Jaargang 2013, editie 9
2013
“Innovatie door verbinding” COOLING DOWN MAGAZINE Enterprise Architectuur Management www.eam-congres.nl
Inhoudsopgave Cooling Down Magazine
Bedankt
Blz. 3
Voorwoord dagvoorzitter
Blz. 4
Samenvatting track: Architectuur bij innovatie
Blz. 6
Samenvatting track: Ketenintegratie in de zorg
Blz. 8
Samenvatting track: Architectuur Management
Blz. 10
Samenvatting track: State of the Art volgens EAM partners
Blz. 11
Mede mogelijk gemaakt door
Blz. 14
Nationaal Jaarcongres 2013 Enterprise Architectuur Management Donderdag 30 mei 2013 Van der Valk Hotel te Houten Geachte deelnemer, Graag willen we van de gelegenheid gebruik maken om u nogmaals heel hartelijk te danken voor uw bijdrage aan deze dag. In het bijzonder willen we de programmacommissie bedanken voor het waarborgen van een onafhankelijk congres. Zonder u allen was het niet mogelijk geweest om deze resultaten te behalen. EAM2013 is beoordeeld met gemiddeld een 8! Graag zien wij u volgend jaar terug op EAM2014 op donderdag 22 mei in Hotel Houten, houdt voor het programma onze website www.eam-congres.nl in de gaten! Met vriendelijke groet, Leonie van Heezik & Ellen Postma Congresorganisatie EAM Congres -3-
Voorwoord van de dagvoorzitter Marc Lankhorst Ook dit jaar was het congres Enterprise Architecture Management (EAM2013) weer een groot succes. De groei in het aantal bezoekers (dit jaar 225, een nieuw record) laat zien dat Enterprise Architectuur steeds meer aandacht krijgt. Ik mocht het congres net als de afgelopen jaren voorzitten en dat was zoals altijd een erg leuke en vruchtbare dag. Dank aan alle deelnemers en sponsoren voor hun bijdragen aan dit succes! Het thema was dit jaar “Innovatie door verbinding”. Dat zagen we op diverse manieren terug in de thema’s van de tracks, zoals ketenintegratie in de zorg en de rol van architectuur in innovatie en management. De keynote-presentaties legden ook de nadruk op die verbinding. ’s Morgens ging Cor Franke in op de nieuwe versie van NORA, de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur. Daarin staat de verbinding en samenwerking tussen overheidsinstellingen in ketens en netwerken centraal. De middag-keynote van Ron Rozendaal, CIO van het Ministerie van VWS, ging over de (soms moeizame) zoektocht naar goede visualisaties van architectuur voor de zogenaamde iAtlas van het Rijk, om architectuur aan niet-architecten uit te leggen; ook een vorm van verbinden natuurlijk. In de discussies tussen de deelnemers kwam het verbinden ook vaak naar voren. Organisaties zijn meer en meer met elkaar verbonden, wat leidt tot een complexiteit die soms moeilijk is te beheersen. De rol van architecten als ‘verbinders’ is daarbij steeds belangrijker, niet alleen tussen systemen, maar vooral ook tussen mensen: ‘de business’ en ‘de IT’ praten maar moeilijk -4-
met elkaar, en de architect werkt als tolk op dat grensvlak. Er was dan ook in het programma een groeiende aandacht voor de ‘soft skills’ van de architect en ‘hoe leg ik het uit aan het management’ was een terugkerende vraag. Tegelijk was de rol van technologie, methoden en technieken minder prominent dan voorheen. De gereedschapskist van architecten is behoorlijk gevuld en het gaat nu vooral om wat we met die gereedschappen doen en wat dat betekent voor de organisatie. Dat vraagt om het verbinden van architectuur aan strategische vraagstukken enerzijds, en aan verander- en voortbrengingsprocessen anderzijds. Wat wil de organisatie, wat wil de gebruiker en hoe realiseren we al die mooie ideeën? Naast al dit inhoudelijke gewicht was er ook ruimte voor lichtere kost. De ‘energizer’ van Remco Blom hield het publiek onder veel hilariteit uit de after-lunch dip, en de cartoons van Frank Los gaven een mooie sfeertekening van het congres. En tot slot was EAM natuurlijk een mooie gelegenheid om de banden aan te halen met collega’s uit het architectuurveld. Misschien wel de belangrijkste verbinding voor de deelnemers. Kortom, het was weer een geslaagde dag! Natuurlijk organiseren we in 2014 weer een EAM-congres, waar we u graag ontmoeten!
-5-
Samenvatting track: Architectuur bij innovatie Het thema ‘innovatie door verbinding’ kwam mooi tot uitdrukking in de track ‘architectuur bij innovatie’. In een viertal sessies draaide het enerzijds om de vraag hoe je door verbinding met methoden en inzichten uit andere disciplines vernieuwing in het denken over Enterprise Architectuur kon bereiken, anderzijds hoe je door het toepassen van architectuur vernieuwing kan bewerkstelligen. In het verhaal van Hans Lekkerkerk (Radboud Universiteit) lag de nadruk de vraag hoe door combinatie van inzichten uit de socio-techniek en het organisatieontwerp en de verbinding naar entreprise architectuur we innovaties in organisaties kunnen bewerkstelligen. Met als belangrijke boodschap dat we daarmee ook complexiteit in de EA modellen kunnen verminderen. Wouter de Haan en Danny Greefhorst (SURF)gaven vooral inzicht hoe het hoger onderwijs voor verschillende vernieuwing staat gegeven de internationalisering en het online beschikbaar komen van modules. Zij lichtten toe hoe de ontwikkeling van een informatiestrategie en referentie-architectuur (HORA als gemeenschappelijke taal) na een moeizame start langzamerhand wordt omarmd door de onderwijsinstelling.
-6-
Paul de Frankrijker nam ons mee hoe verandering en vernieuwing van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden profijt vindt van het denken in Enterprise Architectuur. Ontwikkelingen en thema’s als e-dienstverlening, zelfservice en zaakgericht werken vragen om een nieuwe kijk op de samenhang tussen dienstverlening, producten, kanalen, processen en informatievoorziening. EA is daarvoor een middel om die verandering te sturen. Marcel Dijkman nam ons mee hoe bij ANVA een belangrijk rol is weggelegd voor architecten en Enterprise Architectuur in de ontwikkeling van software producten die zij haar klanten biedt. Juist door verbinding te leggen met andere expertisegebieden en te werken in multidisciplinaire teams kan vernieuwing ontstaan. Over de vier verhalen heen is het centrale woord rondom de track architectuur bij innovatie ‘loskomen’. Loskomen van overtuigingen en standaarden, loskomen van soms taaie structuur en cultuur en loskomen van verstarring. De denkramen waarin we soms bewust en soms onbewust gevangen zitten kunnen we doorbreken door nieuwe combinaties aan te gaan, een belangrijk kenmerk van innoveren. En nieuwe combinaties ontstaan door verbinding te leggen met verschillende belangengroepen binnen en buiten het bedrijf, door open te staan voor inzichten als het socio-technisch ontwerpen of verschillende disciplines samen te brengen in teams die probleem-gedreven de inzichten vanuit EA toepassen.
-7-
Samenvatting track: Ketenintegratie in de zorg De onderwerpen in de track ‘Ketenintegratie in de zorg’ waren het realiseren van een domeinarchitectuur voor de AWBZ, de ontwikkeling van een interoperabiliteitsmodel in de zorg en het opstellen van een doelarchitectuur en roadmap bij bij Coöperatie VGZ. Er zijn ontzettend veel partijen betrokken bij de bekostiging van de zorg. In zijn presentatie vertelt Roland Kaijen – werkzaam als architect bij het CVZ– over zijn rol bij het ontwikkelen van de AWBZ Informatie Domein Architectuur om een optimaal zorgbekostigingsproces na te streven. De uitdaging ligt in het verbinden van de partijen door het benoemen van het gezamenlijke doel, het afbakenen van het domein en het vertalen van een generiek referentiemodel naar een AWBZ-specifiek domeinmodel. De lessen die Roland zijn publiek wil meegeven is dat het van belang is om het doel helder te hebben, verschillen in belangen van de betrokken partijen herkend worden, maar dat er uiteindelijk een focus moet zijn op de overeenkomsten om op deze manier te verbinden. Gé Klein Wolterink vertelt in zijn presentatie hoe hij in opdracht van NICTIZ bezig is geweest met het ontwikkelen van een interoperabiliteitsmodel om de juiste informatie in de juiste context beschikbaar te hebben wanneer een patiënt behandeld wordt. Hij legt hier met name de nadruk op de praktische meerwaarde van dit model: het gaat om een model dat begrepen wordt door mensen het uit ‘het veld’. Hij onderscheidt interoperabiliteit op vijf
-8-
verschillende niveaus (organisatie, zorgproces, informatie, systemen en techniek) en erkent het belang van de privacy en security van informatie in het zorgdomein. Het model resulteert in een praktische checklist die gebruikt wordt om interoperabiliteit binnen de zorg te implementeren. De belangrijkste les die Gé zijn publiek wilt meegeven is dat het van uiterst belang is om bij het nastreven van interoperabiliteit op de verschillende niveaus de juiste mensen op het juiste moment te betrekken. De presentatie van Douwe Hettema gaat over de aanpak, de resultaten, maar vooral ook over de valkuilen en geleerde lessen die hij heeft opgedaan in een opdracht die hij voor de coöperatie VGZ heeft uitgevoerd. Deze betrof het opstellen van een doelarchitectuur met globale roadmap voor digitaal contractmanagement en leveranciersmanagement inclusief de op te starten projecten om de doelarchitectuur te realiseren. De verbinding met de business is met name tot stand gebracht middels review sessies waarin tussentijdse resultaten met de verschillende partijen uit de organisatie zijn gedeeld. Enerzijds voor een kritische blik en aanvullingen; anderzijds om de (tussentijdse) resultaten te laten landen in de organisatie die uiteindelijk met de projecten aan de slag moet. De grootste risico’s – en daarmee geleerde lessen – die Douwe zijn publiek mee wil geven is dat het commitment van management, de betrokkenheid van de opdrachtgever en het balanceren van de verschillende belangen essentieel zijn om verbinding tussen de architectuur en de business te bewerkstelligen.
-9-
Samenvatting track: Architectuur Management De track ‘Architectuur Management’ bood een afwisselend en praktijkgericht programma. Onderwerpen waren Data Management en Governance, het bouwen van een 2de Architectuur bij de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL), de effectiviteit van de Architectuurfunctie en Agile Enterprise Architectuur. De key take-away van deze track heeft betrekking op de rol van Architecten en de kracht van visualisaties. Bestuurders vinden het vervelend als architecten gaan besturen. ‘Bestuurders en architecten verstaan elkaar vaak moeilijk en dus is het van belang om de taal te spreken die de manager begrijpt’’, vertelt Jan Albert Kuijk van LeBlanc advies. Toehoorders waren het eens dat visualisaties gebruikt kunnen worden als middel tegen deze taalbarrière. ‘Dus laat het middel van Architectuurproducten los om tot verbinding te komen met bestuurders’. Bas van Gils, consultant bij BiZZdesign, wist op last minute een presentatie te houden over Data Management. Zijn tip: het van belang is om onderscheid te maken tussen business data en ICT data. ‘Het omgaan met data is al lang geen IT-vraagstuk meer, maar heeft juist een grote impact op de business’. Een interessante discussie volgde over de noodzaak van Governance. Bij de Luchtverkeersleiding Nederland is er aansluiting gevonden tussen twee architecturen (operationeel en niet operationeel) door besturing en continu bouwen. Raymond Pijnenburg wist gedreven te vertellen hoe ‘wederzijds begrip en een lange termijn visie op basis van het tempo van de business’ hierbij key zijn. -10-
Agile werken van Enterprise Architecten was het onderwerp van Erik Borgers, ICT architect bij Inspearit. Enterprise Architectuur kan gezien worden als verander instrument, waarbij de Architect een SCRUM rol heeft in projecten. Een voorbeeld van innovatie van de architectuurfunctie. Zijn boodschap over het combineren van agile lessen uit de systeemontwikkeling met het werken onder architectuur: ‘Het individu en interacties zijn belangrijker dan raamwerken’.
Samenvatting track: State of the art volgens EAM partners Het thema van EAM 2013 – innovatie door verbinding – hebben de partners gebruikt om hun visie op de behoeften van architecten in relatie tot dit onderwerp uiteen te zetten. In de presentaties kwamen nieuwe diensten, producten en onderzoeksresultaten aan bod die als grootste overeenkomst de verdere professionalisering en ontwikkeling van het vakgebied benadrukten. De presentaties waren zowel inhoudelijk en technisch als gericht op de zachte kant van het vakgebied. Met de zacht kant worden de rollen van de architect en de visie op de organisatie en het bestaansrecht hiervan bedoeld. De presentatie en demonstratie van Wilko Visser en Tom de Ridder ging over het product BlueDolphin van ValueBlue, waarmee een architectuur model van een ICT landschap geautomatiseerd kan worden opgebouwd en onderhouden. Het systeem koppelt bronnen met administratieve gegevens (CMDB, Active Directory, service management tool) aan bronnen met actuele gegevens (scanning tooling, monitoring, software distributie). En het biedt functionaliteit om de administratieve bronnen actueel te maken. BlueDolphin bevat daarnaast functionaliteit om informatie over applicaties en de relaties naar de bedrijfsprocessen efficiënt in kaart -11-
te brengen. Samen met de bovengenoemde configuratie informatie kan zo het complete ICT landschap worden gevisualiseerd, bijvoorbeeld in ArchiMate formaat. Het verhaal van Alfred de Jong van Quint ging meer in op de zachte kant van Enterprise Architectuur en de behoefte die hij tegen komt, niet alleen binnen het IT domein, maar juist ook in relatie tot andere domeinen en management. De stelling ‘Moet de Architect zich anno 2013 gedragen als Mandela of als Einstein?’ leverde interessante reacties op en beschouwd de zachte kant van het innoveren in de verbinding. De behoefte van architecten om communicatie en begripsvorming met de business en andere stakeholders beter vorm te geven blijkt hieruit. Een verkenning van dit vraagstuk in volgende jaren in thematische context zal verdere ontwikkeling tot gevolg hebben. Kern van de presentatie van Sander Meijer was een promotieonderzoek over het meenemen van sociale en culturele aspecten in Enterprise Architectuur. Conclusie was dat in EA traject er vrijwel geen sociale en culturele aspecten worden meegenomen. Dit leidt tot situaties waarin bijvoorbeeld bij de SVB een systeem was gebouwd waarin de hoog opgeleide medewerkers van SVB alleen nog maar de zaken die niet door het geautomatiseerde systeem konden worden verwerkt mochten behandelen, terwijl het beleid van de SVB op HR level gericht is op het aantrekken van hoogopgeleide medewerkers die deze zaken moeten behandelen. De medewerkers waren verbaasd en teleurgesteld over de uitholling van hun werk door de introductie van deze ICT architectuur en programmatuur. De verantwoordelijke EA had geen rekening gehouden met de sociale en culturele aspecten van zijn architectuur. Verdere ontwikkelingen over dit onderwerp zullen in de komende jaren vorm krijgen.
-12-
John May en Mieke Mahakena presenteerden het Learning Management systeem dat op dit moment in ontwikkeling is en de nieuwe koers van de Capgemini Academy vorm geeft. Zowel intern als voor de gebruiker veranderen een aantal zaken merkbaar. Er is gekozen voor een single source, multi platform benadering waarbij het mogelijk is om materiaal, gemoduleerd, te publiceren en reproduceren in verschillende vormen. Hoewel de relatie met domeinen als documentmanagement en informatiemanagement directer aanwezig leek te zijn, had de presentatie wel alles te maken met het thema - innovatie door verbinding. De rode draad in de presentaties was de zachte kant van architectuur. De visie op rollen van de architect, visie op de werkzaamheden en de relaties die deze werkzaamheden hebben met de mensen in de organisatie in een sociaal, culturele daglicht werden behandeld. Opvallend was dat nagenoeg iedere presentatie een prelude was van het onderwerp en tot nader onderzoek, dan wel praktische applicatie opriep. Ook de technische ontwikkeling van Blue Dolphin stond in dit licht en biedt directe handvatten voor architecten in relatie tot applicatiebeheerders. Samengevat: De partners helpen u innoveren door verbinding met state of the art producten en diensten, waarbij de innovatie met name zachte karakteristieken begint te ontwikkelen die aanspraak maken op de communicatieve competenties van de architect.
Wij kijken uit naar EAM2014 en verwelkomen u graag op donderdag 22 mei in Hotel Houten! Noteer alvast 22 mei 2014 in uw agenda! -13-
2013
Mede mogelijk gemaakt door:
management consultants
Contactgegevens EAM-Congresorganisatie Stationsstraat 79F 3811 MH AMERSFOORT 033 7600287 / 06-46001553
Congresorganisatie EAM Congres 2013 Leonie van Heezik & Ellen Postma
[email protected] http://www.eam-congres.nl
-14-
“BACK TO THE FUTURE!”
Met korting naar het Nationaal Najaarscongres BPM2013 op woensdag 13 november in Hotel Houten! Ontvang t/m 1 september € 200,- korting op uw toegangsbewijs via de code EARLYBIRD2013. Trackonderwerpen bij BPM2013: * Business Process Management * Lean & 6sigma * Business Model Management * Digital Enterprise * State of the Art volgens de sponsoren De congresorganisatie BPM2013 is actief bezig met de voorbereiding! Wij houden u via twitter, linkedin en onze website op de hoogte van de ontwikkelingen. Wilt u alvast een indruk krijgen? kijk dan op de website van BPM2012, hier vindt u ook het Cooling Down Magazine 2012. Meld u aan voor het congres BPM2013: Back to the Future! Dat op woensdag 13 november 2013 zal plaatsvinden in Hotel Houten. Inschrijven kan via www.bpm-congres.nl
2013 WWW.EAM-CONGRES.NL
WWW.BPM-CONGRES.NL
