CREATIEF MET MAkkElIjk En zelf houtbewerken Andy STAndIng

CREATIEF MET makkelijk en zelf houtbewerken

Andy Standing

inleiding Wat denk je te kunnen maken met één plank? Een vloerplank, misschien, of een legplank? En toch, met wat verbeelding haal je er heel wat meer uit! Dit boek biedt je inspiratie én concrete plannen om een reeks nuttige en functionele voorwerpen te maken voor thuis en de werkplaats, zonder dat een uitvoerige lijst materiaal nodig is. Alles wordt gemaakt met gebruiksklaar hout, dat je heel eenvoudig kunt kopen bij een leverancier in je buurt. Elk project kan worden vervaardigd uit één enkele plank met occasioneel gebruik van gereedschap als bouten en scharnieren, en een enkele keer van plaatmateriaal zoals gelaagd hout. De eenvoudig gehouden constructietechnieken combineren traditionele houtverbindingen met modernere methodes. Alle projecten kunnen uitgevoerd worden met handgereedschap, hoewel je met elektrische machines uiteraard sneller opschiet. Veel van de projecten kun je aanpassen aan je persoonlijke behoeftes. Voel je dus niet verplicht om de voorgestelde afmetingen te respecteren. Misschien wil je wel een bordenrek met meer vakken, of een grotere schommelstoel ... Pas dan gewoon de verhoudingen aan. Het is niet alleen zaak te maken wat je wenst, maar vooral te genieten van het werk op zich. Misschien zal het je inspireren om zelf je eigen projecten te ontwerpen en te creëren.

creatief met een plank

3

inhoud A/ BASISKENNIS 6 B/ technieken 12 PROJECTEN

I/ BOEKENSTEUNEN 24 II/ UITSTALPLANK 28 III/ SCHOMMELSTOEL 34 IV/ MESSENBLOK 42 V/ PARAPLUBAK 46 VI/ KEUKENPLANK 54 VII/ BADREKJE 62 VIII/ LAMPVOET 66 IX/ LAPTOPTAFEL 72 X/ BORDENREK 78 XI/ DIENBLAD 84 XII/ VOUWSTOEL 90 XIII/ WINDWIJZER 96 XIV/ GEREEDSCHAPSKIST 102 XV/ CD/DVD-REK 108 XVI/ SCHOENENREK 114 XVII/ KLEDINGREK 118 XVIII/ WIJNREK 124 XIX/ OPSTAPJE 130 XX/ HOEKPLANK 136


5

A/ BASISKENNIS GEREEDSCHAP & UITRUSTING Succesvolle houtbewerking hangt af van talloze factoren, waarvan het gereedschap een van de belangrijkste is. Voor om het even welk project heb je een set gereedschappen nodig. Wat je ook koopt, kies altijd het beste dat je je kunt veroorloven. Kwaliteitsvol gereedschap mag dan al duur zijn, het is nooit weggegooid geld. Het gaat immers jaren mee en de hoge kwaliteit ervan garandeert dat het werk prettiger verloopt. Goedkoop gereedschap is altijd een slechte keuze: het ontwerp laat te wensen over en het is uit minderwaardig materiaal gemaakt. Het gevolg zijn frustraties en ontgoochelende resultaten. Een goed uitgeruste werkplaats bevat een reeks handgereedschappen, elektrische gereedschappen en eventueel een paar vaste machines. Die kunnen kan nogal intimiderend overkomen op de beginnende houtbewerker. Daarom volgt hier een woordje uitleg over enkele gereedschappen die je kunt gebruiken om de projecten in dit boek tot een goed eind te brengen.

6

HANDGEREEDSCHAP

Je hebt een beperkt aantal handgereedschappen en meet- en markeerinstrumenten nodig. METEN EN MARKEREN Om gewoon te meten gebruik je een flexibele stalen rolmaat of een stalen lat. Een winkelhaak en combinatiehaak zijn nuttig om markeringen aan te brengen, met een gradenboog en verstelbare zweihaak teken je hoeken af. Ook een passer bewijst goede diensten, net als een onuitputtelijke hoeveelheid potloden.

ZAGEN Een selectie zagen komt goed van pas. Een ‘hardpoint’ handzaag kun je gebruiken voor het schulpen en het afkorten. Om fijner af te korten neem je een kapzaag – tenzij je liever werkt met een trekzaag, die zoals de naam aangeeft, snijdt bij de trekbeweging. Deze zaag heeft geen stijf zaagblad nodig, maar is voorzien van dunne, flexibele zaagbladen met messcherpe tanden in Japanse stijl die heel accuraat een dunne keep snijden. Al deze zagen zijn ontworpen om in een rechte lijn te snijden, maar voor gebogen sneden heb je een beugelzaag nodig. Die bestaat uit een metalen frame waarin een smal zaagblad gespannen is. De richting van het zaagblad kan aangepast worden in het frame, zodat de zaag in elke richting kan zagen. De fragiele zaagbladen gaan makkelijk stuk, maar zijn goedkoop.

SCHAVEN Als je het hout eenmaal gezaagd hebt, moet je de randen ervan glad maken en onvolkomenheden corrigeren. Hiervoor gebruik je een schaaf. Schaven zijn in allerlei stijlen en maten te koop, van de reusachtige rijschaven tot de kleine schouderschaaf. Maar als beginneling heb je er maar twee nodig: een blokschaaf en een gladschaaf.


7

BEITELS Ook enkele beitels zullen goed van pas komen. Een messcherpe beitel is een veelzijdig instrument waarmee je allerlei werkzaamheden kunt uitvoeren, van verbindingen snijden tot details aanbrengen. Kies beitels met een afgeschuinde rand.

HAMERS Voor kleine projecten heb je maar zelden een zware hamer nodig – een middelzware hamer voor algemeen gebruik en een penhamer volstaan. Ook een houten hamer is handig om beitels hun werk te laten doen en weerspannige verbindingen te overtuigen mee te werken.

SCHROEVENDRAAIERS Er bestaan talloze soorten schroevendraaiers en een grote variatie bladen om in elke schroefkop te passen. Een goed exemplaar heeft een ratel en verwisselbare bits waarmee je schroeven in alle soorten en maten de baas kunt.

ELEKTRISCH GEREEDSCHAP

Elektrisch gereedschap, hetzij op stroom hetzij draadloos op een accu, laten het werk veel sneller opschieten. Een elektrische boor is een must, en ook een decoupeerzaag is een slimme investering, niet alleen omdat je er bochten mee kunt zagen maar ook omwille van zijn veelzijdigheid dankzij het ruime aanbod zaagbladen. Met een cirkelzaag – liefst voorzien van een geleidingslat om preciezer te werken – kort je in een handomdraai je planken af. ELEKTRISCHE SCHUURMACHINE Met een elektrische schuurmachine wordt handschuren minder lastig en krijgen je projecten een gladde, glanzende look. Er bestaan allerlei types, maar de veelzijdigste is waarschijnlijk de excenterschuurmachine.

elektrische SCHROEVENDRAAIER Als je veel schroeven moet indraaien, is een elektrische schroevendraaier uiteraard een handig hulpmiddel. Ze zijn te koop in allerlei afmetingen voor elk karwei, maar zelfs de kleinste exemplaren zijn verbazend krachtig.

BOVENFREES KLEMMEN Deze zijn erg belangrijk – zonder klemmen is het haast onmogelijk om je projecten tot een goed einde te brengen. Een goede selectie is onontbeerlijk: lijmklemmen voor panelen en grotere assemblages, en snelklemmen, C-klemmen en lijstenspanners voor allerlei andere klussen.

Als er één stuk gereedschap is dat elke houtbewerker die naam waardig in zijn atelier staan moet hebben, dan is het wel een bovenfrees. Met een bovenfrees en freestafel kun je allerlei klussen uitvoeren, van het aanbrengen van eenvoudige randprofielen tot het uitzagen van verbindingen. Voor de projecten in dit boek is een kleine bovenfrees met een beperkte keuze aan frezen voldoende, en met een eenvoudige freestafel verlopen bepaalde klussen veel vlotter.

LAMELLENFREES Een lamellenfrees is een bijzonder handig stuk gereedschap: het is eenvoudig en snel te gebruiken en versterkt snel allerlei verbindingen. Voor de projecten in dit boek gebruik je lamello’s nr. 20 tenzij anders vermeld.

8


9

b/ technieken Houtbewerking vergt discipline, en dus is het belangrijk dat je methodisch te werk gaat. Als je de projecten op een logische manier aanpakt, is de kans op fouten kleiner. Naarmate je meer vertrouwd raakt met de verschillende processen, zal je vaardigheid toenemen. Kies bij het begin van elk project eerst het nodige materiaal en markeer grofweg hoe je het op de meest economische manier gebruikt. Op elke plank moet je markeringen aanbrengen zodat je weet uit welk deel van het hout elk onderdeel gezaagd moet worden. Bij de volgende stap worden de onderdelen op de juiste lengte afgekort en vervolgens op breedte geschulpt. Daarna is het tijd om te schaven, modelleren, verbinden en assembleren.

METEN EN MARKEREN

Elk project begint met het tekenen van de verschillende onderdelen die uit het hout gezaagd zullen worden. Bij deze stap worden makkelijk fouten gemaakt, die zullen bepalen hoe geslaagd het resultaat is. Weinig zaken zijn zo vervelend als een meting verkeerd lezen en als gevolg hiervan het hout op de verkeerde maat zagen. Een Engels spreekwoord luidt Measure twice, cut once, en dit is een uitstekend advies. Je moet gedisciplineerd en methodisch te werk gaan bij het markeren. Controleer ten eerste de afmetingen en let er zeker op dat je het juiste maatsysteem gebruikt. Meng het metrische en Engelse systeem niet door elkaar – een fout die snel gemaakt is, vooral als je de ene eenheid naar de andere geconverteerd hebt. Gebruik ten tweede altijd een propere, goed leesbare lat waarop de schaalverdelingen goed te zien zijn en markeer het hout met een scherp potlood of een scherp mes en een winkelof combinatiehaak. Trek de lijn over de rand door om recht te blijven zagen, en zaag altijd aan de afvalkant. Dit betekent dat de markeerlijn altijd zichtbaar moet zijn op het gezaagde onderdeel. Als je verschillende identieke stukken maakt, meet dan niet elk stuk apart, want zo stijgt het risico op fouten aanzienlijk. Meet en zaag het eerste stuk en gebruik dit dan als model voor de andere stukken. Op die manier kan er niets fout lopen, ervan uitgaand dat je erin geslaagd bent om het eerste stuk juist te zagen. Het is ook een goed idee om telkens eerst de lange stukken te zagen van een project. Als je je vergist, is het toch nog mogelijk om dit lange stuk te gebruiken voor kortere onderdelen. Professionele vakmannen maken gebruik van een ‘story stick’, een lat waarmee je heel eenvoudig alle maten van een project kunt overzetten. Je moet het hout alleen maar tegen de lat leggen en er de juiste afmetingen op aanbrengen zonder verder nog te moeten meten. Als je bochten en afgeronde randen moet markeren, is het vaak makkelijker om een rond voorwerp als patroon te gebruiken dan te worstelen met een gradenboog. Een deksel van een pan, verfpotten, bokalen en zelfs muntstukken zijn prima geschikt hiervoor.

12

❶


❷

❸

❹ 1 Trek met een winkelhaak een lijn op de voorzijde. 2 Trek de lijn door over de rand. 3 Kopieer de markeringen van het ene werkstuk op het andere. 4 Een paar identiek gemarkeerde onderdelen.

13

ZAGEN

De meesten onder ons weten wel hoe ze een stuk hout doormidden moeten zagen, maar het vergt enige oefening om het nauwkeurig en consistent te doen. Vooreerst moet je de juiste greep gebruiken. Hou de zaag ontspannen vast, en zorg ervoor dat je wijsvinger gericht is naar de zijkant van het blad. Op die manier ligt je voorarm in het verlengde van het zaagblad en verloopt de zaagbeweging gelijkmatiger. Als je begint te zagen, plaats je het zaagblad op het hout aan de afvalkant van de markering. Gebruik de duim van je andere hand om het blad te ondersteunen. Trek het zaagblad zachtjes naar jejeterug en herhaal dit een paar keer tot je een snede gemaakt hebt. Haal nu je duim weg en begin de zaag heen en weer te bewegen in de snede. Zaag met steeds langere halen tot je het hele zaagblad gebruikt. Hou je ogen gericht op de markering zodat de snede accuraat is. Zaag traag maar zeker en laat de zaag het werk doen.

HOUTSNEDES Er zijn twee manieren om hout te zagen. De eerste is schulpen, wat betekent dat je zaagt in de richting van de vezels. De tweede snede is afkorten, waarbij je dwars op de vezel zaagt. Elk van beide technieken vergt een andere zaag. Bij het schulpen zaag je in feite de nerven doormidden, waarvoor grote, grove en wijd van elkaar staande zaagtanden nodig zijn. Bij het afkorten breken de vezels af, wat kleinere, fijnere tanden vereist voor een mooie afwerking. Maar tegenwoordig kun je beide manieren van zagen uitvoeren met een ‘hardpoint’ handzaag, waarvan de vertanding een veel gesofisticeerdere geometrie vertoont dan traditionele zagen. Als je hout zaagt, is een goede steun onontbeerlijk. Om lange planken te schulpen gebruikt men meestal een zaagbok, maar een draagbare werkbank is ook geschikt. Om kleinere stukken op de bank af te korten is een zaagplankje een handig hulpmiddel. De twee klosjes hout, een aan de boven- en een aan de onderkant, zorgen ervoor dat het hout stevig vastligt. Om op de kopse kant te zagen kan het hout in een bankschroef gehouden worden.

GEREEDSCHAP SLIJPEN Succesvolle timmermanskunst berust grotendeels op scherp en goed onderhouden gereedschap. Stompe messen zorgen voor minderwaardige resultaten en leiden vaker tot ongelukken en fouten. Als ze niet goed snijden, oefent de gebruiker er te veel druk op uit, waardoor ze kunnen doorschieten, het werk verknoeien of erger nog, de gebruiker verwonden. Over het slijpen van gereedschap kunnen, en worden, hele boeken vol geschreven. Maar hier beperken we ons tot het slijpen van beitels en schaven. Een net gekochte schaaf of beitel is pas na enige voorbereiding gebruiksklaar. Het blad verlaat immers amper geslepen de fabriek, terwijl een messcherpe snee noodzakelijk is voor een hoogkwalitatieve afwerking. Het enige wat je hiervoor nodig hebt, is een goede, vlakke slijpsteen. De oorspronkelijke slijphoek op de schaafbeitel bedraagt doorgaans 25 graden. Sommige houtbewerkers schaven deze hoek eenvoudigweg wat bij en gaan aan de slag. Maar op die manier heeft de schaafbeitel een zwakke rand, die makkelijk beschadigd raakt en veel tijd vraagt om opnieuw te slijpen. Het is beter om een tweede snijvlak te slijpen tegen een hoek van ca. 35 graden. Zo ontstaat een sterkere rand, die zich snel laat slijpen, aangezien slechts een kleine hoeveelheid metaal verwijderd moet worden.

❶

❷

❸

❹ 1 De correcte zaaggrip. 2 Leid de zaag met je duim als je de beginsnede maakt. 3 Zodra je de eerste snede gemaakt hebt, haal je je hand weg en zaag je verder. 4 De volledige snede. Merk op dat de markering zichtbaar is op het werkstuk.

❺

TIP

haafbeitel d om de sc n bij het e o g t ie n t Lukt he te houde iken. cte positie ru in de corre n je een geleider geb uiding d u n k a n a a k d e , o et h slijpen e houder m unt bevestigen. in le k n e e itel k Dat is hoek e schaafbe waarin je d rvoor dat je de juiste e t . Hij zorg het slijpen bewaart bij

❶

❷

❸

❹

❺

1 Een grof geslepen schaafbeitel die aangezet moet worden. 2 Als je schaafbeitels slijpt, vlak je eerst de achterkant. Bevochtig zo nodig je slijpsteen, plaats de schaafbeitel erop met de vouw omhoog. Schuur de schaafbeitel onder gelijkmatige druk over de steen. 3 Blijf dit doen tot de achterkant glad is en egaal glanst. 4 Draai de schaafbeitel om, dus met het snijvlak omlaag, en beweeg hem heen en weer tot je voelt dat deze mooi vlak op het oppervlak ligt. Zet de schaafbeitel op zijn tip om de tweede vouw te slijpen. Hou de schaafbeitel in deze hoek terwijl je hem over de steen schraapt . 5 Doe dit tot je een gelijkmatige vouw hebt van ongeveer 1 mm breed. Als je nu met je duim over de achterkant van schaafbeitel gaat, voel je een braam, die je moet afnemen alvorens het gereedschap te gebruiken. Leg de schaafbeitel nogmaals op de slijpsteen met de vouw omhoog en schuur een paar keer. Nu is hij gebruiksklaar. Met een vlijmscherpe schaafbeitel kun je de haren op je arm afscheren.

❻

5 Een zelfgemaakt zaagplankje 6 Een plank schulpen met het hout in een draagbare werkbank

14


15

SCHAVEN

Nadat je het hout verzaagd hebt, moet je het schaven. Op die manier maak je het hout glad en verwijder je imperfecties, zoals de sporen van de zaag.

❶

DE SCHAAF INSTELLEN

EEN SCHAAF GEBRUIKEN

Schaven zijn ingewikkelde toestellen, die vrij intimiderend kunnen overkomen op de beginnende gebruiker. Maar een scherpe, goed ingestelde schaaf is een van de prettigste werktuigen die er zijn. Je kan er flinterdunne laagjes hout mee verwijderen en een perfect oppervlak creëren.

Schaven mag geen lastige klus zijn – de schaafbeitel moet makkelijk en zonder veel tegenstand door het hout snijden. Maar je moet hem wel aanpassen aan het stuk hout dat je schaaft. Daarvoor volstaat een draai aan de achterste knop, die regelt hoe ver de schaafbeitel uitsteekt.

❷

❸

❹

❺

❻ 1 Een nieuwe schaaf moet je eerst helemaal demonteren, slijpen en opnieuw in elkaar steken. 2 Om een blokschaaf opnieuw te monteren houd je de schaafbeitel met het snijvlak omlaag. Plaats de keerbeitel dwars onder de schaafbeitel zodat de schroef door het gat van de schaafbeitel komt. 3 Schuif de keerbeitel in de kleminrichting en draai hem zo dat hij precies op de schaafbeitel ligt. 4 Schuif de keerbeitel omlaag zodat de voorste rand ongeveer 1 mm onder de rand van de schaafbeitel ligt.

16

1 Bevestig het hout stevig in een bankschroef of tegen een stop op de werkbank. Grijp de schaaf stevig beet en laat hem over het houtoppervlak glijden. Begin met een beetje druk op de voorkant voor de eerste snede, maar verplaats dan de druk naar achteren zodat de schaaf op het eind niet naar beneden helt. Probeer te schaven met de nerf mee. Zo krijg je een veel mooiere afwerking met minder kans op nog ruwe plekken.

2 Om de correcte schaafrichting te bepalen kijk je naar de zijkant van het hout. Je zou de hoek moeten kunnen zien waarin de nerf omhooggaat. Schaaf in deze richting. Of laat je vinger in beide richtingen glijden over het houtoppervlak. Je zult voelen dat de ene richting wat gladder is dan de andere. In deze richting moet je schaven.

TIP

5 Draai de schroef vast met de dekbeitel. Plaats het geheel in de kikker, d.i. het schuine element in het midden van de schaaf. 6 De keerbeitel ligt op de schaafbeitel. Nu wordt de dekbeitel boven op de keerbeitel bevestigd om alles op zijn plaats te houden. Keer de schaaf op zijn kop en draai aan de instelschroef tot de schaafbeitel door de zool steekt. Tussen de beitelsnede en zool is een kleine opening om de houtkrullen uit te werpen. Je kunt de opening aanpassen: verwijder de beitels, draait de kikker los en schuif die omhoog of omlaag.

haven? randen sc an vast, e ll a m s Moet je f dan niet voora n de chaa Grijp de s de voorste rand va ger in u v o s h ij r w en maa n je duim de rand van e s s tu f a a sch ver t ijsvinger o zodat je w stuk glijdt. Zo blijf rk e w het loodrecht de schaaf nd. op de ra


17

I/ BOEKENSTEUNEN

☛

Teken eerst de onderdelen op je plank zoals afgebeeld.

Boekensteunen zijn altijd handig. Hier vind je een eenvoudig ontwerp met een art-decotouch dat zowel met de hand als met de machine gemaakt kan worden. Dit is ook een goed project om restjes hout te gebruiken, aangezien de kwadranten vervaardigd kunnen worden uit contrasterende houtsoorten, wat er erg aantrekkelijk uitziet. Grote afbeelding p. 128

wat heb je nodig?

1

Tafel- of handzaag

˜ Decoupeer- of

Bereid je plank voor zoals beschreven op pagina X. De kwadranten kunnen heel precies uitgezaagd worden met een elektrische decoupeerzaag. Maar met een figuur- of beugelzaag lukt het ook.

beugelzaag

˜ Freestafel met rechte frees

˜ Klem ˜ Houtlijm

2

Met een tafelzaag zijn de andere delen in een mum van tijd gezaagd.

3 Neem elke kwadrant en klem ze samen in een werkbank zodat hun rechte kanten op één lijn liggen. Schuur met een schuurblokje of elektrische schuurmachine de gebogen randen schoon en alle oneffenheden glad.

24

I/BOEKENSTEUNEN


25

IV/ MESSENBLOK

☛


Het is soms moeilijk om keukenmessen handig én veilig op te bergen. Een heel geschikte oplossing hiervoor is een messenblok, zoals ze vaak meegeleverd worden bij een dure set messen. Maar zo’n blok is verrassend makkelijk zelf te maken, en bovendien kun je het ontwerp helemaal aanpassen aan je eigen messencollectie. wat heb je nodig?

Grote afbeelding p. 128

Tafel- of handzaag

˜ Gladschaaf ˜ Blokschaaf ˜ Klemmen ˜ Frees met rechte

1 Bereid je plank voor zoals beschreven op pagina X. Zaag de delen met een tafel- of handzaag. Onvermijdelijk zullen de delen niet helemaal gelijk zijn. Zet ze daarom allemaal vast in een bankschroef en schaaf ze gelijk met een gladschaaf.

frees en eventueel afrondfrees

˜ Houtlijm ˜ Elektrische

2

schuurmachine

Gebruik een blokschaaf op de kopse kant.

3 Plaats alle stukken naast elkaar en teken een ‘V’ op de voorkant zodat je de stukken na het frezen in de juiste volgorde kunt assembleren.

42

IV/messenblok


43

4

9 Markeer met een potlood de positie van de messen die je in het blok wilt stoppen. Voorzie genoeg ruimte zodat de messen er makkelijk in en uit kunnen schuiven. Begin bij het buitenste mes.

5

10 Leg er het tweede stuk hout bovenop en herhaal.

6 Blijf dit doen tot het blok volledig is.

7

Stel de geleider van de bovenfrees in en gebruik de voorste rand van elke stuk als geleider tijdens het uitzagen van de uitsparingen voor de messen.

TIP proper te essenblok Om het m ng je het best een houden bre vernis of olie aan. s s paar laagje nal touch rubbertje fi t ls n Bevestig a lok om de onderka b t e h r e . d n n o rme te besche

Verleng de markeringen met een lat en duid nauwkeurig aan wat uitgezaagd moet worden. Door hun vreemde vorm zijn deze stukken moeilijk uit te frezen met gebruik van een klem. Leg daarom één stuk zo op de werkbank dat de rand ietwat uitsteekt. Neem een paar restjes hout of mdf en nagel die tijdelijk op de werkbank om het stuk op zijn plaats te houden.

8

Breng lijm aan op de stukken, maar vermijd de uitsparingen voor de messen.

11 Gebruik de ‘V’-markering om de stukken hout in de juiste volgorde op elkaar te leggen. Klem ze stevig vast en laat een nacht drogen.

12

Als de lijm droog is, schuur je het geheel op met een elektrische schuurmachine.

13 Plaats een rechte frees in de bovenfrees. Stel de diepte in door de frees te laten zakken op een vlak oppervlak, en klem dan een van de lemmeten losjes vast tussen de dieptestop en de revolverkop. Zet de dieptestop vast.

44

IV/messenblok

Rond tot slot de randen af met de bovenfrees uitgerust met een frees met lagers. Leg een freesmat op de werkbank zodat het messenblok niet wegschuift. Je kunt de randen ook afronden met een elektrische schuurmachine.


45

VI/ KEUKENPLANK

☛


In de keuken heb je nooit genoeg opbergruimte. Vaak zijn er kleine hoekjes waar wel een plankje in past. Hier volgt een eenvoudig ontwerp met een handdoekenrek. Het kan gebruikt worden voor aardewerk of als kruidenrekje. De planken hebben vooraan een verhoogde rand zodat niets eraf kan glijden. De handdoek hangt hier over een verchroomde roede maar een rondhout is even geschikt. Grote afbeelding p. 128

wat heb je nodig?

Tafel- of handzaag

1

˜ Bovenfrees

en rechte frees

˜ Freestafel ˜ Decoupeer-

Bereid je plank voor zoals beschreven op pagina X. Markeer de plank. De zijkanten en de legplanken zijn even lang.

of beugelzaag

˜ Schijfschuurma-

2

chine

˜ Verchroomde

Omdat de legplanken smaller zijn dan de zijkanten, zaag je 10 mm van de breedte af. Zaag ook de twee fronten van de legplanken, maar laat ze voorlopig te lang. Je kunt ze later dan afkorten.

stang of ronde buis in hardhout

˜ Kaderhaken ˜ Houtlijm

3 Leg een legplank boven op een zijpaneel met de achterste rand op één lijn. Markeer de breedte van de plank aan een zijde. Herhaal voor het andere paneel.

54

VI/keukenplank


55

4

7

Markeer met een enkele lijn de posities van de legplanken op de zijpanelen, namelijk op 100 mm van de uiteinden van de zijkanten. Tip: krabbel wat aan de kant van de lijn waar je de groef moet frezen zodat je dit niet aan de verkeerde kant doet. Leg beide zijpanelen op de werkbank met de rug tegen elkaar, met de breedtemarkeringen van de legplanken aan de buitenkant en de posities van de legplanken op één lijn. Klem een plank dwars over de onderkant.

5

De uiteinden van de zijpanelen worden afgerond. Gebruik eender welk geschikt rond voorwerp als mal.

8

De plank dient als geleider voor de bovenfrees als je de groef freest. Bevestig een rechte frees met een diameter van 12,5 mm en stel de zaagdiepte in op 6 mm. Klem de plank stevig vast op de zijpanelen zodat de bovenfrees precies langs de aangebrachte lijn gaat. Frees de groef, maar overschrijd de zijlijn niet. Werk van rechts naar links. Herhaal het proces voor de tweede plank.

6

Zaag de hoeken uit met een beugelzaag (zoals hier) of een decoupeerzaag.

9

Schuur de bochten glad met een schijfschuurmachine.

10 De handdoekstang rust in een nietdoorboord gat in beide zijpanelen. Markeer de positie op 50 mm van de achterkant en 50 mm van de onderkant.

De randen van de groeven moet je rechthoekig maken zodat planken erin passen. Gebruik hiervoor een beitel.

56

VI/keukenplank


57

11

15

Rond de bovenste randen van de fronten van de plank af. Omdat de zijpanelen dun zijn, kun je niet boren met een speedboortje. Gebruik daarom de bovenfrees. Bevestig een frees die aangepast is aan de stang, hier een rechte frees van 20 mm. Stel de diepte in op 6 mm. Zet de zijgeleider op 50 mm van het midden van de frees. Plaats de bovenfrees op het zijpaneel en klem het paneel vast zodat het niet verschuift tijdens het boren.

12

16

Het is een goed idee om een sponning uit te zagen in de achterkant van de plankfronten. Hierdoor passen ze beter en ziet de afwerking er ook mooier uit. Bevestig een rechte frees in de freestafel en stel de hoogte in op de dikte van het hout.

17 De voorste rand van de zijpanelen en de bovenkant van de randen van de planken moeten afgerond worden. Bevestig een frees met lager in je freestafel.

13

Stel de geleider zo in dat de frees een groef van 6 mm diep zal maken.

Zet de geleider gelijk met de lager.

14

18 Dit is geen gemakkelijke klus omdat het werkstuk smal is. Daarom gebruik je beter een veerdrukblok om het werkstuk mooi tegen de frees te drukken.

Rond voorzichtig de voor-, boven- en onderkant van de zijpanelen af aan beide zijden.

58

VI/keukenplank


59

19

23 Assembleer het geheel zonder lijm om te controleren of alles in elkaar past. De handdoekstang moet even lang zijn als de planken. Hou alles samen met klemmen en vergelijk de diagonalen om zeker te zijn dat het recht is.

20

Assembleer opnieuw, klem vast en laat drogen.

24 De diagonalen moeten precies gelijk zijn. Zo niet, dan los je de klemmen en pas je ze aan om het frame de juiste vorm te geven.

Om het rekje aan de muur te bevestigen, schroef je een paar kleine haakjes aan de achterkant van de bovenste plank.

21

Breng de fronten aan en markeer de juiste lengte. Zaag ze op lengte.

22

Haal het frame weer uit elkaar en breng lijm aan op de verbindingen. Lijm de plankfronten erop.

60

VI/keukenplank


61

xI/ dienblad

☛

markeringen

Hoe heerlijk zou het zijn als je elke morgen ontbijt op bed kreeg? Helaas is dit voor de meesten van ons een zeldzame luxe. Maar als het dan toch eens gebeurt, is het zaak over het juiste dienblad te beschikken. De meeste dienbladen zijn te wankel voor in bed, met alle risico’s van dien: een koffieplasje op je laken, jamvlekken op je hoofdkussen enzovoort. Dit ontwerp met inklapbare pootjes blijft stevig staan, maar kan ook gebruikt worden zonder de pootjes uit te klappen.

Grote afbeelding p. 128

1

wat heb je nodig?

Tafelzaag

˜ Decoupeer- of

Bereid je plank voor zoals beschreven op pagina X. Markeer de plank en kort ze daarna af op de juiste lengte.

beugelzaag

˜ Freestafel met afrondfrees

2

˜ Lamellenfrees ˜ Lamello’s ˜ Boormachine ˜ Schroevendraaier ˜ Lijstenspanner ˜Houtlijm

84

Schulp nu de onderdelen op maat.

3 Het frame van het dienblad heeft verstekverbindingen in de hoeken. Deze kun je maken met een tafelzaag of een verstekzaag. Maar het lukt ook met een kap- of trekzaag (zoals hier) en een verstekbak.

xI/dienblad


85

4

9 De handvaten aan de twee uiteinden zijn uit de onderzijde gezaagd. Ze moeten ca. 100 mm lang zijn en 25 mm hoog, zodat je handen er mooi in passen. Markeer ze met een potlood en een winkelhaak. De planken worden met lamello’s bevestigd in het frame. Assembleer ruwweg het dienblad en schik de planken. Markeer de positie van de verbindingen op de planken en op het frame. Je hebt één lamello nodig aan het uiteinde van elke plank en drie lamello’s op de buitenranden van de buitenste planken.

5

Zoek een gepaste mal om de afgeronde hoeken te markeren.

6

10 Stel de lamellenfrees zo in dat hij exact in het midden van de dikte van de planken uuw uitsparingen zaagt. Zaag de eindverbindingen in alle planken en de zijverbindingen in de buitenste planken.

Zaag de handvaten uit met een decoupeerof beugelzaag.

7

11

Schuur de randen glad met een kleine schuurroller.

8

86

De randen van alle onderdelen moeten afgerond worden. Dit gaat het makkelijkst met een afrondfrees met lager die gemonteerd wordt op een freestafel. Let op: rond de buitenste randen van de twee buitenste planken niet af, want die worden gelijmd aan de binnenkant van het frame.

xI/dienblad

Stel nu de freesgeleider 6 mm hoger in.

12

Zaag de verbindingen in het frame waarbij de geleider over het bovenoppervlak glijdt.


87

CREATIEF MET MAkkElIjk En zelf houtbewerken Andy STAndIng

Recommend Documents