensen  allemaal  zou  kunnen  helpen  deze  wensen  waar  te  maken  door  middel  van  het   gebruik  van  een  licentie.  Dit  klinkt  ontzettend  goed,  maar  is  dit  systeem  ook  zo  goed  als  het  klinkt.  Ik  zag   hierin  een  uitstekend  onderwerp  voor  mijn  Masterscriptie.  Na  het  doen  van  uitgebreid  onderzoek  heeft   dit  geresulteerd  in  hetgeen  wat  u  nu  in  uw  handen  heeft.     Ik  wil  van  de  gelegenheid  gebruik  maken  om  mijn  begeleider  prof.  mr.  W.A.  Hoyng  te  bedanken  voor  zijn   kritische  blik,  goede  begeleiding  en  fijne  samenwerking.  Daarnaast  wil  ik    mevrouw  mr.  J.M.H.P.  van   Neer  bedanken  voor  het  plaatsnemen  in  de  examencommissie.  Tot  slot  wil  ik  mijn  vriend,  ouders,   familie  en  vrienden  bedanken  die  mij  gedurende  dit  traject  en  de  rest  van  mijn  studie  gesteund  hebben.       Monique  Giepmans       Helmond,  maart  2014  

                 

  4    

 

 

Inhoudsopgave    

 

Lijst  met  afkortingen  ...............................................................................................................  8   Inleiding  .................................................................................................................................  9   Probleemstelling  ..............................................................................................................................  9   Doelstelling  ......................................................................................................................................  9   Centrale  vraagstelling  .....................................................................................................................  10   Relevantie  ......................................................................................................................................  10   Leeswijzer  ......................................................................................................................................  10  

Hoofdstuk  1.  Definities  van  het  auteursrecht  ........................................................................  11   §  1.1  Inleiding  .................................................................................................................................  11   §  1.2  Hoe  komt  het  auteursrecht  tot  stand?  ...................................................................................  11   §  1.3  Wat  wordt  beschermd  door  het  auteursrecht?  ......................................................................  11   §  1.3.1    Het  werk  ................................................................................................................................  12   §  1.3.2  Geen  bescherming  .................................................................................................................  13   §  1.4  Op  welke  manier  beschermt  het  auteursrecht  een  werk?  ......................................................  14   §  1.4.1  Openbaar  maken  ...................................................................................................................  14   §  1.4.2  Verveelvoudigen  ....................................................................................................................  15   §  1.4.3  Persoonlijkheidsrechten  ........................................................................................................  15   §  1.5  Wie  geniet  deze  bescherming?  ...............................................................................................  16   §  1.5.1  De  maker  ................................................................................................................................  16   §  1.5.2  Samenwerking  .......................................................................................................................  16   §  1.5.3  Onafhankelijke  schepping  ......................................................................................................  16   §  1.5.4  Werkgever  of  rechtspersoon  .................................................................................................  17   §  1.5.5  Overdracht  .............................................................................................................................  17   §  1.5.6  Nabestaanden  ........................................................................................................................  17   §  1.6  Hoe  groot  is  de  reikwijdte  van  de  bescherming  van  het  auteursrecht?  ...................................  18  

Hoofdstuk  2.  Auteursrecht  in  de  digitale  wereld  ...................................................................  19   §  2.1  Inleiding  .................................................................................................................................  19   §  2.2  Geldigheid  van  de  Auteurswet  op  het  internet  en  auteursrechtproblemen  ............................  19   §  2.3  Jurisdictie  ..............................................................................................................................  19   §  2.3.1  Nationaal  ................................................................................................................................  20   §  2.3.2  Internationaal  ........................................................................................................................  20   §  2.3.2.1  Berner  Conventie  .............................................................................................................................  20   §  2.3.2.2  Universele  Auteursrecht  Conventie  ................................................................................................  21   §  2.3.2.3  Wereldorganisatie  voor  intellectuele  eigendom  .............................................................................  21   §  2.4  Constructies  die  problemen  opleveren  ...................................................................................  21   §  2.4.1  Caching  proxy  .........................................................................................................................  21   §  2.4.2  Deeplink  .................................................................................................................................  22   §  2.4.3  Framen  ...................................................................................................................................  22   §  2.4.4  Peer-­‐to-­‐peer  ...........................................................................................................................  23  

      5    

 

§  2.5  Rechtspraak  met  betrekking  tot  auteursrecht  en  internet  ......................................................  24   §  2.5.1  Napster  ..................................................................................................................................  24   §  2.5.2  Pirate  bay  ...............................................................................................................................  24   §  2.6  Vrijheid  van  meningsuiting  en  het  auteursrecht  .....................................................................  26   §  2.6.1  Nadia  Plesner  .........................................................................................................................  26   §  2.6.2  Wikileaks  ................................................................................................................................  27   §  2.7  Conclusie:  de  problemen  in  de  huidige  situatie  ......................................................................  29  

Hoofdstuk  3.  Creative  Commons  –  Het  ontstaan  ...................................................................  31   §  3.1  Inleiding  .................................................................................................................................  31   §  3.2  Ontstaansgeschiedenis  ..........................................................................................................  31   §  3.2.1  Auteursrecht  van  rechtswege  en  verlenging  beschermingsduur  ..........................................  32   §  3.2.1.1  Eldred  v.  Ashcroft  ............................................................................................................................  32   §  3.2.2  Digital  Rights  Management  ....................................................................................................  33   §  3.2.3  Publiek  domein  ......................................................................................................................  33   §  3.2.4  Het  internet  ...........................................................................................................................  34   §  3.3  Creative  Commons  in  Nederland  ............................................................................................  34   §  3.3.1  IVir,  Kennisland  en  Waag  Society  ...........................................................................................  35  

Hoofdstuk  4.  Creative  Commons  –  de  werking  en  bescherming  ............................................  36   §  4.1  Inleiding  .................................................................................................................................  36   §  4.2  Definities  en  soorten  licenties  ................................................................................................  36   §  4.2.1  De  zes  standaardlicenties  ......................................................................................................  37   §  4.3  Werking  van  het  Creative  Commons  systeem   ........................................................................  38   §  4.4  Omzetting  naar  Nederlands  recht  ..........................................................................................  38   §  4.5  Juridische  bescherming  van  een  Creative  Commons  licentie  ..................................................  40   §  4.5.1  Creative  Commons-­‐licentie  3.0  ..............................................................................................  40   §  4.5.2  Creative  Commons–licentie  4.0  .............................................................................................  41   §  4.5.3  Totstandkoming  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  .............................................................  42   §  4.6  Creative  Commons  rechtspraak  .............................................................................................  43   §  4.6.1  Curry/Weekend  2006  .............................................................................................................  43   §  4.6.2  Chang/Virgin  Mobile  2009  .....................................................................................................  44   §  4.6.3  Jacobsen/Katzer  2010  ............................................................................................................  45   §  4.6.4  Gerlach/DVU  2010  .................................................................................................................  47   §  4.6.5  No.  71036  N./Newspaper  2011  .............................................................................................  48   §  4.7  Gevolgen  niet  naleving  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  ...................................................  48   §  4.8  Conclusie  ...............................................................................................................................  49  

Hoofdstuk  5.  Creative  Commons  –  Het  prijsgeven  van  rechten?  ............................................  51   §  5.1  Inleiding  .................................................................................................................................  51   §  5.2  Kan  het  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  leiden  tot  het  prijsgeven  van   auteursrechten?  .............................................................................................................................  51   §  5.2.1  Voordelen  ..............................................................................................................................  51   §  5.2.2  Nadelen  ..................................................................................................................................  52   §  5.3  Stromingen  binnen  het  auteursrecht  .....................................................................................  54   §  5.3.1  User  takes  all  ..........................................................................................................................  54   §  5.3.2  Right  holder  takes  all  .............................................................................................................  54   §  5.3.3  Creative  Commons  onder  deze  omstandigheden  ..................................................................  55  

  6    

 

§  5.4  Alternatieven  .........................................................................................................................  55   §  5.4.1  Registratie  ..............................................................................................................................  55   §  5.4.2  P2p-­‐heffing  ............................................................................................................................  56   §  5.4.3  User-­‐generated  content   ........................................................................................................  57   §  5.4.4  Creative  Commons  onder  deze  omstandigheden  ..................................................................  59   §  5.5  Conclusie  ...............................................................................................................................  60  

Hoofdstuk  6.  Algehele  conclusie  en  aanbevelingen  ...............................................................  61   §  6.1  Conclusie  ...............................................................................................................................  61   §  6.2  Aanbevelingen  .......................................................................................................................  63  

Bronvermelding  ....................................................................................................................  65   Artikelen  ........................................................................................................................................  65   Literatuur  .......................................................................................................................................  66   Overige  Literatuur  ..........................................................................................................................  67   Regelgeving  ....................................................................................................................................  67   Jurisprudentie  ................................................................................................................................  68   Elektronische  bronnen  ...................................................................................................................  69  

Bijlagen   ................................................................................................................................  73   Bijlage  1  .........................................................................................................................................  73   Bijlage  2  .........................................................................................................................................  74  

     

                          7    

  Lijst  met  afkortingen     art.         Arl       Au       BC       BREIN       BW       CC       CDA       DMCA       DRM       EHRM       Eok&ps       EVRM       ISP       IViR       NTD-­‐procedure     P2p       Rv      

TRIPs     UAC   UGC     WCT   WIPO   WTO   WTPP   VS  

             

               

 

Artikel   Auteursrechtrichtlijn   Auteurswet   Berner  Conventie   Bescherming  Rechten  entertainment  Industrie  Nederland   Burgerlijk  Wetboek   Creative  Commons   Communications  Decency  Act   Digital  Millennium  Copyright  Act   Digital  Rights  Management   Europees  Hof  voor  de  Rechten  van  de  Mens   Eigen,  oorspronkelijk  karakter  &  persoonlijke  stempel   Europees  Verdrag  voor  de  Rechten  van  de  Mens   Internet  Service  Provider   Instituut  voor  Informatierecht   Notice  and  take  down-­‐procedure   Peer-­‐to-­‐peer   Rechtsvordering   Agreement  on  trade  related  aspects  of  intellectual  property  rights   Universele  Auteursrecht  Conventie   User-­‐generated  content   WIPO  Copyright  Treaty   World  Intellectual  Property  Organization   World  Trade  Organization   WIPO  Treaty  on  Preformances  and  Phonograms   Verenigde  Staten  

           

     

    8    

  Inleiding  

 

  Probleemstelling   Internet  is  niet  meer  weg  te  denken  uit  ons  dagelijkse  leven.  Het  heeft  ontelbare  mogelijkheden.  Deze   mogelijkheden  zijn  door  de  jaren  heen  steeds  meer  uitgebreid.  Zo  ver  dat  we  op  bijna  elke  plaats  waar   we  zijn  internet  kunnen  gebruiken  en  ook  voor  allerlei  doeleinden  die  men  maar  kan  bedenken.  Je  zou   kunnen  zeggen  dat  er  een  nieuwe  wereld  is  ontstaan,  de  wereld  van  het  internet.  Juridisch  gezien  heeft   dit  ook  nieuwe  ontwikkelingen  met  zich  meegebracht.  Het  feit  dat  internet  alles  een  stuk  toegankelijker   maakt  zorgt  ook  voor  complicaties.  Deze  complicaties  spelen  op  in  allerlei  rechtsgebieden.  Ook  in  het   auteursrecht.  In  dit  onderzoek  zal  een  auteursrechtelijke  complicatie  gevormd  door  het  internet  nader   worden  bekeken.     Dat  internet  zo  toegankelijk  is,  is  zowel  een  voordeel  als  een  nadeel.  Er  is  een  vergroot  gevaar  ontstaan   op  inbreuk  op  auteursrechtelijk  beschermd  werk.  Iedereen  kan  zijn  of  haar  werk  op  internet  plaatsen  en   is  daarna  de  controle  erover  uit  handen.  Het  is  erg  moeilijk  te  controleren  wat  er  met  een  werk  gebeurt   dat  voor  iedereen  toegankelijk  geworden  is.  Er  bestaat  door  de  grenzeloosheid  van  internet  een  grotere   kans  dat  het  werk  op  een  manier  gebruikt  wordt  waar  de  auteursrechthebbende  het  niet  mee  eens  is.   Creative  Commons  poogt  deze  kans  te  verkleinen  door  gebruik  van  licenties  die  toestemming  geven   voor  door  de  auteursrechthebbende  toegestaan  gebruik.  De  auteursrechthebbende  kan  kiezen  onder   welke  voorwaarden  hij  door  derden  gebruik  wil  laten  maken  van  zijn  werk.  Feitelijk  kiest  de   auteursrechthebbende  ervoor  op  voorhand  toestemming  te  verlenen  voor  bepaalde  gebruiksrechten.   Hiervoor  zou  een  gebruiker  anders  expliciet  toestemming  aan  de  auteursrechthebbende  moeten   vragen.1     Andere  manieren  van  gebruik  die  niet  onder  de  Creative  Commons-­‐licentie  vallen  zijn  niet  toegestaan.   Dit  wil  echter  niet  zeggen  dat  de  mogelijkheid  is  uitgesloten  dat  het  werk  slechts  op  een  door  de   auteursrechthebbende  goedgekeurde  manier  gebruikt  wordt.  Er  kan  nog  steeds  inbreuk  gemaakt   worden.  Het  is  op  het  eerste  gezicht  duidelijk  dat  degene  die  inbreuk  op  het  werk  maakt  in  strijd  handelt   met  het  auteursrecht.  Diegene  maakt  namelijk  een  inbreuk  op  het  auteursrecht  van  de   auteursrechthebbende.  Maar  zou  het  zo  kunnen  zijn  dat  de  auteur  zijn  rechten  prijsgeeft  door  het  werk   op  internet  te  plaatsen  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie?     Doelstelling   Het  doel  van  dit  onderzoek  is  aantonen  of  Creative  Commons  een  sluitende  dekking  biedt  betreffende   het  auteursrecht.  Met  andere  woorden,  er  wordt  nagegaan  of  er  door  het  gebruik  van  Creative   Commons  geen  rechten  worden  prijsgegeven.  Wanneer  dit  onderzoek  anders  uitwijst  zal  in  de   aanbeveling  een  voorstel  gedaan  worden  ter  aanpassing  van  Creative  Commons.  Dit  kan  binnen  het   licentiesysteem  van  Creative  Commons  mogelijk  voor  verandering  zorgen.  Uiteindelijk  zal  dit  een   verbetering  van  het  Creative  Commons-­‐systeem  opleveren.  Ook  zal  dit  onderzoek  duidelijkheid  bieden   voor  licentiegevers  en  licentienemers  van  Creative  Commons.  Zij  krijgen  hierdoor  beter  inzicht  in  de   juridische  verhoudingen  tussen  partijen.                                                                                                                               1

 ‘Uitleg  bij  de  Creative  Commons  licenties’,  Creative  Commons  Nederland  13  februari  2014,  <www.creativecommons.nl>  (zoek  

9    

 

Centrale  vraagstelling   In  dit  onderzoek  staat  de  volgende  onderzoeksvraag  centraal:     ‘Kan  er  sprake  zijn  van  het  prijsgeven  van  rechten  door  de  auteursrechthebbende  na  het   aanbieden  van  het  werk  op  het  internet  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie?’     Relevantie   Het  is  belangrijk  om  als  auteursrechthebbende  te  weten  wat  de  consequenties  zijn  van  publicatie  van   een  werk  op  internet.  Door  de  grootschaligheid  van  internet  en  het  grote  aanbod  van  auteursrechtelijk   beschermd  werk,  is  er  een  vergrote  kans  op  inbreuk  ontstaan.  Het  is  daarnaast  moeilijk  na  te  gaan  of  er   inbreuk  wordt  gemaakt  op  werken  en  door  wie.  In  veel  gevallen  heeft  de  inbreukmaker  niet  door  dat   deze  inbreuk  maakt  op  het  werk  van  een  ander,  omdat  het  vaak  lijkt  alsof  dit  vrij  aangeboden  wordt.  Er   zou  gezegd  kunnen  worden  dat  internet  het  makkelijker  heeft  gemaakt  inbreuk  te  maken  op   auteursrechtelijk  beschermd  werk.  Dit  aannemende  zou  er  wellicht  sprake  kunnen  zijn  van  het   prijsgeven  van  rechten  door  de  auteursrechthebbende  bij  plaatsing  van  een  werk  op  internet.     Bij  publicatie  van  een  werk  op  het  internet  heeft  de  auteursrechthebbende  het  namelijk  eenvoudiger   gemaakt  voor  een  ander  een  inbreuk  op  een  werk  te  kunnen  maken  terwijl  hij  weet  dat  deze  kans   aanwezig  is.  Beschermt  een  Creative  Commons  licentie,  waarbij  aangegeven  wordt  op  welke  manier  een   werk  gebruikt  mag  worden,  hier  tegen?  Met  andere  woorden,  worden  door  gebruik  van  de  Creative   Commons-­‐licentie  geen  rechten  prijsgegeven.  Momenteel  geeft  de  wetenschap  daar  nog  geen  antwoord   op,  terwijl  dit  wel  van  belang  is  voor  alle  partijen.  Dit  onderzoek  vindt  zijn  wetenschappelijke  relevantie   door  aansluiting  te  zoeken  bij  de  huidige  stand  van  kennis  omtrent  Creative  Commons  en  hierop  voort   te  bouwen.     Leeswijzer   Om  tot  beantwoording  van  de  centrale  onderzoeksvraag  te  komen,  worden  achtereenvolgend  de   volgende  onderwerpen  behandeld:   In  hoofdstuk  1  wordt  een  begin  gevormd  met  de  theorie  en  begripsvorming  in  het  auteursrecht.  Door  de   basis  die  hoofdstuk  1  vormt  met  betrekking  tot  het  auteursrecht  kunnen  begrippen  omtrent  Creative   Commons  in  latere  hoofdstukken  in  de  juiste  context  geplaatst  worden.  Vervolgens  zal  in  hoofdstuk  2  op   het  auteursrecht  in  samenspel  met  het  internet  worden  ingegaan.  Hierbij  komt  zowel  nationale  als   internationale  regelgeving  aan  bod.  Tevens  zal  worden  gekeken  naar  ingewikkelde  auteursrechtelijke   situaties  die  zich  voordoen  op  het  internet.  Voorts  wordt  in  hoofdstuk  3  Creative  Commons   geïntroduceerd,  waarbij  stil  zal  worden  gestaan  bij  het  ontstaan  van  Creative  Commons.  In  hoofdstuk  4   wordt  ingegaan  op  de  juridische  inhoud  van  Creative  Commons  en  de  rechtspraak  met  betrekking  tot  dit   onderwerp.  Hierna  wordt  in  hoofdstuk  5  nagegaan  of  door  het  gebruik  van  Creative  Commons  rechten   worden  prijsgegeven.  Daarnaast  worden  de  voor-­‐  en  nadelen  van  Creative  Commons  uiteengezet  en   worden  mogelijke  alternatieven  besproken.  Tot  slot  wordt  in  hoofdstuk  6  geëindigd  met  de   eindconclusie  en  de  daarmee  samenhangende  aanbevelingen.  

            10    

  Hoofdstuk  1.  Definities  van  het  auteursrecht  

 

  §  1.1  Inleiding   In  dit  hoofdstuk  zullen  de  beginselen  van  het  auteursrecht  behandeld  worden.  De  definities  zullen   worden  weergegeven  en  nader  worden  uitgelegd.  Er  zal  bekeken  worden  hoe  het  auteursrecht  tot  stand   komt.  Belangrijke  vragen  die  de  systematiek  van  het  auteursrecht  weergeven  zullen  aan  bod  komen.   Hierbij  zal  een  van  de  belangrijkste  vragen  zijn  hoe  de  auteursrechtelijke  bescherming  werkt  tegen   inbreuk  op  een  werk  van  de  maker.  Tevens  moet  in  het  hierop  volgende  hoofdstuk  onderzocht  worden   of  deze  omstandigheden  ook  gelden  voor  auteursrecht  op  het  internet.     Het  auteursrecht  beschermt  creatieve  prestaties  op  juridisch  niveau.  De  bedenker  van  deze  creatieve   prestaties,  die  werken  genoemd  worden,  heeft  hierdoor  het  alleenrecht  op  deze  werken.  In  beginsel   mag  niemand  anders  dan  de  maker  zonder  toestemming  een  werk  op  welke  manier  dan  ook  gebruiken.   Het  auteursrecht  is  een  sterk  recht.  Het  auteursrecht  schept  voor  de  maker  het  recht  tot   verveelvoudiging  en  openbaarmaking  van  het  werk.     Het  auteursrecht  is  een  veel  omvattend  recht.  Het  vestigt  zich  op  allerlei  soorten  werken.  In  principe   kunnen  alle  creatieve  prestaties  door  het  auteursrecht  worden  beschermd,  tenzij  er  beperkingen  bij  wet   gesteld  worden.  In  het  auteursrecht  staan  de  begrippen  ‘maker’,  ‘werk’,  ‘openbaar  maken’,   ‘verveelvoudigen’  en  ‘beperkingen  bij  wet  gesteld’  centraal.2     §  1.2  Hoe  komt  het  auteursrecht  tot  stand?   Het  auteursrecht  komt  vormloos  tot  stand.  Dit  gebeurt  simpelweg  door  het  maken  van  een  werk.  De   Auteurswet  (hierna  Aw)  omschrijft  geen  verdere  formele  ontstaansvereisten.  Het  auteursrecht  ontstaan   van  rechtswege.  Het  is  dus  niet  zo  dat  de  maker  handelingen  moet  verrichten  om  auteursrecht  te   verkrijgen.  Het  vrijwillig  registreren  van  een  werk  in  de  daarvoor  bestemde  registers  versterkt  de  positie   van  de  maker  ten  aanzien  van  anderen.  Werken  kunnen  geregistreerd  worden  bij  de  belastingdienst,  de   gemeente,  een  notaris  of  een  auteursvereniging.  Daarnaast  bestaat  er  een  depotregeling,  die   voorschrijft  welke  publicaties  vrijwillig  kunnen  worden  gedeponeerd  bij  de  Koninklijke  Bibliotheek.   Wanneer  zich  een  geschil  voordoet  kan  de  maker  door  een  registratie  of  depot  krachtiger  onderbouwen   wanneer  het  werk  tot  stand  gekomen  is.3     §  1.3  Wat  wordt  beschermd  door  het  auteursrecht?   Het  auteursrecht  rust  op  een  werk.  De  Aw  beschermt  werken  van  makers  tegen  inbreuk  van  anderen.   Een  werk  wordt  beschermd  tegen  openbaarmaking  en  verveelvoudiging  door  een  ander  dan  de  maker.   Openbaarmaking  en  verveelvoudiging  door  een  derde  wordt  gezien  als  een  inbreuk  op  het  auteursrecht   (openbaarmaking  en  verveelvoudiging  worden  later  uiteengezet).  Wat  een  werk  is  wordt  niet  door  de   Aw  verklaard.  De  Aw  geeft  wel  een  opsomming  van  een  aantal  categorieën  werken  in  artikel  10  lid  1  Aw.   Hierbij  wordt  geëindigd  met  de  zin:  ‘en  in  het  algemeen  ieder  voortbrengsel  op  het  gebied  van   letterkunde,  wetenschap  of  kunst,  op  welke  wijze  of  in  welken  vorm  het  ook  tot  uitdrukking  zij   gebracht’.4  Door  deze  toevoeging  wordt  het  begrip  werk  opgerekt  waardoor  het  op  bijna  alles  van                                                                                                                           2

 Holzhauer  &  Gellaerts  2008,  p.31.    Frequin  2005,  p.  17.   4  art  10  lid  1  Aw   3

11    

 

toepassing  kan  zijn.  Het  auteursrecht  kan  bijvoorbeeld  rusten  op  sieraden.  Bij  het  lezen  van  de   bovenstaande  opsomming  lijken  sieraden  misschien  niet  direct  voor  de  hand  te  liggen.  Toch  kan  het  zijn   dat  door  de  subjectieve  wijze  waarop  de  vormgeving  van  een  sieraad  is  gedaan  er  sprake  is  van  een   werk.5  Zelfs  een  parfum  kan  auteursrechtelijk  beschermd  zijn  volgens  de  Hoge  Raad.  Haar  overweging:   ‘De  in  art.  10  Aw,  naast  de  niet-­‐limitatieve  opsomming  van  werksoorten,  neergelegde  omschrijving  van   wat  als  'werk'  in  de  zin  van  die  wet  moet  worden  verstaan  luidt  algemeen  en  belet  niet  daaronder  een   geur  te  begrijpen.’6  De  Hoge  Raad  laat  hiermee  zien  gebruik  te  maken  van  de  mogelijkheid  het   werkbegrip  op  te  rekken  door  de  niet-­‐limitatieve  opsomming  van  werken  die  in  art  10  Aw  is  gegeven.     §  1.3.1    Het  werk   Het  werkbegrip  is  een  abstract  begrip  en  heeft  daarom  een  ruim  toepassingsgebied.  Dit  komt  omdat  het   geldt  voor  vrijwel  ieder  voortbrengsel.  Wat  dit  een  lastig  begrip  maakt  is  dat  het  niet  vereist  is  om  als   werk  een  bepaalde  waarde  te  hebben  in  de  zin  van  de  wetenschap  of  vanuit  artistiek  oogpunt.  Er   worden  geen  kwalitatieve  eisen  gesteld  aan  het  werk.  Het  hoeft  zelfs  niet  voltooid  te  zijn  om  als  werk  te   worden  beschouwd  en  auteursrechtelijk  te  kunnen  worden  beschermd.  Het  werk  is  het  abstracte   gedeelte  van  de  schepping.  Het  gaat  dus  niet  om  het  feitelijke  oftewel  stoffelijke  vorm  van  het  werk,   maar  om  de  geestelijke  schepping  ervan.  Dit  wil  echter  niet  zeggen  dat  er  voor  bescherming  geen   zintuigelijk  waarneembare  vorm  van  het  werk  noodzakelijk  is.  Zonder  zintuigelijke  waarneembaarheid   kan  er  geen  bescherming  van  het  werk  zijn.7  Alleen  ideeën  zijn  niet  beschermd  aldus  de  Hoge  Raad  in   het  arrest  Van  Gelder/Van  Rijn  dat  in  1946  gewezen  werd.  Zij  vormde  hierin  de  volgende  maatstaaf  die   tot  op  heden  nog  gehanteerd  wordt:  ‘alleen  vormgeving  die  een  uiting  is  van  datgene  wat  de  maker  tot   zijn  arbeid  heeft  bewogen  geniet  de  bescherming  van  het  auteursrecht.’  8     Een  werk  moet  origineel  zijn.  Dit  wil  zeggen  dat  er  sprake  moet  zijn  van  een  oorspronkelijk  werk.  Een   oorspronkelijk  werk  is  een  uiting  van  datgene  wat  de  maker  tot  zijn  arbeid  heeft  bewogen.  De  vraag  of   een  voortbrengsel  kan  worden  beschouwd  als  een  werk  van  letterkunde,  wetenschap  of  kunst  als   bedoeld  in  art.  10  Aw,  wordt  beantwoord  door  te  voldoen  aan  de  EOK&PS  toets.  De  toets  houdt  in  dat   er  een  eigen,  oorspronkelijk  karakter  is  en  het  werk  een  persoonlijke  stempel  van  de  maker  draagt.9  Het   gaat  hier  niet  om  absolute  originaliteit,  aangezien  niets  absoluut  origineel  kan  zijn.  De  keuzes  die   iemand  maakt  tijdens  zijn  schepping  zijn  belangrijk.  Door  steeds  keuzes  te  maken  uit  bepaalde   alternatieven  kan  een  maker  een  persoonlijke  stempel  geven  aan  het  werk.  Oorspronkelijkheid  is  erg   belangrijk  om  vast  te  kunnen  stellen  of  het  gaat  om  een  werk.  Wanneer  het  op  basis  van  de  gemaakte   keuzes  aangemerkt  kan  worden  als  oorspronkelijk  dan  is  auteursrechtelijke  bescherming  pas   toepasbaar.  Het  Hof  heeft  de  vereisten  in  een  recente  uitspraak  nogmaals  helder  weergegeven:  ‘van  een   auteursrechtelijk  beschermd  werk  sprake  is  indien  het  gaat  om  een  intellectuele  schepping  van  de  auteur   die  de  persoonlijkheid  van  deze  weerspiegelt  en  tot  uiting  komt  door  de  vrije  creatieve  keuzen  van  die   auteur.’10     Toch  is  deze  toets  niet  altijd  even  makkelijk,  zoals  ook  is  gebleken  bij  de  ‘Endstra-­‐tapes’.11     Vastgoedhandelaar  Willem  Endstra  had  tussen  2003  en  2004  gesprekken  gevoerd  met  de  recherche  op   de  achterbank  van  een  rondrijdende  auto.  Hierin  verklaarde  hij  onder  meer  afgeperst  te  worden  door                                                                                                                           5

 Rb  Arnhem  19  april  2007,  LJN  BA5689,  152645      HR  16  juni  2006,  LJN  AU8940  (Lancome/Kecofa)   7  Holzhauer  &  Gellaerts  2008,  p.35.   8  HR  28  juni  1946,  NJ  1946,  712  (Van  Gelder/Van  Rijn)   9  HR  4  januari  1991,  NJ  1991,608  r.o.  3.4.  (Romme/  Van  Dale)   10  Hof  Amsterdam,  8  oktober  2013  LJN  200.122.673/01  (Loo/Buis)   11  HR  30  mei  2008,  LJN  BC2153  (Endstra)   6

12    

 

Willem  Holleeder.  Enkele  maanden  na  deze  gesprekken  werd  Endstra  geliquideerd.  De  tapes  werden  in   de  zaak  tegen  Holleeder  in  2006  als  bewijsmateriaal  gebruikt,  maar  hiervoor  lekten  de  transcripten  van   de  tapes  al  uit.  Twee  journalisten  lieten  deze  transcripten  in  boekvorm  verschijnen.  De  familie  van   Endstra  probeerde  dit  te  voorkomen  door  het  auteursrecht  op  de  tapes  te  claimen.  In  deze  zaak  zijn  het   Hof  en  de  Hoge  Raad  het  totaal  niet  met  elkaar  eens.  Het  Hof  oordeelt  dat  er  geen  sprake  kan  zijn  van   een  werk  in  de  zin  van  het  auteursrecht,  omdat  het  niet  gaat  om  een  oorspronkelijk  werk  en  verwijst   hierbij  ook  naar  het  standaardarrest  Van  Gelder/Van  Rijn.  ‘Om  van  een  werk  in  auteursrechtelijke  zin  te   kunnen  spreken  moet,  zoals  uit  de  meergenoemde  criteria  voortvloeit,  dat  werk  door  zijn  maker  als   coherente  creatie  zijn  geconcipieerd.  Het  werk  moet  het  resultaat  zijn  van  enige,  hoe  gering  dan  ook,   scheppende  activiteit  van  de  maker.’12       De  Hoge  Raad  komt  tot  een  andere  conclusie:  ‘Waar  het  Hof  in  andere  zin  heeft  overwogen  geeft  het   bestreden  arrest  dus  blijk  van  een  onjuiste  rechtsopvatting.  Hetgeen  is  beslist  in  HR  28  juni  1946,  NJ   1946,  712  [het  arrest  Van  Gelder  /  Van  Rijn]  kan,  anders  dan  het  Hof  oordeelde,  niet  dienen  ter   ondersteuning  van  de  bewustheidseis,  aangezien  in  de  door  het  Hof  aangehaalde  zinsnede  tot   uitdrukking  is  gebracht  dat  het  (slechts)  de  vorm  van  de  afzonderlijke  door  Van  Gelder  vervaardigde   voorwerpen  was,  die  voor  auteursrechtelijke  bescherming  in  aanmerking  kwam,  niet  het  'bijzondere   kunsteffect'  daarvan.  De  bijzin  'die  uiting  is  van  datgene,  wat  den  maker  tot  zijn  arbeid  heeft  bewogen'   bedoelde  de  voorafgaande  term  'vormgeving'  dus  niet  te  beperken.’ De  Hoge  Raad  vindt  dat  er  voldaan   wordt  aan  de  oorspronkelijkheidstoets  als  er  sprake  is  van  een  vorm  die  het  resultaat  is  van  scheppende   menselijke  arbeid  en  dus  van  creatieve  keuzes,  en  die  aldus  voortbrengsel  is  van  de  menselijke  geest.  De   Hoge  Raad  geeft  aan  dat  er  geen  sprake  hoeft  te  zijn  van  bewuste  creatieve  keuzes.  Hierdoor  kunnen   werken  die  anders  dan  bewust  tot  stand  zijn  gekomen  ook  auteursrechtelijk  beschermd  zijn.13     §  1.3.2  Geen  bescherming   Zoals  al  eerder  werd  beschreven  is  het  werkbegrip  erg  ruim.  Toch  zijn  er  grenzen  aan  dit  begrip.  Er  zijn   een  aantal  creatieve  prestaties  die  niet  onder  de  Aw  vallen.  Zij  kunnen  niet  voldoen  aan  artikel  10  Aw:   -­‐  een  stijl,  systeem  of  toegepaste  methode  en  dergelijke.  Omdat  hierbij  voldoende  bepaaldheid   ontbreekt.  Hoe  definieer  je  een  stijl,  systeem  of  toegepaste  methode,  zodat  hierdoor  bepaalbaar  is  wat   er  beschermd  wordt?  Dit  is  te  vaag,  waardoor  het  niet  kan  voldoen  aan  het  vereiste  van  bepaalbaarheid.   -­‐  elementen  die  functioneel  of  technisch  bepaald  zijn.  ‘Uitgesloten  is  datgene  wat  noodzakelijk  is  voor   het  verkrijgen  van  het  technisch  effect.’14     -­‐  een  sport-­‐  of  spelprestatie  voldoet  tevens  niet  aan  artikel  10  Aw.  Met  name  doordat  dit  wringt  met  de   criteria  openbaarmaking  en  verveelvoudiging.  Wanneer  een  dergelijke  prestatie  auteursrechtelijk   beschermd  wordt,  kan  een  weergave  in  media  inbreuk  makend  zijn.  Terwijl  dit  niet  het  doel  is  dat   beoogt  wordt  met  auteursrechtelijke  bescherming  van  een  sport-­‐  of  spelprestatie.  Het  doel  hiervan  is   namelijk  ervoor  te  zorgen  dat  andere  sporters  of  spelers  een  auteursrechtelijk  beschermde  prestatie   niet  mogen  naspelen.  Ook  zou  dit  ervoor  zorgen  dat  bepaalde  bewegingen  of  spelstrategieën  niet  vrijuit   te  gebruiken  zijn  omdat  er  een  auteursrechthebbende  is.  Hierdoor  wordt  sport  en  spel  verstoord.  Dit  is   niet  wenselijk.15                                                                                                                                 12

 HR  30  mei  2008,  LJN  BC2153  R.o.  3.3(b)  (Endstra)    HR  30  mei  2008,  LJN  BC2153  R.o.  4.5.1  (Endstra)   14  BenGH  22  mei  1987,  NJ  1987,  881  (Screenoprints)   15  Spoor/Verkade/Visser  2005,  p.  127.   13

13    

 

§  1.4  Op  welke  manier  beschermt  het  auteursrecht  een  werk?   Het  auteursrecht  is  een  subjectief  recht.  Dit  houdt  in  dat  het  geen  algemeen  recht  is  wat  iedereen   toekomt,  maar  een  recht  dat  slechts  een  bepaald  persoon  ten  aanzien  van  een  bepaald  werk  toekomt   indien  dit  werk  aan  een  aantal  voorwaarden  voldoet  (EOK&PS).  Het  auteursrecht  vestigt  zich  wanneer   een  maker  een  werk  creëert.  Dit  gebeurt  zonder  verdere  vestigingsformaliteiten.  De  maker  heeft  dan  als   enige  auteursrechten  over  dat  specifieke  werk.  Het  auteursrecht  is  een  uitsluitend  recht,  het  geldt   alleen  voor  de  auteursrechthebbende  die  anderen  kan  uitsluiten  in  het  gebruik  hiervan.  Dit  houdt  in  dat   de  auteursrechthebbende  rechten  heeft  waarmee  hij  anderen  kan  verbieden  inbreuk  te  maken  op  zijn   rechten.  Dit  zijn  de  exploitatie-­‐bevoegdheden  en  persoonlijkheidsrechten.  Deze  komen  alleen  aan  de   auteursrechthebbende  toe.  De  exploitatie-­‐bevoegdheden  zijn  openbaarmaking  en  verveelvoudiging.     §  1.4.1  Openbaar  maken   Alleen  de  auteursrechthebbende  heeft  het  recht  om  een  werk  openbaar  te  maken.  Er  wordt  gesproken   van  openbaarmaking  wanneer  een  werk  op  een  bepaalde  manier  ter  beschikking  van  het  publiek  komt.   Voor  openbaarmaking  is  elke  keer  toestemming  van  de  auteursrechthebbende  nodig.  Er  zijn  echter   wettelijke  beperkingen  waardoor  toestemming  voor  bepaalde  handelingen  niet  vereist  is.  Artikel  12  lid  1   Aw  geeft  een  niet  limitatieve  opsomming  van  handelingen  die  onder  openbaar  maken  vallen:   -­‐  openbaarmaking  van  een  verveelvoudiging   -­‐  verbreiding,  zolang  het  niet  in  druk  is  verschenen   -­‐  verhuren  of  uitlenen   -­‐  voordracht,  op-­‐  of  uitvoering  of  voorstelling  in  het  openbaar   -­‐  het  uitzenden  van  een  in  een  radio-­‐  of  televisieprogramma  opgenomen  werk  doormiddel  van  en   satelliet     Openbaarmaking  van  een  werk  op  welke  manier  dan  ook  door  een  ander  dan  en  zonder  toestemming   van  de  maker  is  een  inbreuk  op  het  auteursrecht  van  de  maker.  Dit  kan  gebeuren  op  de   bovengenoemde  wijzen,  maar  omdat  deze  opsomming  niet  limitatief  is  kan  openbaarmaking  ook  op   andere  manieren  plaatsvinden.  Of  het  gaat  om  een  inbreuk  is  afhankelijk  van  de  omstandigheden  van   het  geval.  Dat  de  omstandigheden  van  het  geval  bepalen  of  er  sprake  is  van  een  openbaarmaking  lijkt   een  voor  de  hand  liggend  gegeven.  Toch  is  een  voorbeeld  ter  verduidelijking  van  deze  dooddoener  op   zijn  plaats.       Tegenwoordig  maakt  men  veel  gebruik  van  social  media.  Facebook  is  een  erg  bekende  variant  hiervan.   Wanneer  een  gebruiker  van  Facebook  een  bericht  plaatst,  kan  dit  door  andere  gebruikers  gedeeld   worden.  Er  is  hiervoor  een  button  die  meestal  direct  onder  het  bericht  staat.  Wanneer  een  andere   gebruiker  dit  bericht  via  de  button  deelt  dan  vindt  er  een  openbaarmaking  van  het  bericht  plaats.  Het   bericht  van  de  gebruiker  wordt  dan  op  de  pagina  van  deze  gebruiker  zichtbaar  voor  anderen.  Dit  is  in   feite  een  inbreuk  op  het  auteursrecht  van  de  maker.  Maar  omdat  Facebook  een  licentie  heeft  over  het   gebruik  van  foto’s  en  berichten  die  worden  geplaatst,  is  dit  geen  inbreuk  makende  openbaarmaking.   Gebruikers  geven  door  middel  van  het  aanmaken  van  een  Facebookprofiel  en  het  accepteren  van  de   algemene  voorwaarden  Facebook  toestemming  tot  deze  licentie,  waardoor  het  delen  van  berichten   geen  inbreuk  op  auteursrechten  oplevert.  Deze  licentie  geldt  echter  alleen  wanneer  gedeelde  berichten   binnen  de  facebookcommunity  blijven.  Informatie  die  op  Facebook  te  vinden  is  mag  daarbuiten  niet   openbaar  of  verveelvoudigd  gemaakt  worden.16                                                                                                                             16

 ‘Verklaring  van  rechten  en  verantwoordelijkheden’,  Facebook  11  november  2013,  <www.facebook.com>  (zoek  op  legal   terms)  

14    

 

§  1.4.2  Verveelvoudigen   Verveelvoudigen  staat  voor  kopiëren  van  een  werk,  maar  dit  is  niet  het  enige  wat  volgens  de  Aw  onder   verveelvoudigen  valt.  Artikel  13  en  14  Aw  geven  geen  definitie  van  wat  verveelvoudigen  is.  Dit  wordt   open  gelaten.  Wel  worden  er  enkele  voorbeelden  gegeven  van  wat  een  verveelvoudiging  is:   -­‐  vertaling   -­‐  muziekschikking   -­‐  verfilming   -­‐  toneelbewerking   -­‐  in  het  algemeen  iedere  geheele  of  gedeeltelijke  bewerking  of  nabootsing  in  gewijzigde  vorm,  welke   niet  als  een  nieuw,  oorspronkelijk  werk  moet  worden  aangemerkt     Uit  deze  opsomming  valt  op  te  maken  dat  het  niet  alleen  gaat  om  het  verveelvoudigen  van  het   oorspronkelijke  werk,  maar  ook  werk  dat  geheel  of  gedeeltelijk  in  een  andere  vorm  gegoten  wordt  dan   het  oorspronkelijke  werk  wordt  gezien  als  een  verveelvoudiging  van  het  werk.  Of  er  daadwerkelijk   inbreuk  maakt  bij  twee  op  elkaar  lijkende  werken  wordt  gemaakt  door  het  latere  werk  hangt  steeds  af   van  de  omstandigheden  van  het  geval.  Verveelvoudigen  is  het  vastleggen  van  een  oorspronkelijk  werk  in   een  stoffelijk  voorwerp.  Het  is  een  ruim  begrip,  maar  levert  weinig  problemen  op.  Het  constateren  van   een  verveelvoudiging  is  vaak  niet  gecompliceerd.  Deze  constatering  geeft  echter  niet  per  direct  een   onrechtmatigheid  van  de  verveelvoudiging  aan.17     De  positie  van  de  maker  wordt  versterkt  door  het  feit  dat  de  maker  ontlening  aan  zijn  werk  niet  meer   hoeft  te  bewijzen.  De  maker  hoeft  slechts  aan  te  tonen  dat  er  overeenstemming  tussen  de  twee  werken   is.  De  vermeende  inbreukmaker  dient  te  bewijzen  dat  er  geen  ontlening  heeft  plaatsgevonden  aan  het   andere  werk.  Er  dient  aan  te  worden  getoond  dat  er  sprake  is  van  een  zelfstandige  schepping  die  niet  de   vrucht  is  van  ontlening,  ook  niet  van  onbewuste  ontlening  aan  het  werk  van  de  eiser.18  Dit  is  een   feitelijke  omkering  van  de  bewijslast  die  de  ontleningstheorie  genoemd  wordt.19     §  1.4.3  Persoonlijkheidsrechten   Naast  exploitatierechten  kent  het  auteursrecht  ook  andere  rechten  die  aan  de  maker  toekomen.  Dit  zijn   de  persoonlijkheidsrechten.  Deze  rechten  zijn  nauw  verbonden  met  de  maker.  De  gedachte  hierachter  is   dat  de  maker  en  het  werk  een  dusdanige  persoonlijke  band  met  elkaar  hebben  dat  de  maker  in  zijn  werk   voortleeft.  Om  die  reden  kan  de  maker  zich  volgens  artikel  25  Aw  verzetten  tegen  wijzigingen  in  het   werk,  wijzigingen  van  de  benaming,  geen  vermelding  van  de  naam  van  de  maker  of  een  vermelding   onder  een  andere  naam  dan  die  van  de  maker  en  ten  slotte  wanneer  er  misvorming,  verminking  of   aantasting  van  het  werk  plaatsvindt.20       Vaak  zijn  de  exploitatierechten  en  de  persoonlijkheidsrechten  bij  de  maker.  Maar  mochten  de   exploitatierechten  overgedragen  zijn  dan  kan  dit  problemen  opleveren  met  de  persoonlijkheidsrechten.   De  persoonlijkheidsrechten  zijn  namelijk  niet  overdraagbaar,  men  kan  deze  prijsgeven  door  er  ten  dele   afstand  van  te  doen.  Er  kan  dan  alleen  afstand  gedaan  worden  van  verzet  tegen  wijzigingen  in  het  werk   of  in  de  benaming  ervan,  artikel  25  lid  1  sub  a-­‐c.  De  maker  kan  zich  dan  altijd  nog  beroepen  op  artikel  25   lid  1  sub  d.  Wanneer  er  volgens  de  maker  sprake  is  van  misvorming,  verminking  of  aantasting  van  het   werk  kan  deze  zich  daartegen  verzetten.  Dit  recht  blijft  bij  ook  na  het  prijsgeven  van  de                                                                                                                           17

 Holzhauer  &  Gellaerts  2008,  p.47.    HR  21  februari  1992,  NJ  1993,  164  (MB/Mattel)   19  Holzhauer  &  Gellaerts  2008,  p.38.   20  Holzhauer  &  Gellaerts  2008,  p.48.   18

15    

 

persoonlijkheidsrechten  bestaan.  Hierdoor  is  het  voor  de  partij  die  de  exploitatierechten  heeft   overgenomen  nooit  helemaal  zeker  of  zij  ongestoord  het  werk  kan  gebruiken  op  de  manier  die  zij  voor   ogen  heeft.  De  kans  dat  de  maker  zich  verzet  op  grond  van  een  aantasting,  verminking  of  misvorming   blijft  bestaan.  Of  het  verzet  gegrond  is  ligt  aan  de  omstandigheden  van  het  geval.  Dit  is  afhankelijk  in   hoeverre  dit  nadeel  zou  kunnen  toebrengen  aan  de  eer  of  naam  van  de  maker  of  aan  zijn  waarde  in  deze   hoedanigheid.     §  1.5  Wie  geniet  deze  bescherming?   Wanneer  een  werk  tot  stand  komt  is  het  uitgangspunt  dat  de  maker  de  auteursrechthebbende  is  op  het   werk.  Het  bewijsvermoeden  hiervan  ligt  vastgelegd  in  artikel  4  van  de  Aw.  De  begrippen  maker  en   auteursrechthebbende  vallen  echter  niet  altijd  samen.  Dit  kan  bijvoorbeeld  het  geval  zijn  wanneer  het   auteursrecht  overgedragen  is  aan  een  ander,  de  maker  van  het  werk  al  is  overleden  en  de  nabestaanden   hierdoor  auteursrechthebbenden  zijn  geworden  of  bijvoorbeeld  wanneer  een  werk  in  een  bepaalde   arbeidsrechtelijke  betrekking  tot  stand  gekomen  is.  Artikel  1  Aw  geeft  weer  wat  er  beschermd  wordt  en   aan  wie  dit  toekomt:  ’het  auteursrecht  is  het  uitsluitend  recht  van  den  maker  van  een  werk  van   letterkunde,  wetenschap  of  kunst,  of  van  diens  rechtsverkrijgenden,  om  dit  openbaar  te  maken  en  te   verveelvoudigen,  behoudens  de  beperkingen,  bij  wet  gesteld’.21     §  1.5.1  De  maker   ‘Behoudens  bewijs  van  het  tegendeel  wordt  voor  den  maker  gehouden  hij  die  op  of  in  het  werk  als   zoodanig  is  aangeduid,  of  bij  gebreke  van  zulk  eene  aanduiding  degene,  die  bij  de  openbaarmaking  van   het  werk  als  maker  daarvan  is  bekend  gemaakt  door  hem,  die  het  openbaar  maakt’,  aldus  artikel  4  Aw.22   Het  woord  maker  kan  tot  enige  verwarring  leiden.  Het  is  belangrijk  te  weten  dat  het  hierbij  niet  om  het   feitelijk  vervaardigen  als  zodanig  gaat.  De  maker  van  het  werk  is  degene  die  de  geestelijke  prestatie   verricht  ten  aanzien  van  het  werk.  Degene  die  het  werk  bedacht  heeft.     §  1.5.2  Samenwerking   Door  samen  te  werken  kan  het  zo  zijn  dat  er  meer  dan  een  maker  is.  Hierbij  kan  het  gaan  om   afzonderlijke  werken,  gemeenschappelijke  werken  of  verzamelwerken.  Deze  opdeling  zorgt  voor   verschillende  verdelingen  van  het  auteursrecht  wanneer  er  samenwerking  heeft  plaatsgevonden.  Indien   er  sprake  is  van  een  verzamelwerk,  zoals  een  encyclopedie,  dan  is  rust  hierop  een  auteursrecht  dat  aan   de  verzamelaar  toekomt  en  daaronder  rusten  de  auteursrechten  van  de  makers  van  de  verzamelde   werken.  Soms  kan  het  lastig  zijn  aan  te  tonen  of  het  om  een  afzonderlijk  werk  gaat  of  om  een   gemeenschappelijk  werk.  Het  verschil  tussen  een  afzonderlijk  werk  en  een  gemeenschappelijk  werk  is   volgens  de  Hoge  Raad  gelegen  in  de  mogelijkheid  om  te  kunnen  constateren  of  afzonderlijke  bijdragen   van  de  auteurs  wel  of  niet  een  onderwerp  van  afzonderlijke  beoordeling  kunnen  zijn.23  In  de  meeste   gevallen  is  er  echter  sprake  van  afzonderlijke  werken  ook  al  zijn  deze  in  een  vorm  gegoten.  Vaak  is  het   toch  duidelijk  welke  maker  welke  inbreng  heeft  gehad.     §  1.5.3  Onafhankelijke  schepping   Het  kan  voorkomen  dat  twee  mensen,  onafhankelijk  van  elkaar,  eenzelfde  oorspronkelijk  werk  maken.   Zij  wisten  ten  tijde  van  het  maken  niet  van  het  bestaan  van  elkaars  werk  af  en  hebben  gelijktijdig   eenzelfde  oorspronkelijk  werk  gecreëerd.  Ieder  krijgt  dan  gewoon  auteursrecht  over  het  eigen  werk,   want  onafhankelijk  scheppen  mag.  Daarentegen  mag  men  niet  ontlenen  aan  het  werk  van  een  ander.                                                                                                                           21

 art  1  Aw    art  4  Aw   23  HR  25  maart  1949,  NJ  1950,  643  (La  belle  et  la  bête)   22

16    

 

Dit  wordt  gelijk  getrokken  met  verveelvoudigen.  Doordat  er  onafhankelijke  schepping  is  toegestaan  kan   er  geen  eenduidige  monopolie  zijn  op  een  bepaald  soort  werk,  zoals  dat  bij  andere  intellectuele   eigendomsrechten  wel  kan.  Het  is  dus  niet  zo  dat  men  wanneer  een  gedeelte  van  een  nieuw  werk  op   een  oorspronkelijk  werk  lijkt  kan  claimen  dat  er  per  definitie  inbreuk  is  gemaakt.       §  1.5.4  Werkgever  of  rechtspersoon   Wanneer  het  werk  wordt  gecreëerd  in  arbeidsrechtelijke  sfeer  beschouwt  Aw  de  werkgever  onder   strikte  voorwaarden  als  maker.  De  Aw  kent  twee  soorten  ficties  van  makers.  Deze  zijn  te  vinden  in  de   artikelen  7  en  8  van  de  Aw.  Het  gaat  hier  om  degene  die  het  werk  schept  en  daartegenover  de   werkgever  en  de  rechtspersoon.  De  wet  geeft  aan  dat  bepaalde  werken  die  in  dienstverband  tot  stand   gekomen  zijn  aan  de  werkgever  toekomen,  tenzij  tussen  partijen  anders  is  overeengekomen.  Deze   regeling  is  van  toepassing  op  de  arbeidsovereenkomst  krachtens  artikel  7:610  BW.24  Ook  ambtenaren   vallen  onder  deze  regeling.  Het  kan  echter  zo  zijn  dat  het  auteursrecht  toch  aan  de  werknemer  toekomt   omdat  de  werkzaamheden  niet  binnen  de  taakomschrijving  vallen  en  het  auteursrecht  daardoor  niet   aan  de  werkgever  of  rechtspersoon  toekomt.  25  Bepaalde  werkzaamheden  zoals  aanneming  van  werk  en   een  overeenkomst  van  opdracht  vallen  niet  onder  het  werkgeversauteursrecht.  Dit  betekent  dat  aan   freelancers  zelf  het  auteursrecht  toekomt  bij  het  maken  van  een  werk.     §  1.5.5  Overdracht     De  maker  kan  ervoor  kiezen  om  zijn  auteursrechten  ten  aanzien  van  een  bepaald  werk  over  te  dragen.   Dit  gebeurt  vaak  voor  een  vergoeding.  Wanneer  een  maker  zijn  rechten  overdraagt  raakt  hij  alle   zeggenschap  over  dit  werk  kwijt.  Vanaf  de  overdracht  mag  degene  die  de  auteursrechten  heeft   overgenomen  als  enige  openbaar  maken  en  verveelvoudigen.  Wat  de  maker  echter  niet  kan  overdragen   zijn,  zoals  eerder  genoemd,  de  persoonlijkheidsrechten  die  hij  als  maker  ten  aanzien  van  het  werk  heeft.   Er  kan  wel  afgesproken  worden  tussen  de  partijen  dat  de  maker  afstand  doet  van  bepaalde   persoonlijkheidsrechten.  Hierdoor  zal  hij  zich  niet  verzetten  tegen  bepaalde  wijzigingen  in  het  werk.     §  1.5.6  Nabestaanden     Het  auteursrecht  op  het  werk  blijft  het  gehele  leven  plus  zeventig  jaar  na  de  dood  van  de  maker  op  het   werk  gevestigd.  Hierdoor  kunnen  nabestaanden  ook  de  vruchten  plukken  van  een  auteursrechtelijk   beschermd  werk.  Dit  kan  voor  hen  erg  lucratief  zijn.  Hierbij  valt  te  denken  aan  nabestaanden  van  grote   popiconen  of  van  bekende  schrijvers.  Zo  kan  het  zijn  dat  de  maker  al  lang  overleden  is,  maar  er  toch  nog   geld  verdiend  wordt  door  de  nabestaanden  aan  het  nagelaten  werk.  Voorheen  strekte  de  bescherming   tot  50  jaar  na  de  dood  van  de  maker,  maar  door  het  Phil  Collins-­‐arrest  is26  hier  verandering  in  gekomen   en  is  het  70  jaar  na  het  overlijden  van  de  maker  geworden.27     Auteursrechten  komen  bij  overlijden  automatisch  toe  aan  de  wettelijke  erfgenamen  of  een  andere  partij   aangewezen  in  het  testament.  De  persoonlijkheidsrechten  van  de  maker  moeten  bij  testament   overgedragen  worden.  Er  moet  iemand  aangewezen  worden  die  de  persoonlijkheidsrechten  zal   uitoefenen  na  overlijden  van  de  maker.  Wanneer  er  niemand  in  het  testament  wordt  aangewezen  zullen   de  persoonlijkheidsrechten  vervallen.28                                                                                                                             24

 Holzhauer  &  Gellaerts  2008,  p.43.    Frequin  2005,  p.  38   26  HvJ  EG  20  oktober  1993,  AMI  1994,  p.  91-­‐93  (Phil  Collins-­‐arrest)   27  Holzhauer  &  Gellaerts  2008,  p.34.   28  ‘Duur  van  het  Auteursrecht’,  Federatie  Auteursrechtbelangen  18  november  2013,  <www.auteursrecht.nl>  (zoek  op   auteursrecht  testament)   25

17    

 

§  1.6  Hoe  groot  is  de  reikwijdte  van  de  bescherming  van  het  auteursrecht?   Het  auteursrecht  schept  rechten  voor  de  auteursrechthebbende.  Het  is  belangrijk  te  weten  in  hoeverre   men  zich  kan  beroepen  op  deze  rechten.  Hierdoor  wordt  tevens  duidelijk  wanneer  er  sprake  is  van   inbreuk  op  een  recht  en  wanneer  men  hiertegen  kan  optreden.  In  het  algemeen  is  er  sprake  van  inbreuk   wanneer  iemand  het  werk  van  een  ander  openbaar  maakt  of  verveelvoudigt  zonder  diens  toestemming   en  zonder  zich  te  kunnen  beroepen  op  een  wettelijke  beperking  van  het  auteursecht.29     Niet  aan  alle  werken  komt  bescherming  toe.  In  sommige  gevallen  acht  de  wetgever  bescherming  van   werk  van  een  maker  van  een  dermate  minder  belang  dan  een  ander  belang.  Door  het  maken  van  deze   keuze  wordt  de  auteursrechtelijke  bescherming  ten  aanzien  van  dit  werk  beperkt.  De  wettelijke   beperkingen  van  het  auteursrecht  worden  gegeven  in  de  artikelen  15  tot  en  met  25a  Aw.  Deze   beperkingen  dekken  verschillende  doelen.  Ze  hebben  betrekking  op  marktfalen,  grondrechten  ter   informatievrijheid  of  bescherming  van  de  persoonlijke  levenssfeer,  maar  kunnen  ook  andere  doelen   beogen.  Het  gaat  hier  echter  niet  om  een  gesloten  systeem.  De  Hoge  Raad  heeft  in  het  arrest   Dior/Evora30  aangegeven  dat  er  aan  het  auteursrecht  ook  beperkingen  buiten  de  wet  gesteld  kunnen   worden.  In  dit  geval  verkocht  de  Kruidvat  luxueuze  producten  van  Dior  en  toonde  deze  in  een   reclamefolder.  Dior  was  het  niet  eens  met  de  verkoop  van  haar  producten  door  Kruidvat,  omdat  deze   winkelketen  niet  bij  de  luxueuze  uitstraling  past  die  Dior  voor  ogen  heeft.  Dior  probeerde  via  het   auteursrecht  op  de  parfumfles  en  de  verpakking  de  verkoop  tegen  te  gaan.  Zij  claimde  dat  Kruidvat  door   het  plaatsen  van  de  afbeeldingen  in  haar  folder  een  ongeoorloofde  verveelvoudiging  en   openbaarmaking  deed.  De  Hoge  Raad  overweegt:  ‘Derhalve  [...]  moet  worden  uitgelegd,  dat  de  houder   van  een  merkenrecht  of  een  auteursrecht  zich  niet  ertegen  kan  verzetten,  dat  een  wederverkoper  die   gewoonlijk  gelijkaardige  artikelen  verkoopt  die  evenwel  niet  noodzakelijkerwijs  van  dezelfde  kwaliteit   zijn  als  de  beschermde  producten,  deze  laatste  op  de  in  zijn  bedrijfssector  gebruikelijke  wijze  gebruikt  om   de  verdere  verhandeling  van  deze  producten  bij  het  publiek  aan  te  kondigen,  tenzij  wordt  aangetoond,   dat  in  de  bijzondere  omstandigheden  van  het  geval  het  gebruik  van  deze  producten  voor  dat  doel  de   reputatie  ervan  ernstig  schaadt.’  Door  dit  arrest  kunnen  ook  naast  de  wettelijke  beperkingen  andere   belangen  worden  afgewogen  tegen  die  van  de  auteursrechthebbende.  In  deze  overweging  worden   zowel  de  belangen  van  Kruidvat  als  Dior  belicht.  Op  grond  van  redelijkheid  en  billijkheid  wordt  in   dergelijke  gevallen  bepaald  welk  belang  zwaarder  weegt.                

         

                                                                                                                            29

 Holzhauer  &  Gellaerts  2008,  p.50.    HR  20  oktober  1995,  NJ  1996,  682  (Dior/Evora)  

30

18    

 

  Hoofdstuk  2.  Auteursrecht  in  de  digitale  wereld  

  §  2.1  Inleiding   Met  de  komst  van  het  internet  zijn  er  veel  dingen  veranderd.  Gezegd  zou  kunnen  worden  dat  alles   makkelijker  is  geworden.  Op  afstand  kun  je  bijna  alles  regelen,  bepaalde  handelingen  zijn  verkort,  je   administratie  is  een  muisklik  bij  je  vandaan,  evenals  je  bankzaken  en  mocht  je  iets  nodig  hebben  en   daarvoor  niet  de  deur  uit  willen  kun  je  een  bestelling  plaatsen  op  het  internet  en  het  wordt  bezorgd.   Internet  is  erg  toegankelijk  en  laagdrempelig.  Dat  het  gebruik  en  de  toegankelijkheid  van  internet  zo   makkelijk  is  heeft  er  voor  gezorgd  dat  verschillende  kwesties  moeilijker  zijn  geworden.  Daaronder  valt   het  auteursrecht.  Met  de  komst  van  het  internet  is  de  controleerbaarheid  op  inbreuk  op  een   auteursrecht  moeilijker  geworden.  Vooral  in  de  particuliere  sfeer  is  het  auteursrecht  bepaald  niet   gegarandeerd.31  Dit  komt  mede  doordat  het  internet  wereldwijd  is.  Een  maker  uit  Nederland  die  zijn   auteursrechtelijk  beschermd  werk  hier  op  het  internet  plaatst  kan  de  toegankelijkheid  van  dit  werk  niet   tot  de  grenzen  van  Nederland  beperken.  Dit  werk  is  wereldwijd  toegankelijk  geworden.  Hierdoor   ontstaat  de  mogelijkheid  dat  iemand  aan  de  andere  kant  van  de  wereld  inbreuk  maakt  op  een   auteursrechtelijk  beschermd  werk.  Omdat  de  controleerbaarheid  is  verslechterd  kan  het  zo  zijn  dat  de   auteursrechthebbende  hier  geen  weet  van  heeft  en  de  inbreukmaker  ongestoord  zijn  gang  kan  gaan.  In   het  geval  dat  de  auteursrechthebbende  wel  weet  dat  er  inbreuk  op  zijn  werk  gemaakt  wordt  kan  het  in   sommige  gevallen  onduidelijk  zijn  op  basis  van  welke  nationale  of  internationale  wet-­‐  of  regelgeving   deze  inbreukmaker  moet  worden  aangesproken.  In  dit  hoofdstuk  zal  daarom  de  geldigheid  van  het   auteursrecht  op  internet  worden  weergegeven.  Hierna  zal  het  nationale  en  internationale  auteursrecht   aan  bod  komen.  Tot  slot  zullen  een  aantal  complexe  constructies  worden  behandeld  en  een  paar   belangrijke  rechtszaken  die  hieruit  voortgekomen  zijn  worden  besproken.  Daarna  zal  een  conclusie   gevormd  worden  met  betrekking  tot  de  huidige  situatie  omtrent  auteursrecht  op  het  internet.     §  2.2  Geldigheid  van  de  Auteurswet  op  het  internet  en  auteursrechtproblemen   De  Aw  kent  haar  werking  in  de  digitale  wereld.  De  geldigheid  van  de  Aw  is  gelijk  aan  de  geldigheid  die   deze  wet  in  de  niet-­‐digitale  wereld  heeft.  Dit  wil  zeggen  dat  de  inhoud  van  de  wet  toepasbaar  is  op   auteursrechtelijke  situaties  die  zich  in  de  digitale  omgeving  van  het  internet  voordoen.  32  Dit  lijkt  in   beginsel  een  makkelijk  gegeven,  maar  toch  ligt  dat  wat  gecompliceerder  door  de  verschillende   constructies  die  het  internet  kent.  Hierdoor  is  uitleg  geven  aan  de  wet,  die  gebaseerd  is  op  situaties  die   zich  voordoen  in  de  niet-­‐digitale  wereld,  in  een  digitale  context  ingewikkelder.  Een  aantal   gecompliceerde  constructies  die  het  internet  kent  worden  hierna  behandeld.  Eerst  wordt  de  jurisdictie   van  het  auteursrecht  op  het  internet  nader  besproken.     §  2.3  Jurisdictie   Het  internet  is  een  wereldwijd  medium.  Dit  zorgt  ervoor  dat  naast  de  nationale  wet  ook  internationale   regelgeving  en  verdragen  van  toepassing  zijn.  Het  is  daarom  erg  belangrijk  te  weten  welke  nationale   wetten  en  internationale  regelgeving  van  toepassing  is,  aangezien  het  niet  altijd  meteen  duidelijk  is  of   men  alleen  met  nationale  regelgeving  of  ook  met  internationale  regelgeving  te  maken  heeft.                                                                                                                             31

 Spoor/Verkade/Visser  2005,  p.  10.    Richtlijn  2001/29/EG  van  het  Europees  Parlement  en  de  Raad  van  22  mei  2001  (Richtlijn  betreffende  de  harmonisatie  van   bepaalde  aspecten  van  het  auteursrecht  en  de  naburige  rechten  in  de  informatiemaatschappij)   32

19    

 

§  2.3.1  Nationaal   De  Aw  is  alleen  geldig  binnen  Nederlands  grondgebied.  De  Aw  is  op  het  internet  van  toepassing,  omdat   de  Aw  technologie-­‐onafhankelijk  is.33  Dit  wil  zeggen  dat  de  Aw  van  toepassing  is  op  elk  nieuw  medium   dat  ontstaat.  Door  de  jaren  heen  zijn  er  een  hoop  ontwikkelingen  aan  het  oorspronkelijke  lijstje   toegevoegd,  zoals  reprografie,  bandrecorder,  digitalisering,  de  personal  computer  en  het  internet.  Elk   nieuw  medium  riep  nieuwe  juridische  vragen  op,  die  in  een  later  stadium  vaak  door  middel  van   rechtspraak  beantwoord  werden.  Dit  was  mogelijk  doordat  belangrijke  auteursrechtelijke  begrippen  een   technologie-­‐onafhankelijk  karakter  hebben.  Vaak  waren  nieuwe  technologische  begrippen  uiteindelijk   door  rechtspraak  toch  onder  te  verdelen  in  de  auteursrechtelijke  begrippen  zoals  werk,  openbaar   maken  en  verveelvoudigen.     §  2.3.2  Internationaal   Wanneer  er  sprake  is  van  internationale  geschillen  zijn  andere  regelingen  van  toepassing.  Aan  de  hand   van  internationaal  privaatrecht  (IPR)  wordt  vastgesteld  welke  regeling  van  toepassing  is  met  betrekking   tot  een  bepaald  geschil.  Dit  gebeurt  op  grond  van  artikel  47  Aw,  deels  uit  de  beide  internationale   auteursrechtconventies  (de  Berner  Conventie  en  de  Universele  Auteursrecht  Conventie)  en  deels  uit   jurisprudentie.  Artikel  47  Aw  geeft  aan  dat  de  wet  van  toepassing  is  op  alle  werken  die  voor  het  eerst   zijn  uitgegeven  binnen  Nederland,  of  werken  waarvan  de  makers  Nederlands  zijn,  daarmee  gelijkgesteld   alle  ingezetenen  van  Nederland.  Dat  Nederland  deelneemt  aan  beide  conventies  heeft  als  voordeel  dat   Nederlandse  rechthebbenden  in  andere  landen  die  ook  aangesloten  zijn  bij  deze  verdragen  in  beginsel   dezelfde  auteursrechtelijke  rechtsbescherming  genieten  als  eigen  ingezetenen.     §  2.3.2.1  Berner  Conventie   De  Berner  Conventie  (BC)  34  waarborgt  internationale  bescherming  van  werken.  De  BC  schept  een   minimum  beschermingsniveau.  Dit  gebeurt  door  een  minimum  als  fundament  aan  materiële  rechten  te   stellen  waarop  een  auteur  zich  kan  beroepen.  Tevens  benadrukt  de  Conventie  dat  er  geen  formaliteiten   gebonden  zijn  aan  de  vestiging  en  het  genot  van  het  auteursrecht.  Er  geldt  een  formaliteitenverbod.  Het   auteursrecht  ontstaat  van  rechtswege.35  Het  assimilatiebeginsel  zorgt  ervoor  dat  auteurs  in  alle   aangesloten  landen  dezelfde  bescherming  toekomt  als  deze  landen  aan  hun  eigen  onderdanen   verlenen.36  Hierbij  is  het  niet  van  belang  wat  voor  bescherming  het  land  waar  de  schepping  is  gedaan   biedt.  Een  nadeel  is  dat  de  BC  op  deze  manier  een  bundeling  van  nationale  rechten  blijft.  Er  wordt   hierdoor  geen  eenduidig  internationaal  auteursrecht  gecreëerd.37  Het  TRIPs-­‐verdrag,  dat  staat  voor   erkenning  van  het  intellectuele  eigendom,  van  de  Wereldhandelsorganisatie  (WTO)  verplicht   deelnemende  landen  toe  te  treden  tot  de  BC.38  Lidstaten  van  het  WTO  moeten  zich  volgens  het  TRIPs-­‐ verdrag  houden  aan  een  bepaalde  mate  van  bescherming  van  het  intellectuele  eigendom  die  in  dit   verdrag  vastgelegd  zijn.  Hiermee  wordt  een  poging  gedaan  de  BC  meer  te  laten  zijn  dan  een  bundeling   van  nationale  rechten.  Alhoewel  het  een  bundeling  van  nationale  rechten  blijft,  is  het  mede  door  het   TRIPs-­‐verdrag  wel  een  bundeling  met  een  grootschalig  internationaal  netwerk.                                                                                                                                   33

 Spoor/Verkade/Visser  2005,  p.9.    Berne  Convention  for  the  Protection  of  Literary  and  Artistic  Works  (1886)   35  Art.  5  lid  2  BC   36  Spoor/Verkade/Visser  2005,  p.  693.   37  M.Frequin  2005,  p.  18.   38  Agreement  on  trade  related  aspects  of  intellectual  property  rights  (1994)   34

20    

 

§  2.3.2.2  Universele  Auteursrecht  Conventie   Ook  deze  conventie  schept  een  minimum  beschermingsniveau,  alhoewel  dit  aanzienlijk  lager  is  dan  de   BC.  De  Universele  Auteursrecht  Conventie  (UAC)39  gaat  ook  uit  van  het  assimilatiebeginsel  en  verschaft   tevens  enkele  minimumrechten,  maar  is  hierin  terughoudender  dan  de  BC.40  De  UAC  gaat  als  formele  eis   uit  van  het  gebruik  van  een  copyright  notice  om  als  niet  onderdaan  van  een  land  aanspraak  te  maken  op   dezelfde  bescherming  die  aan  een  onderdaan  van  het  land  zou  toekomen.41  Voor  eigen  onderdanen   mogen  nog  verdergaande  eisen  worden  gesteld.  Hierdoor  is  er  evenals  bij  de  BC  sprake  van  een   bundeling  van  nationale  rechten.    De  UAC  verschilt  van  de  BC  in  formaliteiten  en  vereisten  ten  aanzien   van  het  auteursrecht.42  Waar  de  BC  een  formaliteitenverbod  kent,  kent  de  UAC  dit  verbod  niet.  De  UAC   stelt  als  formele  eis  een  copyright  notice.  Doordat  de  meeste  landen  zijn  aangesloten  bij  de  BC  heeft  de   copyright  notice  nog  nauwelijks  juridisch  belang.43     §  2.3.2.3  Wereldorganisatie  voor  intellectuele  eigendom   In  1996  heeft  de  wereldorganisatie  voor  Intellectuele  Eigendom  (WIPO)  gezorgd  voor  de  totstandkoming   van  twee  verdragen:  het  WIPO  Copyright  Treaty  (WCT)44  en  het  WIPO  Treaty  on  Preformances  and   Phonograms  (WTPP)45.  In  deze  verdragen  wordt  de  geldigheid  van  het  auteursrecht  en  het  naburig  recht   op  het  internet  vastgesteld.  In  navolging  van  deze  verdragen  voerde  de  Europese  Unie  de   Auteursrechtrichtlijn  (Arl)  in.46  In  de  Auteursrechtrichtlijn  wordt  meer  geregeld  dan  in  de  verdragen  van   WIPO.  Tevens  heeft  de  Auteursrechtrichtlijn  gezorgd  voor  harmonisatie  van  de  Aw.  Door  harmonisatie   vindt  er  meer  overeenstemming  plaats  tussen  nationale-­‐  en  Europese  regelgeving.     §  2.4  Constructies  die  problemen  opleveren   Door  het  innovatieve  karakter  van  het  internet  zijn  er  talloze  digitale  constructies  ontstaan  in  de   internetomgeving.  Veelal  zijn  deze  constructies  erg  ingewikkeld.  Dit  heeft  ook  haar  weerslag  op  het   auteursrecht,  omdat  dit  tot  onduidelijkheid  kan  leiden.  Hierdoor  is  het  achterhalen  van  het  auteursrecht   soms  een  moeilijke  opgave.  De  meest  bekende  voorbeelden  zullen  hierna  een  uitleg  krijgen.  Hierdoor   wordt  duidelijk  waar  het  knelpunt  zich  bevindt  ten  aanzien  van  het  auteursrecht.     §  2.4.1  Caching  proxy   Een  proxyserver  creëert  een  tussenstap  tussen  de  computer  van  een  gebruiker  en  de  informatie   waarvan  de  gebruiker  gebruik  wil  maken.  Het  bereiken  van  deze  informatie  gebeurt  niet  rechtstreeks.   Eerst  moet  de  proxyserver  gepasseerd  worden.  Een  proxyserver  kan  om  verschillende  redenen  worden   ingesteld.  Vaak  gaat  het  om  het  vergroten  van  snelheid,  ter  beveiliging,  filteren  van  informatie  en  het   verbeteren  van  de  netwerk  prestaties.  In  het  laatste  geval  maakt  de  proxyserver  een  kopie  van  een   bezochte  pagina  en  slaat  deze  op,  zodat  een  volgende  gebruiker  sneller  toegang  heeft  tot  de  pagina.  De   proxyserver  toont  dan  de  gemaakte  kopie.  Hierdoor  hoeft  de  server  minder  vaak  contact  te  maken  met   een  bepaalde  website  waardoor  het  netwerk  wordt  ontlast  en  sneller  zal  worden.  In  beginsel  lijken  hier  

                                                                                                                        39

 Universal  Copyright  Convention  (1952)    Art  2  UAC   41  Art  3  lid  1  UAC   42  Holzhauer  &  Gellaerts  2008,  p.33.   43  ‘De  copyright  notice’,  Ius  mentis  28  november  2013,  <www.iusmentis.nl>  (zoek  op  copyright  notice)   44  WIPO  Copyright  Treaty  (1996)   45  WIPO  Treaty  on  Preformances  and  Phonograms  (1996)   46  Richtlijn  2001/29/EG  van  het  Europees  Parlement  en  de  Raad  van  22  mei  2001  (Richtlijn  betreffende  de  harmonisatie  van   bepaalde  aspecten  van  het  auteursrecht  en  de  naburige  rechten  in  de  informatiemaatschappij)   40

21    

 

alleen  voordelen  aan  te  zitten.  Maar  auteursrechtelijk  gezien  kan  dit  de  vraag  oproepen  of  het  maken   van  dergelijke  kopieën  wel  is  toegestaan.47     §  2.4.2  Deeplink   Een  deeplink  is  het  plaatsen  van  een  hyperlink.  Dit  is  een  link  oftewel  verwijzing  waarmee  je   rechtstreeks  op  een  bepaalde  pagina  terecht  komt.  Een  website  verwijst  op  deze  manier  naar  een   bepaalde  pagina  of  afbeelding  die  op  een  andere  website  te  vinden  is.  Deze  verwijzing  wordt  gemaakt   door  de  hyperlink  naar  de  andere  pagina  te  maken.  Hierdoor  wordt  voor  de  gebruiker  een  stap   overgeslagen,  namelijk  het  bezoeken  van  de  hoofdpagina  van  de  andere  website.  Zo  kan  een  bezoeker   van  een  website  snel  doorverwezen  worden  naar  de  desbetreffende  informatie  die  op  de  andere   website  te  vinden  is  zonder  zelf  te  hoeven  zoeken  of  eerst  de  hoofdpagina  gezien  te  hebben.  Niet  alleen   het  linken  naar  een  bepaalde  pagina  of  afbeelding  is  mogelijk,  het  is  ook  mogelijk  afbeeldingen  of   bepaalde  inhoud  van  websites  direct  zichtbaar  te  maken  op  een  website.  Hierdoor  kan  het  onduidelijk   worden  voor  de  gebruiker  van  welke  website  de  informatie  afkomstig  is.  Dit  werkt  misleidend.  Tevens   wordt  er  op  deze  manier  een  openbaarmaking  gedaan  van  het  werk  van  een  ander.  In  juridisch  opzicht   is  dit  niet  wenselijk,  dit  raakt  het  auteursrecht.48     In  augustus  2000  is  er  uitspraak  gedaan  in  een  situatie  waarin  deeplinken  wel  was  toegestaan.  Het  ging   om  de  zaak  PCM  tegen  Kranten.com.  In  dit  geval  werd  er  door  Kranten.com  gedeeplinkt  naar  informatie   die  op  sites  van  dagbladen  van  PCM  te  vinden  was.  De  rechter  oordeelde  dat:  ‘de  wijze  waarop  op  de   website  van  Kranten.com  een  overzicht  wordt  gegeven  van  de  berichten  en  artikelen  op  de  websites  van   diverse  media  zorgvuldig  gebeurt  en  niet  in  strijd  is  met  in  het  maatschappelijk  verkeer  geldende  regels.   Op  grond  van  de  Auteurswet  is  het  toegestaan  om  op  deze  wijze  een  overzicht  van  de  berichten  en   artikelen  in  diverse  media  te  geven.’49  Kranten.com  citeerde  haar  berichtgeving  zorgvuldig,  waardoor  het   naar  oordeel  van  de  rechter  voor  de  gebruiker  duidelijk  was  van  wie  de  informatie  afkomstig  was.   Daardoor  was  het  niet  in  strijd  met  het  auteursrecht  en  leed  PCM  geen  schade.  Hieruit  valt  op  te  maken   dat  het  plaatsen  van  een  deeplink  niet  altijd  onrechtmatig  hoeft  te  zijn.  Hierbij  is  echter  sterk  van  belang   of  de  deeplink  met  zorgvuldigheid  wordt  geplaatst.  De  afkomst  van  de  informatie  onder  de  deeplink   dient  duidelijk  te  zijn.   §  2.4.3  Framen   Framen  is  een  methode  waarbij  meerdere  webpagina’s  tegelijk  kunnen  worden  getoond  in  een  venster.   Een  webpagina  kan  op  deze  manier  optimaal  functioneren  door  meerdere  aspecten  van  de  website   tegelijkertijd  te  laten  zien.  Het  is  ook  mogelijk  materiaal  van  andere  websites  door  middel  van  een  frame   op  een  webpagina  te  plaatsen.  Hierdoor  kan  het  lijken  of  een  pagina  onderdeel  hiervan  is,  terwijl  dit  niet   zo  is  en  de  pagina  van  een  andere  website  afkomstig  is.  Dit  werkt  misleidend  voor  de  gebruiker.  Ten   aanzien  van  de  andere  website  kan  dit  inbreuk  makend  zijn,  omdat  er  een  verveelvoudiging  van  de   webpagina  plaatsvindt  waar  veelal  geen  toestemming  door  de  auteursrechthebbende  voor  is  gegeven.50     Dit  was  ook  het  geval  in  de  zaak  van  Batavus  tegen  Bikemotion  in  2003.  Bikemotion  maakte  op  haar   website  gebruik  van  frames  waardoor  de  informatie  afkomstig  van  de  website  van  Batavus  op  de  site   van  Bikemotion  te  zien  was.  Dit  werkte  misleidend  aangezien  gebruikers  het  onderscheid  tussen  de   informatie  van  Batavus  en  de  informatie  van  Bikemotion  niet  zouden  kunnen  maken.  De  indruk  wordt                                                                                                                           47

 Vanheste  2004,  p.330.    Petersen  2009,  p.257.   49  Rb  Rotterdam  22  augustus  2000,  nr.  139609/KG  ZA  00-­‐846  r.o.  4.11.  (PCM/Kranten.com)   50  Petersen  2009,  p.246-­‐247.   48

22    

 

gewekt  dat  de  informatie  van  de  website  van  Batavus  eigen  materiaal  is  van  Bikemotion.  De  rechter   oordeelde  dat  dit  niet  toegestaan  is:  ‘In  vergelijking  tot  de  "papieren-­‐wereld"  komt  het  er  op  neer  dat   [V.]  een  brochure  van  Batavus  aan  het  publiek  verstrekt,  waarbij  de  naam  van  de  fabrikant  (Batavus)  is   vervangen  door  een  etiket  met  de  handelsnaam  van  [V.],  aldus  Batavus.  De  rechter  is  met  Batavus  van   oordeel  dat  deze  handelwijze  onrechtmatig  is  en  tevens  in  strijd  is  met  het  auteursrecht  van  Batavus.  Op   deze  manier  wordt  immers  de  indruk  gewekt  dat  de  informatie  van  de  website  van  Batavus  eigen   materiaal  van  [V.]  betreft.’51   §  2.4.4  Peer-­‐to-­‐peer   Peer-­‐to-­‐peer  (hierna:  P2P)  is  een  methode  om  bestanden  met  elkaar  uit  te  wisselen  door  middel  van  het   uploaden  en  downloaden  van  bestanden.  Wanneer  men  upload  zend  men  bestanden  uit,  wanneer  men   download  haalt  men  bestanden  binnen.  Om  dit  via  P2P  te  doen  heeft  men  P2P  software  voor  nodig.   Deze  software  biedt  bestanden  aan  die  gebruikers  (deze  worden  peers  genoemd)  op  hun  computer   hebben  staan.  Er  is  geen  centrale  opslagplaats  van  de  bestanden  maar  de  gebruikers  downloaden  bij   elkaar  (vandaar  peer-­‐to-­‐peer).52  De  bestanden  worden  vooraf  door  de  gebruikers  aangewezen  en   worden  daarna  bij  het  opstarten  van  de  software  beschikbaar  gesteld  via  deze  software.53  De  gebruiker   is  vanaf  dat  moment  startklaar  om  te  uploaden  en  te  downloaden.  Via  de  software  kunnen  gebruikers   bestanden  bij  elkaar  zoeken.  Na  het  selecteren  van  een  bestand  wordt  er  door  te  downloaden  een  kopie   gemaakt  op  de  computer  van  de  gebruiker.  De  gebruiker  heeft  het  bestand  gedownload  bij  een  andere   gebruiker  die  upload.  In  veel  gevallen  gaat  uploaden  en  downloaden  met  elkaar  gepaard.  Het  een  kan   niet  zonder  het  ander.  Het  probleem  van  dit  verschijnsel  is  dat  het  uploaden  en  downloaden  van  deze   bestanden  vaak  auteursrechten  schendt.  Er  worden  voornamelijk  auteursrechtelijk  beschermde  werken   uitgewisseld,  waarvoor  geen  toestemming  van  de  maker  is  verleend.  Dit  wordt  illegaal  downloaden   genoemd.  Doordat  er  een  juridische  strijd  wordt  gevoerd  tegen  illegaal  downloaden  heeft  het  P2P-­‐ downloaden  zich  ontwikkeld  tot  verschillende  vormen.  Hierbij  het  nog  lastiger  vast  te  stellen  is  wie   inbreuk  maakt  op  auteursrechten.  Een  voorbeeld  hiervan  is  de  manier  waarop  BitTorent  werkt.   BitTorent  is  geen  programma,  maar  een  methode  oftewel  een  protocol  van  downloaden.54  Er  wordt   gebruik  gemaakt  van  een  centrale  locatie.  Deze  locatie  levert  zelf  geen  bestanden  maar  coördineert  ze.   Deze  centrale  locatie  weet  dus  de  bestanden  bij  de  gebruikers  te  vinden  zonder  dat  de  centrale  locatie   de  bestanden  zelf  hoeft  op  te  slaan.  De  software  zorgt  ervoor  dat  een  bestand  bij  meerdere  gebruikers   tegelijk  wordt  gedownload.  Het  bestand  wordt  in  stukjes  geknipt  en  deze  stukjes  worden  bij   verschillende  gebruikers  gedownload.  Wanneer  het  downloaden  voltooid  is  zijn  de  stukjes  van  het   bestand  samengevoegd  tot  een  bestand.55  Zolang  de  software  actief  is  kunnen  andere  gebruikers  weer   van  deze  gebruiker  downloaden.  Dit  gebeurt  wederom  door  het  uploaden  van  gedeelten  van  het   bestand.  Bij  gebruik  van  BitTorent  is  het  een  ongeschreven  regel  dat  de  gebruiker  net  zoveel  uploadt  als   downloadt.  Hierdoor  vindt  er  zeer  snelle  verspreiding  van  bestanden  plaats.  Dit  zorgt  er  ook  voor  dat  er   een  evenwichtige  verhouding  van  downloaders  en  uploaders  blijft  bestaan.  Hierdoor  blijft  de   bestanduitwisseling  levend.56                                                                                                                                   51

 Rb  Leeuwarden  30  oktober  2003,  LJN  AN4570  r.o.  6.  (Batavus/Bikemotion)    Rietjens  2006,  p.  10.   53  Svensson  &  Van  Wijk  2004,  p.  41-­‐42.   54  Rietjens  2006,  p.  8-­‐10.   55  Rietjens  2006,  p.  9-­‐8.   56  Rietjens  2006,  p.  9.   52

23    

 

§  2.5  Rechtspraak  met  betrekking  tot  auteursrecht  en  internet   In  de  vorige  paragraaf  hebben  we  een  aantal  digitale  constructies  voorbij  zien  komen  die  wringen  met   het  auteursrecht.  De  meest  omstreden  daarvan  is  P2P,  aangezien  er  door  middel  van  deze  constructie   voornamelijk  illegale  bestanden  worden  uitgewisseld.  Op  dit  gebied  zijn  een  aantal  belangrijke   uitspraken  gedaan  in  het  kader  van  het  auteursrecht.  De  zaken  Napster  en  Pirate  bay  zullen  hierna   besproken  worden.     §  2.5.1  Napster   Napster  was  het  eerste  P2P-­‐systeem  ter  wereld.  In  juni  1999  werd  het  gelanceerd  en  het  werd  vrijwel   direct  een  hit.  Het  doel  van  Napster  was  om  het  delen  van  muziek  mogelijk  te  maken.  De  P2P  software   van  Napster  zorgde  ervoor,  zoals  in  de  vorige  paragraaf  al  is  uitgelegd,  dat  gebruikers  door  middel  van   een  zoekfunctie  bestanden  bij  elkaar  konden  vinden  en  downloaden.  Napster  werkte  met  een  centrale   database  om  bestandsinformatie  op  te  slaan.  Hierdoor  vervulde  Napster  een  centrale  rol  in  haar  eigen   P2P-­‐systeem,  waarbij  informatie  die  uit  de  centrale  database  aan  downloaders  en  uploaders  werd   verschaft  onder  beheer  stond  van  Napster.57  Dit  hield  in  dat  Napster  zicht  had  op  al  het  downloadgedrag   van  haar  gebruikers.58  Door  het  succes  van  Napster  werd  er  op  grote  schaal  auteursrechtelijk  beschermd   werk  uitgewisseld.  Daarom  spande  E&M  records,  het  label  van  de  band  Metallica,  in  december  1999  een   rechtszaak  tegen  Napster  aan.  Ondertussen  werd  Napster  door  al  deze  publiciteit  steeds  groter.  In   maart  2001  volgde  een  bevel  van  het  Amerikaanse  Ninth  Circuit  Court  aan  Napster.  Napster  moest,   doordat  zij  een  centrale  rol  vervulde  binnen  dit  P2P-­‐systeem,  voorkomen  dat  er  uitwisseling  plaatsvond   van  auteursrechtelijk  beschermde  muziek.  59  Als  gevolg  van  dit  bevel  installeerde  Napster  filters.  Door   deze  filters  werd  auteursrechtelijk  beschermd  werk  uit  het  systeem  gehouden,  maar  dit  zorgde  ervoor   dat  Napster  niet  meer  functioneerde.  Uiteindelijk  heeft  Napster  hierdoor  haar  activiteiten  juli  2001   platgelegd.     §  2.5.2  Pirate  bay     In  de  strijd  tegen  illegaal  downloaden  speelde  de  afgelopen  jaren  een  ander  probleem:  The  Pirate  Bay.   The  Pirate  bay  is  een  torrent-­‐hoster  met  haar  eigen  website  die  torrentlinks  indexeert.  Dit  houdt  in  dat   The  Pirate  bay  links  naar  torrent-­‐bestanden  (in  stukjes  geknipte  bestanden  die  bij  andere  gebruikers  zijn   te  downloaden)  aanbiedt  aan  gebruikers,  waardoor  gebruikers  deze  bestanden  kunnen  downloaden.   Door  middel  van  de  website  van  The  Pirate  Bay  kan  men  links  verkrijgen  waarmee  torrent-­‐bestanden   kunnen  worden  gedownload.  The  Pirate  Bay  maakt  het  mogelijk  op  een  snelle  en  makkelijke  manier   torrent-­‐bestanden  te  downloaden.  Vaak  gaat  het  om  illegaal  materiaal,  alhoewel  er  ook  legaal  materiaal   wordt  aangeboden,  maar  dit  aandeel  is  marginaal.       Oorspronkelijk  werd  The  Pirate  Bay  in  2003  opgericht  door  de  Zweedse  anti-­‐auteursrechtenorganisatie   Piratbyrån.  Een  half  jaar  later  werd  de  website  onafhankelijk.  In  2006  werd  er  een  inval  gedaan  bij  The   Pirate  Bay  door  de  Zweedse  politie  op  verdenking  van  het  schenden  van  auteursrechten.60  Hierbij   werden  drie  medewerkers  gearresteerd  en  aantal  servers  in  beslag  genomen.  Dit  zorgde  ervoor  dat  de   website  een  aantal  dagen  offline  was.  In  totaal  waren  dit  maar  vier  dagen.  Hierna  kwam  de  website   weer  online,  maar  vanuit  een  andere  locatie,  namelijk  Nederland.  Dit  duurde  maar  even,  want  niet  veel   later  kwam  de  website  weer  vanuit  Zweden  online.  The  Pirate  Bay  zette  haar  werkzaamheden   ongestoord  voort.  De  website  juridisch  aanpakken  bleek  moeilijk  te  zijn.  De  kritiek  op  de  website  bleef                                                                                                                           57

 Svensson  &  Van  Wijk  2004,  p.42.    Kurose  2005,  p.  142-­‐143.   59  2001  US  Dist.  LEXIS  2186  (N.D.  Cal.  Mar.  5,  2001),  aff’d,  284  F.  3d  1091  (9th  Cir.  2002)  (E&M  records  vs.  Napster)   60  Mason  2010,  p.51.   58

24    

 

aanhouden.  Waarop  in  februari  2009  de  Deense  rechter  oordeelde  dat  alle  Deense  internetproviders   haar  klanten  de  toegang  tot  The  Pirate  Bay  moesten  ontnemen.61  Al  eerder  had  er  een  uitspraak   plaatsgevonden  die  slechts  één  provider  het  verbod  aan  haar  klanten  oplegde.  In  navolging  daarvan   kwam  de  uitspraak  die  alle  providers  in  Denemarken  het  verbod  oplegde.  Tevens  werden  in  april  2009   vier  kopstukken  van  The  Pirate  Bay  veroordeeld  tot  een  jaar  celstraf  en  het  betalen  van  30  miljoen   Zweedse  kronen  wegens  faciliteren  van  het  schenden  van  auteursrechten.62  Ondanks  al  deze   tegenslagen  zette  The  Pirate  Bay  haar  werkzaamheden  voort.  In  datzelfde  jaar  kwam  er  in  Nederland   ook  een  proces  op  gang  tegen  The  Pirate  Bay.63  Dit  proces  werd  door  stichting  BREIN  gestart.  Stichting   BREIN  (Bescherming  Rechten  Entertainment  Industrie  Nederland)  is  een  private  organisatie  die  een   samenwerking  formaliseert  tussen  auteurs-­‐  en  naburig  rechthebbenden  in  de  strijd  tegen  piraterij.64   Stichting  BREIN  daagde  The  Pirate  Bay  voor  de  rechter  om  op  deze  manier  te  zorgen  dat  de  website   ontoegankelijk  zou  worden  voor  Nederlandse  gebruikers.  The  Pirate  Bay  werd  bij  verstek  veroordeeld  en   gaf  aan  het  vonnis  geen  gehoor.65  De  website  bleef  toegankelijk  voor  Nederlandse  gebruikers.  In   navolging  van  Denemarken  besloot  stichting  BREIN  zich  in  2010  te  richten  op  de  internetproviders  Ziggo   en  XS4ALL.  Zij  werden  in  een  kortgeding  gedaagd.  Stichting  BREIN  was  van  mening  dat  deze   internetproviders  als  tussenpersonen  moeten  worden  beschouwd  die  diensten  aanbieden  aan  derden   om  inbreuk  te  maken  op  auteursrechten.  Stichting  BREIN  slaagde  er  niet  in  haar  zienswijze  ten  aanzien   van  de  internetproviders  in  dit  kortgeding  aannemelijk  te  maken.66  Hierin  slaagde  stichting  BREIN  in  de   bodemprocedure  wel.  In  begin  2012  werd  in  de  bodemprocedure  uitspraak  gedaan.  De   internetproviders  Ziggo  en  XS4ALL  moesten  The  Pirate  Bay  blokkeren.  Later  dat  jaar  volgde  uitspraken   waardoor  alle  internetproviders  verplicht  werden  The  Pirate  Bay  te  blokkeren.67  In  Nederland  heerste   enige  tijd  een  internetblokkade  tegen  The  Pirate  Bay.  Deze  blokkade  was  echter  niet  waterdicht   aangezien  The  Pirate  Bay  steeds  nieuwe  IP-­‐adressen  toevoegde  om  deze  blokkade  te  omzeilen.  Stichting   BREIN  bleef  actief  bezig  met  handhaving  van  deze  blokkade  door  het  opsporen  van  nieuwe  IP-­‐adressen   die  in  gebruik  zijn  genomen  door  The  Pirate  Bay.  Er  ontstond  een  kat-­‐en-­‐muisspel.  Nadat  Ziggo  en   XS4ALL  in  hoger  beroep  zijn  gegaan  is  hieraan  op  28  januari  2014  een  einde  gekomen.  Het  Hof   oordeelde  dat  de  internetblokkade  niet  effectief  is  gebleken,  omdat  de  hoeveelheid  BitTorrent-­‐verkeer   in  Nederland  niet  is  afgenomen  na  de  blokkade  van  The  Pirate  Bay  door  Ziggo  en  XS4ALL.  Door  de  lage   effectiviteit  van  de  maatregel  is  deze  disproportioneel.68     Tevens  hebben  twee  van  de  vier  veroordeelde  oprichters  van  The  Pirate  Bay  hun  strafrechtelijke   veroordeling  aan  proberen  te  vechten  bij  het  EHRM.  Zij  beriepen  zich  op  hun  recht  tot  vrijheid  van   meningsuiting.  Dit  werd  door  het  Hof  echter  unaniem  afgewezen.  Het  Hof  kwam  tot  de  conclusie  dat   inmenging  met  de  vrijheid  van  meningsuiting  van  de  oprichters  noodzakelijk  was  in  een  democratische   samenleving  gezien  de  aard  van  de  informatie  in  het  uitgewisselde  materiaal.  ‘In  the  present  case,  the   Court  considers  that  the  prison  sentence  and  award  of  damages  cannot  be  regarded  as  disproportionate.   In  reaching  this  conclusion,  the  Court  has  regard  to  the  fact  that  the  domestic  courts  found  that  the   applicants  had  not  taken  any  action  to  remove  the  torrent  files  in  question,  despite  having  been  urged  to   do  so.  Instead  they  had  been  indifferent  to  the  fact  that  copyright-­‐protected  works  had  been  the  subject                                                                                                                           61

 Højesteret  (Hoge  Raad  Denemarken)  27  mei  2010,  sag  153/2009  (Telenor/IFPI)    ‘Zweedse  internetpiraten  moeten  jaar  de  cel  in’,  Nu.nl  29  november  2013,  <www.nu.nl>  (zoek  op  Pirate  bay  gevangenisstraf)   63  Zie  bijlage  1  voor  overzicht  rechtszaken   64  ‘Wat  is  BREIN?’,  Stichting  BREIN  1  december  2013,    <www.anti-­‐piracy.nl>  (zoek  op  Wat  is  BREIN?)   65  Rb  Amsterdam  (vzr.)  30  juli  2009,  LJN  BJ4298,  r.o.  3.2  en  3.3;  Rb  Amsterdam  16  juni  2010,  LJN  BN1626,  r.o.  3.2.   66  Rb  's-­‐Gravenhage  (vzr.)  19  juli  2010,  LJN  BN1445  (BREIN/Ziggo)   67  Rb  's-­‐Gravenhage  11  januari  2012,  LJN  BV0549,  r.o.  5.3  (BREIN/Ziggo  &  XS4ALL)  en  Rb  's-­‐Gravenhage  10  mei  2012,  LJN   BW5387  (BREIN/UPC  e.a.)   68  Hof  's-­‐Gravenhage  28  januari  2014,  ECLI:NL:GHDHA:2014:88   62

25    

 

of  file-­‐sharing  activities  via  TPB.  In  conclusion,  having  regard  to  all  the  circumstances  of  the  present  case,   in  particular  the  nature  of  the  information  contained  in  the  shared  material  and  the  weighty  reasons  for   the  interference  with  the  applicants’  freedom  of  expression,  the  Court  finds  that  the  interference  was   “necessary  in  a  democratic  society”  within  the  meaning  of  Article  10  §  2  of  the  Convention.  It  follows  that   the  application  must  be  rejected  as  manifestly  ill-­‐founded,  in  accordance  with  Article  35  §§  3  (a)  and  4  of   the  Convention.’  Dit  vonnis  is  noodzakelijk  om  de  rechten  van  auteursrechthebbenden  te  beschermen,   maar  toch  wordt  er  beweerd  dat  het  op  gespannen  voet  met  de  vrijheid  van  meningsuiting  staat.69     §  2.6  Vrijheid  van  meningsuiting  en  het  auteursrecht   Er  zijn  meerdere  zaken  waarbij  de  vrijheid  van  meningsuiting  en  het  auteursrecht  op  gespannen  voet   met  elkaar  staan.  Wanneer  men  het  ene  recht  dient  dan  zou  het  andere  recht  daarmee  beperkt  kunnen   worden.  Het  is  interessant  een  klein  uitstapje  naar  dit  onderwerp  te  maken  waarin  twee  voorbeelden   worden  gegeven.     §  2.6.1  Nadia  Plesner   Nadia  Plesner,  een  Deense  kunstacademiestudente,  creëert  het  kunstwerk    ‘Simple  living’  dat  een  beeld   schept  van  een  uitgehongerd  jongetje  dat  aan  zijn  ene  arm  een  Louis  Vuitton-­‐achtige  tas  draagt  en  op   de  andere  arm  een  chihuahua.  Deze  afbeelding  is  tevens  te  zien  in  haar  schilderij  ‘Darfunica’  (zie  beiden   in  bijlage  2).  Plesner  wil  door  middel  van  dit  kunstwerk  aandacht  vragen  voor  de  misstanden  in  Darfur.   Zij  is  van  mening  dat  er  te  weinig  media-­‐aandacht  hieraan  geschonken  wordt.  Het  is  haar  een  doorn  in   het  oog  dat  onbelangrijke  westerse  zaken  en  beroemdheden  alle  aandacht  krijgen,  terwijl  een  echt   probleem  zoals  dat  in  Darfur  onderbelicht  blijft.  Het  modemerk  Louis  Vuitton  is  het  niet  eens  met  het   gebruik  van  haar  tas  in  dit  kunstwerk.  Zij  claimt  dat  er  inbreuk  wordt  gemaakt  op  haar  modellenrecht.   Daarnaast  wens  Louis  Vuitton  niet  geassocieerd  te  worden  met  een  dergelijke  afbeelding,  aangezien  zij   hierdoor  reputatieschade  lijdt.  Omdat  Louis  Vuitton  wil  dat  deze  inbreuk  zo  snel  mogelijk  stopt  vraagt  zij   een  ex  parte  bevel  aan  op  grond  van  art  1019e  Rv.  In  zeer  spoedeisende  zaken  kan  dit  bevel  worden   aangevraagd  om  inbreuk  te  stoppen  of  te  voorkomen,  zodat  er  geen  onherstelbare  schade  wordt   veroorzaakt.  De  vermeende  inbreukmaker  wordt  in  deze  procedure  op  verzoek  van  de  rechthebbende   niet  gehoord.  Louis  Vuitton  krijgt  het  ex  parte  bevel.  Hierdoor  mag  Plesner  niet  doorgaan  met  het   tentoonstellen  van  haar  afbeelding.  Plesner  laat  het  hier  niet  bij  zitten  en  spant  een  kort  geding  aan.  Dit   kort  geding  wint  ze.  De  reden  voor  deze  winst  is  de  belangenafweging  tussen  haar  vrijheid  van   meningsuiting  art  10  EVRM  en  de  bescherming  van  het  eigendom  (waaronder  ook  het  intellectuele   eigendom  valt)  art  1  eerste  protocol  van  het  EVRM  waarop  Louis  Vuitton  zich  beroept. 70  De  rechter  vindt   dat  de  exclusieve  rechten  van  Louis  Vuitton  op  het  gebruik  van  het  model  niet  opwegen  tegen  het   grondrecht  van  Plesner  om  haar  mening  te  uiten  via  haar  kunst.  Dit  wordt  op  de  volgende  manier   geformuleerd:  ‘Tegenover  het  grondrecht  van  Louis  Vuitton  tot  ongestoord  genot  van  haar  exclusieve   rechten  op  het  gebruik  van  het  model  staat  het  naar  vaste  jurisprudentie  van  het  EHRM  in  een   democratische  samenleving  in  hoog  vaandel  staande  grondrecht  van  Plesner  om  haar  mening  te  uiten   via  haar  kunst.  Hierbij  geldt  dat  kunstenaars  een  aanzienlijke  bescherming  genieten  ten  aanzien  van  hun   artistieke  vrijheid,  waarbij  kunst  in  beginsel  mag  “offend,  shock  or  disturb”.’  71  Hierbij  is  van  belang  dat   het  gebruik  van  het  model  functioneel  en  proportioneel  is  en  het  niet  enkel  een  commercieel  doel  dient.   Plesner  probeert  niet  in  commerciële  zin  op  de  bekendheid  van  Louis  Vuitton  mee  te  liften,  maar   probeert  een  maatschappelijk  kritische  boodschap  over  te  brengen.  Hierbij  wordt  ook  een  ander  luxe                                                                                                                           69

 EHRM  19/02/2013,  zaaknr.  40397/12,  Neij  &  Sunde    ‘Nadia  Plesner  wint  van  Louis  Vuitton  met  vrijheid  van  meningsuiting’,  SOLV  3  december  2013,  <www.solv.nl>  (zoek  op  Nadia   Plesner)     71  Rb  ‘s-­‐Gravenhage  (vzr.)  4  mei  2011,  LJN  BQ3525  r.o.  4.8.   70

26    

 

beeld  weergegeven,  dat  van  een  in  het  roze  geklede  chihuahua.  De  voorzieningenrechter  acht  het  niet   aannemelijk  dat  het  publiek  Louis  Vuitton  en  de  misstanden  in  Darfur  met  elkaar  in  verband  zouden   brengen  na  het  zien  van  het  kunstwerk.  Louis  Vuitton  lijdt  daarom  geen  reputatieschade  en  zou  als  zeer   bekende  onderneming  kritisch  gebruik  in  sterkere  mate  dan  andere  rechthebbenden  moeten  duchten.   Louis  Vuitton  wordt  in  het  ongelijk  gesteld  omdat  in  dit  voorbeeld  de  vrijheid  van  meningsuiting  sterker   telt  dan  het  modellenrecht  van  Louis  Vuitton.  Het  is  hier  sterk  van  belang  dat  Plesner  zich  kunstzinnig  uit   en  hiermee  een  kritische  boodschap  wil  overbrengen,  waardoor  een  dergelijk  gebruik  van  het  model   wordt  gerechtvaardigd.       §  2.6.2  Wikileaks   Wikileaks  is  een  klokkenluiderswebsite  die  in  2006  werd  opgericht.  Het  doel  van  Wikileaks  was   klokkenluiders  uit  overheidsinstellingen  en  bedrijven  de  mogelijkheid  bieden  anoniem  documenten  te   plaatsen  of  lekken  om  op  deze  manier  misstanden  aan  het  licht  te  brengen.  Wikileaks  haalde  regelmatig   het  nieuws  door  documenten  te  plaatsen  over  onderwerpen  als  Guantánamo  Bay,  de  oorlog  in   Afghanistan,  de  oorlog  in  Irak  en  de  Amerikaanse  diplomatieke  dienst.  Het  ging  voornamelijk  om   geheime  informatie.72  Na  het  plaatsen  van  de  video-­‐opname  ‘Collateral  Murder’  in  2010  raakt  de   website  nog  meer  in  opspraak.  Op  deze  video-­‐opname  is  te  zien  hoe  een  aantal  Iraakse  burgers  om  het   leven  komen  bij  een  Amerikaanse  helikopteraanval  in  Bagdad  in  2007.  Deze  video-­‐opname  is  voorzien   van  verwijzingen,  inzoommomenten,  quotes,  ondertiteling  en  dergelijke.73  Na  het  plaatsen  van  deze   video-­‐opname  wordt  de  woordvoerder  van  Wikileaks,  Julian  Assange,  gezocht  door  de  Amerikaanse   veiligheidsdiensten.  Na  Collateral  Murder  volgde  tevens  in  2010  ‘Cablegate’.  In  dit  geval  werden  250.000   Amerikaanse  diplomatieke  telegrammen  (die  cables  worden  genoemd)  openbaar  gemaakt.  Vijf   dagbladen  waren  betrokken  bij  de  publicatie  van  deze  cables.  Dit  waren  de  dagbladen  The  New  York   Times,  The  Guardian,  Der  Spiegel,  Le  Monde  en  El  País.  Voorafgaand  aan  de  publicatie  van  de  cables   vroeg  Wikileaks  de  Amerikaanse  overheid  aan  te  geven  welke  cables  mogelijk  schadelijk  zouden  zijn   voor  individuele  personen.  Hier  ging  de  Amerikaanse  overheid  niet  op  in  en  verzocht  Wikileaks  de  cables   niet  te  publiceren.  Wikileaks  negeerde  dit  verzoek  en  plaatste  de  cables  toch.  De  cables  worden   voornamelijk  ongecensureerd  als  kale  feiten  gepubliceerd.  Wanneer  er  wel  gecensureerd  wordt  dan   heeft  dit  te  maken  met  het  feit  dat  deze  informatie  personen  in  gevaar  kan  brengen.  Na  Cablegate   hebben  verschillende  bedrijven  hun  banden  met  Wikileaks  verbroken.  Zo  stopte  Amazon.com  met  de   hosting  van  de  website  en  sloot  PayPal  de  rekening  af  waarop  sympathisanten  giften  konden  storten.  De   reden  hiervoor  was  dat  PayPal  illegale  activiteiten  op  deze  manier  niet  zou  willen  aanmoedigen.   Mastercard  en  Visa  volgde  ook.  De  Zwitserse  bank  PostFinance  bevroor  de  persoonlijke  tegoeden  van   Julian  Assange.  Als  reactie  hierop  vielen  aanhangers  van  Wikileaks  de  websites  van  deze  bedrijven  aan.74   Er  is  nog  geen  proces  gestart  tegen  Wikileaks.  Mede  omdat  Wikileaks  woordvoerder  Julian  Assange   politiek  asiel  van  Ecuador  gekregen  heeft,  waardoor  hij  niet  uitgeleverd  zal  worden  aan  de  VS.75     Wikileaks  stelt  dat  zij  slechts  een  platform  biedt  voor  klokkenluiders  om  stukken  te  lekken  en  niet  zelf   verantwoordelijk  is  voor  de  wederrechtelijkheid  van  de  publicatie.  Met  andere  woorden  wil  Wikileaks  bij   een  mogelijke  vervolging  een  beroep  kunnen  doen  op  de  uitsluiting  van  aansprakelijkheid  of   strafbaarheid  van  internetproviders.  Internetproviders  genieten  namelijk  een  zekere  bescherming  ten   aanzien  van  inbreuken  die  door  hun  gebruikers  via  hun  netwerk  worden  gedaan.  Dit  wordt  Safe  Harbour   genoemd.  De  Amerikaanse  Digital  Millennium  Copyright  Act  (DMCA)76  en  de  Communications  Decency                                                                                                                           72

 ‘Wikileaks’,  Wikipedia  3  december  2013,  <www.wikipedia.nl>    (zoek  op  Wikileaks)    ‘Collateral  Murder’,  Wikipedia  3  december  2013,  <www.wikipedia.nl>    (zoek  op  Collateral  Muder)   74  ‘Cablegate’,  Wikipedia  3  december  2013,  <www.wikipedia.nl>    (zoek  op  Cablegate)   75  ‘Julian  Assange’,  Wikipedia  3  december  2013,  <www.wikipedia.nl>    (zoek  op  Julian  Assange)   76  Digital  Millennium  Copyright  Act  (1998)   73

27    

 

Act  (CDA)77  kennen  allebei  Safe  Habours.  In  de  Europese  e-­‐Commercerichtlijn  is  ook  een  Safe  Harbour   opgenomen.  Het  DMCA  en  de  e-­‐Commercerichtlijn  kennen  eenzelfde  soort  vereisten  voor  de  Safe   Harbour.  Om  hier  aanspraak  op  te  maken  moet  de  provider  voldoen  aan  positieve  en  negatieve   vereisten  van  de  Safe  Harbour.  Bij  het  positieve  vereisten  moet  de  provider  hebben  voldaan  aan  de   ‘Notice  and  Take  down-­‐procedure’.  Wanneer  een  belanghebbende  aangeeft  dat  er  illegaal  materiaal  op   de  server  van  de  provider  te  vinden  is,  dan  dient  deze  dit  te  verwijderen.  Om  te  voldoen  aan  het   negatieve  vereisten  mag  de  provider  geen  kennis  hebben  van  het  illegale  karakter  van  het  materiaal  en   mag  er  door  de  provider  geen  actieve  bijdrage  zijn  geleverd  in  het  publiceren  hiervan.  Wikileaks   publiceert  deze  documenten  zelf  en  stopt  niet  met  het  publiceren  van  dergelijk  materiaal  wanneer  dat   haar  gevraagd  wordt.  Ook  is  Wikileaks  niet  ingegaan  op  het  verzoek  van  de  Amerikaanse  overheid  om   over  te  gaan  tot  niet  publiceren  van  het  materiaal.  Hierdoor  kan  Wikileaks  niet  voldoen  aan  zowel  de   positieve  als  negatieve  vereisten  van  deze  regelingen.  Het  CDA  kent  andere  vereisten.  Het  gaat  om   passieve  vereisten.  Er  dient  passiviteit  te  zijn  ten  aanzien  van  vervaardiging  van  het  materiaal  en   passiviteit  ten  aanzien  van  publicatie  van  het  materiaal.  Wikileaks  vervaardigt  het  materiaal  dat   geplaatst  wordt  zelf  niet.  Ook  al  wordt  er  soms  gecensureerd,  zal  dit  niet  tot  leiden  tot  geen  passiviteit.   Passiviteit  met  betrekking  tot  publicatie  van  het  materiaal  zal  echter  niet  opgaan,  aangezien  Wikileaks   dit  materiaal  zelf  publiceert.  Daarbij  dient  zij  als  een  redelijk  persoon  te  kunnen  beoordelen  of  dit   materiaal  door  degene  die  het  vervaardigd  heeft  is  verstrekt  en  of  degene  die  dit  materiaal  heeft   vervaardigd  bedoelingen  had  dit  op  Wikileaks  te  plaatsen.  Wikileaks  heeft  het  materiaal  niet  van  de   vervaardiger  verkregen  en  voor  het  publiceren  heeft  zij  geen  toestemming  verkregen.  Het  materiaal  is   afkomstig  van  een  lek.  Daarnaast  heeft  de  Amerikaanse  overheid  uitdrukkelijk  verzocht  dit  materiaal   niet  te  publiceren.  Hierdoor  kan  Wikileaks  ook  geen  aanspraak  maken  op  de  Safe  Harbour  uit  het  CDA.   Zowel  de  Amerikaanse  regelingen  als  de  Europese  regeling  bieden  geen  uitkomst  voor  uitsluiting  van   aansprakelijkheid  als  internetprovider.78     Daarnaast  claimt  Wikileaks  als  journalistiek  medium  te  moeten  worden  beschouwd.  Hierdoor  wil  zij   aanspraak  maken  op  de  vergrote  bescherming  van  de  vrijheid  van  meningsuiting  die  voor  de  pers  geldt.   De  vraag  is  of  deze  zelf  toegewezen  vergrote  bescherming  onder  de  vrijheid  van  meningsuiting  wel  van   toepassing  is,  of  kan  Wikileaks  zich  hier  niet  op  beroepen?  De  extra  bescherming  onder  de  vrijheid  van   meningsuiting  voor  de  VS  is  te  vinden  in  het  eerste  amendement  van  the  Bill  of  Rights.79  Art  10  EVRM  is   tevens  van  toepassing  op  deze  extra  bescherming.  Deze  extra  bescherming  onder  de  vrijheid  van   meningsuiting  komt  de  pers  toe  om  als  ‘public  watchdog’  te  fungeren.  Op  deze  manier  kan  de  pers   belangrijke  informatie  aan  de  kaak  stellen,  zonder  bang  te  hoeven  zijn  voor  juridische  gevolgen.  De  pers   handelt  dan  in  het  publiek  belang.80  Om  vast  te  kunnen  stellen  of  Wikileaks  een  journalistiek  medium  is   moet  gekeken  worden  naar  het  journalistieke  proces  en  de  journalistieke  functie.  Het  journalistieke   proces  zou  kunnen  worden  omschreven  als  het  gehele  proces  van  informatie  inwinnen,  informatie   controleren,  schrijven,  redigeren,  monteren,  berichten  selecteren,  aansturen,  informatie  voorzien  van   commentaar  en  achtergronden,  vormgeven  enzovoort.81  Natuurlijk  heeft  Wikileaks  in  enkele  gevallen   wel  degelijk  een  dergelijk  journalistiek  proces  gevolgd.  Zoals  zij  dit  bijvoorbeeld  heeft  gedaan  bij   ‘Collateral  Murder’.  Maar  in  het  geval  van  ‘Cablegate’  is  het  proces  alles  behalve  journalistiek  te   noemen.  De  informatie  doorloopt  het  journalistieke  proces  niet  of  nauwelijks  en  wordt  kaal   gepresenteerd.  Daarbij  komt  dat  de  maatschappelijke  functie  veelal  ontbreekt  en  er  geen  aanleiding  is                                                                                                                           77

 Communications  Decency  Act  (1996)    B.  van  der  Sloot,  ‘Wikileaks:  te  actief  voor  een  webhoster,  te  passief  voor  een  journalistiek  medium’,  NJB  2011-­‐12,  p.  735-­‐737.   79  Bill  of  Rights  First  Amendment  (Religion,  Speech,  Press,  Assembly,  Petition)   80  ‘Wikileaks:  wat  leert  het  ons  echt?’,  Nederlands  Juristenblad  4  december  2013,  <www.njb.nl>  (zoek  op  Wikileaks)   81  G.  Schuijt,  ‘De  juridische  relevantie  van  de  begrippen  ‘journalistiek’  en  ‘journalistieke  werkzaamheden’,  Mediaforum  2008-­‐5,  p   191-­‐196.   78

28    

 

voor  publicatie  van  het  materiaal.  Er  zijn  een  aantal  cables  die  misstanden  aan  de  kaak  stellen,  maar  het   merendeel  van  de  cables  doet  dit  niet  en  brengen  slechts  de  betrokkenen  in  verlegenheid.  Daarnaast   hebben  de  cables  geen  samenhang,  waardoor  het  na  publicatie  gissen  is  naar  een  mogelijke  misstand.  Er   is  geen  duidelijke  samenhang  door  een  bepaalde  misstand,  maar  een  breed  scala  aan  documenten  van   allerlei  verschillende  en  soms  nietszeggende  documenten.  Hierdoor  kan  Wikileaks  ook  niet  voldoen  aan   de  journalistieke  functie  van  het  merendeel  van  de  cables,  aangezien  deze  geen  publiek  belang  kennen.   Voor  de  enkele  cables  die  wel  publiek  belang  hebben  en  de  video-­‐opname  Collateral  Murder  zal   Wikileaks  waarschijnlijk  wel  een  beroep  kunnen  doen  op  de  extra  bescherming  onder  de  vrijheid  van   meningsuiting,  maar  dit  zullen  slechts  uitzonderingen  vormen  op  de  duizenden  documenten  die   Wikileaks  heeft  gepubliceerd.  Wikileaks  is  te  passief  om  als  journalistiek  medium  te  kunnen  worden   beschouwd.82     Van  extra  bescherming  onder  de  vrijheid  van  meningsuiting  op  grond  van  de  journalistiek  of  het  zijn  van   een  internetprovider  is  dus  in  het  overgrote  deel  van  de  gevallen  geen  sprake.  Dat  een  land  als  de  VS   juridische  stappen  wil  ondernemen  ten  aanzien  van  Wikileaks  en  Julian  Assange  ligt  voor  de  hand.  Zeker   aangezien  Wikileaks  niet  lijkt  te  willen  stoppen  met  het  plaatsen  van  informatie  en  in  2013  drie   versleutelde  bestanden  van  een  zeer  grote  omvang  online  heeft  gezet.  De  code  die  nodig  is  om  deze   bestanden  te  lezen  wordt  bekend  gemaakt  wanneer  er  iets  met  de  website  gebeurt.  De  bestanden   worden  levensverzekeringen  genoemd.  Wikileaks  heeft  haar  aanhangers  opgeroepen  deze  bestanden  te   downloaden  en  te  bewaren.83  Het  is  logisch  dat  de  VS  niet  wil  dat  staatsgeheimen  op  straat  liggen.  Zo  is   de  klokkenluider  van  Cablegate,  genaamd  Chelsea  Manning,  veroordeeld  tot  een  gevangenisstraf  van  35   jaar.84  De  vraag  die  hierbij  speelt  is  of  dergelijke  juridische  gevolgen  opwegen  tegen  de  vrijheid  van   meningsuiting.  Amnesty  International  is  het  hier  niet  mee  eens  en  pleit  voor  vrijlating  van  Manning.  De   vrijheid  van  meningsuiting  heeft  een  sterke  werking,  maar  hier  valt  niet  alles  mee  te  rechtvaardigen.   Wanneer  er  voornamelijk  sprake  zou  zijn  geweest  van  het  publiceren  van  grote  misstanden  in  plaats  van   het  publiceren  van  een  grote  hoeveelheid  aan  documenten  met  veelal  weinig  publieke  belang,  dan  zou   deze  uitkomst  anders  kunnen  zijn.  De  documenten  hebben  een  groot  en  machtig  land  in  verlegenheid   gebracht  en  dit  land  zal  er  alles  aan  doen  om  haar  gezichtsverlies  te  herstellen.     §  2.7  Conclusie:  de  problemen  in  de  huidige  situatie   In  dit  hoofdstuk  is  duidelijk  geworden  dat  het  auteursrecht  en  het  internet  een  lastige  combinatie   opleveren.  De  regelgeving  met  betrekking  tot  dit  onderwerp  is  zowel  nationaal  als  internationaal   geregeld.  Op  internationaal  niveau  zijn  er  verschillende  verdragen  van  toepassing.  Bij  een   auteursrechtelijk  geschil  zal  goed  gekeken  moeten  worden  welke  nationale  of  internationale  regelgeving   van  toepassing  is.  Ook  zal  men  er  rekening  mee  moeten  houden  welke  landen  bij  welke  verdragen   aangesloten  zijn,  om  aanspraak  te  kunnen  maken  op  hetgeen  dat  in  deze  verdragen  vastgelegd  is.  Het   voorgaande  is  echter  niet  het  enige  lastige  aspect.  Het  internet  kent  veel  nieuwe  technologische   constructies.  Deze  constructies  kunnen  juridisch  erg  complex  zijn.  Sommige  constructies  zoals  de   deeplink,  caching  proxy  en  de  frame  kunnen  juridisch  complex  zijn,  maar  zijn  vaak  toch  te  herleiden  naar   de  inbreukmaker.  Dit  in  tegenstelling  tot  P2P,  waarbij  het  moeilijk  is  de  inbreukmaker  of  inbreukmakers   te  herleiden.  In  de  rechtspraak  over  P2P  hebben  we  kunnen  zien  dat  in  het  geval  de  inbreukmakers  wel   te  herleiden  zijn,  het  toch  nog  erg  lastig  kan  zijn  ze  juridisch  aan  te  pakken.  Hierbij  komt  wederom  het   probleem  om  de  hoek  kijken  van  de  auteursrechtelijke  bescherming  die  in  ieder  land  op  een  andere   manier  geregeld  is.  Hierdoor  is  het  moeilijk  om  inbreukmakers  te  stoppen,  zoals  dit  in  het  geval  van  The                                                                                                                           82

 B.  van  der  Sloot,  ‘Wikileaks:  te  actief  voor  een  webhoster,  te  passief  voor  een  journalistiek  medium’,  NJB  2011-­‐12,  p.  737-­‐739.    ‘Wikileaks  plaatst  geheim  bestand’,  NOS  4  december  2013,  <www.nos.nl>  (zoek  op  geheim  bestand  Wikileaks)   84  ‘Klokkenluider  Bradley  Manning  krijgt  35  jaar  cel’,  Nu.nl  4  december  2013  ,  <www.nu.nl>  (zoek  op  Bradley  Manning)     83

29    

 

Pirate  Bay  erg  lastig  is  gebleken.  De  internetblokkade  van  The  Pirate  Bay  die  aan  de  internetproviders   werd  opgelegd  bleek  niet  effectief  en  is  daardoor  opgeheven.  The  Pirate  Bay  gaat  ongestoord  verder   met  haar  werkzaamheden.  Een  internetblokkade  is  een  vergaand  middel  wat  restricties  oplegt  en  wringt   met  het  EVRM  en  de  vrijheid  van  meningsuiting.  Vervolgens  hebben  we  gezien  dat  de  vrijheid  van   meningsuiting  vaker  wordt  gebruikt  om  inbreuken  op  het  auteursrecht  te  kunnen  rechtvaardigen.  In  het   geval  van  Nadia  Plesner  was  haar  vrijheid  van  meningsuiting  van  een  zwaarwegender  belang  dan  het   belang  van  Louis  Vuitton  ten  aanzien  van  haar  modellenrecht.  Plesner  mocht  op  kunstzinnige  manier   een  kritische  boodschap  overbrengen  en  daarbij  het  model  van  Louis  Vuitton  gebruiken.  Ze  maakte   hiermee  geen  inbreuk.  In  het  geval  van  Wikileaks  liggen  de  belangen  een  stuk  gecompliceerder.  Waar   Wikileaks  openbaarheid  en  transparantie  van  bestuur  probeert  te  bewerkstelligen,  proberen  de   overheden  te  voorkomen  dat  hun  staatsgeheimen  gepubliceerd  worden.  Een  beroep  doen  op  de  vrijheid   van  meningsuiting  ligt  voor  Wikileaks  voor  de  hand,  maar  zal  zowel  in  de  bijzondere  gedaante  van   internetprovider  als  journalistiek  medium  niet  opgaan.  Er  is  geen  rechterlijke  procedure  tegen  Wikileaks   gestart,  maar  deze  zal  waarschijnlijk  niet  uitblijven.  Ook  in  dit  geval  is  het  moeilijk  de  vermeende   inbreukmaker  te  stoppen.  Gezien  de  geplaatste  levensverzekeringen,  zoals  Wikileaks  ze  noemt,  staan  de   VS  voor  de  toekomst  waarschijnlijk  nog  een  aantal  verrassingen  te  wachten.      

                                         

  30    

 

  Hoofdstuk  3.  Creative  Commons  –  Het  ontstaan  

  §  3.1  Inleiding   Door  de  in  het  vorige  hoofdstuk  benoemde  auteursrechtelijke  problemen  is  de  vraag  gerezen  of  huidige   juridische  begrippen  in  de  context  van  het  internet  op  de  juiste  manier  kunnen  worden  toegepast,  dan   al  niet  op  de  juiste  manier  kunnen  worden  geïnterpreteerd.  Is  er  nieuwe  regulering  nodig  voor   begrippen  die  in  de  context  van  het  internet  niet  op  de  juiste  manier  kunnen  worden  toegepast  of   geïnterpreteerd  kunnen  worden?  Dit  is  afhankelijk  van  het  feitelijke  verschil  van  toepassing  van  een   juridisch  begrip  wanneer  het  wordt  toegepast  in  de  fysieke  wereld  of  de  virtuele  wereld.  Er  moet   vastgesteld  worden  hoe  sterk  de  fysieke  en  de  virtuele  wereld  met  elkaar  in  verband  staan.  Vaak  kan  dit   verband  niet  los  van  elkaar  gezien  worden.  De  aard  van  een  virtuele  handeling  verschilt  vaak  niet   wezenlijk  van  haar  fysieke  equivalent.  De  virtuele  deelnemers  aan  het  internet  zijn  in  wezen  slechts   mensen  die  onderworpen  zijn  aan  het  recht  van  het  land  waarin  zij  hun  activiteiten  plaats  laten  vinden.   Hierdoor  hoeven  rechtsregels  niet  fundamenteel  anders  te  zijn.85  Toch  probeert  men  tekortkomingen  in   het  recht  op  te  vangen  door  middel  van  andere  systemen.  Een  voorbeeld  hiervan  is  de  Creative   Commons-­‐licentie  die  met  betrekking  tot  het  auteursrecht  een  verbetering  moet  vormen  ten  aanzien   van  de  onduidelijkheid  die  het  internet  op  het  gebied  van  het  auteursrecht  teweeg  heeft  gebracht.     Een  van  de  oprichters  van  Creative  Commons,  Lawrence  Lessig,  is  van  mening  dat  het  internet  wetten   die  in  de  tastbare  wereld  gelden  wel  degelijk  ondermijnt.  Handelingen  ten  aanzien  van  digitale  content   verschillen  dermate  van  handelingen  ten  aanzien  van  tastbare  content  dat  deze  daarom  andere  regels   behoeven.86  In  dit  hoofdstuk  worden  de  ontstaansgeschiedenis  en  de  daarbij  behorende  voorafgaande   gebeurtenissen  behandeld.  De  introductie  van  Creative  Commons  in  Nederland  zal  hierop  volgen.  Hierbij   zal  uitleg  gegeven  worden  aan  de  daarbij  betrokken  partijen.  Deze  informatie  biedt  aansluiting  bij  het   volgende  hoofdstuk  waarin  de  juridische  kant  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  wordt  belicht.     §  3.2  Ontstaansgeschiedenis     Creative  Commons  is  een  licentiesysteem  dat  zijn  oorsprong  kent  in  de  Verenigde  Staten.  In  2001  werd   Creative  Commons  opgericht.  Het  doel  van  Creative  Commons  is  schrijvers,  filmmakers,  fotografen  en   andere  makers  van  werken  de  mogelijkheid  bieden  hun  werken  te  verspreiden  op  internet  en  te  laten   hergebruiken  oftewel  remixen  door  derden.  Door  ontwikkelingen  op  het  gebied  van  het  auteursrecht  in   de  Verenigde  Staten,  zoals  het  auteursrecht  van  rechtswege,  de  verlenging  van  de  beschermingsduur   van  het  auteursrecht,  de  strengere  regulering  van  het  auteursrecht,  de  opmars  van  Digital  Rights   Management  en  de  alsmaar  toenemende  concentratie  van  auteursrechten  in  handen  van  grote   marktpartijen  ontstond  de  behoefte  aan  een  systeem  dat  meer  mogelijkheden  bood  dan  reguliere   regelgeving.  Een  systeem  waarin  men  niet  gebonden  is  aan  strenge  regulering  die  door  hogerhand  is   opgelegd.  Een  systeem  waarin  de  maker  zelf  kan  beslissen  op  welke  manier  het  werk  vrijgegeven  wordt   en  wat  een  gebruiker  van  het  werk  hiermee  mag  doen.  Door  de  behoefte  naar  een  nieuw   auteursrechtelijk  systeem  ontstond  Creative  Commons.  In  de  volgende  paragrafen  zullen  de   beweegredenen  tot  oprichting  van  Creative  Commons  worden  besproken.                                                                                                                                 85

 A.  Ringnalda,  ‘internet  en  recht:  een  slecetie  uit  een  tour  d’horizon’,  DJ  2008/1192,  p.490-­‐497.    Lessig  2006,  p.165.    

86

31    

 

§  3.2.1  Auteursrecht  van  rechtswege  en  verlenging  beschermingsduur   Door  een  toename  van  regulering  van  het  auteursrecht  in  de  VS  werd  het  lastig  een  werk  volledig  vrij  te   geven  voor  hergebruik.  In  beginsel  erkende  de  Verenigde  Staten  het  auteursrecht  pas  wanneer  een   werk  was  ingeschreven  in  de  daarvoor  bestemde  registers.  Dit  werd  in  1976  echter  veranderd  naar   auteursrecht  dat  van  rechtswege  ontstond.  Op  het  moment  van  het  creëren  van  een  werk  vestigt  het   auteursrecht  zich.  Men  was  niet  meer  genoodzaakt  een  handeling  te  verrichten  om  het  auteursrecht  te   vestigen.87  Hierdoor  werden  veel  meer  werken  door  het  auteursrecht  beschermd.  Deze  werken   behoorde  door  de  bescherming  niet  tot  het  publiek  domein,  maar  waren  auteursrechtelijk  beschermd.   Dit  bemoeilijkte  het  om  een  werk  te  gebruiken.  Iemand  die  een  werk  zou  willen  gebruiken  had  hiervoor   toestemming  nodig  van  de  maker,  terwijl  de  maker  in  sommige  gevallen  geen  gebruik  van  zijn   auteursrecht  zou  willen  maken.  Er  was  geen  vrije  keuze  meer  in  de  vestiging  van  auteursrecht  op  een   werk.     Ook  de  verlenging  van  de  beschermingsduur  van  het  auteursrecht  zorgde  voor  een  langdurigere   blokkade  ten  aanzien  van  hergebruik  van  werk.  De  beschermingsduur  van  het  werk  werd  verlengd  van   50  jaar  na  overlijden  van  de  maker  naar  70  jaar  na  het  overlijden  van  de  maker.  Voor  rechtspersonen   veranderde  de  beschermingsduur  van  75  jaar  naar  95  jaar.  De  ruimere  beschermingsduur  van  het   auteursrecht  werd  niet  door  iedereen  positief  ervaren.  Vooral  niet  omdat  de  verlenging  niet  alleen  ging   gelden  voor  toekomstige  werken,  maar  ook  voor  bestaande  werken.  Dit  hield  in  dat  sommige  werken   die  inmiddels  in  het  publiek  domein  terecht  gekomen  waren  door  deze  verlenging  niet  meer  onder  het   publiek  domein  zouden  vallen  en  weer  auteursrechtelijk  beschermd  zouden  zijn.  De  verlenging  van  de   beschermingsduur  van  het  auteursrecht  werd,  zonder  succes,  aangevochten  in  de  zaak  Eldred  v.   Ashcroft88  door  Eric  Eldred  en  Lawrence  Lessig  (zij  zouden  later  Creative  Commons  oprichten).  De  reden   voor  het  aanvechten  van  de  verlenging  van  het  auteursrecht  was  gelegen  in  de  gedachte  dat  deze   verlenging  een  poging  was  om  werken  zo  lang  mogelijk  buiten  het  publiek  domein  te  houden.89       §  3.2.1.1  Eldred  v.  Ashcroft   In  de  zaak  Eldred  v.  Ashcroft  werd  de  verlenging  van  het  auteursrecht  aangevochten  door  Eric  Eldred.   Eldred,  een  internetuitgever,  probeerde  samen  met  een  groep  commerciële  en  niet-­‐commerciële   belanghebbenden  de  verlenging  van  de  beschermingsduur  van  het  auteursrecht  tegen  te  gaan.  Zij   maakten  gebruik  van  werken  uit  het  publiek  domein.  Door  de  verlenging  van  het  auteursrecht  zouden  zij   van  veel  werken  geen  gebruik  meer  mogen  maken.  Zij  hadden  reeds  van  werken  gebruik  gemaakt  die   door  de  verlenging  van  het  auteursrecht  weer  onder  de  auteursrechtelijke  bescherming  vielen.  Hierdoor   zou  het  gebruik  dat  zij  voorheen  hadden  gemaakt  in  de  toekomst  inbreuk  makend  zijn.  Eldred  was  van   mening  dat  het  Congres  een  degelijke  wijziging  niet  kon  doorvoeren  aangezien  zij  volgens  The   Constitution’s  Copyright  Clause  alleen  de  bevoegdheid  had  ‘To  promote  the  Progress  of  Science  and   useful  Arts,  by  securing  for  limited  Times  to  Authors  and  Inventors  the  exclusive  Right  to  their  respective   Writings  and  Discoveries’.  Volgens  Eldreds  interpretatie  betekende  dit  dat  het  Congres  alleen  een   wijziging  zou  mogen  maken  indien  de  beschermingsduur  hierdoor  zou  verkorten,  niet  verlengen  en  al   helemaal  niet  met  terugwerkende  kracht.  Tevens  moest  het  auteursrecht  in  evenwicht  zijn  met  en   getoetst  worden  aan  de  vrijheid  van  meningsuiting  uit  het  Eerste  Amendement  van  de  Bill  of  Rights.  De   overheid  moest  volgens  de  leer  van  het  publieke  vertrouwen  laten  zien  dat  er  een  algemeen  nut  was  bij   deze  verlenging  en  dat  het  nut  niet  alleen  maar  gelegen  mag  zijn  in  het  overbrengen  van  het  publiek   domein  naar  particulier  eigendom.  In  reactie  hierop  betoogde  de  regering  dat  het  congres  wel  degelijk                                                                                                                           87

 ‘Copyright  in  general’,  U.S.  Copyright  Office  15  december  2013,  <www.copyright.gov>  (zoek  op  Copyright  in  general)    Supreme  Court  of  the  United  States  15  januari  2003,  537  U.S.  186  (Eldred/Ashcroft)   89  N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p  1-­‐7.   88

32    

 

de  bevoegdheid  had  om  termijnen  met  terugwerkende  kracht  te  verlengen.  Zolang  deze  verlengingen   voor  een  beperkte  duur  zouden  zijn  was  het  Congres  volgens  de  grondwet  daartoe  bevoegd.  Om  dit   standpunt  te  verduidelijken  werd  verwezen  naar  de  Copyright  Act  van  1790.  Dit  was  de  eerste  federale   wetgeving  met  betrekking  tot  het  auteursrecht.  Deze  wetgeving  werd  destijds  ook  toegepast  op   bestaande  werken.  Daarnaast  was  de  regering  van  oordeel  dat  de  vrijheid  van  meningsuiting  uit  het   eerste  Amendement  van  de  Bill  of  Rights  en  de  leer  van  het  publieke  vertrouwen  niet  van  toepassing   waren.  De  rechter  oordeelde  dat  alle  drie  de  argumenten  van  Eldred  moesten  worden  verworpen.  Het   congres  had  de  macht  om  termijnen  te  verlengen,  zolang  dit  voor  een  beperkte  duur  was.  Het  eerste   Amendement  van  de  Bill  of  Rights  was  niet  van  toepassing,  evenals  de  leer  van  het  publieke  vertrouwen.   Lawrence  Lessig  stond  in  hoger  beroep  Eldred  bij.  Nogmaals  werden  de  argumenten  dat  het  Congres   geen  bevoegdheid  had  voor  deze  wijziging  en  de  vrijheid  van  meningsuiting  aangehaald  en  meer   uitgebreid  gepresenteerd.  Toch  werd  Eldred  niet  in  het  gelijk  gesteld.  De  verlenging  van  de   beschermingsduur  van  het  auteursrecht  mocht  worden  doorgevoerd.     §  3.2.2  Digital  Rights  Management   Een  andere  ontwikkeling  die  aan  grondslag  ligt  aan  de  oprichting  van  Creative  Commons  is  Digital  Rights   Management.  DRM  is  het  beheren  van  digitale  rechten  van  makers  of  uitgevers  van  werken.  Zij  kunnen   door  middel  van  DRM  de  omvang  en  wijze  van  gebruik  bepalen.  DRM  geeft  ook  de  mogelijkheid  tot   beperking  van  de  omvang  en  wijze  van  gebruik.  Het  inperken  van  het  gebruik  gebeurt  door  toepassing   van  gekoppelde  beveiligingstechnieken.  DRM  maakt  gebruik  van  gebruikersovereenkomsten.  De   gebruiker  kan  slechts  gebruik  maken  van  het  werk  indien  deze  de  gebruikslicentie  heeft  geaccepteerd.   Zonder  acceptie  van  de  licentie  verkrijgt  de  gebruiker  geen  toegang  tot  het  werk.  De  rechten  en  plichten   van  de  gebruiker  zijn  contractueel  in  de  gebruikslicentie  vastgelegd.  Veel  gebruikers  zullen  om  toegang   te  krijgen  tot  het  werk  de  licentie  accepteren  zonder  te  weten  waar  zij  zich  aan  binden.  DRM  kent  veel   kritiek  en  veel  tegenstanders.  Zij  zijn  het  niet  eens  met  de  wijze  waarop  het  systeem  functioneert.90  Het   systeem  kent  de  mogelijkheid  tot  het  te  sterk  beperken  van  rechten  uit  de  Auteurswet  die  gebruikers   toekomen  op  basis  van  uitzonderingen  bij  wet  bepaald.  Tegenstanders  zijn  het  daarom  niet  eens  met  de   naam  ‘Digital  Rights  Management’,  omdat  zij  van  mening  zijn  dat  het  niet  gaat  om  scheppen  van  rechten   maar  het  creëren  van  beperkingen  ten  aanzien  van  de  gebruikers  van  DRM.  Volgens  hen  zou  de  naam   ‘Digital  Restrictions  Management’  passender  zijn.91  Ook  kent  DRM  het  risico  gekraakt  te  worden.   Legitieme  consumenten  worden  beperkt  terwijl  illegaal  gebruik  nauwelijks  bestrijd  kan  worden.  Daarbij   komt  dat  het  gevaar  dreigt  dat  werken  die  zich  inmiddels  in  het  publiek  domein  zouden  moeten   bevinden  door  het  vervallen  van  het  auteursrecht,  toch  weer  van  DRM  kunnen  worden  voorzien.  Door   middel  van  DRM  kan  een  maker  ervoor  zorgen  dat  een  werk  niet  in  het  publiek  domein  terecht  komt.   Wanneer  dit  op  grote  schaal  gebeurt  zou  het  publiek  domein  steeds  kleiner  kunnen  worden,  aangezien   het  publiek  domein  zich  kenmerkt  door  werken  die  voor  iedereen  toegankelijk  zijn  en  door  iedereen   gebruikt  mogen  worden.  Terwijl  DRM  een  tegengestelde  werking  heeft.92     §  3.2.3  Publiek  domein   Het  gedachtegoed  van  Creative  Commons  is  dat  de  bovenstaande  ontwikkelingen  een  obstakel  vormen   voor  de  ontwikkeling  van  nieuwe  werken  gebaseerd  op  bestaande  werken,  omdat  deze  werken  hierdoor   voor  een  lange  tijd  uit  het  publieke  domein  worden  gehouden.  Op  deze  manier  kunnen  dergelijke   werken  niet  gebruikt  worden  om  hier  afgeleide  werken  uit  voort  te  brengen.  De  term  publiek  domein   wordt  gebruikt  voor  werken  die  niet  langer  onder  de  bescherming  van  het  auteursrecht  en  aanverwante                                                                                                                           90

 ‘What  is  DRM?’,  FSFE  15  december  2013,    (zoek  op  What  is  DRM?)    ‘Digital  Ristriction  Management’,  FSFE  15  december  2013,  <www.fsfe.org>  (zoek  op  Digital  Ristriction  Management)   92  ‘DRM’,  Wikipedia  15  december  2013,  <www.wikipedia.nl>    (zoek  op  DRM)   91

33    

 

rechten  vallen.  Dit  betekent  dat  voor  gebruik  van  deze  werken  geen  toestemming  vereist  is  aangezien  er   geen  auteursrechthebbende  is.  In  Nederland  bevinden  de  meeste  werken  zich  pas  in  het  publiek  domein   vanaf  1  januari  van  het  71e  jaar  na  de  dood  van  de  maker.  Het  is  onmogelijk  dat  werken  zich   rechtstreeks  in  het  publiek  domein  bevinden.  Hiervoor  dient  het  auteursrecht  eerst  verlopen  te  zijn,   aangezien  de  Nederlandse  Auteurswet  niet  toestaat  dat  de  maker  afstand  doet  van  al  zijn  rechten.   Wanneer  een  maker  echter  verklaart  dat  hij  zijn  rechten  op  geen  enkele  wijze  uit  zal  oefenen,  komt  het   werk  wel  vervroegd  in  het  publiek  domein  terecht.  Omdat  Creative  Commons  het  publiek  domein  wil   vergroten,  heeft  zij  de  mogelijkheid  gecreëerd  om  via  een  “CC0  publieke  domein-­‐verklaring”  kenbaar  te   maken  dat  de  rechthebbende  op  geen  enkele  wijze  zijn  rechten  zal  uitoefenen.  Hierdoor  betreedt  het   werk  het  publiek  domein.  De  CC0  publieke  domein-­‐verklaring  is  geen  licentie  maar  een  document   waarin  de  auteursrechthebbende  kenbaar  maakt  afstand  te  doen  van  alle  auteursrechten  (voor  zover  de   wet  dit  toestaat).  Dit  is  een  alternatief  voor  de  Creative  Commons-­‐licenties  waarbij  het  auteursrecht  wel   behouden  blijft.  Daarnaast  heeft  Creative  Commons  een  ‘Public  Domain  Mark’  ontwikkeld  waarmee   werken  die  niet  langer  door  het  auteursrecht  beschermd  zijn  of  niet  door  het  auteursrecht  beschermd   kunnen  zijn  te  markeren.  Hierdoor  wordt  de  herkenbaarheid  en  de  vindbaarheid  van  het  publiek  domein   vergroot.93     §  3.2.4  Het  internet   Tevens  heeft  de  komst  van  het  internet  geleid  tot  auteursrechtelijke  ontwikkelingen.  Het  is  makkelijker   geworden  om  gebruik  te  maken  van  andermans  werk.  Dit  gebeurde  echter  niet  altijd  op  de  juiste   manier.  Creative  Commons  hoopt  een  einde  te  maken  aan  gebruik  van  werken  op  manieren  waar  de   maker  het  niet  eens  is  en  op  een  door  de  maker  goedgekeurde  manier  toegang  te  verlenen  tot   auteursrechtelijk  beschermde  werken.  Creative  Commons  kan  daarom  als  een  open  content-­‐organisatie   worden  aangemerkt.94  Dit  houdt  in  dat  Creative  Commons  gebruik  maakt  van  licenties  om  vrije   verspreiding  van  werken  te  bewerkstelligen.  Het  voorbeeld  dat  zij  hiervoor  genomen  hebben  is  de  GPL-­‐ licentie  van  de  Free  Software  Foundation.95  Dit  is  de  meest  gebruikte  open  source-­‐licentie  wereldwijd.   Deze  wordt  echter  alleen  gebruikt  voor  vrije  verspreiding  van  broncodes  van  computerprogramma’s.   Waar  Creative  Commons-­‐licenties  hun  toepassing  kennen  voor  alle  werken  die  onder  het  auteursrecht   vallen  en  daardoor  een  invulling  geeft  aan  een  leemte.96     §  3.3  Creative  Commons  in  Nederland   Door  het  succes  van  Creative  Commons  in  de  VS  is  het  systeem  inmiddels  ook  in  Nederland   geïntroduceerd.  Dit  gebeurde  op  18  juni  2004.  Er  werd  gesproken  van  een  revolutionaire   licentiesysteem,  dat  het  mogelijk  maakt  om  auteursrechtelijk  beschermde  werken  zo  ruim  mogelijk  te   verspreiden  zonder  dat  de  rechten  van  de  makers  worden  geschonden.  Dit  zou  bijdragen  aan  eenvoud   en  transparantie  ten  aanzien  van  de  wijze  van  uitoefening  van  het  auteursrecht  in  het  digitale  domein.97   Om  deze  introductie  te  bewerkstelligen  is  een  samenwerkingsverband  opgericht  tussen  Het  Instituut   voor  Informatierecht  (IVir),  Nederland  Kennisland  en  Waag  Society.  Zij  hebben  het  ontwikkelen,   introduceren  en  promoten  van  de  Creative  Commons-­‐licenties  voor  hun  rekening  genomen.  De  vertaling   van  de  oorspronkelijk  Amerikaanse  licenties  naar  het  Nederlandse  recht  is  gedaan  door  Prof.  Bernt   Hugenholtz  en  Nynke  Hendriks.  Vertalingen  van  de  licenties  naar  nationaal  recht  waren  noodzakelijk   aangezien  elk  land  andere  wetten  hanteert  en  dit  juridisch  gezien  te  veel  problemen  zou  opleveren                                                                                                                           93

 ‘Publiek  domein’,  Creative  Commons  20  december  2013,  <www.creativecommons.nl>  (zoek  op  Publiek  domein)    N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p  1-­‐7.   95  ‘Over  de  FSFE’,  FSFE  20  december  2013,  <www.fsfe.org>  (zoek  op  GPL-­‐licentie)   96  N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p  1-­‐7.   97  Creative  Commons  Nederland  Werkplan  2005-­‐2007   94

34    

 

aldus  Lawrence  Lessig.98  De  laatste  versie  van  de  Creative  Commons-­‐licenties  kent  deze  vertaling  naar   nationaal  recht  niet  meer.  Er  is  gekozen  voor  een  internationaal  karakter,  omdat  later  is  gebleken  dat  de   vertalingen  naar  nationaal  recht  voor  teveel  diversiteit  binnen  het  systeem  zorgden.     §  3.3.1  IVir,  Kennisland  en  Waag  Society   Het  IVir  is  een  onderzoeksinstituut  dat  samenwerkt  met  de  Faculteit  der  Rechtsgeleerdheid  van  de   Universiteit  van  Amsterdam.  Het  IVir  doet  onderzoek  naar  juridische  aspecten  met  betrekking  tot  allerlei   vormen  van  informatie.99  Ten  aanzien  van  Creative  Commons  Nederland  vervult  het  IVir  de  rol  van   juridisch  projectleider  en  was  tevens  verantwoordelijk  voor  de  omzetting  van  de  Amerikaanse  licenties   naar  het  Nederlandse  recht.  Het  IVir  doet  daarnaast  ook  rechtswetenschappelijk  onderzoek  naar  de   toepassing  van  Creative  Commons  Nederland.100  Kennisland  en  Waag  Society  verrichten  een  publieke   voorlichtingsrol  waarbij  nadruk  ligt  op  de  ontwikkeling  en  promotie  van  Creative  Commons.101                                                  

                                                                                                                                  98

 ‘Lawrence  Lessig  vecht  tegen  de  rechtenoorlog’,  Netkwesties  21  december  2013,  <www.recht.nl>  (zoek  op  Interview   Lawrence  Lessig)   99  ‘Instituut  voor  Informatierecht’,  Ivir  23  december  2013,  <www.ivir.nl>  (zoek  op  about)   100  Creative  Commons  Nederland  Werkplan  2005-­‐2007   101  ‘Achtergrond’,  Creative  Commons  23  december  2013,  <www.creativecommons.nl>  (zoek  op  Achtergrond)  

35    

 

  Hoofdstuk  4.  Creative  Commons  –  de  werking  en  bescherming     §  4.1  Inleiding   In  het  vorige  hoofdstuk  is  de  achtergrond  van  Creative  Commons  behandeld.  Om  Creative  Commons  te   begrijpen  is  het  belangrijk  te  weten  hoe  dit  systeem  werkt.  In  dit  hoofdstuk  zullen  de  soorten  licenties,   de  werking,  de  totstandkoming,  de  juridische  bescherming  en  de  consequenties  bij  een  inbreuk  op  een   licentie  nader  worden  bekeken.  Hiermee  wordt  een  uiteenzetting  gegeven  van  wat  dit  systeem  inhoudt   en  hoe  het  in  de  praktijk  werkt.     §  4.2  Definities  en  soorten  licenties     Bij  het  gebruik  van  Creative  Commons  kent  de  maker  van  een  werk  een  licentie  toe  aan  de  gebruiker  van   het  werk.  Hierdoor  mag  de  gebruiker  op  meer  manieren  gebruik  maken  van  het  werk  dan  deze  enkel  op   basis  van  het  auteursrecht  zou  mogen.  Het  systeem  wordt  ook  wel  eens  gekarakteriseerd  als  een   alternatief  auteursrecht.  Door  dit  systeem  wordt  de  auteur  in  staat  gesteld  om  zijn  werk  onder  bepaalde   voorwaarden  te  laten  verveelvoudigen  en  verspreiden.  Dit  vloeit  voort  uit  de  exploitatierechten  die  aan   de  maker  toekomen  op  grond  van  de  Auteurswet.  De  licenties  van  Creative  Commons  bevinden  zich   binnen  het  reeds  bestaande  auteursrechtelijke  kader.  Alhoewel  het  wellicht  kan  lijken  op  het  laten   ontstaan  van  nieuwe  rechten,  aangezien  de  voorwaarden  die  in  de  licenties  gesteld  worden  niet   expliciet  in  de  Auteurswet  genoemd  worden.  Toch  is  dit  niet  het  geval  en  bewegen  de  Creative   Commons-­‐licenties  zich  binnen  de  grenzen  van  het  reeds  bestaande  auteursrecht.  Zoals  eerder   genoemd  kennen  de  Creative  Commons-­‐licenties  overeenstemming  met  de  GPL-­‐licentie  van  de  Free   Software  Foundation.  Maar  ook  in  het  Digital  Rights  Management  worden  overeenkomsten  gevonden.   Met  name  in  het  individueel  rechtenbeheer,  waarbij  toegang  wordt  verleend  tot  auteursrechtelijk   beschermde  werken  onder  beperkte  voorwaarden.102     Het  systeem  kent  zes  standaardlicenties  waaruit  de  maker,   hierna  de  licentiegever,  kan  kiezen.  De  licentiegever  kiest  op  de   website  van  Creative  Commons  een  licentie  waaronder  het   werk  mag  worden  verspreid.  Daarna  moet  een   standaardformule  worden  ingetoetst  zodat  het  logo  van  de   Creative  Commons-­‐licentie  zichtbaar  wordt  op  de  site  van  de   maker  zodat  duidelijk  wordt  onder  welke  licentie  het  werk   uitgegeven  wordt.  Er  bestaan  drie  lagen  van  elke  licentie.  Een   vereenvoudigde  variant  voor  niet-­‐juristen,  een  variant  voor   juristen  (dit  is  de  werkelijke  licentieovereenkomst)  en  een   computer-­‐leesbare  variant.103           104                                                                                                                             102

 N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p  1-­‐7.    N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p  1-­‐7.   104    Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   103

36    

 

§  4.2.1  De  zes  standaardlicenties   In  alle  Creative  Commons-­‐licenties  is  vastgelegd  welke  handelingen  licentienemers  niet  mogen   verrichten  en  welke  wel  verricht  mogen  worden.  Dit  zijn  de  basisbepalingen  van  de  licenties.  In  alle   licenties  is  Naamsvermelding  verplicht  gesteld.  Een  licentienemer  is  daarom  verplicht  altijd  de  naam  van   de  licentiegever  vermelden.  Daarnaast  zijn  er  drie  optionele  voorwaarden.  Dit  zijn  de  voorwaarden  Niet-­‐ commercieel,  GeenAfgeleideWerken  en  GelijkDelen.  De  voorwaarden  Gelijkdelen  en   GeenAfgeleideWerken  zijn  niet-­‐compatibel  in  eenzelfde  licentie.  Deze  voorwaarden  botsen  namelijk   met  elkaar.  Hierdoor  zijn  er  zes  verschillende  licentievormen  mogelijk  waaruit  de  licentiegever  kan   kiezen.        Naamsvermelding  105   Er  wordt  toegestaan  dat  het  auteursrechtelijk  beschermd  werk  door  anderen  gekopieerd,   gedistribueerd,  vertoond  en  opgevoerd  wordt  en  dat  men  afgeleid  materiaal  kan  maken  gebaseerd  op   het  oorspronkelijke  werk.  Als  voorwaarde  geldt  dat  de  naam  van  de  maker  vermeld  wordt.  Dit  vereiste  is   bij  elke  licentie  verplicht  gesteld.        Niet-­‐commercieel  106   Het  werk  mag  door  anderen  gekopieerd,  vertoond,  gedistribueerd  en  opgevoerd  worden.  Er  mag  ook   afgeleid  materiaal  voortgebracht  worden.  Deze  handelingen  zijn  toegestaan,  mits  dit  niet  is  bedoeld   voor  commerciële  doeleinden.  De  gebruiker  mag  het  werk  niet  gebruiken  voor  zakelijk  of  persoonlijk   financieel  gewin.        GeenAfgeleideWerken107   De  licentie  verbiedt  het  om  bewerkingen  te  maken  van  het  in  licentie  gegeven  werk.  Anderen  mogen   het  werk  wel  kopiëren,  distribueren,  vertonen  en  opvoeren  zolang  het  in  originele  staat  blijft.  Het  werk   mag  dus  niet  gebruikt  worden  als  basis  voor  nieuw  materiaal.        GelijkDelen108   Het  is  toegestaan  om  van  het  oorspronkelijk  onder  licentie  uitgegeven  werk  een  afgeleid  werk  te  maken   onder  de  voorwaarde  dat  dit  werk  onder  eenzelfde  licentie  wordt  vrijgegeven  als  het  originele  werk.                                                                                                                                   105

   Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   106    Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   107    Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   108    Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/  

37    

De  zes  Creative  Commons-­‐licenties:    

 

 Naamsvermelding109    Naamsvermelding-­‐GelijkDelen110    Naamsvermelding-­‐NietCommercieel111    Naamsvermelding-­‐NietCommercieel-­‐GelijkDelen112    Naamsvermelding-­‐GeenAfgeleideWerken113    Naamsvermelding-­‐Nietcommercieel-­‐GeenAfgeleideWerken114     §  4.3  Werking  van  het  Creative  Commons  systeem   Het  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  begint  met  het  selecteren  van  een  licentievorm  die  bij   de  wens  van  de  licentiegever  aansluit.  Op  de  website  van  Creative  Commons  kiest  de  licentiegever  uit   zes  mogelijkheden.  Hierna  dient  de  licentiegever  de  standaardformule  die  wordt  gegeven  in  te  voeren   op  eigen  website  waardoor  het  logo  van  Creative  Commons  zichtbaar  wordt  bij  het  in  licentie  gegeven   werk.  Dit  logo  maakt  zichtbaar  welke  licentie  van  toepassing  is  op  het  werk  en  wat  deze  licentie   inhoudt.115  Vanaf  dan  is  de  licentie  rechtsgeldig.  De  licentie  wordt  volgens  de  basisbepalingen   onherroepelijk  en  geldt  voor  de  gehele  duur  van  het  auteursrecht.  Door  het  gebruik  van  een  Creative   Commons-­‐licentie  ontstaat  rechtszekerheid.  De  licentiegever  en  de  licentienemer  weten  beiden  waar  zij   auteursrechtelijk  gezien  aan  toe  zijn.  De  kracht  van  de  rechtsgeldigheid  van  de  Creative  Commons-­‐ licenties  is  gelegen  in  het  feit  dat  zij  opgesteld  zijn  binnen  de  bestaande  auteursrechtelijke  kaders  van  de   wet.  Hierdoor  ontstaat  er  geen  nieuw  recht,  maar  recht  wat  op  een  andere  manier  benaderd  is  en   daardoor  volgens  een  andere  invalshoek  gebruikt  kan  worden.       §  4.4  Omzetting  naar  Nederlands  recht   Na  vestiging  van  Creative  Commons  in  de  Verenigde  Staten  werd  dit  systeem  in  steeds  meer  landen  in   gebruik  genomen.  Het  Amerikaanse  systeem  werd  omgezet  naar  nationaal  recht  van  het  desbetreffende   land.  In  elk  deelnemend  land  werden  de  kaders  van  het  bestaande  recht  gebruikt  om  de  Creative   Commons-­‐licenties  vorm  te  kunnen  geven.  Hierbij  werd  geprobeerd  zo  min  mogelijk  van  de   oorspronkelijke  Amerikaanse  versie  af  te  wijken.  Hierdoor  werd  een  nauwere  aansluiting  gevonden   tussen  Creative  Commons  enerzijds  en  het  rechtssysteem  van  het  land  anderzijds.  De  licenties  dienden                                                                                                                           109

   Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   110    Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   111    Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   112    Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   113    Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   114    Deze  afbeelding  van  Creative  Commons  Nederland  is  in  licentie  gegeven  volgens  een  Creative  Commons   Naamsvermelding  4.0  licentie  http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/   115  N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p  1-­‐7.  

38    

 

wereldwijd  zo  uniform  mogelijk  te  zijn.116  Er  was  daarom  geen  ruimte  voor  overwegingen  van  beleid  bij   omzetting  naar  een  ander  rechtssysteem.117  Hierdoor  werd  er  gepleegd  wereldwijd  een  eenheid  te   vormen  in  het  Creative  Commons-­‐systeem,  waardoor  dit  systeem  zo  uniform  mogelijk  te  gebruiken  zou   zijn.  Dit  gebeurde  ook  in  2004  toen  de  Nederlandse  versie  van  Creative  Commons  werd  gelanceerd.  Bij   omzetting  van  de  Amerikaanse  licenties  naar  Nederlandse  zijn  veranderingen  aangebracht  volgens  het   Nederlandse  recht.  In  2013  komt  Creative  Commons  terug  op  de  vertalingen  naar  nationale  regelgeving   en  lanceert  een  internationale  versie.  Hier  wordt  later  in  dit  onderzoek  op  teruggekomen.       De  vertaling  naar  Nederlands  recht  zorgde  voor  kleine  complicaties.  Omdat  zo  min  mogelijk  mocht   worden  afgeweken  van  de  oorspronkelijke  Amerikaanse  versie  komen  er  een  aantal,  voor  Nederlandse   begrippen,  ongebruikelijke  aspecten  voor  in  de  Nederlandse  versie  van  de  Creative  Commons-­‐licenties.   Zo  kennen  de  licenties  een  uitgebreid  aansprakelijkheidspakket,  waarin  zoveel  mogelijk   aansprakelijkheid  van  zowel  de  licentiegever  als  Creative  Commons  wordt  uitgesloten.  Dit  is  Nederland   erg  ongewoon  in  tegenstelling  tot  Amerikaanse  toestanden.118     Andere  aanpassingen  die  men  deed  zijn  vooral  gelegen  in  de  exploitatierechten,  de  aanvaarding  van  de   licentieovereenkomst  en  de  morele  rechten  van  de  maker.  Zo  werd  er  in  de  Amerikaanse  licenties  een   gebruiksrecht  op  alle  eventueel  toekomstige  exploitatierechten  verleend:  ‘in  all  media  and  formats   whether  now  known  or  hereafter  devised’.  Dit  wringt  met  artikel  2  lid  2  van  de  Auteurswet,  omdat  hier   in  de  jurisprudentie  een  enge  uitleg  aan  is  gegeven.119  Het  artikel  zegt  dat  de  overdracht  van   auteursrechten  beperkt  is  tot  bevoegdheden  welke  in  de  akte  van  overdracht  zijn  genoemd  of  die   noodzakelijk  voortvloeien  uit  de  aard  of  strekking  van  de  titel.  Dit  artikel  wordt  analoog  toegepast  op   licenties.120  Dit  heeft  het  gevolg  dat  men  in  de  rechtspraak  een  lijn  heeft  getrokken  die  zegt  dat  rechten   die  niet  bekend  of  voorzienbaar  zijn  ten  tijde  van  de  overdracht  van  exploitatierechten  niet   overdraagbaar  zijn.121  Deze  vallen  in  dat  geval  niet  onder  de  overdracht.  Dit  werd  in  de  Nederlandse   Creative  Commons-­‐licentie  opgelost  doordat  uitoefening  van  rechten  slecht  werd  toegestaan  met   behulp  van  alle  thans  bekende  media,  dragers  en  formats.       Om  de  licenties  conform  het  Nederlandse  recht  op  te  stellen  moest  ook  de  wijze  van  aanvaarding   aangepast  worden.  In  het  Nederlandse  recht  komt  een  licentieovereenkomst  volgens  artikel  6:217   Burgerlijk  Wetboek  tot  stand  door  aanvaarding  van  een  aanbod.  De  Amerikaanse  Creative  Commons-­‐ licentie  bepaalde  dat  de  licentienemer  aanvaardt  door  enkel  het  uitoefenen  van  de  in  de  licentie   verleende  rechten  ten  aanzien  tot  het  werk.  De  vraag  is  echter  of  dit  in  het  Nederlandse  recht   voldoende  is  om  een  rechtsgeldige  licentieovereenkomst  tot  stand  te  brengen.  Met  betrekking  tot  dit   onderwerp  is  niet  veel  jurisprudentie  voor  handen.  Een  uitspraak  die  de  Amsterdamse  rechtbank  op  24   mei  1995  deed  in  de  zaak  Coss/TM  DATA122  geeft  wel  een  indicatie.  Hierin  werd  bepaald  dat  het   aangaan  van  een  licentieovereenkomst  niet  slechts  door  het  doen  van  een  handeling  kan  worden   voltooid,  maar  dat  ook  evident  moet  zijn  dat  de  inhoud  van  de  licentie  vooraf  duidelijk  kenbaar  moet   zijn  gemaakt  aan  de  licentienemer.  Het  kan  zo  zijn  dat  de  gebruiker  niet  op  de  hoogte  is  van  de                                                                                                                           116

 N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p  1-­‐7.    ‘Worldwide’,  Creative  Commons  27  december  2013,    (zoek  op  Worldwide) 118  N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p  1-­‐7.   119  Rb  Amsterdam  24  september  1997(Heg  c.s./de  Volkskrant),  Informatierecht/AMI  1997/6,  p.  194-­‐197.  noot  H.  Cohen   Jehoram   120  Verhees  1993,  p.  202.   121  Rb  Amsterdam  24  september  1997(Heg  c.s./de  Volkskrant),  Informatierecht/AMI  1997/6,  p.  194-­‐197,  noot  H.  Cohen   Jehoram,  Rb  Haarlem  3  december  2003  (FC  Knudde),  AMI  2004-­‐3,  p.  112-­‐113,  noot  P.B.  Hugenholtz.   122  Rb  Amsterdam  24  mei  1995  (Coss/TM  Data),  Computerrecht  1997/2,  p.  63-­‐65.   117

39    

 

toepasselijkheid  van  de  Creative  Commons-­‐licentie,  omdat  er  op  de  verkeerde  manier  verwezen  is  of  de   verwijzing  niet  goed  zichtbaar  is  bij  het  werk.  De  Nederlandse  Creative  Commons-­‐licentie  ving  dit   probleem  op  door  uitdrukkelijk  te  bepalen  dat  de  licentie  op  voorhand  voldoende  kenbaar  gemaakt   dient  te  zijn  aan  de  licentienemer.     Omdat  de  Nederlandse  licenties  gebaseerd  waren  op  Amerikaans  recht  kenden  zij  geen  verwijzing  naar   de  morele  rechten  van  de  maker.  In  het  Amerikaanse  recht  kent  men  geen  morele  rechten.  Toch  waren   de  morele  rechten  in  de  Nederlandse  licenties  opgenomen  en  kan  de  maker  zich  hierop  blijven   beroepen.     De  licentie  is  volgens  de  Amerikaanse  basisbepalingen  onherroepelijk  en  geldt  voor  de  gehele  duur  van   het  auteursrecht.  De  vraag  die  hierbij  rijst  is  of  onherroepelijkheid  en  geldigheid  voor  de  gehele  duur   van  het  auteursrecht  mogelijk  is  bij  het  aangaan  van  een  licentieovereenkomst  in  het  Nederlandse  recht.   Volgens  het  Nederlandse  recht  zijn  de  regels  van  het  reguliere  overeenkomstenrecht  van  toepassing  op   licentieovereenkomsten.  Hierdoor  is  de  licentieovereenkomst  gelijk  aan  een  duurovereenkomst.  Dit   houdt  in  dat  er  een  overeenkomst  is  voor  bepaalde  of  onbepaalde  tijd  waarin  partijen  verbonden  zijn  in   een  rechtsverhouding  waarbij  zij  over  en  weer  prestaties  verrichten  welke  terugkerend  zijn.  Naar   maatstaven  van  redelijkheid  en  billijkheid  kan  in  het  Nederlandse  recht  een  onherroepelijke  en  dergelijk   duurzame  instandhouding  van  een  licentie  in  sommige  gevallen  niet  in  acht  worden  genomen.  Het  is   mogelijk  dat  de  licentie  dan  toch  opgezegd  kan  worden  door  de  licentiegever  op  grond  van  artikel  6:248   lid  2  j° 6:258  BW.  Daarom  kent  de  Nederlandse  versie  een  mogelijkheid  tot  beëindiging  van  de   licentieovereenkomst.  123     §  4.5  Juridische  bescherming  van  een  Creative  Commons  licentie   Creative  Commons  heeft  het  doel  hergebruik  en  remixen  van  werken  toe  te  staan  onder  de   voorwaarden  die  door  de  maker  geselecteerd  zijn.  Andere  gebruiksvormen  dan  de  toegestane  vormen   zijn  daardoor  uitgesloten.  Een  Creative  Commons  licentie  geeft  aan  wat  toegestaan  is,  maar  biedt  ook   juridisch  afdwingbare  bescherming  wanneer  niet  toegestane  handelingen  worden  verricht.  De  Creative   Commons-­‐licenties  worden  regelmatig  herzien  om  de  werking  van  de  licenties  zo  goed  mogelijk  te  laten   zijn.  Aan  het  begin  van  dit  schrijven  was  de  meest  recente  versie  van  de  Creative  Commons-­‐licenties   versie  3.0.  Inmiddels  is  daar  versie  4.0  voor  in  de  plaats  gekomen.  Het  is  relevant  stil  te  staan  bij  beiden   versies.  Hierdoor  kan  een  vergelijking  worden  gemaakt  die  duidelijk  maakt  op  welke  punten  de  licenties   veranderd  zijn.  Allereerst  wordt  de  Creative  Commons-­‐licentie  versie  3.0  behandeld,  hierna  volgt  versie   4.0.  Het  is  belangrijk  om  te  weten  dat  versie  3.0  vertaald  is  naar  het  Nederlandse  recht  en  versie  4.0  een   internationaal  karakter  heeft.     §  4.5.1  Creative  Commons-­‐licentie  3.0   De  Creative  Commons-­‐licentie  kent  een  zekere  opbouw  waarbij  eerst  de  rechten  en  plichten  van  de   licentiegever  en  licentienemer  worden  weergegeven.  Hierin  wordt  bepaald  welke  handelingen  zijn   toegestaan  en  welke  niet.  De  inhoud  van  dit  deel  van  de  licentie  is  afhankelijk  van  welke  licentie  er   gebruikt  wordt.  Zo  heeft  de  licentie  Naamsvermelding  3.0  een  geringere  omvang  dan  de   Naamsvermelding-­‐Nietcommercieel-­‐GeenAfgeleideWerken  3.0.  Naarmate  de  licentiegever  voor  meer   beperkingen  kiest  wordt  de  omvang  van  de  algemene  voorwaarden  van  de  licentie  groter.  Een  ander   deel  van  de  licentie  blijft  echter  telkens  van  eenzelfde  omvang.  Dit  is  het  deel  waarin  de   aansprakelijkheid,  garantie  en  beëindiging  is  neergelegd.  Creative  Commons  creëert  hierin  een  situatie   waarin  de  licentiegever  geen  enkele  aansprakelijkheid  aanvaardt  ten  aanzien  van  de  licentienemer.  De                                                                                                                           123

 N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p  1-­‐7.  

40    

 

licentiegever  accepteert  geen  aansprakelijkheid  voor  enige  bijzondere  of  incidentele  schade  of   gevolgschade  voortvloeiend  uit  de  licentie  of  het  gebruik  van  het  werk.  De  beperking  van   aansprakelijkheid  voor  schade  strekt  zelfs  zo  ver  dat  de  licentiegever  zelfs  geen  aansprakelijkheid   aanvaardt  wanneer  deze  op  de  hoogte  is  gesteld  door  de  licentienemer  van  het  risico  op  dergelijke   schade.  In  feite  wordt  de  licentiegever  op  deze  manier  bij  het  aanbieden  van  een  werk  onder  de   Creative  Commons-­‐licentie  tegen  mogelijke  aansprakelijkheid  ten  aanzien  van  de  licentienemer   beschermd  (mits  de  wet  niet  anders  bepaalt).  Het  werk  wordt  door  de  licentiegever  beschikbaar  gesteld   op  een  ‘as-­‐is’  basis  zonder  enige  garantie,  voor  zover  de  wet  niet  anders  bepaalt.  De  licentienemer  heeft   geen  mogelijkheid  zich  bij  tekortkomingen  te  richten  tot  de  licentiegever.  Creative  Commons  sluit  hierbij   de  mogelijkheid  tot  enige  garantie  ten  aanzien  van  het  werk  uit.  Op  het  moment  dat  de  licentienemer  in   strijd  met  de  voorwaarden  van  de  licentie  handelt  vervallen  de  verleende  rechten  en  de  licentie   automatisch.  Bij  gebruik  van  de  licentie  conform  de  voorwaarden  is  deze  geldig  voor  de  duur  van  de   toepasselijke  intellectuele  eigendomsrechten  die  op  het  werk  van  toepassing  zijn.  De  licentiegever  mag   te  allen  tijde  het  werk  onder  gewijzigde  licentievoorwaarden  verspreiden  of  ervoor  kiezen  het  werk  niet   meer  te  verspreiden.  Dit  heeft  echter  geen  gevolg  voor  de  al  verleende  licenties  en  de  daaruit  verleende   licenties.  Deze  blijven  van  kracht.  Tenzij  deze  kunnen  worden  opgezegd  op  grond  van  artikel  6:248  lid  2   j°  6:258  BW.     Creative  Commons  geeft  uitdrukkelijk  aan  geen  partij  te  zijn  bij  de  licentie,  zij  biedt  geen  enkele  garantie   met  betrekking  tot  het  werk  en  accepteert  ook  geen  enkele  aansprakelijkheid  voor  schade  ten  aanzien   van  de  licentienemer  of  derden  voortvloeiend  uit  de  licentie.  Creative  Commons  is  alleen  gebonden  aan   rechten  en  plichten  van  de  licentie  indien  zij  zich  uitdrukkelijk  kenbaar  heeft  gemaakt  als  licentiegever   krachtens  een  Creative  Commons-­‐licentie.  Creative  Commons  sluit  hiermee  elke  vorm  van   aansprakelijkheid    of  garantie  uit  ten  aanzien  van  schade  die  is  geleden  op  basis  van  deze  licentie.124       §  4.5.2  Creative  Commons–licentie  4.0   Zoals  al  gezegd  is  tijdens  dit  schrijven,  op  28  november  2013,  versie  4.0  van  de  Creative  Commons-­‐ licentie  gepresenteerd.  Hoewel  de  licenties  niet  wezenlijk  verschillen  van  de  eerdere  versies  zijn  er  toch   een  aantal  belangrijke  wijzigingen  gedaan  waardoor  het  noodzakelijk  is  versie  4.0  toe  te  lichten.125     Voorheen  werden  de  Creative  Commons-­‐licenties  aangepast  aan  specifieke  jurisdicties.  Dit  wil  zeggen   dat  de  licenties  aangepast  werden  aan  de  nationale  wetgeving  van  een  betreffend  land.  Dit  is  door  de   introductie  van  versie  4.0  niet  meer  het  geval.  Er  zijn  geen  vertalingen  naar  nationaal  recht  meer,  maar   een  universele  versie.  126  Alhoewel  deze  licenties  ook  internationaal  geldig  waren,  zorgde  dit  toch  voor   verwarring.  Daarom  is  er  in  versie  4.0  voor  gekozen  om  de  licenties  een  internationaal  karakter  te   geven.  In  versie  4.0  is  daarom  de  terminologie  uit  internationale  verdragen  met  betrekking  tot   Intellectueel  eigendom  gebruikt,  zoals  de  internationale  intellectuele  eigendomsovereenkomst.127   Daarnaast  is  er  een  verandering  ten  aanzien  van  het  databankenrecht  doorgevoerd.  In  versie  3.0  van  de   licenties  werd  in  specifieke  versies  voor  Europese  landen  expliciet  afstand  gedaan  van  het   databankenrecht.  In  versie  4.0  is  dit  veranderd  en  wordt  er  geen  afstand  meer  gedaan  van  het   databankenrecht.  De  voorwaarden  van  de  licentie  zijn  nu  ook  op  databanken  van  toepassing  in  de   landen  die  sui  generis  databankenrecht  kennen.  In  Nederland  is  de  licentie  daarom  van  toepassing  op   het  databankenrecht.  Tevens  is  in  versie  4.0  vastgelegd  dat  de  licentiegever  geheel  en  expliciet  afstand                                                                                                                           124

 Analyse  Creative  Commons-­‐licenties  3.0    Analyse  Creative  Commons-­‐licenties  4.0   126  ‘Creative  Commons  lanceert  licenties  versie  4.0’,  Kennisland  3  januari  2014,  <www.kennisland.nl>  (zoek  op  Creative   Commons  versie  4.0)     127  International  Intellectual  Property  Alliance  (1984)   125

41    

 

doet  van  zijn  morele  rechten,  voor  zover  dit  mogelijk  is.  Er  wordt  ook  afstand  gedaan  van  alle   publiciteits-­‐,  privacy-­‐,  persoonlijkheids-­‐  en  portretrechten  die  de  licentiegever  van  het  werk  heeft.  Dit   geldt  niet  voor  rechten  van  derden  die  in  het  werk  voorkomen.  Daarvoor  moet  expliciet  toestemming   worden  gegeven.  Voorheen  vervielen  licenties  wanneer  de  licentienemer  zich  niet  hield  aan   voorwaarden  van  de  licentie.  Sinds  versie  4.0  krijgt  de  licentienemer,  na  het  opmerken  van  de  fout,  30   dagen  de  tijd  om  deze  contractbreuk  te  herstellen.  Indien  de  licentienemer  de  fout  niet  binnen  de   termijn  van  30  dagen  herstelt  vervalt  de  licentie  alsnog.  128     §  4.5.3  Totstandkoming  van  de  Creative  Commons-­‐licentie   Om  de  Creative  Commons-­‐licentie  beter  te  begrijpen  is  het  belangrijk  te  weten  op  welke  manier  de   licentie  tot  stand  komt.  Zoals  al  eerder  genoemd  is  wordt  de  Creative  Commons-­‐licentie  gezien  als  een   overeenkomst  in  de  zin  van  art  6:213  BW.  Het  is  een  meerzijdige  rechtshandeling,  waarbij  een  of  meer   partijen  jegens  een  of  meer  andere  een  verbintenis  aangaan.  In  het  geval  van  de  Creative  Commons-­‐ licentie  gaat  het  om  het  verlenen  van  toestemming  voor  bepaald  gebruik  door  de  licentiegever  aan  de   licentienemer.  Daartegenover  moet  de  licentienemer  het  werk  op  een  juiste  manier  gebruiken.  Bij  het   aangaan  van  deze  overeenkomst  worden  rechten  en  plichten  gecreëerd.  Er  is  geen  reden  de  Creative   Commons-­‐licentie  anders  te  zien  dan  andere  overeenkomsten  met  algemene  voorwaarden.129  Al  zit  er   wel  verschil  in  het  feit  dat  de  algemene  voorwaarden  van  de  Creative  Commons-­‐licenties   standaardteksten  zijn.  Daardoor  lijkt  het  standpunt  de  Creative  Commons-­‐licentie  te  zien  als  een   eenzijdige  toestemming  ook  verdedigbaar.  In  dat  geval  geeft  de  licentiegever  toestemming  aan  de   licentienemer  voor  bepaalde  handelingen.  Dit  wordt  gezien  als  een  mededeling.130  In  dit  onderzoek  zal   niet  verder  ingegaan  worden  op  de  Creative  Commons-­‐licentie  als  mededeling,  aangezien  dit  een   standpunt  is  dat  niet  veel  voorkomt.     Voor  het  aangaan  van  een  overeenkomst  is  aanbod  en  aanvaarding  nodig.  Art  6:217  BW  gaat  niet  in  op   de  definitie  van  een  aanbod  en  een  aanvaarding.  Waar  het  op  neer  komt  is  dat  er  pas  een  overeenkomst   is  gesloten  wanneer  er  een  aanbod  wordt  gedaan  en  dit  aanbod  aanvaard  wordt.  Dit  betekent  dat  er   akkoord  wordt  gegaan  met  het  aanbod.  Wat  voor  een  handeling  een  aanvaarding  is  wordt  door  het  BW   niet  verklaard.  Een  aanvaarding  kan  gedaan  worden  door  een  schriftelijke  verklaring,  een  mondelinge   verklaring  of  in  sommige  gevallen  door  het  in  gebruik  nemen  van  hetgeen  dat  aan  het  aanbod  gebonden   is.131  In  het  geval  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  wordt  er  zelden  ofwel  nooit  expliciet  een   aanvaarding  gecommuniceerd.  Het  aanvaarden  van  een  licentie  kan  aangenomen  worden  door  het  gaan   gebruiken  van  een  werk  waarop  een  licentie  rust.  Dit  kan  echter  alleen  wanneer  de  inhoud  van  de   licentie  vooraf  duidelijk  kenbaar  is  gemaakt  aan  de  licentienemer  (een  indicatie  hiervoor  is  te  vinden  in   Coss/TM  Data132).  Het  kan  dus  in  het  Nederlandse  recht  niet  zo  zijn  dat  enkel  het  uitoefenen  van  de  in   de  licentie  verleende  rechten  ten  aanzien  van  een  werk  geldt  als  een  aanvaarding.  Daarvoor  moet  vast   komen  te  staan  dat  de  voorwaarden  voldoende  kenbaar  zijn  gemaakt  aan  de  licentienemer.  Pas  dan  kan   een  aanvaarding  worden  aangenomen.  Hierbij  valt  te  verdedigen  dat  degene  die  weet  van  de   licentievoorwaarden,  zonder  deze  voorwaarden  te  hebben  gezien,  gebonden  is  wanneer  deze  de  door   de  licentie  verleende  rechten  uit  gaat  oefenen.  Het  niet  aanvaarden  van  de  inhoud  van  de  licentie  zou  in   dat  geval  een  inbreuk  op  het  auteursrecht  teweeg  kunnen  brengen,  aangezien  de  Creative  Commons-­‐ licentie  rechten  creëert  die  anders  niet  voor  de  gebruiker  zouden  bestaan.                                                                                                                             128

 ‘Creative  Commons  lanceert  versie  4.0’,  Creative  Commons  4  januari  2014,  <www.creativecommons.nl>  (zoek  op  versie  4.0)    ‘Is  de  GPL  een  contract?’,  Ius  Mentis  4  januari  2014,  <www.iusmentis.nl>  (zoek  op  GPL)     130  Informatie  A.Engelfriet   131  ‘Is  de  GPL  een  contract?’,  Ius  Mentis  4  januari  2014,  <www.iusmentis.nl>  (zoek  op  GPL)   132  Rb  Amsterdam  24  mei  1995  (Coss/TM  Data),  Computerrecht  1997/2,  p.  63-­‐65.   129

42    

 

§  4.6  Creative  Commons  rechtspraak   Het  doel  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  is  het  creëren  van  rechtszekerheid  waarbij  de  licentiegever   de  mogelijkheid  heeft  door  hem  gekozen  handelingen  ten  aanzien  van  het  werk  toe  te  laten  zonder  dat   hierbij  het  auteursrecht  wordt  geschonden.  Wanneer  er  handelingen  worden  verricht  die  de   licentiegever  niet  toestaat  kan  deze  zich  hiertegen  rechtens  verzetten.  Een  Creative  Commons-­‐licentie  is   rechtens  afdwingbaar.  De  allereerste  wereldwijde  uitspraak  Curry/Weekend  omtrent  de  toepassing  van   de  Creative  Commons-­‐licentie  bevestigt  dit.  Deze  zaak  zal  uiteengezet  worden,  waarna  een  aantal   soortgelijke  zaken  zullen  volgen.  Er  bestaat  weinig  rechtspraak  met  Creative  Commons  als  onderwerp,   waardoor  een  analyse  geven  van  de  lijn  die  gevolg  wordt  binnen  de  rechtspraak  lastig  is.  Daarbij  komt   dat  deze  uitspraken  onder  verschillende  internationale  jurisdicties  zijn  gedaan,  wat  ook  verschillen  in  de   uitspraken  zou  kunnen  veroorzaken.  Creative  Commons  is  met  betrekking  tot  de  rechtspraak  een   onderwerp  dat  nog  vrij  onderbelicht  is  gebleven.  Toch  is  er  door  de  jaren  heen  een  ontwikkeling  te   bespeuren  die  de  Creative  Commons-­‐licentie  meer  rechtszekerheid  heeft  gegeven  en  daarmee  sterker   heeft  gemaakt.  De  relevante  jurisprudentie  zal  chronologisch  weergegeven  worden.       §  4.6.1  Curry/Weekend  2006     Aanleiding  voor  het  geschil  Curry/Weekend133  is  gelegen  in  het  feit  dat  het  blad  Weekend  (van  uitgever   Audax)  een  viertal  foto’s  plaatst  die  afkomstig  zijn  van  de  Flickr  account  van  Adam  Curry.134  Omdat  deze   foto’s  door  hem  op  Flickr  zijn  geplaatst  vallen  deze  onder  werking  van  een  Creative  Commons-­‐licentie.   Het  uitgangspunt  deze  website  is  namelijk  dat  geplaatste  foto’s  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie   vallen.  Curry  koos  ervoor  de  foto’s  te  plaatsen  onder  de  Creative  Commons-­‐licentie  Naamsvermelding-­‐ NietCommercieel-­‐GelijkDelen  2.0  (CC-­‐BY-­‐NC-­‐SA  2.0).  Dit  hield  in  dat  zijn  foto’s  alleen  gebruikt  mochten   worden,  indien  dit  gebeurde  onder  de  voorwaarden  van  de  licentie.  Bij  gebruik  moest  worden  voldaan   aan  naamsvermelding,  gebruik  voor  commerciële  doeleinden  was  niet  toegestaan  en  de  foto’s  moesten   onder  eenzelfde  licentie  worden  gedeeld.  De  licentienemer  moet  kenbaar  maken  dat  de  Creative   Commons-­‐licentie  van  toepassing  is  en  hiernaar  moet  verwezen  worden.  Audax  verzuimt  aan  deze   voorwaarden  te  voldoen.  Er  werd  in  het  blad  Weekend  niet  duidelijk  gemaakt  dat  de  foto’s  onder   werking  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  vallen.  Weekend  plaatste  bij  de  foto’s  een  copyright  notice   met  daarbij  de  naam  van  Adam  Curry.  Curry  vond  dit  de  suggestie  wekken  dat  hij  toestemming  voor   plaatsing  van  de  foto’s  heeft  gegeven.  Door  het  plaatsen  van  dit  onderschrift  wordt  niet  voldaan  aan  de   naamsvermelding  en  verwijzing  naar  de  licentie,  waardoor  deze  licentievoorwaarden  niet  nagekomen   worden.  Curry  is  van  mening  dat  er  in  strijd  is  gehandeld  met  de  Creative  Commons-­‐licentie  en  dat  hij   hierdoor  schade  heeft  geleden.  Audax  gaf  toe  dat  zij  de  licentie  niet  helemaal  goed  geïnterpreteerd  had   en  dacht  dat  deze  foto’s  publiekelijk  waren.  Audax  gaf  te  kennen  te  goeder  trouw  te  zijn  en  niet  wist  van   de  geldende  licentievoorwaarden.  Hier  gaat  de  rechter  niet  in  mee.  Audax  had  als  professionele  partij   niet  zomaar  mogen  aannemen  de  foto’s  te  mogen  plaatsen  en  had  hier  veel  zorgvuldiger  mee  om   moeten  gaan.135  In  geval  van  twijfel  over  de  toepasselijkheid  en  inhoud  van  de  licentie  had  zij  de   rechthebbende  om  toestemming  voor  publicatie  van  de  foto’s  moeten  vragen:  ‘Bij  twijfel  over  de   toepasselijkheid  en  de  inhoud  van  de  Licentie  had  zij  de  rechthebbende  op  de  foto’s  (in  dit  geval  Curry)   toestemming  voor  publicatie  moeten  vragen.  Audax  heeft  nagelaten  een  dergelijk  nauwkeurig  onderzoek   te  verrichten  en  zij  heeft  te  gemakkelijk  verondersteld  dat  het  publiceren  van  de  foto’s  wel  in  orde  zou   zijn’.  Alhoewel  Audax  betwist  dat  het  plaatsen  van  foto’s  van  Curry  in  het  entertainmentblad  Weekend   commercieel  voordeel  oplevert,  maar  enkel  bedoeld  is  haar  lezers  te  informeren  in  plaats  van  het   genereren  van  winst,  kan  dit  argument  zich  niet  staande  houden.  Logischerwijs  wordt  een                                                                                                                           133

 Rechtbank  Amsterdam  (vzr.)  9  maart  2006,  nr.  334492/KG06-­‐176SR  (Curry/Weekend)    <www.flickr.com>   135  ‘Curry’s  beroep  op  Creative  Commons  licentie’,  SOLV  10  januari  2014,  <www.solv.nl>  (zoek  op  Curry  Creative  Commons)   134

43    

 

entertainmentblad  uitgegeven  om  winst  te  genereren,  waardoor  dit  wordt  aangemerkt  als  een   commerciële  activiteit.  Curry  stelt  dat  doordat  Audax  niet  heeft  voldaan  aan  de  voorwaarden  van  de   licentie  dit  een  wanprestatie  oplevert.  In  deze  bewoording  gaat  de  rechter  er  niet  in  mee,  maar  oordeelt   wel  dat  Audax  zich  aan  de  voorwaarden  van  de  licentie  diende  te  houden.  Het  wordt  Audax  daarom   verboden  ieder  gebruik  van  de  werken  van  Curry  zonder  voorafgaande  schriftelijke  toestemming  te   staken  en  gestaakt  te  houden.  Audax  mag  alleen  gebruik  maken  van  de  werken  mits  zij  voldaan  heeft   aan  de  voorwaarden  van  de  Creative  Commons  licentie,  of  wanneer  dit  toegestaan  is  op  basis  van   wettelijke  bepalingen.  Dit  alles  op  straffe  van  een  dwangsom  van  €  1000,-­‐  per  overtreding  van  het   verbod  met  een  maximum  van  €  20.000,-­‐.  Er  wordt  echter  niet  overgegaan  tot  het  uitkeren  van  een   schadevergoeding.  Curry  zou  er  onvoldoende  in  zijn  geslaagd  aannemelijk  te  maken  wat  de  schade  is   van  het  niet  in  acht  nemen  van  de  licentievoorwaarden  door  Weekend.  De  rechter  stelt  vast  dat  de   foto’s  die  door  Curry  zelf  op  de  website  flickr.com  geplaatst  zijn  geen  economische  waarde  meer   hebben.  De  commerciële  waarde  van  de  foto’s  wordt  door  hem  nihil  geschat,  aangezien  zij  reeds  op   internet  voor  eenieder  toegankelijk  waren.  Dit  is  een  vreemd  argument,  dat  zou  betekenen  dat  alle   foto’s  die  voor  eenieder  op  internet  toegankelijk  zijn  geen  economische  waarde  meer  hebben.  Op  deze   manier  worden  een  hoop  ruiten  ingegooid.  Daarbij  komt  dat  geen  uitzondering  is  dat  foto’s  nadat  ze  al   eens  gepubliceerd  zijn,  nogmaals  worden  verkocht  en  gepubliceerd.136  Doordat  Weekend  een  poging   heeft  gedaan  te  vermelden  dat  Curry  het  auteursrecht  over  de  foto’s  bezit  en  een  rectificatie  heeft   gedaan,  had  Curry  nog  uitdrukkelijker  aannemelijk  moeten  maken  wat  de  geleden  schade  was.  Alhoewel   Curry  de  schadevergoeding  niet  toegewezen  krijgt  en  de  argumentatie  van  de  rechter  op  sommige   punten  niet  overtuigend  is,  laat  deze  uitspraak  zien  dat  de  Creative  Commons-­‐licentie  zich  staande   houdt  in  de  rechtszaal.       §  4.6.2  Chang/Virgin  Mobile  2009   Een  Amerikaanse  familie  uit  Texas  klaagde  het  Australische  bedrijf  Virgin  aan  vanwege  het  gebruik  van   een  foto  van  hun  dochter  in  een  reclamecampagne.  De  familie  gebruik  van  de  foto  toegestaan  onder  de   Creative  Commons-­‐licentie  Naamsvermelding  2.0  (CC-­‐BY  2.0)  gekozen.  Dit  betekende  dat  commercieel   gebruik  van  de  foto  was  toegestaan.  De  enige  eis  was  naamsvermelding.  Aan  deze  eis  werd  ook  netjes   voldaan.  Voor  de  familie  was  het  probleem  ook  niet  gelegen  in  schending  van  het  auteursrecht,  maar  in   reputatieschade.  Naar  Nederlands  recht  zou  dit  vertaald  worden  naar  het  portretrecht.  De   reclamecampagne  liet  de  afbeelding  van  hun  dochter  zien  met  de  tekst:  ‘Dump  your  pen  friend,  Free   text  virgin  tot  virgin’.  De  familie  claimde  dat  hierdoor  de  reputatie  van  hun  dochter  geschaad  werd  en   dat  zij  belachelijk  werd  gemaakt  door  bekenden.  De  familie  is  religieus  en  veel  kerkvrienden  hadden  de   reclamecampagne  ook  gezien.  De  familie  vond  de  slogan  vernederend.  Niet  alleen  Virgin  wordt   aangeklaagd,  maar  ook  Creative  Commons.  De  familie  vond  dat  zij  onvoldoende  was  voorgelicht  door   Creative  Commons  over  het  begrip  ‘commercial  use’  en  daarom  niet  kon  weten  dat  de  foto  onder  deze   licentie  door  een  bedrijf  in  een  reclamecampagne  gebruikt  kon  worden.  De  aanklacht  tegen  Creative   Commons  houdt  geen  stand.  De  familie  laat  de  aanklacht  tegen  Creative  Commons  vallen.  Uiteindelijk   verwerpt  de  rechtbank  in  Texas  de  zaak  vanwege  gebrek  aan  jurisdictie.137  Ook  al  is  er  in  deze  zaak  geen   uitspraak  gewezen,  is  het  toch  belangrijk  stil  te  staan  bij  de  kern  van  dit  conflict.  Een  veel  voorkomend   misverstand  is  dat  licentienemers  ervan  uitgaan  dat  een  werk  onder  een  licentie  vrijuit  onder  de   voorwaarden  van  de  licentie  te  gebruiken  is.  Maar  zoals  dit  conflict  laat  zien  is  dit  niet  zo.  In  dit  geval   had  Virgin  namelijk  netjes  aan  de  voorwaarden  van  de  licentie  voldaan.  De  naam  van  de  licentiegever   was  vermeld  en  de  foto  mocht  voor  commerciële  doeleinden  gebruikt  worden.  Maar  daarin  was  de  fout   ook  niet  gelegen.  De  fout  was  gelegen  in  het  feit  dat  voor  het  gebruik  van  de  foto  geen  rekening  is                                                                                                                           136

 Rechtbank  Amsterdam  (vzr.)  9  maart  2006,  nr.  334492/KG06-­‐176SR  (Curry/Weekend)  (noot  mr.  K.J  Koelman)    ‘Chang  v.  Virgin  Mobile’,  Creative  Commons  21  januari  2014,  <www.creativecommons.org>  (zoek  op  Chang  v.  Virgin  Mobile)  

137

44    

 

gehouden  met  mogelijke  reputatieschade.  Virgin  had  er  niet  vanuit  mogen  gaan  dat  de  geportretteerde   door  het  gebruik  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  instemde  met  een  reclamecampagne  waarin  zij   neergezet  zou  worden  als  ‘virgin’.  Wanneer  de  geportretteerde  hier  reputatieschade  door  lijdt  kan  zij   zich  hiertegen  verzetten,  of  er  nu  sprake  is  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  of  niet.  De  Creative   Commons-­‐licentie  heeft  betrekking  op  het  auteursrecht  van  de  maker,  maar  regelt  niet  de  omliggende   rechten  zoals  in  dit  geval  het  portretrecht  van  derden.  Een  licentienemer  zal  zich  in  geval  van  publicatie   daarom  af  moeten  vragen  of  er  een  redelijk  belang  van  de  geportretteerde  is  wat  de  publicatie  in  de   weg  kan  zitten.  Twijfel  kan  weggenomen  worden  door  toestemming  aan  de  geportretteerde  te   vragen.138     §  4.6.3  Jacobsen/Katzer  2010   Alhoewel  er  in  het  geval  van  de  Amerikaanse  zaak  Jacobsen/Katzer  geen  gebruik  werd  gemaakt  van  een   Creative  Commons-­‐licentie  is  het  meer  dan  de  moeite  waard  deze  uitspraak  uiteen  te  zetten.  Er  werd   gebruik  gemaakt  van  een  andere  soort  open  source  licentie,  namelijk  de  Artistic  License.  De  Artisitic   License  is  een  softwarelicentie.139  Software  die  onder  deze  licentie  wordt  gedistribueerd  mag  door   gebruikers  worden  gebruikt,  doorontwikkeld  en  onder  dezelfde  licentie  worden  gedistribueerd  mits   voldaan  wordt  aan  bepaalde  gebruikersvoorwaarden.  Dat  betekent  dat  er  sprake  moet  zijn  van   naamsvermelding  van  de  maker,  dat  de  broncode  moet  worden  vrijgegeven  en  dat  de  software  niet  als   basis  voor  commerciële  producten  gebruikt  mag  worden.  Het  idee  bij  opensourcesoftware  is  namelijk   dat  er  door  samenspel  wordt  gewerkt  aan  ontwikkeling  van  software.  Gebruikers  wordt  de  mogelijkheid   gegeven  de  software  te  bestuderen,  aan  te  passen  en  te  verbeteren.140  In  het  geval  van  Jacobson/Katzer   werd  er  echter  niet  aan  de  voorwaarden  van  de  licentie  voldaan.  Jacobsen  ontwikkelde   opensourcesoftware  voor  het  besturen  van  modeltreinen.  Het  bedrijf  Katzer  en  Kamind  Associates   gebruikte  de  opensourcesoftware  van  Jacobsen  als  fundament  voor  een  commercieel  softwareproduct.   Katzer  vermeldde  niet  dat  de  programmatuur  van  Jacobsen  gebruikt  was  als  originele  bron,  terwijl  dit   volgens  de  licentie  wel  moest.  De  beschrijving  van  de  aangebrachte  wijzigingen  in  de  software  ontbrak   en  de  broncode  van  de  software  werd  niet  vrijgegeven.  Aan  de  verplichting  de  aangepaste  software   gratis  te  verspreiden  werd  ook  niet  voldaan.141  Dit  druiste  in  tegen  het  principe  waarmee  Jacobsen  deze   software  had  ontwikkeld,  namelijk  als  opensourcesoftware  die  eenieder  mocht  door  ontwikkelen,   verbeteren  en  van  mocht  leren.  Jacobsen  koos  ervoor  het  gebruik  van  de  software  door  Katzer  aan  te   vechten.  Jacobsen  stelde  dat  Katzer  met  dit  gebruik  inbreuk  maakte  op  zijn  auteursrechten.  In  eerste   aanleg  wordt  Jacobsen  in  het  ongelijk  gesteld.  Er  is  door  deze  tekortkomingen  sprake  van  niet  nakoming   van  de  licentievoorwaarden  en  niet  van  een  inbreuk  op  het  auteursrecht  oordeelt  de  rechtbank  in   Californië.  De  Artistic  License  is  volgens  de  rechter  ongelimiteerd,  dit  wil  zeggen  onbeperkt  in  scope.  De   verplichtingen  die  voortvloeide  uit  de  licentie  waren  alleen  contractuele  verplichtingen.  Hierbij  werd  een   onderscheid  gemaakt  tussen  ‘conditions’  en  ‘covenants’.  Conditions  staan  voor  de  licentievoorwaarden   als  belangrijkste  contractbepalingen,  waarbij  deze  licentievoorwaarden  gezien  moeten  worden  als   verplichtingen  die  beperkingen  op  de  licentie  kunnen  vormen.  Wanneer  conditions  niet  worden   nageleefd  is  er  geen  geldige  licentie  tot  stand  gekomen,  omdat  de  kernwaarden  van  de  licentie  door  niet   naleving  geschonden  zijn.  Gebruik  van  de  software  zou  in  dat  geval  een  inbreuk  op  het  auteursrecht  

                                                                                                                        138

 ‘Rechtzaak  wegens  gebruik  Creative  Commons  foto’,  Ius  Mentis  1  februari  2014,  <www.iusmentis.nl>  (zoek  op  Virgin   Creative  Commons)     139  ‘Artistic  License’,  Wikipedia  1  februari  2014,  <www.wikipedia.nl>  (zoek  op  Artistic  License)   140  ‘Opensourcesoftware’,  Wikipedia  1  februari  2014,  <www.wikipedia.nl>  (zoek  op  Opensourcesoftware)   141  ‘Verplichtingen  bij  gebruik  open  source  programmatuur  –  U.S.  Court  of  Appeals  for  the  Federal  Circuit  inzake  Robert   Jacobsen  v.  Matthew  Katzer’,  De  Gier  Stam  &  advocaten  1  februari  2014,  <www.degier-­‐stam.nl>  (zoek  op  Jacobsen  v.  Katzer)  

45    

 

opleveren.142  Covenants  staan  voor  toezeggingen  of  beloften  om  bepaalde  handelingen  te  doen  of  juist   te  laten.  Dit  zijn  minder  belangrijke  licentievoorwaarden  die  geen  beperkingen  op  de  licentie  kunnen   vormen143  Bij  niet  naleving  van  de  covenants  is  er  sprake  van  contractbreuk.  In  het  Nederlandse  recht   wordt  er  in  dat  geval  gesproken  van  een  wanprestatie.  De  licentie  zelf  wordt  hierdoor  niet  aangetast.   Het  gebruik  van  de  software  onder  de  licentie  kan  in  een  dergelijk  geval  doorgaan  en  er  is  geen  sprake   van  inbreuk  op  het  auteursrecht.       De  rechter  stelde  vast  dat  er  alleen  sprake  was  van  covenants  in  de  open  source-­‐licentiebepalingen.  Dit   oordeel  zorgde  ervoor  dat  Katzer  vrij  spel  had  wat  betreft  de  software  en  kon  doorgaan  met  het  gebruik   van  de  software  van  Jacobsen.  Er  was  immers  sprake  van  contractbreuk  en  niet  van  een  inbreuk  op  het   auteursrecht.  Doordat  er  sprake  was  van  contractbreuk  kon  Jacobsen  niet  eisen  dat  Katzer  zijn   handelingen  zou  staken,  wat  in  het  geval  van  inbreuk  op  het  auteursrecht  wel  zou  kunnen.  Jacobsen  zou   op  basis  van  contractbreuk  wel  schadevergoeding  kunnen  eisen,  maar  dat  zal  in  geval  van  een  open   source-­‐licentie  een  grote  opgave  zijn.  In  Amerika  zijn  economische  belangen  binnen  een  contract   namelijk  zeer  belangrijk.  Als  uitgangspunt  wordt  genomen  dat  verplichten  die  voortvloeien  uit  een   contract  niet  afdwingbaar  zijn  als  er  geen  sprake  is  van  een  reële  vergoeding  of  tegenprestatie.  Dit   uitgangspunt  werkte  in  het  nadeel  van  Jacobsen.  De  rechter  heeft  zich  laten  leiden  door  de  afwezigheid   van  direct  financieel  gewin  bij  gebruik  van  open  source  licenties.144       In  hoger  beroep  kwam  de  rechter  tot  een  ander  oordeel.  Er  bleek  sprake  te  zijn  van  conditions  in  plaats   van  covenants:  ‘the  Artistic  License  states  on  its  face  that  the  document  creates  conditions:  “The  intent   of  this  document  is  to  state  the  conditions  under  which  a  Package  may  be  copied”  (Emphasis  added.)  The   Artistic  License  also  uses  the  traditional  language  of  conditions  by  noting  that  the  rights  to  copy,  modify,   and  distribute  are  granted  “provided  that”  the  conditions  are  met.  Under  California  contract  law,   “provided  that”  typically  denotes  a  condition.’  Dit  betekende  dat  bewerkingen  en  verspreidingen  waarbij   de  licentievoorwaarden  niet  gevolgd  zijn  buiten  de  scope  van  de  licentie  vallen,  waardoor  een  inbreuk   op  het  auteursrecht  ontstaat.  Bewerkingen  en  verspreidingen  waarbij  de  licentievoorwaarden  wel   gevolgd  zijn  vallen  binnen  de  scope  van  de  licentie,  waardoor  het  auteursrecht  niet  ingeroepen  kan   worden.145  Door  de  duidelijke  bepalingen  van  de  licentie  was  er  sprake  van  conditions  die  Jacobsen   beschermde  tegen  inbreuk  van  Katzer.  Katzer  maakte  namelijk  inbreuk  door  het  niet  voldoen  aan  de   gestelde  licentievoorwaarden.  Er  was  ook  geen  toestemming  van  Jacobsen  verkregen  voor  dergelijk   gebruik.  Katzer  had  geen  enkel  recht  de  software  op  deze  manier  te  gebruiken.  Kortom,  wanneer   gebruikers  aan  de  voorwaarden  van  de  licentie  voldoen  kan  er  geen  sprake  zijn  van  inbreuk  op  het   auteursrecht.  Wanneer  er  niet  aan  de  licentievoorwaarden  wordt  voldaan  treedt  men  buiten  de  licentie   en  is  er  sprake  van  inbreuk  op  het  auteursrecht.  Een  beroep  op  auteursrechten  schept  meer   mogelijkheden  tegen  de  inbreukmaker  dan  een  contractbreuk  zou  doen.  Door  deze  uitspraak  heeft  het   gebruik  van  een  open  source  licentie  meer  rechtszekerheid  gekregen.  Het  gebruik  van  een  open  source   licentie  sluit,  in  geval  van  niet  naleving,  een  beroep  op  het  auteursrecht  niet  uit.146                                                                                                                               142

 ‘Amerikaans  juridisch  nieuws  16  oktober  2008’,  Van  der  Zandt,  PLLC  1  febrauri  2014,  <www.cz-­‐law.com>  (zoek  op  Jacobsen   v.  Katzer)   143  R.P.J.L.  Tjittes,  ‘Veelvoorkomende  misverstanden  bij  het  gebruik  van  Anglo-­‐Amerikaanse  termen  in  internationale   contracten’,  Contracteren  2008-­‐2,  p.  41.   144  ‘Geldigheid  van  open  source  licenties:  de  Artistic  License’,  Ius  Mentis  1  februari  2014,  <www.iusmentis.nl>  (zoek  op  Artistic   license)   145  Informatie  A.Engelfriet   146  ‘Open  source  licenties  rechtsgeldig  in  VS’,  Ius  Mentis  1  februari  2014,  <www.iusmentis.nl>  (zoek  op  open  source  licenties)  

46    

 

Het  hof  oordeelde  tevens  dat  het  open  source  licentiemodel  rechtsgeldig  is:  ‘Copyright  holders  who   engage  in  open  source  licensing  have  the  right  to  control  the  modification  and  distribution  of  copyrighted   material.  …  The  choice  to  exact  consideration  in  the  form  of  compliance  with  the  open  source   requirements  of  disclosure  and  explanation  of  changes,  rather  than  as  a  dollar-­‐denominated  fee,  is   entitled  to  no  less  legal  recognition.’       Hier  wordt  aan  toegevoegd  dat  de  wet  dit  licentiemodel  moet  steunen:  ‘The  attribution  and   modification  transparency  requirements  directly  serve  to  drive  traffic  to  the  open  source  incubation  page   and  to  inform  downstream  users  of  the  project,  which  is  a  significant  economic  goal  of  the  copyright   holder  that  the  law  will  enforce.’147     §  4.6.4  Gerlach/DVU  2010   Een  fotografe  maakte  een  foto  van  een  Duitse  politicus  en  plaatste  deze  foto  op  Wikipedia  onder  een   Creative  Commons  Naamsvermelding-­‐GelijkDelen  3.0  Unported  licentie.  Dit  hield  in  dat  bij  gebruik  van   de  foto  de  licentienemer  de  naam  van  de  licentiegever  zou  moeten  vermelden  en  dat  deze  foto  onder   dezelfde  licentie  zou  moeten  worden  gedeeld  als  de  licentiegever  gedaan  had.  De  Deutsche  VolksUnion   (DVU)  plaatste  deze  foto  op  haar  website  zonder  aan  deze  voorwaarden  te  voldoen.  De  licentie  werd   niet  vermeld  en  ook  aan  de  naamsvermeldingsplicht  werd  niet  voldaan.  De  fotografe  stuurde  een   ‘Notice  and  Take  down’  brief  naar  de  DVU,  zodat  de  DVU  gevolg  kon  geven  aan  het  verzoek  de  fout  te   herstellen  of  het  gebruik  van  de  foto  te  staken,  maar  de  DVU  reageerde  niet.  Omdat  de  fotografe  geen   reactie  kreeg  klaagde  zij  de  DVU  aan  vanwege  ongeoorloofd  gebruik  van  haar  foto  en  daarmee  inbreuk   op  haar  auteursrecht.  Ze  werd  in  haar  gelijk  gesteld  door  het  Hof  van  Berlijn.  De  DVU  wordt  verboden   haar  foto  te  gebruiken.  De  geslaagde  uitkomst  heeft  de  fotografe  te  danken  aan  het  bewijs  van   auteurschap,  de  geldigheid  van  de  licentie  en  de  schending  van  de  licentievoorwaarden.  De  schending   van  de  licentievoorwaarden  werd  tevens  aangevuld  door  artikelen  uit  het  Duitse  recht.148  De  uitspraak   laat  zien  dat  terugval  naar  het  auteursrecht  ook  nog  mogelijk  is,  omdat  bij  een  schending  van  de   licentievoorwaarden  de  gebruiker  uitgesloten  wordt  gebruik  te  maken  van  de  rechten  uit  de  licentie  en   deze  daarom  het  recht  niet  meer  heeft  het  werk  te  gebruiken.  Evenals  bij  Jacobsen/Katzer  valt  gebruik   buiten  de  licentievoorwaarden  niet  meer  binnen  de  scope  van  de  licentie,  waardoor  een  inbreuk  op  het   auteursrecht  ontstaat.  Het  is  een  opsteker  voor  Creative  Commons  dat  een  deze  redenatie  ook  voor  de   Creative  Commons-­‐licentie  in  het  specifiek  is  aangenomen.  Omdat  het  in  dit  geval  ging  om  een  unported   Creative  Commons-­‐licentie,  was  toepassing  van  het  Duitse  recht  op  deze  licentie  een  mooie   bijkomstigheid  voor  Creative  Commons.  De  unported  versie  was  namelijk  een  uitvoering  die  in   algemenere  termen  is  weergegeven  en  daardoor  niet  gebonden  is  aan  nationale  wetgeving.  De   uitspraak  laat  zien  dat  alhoewel  de  licentie  een  algemener  karakter  heeft  zij  toch  haar  werking  kent  op   nationaal  niveau.  Deze  uitspraak  betekent  tevens  dat  versie  4.0  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  met   een  algemener  karakter  en  terminologie  die  niet  is  vertaald  naar  de  wetgeving  van  specifieke  landen   zich  ook  staande  zal  houden  tijdens  een  gerechtelijke  procedure.  In  deze  uitspraak  stond  de   rechtsgeldigheid  van  de  licentie  niet  ter  discussie.  De  licentie  is  daarom  niet  direct  rechtsgeldig   bewezen.  De  licentie  heeft  zich  staande  gehouden  in  een  Duitse  procedure,  waardoor  de  licentie  in  het   procedureel  recht  geaccepteerd  zal  worden.  Dit  is  een  sterke  indicatie  voor  rechtsgeldigheid.149                                                                                                                               147

 ‘Jacobsen  v.  Katzer’,  Creative  Commons  5  februari  2014,  <www.creativecommons.org>  (zoek  op  Jacobsen  Katzer)    ‘Gerlach  vs.  DVU’,  Creative  Commons  18  februari  2014,  <www.creativecommons.org>  (zoek  op  Gerlach  DVU)   149  ‘Rechtsgeldigheid  Creative  Commons  Licentie  Duitsland  bevestigd’,  Creative  Commons  18  februari  2014,   <www.creativecommons.nl>  (zoek  op  Rechtsgeldigheid  Creative  Commons  Duitsland)     148

47    

 

§  4.6.5  No.  71036  N./Newspaper  2011   In  deze  Israelische  zaak  zijn  foto’s  van  een  fotograaf,  die  voor  zijn  foto’s  gebruikt  maakte  van  Creative   Commons-­‐licenties,  in  een  krant  geplaatst  zonder  goede  verwijzing  naar  de  Creative  Common-­‐  licentie   of  toestemming  van  de  fotograaf.  De  fotograaf  maakte  de  krant  attent  op  de  inbreuk  waarop  de  krant   hem  400  Sheqels  aanbood.  Dit  is  de  prijs  die  de  krant  betaalt  wanneer  zij  een  foto  rechtmatig  van  een   fotograaf  afneemt.  De  fotograaf  ging  niet  akkoord  met  het  aanbod  van  de  krant  en  ging  de   auteursrechtinbreuk  aanvechten.  De  rechtbank  besloot  dat  er  een  morele  verplichting  ten  aanzien  van   de  licentiegever  is  om  aan  de  voorwaarden  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  te  voldoen.  De  rechtbank   vond  dat  het  bedrag  van  400  Sheqel  ver  beneden  het  voordeel  was  dat  de  krant  door  gebruik  van  de   foto  had  gegenereerd.  Daarom  besloot  de  rechtbank  dat  de  krant  de  fotograaf  een  bedrag  verschuldigd   was  van  3,500  Sheqel.150  De  rechtbank  ging  in  dit  geval  meteen  uit  van  de  rechtsgeldigheid  van  de   licentie.  Wederom  bewijst  de  Creative  Commons-­‐licentie  haar  afdwingbaarheid  in  de  rechtszaal.       §  4.7  Gevolgen  niet  naleving  van  een  Creative  Commons-­‐licentie   De  voorgaande  uitspraken  tonen  aan  dat  een  Creative  Commons-­‐licentie  in  geval  van  niet  naleving   rechtens  afdwingbaar  is.  Door  de  chronologische  volgorde  is  duidelijk  te  zien  dat  de  rechterlijke  macht  in   beginsel  moeite  had  met  de  Creative  Commons-­‐licentie.  De  uitspraak  Curry/Weekend  laat  een   worsteling  zien  van  begrippen  en  interpretaties.  Toch  is  er  een  begin  gemaakt  en  toont  de  uitspraak   Curry/Weekend  aan  dat  er  mogelijkheid  is  tot  een  schadevergoeding  en  toepassing  van  een  dwangsom.   In  de  uitspraak  van  Curry/Weekend  wordt  echter  niet  overgegaan  tot  het  uitkeren  van  een   schadevergoeding.  De  rechter  stelt  vast  dat  de  foto’s  die  door  Adam  Curry  zelf  op  de  site  flickr.com   geplaatst  zijn  geen  economische  waarde  meer  hebben.  De  commerciële  waarde  van  de  foto’s  wordt   door  hem  nihil  geschat,  aangezien  zij  reeds  op  internet  voor  eenieder  toegankelijk  waren.  Daarbij  komt   dat  Audax  een  poging  heeft  gedaan  te  vermelden  dat  Adam  Curry  het  auteursrecht  over  de  foto’s  bezit.   Hierdoor  had  Adam  Curry  de  schade  die  door  hem  geleden  is  nog  uitdrukkelijker  aannemelijk  moeten   maken.  Enkele  overwegingen  in  deze  uitspraak  zijn  opmerkelijk.  Is  het  niet  altijd  zo  dat  bij  het  gebruik   van  een  Creative  Commons-­‐licentie  het  werk  voor  eenieder  toegankelijk  is  en  met  name  op  het   internet?  De  Creative  Commons-­‐licentie  wordt  bij  uitstek  voor  het  internet  gebruikt.  Wanneer  het   plaatsen  van  een  werk  op  internet  direct  zou  betekenen  dat  de  commerciële  waarde  van  het  werk   hierdoor  zou  dalen  of  nihil  zal  worden  kan  men  op  grond  daarvan  nooit  schade  verhalen  op  de   inbreukmaker.  Dit  is  later  herstelt  in  de  uitspraak  No.71036  N./Newspaper.  In  dit  geval  erkende  de   rechter  de  economische  waarde  van  de  foto  wel,  waardoor  er  wel  overgegaan  kon  worden  tot  betaling   van  een  schadevergoeding.  Sterker  nog,  de  rechter  vond  het  een  morele  plicht  ten  aanzien  van  de   licentiegever  om  aan  de  voorwaarden  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  te  voldoen.  De  zaak   Gerlach/DVU  laat  zien  dat  de  licentie  zich  ook  leent  om  een  statement  te  maken.  Toen  de  Duitse   politieke  partij  een  foto  gebruikte  van  een  fotografe  maar  niet  voldeed  aan  de  naamsvermelding  en   verwijzing  van  de  licentie  stak  zij  hier  een  stokje  voor.  Ze  werd  in  haar  gelijk  gesteld.  Om  meer  vroeg  ze   niet,  waardoor  de  mogelijkheid  tot  schadevergoeding  onbenut  bleef.  In  de  zaak  Chang/Virgin  mobile   wordt  duidelijk  dat  een  Creative  Commons-­‐licentie  niet  alle  rechten  omvat,  maar  rechten  van  derden   buiten  beschouwing  laat.  In  het  geval  van  Chang/Virgin  mobile  was  de  geportretteerde  het  niet  eens   met  het  gebruik  van  de  foto  waarop  zij  te  zien  was.  In  dat  geval  kan  de  geportretteerde   schadevergoeding  eisen  indien  er  reputatieschade  wordt  geleden.  Niet  alleen  rechtspraak  over  de   Creative  Commons-­‐licentie  heeft  gezorgd  voor  een  ontwikkeling  met  betrekking  tot  dit  onderwerp,   maar  ook  rechtspraak  over  opensourcesoftware.  Uit  Jacobsen/Katzer  wordt  geleerd  dat,  indien  de   tekortkomingen  buiten  de  scope  van  de  licentie  vallen,  er  altijd  mogelijkheid  blijft  bestaan  terug  te   vallen  op  het  auteursrecht.  Dit  betekent  dat  wanneer  een  tekortkoming  weinig  tot  geen  raakvlakken                                                                                                                           150

 ‘No.  71036  N.  v.  Newspaper,  Creative  Commons  20  februari  2014,  <www.creativecommons.org>  (zoek  op  Newspaper  71036)  

48    

 

heeft  met  de  licentie  een  direct  beroep  op  het  auteursrecht  mogelijk  is.  De  licentie  moet  leidend  zijn,   tekortkomingen  die  binnen  de  scope  van  de  licentie  vallen  worden  niet  gezien  als  een  inbreuk  op  het   auteursrecht.  Deze  tekortkomingen  worden  gezien  als  een  wanprestatie,  waarbij  de  tegenpartij  de   mogelijkheid  wordt  gegeven  om  alsnog  na  te  komen.  De  Creative  Commons-­‐licentie  versie  4.0  geeft  de   licentienemer  een  hersteltermijn  van  30  dagen  nadat  de  wanprestatie  is  opgemerkt.  Wanneer  de   licentienemer  binnen  deze  termijn  de  fout  niet  herstelt  vervalt  de  licentie.  De  licentiegever  kan  zich   vanaf  het  moment  dat  de  licentie  vervallen  is  beroepen  op  het  auteursrecht.  Versie  4.0  heeft  daarmee   naast  Jacobsen/Katzer  een  nieuwe  mogelijkheid  gecreëerd  om  terug  te  vallen  op  het  auteursrecht.       §  4.8  Conclusie     Door  de  jaren  heen  heeft  de  Nederlandse  Creative  Commons-­‐licentie  een  aantal  ontwikkelingen   doorgemaakt.  In  beginsel  werd  de  oorspronkelijke  Amerikaanse  Creative  Commons-­‐licentie  vertaald   naar  een  Nederlandse  versie,  waarbij  ook  juridische  begrippen  in  een  Nederlandse  context  geplaatst   werden  waardoor  kleine  verschillen  tussen  de  Amerikaanse  en  Nederlandse  versie  ontstonden.  Deze   verschillen  heeft  men  zo  klein  mogelijk  proberen  te  houden.  Het  doel  van  Creative  Commons  was   namelijk  een  instrument  te  creëren  dat  zo  min  mogelijk  aan  de  specifieke  wetgeving  van  landen  was   aangepast,  waardoor  het  hulp  zou  bieden  in  internationale  conflicten  en  gebruikers  over  de  hele  wereld   te  maken  zouden  hebben  met  dezelfde  voorwaarden.  Dit  doel  is  door  het  ontwikkelen  van  versie  4.0  van   de  Creative  Commons-­‐licentie  behaald.  Sinds  versie  4.0  bestaat  er  slechts  één  wereldwijde  versie  van  de   licentie  die  is  weergegeven  in  algemenere  juridische  termen.  De  licenties  zijn  niet  meer  vertaald  naar   specifieke  wetgeving  van  landen,  maar  er  is  gekozen  voor  terminologie  uit  internationale  verdragen.  Er   zijn  zes  verschillende  Creative  Commons-­‐licenties.  Afhankelijk  van  de  gewenste  voorwaarden  kiest  de   licentiegever  een  versie.  De  licentie  bestaat  uit  drie  lagen,  een  variant  voor  niet-­‐juristen,  juristen  en  een   computer-­‐leesbare  variant.  De  Creative  Commons-­‐licentie  is  volgens  het  Nederlandse  recht  een   overeenkomst  die  tot  stand  komt  door  aanbod  en  aanvaarding.  Een  aanvaarding  kan  op  verschillende   manieren  geuit  worden.  Dit  kan  schriftelijk,  mondeling  of  door  het  in  gebruik  nemen  van  het  werk.  In   het  laatste  geval  moet  de  inhoud  van  de  licentie  wel  duidelijk  kenbaar  zijn  gemaakt  aan  de   licentienemer.  Ook  wanneer  de  licentienemer  de  licentievoorwaarden  niet  heeft  geraadpleegd  maar  wel   van  het  bestaan  van  deze  voorwaarden  wist,  kan  door  het  in  gebruik  nemen  van  het  werk  een   aanvaarding  tot  stand  komen.  Het  aannemen  van  een  aanvaarding  ten  aanzien  van  de  totstandkoming   van  de  licentie  zal  voor  de  licentienemer  nooit  nadelig  uitpakken.  De  licentienemer  zou  zonder  licentie   namelijk  altijd  minder  mogen  dan  met  een  licentie.  De  rechtspraak  met  betrekking  tot  de  Creative   Commons-­‐licentie  heeft  door  de  jaren  een  heen  een  ontwikkeling  gemaakt,  waarin  het  vertrouwen  ten   aanzien  van  de  licentie  gegroeid  is.  Alhoewel  er  weinig  rechtspraak  voor  handen  is  valt  te  concluderen   dat  de  rechterlijke  macht  in  de  begin  jaren  niet  precies  wist  in  welke  context  de  licentie  geplaatst  moest   worden.  Het  woord  wanprestatie  durfde  men  niet  te  gebruiken  en  de  beargumentering  liet  ook  te   wensen  over.  Men  wist  niet  goed  wat  te  doen  met  de  licentie.  Door  de  jaren  heen  is  dit  enorm   verbeterd.  De  licentie  wordt  door  gezien  als  een  rechtsgeldig  instrument.  Afdwingbaarheid  van  de   licentie  is  bewezen.  Niet  alleen  rechtspraak  met  betrekking  tot  Creative  Commons  heeft  hieraan   bijgedragen,  maar  ook  rechtspraak  over  open  source-­‐licenties.  De  Creative  Commons-­‐licentie  laat  de   mogelijkheid  om  gebruik  te  maken  van  het  auteursrecht  open,  indien  tekortkomingen  niet  onder  de   scope  van  de  licentie  vallen.  Indien  tekortkomingen  wel  onder  de  scope  van  de  licentie  vallen  dan   bestaat  de  mogelijkheid  deze  tekortkomingen  binnen  30  dagen  te  herstellen.  Wanneer  er  geen  herstel   heeft  plaatsgevonden  in  deze  30  dagen  vervalt  de  licentie  en  kan  de  licentiegever  zich  weer  beroepen   op  het  auteursrecht.  Door  de  optelsom  van  deze  ontwikkelingen  is  de  Creative  Commons-­‐licentie  een   beter  instrument  geworden  waarmee  rechten  gecreëerd  kunnen  worden,  maar  in  geval  van  niet   naleving  van  de  licentie  deze  rechten  ingetrokken  kunnen  worden.  De  licentiegever  heeft  alle  touwtjes  

49    

 

in  handen.  Bij  correct  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  is  meteen  duidelijk  wat  de  status  van   een  werk  is  en  welke  handelingen  men  hiermee  mag  uitvoeren.151        

                                                         

                                                                                                                          151

 N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p  1-­‐7  

50    

 

  Hoofdstuk  5.  Creative  Commons  –  Het  prijsgeven  van  rechten?       §  5.1  Inleiding     Zoals  in  het  vorige  hoofdstuk  naar  voren  is  gekomen  heeft  de  Creative  Commons-­‐licentie  een   ontwikkeling  doorgemaakt  waardoor  het  op  dit  moment  een  goed  instrument  is  om  in  te  zetten   wanneer  een  auteursrechthebbende  ervoor  kiest  zijn  werk  vrijer  te  verspreiden  dan  normaal  mogelijk  is.   Het  lijkt  bijna  te  mooi  om  waar  te  zijn.  Zoals  bij  elk  onderwerp  het  geval  is  zijn  er  voor-­‐  en   tegenstanders,  zo  ook  bij  Creative  Commons.  In  dit  hoofdstuk  worden  de  standpunten  van  zowel  voor-­‐   als  tegenstanders  weergegeven.  Zou  het  zo  kunnen  zijn  dat  het  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐ licentie  lijdt  tot  het  prijsgeven  van  auteursrechten.  Of  zijn  deze  rechten  versterkt?  Met  andere  woorden   heeft  het  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  een  positief  effect  of  zit  er  een  addertje  onder  het   gras?  Hierna  wordt  bekeken  of  er  ook  alternatieven  zijn  voor  het  auteursrecht  en  de  Creative  Commons-­‐ licentie.  Er  wordt  afgewogen  of  dit  goede  alternatieven  zijn  of  dat  de  huidige  situatie  wellicht  beter  is.   Hierna  wordt  een  conclusie  getrokken.     §  5.2  Kan  het  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  leiden  tot  het  prijsgeven  van   auteursrechten?   In  het  vorige  hoofdstuk  hebben  we  gezien  dat  de  bescherming  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  ten   aanzien  van  de  licentiegever  goed  is.  De  licentiegever  kan  door  middel  van  de  licentie  het  gebruik  van   het  werk  door  derden  verbreden.  Wanneer  dit  gebruik  niet  aan  de  voorwaarden  van  de  licentie  voldoet   kan  de  licentiegever  zich  hiertegen  verzetten.  De  licentienemer  die  niet  volgens  de  voorwaarden  van  de   licentie  handelt  wordt  een  termijn  gesteld  van  30  dagen  om  de  fout  te  herstellen.  Hierna  vervalt  de   Creative  Commons-­‐licentie.  De  licentiegever  kan  zich  vanaf  dan  op  het  auteursrecht  beroepen.  Voor   fouten  die  niet  binnen  de  scope  van  de  licentie  vallen  kan  de  licentiegever  zich  direct  op  het   auteursrecht  beroepen.  Het  is  daarbij  wel  van  belang  dat  de  licentie  leidend  moet  zijn,  dus  kan  een   beroep  op  basis  van  de  licentievoorwaarden  wel,  dan  moet  die  stap  eerst  doorlopen  worden.  In  deze  zin   worden  dus  geen  auteursrechten  prijsgegeven  en  is  de  Creative  Commons-­‐licentie  voldoende   afdwingbaar.  De  auteursrechthebbende  zal  daarom  door  gebruik  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  zijn   auteursrechten  niet  prijsgeven.     §  5.2.1  Voordelen   Door  het  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  vergroot  de  licentiegever  zijn  rechtszekerheid.   Auteursrechten  op  een  werk  worden  door  de  auteursrechthebbende  behouden  en  gebruik  van  het  werk   door  derden  is  alleen  toegestaan  onder  de  vooraf  gestelde  voorwaarden  in  de  Creative  Commons-­‐ licentie.  Dit  voorkomt  auteursrechtelijke  problemen,  mits  er  op  een  goede  manier  verwezen  is  naar  de   toepasselijkheid  van  de  licentie.  De  licentiegever  laat  meer  toe  dan  in  het  reguliere  auteursrecht,  de   licentienemer  mag  meer  dan  deze  in  het  reguliere  auteursrecht  zou  mogen.  In  het  eerste  opzicht  lijkt   alleen  de  licentienemer  te  winnen  in  deze  situatie.  Toch  is  er  sprake  van  een  win-­‐win  situatie.  Het  is  een   veelvoorkomend  misverstand  dat  het  schrijvers,  fotograven,  muzikanten  en  andere  makers  alleen  te   doen  is  om  het  financiële  gewin  en  erg  angstig  zijn  dat  iemand  iets  van  hen  overneemt.  Daarbij  wordt   vergeten  dat  het  hen  ook  gaat  om  zaken  als  bekendheid  en  erkenning.  Door  het  internet  kan  deze   bekendheid  en  erkenning  op  nieuwe  manieren  worden  behaald.  Daarbij  kan  het  gebruik  van  een   Creative  Commons-­‐licentie  waardevol  zijn.  Het  gebruik  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  in  de   muziekindustrie  is  hier  een  goed  voorbeeld  van.     51    

 

In  hoofdstuk  twee  is  aan  bod  gekomen  dat  de  opkomst  van  het  internet  auteursrechtelijke  problemen   teweeg  bracht.  Internetgebruikers  vonden  manieren  om  auteursrechtelijk  beschermd  werk  met  elkaar   te  delen  zonder  dat  hier  toestemming  voor  was  van  de  auteursrechthebbenden.  Het  werd  al  snel   duidelijk  dat  het  moeilijk  was  dit  verschijnsel  te  stoppen  en  de  inbreukmakers  op  te  sporen.   Auteursrechthebbenden  moesten  op  zoek  naar  een  nieuwe  manier  om  hun  werk  op  de  markt  te   brengen.  Toch  was  dit  makkelijker  gezegd  dan  gedaan,  aangezien  bepaalde  groepen   auteursrechthebbenden  gebonden  waren  aan  brancheorganisaties.  Dit  was  ook  het  geval  voor  artiesten   in  de  muziekbranche.  Zij  hebben  te  maken  met  Buma/Stemra.  Buma/Stemra  incasseert  vergoedingen   voor  bij  hen  aangesloten  artiesten  wanneer  muziekwerken  van  deze  artiesten  worden  gebruikt.  Dit  kan   omdat  de  leden  van  Buma/Stemra  de  exploitatie  van  het  auteursrecht  op  al  hun  werken  exclusief   hebben  overgedragen  aan  Buma/Stemra.152  In  eerste  instantie  was  er  door  deze  constructie  geen   mogelijkheid  de  Creative  Commons-­‐licentie  toe  te  passen  op  muziekwerken.  Er  zou  namelijk  een  botsing   plaatsvinden  tussen  het  kosteloos  verspreiden  van  muziek  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie  en  het   innen  van  vergoedingen  op  basis  van  overgedragen  exploitatierechten  door  Buma/Stemra.  Door  de  pilot   ‘flexibel  rechtenbeheer’  die  Creative  Commons  samen  met  Buma/Stemra  heeft  opgezet  kwam  hier   verandering  in.  Het  werd  mogelijk  Creative  Commons-­‐licenties  voor  muziek  te  gebruiken,  ook  voor   muziek  waarvan  de  exploitatierechten  al  overgedragen  waren  aan  Buma/Stemra.  De  pilot  maakt  het   mogelijk  om  Buma/Stemra  vergoedingen  te  laten  innen  voor  commercieel  gebruik  van  werken,  terwijl   artiesten  tegelijkertijd  hun  repertoire  ter  promotie  kunnen  aanbieden  onder  Creative  Commons-­‐licentie   die  commercieel  gebruik  niet  toestaan.  Artiesten  kunnen  gebruik  maken  van  drie  van  de  zes  Creative   Commons-­‐licenties  die  niet-­‐commercieel  gebruik  van  de  werken  toestaan.  De  rechten  voor  commercieel   gebruik  van  de  werken  blijven  bij  Buma/Stemra  zodat  zij  vergoedingen  voor  het  commercieel  gebruik   van  deze  werken  kan  blijven  innen.  Artiesten  dienen  voor  het  gebruik  van  de  niet-­‐commerciële  Creative   Commons-­‐licenties  op  hun  repertoire  of  delen  daarvan,  de  benodigde  rechten  van  Buma/Stemra  terug   te  vragen.  Wanneer  dit  is  gebeurd  kunnen  zij  hun  muziek  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie  die   commercieel  gebruik  niet  toestaat  verspreiden  en  daarmee  promoten.153     §  5.2.2  Nadelen   Hoewel  er  veel  voordelen  van  Creative  Commons  zijn,  kunnen  er  ook  kanttekeningen  aan  dit   licentiesysteem  gemaakt  worden.  Ben  je  als  licentienemer  namelijk  wel  goed  beschermd  tegen  het   maken  van  een  inbreuk  op  het  werk  van  een  ander?  Als  licentienemer  ga  je  er  al  snel  vanuit  dat  de   licentiegever  de  auteursrechthebbende  is.  In  principe  is  hier  niets  mis  mee,  want  in  het  overgrote  deel   van  de  gevallen  zal  dit  inderdaad  zo  zijn.  Maar  wat  als  dit  niet  zo  is  en  de  licentiegever  geeft  een  werk  uit   onder  een  Creative  Commons-­‐licentie  waarvan  deze  helemaal  geen  auteursrechthebbende  is.  In  versie   1.0  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  werd  dit  gevaar  weggenomen  door  een  garantie.  De  licentiegever   gaf  de  garantie  dat  de  licentienemer  ‘to  the  best  of  his  knowlegde  after  reasonable  inquiry’  geen   inbreuk  maakte  op  rechten  van  derden.  Met  andere  woorden,  de  licentienemer  zou  door  deze  garantie   vrijwel  geen  inbreuk  op  de  rechten  van  de  auteursrechthebbende  kunnen  maken,  aangezien  de   licentiegever  verklaarde  dat  volgens  zijn  weten  en  na  redelijk  onderzoek  de  garantie  werd  gegeven  dat   dit  werk  aan  de  licentiegever  toebehoorde.  Deze  garantie  werd  in  een  latere  versie  van  de  Creative   Commons-­‐licentie  geschrapt,  omdat  het  niet  billijk  leek  om  iemand  die  zijn  werk  gratis  weg  gaf   aansprakelijk  te  laten  zijn  ten  aanzien  van  iedereen  die  dit  werk  gebruikt.  De  garantie  maakte  plaats   voor  een  disclaimer.  Aan  deze  disclaimer  kleven  echter  nadelen.  Zo  zou  de  licentienemer  zich  in  de   wetenschap  moeten  stellen  dat  de  licentiegever  daadwerkelijk  de  auteursrechthebbende  is  om  uit  te                                                                                                                           152

 ‘Organisatie’,  Buma/Stemra  24  februari  2014,  <www.bumastemra.nl>  (zoek  op  Organisatie)    ‘BUMA  Pilot’,  De  pilot  flexibel  rechtenbeheer  van  Creative  Commons  Nederland  en  Buma/Stemra’,  Creative  Commons  24   februari  2014,  <www.creativecommons.nl>  (zoek  op  Buma  pilot)   153

52    

 

sluiten  dat  de  licentienemer  een  inbreuk  op  het  auteursrecht  maakt.  Met  andere  woorden,  voor  de   licentienemer  blijft  het  verstandig  om  uit  voorzorg  na  te  gaan  of  degene  die  de  licentie  uitgeeft   daadwerkelijk  de  auteursrechthebbende  is.  In  wezen  is  daardoor  het  risico  ten  aanzien  van  een  werk  dat   niet  door  de  auteursrechthebbende  is  uitgegeven  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie  vrijwel  even   groot  als  een  ander  willekeurig  werk  op  internet  zonder  Creative  Commons-­‐licentie.154  Gebruik  van  een   werk  dat  door  een  ander  dan  de  auteursrechthebbende  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie  wordt   aangeboden  zou  in  dat  geval  namelijk  een  inbreuk  op  het  auteursrecht  betekenen.  Door  de  disclaimer   van  de  licentie  is  in  dat  geval  de  licentiegever  niet  aansprakelijk  voor  de  inbreuk,  maar  is  de   licentienemer  aansprakelijk  hiervoor.  In  feite  betekent  dit  dat  gebruikers  niet  zorgeloos  te  werk  kunnen   gaan  met  werk  dat  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie  wordt  aangeboden.  Bij  onoplettendheid   bestaat  de  kans  dat  een  gebruiker  een  inbreuk  maakt.  Maar  ook  in  het  geval  een  gebruiker  zich  bewust   is  van  de  disclaimer  en  zou  willen  onderzoeken  of  het  werk  inderdaad  door  de  auteursrechthebbende   wordt  aangeboden,  zal  dit  een  lastige  zoektocht  zijn.  Door  de  grootschaligheid  en  tegelijk  de  anonimiteit   van  internet  is  het  zonder  vermelding  moeilijk  na  te  gaan  wie  de  auteursrechthebbende  van  een   bepaald  werk  is.  Omdat  auteursrecht  van  rechtswege  ontstaat  worden  werken  niet  geregistreerd,   waardoor  er  geen  centrale  vindplaats  is  waar  de  auteursrechthebbende  achterhaald  kan  worden.  Het   risico  van  het  gebruik  van  een  werk  dat  niet  door  de  auteursrechthebbende  is  aangeboden  onder  een   Creative  Commons-­‐licentie  is  een  probleem  zonder  een  voor  de  hand  liggende  oplossing.  Het  geven  van   een  vrijwaring  zou  mogelijk  een  oplossing  bieden.  Door  middel  van  een  vrijwaring  vrijwaart  de   licentiegever  de  licentienemer  voor  de  gevolgen  van  aansprakelijkheid  als  gevolg  van  andere  partijen  die   het  auteursrecht  claimen.  Mocht  de  licentiegever  in  dat  geval  niet  de  auteursrechthebbende  zijn  dan  is   de  licentienemer  niet  aan  te  spreken  op  een  auteursrechtinbreuk  zoals  bij  de  disclaimer  wel  mogelijk  is.   In  feite  heeft  het  probleem  zich  verplaatst.  In  dit  geval  is  de  licentiegever  namelijk  aansprakelijk  voor   deze  inbreuk,  net  als  het  geval  is  bij  een  garantie.  Het  positieve  aspect  van  deze  verplaatsing  is  dat  de   licentienemer  in  het  geval  van  een  vrijwaring  niet  meer  hoeft  na  te  gaan  of  de  licentiegever  de   auteursrechthebbende  is.  Dit  betekent  dat  de  licentienemer  zorgelozer  met  de  Creative  Commons-­‐ licentie  om  kan  gaan.  Bij  het  nagaan  wie  de  inbreukmaker  is  speelt  de  grootschaligheid  en  anonimiteit   van  internet  wederom  een  rol.  De  licentiegever  die  geen  auteursrechthebbende  is  kan  daardoor   onvindbaar  zijn.     In  een  doemscenario  kunnen  ook  problemen  ontstaan  doordat  de  licentienemer  onjuist  verwijst  naar  de   toepasselijkheid  van  de  Creative  Commons-­‐licentie.  In  het  systeem  van  Creative  Commons  kunnen   licenties  uit  licenties  ontstaan.  Dus  wanneer  een  licentienemer  het  werkt  op  het  internet  aanbiedt   kunnen  personen  die  ook  van  deze  licentie  gebruik  willen  maken  op  basis  van  deze  licentie  een  licentie   verkrijgen.  Wanneer  er  niet  op  een  juiste  manier  door  een  licentienemer  is  verwezen  naar  de   toepasselijkheid  van  de  licentie  kan  dit  in  een  later  stadium  een  inbreuk  op  het  auteursrecht  opleveren.   In  het  ergste  scenario  zullen  andere  licentienemers  die  overnemen  uit  een  licentie  die  op  een  verkeerde   manier  in  gebruik  is  genomen  het  werk  waarschijnlijk  ook  op  een  verkeerde  manier  gebruiken  waardoor   een  inbreuk  op  het  auteursrecht  wordt  gedaan.  In  dit  geval  kan  er  een  kettingreactie  ontstaan.       Een  ander  nadeel  waar  Creative  Commons  mee  te  kampen  heeft  is  dat  haar  doelstelling  om  het  remixen   van  werken  te  bevorderen  moeilijk  behaald  kan  worden.  Doordat  Creative  Commons  licenties  aanbiedt   die  hergebruik  niet  toestaan  wordt  deze  doelstelling  indirect  tegengesproken.  Het  werkelijke  effect  van   het  bestaan  van  deze  licenties  is  dat  licentiegevers  ervoor  kiezen  om  hun  werk  onder  een  licentie  die   remixen  niet  toestaat  aan  te  bieden.  Zo  kan  de  beoogde  ‘remix  culture’  nog  niet  tot  stand  komen.  De  CC   BY-­‐ND  en  CC  BY-­‐NC-­‐ND  licenties  (Naamvermelding-­‐GeenAfgeleideWerken  en  Naamsvermelding-­‐                                                                                                                         154

 K.J.  Koelman,  ‘Waarom  Creative  Commons  niet  kan  werken’,  Computerrecht  2009,  p.112.  

53    

 

NietCommercieel-­‐GeenAfgeleideWerken)  staan  het  remixen  van  het  werk  dat  onder  de  licentie  is   aangeboden  niet  toe.  Creative  Commons  is  erg  positief  over  het  aantal  werken  dat  onder  een  Creative   Commons-­‐licentie  wordt  aangeboden  en  lijkt  haar  succes  daaraan  te  meten.  Maar  wetende  dat  de   doelstelling  van  Creative  Commons  is  de  remix  cultuur  te  bevorderen  dan  zal  men  moeten  meten  welk   percentage  van  de  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie  aangeboden  werken  daadwerkelijk  remixen   toestaat.155  Het  is  in  elk  geval  bedenkelijk  dat  Creative  Commons  licenties  aanbiedt  die  juist  het   tegenovergestelde  van  de  doelstelling  bewerkstelligen.  Dit  botst  met  elkaar.  Welk  belang  weegt  voor   Creative  Commons  zwaarder?  Het  aanbieden  van  een  aantal  verschillende  licenties  waar  iedereen  zich   in  kan  vinden,  ook  de  conservatieve  auteursrechthebbende,  of  het  behalen  van  een  doelstelling?     §  5.3  Stromingen  binnen  het  auteursrecht     Sinds  het  ontstaan  van  internet  staat  het  auteursrecht  op  gespannen  voet  met  de  beweging  voor   informatievrijheid.  Dit  zijn  namelijk  erg  tegenstrijdige  verschijnselen  die  voortkomen  uit  totaal   verschillende  gedachtegangen.  Het  auteursrecht  is  ontstaan  met  het  idee  dat  creatieve  voortbrengselen   beschermd  moeten  worden  zodat  de  maker  hier  de  vruchten  van  kan  plukken,  terwijl  het  vrij   toegankelijk  maken  van  alle  werken  voortkomt  uit  het  idee  dat  informatie  voor  iedereen  toegankelijk   moet  zijn  zodat  hier  vooruitgang  door  ontstaat.  Creative  Commons  lijkt  deze  twee  botsende   verschijnselen  te  lijmen.  Het  is  een  middenweg  tussen  twee  verschillende  stromingen.  Er  ontstaat  een   ruimere  informatievrijheid  met  respect  voor  het  auteursrecht.  Creative  Commons  biedt  een  oplossing   voor  huidige  auteursrechtelijke  problemen,  maar  wellicht  is  dit  een  oplossing  van  tijdelijke  aard.     §  5.3.1  User  takes  all   Er  wordt  gespeculeerd  over  welke  ontwikkeling  het  auteursrecht  zal  doormaken  en  of  het  te   handhanden  blijft.  Aan  de  ene  kant  bestaat  de  gedachte  dat  auteursrechthebbenden  de  controle  over   de  uitbuiting  van  hun  werk  volledig  kwijtraken  (‘user  takes  all’).  In  dit  scenario  wordt  er  vanuit  gegaan   dat  werken  meteen  na  publicatie  door  gebruikers  worden  gekopieerd,  gekraakt,  of  op  een  andere   manier  gratis  op  het  internet  verspreid  worden.  Het  wordt  onmogelijk  het  auteursrecht  effectief  te   handhaven  door  de  overmacht  aan  inbreukmakers.  Het  auteursrecht  zal  hierdoor  haar  waarde  verliezen   en  in  praktijk  niets  meer  voorstellen.  Gezien  de  huidige  situatie  lijkt  dit  een  logisch  gevolg.  Toch  wordt   hierbij  vergeten  dat  menig  internetgebruiker  wel  degelijk  respect  heeft  voor  het  auteursrecht  en  hier   zeer  zeker  een  redelijk  bedrag  voor  wil  betalen.  In  het  verleden  ontbrak  het  legale  betaalbare  digitaal   aanbod  en  faalde  de  entertainmentindustrie  hierin  door  geen  aantrekkelijk  business  model  te   bedenken.156  Tegenwoordig  is  het  legale  digitale  aanbod  ruim  toegenomen  met  dank  aan  diensten  van   iTunes,  Spotify,  Netflix  etc.  Internetgebruikers  maken  grootschalig  gebruik  van  deze  betaalde  diensten.   Door  deze  ontwikkeling  lijkt  het  niet  kunnen  uitbuiten  van  het  auteursrecht  door   auteursrechthebbenden  niet  van  toepassing  te  zullen  worden.       §  5.3.2  Right  holder  takes  all   Aan  de  andere  kant  voorspelt  men  dat  door  grootschalig  gebruik  van  technische   beveiligingsmaatregelen,  zoals  DRM,  inbreuken  worden  voorkomen  (‘right  holder  takes  all’).  Op  deze   manier  zien  auteursrechthebbenden  streng  op  de  exploitatie  van  hun  auteursrecht  toe,  wat  voor  de   gebruiker  zal  resulteren  in  het  betalen  voor  iedere  byte  waarvan  gebruik  wordt  gemaakt.  Door  het   gebruik  van  contract  en  techniek,  wordt  het  auteursrecht  buitenspel  gezeten.  Het  auteursrecht  zou  in   dit  geval  haar  waarde  totaal  verliezen.  Het  gebruik  van  contracten  en  technieken  die  de  exploitatie  van   werken  veilig  stellen  zouden  de  Auteurswet  overbodig  maken.  Toch  zal  de  informatieconsument  dit                                                                                                                           155

 K.J.  Koelman,  ‘Waarom  Creative  Commons  niet  kan  werken’,  Computerrecht  2009,  p.112.    P.B.  Hugenholtz,  ‘Toegang  tot  de  bron:  het  auteursrecht  en  het  internet’,  Ars  Aequi  2008,  p.  587.  

156

54    

 

nooit  accepteren.  Door  druk  van  de  consument  wordt  tegenwoordig  juist  steeds  minder  gebruik   gemaakt  van  technische  beveiligingsmaatregelen.  Technische  beveiliging  kent  veel  tegenstanders.  Deze   tegenstanders  zijn  het  niet  eens  met  de  wijze  waarop  de  technische  beveiligingsmaatregelen   functioneren.  Door  technische  beveiligingsmaatregelen  kunnen  wettelijke  beperkingen  van  het   auteursrecht,  zoals  voor  ‘eigen  oefening,  studie  of  gebruik’,  worden  beperkt.  Terwijl  de   informatieconsument  een  zekere  vrijheid  van  delen  van  het  geleverde  product  verlangt,  zoals  door  de   wettelijke  beperkingen  van  het  auteursrecht  mogelijk  wordt  gemaakt.  Tevens  kunnen  technische   beveiligingsmaatregelen  werken  in  theorie  altijd  buiten  het  publiek  domein  houden.  Deze   mogelijkheden  staan  haaks  op  het  gedachtegoed  achter  het  auteursrecht.  Daarom  is  de  kans  klein  dat  in   de  toekomst  het  gebruik  van  technische  beveiligingsmaatregelen  een  uitkomst  zal  bieden  ten  aanzien   van  het  handhaven  van  het  auteursrecht.157     §  5.3.3  Creative  Commons  onder  deze  omstandigheden   In  beiden  gevallen  zal  de  waarde  van  Creative  Commons  tot  een  nulpunt  dalen.  In  het  eerste  geval   omdat  het  auteursrecht  niet  meer  te  handhaven  is.  Dit  zal  resulteren  in  vrije  toegang  tot  alle  informatie.   Een  Creative  Commons-­‐licentie  die  een  bepaald  gebruik  van  het  werk  toestaat  zou  gebruik  toestaan  wat   al  toegestaan  is.  Daarmee  geeft  het  inzetten  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  een  overbodige   boodschap.  In  het  tweede  geval  zal  het  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  overbodig  zijn  door   het  gebruik  van  technische  beveiligingsmaatregelen.  Deze  maatregelen  staan  alleen  het  gebruik  dat   door  de  auteursrechthebbende  is  goedgekeurd  toe.  Dit  lijkt  hetzelfde  te  doen  als  een  Creative   Commons-­‐licentie,  maar  technische  beveiligingsmaatregelen  zoals  DRM  zijn  zwaarder  wegende   middelen.  Deze  zijn  gericht  op  wat  niet  mag,  terwijl  Creative  Commons  is  gericht  op  wat  wel  mag.  Het   gebruik  van  technische  beveiligingsmaatregelen  is  een  actie  die  wordt  ondernomen  om  auteursrecht  te   behouden,  het  gebruik  van  Creative  Commons  is  een  overeenkomst  die  het  gebruik  van   auteursrechtelijk  beschermd  werk  vergroot.  Waar  deze  beveiligingsmaatregelen  het  gebruik  van  werken   verkleint,  kan  een  Creative  Commons-­‐licentie  het  gebruik  niet  vergroten.  In  beide  scenario’s  komt   Creative  Commons  er  slecht  vanaf  door  verlies  aan  waarde.  Nu  deze  beide  extreme  scenario’s  zich  niet   staande  kunnen  houden  laat  dit  indirect  zien  dat  de  Creative  Commons-­‐licentie  in  de  huidige  situatie   een  goede  oplossing  biedt  voor  de  auteursrechtelijke  worsteling.     §  5.4  Alternatieven   In  de  vorige  paragraaf  werden  twee  toekomst  scenario’s  van  het  auteursrecht  uiteengezet  en   beargumenteerd.  Geen  van  beiden  hield  zich  staande.  Indirect  zorgde  dit  ervoor  dat  de  Creative   Commons-­‐licentie  in  de  huidige  situatie  als  een  goede  oplossing  naar  voren  komt.  Toch  zal  men  moeten   blijven  nadenken  over  de  toekomst  van  het  auteursrecht  en  moeten  nagaan  of  er  mogelijk  betere   alternatieven  zijn.  In  deze  paragraaf  zullen  een  aantal  alternatieven  aangedragen  worden.  Deze   alternatieven  zullen  beoordeeld  worden  op  hun  kans  van  slagen  en  of  zij  een  betere  oplossing  vormen   voor  auteursrechtelijke  problemen  dan  de  Creative  Commons-­‐licentie.     §  5.4.1  Registratie   Een  mogelijke  oplossing  zou  kunnen  liggen  in  het  op  internationaal  niveau  registreren  van  werken  door   auteursrechthebbenden  die  het  auteursrecht  willen  uitoefenen.158  Dit  is  een  omgekeerde  benadering   van  het  auteursrecht.  Momenteel  ontstaat  auteursrecht  van  rechtswege.  Wanneer  dit  zou  worden   veranderd  naar  auteursrecht  dat  niet  van  rechtswege  ontstaat,  maar  ontstaat  door  registratie,  zou  dit  in   de  behoefte  van  verschillende  partijen  kunnen  voorzien.  Auteursrechthebbenden  die  hun  werk  willen                                                                                                                           157

 P.B.  Hugenholtz,  ‘Toegang  tot  de  bron:  het  auteursrecht  en  het  internet’,  Ars  Aequi  2008,  p.  587-­‐  588.    K.J.  Koelman,  ‘Waarom  Creative  Commons  niet  kan  werken’,  Computerrecht  2009,  p.112.  

158

55    

 

exploiteren  stellen  de  exploitatie  door  registratie  veilig.  Terwijl  makers  die  deze  behoefte  niet  hebben   en  het  werk  voor  remix  beschikbaar  willen  stellen  hier  geen  actie  voor  hoeven  ondernemen.  Degene  die   zijn  rechten  uit  wil  oefenen  moet  om  dit  te  doen  een  handeling  verrichten.  Degene  die  dat  niet  wil  hoeft   geen  handeling  te  verrichten.  In  het  huidige  auteursrecht  is  het  juist  andersom.  Wanneer  de   auteursrechthebbende  ruimer  gebruik  van  het  werk  wil  toestaan  moet  deze  een  actieve  houding   aannemen  door  een  Creative  Commons-­‐licentie  te  gaan  gebruiken.  Tijden  veranderen,  men  lijkt   informatievrijheid  zeer  belangrijk  te  vinden.  Daarom  zou  het  registreren  van  werken  voor  degenen  die   het  auteursrecht  willen  uitoefenen  een  mooie  uitkomst  bieden.  Degenen  die  het  auteursrecht  niet   willen  uitoefenen  worden  daardoor  ontlast.  Deze  oplossing  speelt  in  op  de  verschuivende  behoefte  van   het  uitoefenen  van  het  auteursrecht,  naar  het  toestaan  van  meer  gebruiksmogelijkheden  dan  wel   informatievrijheid.  Met  het  oog  op  de  handhaving  van  het  auteursrecht  op  internet  is  registratie  een   goed  middel  in  het  opsporen  van  inbreuken  op  auteursrecht.  Een  centrale  database  die  alle  registraties   bijhoudt  zal  de  controleerbaarheid  op  inbreuken  vergroten.  Registratie  zou  ook  gecombineerd  kunnen   worden  met  een  wettelijke  ‘Notice  and  Take  Down-­‐procedure’  (NTD-­‐procedure).  Een  NTD-­‐procedure   geeft  de  auteursrechthebbende  de  mogelijkheid  inbreuk  makend  gebruik  te  melden  bij  de  ISP  en  te   verzoeken  tot  blokkering  van  de  vermoedelijk  inbreuk  makende  informatie.  Vervolgens  wordt  de   informatie  geblokkeerd  door  de  ISP  zonder  dat  de  informatie  inhoudelijk  beoordeeld  is.  Daarna  stelt  de   ISP  de  klant  hiervan  op  de  hoogte  en  vraagt  om  een  reactie.  Ontkent  de  klant  de  auteursrechtinbreuk,   dan  zal  de  ISP  de  twee  partijen  met  elkaar  in  contact  brengen.  Pas  als  de  twee  partijen  er  samen  niet   uitkomen,  zal  een  inhoudelijke  beoordeling  van  de  vermoedelijk  inbreuk  makende  informatie   plaatsvinden.  Mocht  een  van  de  partijen  het  hier  niet  mee  eens  zijn,  dan  staat  de  weg  naar  de  rechter   open.  Momenteel  is  de  NTD-­‐procedure  vastgelegd  in  de  gedragscode  Notice-­‐and-­‐Take-­‐Down159.  ISP’s   kunnen  zich  vrijwillig  aansluiten  bij  de  gedragscode.  Wanneer  er  een  wettelijke  NTD-­‐procedure  tot  stand   komt  zijn  alle  ISP’s  hieraan  gebonden  en  biedt  dit  meer  rechtszekerheid  voor  partijen.160  In  combinatie   met  registratie  van  werken  waarop  het  auteursrecht  wordt  uitgeoefend  zal  het  goed  controleerbaar  zijn   of  het  gaat  om  auteursrechtinbreuk  en  is  inbreuk  op  internet  op  basis  van  een  wettelijke  procedure   tegen  te  gaan.  Om  dit  alternatief  te  laten  slagen  moet  het  op  internationaal  niveau  gebeuren.  In  een   ideaalbeeld  zou  harmonisatie  plaatsvinden  op  wereldniveau,  maar  dat  is  te  hoog  gegrepen.   Harmonisatie  op  Europees  niveau  zou  een  begin  kunnen  zijn.161  Zonder  harmonisatie  heeft  registratie   geen  kans  van  slagen.  De  Berner  Conventie  staat  formaliteitseisen  niet  toe.  Nederland  neemt  deel  aan   de  Berner  Conventie,  waardoor  registratie  alleen  kan  worden  ingevoerd  wanneer  er  harmonisatie  heeft   plaatsgevonden.       §  5.4.2  P2p-­‐heffing   Een  andere  mogelijkheid  is  het  invoeren  van  een  p2p-­‐heffingssysteem.  Bij  dit  systeem  wordt  er  gebruik   gemaakt  van  heffingen  ter  compensatie  van  file  sharing,  met  andere  woorden  is  deze  heffing  gericht  op   het  downloaden  van  auteursrechtelijk  beschermd  werk.  Voorstanders  van  de  p2p-­‐heffing  nemen  aan   dat  de  groei  van  p2p-­‐gebruik  niet  meer  zal  afnemen  en  dat  het  daarom  verstandig  is  door  middel  van   een  heffingssysteem  compensatie  voor  auteursrechthebbenden  te  genereren.162  Deze  heffingen  worden   geïncasseerd  bij  Internet  service  providers  (ISP)    Daarbij  zal  een  wettelijke  gebruikslicentie  worden                                                                                                                           159

 Gedragscode  Notice-­‐and-­‐Take-­‐Down  2008    L.A.R.  Siemerink,  ‘IE(-­‐rechten),  P2P  en  ISP:  handhaving  van  auteursrechten  op  internet  nog  mogelijk?’  Maandblad  voor   Vermogensrecht  2008-­‐7/8,  p.  188.   161  ‘Symposium  Alternatieve  modellen  voor  auteursrecht:  de  toekomst  en  het  politieke  debat’,  Tweakers  24  februari  2014,   <www.tweakers.net>  (zoek  op  alternatieve  modellen  auteursrecht)     162  ‘Symposium  Alternatieve  modellen  voor  auteursrecht:  heffingensysteem’,  Tweakers  24  februari  2014,  <www.tweakers.net>   (zoek  op  alternatieve  modellen  auteursrecht)   160

56    

 

ingevoerd,  waardoor  file  sharing  wordt  gelegaliseerd  voor  niet-­‐commerciële  gebruikers.163  Commerciële   gebruikers  zullen  in  dit  geval  wel  moeten  betalen  voor  het  gebruik  van  auteursrechtelijk  beschermd   werk,  omdat  de  wettelijke  gebruikslicentie  niet  op  hen  van  toepassing  in.  Wanneer  commerciële   gebruikers  zich  hier  niet  aan  houden  levert  dit  een  inbreuk  op  het  auteursrecht  op.  De   handhavingskosten  zullen  afnemen,  doordat  niet-­‐commerciële  gebruikers  vrij  gebruik  mogen  maken  van   auteursrechtelijk  beschermd  werk  zolang  de  heffing  wordt  betaald.  Er  lijken  veel  voordelen  te  zijn,  maar   toch  kleven  er  ook  nadelen  aan  deze  heffing.  Doordat  in  een  dergelijk  systeem  een  vaste  vergoeding   gehanteerd  moet  worden,  kan  het  zijn  dat  de  gebruiker  eigenlijk  niet  betaalt  wat  hij  consumeert.  In   verhouding  kan  er  juist  te  veel  of  te  weinig  betaald  worden.  Sommige  internetgebruikers  maken   helemaal  geen  gebruik  van  auteursrechtelijk  beschermd  werk  door  middel  van  file  sharing,  maar  betalen   in  dat  geval  wel  voor  het  gebruik  van  anderen.164  Dat  klinkt  erg  solidaire,  maar  daar  zit  in  de  praktijk   niemand  op  te  wachten.  Zoals  eerder  genoemd  nemen  handhavingskosten  af,  maar  daarentegen  zullen   administratiekosten  stijgen.  Dit  zal  gebeuren,  omdat  er  moet  worden  bijgehouden  wat  de  inkomsten   zijn  en  aan  wie  dat  geld  toe  komt.  De  vraag  is  of  een  dergelijk  systeem  wel  genoeg  transparantie  zal   bieden.  Met  andere  woorden,  komt  het  geld  wel  aan  bij  de  auteursrechthebbenden.  Wanneer  er  sprake   is  van  collectief  beheer  is  er  geen  ruimte  voor  het  belang  van  het  individu.  Er  kan  geen  rekening   gehouden  worden  met  individuele  belangen  van  auteursrechthebbenden.  Er  is  ook  geen  ruimte  voor   marktwerking.165  Dit  maakt  het  voor  hen  moeilijk  om  in  succes  boven  andere  auteursrechthebbenden   uit  te  stijgen.  Door  deze  nadelen  is  een  heffingssysteem  geen  passende  oplossing.  Het  sluit  niet  aan  bij   de  belangen  van  auteursrechthebbenden,  omdat  geen  rekening  wordt  gehouden  met  het  individu.  Het   brengt  een  administratieve  rompslomp  met  zich  mee.  Hierdoor  komt  de  transparantie  in  gevaar.   Daarnaast  betalen  legale  gebruikers,  die  gebruik  maken  van  diensten  als  Spotify,  ook  mee  aan  illegaal   gebruik  van  medegebruikers.  De  eerlijke  gebruiker  betaald  zo  dubbel.  Op  deze  manier  wordt  eerlijk   gebruik  ‘bestraft’  en  kan  geen  fair  systeem  ontstaan.  Illegaal  gebruik  van  auteursrechtelijk  beschermd   werk  wordt  gelegaliseerd,  zodat  het  knelpunt  met  betrekking  tot  auteursrecht  en  internet  zich  oplost.   Dit  lijkt  in  mijn  ogen  meer  een  pleister  op  de  wond  dan  een  daadwerkelijke  genezing.     §  5.4.3  User-­‐generated  content   Het  verruimen  van  de  citaatexceptie  van  artikel  15a  Auteurswet  behoort  tevens  tot  de  mogelijkheden   waarmee  de  veranderende  wensen  ten  aanzien  van  het  auteursrecht  kunnen  worden  voldaan.  Het  is   geen  alternatief  voor  het  auteursrecht,  maar  zorgt  wel  voor  een  verruiming  van  de  huidige   mogelijkheden  die  het  auteursrecht  biedt.  Door  deze  verruiming  ontstaat  voor  de  gebruiker,  onder  de   noemer  user-­‐generated  content,  een  grotere  vrijheid  om  werken  creatief  te  hergebruiken.  Dit  houdt  in   dat  de  gebruiker  door  gebruik  te  maken  van  een  wettelijke  beperking  op  het  auteursrecht  van  de  maker   een  werk  mag  gebruiken  voor  user-­‐generated  content.  User  generated-­‐content  geeft  de  gebruiker  een   wettelijke  basis  om  te  remixen.  Op  verzoek  van  de  Staatssecretaris  van  Veiligheid  en  Justitie  heeft  de   Commissie  van  Auteursrecht  een  advies  opgesteld  met  betrekking  tot  dit  onderwerp  en  de   mogelijkheden  hiervan.  Hierin  wordt  user-­‐generated  content  als  volgt  gedefinieerd:  ‘een  bewerking  van   bestaande  werken  voor  niet-­‐professionele  doeleinden  waarbij  een  creatieve  bewerkingsslag  heeft   plaatsgevonden’.  Met  andere  woorden,  een  niet-­‐commerciële  gebruiker  mag  een  bestaand  werk   creatief  bewerken.  De  commerciële  gebruiker  kan  geen  gebruik  maken  van  werken  op  basis  van  user-­‐ generated  content  en  blijft  hiervoor  toestemming  vragen  en  vergoedingen  uitkeren.  Bewerkingen                                                                                                                           163

 J.A.  Pouwelse  e.a.,  ‘Pirates  and  Samaritans:  a  Decade  of  Measurements  on  Peer  Production  and  their  Implications  for  Net   Neutrality  and  Copyright’,  Delft  University  of  Technology,  Parallel  and  Distributed  Systems,  p.18-­‐19.   164  L.A.R.  Siemerink,  ‘IE(-­‐rechten),  P2P  en  ISP:  handhaving  van  auteursrechten  op  internet  nog  mogelijk?’  Maandblad  voor   Vermogensrecht  2008-­‐7/8,  p.  185.   165  Google  Nederland  &  de  Federatie  Auteursrechtbelangen,’  Flexibel  auteursrecht:  samen  op  weg  naar  oplossingen’,   werkconferentie  23  april  2013,  p.  17-­‐18.  

57    

 

mogen  door  gebruikers  op  het  internet  worden  geplaatst,  daarbij  valt  te  denken  aan  het  plaatsen  van   het  werk  op  platforms  als  YouTube,  Facebook  etc.166     Artikel  15a  Auteurswet  zegt  het  volgende:     1.Als  inbreuk  op  het  auteursrecht  op  een  werk  van  letterkunde,  wetenschap  of  kunst  wordt  niet   beschouwd  het  citeren  uit  een  werk  in  een  aankondiging,  beoordeling,  polemiek  of  wetenschappelijke   verhandeling  of  voor  een  uiting  met  een  vergelijkbaar  doel  mits:   1°.het  werk  waaruit  geciteerd  wordt  rechtmatig  openbaar  gemaakt  is;   2°.het  citeren  in  overeenstemming  is  met  hetgeen  naar  de  regels  van  het  maatschappelijk   verkeer  redelijkerwijs  geoorloofd  is  en  aantal  en  omvang  der  geciteerde  gedeelten  door  het  te   bereiken  doel  zijn  gerechtvaardigd;   3°.  artikel  25  in  acht  wordt  genomen;  en   4°.voor  zover  redelijkerwijs  mogelijk,  de  bron,  waaronder  de  naam  van  de  maker,  op  duidelijke   wijze  wordt  vermeld.   2.Onder  citeren  wordt  in  dit  artikel  mede  begrepen  het  citeren  in  de  vorm  van  persoverzichten  uit  in  een   dag-­‐,  nieuws-­‐  of  weekblad  of  tijdschrift  verschenen  artikelen.   3.Dit  artikel  is  mede  van  toepassing  op  het  citeren  in  een  andere  taal  dan  de  oorspronkelijke.     In  het  adviesrapport  aan  de  Staatssecretaris  van  Veiligheid  en  Justitie  komt  de  Commissie  van   Auteursrecht  tot  de  conclusie  dat  er  in  artikel  15a  Auteurswet  ruimte  is  een  apart  lid  toe  te  voegen  dat   bepaalt  dat  ook  het  citeren  van  werken  binnen  het  kader  van  user-­‐generated  content  geoorloofd  is,  mits   aan  de  in  lid  1  genoemde  voorwaarden  is  voldaan.  Daarbij  wordt  tevens  het  Europese  recht  nageslagen   en  komt  de  Commissie  tot  de  conclusie  dat  de  Auteursrechtrichtlijn  flexibiliteit  biedt  door  in  artikel  5  lid   3  onder  d  te  spreken  van  ‘het  citeren  ten  behoeve  van  kritieken  en  recensies  en  voor  soortgelijke   doeleinden’.  De  Commissie  ziet  een  mogelijkheid  user-­‐generated  content  te  plaatsen  onder    ‘soortgelijke   doeleinden’.  Het  begrip  user-­‐generated  content  moet  in  dat  geval  voldoende  duidelijk  in  de  wet  zijn   omschreven  en  nader  zijn  omlijnd  in  de  Memorie  van  Toelichting.  Met  een  kleine  wetswijziging  kan  zo   de  flexibiliteit  ten  aanzien  van  gebruik  van  werken  voor  user-­‐generated  content  vergroot  worden.  167   Deze  oplossing  wordt  gepresenteerd  als  een  win-­‐win  situatie  voor  de  auteursrechthebbende  en  de   gebruiker.  De  gebruiker  boekt  zeker  winst  wanneer  het  creëren  van  user-­‐generated  content  wordt   toegestaan  onder  de  citaatexceptie.  De  gebruiker  mag  namelijk  meer.  Heb  je  als  gebruiker  zin  om  dat   leuke  filmpje  op  je  telefoon  te  voorzien  van  een  hip  achtergrond  muziekje  en  wil  je  het  daarna  op   internet  te  zetten,  dan  kan  niemand  je  meer  tegenhouden  want  het  mag.  Als  rechthebbende  kom  je  ten   aanzien  van  de  niet-­‐commerciële  gebruiker  aardig  buitenspel  te  staan.  Door  deze  regeling  zullen   auteursrechthebbenden  lijdzaam  moeten  toezien  hoe  hun  werken  op  basis  van  user-­‐generated  content   door  derden  bewerkt  mogen  worden.  De  auteursrechthebbende  heeft  hierin  geen  vrije  wil  meer,  maar   moet  bewerkingen  die  onder  user-­‐generated  content  vallen  accepteren.  Tijden  veranderen,  maar   betekent  ook  dat  daarmee  eenieders  wil  verandert  ten  aanzien  van  wat  eigen  is?  Er  wordt  in  het  advies   van  de  Commissie  Auteursrecht  namelijk  klakkeloos  aangenomen  dat  auteursrechthebbenden  hun  werk   tegenwoordig  maar  wat  graag  beschikbaar  stellen  voor  hergebruik.  Die  aanname  is  wat  mij  betreft  iets   te  snel  gemaakt.  Natuurlijk  ligt  het  tegenwoordig  meer  voor  de  hand  dat  werken  beschikbaar  worden   gesteld  voor  hergebruik,  maar  dit  gebeurt  in  dat  geval  uit  vrije  wil.  Zoals  ook  het  geval  is  bij  het  gebruik                                                                                                                           166

 Advies  Commissie  Auteursrecht,  Advies  aan  de  Staatssecretaris  van  Veiligheid  en  Justitie  over  de  mogelijkheden  van  het   invoeren  van  een  flexibel  systeem  van  beperkingen  op  het  auteursrecht,  p.8.   167  Advies  Commissie  Auteursrecht,  Advies  aan  de  Staatssecretaris  van  Veiligheid  en  Justitie  over  de  mogelijkheden  van  het   invoeren  van  een  flexibel  systeem  van  beperkingen  op  het  auteursrecht,  p.15.  

58    

 

van  een  Creative  Commons-­‐licentie.  Wanneer  user-­‐generated  content  in  de  wet  wordt  opgenomen,   bestaat  er  geen  vrije  wil  meer  voor  de  auteursrechthebbende.  Het  toestaan  van  gebruik  in  het  kader  van   user-­‐generated  content  is  dan  een  kwestie  van  moeten.  In  tegenstelling  met  p2p-­‐heffing  krijgt  de   auteursrechthebbende  geen  vergoeding  voor  het  gebruik  van  werken.  Er  kleeft  dus  ook  geen  financieel   voordeel  voor  de  auteursrechthebbende  aan  user  generated-­‐content.  Internationaal  gezien  bereikt   Nederland,  door  een  van  de  weinige  landen  te  zijn  die  gebruik  op  basis  van  user-­‐generated  content   toestaat  niet  veel.  Zoals  al  eerder  genoemd  kent  internet  geen  landsgrenzen.  Een  beperking  op  het   auteursrecht  maken  op  basis  van  user-­‐generated  content  zal  alleen  zinvol  zijn  als  dit  op  internationaal   niveau  gebeurd.       §  5.4.4  Creative  Commons  onder  deze  omstandigheden   De  voorgaande  alternatieven  kennen  allemaal  voor-­‐  en  nadelen.  Daarom  is  het  belangrijk  na  te  gaan  wat   de  consequenties  ten  aanzien  van  Creative  Commons  zijn  wanneer  een  van  deze  alternatieven  wordt   ingevoerd.  Houdt  Creative  Commons  zich  naast  het  invoeren  van  een  alternatief  staande?  Of  is  in  stand   houden  van  het  huidige  auteursrecht  in  combinatie  met  Creative  Commons  een  betere  optie?  De   alternatieven  worden  in  chronologische  volgorde  behandeld,  waarna  een  conclusie  wordt  gevormd  met   betrekking  tot  bovenstaande  vragen.     Registratie  van  werken  zou  de  Creative  Commons-­‐licentie  overbodig  maken,  omdat  de  keuze  om   hergebruik  toe  te  staan  is  gelegen  in  het  niet  laten  registreren  van  een  werk.  Niet  handelen  laat   hergebruik  toe.  Het  enige  verschil  is  dat  niet  handelen  hergebruik  ook  in  commerciële  zin  toelaat.  Er  kan   geen  onderscheid  gemaakt  worden  tussen  commercieel  en  niet-­‐commercieel.  Het  is  of  wel  registreren   en  je  rechten  uitoefenen,  of  niet  registreren  en  hergebruik  toestaan.  Wanneer  dit  alternatief  zou   worden  ingevoerd  houdt  Creative  Commons  zich  niet  staande,  tenzij  er  een  constructie  wordt   vormgegeven  waarbij  commercieel  gebruik  niet  toegestaan  is.  De  auteursrechthebbende  zal  in  dat  geval   het  werk  wel  moeten  registreren,  maar  een  Creative  Commons-­‐licentie  kunnen  gebruiken  om  remix  toe   te  staan  voor  niet-­‐commerciële  gebruikers.  Het  nadeel  is  dat  een  dergelijke  constructie  erg  omslachtig   is,  waardoor  de  haalbaarheid  nihil  is.  In  geval  van  p2p-­‐heffing  botsen  de  principes  van  Creative   Commons  enorm  met  dit  alternatief.  Het  gebruik  van  werken  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie  is   kosteloos,  terwijl  er  door  p2p-­‐heffing  een  compensatie  voor  auteurs  wordt  gegenereerd.  Daarnaast   hoeft  de  auteursrechthebbende  niet  meer  aan  te  geven  of  het  werk  voor  hergebruik  mag  worden   gebruikt,  omdat  dit  is  gelegaliseerd  voor  niet-­‐commerciële  gebruikers.  Commerciële  gebruikers  mogen   geen  gebruik  maken  van  auteursrechtelijk  beschermd  werk.  Door  introductie  van  p2p-­‐heffing  zal   Creative  Commons  niet  veel  waarde  meer  hebben.  Creative  Commons  staat  namelijk  minder  toe  dan   een  p2p-­‐heffing.  Wanneer  p2p-­‐heffing  wordt  ingevoerd  kan  de  Creative  Commons-­‐licentie  nog  gebruikt   worden  om  commercieel  gebruik  toe  te  staan.  Andere  licentievormen  zijn  in  dat  geval  overbodig   geworden.  Wanneer  een  wetswijziging  wordt  gedaan  ten  behoeve  van  user  generated-­‐content  zal  deze   de  functie  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  deels  overnemen.  In  principe  staan  beiden  verschijnselen   hetzelfde  toe,  namelijk  hergebruik.  De  Creative  Commons-­‐licentie  kan  daarentegen  ook  commercieel   gebruik  toestaan,  wat  user-­‐generated  content  niet  doet.  Door  een  Creative  Commons-­‐licentie  zou   commercieel  gebruik  kunnen  worden  toegestaan,  maar  andere  licentievormen  zullen  overbodig   worden.  Deze  situatie  lijkt  op  de  situatie  bij  p2p-­‐heffing.  Wanneer  een  van  de  alternatieven  op  het   auteursrecht  wordt  ingevoerd  zal  de  waarde  van  Creative  Commons  afnemen.  In  twee  van  de  drie   gevallen  neemt  de  waarde  van  Creative  Commons  deels  af  en  in  het  andere  geval  zal  de  waarde  naar  het   nulpunt  dalen.  De  conclusie  die  daaruit  getrokken  mag  worden  is  dat  wanneer  er  veranderingen  op   auteursrechtelijk  gebied  plaats  zullen  vinden  Creative  Commons  overbodig  wordt.  Creative  Commons  is   daarom  een  tijdelijke  oplossing.     59    

 

§  5.5  Conclusie   Creative  Commons  is  een  mooie  poging  het  auteursrecht  op  een  gezonde  manier  te  behouden,  maar   voor  hoelang?  Het  is  namelijk  gebleken  dat  Creative  Commons  een  tijdelijke  oplossing  is  die  bij   veranderingen  binnen  het  auteursrecht  waarde  zal  verliezen.  Door  de  veranderende  opinie  ten  aanzien   van  het  auteursrecht  en  hergebruik  daarvan  zullen  veranderingen  op  auteursrechtelijk  gebied  in  de   toekomst  de  functie  van  Creative  Commons  overnemen.  Deze  veranderingen  zullen  aansluiten  bij  de   huidige  wensen  die  men  aan  het  auteursrecht  stelt.  Dit  zal  neerkomen  op  meer  informatievrijheid  en   meer  mogelijkheden  tot  hergebruik.  De  vraag  is  of  Creative  Commons  als  tijdelijke  oplossing  nog  even   stand  houdt  of  dat  een  van  deze  alternatieven  een  betere  uitkomst  geeft.  Persoonlijk  vind  ik  het  erg   belangrijk  dat  keuzes  gemaakt  kunnen  worden  uit  vrije  wil.  Toch  is  er  door  internet  een  beweging  in   gang  gezet  waarin  het  als  vanzelfsprekend  gezien  wordt  dat  alle  informatie  voor  iedereen  toegankelijk   is.  Zo  ook  auteursrechtelijk  beschermd  materiaal.  Selecteren,  kopiëren  en  plakken  lijken  tot  onze   dagelijkse  bezigheden  te  behoren.  Men  vindt  dat  wij  dit  mogen,  maar  vergeten  daarbij  dat  er  een   auteursrechthebbende  is  die  mogelijk  zijn  rechten  wil  exploiteren.  Wij  mogen  dit  helemaal  niet,  we   hebben  er  geen  recht  op,  de  auteursrechthebbende  heeft  hier  recht  op.  Mocht  de   auteursrechthebbende  geen  behoefte  hebben  om  dit  te  doen  en  hergebruik  toe  willen  staan,  dan  kan  hij   dit  door  middel  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  toestaan.  Dit  gebeurd  uit  vrije  wil.  Een   auteursrechthebbende  kan  hier  zelf  voor  kiezen.  De  alternatieven  bieden  niet  allemaal  een   keuzevrijheid.  User  generated-­‐content  en  p2p-­‐heffing  bieden  deze  vrijheid  niet.  De   auteursrechthebbende  moet  gebruik  door  niet-­‐commerciële  gebruikers  toestaan.  Toch  zijn  de  gevolgen   van  invoering  van  een  beperking  op  het  auteursrecht  op  basis  van  user  generated-­‐content  onschuldiger   dan  het  invoeren  van  p2p  heffing.  User  generated-­‐content  is  gericht  op  de  hobbyist  die  andere  werken   creatief  wil  bewerken.  Terwijl  p2p-­‐heffing  gericht  is  op  het  downloaden  van  auteursrechtelijk   beschermd  materiaal,  waarbij  de  heffing  het  downloadgedrag  rechtvaardigt.  Hiermee  wordt  in  mijn   ogen  de  verkeerde  boodschap  afgegeven  ten  aanzien  van  downloaden.  Het  wordt  gelegaliseerd  omdat   het  niet  meer  te  handhaven  is  en  dit  wordt  door  een  heffing  gerechtvaardigd.  Als  werken  geregistreerd   zouden  worden  wanneer  men  het  auteursrecht  wil  uitoefenen,  of  niet  geregistreerd  worden  wanneer   men  hergebruik  wil  toestaan,  bestaat  er  wel  een  vrije  wil.  Naar  mijn  mening  is  dat  goed,  maar  ik  vrees   dat  velen  dit  een  achteruitgang  van  het  auteursrecht  zouden  vinden.  Daarbij  komt  dat  dit  in  strijd  zou   zijn  met  de  Berner  Conventie  dat  een  verbod  op  formaliteitseisen  kent,  waardoor  dit  alternatief  niet   ingevoerd  kan  worden.  Dit  is  in  mijn  ogen  jammer  omdat  registratie  een  goed  alternatief  is,  aangezien  er   wordt  ingespeeld  op  veranderende  auteursrechtelijke  behoeften  ten  aanzien  van  het  internet,  zonder   dat  de  vrije  wil  van  partijen  wordt  beperkt.  In  de  nabije  toekomst  zal  de  meest  voor  de  hand  liggende   optie  het  invoeren  van  user  generated-­‐content  zijn.  Door  een  geringe  wetswijziging  kan  gebruik  van   auteursrechtelijk  materiaal  op  kleine  schaal  worden  toegestaan.  Creatief  gebruik  wordt  gelegaliseerd.   De  gebruiker  krijgt  hierdoor  meer  vrijheid  om  materiaal  te  gebruiken.  De  auteursrechthebbende  zal  dit   toe  moeten  staan  en  wellicht  kunnen  profiteren  van  groeiende  naamsbekendheid.  Creative  Commons   zou  in  dit  geval  gebruikt  kunnen  worden  om  commercieel  gebruik  toe  te  staan.  Voor  andere  doeleinden   zal  het  gebruik  van  Creative  Commons  niet  meer  noodzakelijk  zijn  omdat  de  regeling  voor  user-­‐ generated  content  hierin  voorziet.        

   

60    

 

  Hoofdstuk  6.  Algehele  conclusie  en  aanbevelingen  

 

  §  6.1  Conclusie     In  deze  scriptie  staat  de  volgende  onderzoeksvraag  centraal:     ‘Kan  er  sprake  zijn  van  het  prijsgeven  van  rechten  door  de  auteursrechthebbende  na  het  aanbieden  van   het  werk  op  het  internet  onder  een  Creative  Commons-­‐licentie?’     Creative  Commons  is  een  initiatief  dat  is  ontstaan  in  het  internettijdperk  om  aan  de  veranderende   behoeftes  ten  aanzien  van  het  auteursrecht  te  kunnen  voorzien.  Volgens  Creative  Commons  is  remixen   het  sleutelwoord  tot  succes.  In  een  tijd  waarin  auteursrechtelijk  beschermd  werk  makkelijk  toegankelijk   is  geworden,  maar  het  auteursrecht  stug  achterbleef,  biedt  Creative  Commons  een  uitkomst.  Het  is  als   het  ware  een  optiepakket  op  je  auteursrecht.  Als  auteursrechthebbende  kun  je  gebruikmaken  van  het   standaardpakket,  het  auteursrecht,  maar  daar  kun  je  opties  aan  toevoegen  die  het  aantrekkelijker   maken.  Er  is  voor  ieder  wat  wils.     Het  is  als  auteursrechthebbende  belangrijk  te  weten  of  het  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐licentie   nadelige  gevolgen  kan  hebben  op  de  afdwingbaarheid  van  auteursrechten.  Worden  er  door  het  gebruik   van  de  Creative  Commons-­‐licentie  rechten  prijsgegeven  of  blijven  deze  afdwingbaar.  Met  andere   woorden,  blijft  naast  het  gebruik  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  alles  auteursrechtelijk  gezien  bij  het   oude.  Uit  dit  onderzoek  is  naar  voren  gekomen  dat  het  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  niet   leidt  tot  het  prijsgeven  van  auteursrechten.  De  auteursrechthebbende  behoudt  alle  rechten  die  hem   door  het  auteursrecht  zijn  gegeven  en  daarbovenop  geeft  de  auteursrechthebbende  gebruikers  de   mogelijkheid  het  werk  te  gebruiken.  Er  worden  geen  rechten  prijsgegeven,  er  worden   gebruiksmogelijkheden  toegevoegd.  Er  ontstaat  iets  nieuws.     Sinds  de  introductie  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  versie  4.0  bestaat  er  één  wereldwijde  versie.  De   internationale  versie  is  weergegeven  in  algemenere  termen  afkomstig  uit  internationale  verdragen.  De   Creative  Commons-­‐licentie  heeft  hierdoor  in  elk  afzonderlijk  land  precies  dezelfde  voorwaarden   verkregen.  In  tegenstelling  tot  voorheen  bestaan  er  geen  afzonderlijk  vertaalde  versies  meer  die  zijn   aangepast  aan  de  wetgeving  van  een  specifiek  land.  Hierdoor  is  er  een  eenheid  in  het  systeem  gecreëerd   wat  internationaal  gezien  meer  duidelijkheid  geeft.  Dit  zal  voor  de  rechtspraak  gunstig  uitpakken,   aangezien  de  rechterlijke  macht  in  de  begin  jaren  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  niet  goed  wist  in   welke  context  de  licentie  geplaatst  moest  worden.  Hierdoor  liet  de  beargumentering  van  het  vonnis   vaak  te  wensen  over.  Door  de  jaren  heen  is  dit  verbeterd  en  is  men  de  Creative  Commons-­‐licentie  als   een  rechtsgeldig  instrument  gaan  zien.  Daarnaast  geeft  versie  4.0  van  de  Creative  Commons-­‐licentie  een   herstelmogelijkheid  bij  contractbreuk.  De  licentienemer  krijgt  30  dagen  hersteltijd  indien  de   licentiegever  een  fout  opmerkt  in  het  gebruik  van  de  licentie.  Deze  stap  is  een  positieve  wending  voor   beiden,  aangezien  de  licentiegever  de  mogelijkheid  heeft  de  licentienemer  op  een  fout  te  wijzen  en   nakoming  binnen  een  termijn  van  30  dagen  kan  eisen.  De  licentienemer  krijgt  de  kans  om  de  fout  te   herstellen  binnen  de  gestelde  termijn  zonder  dat  dit  gevolgen  zal  hebben.  Gebeurt  dit  niet  dan  vervalt   de  licentie  en  kan  de  licentiegever  zich  beroepen  op  het  auteursrecht.  Hieruit  mag  geconcludeerd   worden  dat  de  auteursrechthebbende  geen  auteursrechten  prijsgeeft  door  het  gebruik  van  een  Creative   Commons-­‐licentie.  Creative  Commons  creëert  een  extra  vorm  van  bescherming  bij  het  gebruik  van  de  

61    

 

licentie.  Wanneer  deze  stap  doorlopen  is  staat  het  de  auteursrechthebbende  nog  steeds  vrij  om  zich  te   beroepen  op  het  auteursrecht.       Aan  het  gebruik  van  een  Creative  Commons-­‐licentie  kleven  zowel  voor-­‐  als  nadelen.  Als  een  van  de   voordelen  wordt  gezien  dat  een  Creative  Commons-­‐licentie  de  rechtszekerheid  vergroot.  Door  het   gebruik  van  Creative  Commons  behoudt  de  auteursrechthebbende  zijn  auteursrechten  en  staat  gebruik   door  derden  toe  onder  de  vooraf  gestelde  voorwaarden.  Partijen  kennen  door  de  duidelijke   voorwaarden  hun  rechten  en  plichten.  Dit  voorkomt  auteursrechtelijke  problemen.  Een  ander  voordeel   is  dat  de  licentienemer  meer  mag  dan  deze  in  het  reguliere  auteursrecht  zou  mogen.  Hierdoor  ontstaat   de  mogelijkheid  om  te  remixen.  Creative  Commons  wil  de  ‘remix  culture’  graag  bevorderen.  Door   middel  van  deze  ‘remix  culture’  kunnen  auteursrechthebbenden  hun  bekendheid  vergroten  en   erkenning  krijgen  voor  hun  werk,  wat  ook  als  een  voordeel  gezien  wordt.  Creative  Commons  is  niet   bedoeld  om  financieel  gewin  te  behalen,  maar  om  deze  andere  waarden  te  versterken.  Een  van  de   nadelen  is  dat  de  licentienemer,  in  het  geval  de  licentiegever  niet  de  auteursrechthebbende  is,  niet   wordt  uitgesloten  op  het  maken  van  een  inbreuk  op  de  rechten  van  de  auteursrechthebbende.  Dit  heeft   tot  gevolg  dat  een  licentienemer  in  principe  altijd  een  controle  zal  moeten  uitvoeren  of  de  licentiegever   ook  daadwerkelijk  de  auteursrechthebbende  is.  In  de  praktijk  wordt  deze  controle  vrijwel  nooit   uitgevoerd  en  is  het  ook  erg  uitzonderlijk  als  de  licentiegever  niet  de  auteursrechthebbende  is,  maar   toch  kleeft  er  een  risico  aan  deze  aanname.  Een  ander  nadeel  kan  ontstaan  doordat  de  Creative   Commons-­‐licentie  kan  voortkomen  uit  een  al  bestaande  Creative  Commons-­‐licentie.  Wanneer  een   licentienemer  op  een  verkeerde  manier  verwijst  naar  de  toepasselijkheid  van  de  licentie  kan  dit  in  een   later  stadium  leiden  tot  meerdere  inbreuken  op  het  auteursrecht.  Andere  gebruikers  kunnen  het  werk  in   gebruik  nemen  vanuit  de  verkeerd  in  gebruik  genomen  Creative  Commons-­‐licentie  waardoor  deze   licentienemers  het  werk  ook  op  een  verkeerde  manier  in  gebruik  zullen  nemen.  Hierdoor  ontstaat  een   kettingreactie.  Daarnaast  vormen  de  licentievormen  die  remixen  verbieden  een  nadeel  om  de   doelstelling  van  Creative  Commons  te  behalen.  Deze  doelstelling  is  namelijk  het  remixen  van  werken   bevorderen,  wat  door  gebruik  van  deze  licenties  niet  behaald  wordt.     Door  de  veranderingen  die  het  internet  op  auteursrechtelijk  vlak  teweeg  heeft  gebracht  is  het  belangrijk   stil  te  staan  bij  de  houdbaarheid  van  Creative  Commons.  Creative  Commons  is  een  oplossing  van   tijdelijke  duur.  Bij  veranderingen  van  het  auteursrecht  die  een  betere  aansluiting  vinden  in  de  digitale   omgeving  zal  Creative  Commons  haar  waarde  verliezen.  Creative  Commons  zal  daardoor  overbodig   worden.  Er  wordt  gespeculeerd  over  de  verschillende  mogelijke  veranderingen  die  het  auteursrecht   door  zal  maken.  De  meest  voorname  hiervan  is  de  beperking  op  het  auteursrecht  door  middel  van  user-­‐ generated  content.  Deze  zal  ondergebracht  worden  in  de  citaatexceptie  van  artikel  15a  Auteurswet.   Hierdoor  krijgen  niet-­‐commerciële  gebruikers  de  mogelijkheid  werken  van  auteursrechthebbenden  te   gebruiken  voor  creatieve  doeleinden.  Met  andere  woorden  krijgen  gebruikers  een  wettelijke  basis  die   remixen  toestaat.  Dit  zal  Creative  Commons  grotendeels  overbodig  maken.  Toch  zal  deze  verandering  de   doelstelling  van  Creative  Commons  om  de  ‘remix  culture’  te  bevorderen  verwezenlijken.  Het  is  vanaf   dan  geen  keuzemogelijkheid  meer  om  remixen  van  auteursrechtelijk  beschermde  werken  toe  te  staan.   Iedere  auteursrechthebbende  moet  dit  toestaan.  Helaas  is  dit  slechts  op  nationaal  niveau.  Wanneer  dit   op  internationaal  niveau  gebeurt,  wordt  het  ideaal  wat  Creative  Commons  voor  ogen  had  behaald,   namelijk  het  teweegbrengen  van  een  ‘remix  culture’.           62    

 

§  6.2  Aanbevelingen     Door  het  voorgaande  onderzoek  ben  ik  tot  de  conclusie  gekomen  dat  Creative  Commons  een  oplossing   is  met  een  beperkte  houdbaarheidsdatum.  Creative  Commons  is  geen  blijvende  oplossing  voor  de   auteursrechtelijke  worsteling  die  is  ontstaan  door  het  internet.  Daarom  is  het  belangrijk  om  de  reële   mogelijkheden  die  uit  het  onderzoek  naar  voren  zijn  gekomen  uiteen  te  zetten.     Creative  Commons  doorzetten   Er  kan  gekozen  worden  Creative  Commons  door  te  zetten.  Creative  Commons  is  geen  oplossing  voor   altijd,  maar  zou  in  de  komende  jaren  nog  prima  kunnen  voldoen.  Creative  Commons  heeft  bewezen  te   werken  in  de  huidige  situatie.  Deze  situatie  lijkt  in  de  komende  jaren  niet  veel  te  veranderen.  Daarbij   heeft  Creative  Commons  naamsbekendheid  vergaard  waardoor  veel  gebruikers  al  bekend  zijn  met   Creative  Commons.  Zolang  er  nog  geen  passende  oplossing  is  voor  auteursrechtelijke  problemen  kan   Creative  Commons  als  tussenoplossing  nog  volstaan.  Zoals  onderzocht  voldoet  het  systeem  prima.   Auteursrechten  worden  behouden  en  er  kan  voldaan  worden  aan  de  veranderende  wensen  ten  aanzien   van  het  auteursrecht.  Er  wordt  informatievrijheid  gecreëerd.  Dit  gebeurt  uit  vrije  wil  van  de   auteursrechthebbenden.  Zij  kiezen  ervoor  om  hun  werk  onder  soepelere  omstandigheden  aan  te   bieden.  Wanneer  een  licentienemer  een  fout  maakt  in  het  gebruik  van  het  werk  dan  geeft  de   licentiegever  een  hersteltermijn  van  30  dagen.  Indien  de  fout  niet  binnen  30  dagen  wordt  herstelt  dan   kan  de  licentiegever  zich  beroepen  op  zijn  auteursrechten.  Deze  procedure  is  helder  en  eerlijk  voor   beide  partijen.  Dit  geeft  rechtszekerheid.  Ik  ben  van  mening  dat  het  goed  is  dat  de   auteursrechthebbende  kan  handelen  uit  vrije  wil.  Het  is  tenslotte  zijn  werk.  In  mijn  ogen  is  dat  de  kracht   van  Creative  Commons.  De  licentiegever  is  vrij  in  zijn  keuze  gebruik  te  maken  van  een  Creative   Commons-­‐licentie  en  kan  naar  eigen  wensen  invulling  geven  aan  deze  licentie  door  middel  van  de   keuzemogelijkheden  die  het  systeem  biedt.  Er  is  voor  ieder  wat  wils.  Degene  die  niet  wil  doet  niet  mee   en  maakt  gebruik  van  het  reguliere  auteursrecht.  Alles  is  mogelijk.     Zoals  ik  al  eerder  noemde  is  Creative  Commons  geen  oplossing  voor  altijd.  De  vraag  is  hoelang  Creative   Commons  nog  aan  de  behoeften  van  auteursrechthebbenden  en  gebruikers  kan  voldoen.  Momenteel   kan  Creative  Commons  dit  nog.  Toch  zal  in  de  komende  jaren  moeten  blijken  in  hoeverre  de  wensen  van   deze  doelgroepen  veranderen,  aangezien  het  internet  een  tendens  los  heeft  gemaakt  waarin   auteursrechten  minder  belangrijk  zijn  geworden  ten  aanzien  van  informatievrijheid.  Wanneer   informatievrijheid  in  de  toekomst  mogelijk  belangrijker  wordt  gevonden  dan  het  auteursrecht,  zal   Creative  Commons  overbodig  worden.  Dit  is  nu  nog  niet  het  geval,  waardoor  Creative  Commons  haar   uiterste  houdbaarheidsdatum  nog  niet  bereikt  heeft.     User-­‐generated  content   Wanneer  Creative  Commons  haar  uiterste  houdbaarheidsdatum  wel  bereikt  heeft  kan  er  een  oplossing   worden  gevonden  in  user-­‐generated  content.  User-­‐generated  content  zal  de  functie  van  Creative   Commons  overnemen.  In  principe  voorzien  beiden  in  dezelfde  functie,  het  toestaan  van  remixen.  Het   verschil  is  dat  Creative  Commons  remixen  toestaat  op  basis  van  de  vrije  wil  van  de   auteursrechthebbende,  in  geval  van  user-­‐generated  content  bestaat  deze  vrije  wil  van  de   auteursrechthebbende  niet.  De  grondslag  van  user-­‐generated  content  zal  gelegen  zijn  in  de  wet.  Deze   wordt  ondergebracht  in  de  citaatexceptie  van  artikel  15a  Auteurswet.  User-­‐generated  content  vormt   een  beperking  op  het  auteursrecht  van  de  auteursrechthebbende,  waardoor  de  gebruiker  een  grotere   vrijheid  in  het  gebruik  van  het  werk  krijgt.  De  gebruiker  mag  het  werk  creatief  bewerken  en  daarna  op   internetplatforms  plaatsen,  daarbij  moet  men  voldaan  hebben  aan  de  voorwaarden  van  het  citeren  uit   artikel  15a  lid  1  Auteurswet.  Het  voorgaande  geldt  alleen  voor  niet-­‐commercieel  gebruik.  Commerciële  

63    

 

gebruikers  moeten  zich  houden  aan  de  regels  uit  de  Auteurswet  en  kunnen  geen  gebruik  maken  van   deze  beperking.     Persoonlijk  vind  ik  het  een  minpunt  dat  deze  beperking  op  het  auteursrecht  auteursrechthebbende  de   vrijheid  ontneemt  zelf  te  beslissen  om  remixen  van  het  werk  toe  te  staan.  Maar  in  veranderende  tijden   kan  regelgeving  niet  altijd  blijven  voldoen  aan  de  behoeften  van  alle  partijen.  De  doorsnee   internetgebruiker  is  voor  informatievrijheid,  waardoor  het  auteursrecht  in  het  gedrang  komt.  Door  het   toestaan  van  user-­‐generated  content  worden  onschuldige  bewerkingen  gelegaliseerd.  Het  gaat  om   creatieve  bewerkingen  waar  het  internet  van  overstroomt,  maar  die  zo  onschuldig  zijn  dat  de   auteursrechthebbende  hier  niet  echt  last  van  kan  ondervinden.  Denk  hierbij  aan  een  privéfilmpje  dat   voorzien  is  van  muziek.  De  beperking  staat  dergelijk  gebruik  toe,  mits  is  voldaan  aan  de   citaatvoorwaarden  uit  artikel  15a  lid  1  Auteursrecht.  De  gebruiker  moet  de  bron,  waaronder  de  naam   van  de  maker  vermelden  en  mag  het  werk  niet  voor  commerciële  doeleinden  gebruiken.  Wellicht  kan  de   naamsbekendheid  van  de  auteursrechthebbende  toenemen  door  user-­‐generated  content.     De  voorwaarden  van  user-­‐generated  content  kunnen  vertaald  worden  naar  de  voorwaarden  uit  de   Creative  Commons-­‐licentie  CC-­‐BY-­‐NC  (Naamsvermelding-­‐NietCommercieel).  User-­‐generated  content   vervult  de  functie  van  deze  Creative  Commons-­‐licentie  en  laat  andere  licentievormen  overbodig   worden.  De  licentievormen  waarbij  afgeleide  werken  niet  toegestaan  zijn  en  gelijk  gedeeld  moet  worden   zijn  niet  meer  van  belang.  User-­‐generated  content  zorgt  ervoor  dat  remixen  een  wettelijke  basis  heeft   gekregen  waardoor  de  licentiegever  geen  keuze  meer  heeft  om  wel  of  geen  afgeleide  werken  toe  te   staan.  Gelijk  delen  heeft  in  dat  geval  ook  geen  functie  meer,  omdat  bij  de  wet  geremixt  mag  worden   zonder  dat  hier  een  licentie  voor  nodig  is.  Hierdoor  kan  men  niet  meer  verlangen  dat  een  bewerking   onder  dezelfde  licentie  wordt  aangeboden.  Door  user-­‐generated  content  zal  Creative  Commons  daarom   in  haar  huidige  verschijningsvorm  verdwijnen.     Toch  kan  Creative  Commons  de  leemte  in  deze  situatie  opvullen.  De  beperking  op  het  auteursrecht  door   middel  van  user-­‐generated  content  voorziet  niet  in  het  feit  dat  sommige  auteursrechthebbenden  hun   werk  ook  aan  commerciële  gebruikers  willen  aanbieden.  Wanneer  user-­‐generated  content  een   wettelijke  basis  krijgt  verliezen  de  huidige  licenties  van  Creative  Commons  hun  werking.  Deze  licenties   zullen  vervallen.  Creative  Commons  kan  ervoor  kiezen  een  licentie  te  ontwerpen  die  commerciële   gebruikers  toestaat  te  remixen.  Het  remixen  van  werken  door  commerciële  gebruikers  is  zonder  deze   licentie  niet  mogelijk.  Creative  Commons  zal  door  deze  stap  te  nemen  haar  ultieme  remixideaal  in   vervulling  zien  gaan.     Uiteraard  wordt  het  mooiste  resultaat  behaald  wanneer  user-­‐generated  content  op  internationaal   niveau  geharmoniseerd  wordt.  Wanneer  er  in  elk  land  andere  regels  gelden,  kan  er  nooit  een  goed   werkend  systeem  ontstaan  dat  respect  heeft  voor  de  auteursrechthebbende  en  de  gebruiker.   Harmonisatie  heeft  veel  tijd  nodig.  User-­‐generated  content  is  een  gepaste  oplossing  voor   auteursrechtelijke  problemen  wanneer  het  geharmoniseerd  is.  Wanneer  het  nog  niet  geharmoniseerd   is,  vormt  de  grenzeloosheid  van  het  internet  een  probleem  waardoor  de  beperking  op  het  auteursrecht   user-­‐generated  content  niet  goed  zal  functioneren.  In  dat  geval  kan  Creative  Commons  in  haar  huidige   verschijningsvorm  beter  nog  even  blijven  bestaan,  tot  op  internationaal  niveau  overeenstemming  is   gevormd  met  betrekking  tot  user-­‐generated  content.        

64    

  Bronvermelding  

 

 

  Artikelen     Google  Nederland   Google  Nederland  &  de  Federatie  Auteursrechtbelangen,’  Flexibel  auteursrecht:  samen  op  weg  naar   oplossingen’,  werkconferentie  23  april  2013,  p.  17-­‐18.     Hendriks  2006   N.A.H.  Hendriks,  'Creative  commons  in  Nederland:  flexibel  auteursrecht',  AMI  nr.  1,  jan./febr.  2006,  p.  1-­‐ 7     Hugenholtz  2008   P.B.  Hugenholtz,  ‘Toegang  tot  de  bron:  het  auteursrecht  en  het  internet’,  Ars  Aequi  2008,  p.  581-­‐  588.     Koelman  2009   K.J.  Koelman,  ‘Waarom  Creative  Commons  niet  kan  werken’,  Computerrecht  2009,  p.112.     Pouwelse  2009   J.A.  Pouwelse  e.a.,  ‘Pirates  and  Samaritans:  a  Decade  of  Measurements  on  Peer  Production  and  their   Implications  for  Net  Neutrality  and  Copyright’,  Delft  University  of  Technology,  Parallel  and  Distributed   Systems,  p.18-­‐19.     Rietjens  2006   B.  Rietjens,  ‘Over  leechers,  seeds  en  swarms:  auteursrechtelijke  aspecten  van  BitTorrent’,  AMI   2006-­‐1,  p.  8-­‐16.     Ringalda  2008   A.  Ringnalda,  ‘internet  en  recht:  een  selectie  uit  een  tour  d‘horizon  ’,  DJ  2008/1192,  p.490-­‐497.     Schuijt  2008     G.  Schuijt,  ‘De  juridische  relevantie  van  de  begrippen  ‘journalistiek’  en  ‘journalistieke     werkzaamheden’,  Mediaforum  2008-­‐5,  p  191-­‐196.     Siemerink  2008   L.A.R.  Siemerink,  ‘IE(-­‐rechten),  P2P  en  ISP:  handhaving  van  auteursrechten  op  internet  nog  mogelijk?’   Maandblad  voor  Vermogensrecht  2008-­‐7/8,  p.  179-­‐189.     Tjittes  2008   R.P.J.L.  Tjittes,  ‘Veelvoorkomende  misverstanden  bij  het  gebruik  van  Anglo-­‐Amerikaanse  termen  in   internationale  contracten’,  Contracteren  2008-­‐2,  p.  41.         65    

 

Van  der  Sloot  2011   B.  van  der  Sloot,  ‘Wikileaks:  te  actief  voor  een  webhoster,  te  passief  voor  een  journalistiek  medium’,  NJB   2011-­‐12,  p.  734-­‐739.    

  Literatuur     Frequin  2005   M.frequin,  Auteursrechtgids  voor  de  Nederlandse  praktijk,  Den  Haag:  Sdu  uitgevers  2005       Holzhauer  &  Gellaerts  2008   R.W.  Holzhauer  &  S.L.  Gellaerts,  Van  idee  naar  IE.  Kennismaking  met  het  intellectuele  eigendomsrecht,   Deventer:  Kluwer  2008     Kurose  2005   J.F.  Kurose  ,  Computernetwerken,  Amsterdam:  Pearson  Education  2005     Lessig  2006   L.  Lessig,  Code  v2.0,  New  York:  Basic  Books  2006     Mason   M.  Mason,  Piraterij;  Hoe  hackers,  punkkapitalisten  en  graffitimiljonairs  onze  cultuur  remixen  en  de   wereld  veranderen,  Amsterdam:  Lebowski  2010     Petersen  2009   P.Petersen,  Dreamweaver  CS4-­‐  de  basis,  Amsterdam:  Pearson  Education  2009     Spoor/Verkade/Visser  2005   J.H.  Spoor,  D.W.F.  Verkade  en  D.J.G.  Visser,  Auteursrecht,  naburige  rechten  en   databankenrecht,  Deventer:  Kluwer  2005     Svensson  &  Van  Wijk  2004   J.  Svensson  &  A.H.W.  van  Wijk,  ‘Gratis  zullen  we  alles  delen’,  in:  J.  Svensson  &  S.  Zouridis,   Waarden  en  normen  in  de  virtuele  wereld.  Twee  verkennende  studies  met  discussie,  Enschede:   Instituut  voor  Maatschappelijke  Veiligheidsvraagstukken  Universiteit  Twente  2004     Vanhees  1993   H.Vanhees,  Een  juridische  analyse  van  de  grondslagen,  inhoud  en  draagwijdte  van  auteursrechtelijke   exploitatiecontracten,  Apeldoorn:  Maklu  uitgevers  1993     Vanheste  2004   J.  Vanheste,  Het  handboek  voor  internet,  en  Intranet,  technologie,  Amsterdam:  Pearson  Education  2004             66    

Overige  Literatuur  

 

  Advies  Commissie  Auteursrecht  2012   Advies  Commissie  Auteursrecht,  Advies  aan  de  Staatssecretaris  van  Veiligheid  en  Justitie  over  de  mogelijkheden   van  het  invoeren  van  een  flexibel  systeem  van  beperkingen  op  het  auteursrecht,  21  maart  2012.     Gedragscode  Notice-­‐and-­‐Take-­‐Down  2008   Gedragscode  Notice-­‐and-­‐Take-­‐Down  2008     Informatie  A.  Engelfriet   Informatie  verkregen  uit  persoonlijk  bericht  van  mr.  ir.  A.  Engelfriet     Werkplan  2005-­‐2007   Creative  Commons  Nederland  Werkplan  2005-­‐2007      

Regelgeving  

  Auteurswet   -­‐ Artikel  1  Auteurswet   -­‐ Artikel  2  lid  2  Auteurswet   -­‐ Artikel  4  Auteurswet   -­‐ Artikel  7  Auteurswet   -­‐ Artikel  8  Auteurswet   -­‐ Artikel  10  lid  1  Auteurswet   -­‐ Artikel  12  lid  1  Auteurswet   -­‐ Artikel  13  Auteurswet   -­‐ Artikel  14  Auteurswet   -­‐ Artikel  15  Auteurswet   -­‐ Artikel  15a  Auteurswet   -­‐ Artikel  25  Auteurswet   -­‐ Artikel  47  Auteurswet     Burgerlijk  Wetboek   -­‐ Artikel  6:217  Burgerlijk  Wetboek   -­‐ Artikel  6:248  lid  2Burgerlijk  Wetboek   -­‐ Artikel  6:258  Burgerlijk  Wetboek   -­‐ Artikel  7:610  Burgerlijk  Wetboek     Richtlijnen   -­‐ Richtlijn  2001/29/EG  van  het  Europees  Parlement  en  de  Raad  van  22  mei  2001  (Richtlijn   betreffende  de  harmonisatie  van  bepaalde  aspecten  van  het  auteursrecht  en  de  naburige   rechten  in  de  informatiemaatschappij)           67    

 

Verdragen   -­‐ Berne  Convention  for  the  Protection  of  Literary  and  Artistic  Works  (1886)   -­‐ Universal  Copyright  Convention  (1952)   -­‐ International  Intellectual  Property  Alliance  (1984)   -­‐ Agreement  on  trade  related  aspects  of  intellectual  property  rights  (1994)   -­‐ Communications  Decency  Act  (1996)   -­‐ WIPO  Copyright  Treaty  (1996)   -­‐ WIPO  Treaty  on  Preformances  and  Phonograms  (1996)   -­‐ Digital  Millennium  Copyright  Act  (1998)     Overige   -­‐ Bill  of  Rights  First  Amendment  (Religion,  Speech,  Press,  Assembly,  Petition)      

Jurisprudentie  

  Rechtbank   -­‐ Rechtbank  Amsterdam  24  mei  1995  (Coss/TM  Data),  Computerrecht  1997/2,  p.  63-­‐65.   -­‐ Rechtbank  Amsterdam  24  september  1997(Heg  c.s./de  Volkskrant),  Informatierecht/AMI   1997/6,  p.  194-­‐197.   -­‐ Rechtbank  Rotterdam  22  augustus  2000,  nr.  139609/KG  ZA  00-­‐846  r.o.  4.11.  (PCM/Kranten.com)   -­‐ Rechtbank  Leeuwarden  30  oktober  2003,  LJN  AN4570  r.o.  6.  (Batavus/Bikemotion)   -­‐ Rechtbank  Haarlem  3  december  2003  (FC  Knudde),  AMI  2004-­‐3,  p.  112-­‐113   -­‐ Rechtbank  Amsterdam  (vzr.)  9  maart  2006,  nr.  334492/KG06-­‐176SR  (Curry/Weekend)   -­‐ Rechtbank  Arnhem  19  april  2007,  LJN  BA5689,  152645   -­‐ Rechtbank  Amsterdam  (vzr.)  30  juli  2009,  LJN  BJ4298   -­‐ Rechtbank  Amsterdam  16  juni  2010,  LJN  BN1626   -­‐ Rechtbank  's-­‐Gravenhage  (vzr.)  19  juli  2010,  LJN  BN1445  (BREIN/Ziggo)   -­‐ Rechtbank  ‘s-­‐Gravenhage  (vzr.)  4  mei  2011,  LJN  BQ3525   -­‐ Rechtbank  's-­‐Gravenhage  11  januari  2012,  LJN  BV0549,  r.o.  5.3  (BREIN/Ziggo  &  XS4ALL)     -­‐ Rechtbank  's-­‐Gravenhage  10  mei  2012,  LJN  BW5387  (BREIN/UPC  e.a.)     Gerechtshoven   -­‐ Gerechtshof  Amsterdam,  8  oktober  2013  LJN  200.122.673/01  (Loo/Buis)   -­‐ Gerechtshof  's-­‐Gravenhage  28  januari  2014,  ECLI:NL:GHDHA:2014:88     Hoge  Raad   -­‐ Hoge  Raad  28  juni  1946,  NJ  1946,  712  (Van  Gelder/Van  Rijn)   -­‐ Hoge  Raad  25  maart  1949,  NJ  1950,  643  (La  belle  et  la  bête)   -­‐ Hoge  Raad  4  januari  1991,  NJ  1991,608  r.o.  3.4.  (Romme/  Van  Dale)   -­‐ Hoge  Raad  21  februari  1992,  NJ  1993,  164  (MB/Mattel)   -­‐ Hoge  Raad  20  oktober  1995,  NJ  1996,  682  (Dior/Evora)   -­‐ Hoge  Raad  16  juni  2006,  LJN  AU8940  (Lancome/Kecofa)   -­‐ Hoge  Raad  30  mei  2008,  LJN  BC2153  (Endstra)         68    

 

Overige   -­‐ Benelux  Gerechtshof  22  mei  1987,  NJ  1987,  881  (Screenoprints)   -­‐ Hof  van  Jusitie  EG  20  oktober  1993,  AMI  1994,  p.  91-­‐93  (Phil  Collins-­‐arrest)   -­‐

2001  US  Dist.  LEXIS  2186  (N.D.  Cal.  Mar.  5,  2001),  aff’d,  284  F.  3d  1091  (9th  Cir.  2002)  (E&M  Records  vs.   Napster)  

-­‐ -­‐ -­‐

Supreme  Court  of  the  United  States  15  januari  2003,  537  U.S.  186  (Eldred/Ashcroft)   Højesteret  (Hoge  Raad  Denemarken)  27  mei  2010,  sag  153/2009  (Telenor/IFPI)   EHRM  19/02/2013,  zaaknr.  40397/12,  Neij  &  Sunde  

   

Elektronische  bronnen     Achtergrond   ‘Achtergrond’,  Creative  Commons  23  december  2013,  <www.creativecommons.nl>  (zoek  op   Achtergrond)     Amerikaans  juridisch  nieuws  16  oktober  2008   ‘Amerikaans  juridisch  nieuws  16  oktober  2008’,  Van  der  Zandt,  PLLC  1  febrauri  2014,  <www.cz-­‐law.com>   (zoek  op  Jacobsen  v.  Katzer)     Artistic  License   ‘Artistic  License’,  Wikipedia  1  februari  2014,  <www.wikipedia.nl>  (zoek  op  Artistic  License)     BUMA  Pilot   ‘BUMA  Pilot’,  De  pilot  flexibel  rechtenbeheer  van  Creative  Commons  Nederland  en  Buma/Stemra’,   Creative  Commons  24  februari  2014,  <www.creativecommons.nl>  (zoek  op  Buma  pilot)     Cablegate   ‘Cablegate’,  Wikipedia  3  december  2013,  <www.wikipedia.nl>    (zoek  op  Cablegate)     Chang  v.  Virgin  Mobile   ‘Chang  v.  Virgin  Mobile’,  Creative  Commons  21  januari  2014,  <www.creativecommons.org>  (zoek  op   Chang  v.  Virgin  Mobile)     Collateral  Murder   ‘Collateral  Murder’,  Wikipedia  3  december  2013,  <www.wikipedia.nl>    (zoek  op  Collateral  Muder)     Copyright  in  general   ‘Copyright  in  general’,  U.S.  Copyright  Office  15  december  2013,  <www.copyright.gov>  (zoek  op   Copyright  in  general)     Creative  Commons  lanceert  licenties  versie  4.0   ‘Creative  Commons  lanceert  licenties  versie  4.0’,  Kennisland  3  januari  2014,  <www.kennisland.nl>  (zoek   op  Creative  Commons  versie  4.0)             69    

 

Curry’s  beroep  op  Creative  Commons  licentie   ‘Curry’s  beroep  op  Creative  Commons  licentie’,  SOLV  10  januari  2014,  <www.solv.nl>  (zoek  op  Curry   Creative  Commons)     Darfurnica   ‘Darfurnica’,  Nadia  Plesner  <www.nadiaplesner.com>     De  copyright  notice   ‘De  copyright  notice’,  Ius  mentis  28  november  2013,  <www.iusmentis.nl>  (zoek  op  copyright  notice)     Digital  Ristriction  Management   ‘Digital  Ristriction  Management’,  FSFE  15  december  2013,  <www.fsfe.org>  (zoek  op  Digital  Ristriction   Management)     Duur  van  het  auteursrecht   ‘Duur  van  het  Auteursrecht’,  Federatie  Auteursrechtbelangen  18  november  2013,   <www.auteursrecht.nl>  (zoek  op  auteursrecht  testament)     DRM   ‘DRM’,  Wikipedia  15  december  2013,  <www.wikipedia.nl>    (zoek  op  DRM)     Flickr   <www.flickr.com>     Geldigheid  van  open  source  licenties:  de  Artistic  License   ‘Geldigheid  van  open  source  licenties:  de  Artistic  License’,  Ius  Mentis  1  februari  2014,   <www.iusmentis.nl>  (zoek  op  Artistic  license)     Gerlach  vs.  DVU   ‘Gerlach  vs.  DVU’,  Creative  Commons  18  februari  2014,  <www.creativecommons.org>  (zoek  op  Gerlach   DVU)     instituut  voor  Informatierecht   ‘Instituut  voor  Informatierecht’,  Ivir  23  december  2013,  <www.ivir.nl>  (zoek  op  about)     Is  de  GPL  een  contract?   ‘Is  de  GPL  een  contract?’,  Ius  Mentis  4  januari  2014,  <www.iusmentis.nl>  (zoek  op  GPL)       Jacobsen  v.  Katzer   ‘Jacobsen  v.  Katzer’,  Creative  Commons  5  februari  2014,  <www.creativecommons.org>  (zoek  op   Jacobsen  Katzer)     Julian  Assange   ‘Julian  Assange’,  Wikipedia  3  december  2013,  <www.wikipedia.nl>    (zoek  op  Julian  Assange)           70    

 

Klokkenluider  Bradley  Manning  krijgt  35  jaar  cel   ‘Klokkenluider  Bradley  Manning  krijgt  35  jaar  cel’,  Nu.nl  4  december  2013  ,  <www.nu.nl>  (zoek  op   Bradley  Manning)     Lawrence  Lessig  vecht  tegen  de  rechtenoorlog   ‘Lawrence  Lessig  vecht  tegen  de  rechtenoorlog’,  Netkwesties  21  december  2013,  <www.recht.nl>  (zoek   op  Interview  Lawrence  Lessig)     Nadia  Plesner  wint  van  Louis  Vuitton  met  vrijheid  van  meningsuiting   ‘Nadia  Plesner  wint  van  Louis  Vuitton  met  vrijheid  van  meningsuiting’,  SOLV  3  december  2013,   <www.solv.nl>  (zoek  op  Nadia  Plesner)     No.  71036  N.  v.  Newspaper   ‘No.  71036  N.  v.  Newspaper,  Creative  Commons  20  februari  2014,  <www.creativecommons.org>  (zoek   op  Newspaper  71036)     Open  source  licenties  rechtsgeldig  in  VS   ‘Open  source  licenties  rechtsgeldig  in  VS’,  Ius  Mentis  1  februari  2014,  <www.iusmentis.nl>  (zoek  op   open  source  licenties)     Opensourcesoftware   ‘Opensourcesoftware’,  Wikipedia  1  februari  2014,  <www.wikipedia.nl>  (zoek  op  Opensourcesoftware)     Organisatie   ‘Organisatie’,  Buma/Stemra  24  februari  2014,  <www.bumastemra.nl>  (zoek  op  Organisatie)     Over  de  FSFE   ‘Over  de  FSFE’,  FSFE  20  december  2013,  <www.fsfe.org>  (zoek  op  GPL-­‐licentie)     Publiek  Domein   ‘Publiek  domein’,  Creative  Commons  20  december  2013,  <www.creativecommons.nl>  (zoek  op  Publiek   domein)     Rechtsgeldigheid  Creative  Commons  Licentie  Duitsland  bevestigd   ‘Rechtsgeldigheid  Creative  Commons  Licentie  Duitsland  bevestigd’,  Creative  Commons  18  februari  2014,   <www.creativecommons.nl>  (zoek  op  Rechtsgeldigheid  Creative  Commons  Duitsland)     Rechtzaak  wegens  gebruik  Creative  Commons  foto   ‘Rechtzaak  wegens  gebruik  Creative  Commons  foto’,  Ius  Mentis  1  februari  2014,  <www.iusmentis.nl>   (zoek  op  Virgin  Creative  Commons)     Simple  living   ‘Simple  living’,  Nadia  Plesner  <www.nadiaplesner.com>     Symposium  Alternatieve  modellen  voor  auteursrecht:  de  toekomst  en  het  politieke  debat   ‘Symposium  Alternatieve  modellen  voor  auteursrecht:  de  toekomst  en  het  politieke  debat’,  Tweakers  24   februari  2014,  <www.tweakers.net>  (zoek  op  alternatieve  modellen  auteursrecht)     71    

 

Symposium  Alternatieve  modellen  voor  auteursrecht:  heffingensysteem   ‘Symposium  Alternatieve  modellen  voor  auteursrecht:  heffingensysteem’,  Tweakers  24  februari  2014,   <www.tweakers.net>  (zoek  op  alternatieve  modellen  auteursrecht)     The  Pirate  bay  kopje  onder  in  Nederland?   ‘The  Pirate  bay  kopje  onder  in  Nederland?’,  Copyright2.0  24  februari  2014,  <www.copyright20.nl>    (zoek   op  Pirate  Bay)     Uitleg  bij  de  Creative  Commons  licenties     ‘Uitleg  bij  de  Creative  Commons  licenties’,  Creative  Commons  Nederland  13  februari  2014,   <www.creativecommons.nl>  (zoek  op  licenties)     Verklaring  van  rechten  en  verantwoordelijkheden   ‘Verklaring  van  rechten  en  verantwoordelijkheden’,  Facebook  11  november  2013,  <www.facebook.com>   (zoek  op  legal  terms)     Verplichtingen  bij  gebruik  open  source  programmatuur   ‘Verplichtingen  bij  gebruik  open  source  programmatuur  –  U.S.  Court  of  Appeals  for  the  Federal  Circuit   inzake  Robert  Jacobsen  v.  Matthew  Katzer’,  De  Gier  Stam  &  advocaten  1  februari  2014,  <www.degier-­‐ stam.nl>  (zoek  op  Jacobsen  v.  Katzer)     Wat  is  BREIN?   ‘Wat  is  BREIN?’,  Stichting  BREIN  1  december  2013,    <www.anti-­‐piracy.nl>  (zoek  op  Wat  is  BREIN?)     What  is  DRM?   ‘What  is  DRM?’,  FSFE  15  december  2013,    (zoek  op  What  is  DRM?)     Wikileaks   ‘Wikileaks’,  Wikipedia  3  december  2013,  <www.wikipedia.nl>    (zoek  op  Wikileaks)     Wikileaks:  wat  leert  het  ins  echt?   ‘Wikileaks:  wat  leert  het  ons  echt?’,  Nederlands  Juristenblad  4  december  2013,  <www.njb.nl>  (zoek  op   Wikileaks)     Wikileaks  plaatst  geheim  bestand   ‘Wikileaks  plaatst  geheim  bestand’,  NOS  4  december  2013,  <www.nos.nl>  (zoek  op  geheim  bestand   Wikileaks)     Worldwide   ‘Worldwide’,  Creative  Commons  27  december  2013,    (zoek  op  Worldwide)     Zweedse  internetpiraten  moeten  jaar  de  cel  in   ‘Zweedse  internetpiraten  moeten  jaar  de  cel  in’,  Nu.nl  29  november  2013,  <www.nu.nl>  (zoek  op  Pirate   bay  gevangenisstraf)  

   

72    

  Bijlagen  

 

  Bijlage  1  The  pirate  bay-­‐  jurisprudentie  §  2.5.2  

168

 

                                                                                                                        168

 ‘The  Pirate  bay  kopje  onder  in  Nederland?’,  Copyright2.0  24  februari  2014,  <www.copyright20.nl>    (zoek  op  Pirate  Bay)  

  73    

  Bijlage  2  ‘Darfurnica’,  Nadia  Plesner  <www.nadiaplesner.com>    

 

 

    ‘Simple  living’,  Nadia  Plesner  <www.nadiaplesner.com>    

 

 

74