(copyright thenaturalhorse, niets uit dit artikel mag worden gekopieerd of overgenomen zonder toestemming) Titel: bitloos trainen Subkop: De bitloze lichte teugelvoering en bitloos aanrijden van het jonge paard Inleiding: Bitloos rijden is op het moment weer helemaal ‘in de picture’. Door de eeuwen heen zijn bitloos-tradities over de hele wereld terug te vinden. Weliswaar voor verschillende doeleinden, vanuit andere visies en disciplines en soms met andere optomingen dan nu. Maar als je je wilt orienteren op het rijden zonder bit, dan is het handig om alvast rond te kijken naar de mogelijkheden. Want je kan er zeker je voordeel mee doen! Platte tekst: Wat kan je er als ruiter aan hebben om bitloos te rijden? Dat ontdek je pas echt door het zelf uit te proberen. Het is wel veilig om het bitloos rijden voor te bereiden door eerst aan de longe te oefenen in een afgesloten ruimte en ‘de rem’ en ‘het gaspedaal’ te vinden. Ontdek naar welke signalen jouw paard het beste luistert want dat kan per paard en combinatie en optoming nogal verschillen. De vriendelijke ruiterhand blijft altijd het belangrijkste tool! De redenen om bitloos te rijden Rijtechnische problemen, gedragsproblemen, problemen met de verzameling kunnen met bitloos rijden zeer goed opgelost worden. Of je vervolgens bitloos blijft rijden ligt aan jou en je paard. Ik ben al veel paarden tegen gekomen die een carrière in de sport achter de rug hadden, die bitloos weer goed aan het werk zijn gekomen. Juist om problemen te voorkomen en bij het inrijden en de africhting van het jonge paard is het fijn op de neus te rijden. Het voorkomt het willen ontwijken van het bit en dat geeft rust en ontspanning in de aanleuning. Juist die ontspanning zorgt ervoor dat het paard graag wil leren en aan het werk wil gaan. Dit geeft weer vertrouwen en samenwerking en harmonie met de ruiter. Soms zit het bit bij een paard gewoon niet goed, een kleine mondspleet kan hierbij de oorzaak zijn. De tong die over het bit wordt gegooid, een tong die aan de zijkant van de mond eruit komt, of een tong tussen de voortanden kunnen aangeven dat het paard moeite heeft om het werk uit te voeren. Wat is hiervan de oorzaak? Is het zadel te krap aan de voorkant? Kan het de rug niet ontspannen? Maar vooral: loopt het paard
verticaal scheef? Is de training te zwaar? Dit zijn allemaal vragen waar je als ruiter antwoord op wil vinden. Bitloos kan hierbij een ook belangrijke functie hebben om het probleem op te lossen, naast het nemen van andere maatregelen. Het bit kan ook een remmende factor zijn. Zonder bit gaat het paard weer fijn aan het been, met schot naar voren. En het paard dat onder de ruiter vandaan vlucht of wegspringt kan bitloos het rustigste paard worden. De gedragsproblemen kunnen voortkomen uit pijn in de mond, in de rug of de gespannenheid van het paard. Bitloos helpt om het patroon te doorbreken en het gedrag in de training vanuit de basis, ook grondwerk, in combinatie met het rechtrichten te ontwikkelen. Belangrijk hierbij is de ontspanning en de rust die het paard ervaart met een bitloze optoming. De sleutel tot het oplossen van de problemen met de verzameling is de training op een andere manier te benaderen. De motivatie van het paard is van belang en de ‘durchlässigkeit’ en rechtgerichtheid van het hele lichaam. Het rijden in een lichte aanleuning vanuit de achterhand is belangrijk. Het leren onderscheiden wanneer de achterhand draagt, is een belangrijk doel. Voorkom dat je kilos in je handen vasthoudt. Laat het paard in een training die bij hem past steeds sterker worden zodat hij de oefeningen aan kan. Onder de rijtechnische problemen versta ik het slaan met het hoofd, vluchten onder de ruiter vandaan tot ervan door gaan, gespannenheid, tandenknarsen, tongproblemen, staartslaan, hangen op het bit, gebrek aan impuls en alle aanleuningproblemen. Bitloos rijden doorbreekt die gewoontes en laat het paard weer zijn hele lichaam bewegen onder de ruiter. De volgende stap is dan de optoming die je kiest. Er zijn vele varianten maar het belangrijkste onderscheid is er tussen de oude en nieuwe optomingen. De oorspronkelijke bitloze hoofdstellen zoals de sidepull, de bosal, cavecon, serrata en de hacknamore maken gebruik van het mechanisme van het kunnen maken van een noodstop op een pijnreflex, net zoals het bit. Enkele voorbeelden van de nieuwe optomingen zoals het librahalster, de cook, het knoophalster en de halsring zijn gebaseerd op het principe van communicatie en het vrij kunnen ademen, vrij van angst en berustend op de filosofie van de rijkunst. Dat vind ik zelf de fijnste manier van trainen. Bitloos en zonder optoming aan het hoofd, de halsring Ik ben zelf jaren geleden in aanraking gekomen met het bitloos rijden in het Testcentrum in Reken. Dit opleidingscentrum geeft de
mogelijkheid om in een afgesloten ovaalbaan met een halsring (van Linda Tellington Jones) te rijden. De halsring is een ring die bestaat uit lassotouw. Met mijn paard Solo S. (een kruising haflinger/arabier) ben ik het gaan uitproberen en wat bleek: hij luisterde beter! Iedereen zag duidelijk het verschil tussen rijden met bit en rijden met de halsring. Mijn paard voelde zich veel vrijer en meer ontspannen! Nu wissel ik het in de trainingen af. Solo reageert heel precies op kleine signalen, maar nadeel is: de neus is vrij, dus de stelling en lengtebuiging kan wel eens lastig zijn. Bitloos door de geschiedenis heen, de voorgeschiedenis van bitloos in vogelvlucht De cavecon In de eerste drie jaren van de opleiding van het jonge paard in de Camargue, het stierpaard, wordt het bitloos aangereden op een cavecon, een scherp op het neusbeen inwerkende kaptoom. Het paard leert eerst aan de longe aan de cavecon voorwaarts te gaan door middel van de stemhulpen. Het paard moet daarna leren trefzeker en snel manouvres uit te voeren in de stierkudde. Het uitwijken voor de hoorns is van levensbelang. Absolute gehoorzaamheid is het doel van de training. De teugel aan de cavecon is van in elkaar gedraaide wol en de uiteinden zijn verzwaard met knopen. Het bit ligt soms ook in de mond maar wordt niet gebruikt. De ruiters rijden veel met gewichtshulpen en met de techniek van de ‘neck-reining’. Vaak met 4 teugels in de linkerhand. (bron: frankreich für Pferdefreunde, gerhard kapitzke) De kaptoom In de Spaanse hofrijschool in Wenen wordt de kaptoom (een verzwaarde leren neusriem met ijzeren drie-delige scharnieren en ringen) in eerste instantie gebruikt voor het geleiden, het werk aan de hand en het longeren van het paard. In de opleiding van het jonge paard wordt vooral de kaptoom ingezet omdat de stang een te sterke inwerking had. Deze kaptoom heeft echter ook een flinke inwerking op de neus! De kaptoom, het lichte Weense model volgens de klassieke rijkunst door Richard Hinrichs Belangrijk is het dat de kaptoom zo licht mogelijk is aan het neusbeen met zo min mogelijk beslag. De kaptoom wordt gebruikt in de opleiding van het paard voor het werk aan de hand en bijvoorbeeld wanneer een paard de neiging heeft om achter de teugel weg te kruipen. De mond van het paard wordt gespaard. Ook hier wordt dan gebruik gemaakt van de combinatie van een trensteugel, ondersteunende functie en de teugels aan het kaptoom voor de richtinggevende functie. (bron: werk aan de hand, richard hinrichs)
Bosal Is een dikke leren band die los om de neus hangt en onder andere gebruikt door de Spaanse Vaqueros. Deze bitlose optoming wordt ook toegepast voor de opleiding van het jonge paard om de mond te sparen en om het paard onderweg te laten grazen. De teugelvoering is van onder af. De serrata is ook een bosal/sidepullachtige optoming die erg hard inwerkt in verband met de ijzeren pinnen die tegen de neus aan zitten. Het voordeel van bitloos rijden is dat je gewend raakt het paard op eigen benen te laten lopen. Dat jezelf goed onafhankelijk leert te zitten zonder je aan de teugels vast te houden. Het paard leert te reageren op fijne en kleine signalen. Het bitloos trainen van je paard zet je daardoor aan het denken over de filosofie van de rijkunst en je leert het te doorgronden. Bitloos rijden kan daarnaast ook vele rijtechnische problemen oplossen. Het verbeteren van je zit komt als extraatje. Eventuele ruis in de communicatie tussen jou en je paard verdwijnt en dat komt je prestaties ten goede. afsluiter: Ik geef fulltime instructie in ’het vrije en totale horsemanship’. Dit betekent dat ik train volgens de klassieke rijkunst maar wel stressen pijnvrij zonder angst en dwang en met zo min mogelijk hulpmiddelen. Mijn doel is om alle oefeningen bitloos uit te kunnen voeren, ook de hogeschooloefeningen. Daarnaast kijk ik naar het ’totale paard’. De gezondheid, de optoming, het zadel en de invloed van de ruiter via zijn zit vormen een eenheid. In oktober 2007 start ik de opleiding voor artiest en paard ’Cirque d’Equestre’ in samenwerking met een circusschool. Ook hier zal vanuit het vrije en totale horsemanship worden gewerkt. Bitloosrijden zal een onderdeel uitmaken van de opleiding. De ruiters van deze opleiding zullen optreden in een show van paardentheater Equipade. Voor meer informatie: www.thenaturalhorse.nl. Bianca Koevoets
Kader Wat zijn de redenen om bitloos te rijden? 1. Het inrijden van het jonge paard op de neus om de mond te sparen. Bij het wisselen met de tanden en kiezen, kan je toch aan de slag. 2. Rijtechnische problemen: paarden die problemen geven in de aanleuning. Paarden die zich teveel opkrullen in de hals bijvoorbeeld.
3. Gedragsproblemen: Het doorbreken van een patroon in het gedrag kan via de bitloze optoming een goed begin zijn. 4. Werken aan een onafhankelijke zit van de ruiter en de lichte teugelvoering. Even vasthouden aan de teugels om je zit te herstellen heb je dan snel door! 5. Je leert ook door middel van andere technieken te sturen zoals ‘neck-reining’. Je stuurt je paard door middel van een beetje druk van de buitenteugel tegen de hals. In combinatie met de zit begrijpt het paard heel goed welke kant je uit wilt. 6. Tijdens een blessure als je niet met een bit kan rijden of wondjes in de buurt van de mond of hoofd. 7. Het verbeteren van het vertrouwen tussen ruiter en paard. 8. Afwisseling in de training
Kader: Stap voor stap voorbereiden van het bitloos rijden 1. Er zijn verschillende mogelijkheden. Je kan gewoon gaan rijden met het trenshoofdstel en je doet onder het hoofdstel een knoophalster. Aan beide optomingen bevestig je teugels. Je kunt dan met 2 teugels rijden en afwisselend meer op je trensteugel of meer op je halsterteugel. En je doel is dan dat je eindigt op je halsterteugel. De trensteugel laat je dan op de hals met een knoop erin op de hals van het paard liggen. 2. Een ander kan het paard aan de longe nemen terwijl je als ruiter de bitloze optoming uitprobeert. Lukt het om je paard halt te houden? Als je genoeg vertrouwen in je paard hebt gekregen ga je in een 15x15 bak of roundpen verder oefenen met sturen in de stap. En zo bouw je het langzaam op.
