Herstel van bouwkundige verzakkingen
▼ ▼ Corrigeren wat verzakt Versterken wat verzwakt
EXPANDING WORLDWIDE
Wereldwijd met succes ingezet: de URETEK-methoden
Inhoud Introductie
3
Wat decennia terug is begonnen als een unieke methode om verzakte bedrijfsvloeren met behulp van injectietechnieken te corrigeren, heeft zich gaandeweg ontwikkeld tot een veelzijdige oplossing die ook wordt toegepast om funderingen te stabiliseren en de ondergrond van gebouwen en andere constructies te verdichten. De URETEK®-methoden zijn een wereld(wijd) succes.
- Techniek
4
- Voordelen
5
In ons land werd de basis daarvoor al gelegd in 1991. Wij behoorden met enkele andere landen tot de pioniers. Oorspronkelijk was het werkterrein beperkt: we renoveerden verzakte betonvloeren door er een sterk expansieve, speciaal voor dit doel ontwikkelde kunsthars onder te injecteren. We hadden als specialiteit het ‘liften’ van vloeren en we voerden een bijpassende bedrijfsnaam: FloorLift®. Omdat niet alleen onze grondstoffen, maar ook wijzelf expansief bleken, breidde het werkterrein zich gestaag uit. Zo specialiseerden we ons gaandeweg ook in het verdichten van de ondergrond van funderingen met de URETEK Deep-Injection®methode. Tevens zijn we holle ruimten op gaan vullen met minder expansieve, maar zeer drukvaste kunstharsen. De injectievloeistoffen die we gebruiken en de methoden die we toepassen staan internationaal bekend onder de merknaam URETEK®. Om naamsverwarring te voorkomen èn om onze internationale verbanden te beklemtonen hebben we in 2002 onze bedrijfsnaam aan de internationale norm aangepast. Sindsdien zijn we actief als URETEK Nederland BV.
De URETEK FloorLift®methode
- Praktijkvoorbeelden
6-7
De URETEK Deep-Injection®methode - Scheurvorming
8
- Werkingsprincipe
9
- Techniek
10
- Voordelen
11
- Geotechniek
14
- Verzakkingsoorzaken
15
Het opheffen van vloerverzakkingen is nog steeds een belangrijk onderdeel van ons dienstenpakket. De hierna volgende 4 pagina’s zijn eraan gewijd. Geïnteresseerden in onze mogelijkheden het draagvermogen van de grond onder funderingen te verstevigen en/of de bodem onder andere constructies te verdichten, verwijzen we naar pagina 8 e.v. Algemene informatie over de mechanische eigenschappen van onze grondstoffen en milieu-effecten van onze techniek vindt u op pagina 16 en verder.
- Laboratoriumonderzoek
16
Een drukwerk als dit is per definitie statisch, terwijl onze organisatie èn onze techniek een dynamische ontwikkeling doormaken. Op onze website www.uretek.nl vindt u de meest actuele informatie. Ook actueel: onze gedrukte nieuwsbrief, die kosteloos wordt toegezonden aan geïnteresseerden. Blijf ons volgen als u kostenbesparend wilt renoveren of fundamentele problemen wilt voorkomen.
- Mechanische eigenschappen
17
- Onderzoekrapporten
18
- Duurzaamheid
19
- Praktijkvoorbeelden
12-13
Materiaal
3
VLOERTECHNIEK
De URETEK Voordelen TOP 10
De URETEK FloorLift methode ®
1 Afwezigheid van overlast
Of we werken in winkels of in werkplaatsen, in kerken of in magazijnen, in vrieshuizen of op parkeerterreinen: de overlast is bijna altijd minimaal. Er komt weinig stof vrij, er wordt nauwelijks lawaai gemaakt. Door de grote expansiekracht – tot 10.000 kPa = 100 kg/cm² – worden stellingen, machines en voorraden eenvoudig mee omhooggedrukt. Ontruiming is niet nodig of blijft tot een minimum beperkt. Zonder overlast, praktisch zonder zichtbare sporen na te laten, wordt het probleem kosteneffectief opgelost. Vloeren waarin niet mag worden geboord (antieke plavuizen bijvoorbeeld) kunnen we in sommige gevallen door zijdelings te injecteren (van buitenaf of vanuit een andere ruimte) corrigeren. Een unieke techniek die al veel kostbare en/of historische vloeren heeft gespaard.
Vloerverzakkingen opheffen: het is al sinds 1991 onze specialiteit. Indertijd was het de enige, zelfs. Om verzakte vloeren te repareren maken we gebruik van een unieke drietrapstechniek:
1 Boren
We boren een gat en slaan daarin een injectiehuls
2
Injecteren
Injectie van de vloeibare componenten
3
Expanderen
De componenten vormen een expansief mengsel dat tot 30 x het oorspronkelijke volume uitzet.
Zijdelings injecteren
2 Onmiddellijke belastbaarheid
Reeds na 15 minuten bereikt ons materiaal 90% van zijn uiteindelijke sterkte. Geen lange uithardingstijden: direct na afloop van onze werkzaamheden kan de vloer weer volop worden belast.
3 Garantie
De dimensionale stabiliteit van ons materiaal is uitstekend. Krimp minder dan 1% per 10 jaar. Daarnaast is het zeer stabiel van samenstelling en bestand tegen de meeste chemicaliën (zie ook pagina 16). De thermische isolatie van de behandelde vloer wordt aanzienlijk verbeterd terwijl ook de vloeistofdichtheid van de vloer fors toeneemt. URETEK Nederland BV garandeert de toegepaste materialen voor een periode van 10 jaar. Wat betreft de veiligheid: we zijn VCA gecertificeerd.
Onmiddellijke belastbaarheid
4 Laag eigen gewicht
Ons meest toegepaste expansiehars weegt in geëxpandeerde vorm niet meer dan ±70 kg per m³. Ergo: de ondergrond wordt door onze methode niet of nauwelijks extra belast, waardoor de kans op secundaire zettingen sterk afneemt.
5 Ervaring
De URETEK-methode wordt wereldwijd toegepast door een groot aantal gespecialiseerde bedrijven. In ons land zijn sinds 1991 al vele honderden projecten uitgevoerd, variërend van de vloer van een berging tot en met het „liften” van hele bouwwerken, zoals huizen! Op wereldschaal bezien loopt het aantal gerealiseerde opdrachten in de vele duizenden.
6 Snelheid en nauwkeurigheid
Onze grondstoffen reageren zeer snel. Dat heeft mede tot gevolg dat we bijzonder nauwkeurig kunnen werken. Toleranties van minder dan 5 mm per strekkende meter (vloeren, plaveisel, betonelementen) zijn haalbaar.
In vloeren, verharde binnen- of buitenterreinen en wegen boren we volgens een aan de hand van niveaumetingen vastgesteld patroon, gaten met een diameter van ø12 mm. Daarin wordt een injectiehuls aangebracht waardoor we de twee componenten die samen ons expansiehars gaan vormen, onder de vloer injecteren. Gemiddeld wordt elke 2 tot 4 m² een gat geboord.
We sluiten speciaal ontwikkelde injectiepistolen aan op de ingebrachte hulzen. De twee componenten worden in het pistool intensief gemengd en dit mengsel wordt vloeibaar en met gecontroleerde druk onder de vloer geïnjecteerd. Daar verspreidt het zich met een radius van een tot twee meter rond het injectiepunt.
Kort hierna beginnen de twee componenten met elkaar te reageren. Alle aanwezige holle ruimtes worden opgevuld en de ondergrond wordt verdicht. Door zorgvuldig gedoseerd te blijven injecteren komt de verzakte vloer millimeter voor millimeter omhoog. De verzakking wordt opgeheven, de vloer trekt weer strak. De bij dit proces vrijkomende expansiekrachten kunnen, afhankelijk van de ondervonden weerstand, oplopen tot 100 Bar. Door de extreem korte reactietijden van het hars en de permanente lasercontrole kunnen we binnen zeer nauwe toleranties werken.
7 Milieu
Onze harsen zijn FCWK- en formaldehydevrij; ze bevatten geen radon en mogen daarom onder praktisch alle omstandigheden worden toegepast. Ze verontreinigen niet, staan evenmin een schone grondverklaring in de weg. Ze zijn zelfs toegelaten voor toepassing in de levensmiddelindustrie.
8 Optimale flexibiliteit
Als dat zinvol of noodzakelijk is worden de werkzaamheden in de nachtelijke uren en/of in weekeinden verricht. Onze vrachtwagens hebben een eigen stroomvoorziening. Zo kunnen we compleet onafhankelijk van derden opereren. De bereikbaarheid van de werklocatie is ook geen probleem. Als het nodig is, wordt de apparatuur met een heftruck van de vrachtwagen naar de gewenste lokatie gebracht en operationeel gemaakt, binnen een tijdsbestek van één uur.
9
Hoge productiviteit
Per dag kan, afhankelijk van de aard en omvang van de verzakkingen, een oppervlakte van ± 300 m² vloer worden behandeld of 200 strekkende meter dilatatievoeg gestabiliseerd.
10 Algemene acceptatie
Onze methode is algemeen geaccepteerd door bouwkundigen, nationale en internationale overheden. Veel verzekeraars bevelen onze techniek aan voor het oplossen van schadegevallen, sommige schrijven ons procédé zelfs dwingend voor. Nauwkeurigheid door laserapparatuur
4
5
VLOERTECHNIEK
Eb- en Vloedvloeren
Het belang van vloeren
Zogeheten opkwekers zijn gespecialiseerd in het ‘opkweken’ van een kiemcel, een zaadje dus, tot een kleine plant. Miljoenen jonge planten staan bij opkwekers op zogeheten eb- en vloedvloeren: hellende vloeren die van bovenaf (vloed) worden bevloeid, terwijl het overtollige water onderaan (eb) in goten wordt afgevoerd om te worden opgepompt en hergebruikt. De hoek van de helling luistert nauw: ontstaan kuilen, dan blijft er water in staan en loopt het plantmateriaal gevaar. Vloeit het water te snel over de helling omdat die op bepaalde posities te steil is, dan krijgt de plant onvoldoende mogelijkheden om water op te nemen. Herstel is een precisiekarwei en dat is ons specialisme.
Vloeren zijn belangrijk. Als er iets aan mankeert, is dat minimaal een bron van ergernis en niet zelden een aanzienlijke schadepost. In huizen is de vloer medebepalend voor het leefcomfort, in winkels voor het representatieve uiterlijk en de veiligheid van het winkelend publiek.
Zijdelings injecteren
In werkplaatsen en fabrieken is een goede vloer belangrijk voor een ongestoorde, efficiënte productie. Lees voor vloeren ook: parkeer- en opslagterreinen, wegen, spoorweg- en andere overgangen, bruggen.
In sommige vloeren mag niet worden geboord: in historische plavuizen en/of marmer bijvoorbeeld. Geregeld blijkt het dan mogelijk zo’n vloer te sparen door zijdelings te injecteren: vanuit een naastgelegen ruimte of van buitenaf. Alleen mogelijk met de URETEK-techniek. En natuurlijk ook alleen dan als er een mogelijkheid bestaat van buitenaf onder de vloer te komen met onze lansen die een horizontaal bereik hebben van ± 4 meter.
En ook aanbouwen, serres, bergingen en zelfs complete kleine gebouwen zoals garages. De feitelijke praktijk zegt meer dan in woorden gevatte theorie. Daarom selecteerden we uit een archief van vele honderden werken een paar opmerkelijke cases die samen een aardige dwarsdoorsnede vormen van ons kunnen.
Spoorwegen
Het onderhoud van ons spoorwegnet is voorbehouden aan enkele gespecialiseerde aannemers. En ook een beetje aan ons. We werken met alle bouwers samen vooral aan gelijkvloerse kruisingen van wegen en rails. Meestal wordt een dergelijke spoorwegovergang opgebouwd met „Harmelen” betonplaten (600 cm of 900 cm lang, 250 cm breed en 60 cm dik), waarin de rails liggen. Verzakt zo’n zwaar betonelement, dan wordt vooral het treinverkeer gehinderd. We „liften” de verzakte elementen tot op de millimeter nauwkeurig tot het moment dat ze hun oorspronkelijke positie weer hebben ingenomen. Meestal ’s nachts, zodat de overlast voor het trein- en wegverkeer minimaal is.
Vloeren, spoorwegovergangen, buitenterreinen, tot en met complete kleine (bij)gebouwen: we corrigeren verzakkingen met onze unieke methode
Asfalt
Binnenvloeren zijn ook wel eens van asfalt, vooral als het zeer uitgestrekte zijn. In het Westland realiseerden we verschillende projecten die samen een oppervlakte van 12-13.000 m² besloegen. De asfaltvloeren van een veilingorganisatie varieerden in dikte van 70 tot 140 mm. Ze bleken voldoende weerstand te kunnen bieden tegen onze opwaartse krachten en lieten zich keurig corrigeren.
Onderheide vloeren Onder
bepaalde
condities
kunnen we onderheide vloeren liften. Voorwaarde is dat de vloer ‘los’ ligt, dus niet constructief aan de palen is
Winkelvloeren
Door het hele land is URETEK actief als hersteller van winkelvloeren. Onze snelheid èn de grote nauwkeurigheid van werken wordt in retailkringen nog meer gewaardeerd dan in menig andere branche. Die populariteit is een logisch gevolg van het feit dat de winkels waarin wij aan het werk zijn meestal niet hoeven te worden ontruimd; vaak zelfs open kunnen blijven tijdens onze werkzaamheden. En anders maken we op sluitingsdagen of in de avonduren de vloeren weer glad, want voor ons geldt, net als voor de winkeliers: de klant is koning.
verbonden. Is dat wel het geval, dan zouden we in feite de
Klassieker
Voordat het Rijksmuseum zelf aan een grote renovatie werd onderworpen, ging de tuin van het museum al ‘op de schop’. In het kader van de herinrichting liftten wij twee complete gebouwtjes in hun totaliteit. Eén van de tuinhuisjes werd door ons 60 cm gelift. Hoger zijn we nooit gegaan, het is een record.
6
palen centimeters of meer uit de grond moeten trekken.... en dat is te veel gevraagd. Zelfs
onze
ondergrondse
krachtpatsers (we kunnen tot 100 Bar druk uitoefenen) zijn daartoe niet in staat.
Huur- en koopwoningen
Verzakte vloeren van koop- of huurwoningen zijn een bron van ergernis. Niet zelden is de gevolgschade van de vloerverzakking nog meer in het ooglopend dan de feitelijke verzakking. Wanden scheuren, vloertegels breken, het woongenot neemt af en de onvrede toe. Mits de vloer op een zandbed rust – de zogeheten „brabantse vloer” – is het oplossen van het probleem voor ons een routinekarwei. Woningbouwverenigingen zijn daarom vaste opdrachtgevers, maar ook de particuliere woningbezitter kiest voor onze methode. Alle partijen profiteren van de relatief lage kosten, de korte reparatietijd en het uitblijven van overlast. Voor behandeling.
Verzakking opgeheven.
7
FUNDERINGSTECHNIEK
De URETEK Deep-Injection methode ®
Funderingen die hun taak niet meer naar behoren kunnen vervullen, vormen een groot probleem. De oorzaak zal meestal niet zijn gelegen in de constructie van de fundering zelf, maar dient eerder te worden gezocht in de ondergrond waarop deze rust. URETEK Nederland BV verdicht en herstelt daarmee het draagvermogen van de grond onder de constructie met behulp van diepte-injecties en lost zo een fundamenteel probleem duurzaam en relatief eenvoudig op.
Het effect van de methode schematisch in kaart gebracht.
Werkingsprincipe URETEK Deep-Injection®methode
Scheurvorming Fundatieproblemen komen vaak aan het licht door zichtbare scheurvorming. Barsten en scheuren vormen een belangrijke bron van informatie over de soort verzakking die heeft plaatsgevonden. De afmeting, vorm, helling en ontwikkeling van scheuren in draagmuren, scheidingsmuren en vloeren verschaft belangrijke informatie over het spanningsverloop in een constructie. Een professionele interpretatie van scheurvorming is niet eenvoudig. Is de scheur te herleiden naar zettingen van de ondergrond of hebben we te maken met een krimpscheur (thermische scheur)? Een professional zal de schade altijd beoordelen in relatie tot het soort gebouw, de gebruikte bouwmaterialen en de gekozen constructie. Alle gebouwde constructies zijn tot op zekere hoogte elastisch, hetgeen ze in staat stelt zich zonder beschadiging aan te passen aan een geringe zetting in de ondergrond. Wanneer deze zettingen echter meerdere centimeters bedragen en bovendien ongelijkmatig verdeeld zijn, kan de constructie de herverdeling van krachten niet langer absorberen en neigt ze tot scheuren. Scheuren en spleten ontstaan vaak bij de “zwakste doorsnede”, in de praktijk dus vaak bij deuren en ramen. Vervolgens verspreiden ze zich naar andere delen van het gebouw, zodat op termijn een blijvende verzwakking van de complete constructie kan worden veroorzaakt. Zoals gesteld kan een intacte constructie aanzienlijke ongelijkmatige zettingen zonder zichtbare scheurvorming opvangen, maar zodra deze eenmaal zijn opgetreden, dan ontstaat er een nieuwe situatie. De scheur gaat zich gedragen als een dilatatievoeg. Elke millimeter zetting van de fundatie wordt dan onmiddellijk doorgegeven en vervolgens zichtbaar door een verbreding, verdieping of verlenging van de scheur.
Scheurvorming in binnenmuren
Scheurvorming in buitenmuren
De URETEK technisch adviseurs zijn professionals, getraind in het “lezen” van de scheurvorming. Met hun ervaring en instrumentarium zijn ze in staat de oorzaak van de scheurvorming te lokaliseren en te analyseren. Waarmee tevens de basis voor een eventueel herstelplan wordt gelegd, bij de wortel van het kwaad.
Onze methode is bedoeld om de draagkracht van de fundatie-ondergrond zodanig te vergroten, dat op elk willekeurig punt van de behandelde ondergrond het draagvermogen daarvan aanzienlijk hoger is dan de statische belasting door het gebouw. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van het model van de geomechanicus Boussinesq. Dit model leert dat de spanningsverhogingen in de ondergrond, veroorzaakt door een bouwlast, met toenemende diepte snel afnemen. Door doelgericht in de zwaarst belaste lagen te injecteren met het krachtig expanderende URETEK speciaalhars (expansiekracht tot 100 Bar), worden uitgerekend deze lagen sterk verdicht, waarmee de draagkracht navenant wordt vergroot. Het effect van de injecties wordt gecontroleerd d.m.v. precisie-laserapparatuur. Deze is in staat om elke beweging in de constructie tot op een halve millimeter nauwkeurig te registreren. Een geringe beweging van de bovenliggende constructie impliceert een voldoende toename van de ondergronddraagkracht, want:
Diagonaal gespleten muur
Met ons befaamde scheurmaatje kunnen scheuren nauwkeurig worden gemeten. Door de meting op gezette tijden uit te voeren kunt u gemakkelijk constateren of een scheur zich verbreedt of stabiel blijft.
• uit de componenten die zich onder de grond vermengen, ontstaat een sterk expanderend mate- riaal dat zich ontwikkelt in die richting waar het de minste weerstand ondervindt. Exact daar dus waar verdichting het dringendst nodig is; • zodra de ondergrond zij- en benedenwaarts voldoende weerstand weet te bieden, is er alleen nog verdringingsbeweging naar boven mogelijk. Die wordt geregistreerd door de laserontvanger; • de optredende expansiekrachten oefenen op dat moment meer druk uit dan de statische gebouwlast + het gewicht van de boven het injectiepunt aanwezige grond + de eveneens veroor- zaakte dynamische lasten samen; • waarmee duidelijk is dat de weerstand van de ondergrond ter hoogte van het injectiepunt die van alle neerwaarts drukkende lasten te boven gaat; • en ondubbelzinnig is aangetoond dat het probleem is aangepakt èn opgelost waar het is ont- staan. In de bodem, bij de wortel.
8
Voor URETEK behandeling
Na URETEK behandeling
9
FUNDERINGSTECHNIEK
Injectieplan
De Deep-Injection® Voordelen TOP 5
Voordat een injectieplan kan worden opgesteld, moet inzicht worden verkregen in de bodemgesteldheid ter plaatse (Zie ook pag. 14). Op basis van de samenstelling, dichtheid en andere feitelijkheden ten aanzien van de ondergrond, wordt een passend injectieplan opgesteld. De eerste injectieronde is meestal direct onder de fundatievoet, gevolgd door een tweetal injectielagen (onderlinge afstand tussen de lagen ca. 100 cm) in de gronden daaronder. Net als bij onze vloerhersteltechniek maken we gebruik van een drietrapsmethode:
De voordelen van deze techniek zijn grotendeels gelijk aan die van de FloorLift®-methode:
1 Boren
We boren een gat en slaan daarin een injecteerlans
3
Injectie van de gemengde 2 componenten door de lans in de ondergrond
3
Expanderen
Het mengsel reageert en expandeert daarbij sterk
Ontruimen of ontgraven is bijna nooit noodzakelijk. Dus: geen overlast door stof, vuil of lawaai. De werkzaamheden worden door een team van 2-3 ervaren specialisten uitgevoerd. Elk team heeft de beschikking over een vrachtwagen met een compleet geoutilleerde werkplaats met o.m. eigen stroomvoorziening. Overlast? minimaal
2 Onmiddellijk resultaat
Onze expansieve grondstoffen kunnen het draagvermogen van de grond tot 500 % doen toenemen. De expansieharsen oefenen een opwaartse druk uit tot 100 Bar op de te liften of te stabiliseren objecten. Het resultaat wordt zichtbaar aangetoond door lasercontrole.
3 Hoge productiviteit
Het tijdsbeslag is relatief zeer gering, de meeste werken zijn in een of enkele dagen afgerond. Per dag kan ongeveer 8 strekkende meter fundament worden behandeld.
2
4 Gelijkmatige belasting van de fundering
1
Alle op staal gefundeerde constructies zijn ontworpen voor een gelijkmatig verdeelde belasting. Onze methode zorgt voor het herstel van een evenwichtige belasting. Achteraf heien levert een puntbelasting op, waar menige constructie niet op is berekend.
trekapparaat
Gelijkmatige correctie voor betere balans
5 Garantie en ervaring
Onze internationaal gepatenteerde methode is wereldwijd geaccepteerd door overheden, verzekeraars en bouwkundigen. Garantie op het materiaal: 10 jaar. Sinds 1991 hebben wij met succes vele honderden werken uitgevoerd in binnen- en buitenland. Binnen ons vakgebied zijn we echte pioniers met een langjarige ervaring op elk denkbaar onderdeel van onze techniek. URETEK Nederland BV werkt daarnaast ook veilig: we zijn VCA gecertificeerd.
Voor de eerste injectieronde boren we gaten van ø 12-16 mm met een onderlinge afstand van 50 cm dwars door de fundatievoet. Voor de diepere lagen (onderlinge afstand tussen de boorgaten ca. 100 cm) boren we meestal langs de fundatievoet. In deze boorgaten worden de injecteerlansen aangebracht.
10
2
Injecteren
1 Afwezigheid van overlast
Omdat we bij het injecteren in ondergronden vaak tegendruk ontwikkelen wordt ons injectiepistool met een speciaal ontwikkelde koppeling klemvast op de ingebrachte injecteerlans aangesloten. Net als bij de vloeren worden de twee componenten in het pistool intensief gemengd en wordt het mengsel vloeibaar door de lans in de ondergrond geïnjecteerd.
Vrij snel na het verlaten van de lans reageert het kunsthars in de ondergrond waarbij een krachtige expansie optreedt.Van nature wil het hars altijd eerst expanderen in de richting van de minste weerstand, precies daar dus waar de verdichting het meest gewenst is. Zodra de ondergrond zij- en benedenwaarts voldoende weerstand begint te bieden tegen de optredende expansiekrachten is er alleen nog een verdringingsbeweging naar boven mogelijk. Die beweging, hoe miniem ook, wordt geregistreerd door de op het bouwwerk aangebrachte laserontvanger. Op dat moment wordt duidelijk aangetoond dat het draagvermogen van het geïnjecteerde punt aanzienlijk hoger is dan de heersende statische gebouwlast.
Boren van de injectiegaten. Waar mogelijk worden deze werkzaamheden altijd vanaf de buitenzijde van het gebouw uitgevoerd.
Het inbrengen van de injectielans. Hierdoor worden de twee werkzame componenten geïnjecteerd.
Procesvoortgangscontrole met nauwkeurige laserapparatuur.
11
FUNDERINGSTECHNIEK
Monumentale begraafplaats
Het belang van fundamenten
Iedere bouwkundige weet dat de kwaliteit van elk gebouwd object sterk afhangt van de kwaliteit van de ondergrondse constructie. De fundering draagt een gebouw, bepaalt in niet geringe mate de gebruikswaarde daarvan. Is de fundering, door geroerde ondergrond, veranderde grondwaterstand of andere oorzaak niet langer in staat zijn taak naar behoren te verrichten, dan is het tijd om URETEK te consulteren. Natuurlijk
treden
we
meestal
vooral
correctief
op,
maar soms worden we ook preventief ingeschakeld.
Aparte locatie...
De sluizen van IJmuiden zijn niet meer de grootste van de wereld, imposant zijn ze nog steeds. Op dat grote complex stond ooit zelfs een eigen elektriciteitscentrale (nu kantoor) en er staan ook woningen. In ± 1900 door Rijkswaterstaat gebouwd om de eigen medewerkers te huisvesten. Het zijn geen dienstwoningen meer, maar ze zijn nog wel in het bezit van Rijkswaterstaat. In hun opdracht hebben we de voor- ,achter- en tussengevels van 4 woningen behandeld. De verzakking was plaatselijk zo hevig dat ramen en deuren bijna niet meer open en dicht konden.
Een compleet nieuwe toepassing van onze techniek en een uitbreiding van ons dienstenpakket met veel perspectief. Voorkomen is immers nog steeds te prefereren boven genezen?
Wat kunnen we, onder welke omstandigheden doen? En voor wie? Een paar voorbeelden, geselecteerd uit een veel veelzijdiger praktijk.
Preventief...
In het centrum van Waalwijk stond een gasfabriek. Het voormalige fabrieksterrein wordt heringericht, maar eerst wordt de bodem gesaneerd. Het terrein is afgezet met damwanden van 9 m, waarna er aarde wordt afgegraven en vervangen. De damwanden worden later ‘koud’ getrokken, d.w.z. zonder trilling. Om zettingschade aan de bebouwing in de onmiddellijke omgeving te vermijden of tot minimale proporties te beperken, stond een team van onze injecteerders klaar om iedere beweging in de ondergrond te beantwoorden met injecties. De gebouwen, op respectievelijk 1.5 en 2.5 m afstand van de damwanden, doorstonden de proef met glans. Net als onze methode...
Gevolgen vuurwerkramp
Op 13 mei 2000 vindt in Enschede de vuurwerkramp plaats: er vallen 22 doden en ook worden 1.000 huizen en gebouwen zodanig verwoest dat ze reddeloos verloren zijn. Daarnaast zijn er, in een cirkel om het centrum van de explosie heen, nog ongeveer 1.250 huizen min of meer ernstig beschadigd. In die beschadigde ring draagt URETEK bij aan de redding van een aantal monumentale huizen aan de Lasondersingel en de Boddenkampsingel. Met behulp van onze injecties kunnen de huizen worden behouden. Daarmee hebben we een waardevolle bijdrage geleverd aan het behoud van een karakteristiek stukje stadsgezicht van Enschede.
12
In Den Haag ligt de begraafplaats St. Petrus Banden, laatste rustplaats van menig bekende Nederlander. De begraafplaats telt tal van bijzondere gebouwen, zoals het poortgebouw en de prachtige kapel. Op St. Petrus Banden (Rijksmonument) worden alleen familiegraven uitgegeven, waaronder veel gemetselde grafkelders. URETEK werd ingeschakeld voor de monumentale arcade, ontworpen door de befaamde architect Van Liefland. Door verlaging van het grondwaterpeil en inklinking van de bodem, met name op een diepte van 4 meter, was de gemetselde constructie verzwakt. We hebben de ondergrond verstevigd en daarmee duurzame restauratie van de arcade mogelijk gemaakt.
Baby-Dump
Baby-Dump is een succesformule. Het bedrijf exploiteert een groeiend aantal megastores in het land. Behalve baby-goederen, zoals kinderwagens, worden ook complete kinderkamerinrichtingen verkocht. Groot, veelzijdig en aantrekkelijk voor een breed publiek, dus druk bezocht. De Eindhovense vestiging kreeg te maken met een verzakkende zijfundering, gevolg van aanpalende bouwwerkzaamheden. We hebben 200 m² vloer gelift en 45 strekkende meters fundering gestabiliseerd zonder het winkelend publiek te storen. Uiteraard.
Voormalige heuvels
De woningen aan de Fanzantenweg in Arnhem zijn gebouwd op een eertijds heuvelachtig terrein dat in de jaren ’20 van de vorige eeuw is geëgaliseerd. Bijna honderd jaar later beginnen de huizen van de woningstichting ‘Volkshuisvesting’ verzakkingsverschijnselen te vertonen. We hebben 92 strekkende meters behandeld en we zijn er daarbij ook in geslaagd het huizenblok 10 á 12 mm te liften.
Eeuwenoud pand
Deventer heeft een mooie oude binnenstad die in het verleden een aantal keren door de IJssel onder water werd gezet, maar de schade altijd weer te boven gekomen is. Aan de prachtige Stromarkt staat een monumentaal hoekpand van naar schatting 400 jaar oud. Onder hoede van monumentenzorg wordt dit pand verbouwd tot een patriciërswoning op de begane grond en drie luxe appartementen op de verdieping. De linkerzijkant van het gebouw staat op niet al te degelijke grond. Oorzaak: onduidelijk. De ondergrond hebben we met diepte-injecties behandeld. In dit geval werd van binnenuit geopereerd: onder het keldergewelf konden we dwars door de pijlers, waarop het gebouw rust, de ondergrond bereiken.
13
FUNDERINGSTECHNIEK
Bodemonderzoek: voorwaarde voor succes
Verzakkingsoorzaken
Om tot een gegarandeerd resultaat te komen is, naast een goed inzicht in de funderingsconstructie, ook informatie over de aard en samenstelling van de ondergrond voor ons van groot belang.
Er zijn tal van oorzaken die leiden tot inklinking en verzakking. Maar is er sprake van scheurvorming, dan komt dit vrijwel altijd voort uit ongelijkmatige zettingen.
De URETEK-staf krijgt daarom graag de beschikking over bouwtekeningen en de uitkomsten van bodemonderzoek. Deze gegevens zullen door ons zorgvuldig worden bestudeerd en geïnterpreteerd om zo de mogelijke oorzaak van de verzakking vast te stellen en die herstelprocedure te bepalen die het meeste uitzicht op een succesvol resultaat biedt.
In onze URETEKpraktijk kennen we een "top-4" van oorzaken die we meestal met succes kunnen bestrijden.
Sondeerstaat
1
Ongelijke fundatie-aanlegdieptes
2
Lekkende waterleidingen, defecte rioleringen
Bodemonderzoekrapporten
Er zijn diverse technieken om de mechanische eigenschappen van de ondergrond te onderzoeken. Meest toegepast in Nederland is de zogeheten “statische penetrometer test” terwijl wij in Duitsland, vanwege de hardere bodem, vaak de “dynamische penetrometer test” tegenkomen. Statisch wil zeggen dat de sonde (metalen buis met een punt van genormeerde afmetingen) met een continue snelheid door middel van hydraulische apparatuur de grond in wordt gedrukt. De daarbij optredende weerstand wordt gemeten en uitgezet in een grafiek, de sondeerstaat. Bij de dynamische testen wordt met een gedefiniëerd gewicht en valhoogte de sonde de grond in gedreven. Het aantal slagen per 10 cm diepte worden geteld en ook uitgezet in een grafiek, de slagsondeerstaat. Deze testen geven uitsluitsel over de mechanische eigenschappen van de ondergrond. Om een goed inzicht te krijgen in de aard van de ondergrond (zand, klei, veen etc.), het vochtgehalte en de hoogte van de grondwaterspiegel zijn grondboringen noodzakelijk. Daarmee worden bodemmonsters getrokken. Met peilbuizen kan de grondwaterstand worden bepaald. Een gespecialiseerd laboratorium onderzoekt daarna de monsters en bepaalt de aard en het vochtigheidsgehalte van de bodem. Voor URETEK Nederland BV is de beschikbaarheid van bodemrapporten vaak een voorwaarde om een ondergrondverbeteringsopdracht te aanvaarden. We werken wat betreft grondonderzoek vaak samen met gerenommeerde geomechanische ingenieursbureaus. Om onnodige risico’s voor beide betrokken partijen bij voorbaat uit te sluiten. Want onze methode is zeer kosteneffectief, maar niet in alle gevallen. Ook onze methode kent zijn beperkingen.
Systeembeperkingen
3
Het effect van onze werkzaamheden hangt ten nauwste samen met de aard en samenstelling van de betrokken bodem. Naar ons huidig inzicht en stand van de techniek zijn er de volgende beperkingen:
1 Met het injecteren in kleilagen zijn we zeer terughoudend. Vaak is de conus-
Slagsondeerstaat
weerstand dermate gering dat er met onze methode geen verbetering is te verwachten. Ook ligt de oorzaak van de krimpzettingen vaak buiten onze invloedsfeer, o.a. verlaging van de grondwaterspiegel.
4
2 Veenlagen > 40 cm worden door ons, in verband met de slechte resultaten, niet behandeld.
3 Met onze huidige injectietechnieken kunnen wij dieptes bereiken tot 6.00 m.
Zijn de probleemzones dieper gelegen, dan moet voor een andere oplossing worden gekozen.
Onze jarenlange specialistische ervaring heeft geresulteerd in een uitgebreid netwerk van funderingsprofessionals van allerlei aard, zodat we meestal kunnen doorverwijzen naar een collega als we op funderingsproblemen stuiten die niet tot onze competentie behoren.
14
Boorstaat
Zijn de aanlegdieptes van funderingen ongelijk, zoals bij gedeeltelijke onderkeldering, dan kunnen zowel de ongelijke fundatiedruk als de samenstelling van de ondergrond aanleiding geven tot zetting. Een voorbeeld: cohesieve grondsoorten reageren zeer traag op de optredende spanningsverhogingen. Het zettingsproces kan zich dan over vele jaren uitstrekken, zodat het lang duurt voordat een nieuwe evenwichtstoestand wordt bereikt. Een complicerende factor waarmee zeker rekening moet worden gehouden bij het ontwikkelen van een herstelplan.
Een van de meest voorkomende oorzaken van verzakking: uitspoeling van de funderingsondergrond, veroorzaakt door lekkage uit ondergrondse buizen. De lekkage hoeft zich niet in de onmiddellijke omgeving van het gebouw te bevinden om er toch schade aan te kunnen berokkenen. Het funderingsmateriaal kan worden verzadigd, waardoor de mechanische weerstand afneemt. Omdat dat ongelijkmatig en plaatselijk gebeurt, is de fundering niet meer in staat de constructie erboven gelijkmatig te ondersteunen, met een ongelijkmatige verzakking als resultaat. Eenzelfde effect kan optreden als overvloedige hoeveelheden niet gereguleerd oppervlakte-water (regen of smeltwater) de plasticiteit van de bodem vergroten, waardoor de weerstand van de ondergrond onvermijdelijk wordt verlaagd.
Damwand, heiwerken
Heiwerkzaamheden of het slaan van damwanden veroorzaken trillingen in de grond die inklinking of andere veranderingen (migratie) van de bodem tot gevolg kunnen hebben. Dat effect zal sterker optreden naarmate het heien van wanden of palen wordt gecombineerd met andere maatregelen, zoals uitgravingen en/of bronbemaling. Naarmate de genomen maatregelen ingrijpender zijn, zal het effect over een grotere afstand van de bron merkbaar zijn.
Geroerde grond
Niet adequaat uitgevoerde grondverbeteringen of slecht/matig verdichte grondophogingen kunnen ook leiden tot zettingen. De gevolgen worden meestal snel na de bouw zichtbaar, waardoor de oorzaak gemakkelijk is vast te stellen. Dat geldt niet voor in een grijs verleden gedempte sloten, zakputten of bomkraters waarop een gebouw geheel of gedeeltelijk gefundeerd is. In die gevallen kan alleen bodemtechnisch onderzoek, eventueel aangevuld met recherchewerk in gemeentelijke archieven, helpen de bron van de problemen bloot te leggen. Ook kan het nodig zijn oudere buurtbewoners te vragen naar de voorgeschiedenis van de plek.
15
LABORATORIUMONDERZOEK
Mechanische eigenschappen algemeen
De bestendigheid van het URETEK-expansiehars is onderzocht als een functie van volumeverlies na langdurige onderdompeling in de chemische stof.
Voor alle URETEK expansieharsen geldt dat met de toename van de dichtheid van het geëxpandeerde materiaal ook de mechanische eigenschappen toenemen. De dichtheid van ons materiaal is sterk afhankelijk van de weerstand die het bij het expanderen ontmoet. Toegepast onder vloeren en bouwwerken (URETEK FloorLift®methode) variëert de volumieke massa van 70 kg/m³ tot 120 kg/m³ en geïnjecteerd in de grond (URETEK DeepInjection®methode) ligt dit tussen de 150 kg/m3 en 300kg/m³.
Verklaring: • • • • • • • • • • • • • • N
Verder vertoont het URETEK-materiaal binnen bepaalde grenzen elastische eigenschappen. D.w.z. indien een kracht op het materiaal wordt uitgeoefend, deze lineair evenredig met de uitgeoefende kracht zal inklinken, waarna na het wegvallen van de druk het materiaal tot de oorspronkelijke vorm terugkeert. Alleen als, bij extreem hoge belasting, deze inklinking (stuik) de 10% overschrijdt zal de interne celstructuur permanent deformeren en zal het materiaal niet meer zijn oorspronkelijke vorm aannemen.
Uitstekende bestendigheid (volumeverlies < 3%) Goede bestendigheid (volumeverlies tussen 3% en 6%) Gemiddelde bestendigheid (volumeverlies tussen 6% en 15%) Slechte bestendigheid (volumeverlies tussen 15% en 25%) Niet in aanraking brengen; sterk oplossende werking of materiaal vernietigd.
Water Minerale terpentijn Petroleum Tolueen Ureum 100% Glycol Verzadigde zoutoplossing Zoutoplossing 10% Geconcentreerd zwavelzuur Zwavelzuur 10% Geconcentreerd zoutzuur Zoutzuur 10% Caustische soda 100% Caustische soda 10% CeeBee 20% Jet A1 Magnus 2% Trichloorethyleen Halpesol Kaliumhydroxide 1%
••••• ••••• ••••• ••••• ••••• •• ••••• ••••• N
••••• •••• ••••• ••••• ••••• ••••• ••••• ••••• •••• ••••• •••••
Geconc. ammoniumhydr. Ammoniumhydroxide 10% Motorolie Styreen Terpentijn Benzeen Benzeenchloride Kerosine Benzine Lijnolie O. chloorbenzeen Methyleenchloride Aceton Geconc. salpeterzuur Dieselolie Ethylalcohol Methylalcohol NaOH 25% HCI 25% Ethylacetaat
•••• ••••• ••••• ••••• ••••• ••••• ••••• ••••• ••••• ••••• •••• ••• ••
Het effect Een boorkern met duidelijk zichtbaar het injectiekanaal en de aangebrachte laag URETEK-materiaal.
N
••••• •• •• ••••• ••••• ••••
Mechanische eigenschappen
Bestendigheid tegen chemische stoffen
Conclusie Over het algemeen uitstekende chemische bestendigheid, alleen geconcentreerd salpeterzuur en geconcentreerd zwavelzuur vernietigen het URETEK-expansiehars.
Absorptietest Algemene omschrijving van de test Monsters van het URETEK-materiaal werden aan onderdompeling in verschillende vloeistoffen en aan thermische spanningscycli onderworpen. Na de test werden volumeverschillen gemeten met behulp van een optisch meetinstrument met hoge precisie en werd de mate van vloeistofabsorptie door middel van variaties in stroomsterkte onderzocht. Tests met onderdompeling in vloeistof De monsters werden 14 dagen lang in verschillende vloeistoffen met een temperatuur van 23˚C volledig ondergedompeld. Deze vloeistoffen waren: Ruwe olie - Stookolie - Gasolie - Benzine met hoog octaangetal – Petroleum. Waterabsorptietest De monsters werden 7 dagen lang ondergedompeld in 1,25 m water met een temperatuur van 20˚C om absorptie door middel van procentuele variaties in de stroomsterkte te bepalen. Deze test omvatte ook monsters die de twee voorgaande tests hadden ondergaan.
Testdiagrammen
De in de diagrammen weergegeven testgegevens zijn vastgesteld volgens de Amerikaanse standaard ASTM. De diagrammen hebben achtereenvolgens betrekking op de druksterkte en schuifsterkte. Op de horizontale as is de volumieke massa van de proefmonsters uitgezet, terwijl op de verticale as de sterktewaarden zijn uitgezet. Het gebied waarin de dichtheden van het geëxpandeerde URETEK-materiaal voorkomen is in alle diagrammen geel gearceerd. Omdat het URETEK-expansiehars primair wordt gebruikt voor de consolidatie van grond en voor ophoging van verzakte bouwelementen, is het duidelijk dat vanuit praktisch oogpunt de belangrijkste eigenschap de druksterkte is. Uit de druksterktegrafiek kan worden afgeleid dat bij een dichtheid van 96 kg/m³ de druksterkte 3,2 kg/cm² = 32.000 kg/m² = 0,32 N/mm² bedraagt. Ter illustratie: voor woningvloeren wordt gerekend met een nuttige belasting van 150 tot 200 kg/m², terwijl bij fabrieks/magazijnvloeren een nuttige belasting van 5.000 kg/m² als extreem hoog geldt.
Conclusie Het materiaal is absoluut ondoordringbaar voor water, zelfs na verscheidene onderdompelingen, en bijna geheel ondoordringbaar voor de andere in de tests gebruikte vloeistoffen.
16
17
MILIEU
De URETEK-expansieharsen zijn FCWK- en formaldehydevrij. Ook bevatten ze geen radon. Voor het toepassen van de URETEK-methode hoeft daarom geen vergunning te worden aangevraagd. Als bewijs van het vertrouwen dat o.m. de Nederlandse autoriteiten in onze methode en het daarbij gebruikte materiaal hebben, mag dienen dat we projecten hebben uitgevoerd in kwetsbare natuurcentra. Het vertrouwen in ons materiaal qua milieu wordt o.m. onderbouwd door een onderzoek uit 2003 van het Duitse Hygiene-Institut.
Chemisch/toxicologisch onderzoek van een tweecomponenten-polyurethaan-systeem, URETEK Resin 2409 Hygiene-Institut des Ruhrgebiets, Gelsenkirchen (september 2003).
Monstername (citaat) Zur Überprüfung des verpressten und ausgehärteten Zweikomponenten-Polyurethan-Systems im Hinblick auf die Toxizität gegenüber Pflanzen, Erdwürmern und Bakterien wurden im Bereich eines anzuhebenden Abschnittes einer Straße im norddeutschen Gifhorn (der genaue Lageplan liegt Ihnen vor) Schürfe angelegt; die hierbei gewonnenen PU-SchaumMaterialien erfassten einerseits ein Tiefenprofil (Tiefe: 0,3 m – 0,8 m), in dem der Untergrund vorwiegend mit Sanden aufgefüllt ist und anderenseits einen Bereich (Tiefe: = 0,8 m), in dem Torf vorliegt.
Samengevat: de te beproeven monsters zijn niet speciaal voor dit onderzoek geprepareerd, maar opgegraven bij een URETEK Deep-Injection®project, uitgevoerd in het Duitse Gifhorn.
Opzet van het onderzoek (citaat) Zur Untersuchung gelangten PU-Schaummuster, die vor der Probenahme ca. eine Woche im Untergrund aushärteten und für die Untersuchungen im Labor mechanisch zerkleinert wurden (Korngröße: 0 – ca. 3 mm). Das polymerisierte und ausgehärtete Zweikomponenten-Polyurethan-System “URETEK RESIN 2409” aus den beiden Bodenhorizonten (Probenmuster 1: Tiefe 0,3 – 0,8 m und Probenmuster 2: Tiefe = 0,8 m) wurde jeweils in der Orginalsubstanz bzw. im wässrigen Eluat einer gemäß DIN 38414, Teil 4 angesetzten Auslaugung hinsichtlich der Ermittlung der Wachstumshemmung bei Pflanzen, der Bestimmung der Toxizität gegenüber Erdwürmern und der Bestimmung der Lichtemission von Bakterien (Leuchtbakterientest) untersucht; zusätzlich wurden im Eluat (1 + 10) wasserlösliche Anteile ausgewählter Parameter sowie der pH-Wert, die elektrische Leitfähigkeit und der Chemische Sauerstoffbedarf (CSB) bestimmt.
Samengevat: de PU-schuimmonsters, die voor opgraving ca. 1 week in de ondergrond zijn uitgehard, werden deels in het laboratorium mechanisch vermalen tot een korrelgrootte van 0 tot ca. 3 mm. De originele monsters en de verkleinde monsters werden onderworpen aan een uitloogproef volgens DIN 38414, om de groeiverstoring bij planten, de toxiteit (giftigheid) voor regenwormen en de lichtemissie van bacteriën te onderzoeken. Tevens werden in het eluaat (1 + 10) de pH-waarde, de elektrische geleiding en de chemische zuurstofbehoefte bepaald.
Conclusies (citaat)
Het certificaat hiernaast is verstrekt door de Afdeling Materiaalonderzoek van de Universiteit van Hannover. Een langetermijn evaluatie van een polyurethaangroep met hoge dichtheid E165 - Caradate 30 geeft een langetermijn ontwerplevensduur aan van minimaal 33 jaar. Voortgaand onderzoek wijst op een verlengde ontwerplevensduur die deze periode ruim overschrijdt. Dit is ook de gebruikelijke uitkomst van andere studies die zowel door onafhankelijke partijen als door grote grondstoffenleveranciers zijn uitgevoerd, die wijzen op stabiliteit en duurzaamheid op de lange termijn, zelfs in ongunstige milieus.
Materiaalonderzoek
Universiteit van Hannover Samenvatting van het onderzoek Een kwantitatieve beoordeling van de thermische stabiliteit in de vorm van dynamisch gewichtsverlies werd uitgevoerd met gebruikmaking van differentiële thermische analyse. Verwacht mag worden dat de gebruiksduur van samengestelde pijpen met E165-Caradate 50 hard schuim, en getest in overeenstemming met het onderzoeksrapport, 30 jaar zal zijn bij een continue toegestane temperatuur van 133˚C.
Overige onderzoeken Instituut voor Bouwmaterialen, Betonbouw en Brandpreventie. (iBMB van de TU Braunschweig) 01/98. Onderzocht werd het omhoog drukken van elastisch ondersteunde gewapende betonobjecten d.m.v. URETEK injecties. Eindrapport van de uitgevoerde testen d.d. 07 januari 1998 in Braunschweig. Eindconclusie: De gebruikte methode heeft haar deugdelijkheid voldoende bewezen.
Hygiene-Institut des Ruhrgebiets, Gelsenkirchen.
Zusammenfassend kann unter Berücksichtigung der ermittelten Untersuchungsergebnisse festgestellt werden, dass eine Giftigkeit der eluierbaren Inhaltstoffe des ausgehärteten PU-Schaumes „URETEK RESIN 2409“ gegenüber Bakterien nicht zu erkennen ist (Gl = 1).
09/94. Beoordeling van injecties met het PUR-schuim (AL643) vanuit waterhygiënisch oogpunt. Uit deze testen is gebleken, dat er geen reden is om bij gebruik van dit materiaal de werkzaamheden niet uit te laten voeren. Er zijn namelijk geen schadelijke stoffen gevonden die het grondwater zouden kunnen verontreinigen.
Eine Giftigkeit des polymerisierten und ausgehärteten Zweikomponenten-Polyurethansystems „URETEK RESIN 2409“ gegenüber Erdwürmern liegt nicht vor (LC – 50 (14 Tage) > 1000 g PU-Schaum / kg Boden)
SOCOTEC (Société de controle technique).
Im Hinblick auf die Pflanzentoxizität ist auszuführen, dass eine nachweisbare Hemmung des Pflanzenwachstums erst bei Gewichtsanteilen von 1000 g PU-Schaum/ kg Boden feststellbar ist. Am empfindlichsten reagiert der Rettich. Die ermittelten IC – 50 – Werte liegen jedoch um mehrere Größenordnungen über den Massenkonzentrationen der EGRichtlinie 67/548/EWG, die bei der Beurteilung der aquatischen Toxizität zu einer Einstufung als giftig oder schädlich führen würden, so dass eine Kennzeichnung mit R 54 („Giftig für Pflanzen“) nicht angezeigt ist (vergleichbare Konzentrationsangaben für den Bodenbereich werden in Anhang VI Nr. 5.2.2. der EU-Richtlinie 67/548/EWG nicht genannt)
Kortom: geconcludeerd kan worden dat het uit “URETEK RESIN 2409” uitgeloogde materiaal niet giftig is voor bacteriën en/of regenwormen. T.a.v. de giftigheid voor planten kan gesteld dat van een groeiverstoring pas sprake is bij een hoeveelheid PU-schuim van 1000 gram per kilo grond. Het gevoeligst reageert de radijs. Omdat de toegepaste IC-50-waarden (verhouding schuim - grond) dermate significant boven de waarde ligt zoals voorgeschreven in de EG-richtlijn 67/548/EWG, wordt duidelijk dat een aanduiding R54 (giftig voor planten) in dit geval absoluut niet aan de orde is.
18
Bestendigheid tegen veroudering
Duurzaamheid
Milieu en andere onderzoeken
11/98. Schriftelijke testuitslagen.Rapport. Nr. 98.116. Dossier nr. FX 2639 09/99 Redressement et confortement des dalles en beton non porteuses. Rapp.nr. 99.034. Dossier nr. AX 6510
Vliegveld Charles de Gaulle.
10/96 Parijs, Frankrijk. Dossier. nr. 97048HDC0001
Rincent BTP Ingeniere-Recherche. 12/96 Parijs, Frankrijk. Dossier nr. 96.3332
H.A. Rose, California, USA. 08/97 De uitwerking voor het milieu de uitwerking op de gezondheid en op de veiligheid voor ieder. Project nr. 97-103.
19
URETEK Nederland BV T. 0320 256 218 Zuiveringweg 93 F. 0320 252 665 8243 PE Lelystad
EXPANDING WORLDWIDE
E.
[email protected] I. www.uretek.nl
