Colofon Datum Mei 2008 Auteurs Esther Poort (De Onderzoekerij) Annemarie Venemans (De Onderzoekerij) Resi Cluitmans (GGD) Arie Oosterlee (GGD) Jolanda ten Brinke (GGD) GGD Kennemerland Postbus 5514 2000 GM Haarlem www.vrk.nl email:
[email protected]
2
INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................................3 VOORWOORD ...................................................................................................................................5 SAMENVATTING, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ...................................................................7 1. INLEIDING ............................................................................................................................ 15 2. ONDERZOEKSOPZET.......................................................................................................... 17 2.1 Demografische ontwikkelingen................................................................................................. 17 2.2 Onderzoekspopulatie ............................................................................................................... 18 2.3 Steekproef en gegevensverzameling ....................................................................................... 19 2.4 Gegevensverwerking en analyse ............................................................................................. 20 2.5 Leeswijzer ............................................................................................................................... 21 3. RESPONS, REPRESENTATIVITEIT EN WEGING ................................................................ 23 3.1 Respons .................................................................................................................................. 23 3.2 Representativiteit ..................................................................................................................... 23 3.3 Weging .................................................................................................................................... 23 4. ACHTERGRONDKENMERKEN ............................................................................................ 25 4.1 Leeftijd en geslacht .................................................................................................................. 25 4.2 Leefsituatie .............................................................................................................................. 25 4.3 Sociaal economische positie .................................................................................................... 26 4.4 Etnische achtergrond ............................................................................................................... 26 5. LICHAMELIJKE GEZONDHEID............................................................................................. 29 5.1 Inleiding ................................................................................................................................... 29 5.2 Ervaren gezondheid................................................................................................................. 29 5.3 Lichaamsgewicht ..................................................................................................................... 30 5.4 Ziekten en aandoeningen ........................................................................................................ 31 5.5 Valincidenten ........................................................................................................................... 33 6. PSYCHISCHE GEZONDHEID ............................................................................................... 35 6.1 Inleiding ................................................................................................................................... 35 6.2 Psychische gezondheid gemeten met de MHI-5....................................................................... 35 6.3 Zorgen en slaapmiddelen ........................................................................................................ 36 6.4 Angst en depressie .................................................................................................................. 36 6.5 Eenzaamheid .......................................................................................................................... 37 7. ZELFREDZAAMHEID EN GEBRUIK VAN VOORZIENINGEN ............................................... 41 7.1 Inleiding ................................................................................................................................... 41 7.2 Zelfredzaamheid bij Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL)...................................... 41 7.3 Hulp bij Huishoudelijke Dagelijkse Activiteiten (HDA) ............................................................... 42 7.4 Contact met zorgvoorzieningen................................................................................................ 43 7.5 Mantelzorg .............................................................................................................................. 44 7.6 Ouderenvoorzieningen............................................................................................................. 45 8. LEEFSTIJL............................................................................................................................ 47 8.1 Inleiding ................................................................................................................................... 47 8.2 Roken...................................................................................................................................... 47 8.3 Alcohol .................................................................................................................................... 48 8.4 Beweging ................................................................................................................................ 49 9. WONING EN WOONOMGEVING .......................................................................................... 51 9.1 Inleiding ................................................................................................................................... 51 9.2 Woning .................................................................................................................................... 51 9.3 Woonomgeving........................................................................................................................ 52 10. SOCIALE OMGEVING .......................................................................................................... 55 10.1 Inleiding ................................................................................................................................. 55 10.2 Sociale activiteiten en vrijwilligerswerk ................................................................................... 55 10.3 Het geven van mantelzorg ..................................................................................................... 56 10.4 Mobiliteit en vervoer ............................................................................................................... 56 10.5 Rondkomen en bezuinigen .................................................................................................... 57 10.6 Internet .................................................................................................................................. 58 11. VERDIEPING, DWARSVERBANDEN EN ONDERLINGE SAMENHANG............................... 61 12. RESULTATEN PER GEMEENTE .......................................................................................... 65 12.1 Inleiding ................................................................................................................................. 65 12.2 Bennebroek ........................................................................................................................... 66
3
12.3 Beverwijk ............................................................................................................................... 69 12.4 Bloemendaal ......................................................................................................................... 72 12.5 Haarlem................................................................................................................................. 75 12.5.1 Haarlem Noord ................................................................................................................ 77 12.5.2 Haarlem Centrum Zuid-West ........................................................................................... 80 12.5.3 Haarlem Oost .................................................................................................................. 83 12.5.4 Haarlem Schalkwijk ......................................................................................................... 87 12.6 Haarlemmerliede & Spaarnwoude .......................................................................................... 91 12.7 Heemskerk ............................................................................................................................ 94 12.8 Heemstede ............................................................................................................................ 97 12.9 Uitgeest ............................................................................................................................... 100 12.10 Velsen ............................................................................................................................... 103 12.10.1 IJmuiden en Velsen Noord........................................................................................... 105 12.10.2 Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid („Velsen Zuidoost‟) ............................... 108 12.11 Zandvoort .......................................................................................................................... 112 BIJLAGE 1 BEGELEIDENDE BRIEVEN.......................................................................................... 115 A. Eerste aanbiedingsbrief ........................................................................................................... 115 B. Eerste herinneringsbrief .......................................................................................................... 116 C. Tweede herinneringsbrief ........................................................................................................ 117 BIJLAGE 2 VRAGENLIJST ............................................................................................................. 119 BIJLAGE 3 TABELLEN PER HOOFDSTUK .................................................................................... 139 Tabellen bij hoofdstuk 5 ............................................................................................................... 139 Tabellen bij hoofdstuk 6 ............................................................................................................... 142 Tabellen bij hoofdstuk 7 ............................................................................................................... 144 Tabellen bij hoofdstuk 8 ............................................................................................................... 150 Tabellen bij hoofdstuk 9 ............................................................................................................... 151 Tabellen bij hoofdstuk 10 ............................................................................................................. 153 BIJLAGE 4 GEGEVENS PER GEMEENTE IN TABELVORM .......................................................... 157 BIJLAGE 5 OUDERENVOORZIENINGEN PER GEMEENTE .......................................................... 168
4
VOORWOORD Gemeenten hebben vele verplichtingen op het gebied van de volksgezondheid. De Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid legt de gemeenten taken op die door de GGD worden uitgevoerd. Jeugdgezondheidszorg, gezondheidsbevordering, medische milieukunde, technische hygiënezorg, openbare geestelijke gezondheidszorg en het bestrijden van infectieziekten behoren hiertoe. Het doen van onderzoek naar de gezondheidsituatie van de bevolking is eveneens een wettelijke taak. Sinds 1 januari 2007 voeren de gemeenten de Wet Maatschappelijke Ondersteuning uit. Deze wet moet bijdragen aan het bevorderen en behouden van de zelfredzaamheid en de maatschappelijke participatie van burgers. De groep ouderen vormt een belangrijk deel van de doelgroep van de WMO. In het najaar van 2007 heeft GGD Kennemerland een grootschalige gezondheidsenquête uitgevoerd onder zelfstandig wonende ouderen vanaf 65 jaar in de 10 gemeenten van de regio Kennemerland. Deze regio bestond in 2007 uit de gemeenten Bennebroek, Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede-Spaarnwoude, Heemskerk, Heemstede, Uitgeest, Velsen en Zandvoort. Een grote groep ouderen heeft de vragenlijst ingevuld, waardoor het mogelijk is uitspraken te doen over alle zelfstandig wonende ouderen in deze gemeenten. In deze rapportage worden de uitkomsten van de gezondheidsenquête beschreven, zowel voor de regio als voor de afzonderlijke gemeenten. De gezondheidssituatie van ouderen wordt in kaart gebracht en factoren die deze gezondheidssituatie beïnvloeden. Tevens komen het gebruik van en de behoefte aan (gezondheidszorg)voorzieningen aan bod. De uitkomst van de enquête biedt de gemeenten handvatten voor het uitvoeren van hun wettelijke taken. Gemeenten en zorgorganisaties in Kennemerland kunnen deze gegevens gebruiken om hun voorzieningen en activiteiten zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen en behoeften van ouderen. Want gezondheid behelst meer dan alleen snelle, adequate toegang tot de gezondheidszorg. Kwaliteit van leven kan op vele manieren worden bevorderd. Veiligheid in huis en woonomgeving heeft directe invloed op de beleving van gezondheid. Het positieve effect van sociale contacten op de gezondheid is onomstotelijk bewezen. Preventieve interventies zoals programma‟s voor valpreventie en periodieke controles op chronische ziekten zijn effectieve vormen van gezondheidsbevordering. De GGD beschouwt het als haar taak om de gezondheid van de (oudere) burgers via integraal beleid te bevorderen. GGD Kennemerland nodigt de gemeenten en de organisaties in de regio dan ook graag uit om deze uitdaging samen op te pakken. De gezondheidsenquête voor ouderen vanaf 65 jaar zal periodiek herhaald worden. Hierdoor wordt het mogelijk trends en ontwikkelingen op de langere termijn te volgen. Ik wil iedereen die aan dit onderzoek heeft meegewerkt van harte bedanken. Mw. Dr. I. van der Zande Directeur
5
6
SAMENVATTING, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Inleiding In het najaar van 2007 heeft de GGD een gezondheidsenquête uitgevoerd onder ouderen in de tien gemeenten van de regio Kennemerlande. Het doel van deze ouderenenquête is om inzicht te geven in de gezondheidstoestand van ouderen, factoren die de gezondheid beïnvloeden, het gebruik van en de behoefte aan (gezondheidszorg)voorzieningen en het identificeren van risicogroepen. Het onderzoek heeft betrekking op zelfstandig wonende ouderen. Dit is dus exclusief ouderen wonend in verpleeg- en verzorgingshuizen, maar inclusief ouderen wonend in aangepaste woonvormen. Representativiteit van het onderzoek In totaal zijn er 7.330 vragenlijsten verspreid. Van alle aangeschreven ouderen hebben er 5.691 meegedaan aan het onderzoek, een respons van 78%. Voor een dergelijk vragenlijstonderzoek is dit een hoge respons. Hiermee is het onderzoek voldoende representatief voor alle zelfstandig wonende ouderen in de regio. Er zijn summiere gegevens beschikbaar over redenen van ouderen om niet mee te doen aan het onderzoek. Deze laten zien dat relatief vaak zieke ouderen niet hebben deelgenomen, en ook enkele malen ouderen die onvrede hadden met besluiten van de gemeenten over voorzieningen. De uitkomsten van het onderzoek hierover kunnen dus in enige mate een onderschatting zijn van de werkelijke problematiek. Achtergrondgegevens Leeftijd: In de regio Kennemerland woonden op 1 januari 2008 in totaal 62.838 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 17% van alle inwoners. Het percentage 75-plussers bedraagt 8% en 2% is 85 jaar of ouder (gegevens CBS, 1 januari 2008). Leefsituatie: Het percentage alleenstaanden bij ouderen is gemiddeld 38%. Bij vrouwen is dit 51%, bij ouderen van 85 jaar en ouder in totaal 67%. Sociaal-economische situatie: Een zevende van de ouderen (14%) heeft alleen AOW. Ruim een kwart (26%) heeft geen afgeronde opleiding of alleen lagere school. Dit percentage neemt toe met de leeftijd. Etnisch-culturele achtergrond: Het grootste deel van de ouderen (91%) is in Nederland geboren en heeft Nederlandse ouders. Het percentage Surinaams/Antilliaans of Turks of Marokkaans in het onderzoek is samen nog geen 1%. Lichamelijke gezondheid Ervaren gezondheid: Van de ouderen ervaart 33% zijn of haar eigen gezondheid als matig of slecht. Dit percentage neemt sterk toe met de leeftijd, bij 85+ is dit 49%. Overgewicht: In het onderzoek in Kennemerland zijn verbanden gevonden tussen overgewicht enerzijds en diabetes, hoge bloeddruk en aandoeningen van het bewegingsapparaat anderzijds. Er is geen verband gevonden tussen overgewicht en diverse algemene kenmerken van de gezondheid zoals de ervaren gezondheid. Van de ouderen in Kennemerland heeft 12% ernstig overgewicht.
e
De gemeente Haarlemmermeer maakt met ingang van 1 januari 2008 deel uit van de regio Kennemerland en is niet meegenomen in dit onderzoek.
7
Aandoeningen: Ziektes en aandoeningen komen uiteraard veel voor bij ouderen. Slechts 18% heeft geen aandoeningen, 82% heeft er dus één of meer. Een kwart (25%) heeft vier of meer aandoeningen. Hoe ouder, hoe vaker en hoe meer aandoeningen. Het meest voorkomend zijn gewrichtsslijtage (artrose) en hoge bloeddruk. Belemmeringen en beperkingen: Ziekten en aandoeningen gaan natuurlijk vaak gepaard met belemmeringen en beperkingen. Tweederde van alle ouderen met een aandoening wordt hier ook door belemmerd; in totaal wordt 21% van de ouderen met een aandoening sterk belemmerd. Verder is gevraagd naar de zelfredzaamheid bij algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL), zoals in- en uit bed stappen of zich volledig wassen. Er is sprake van een beperking in deze ADL-activiteiten wanneer iemand alleen met hulp of met grote moeite een handeling kan uitvoeren. Wanneer dit het geval is bij tenminste één van de tien verschillende genoemde ADL-activiteiten, dat noemen wij deze oudere 'ADL-beperkt'. Bij 17% van alle ouderen in Kennemerland is er sprake van het ADL-beperkt zijn, volgens de hierboven genoemde definitie. Bij de 85-plussers is dit percentage 40%. Valongevallen: Landelijk is bekend dat veel ouderen valongelukken hebben en dat dit vaak leidt tot ziekenhuisopnames, slecht herstel of zelfs overlijden. In Kennemerland is 30% van de ouderen in het afgelopen jaar gevallen. De meeste valincidenten vinden thuis plaats. Onderlinge samenhang: Een als matig of slecht ervaren gezondheid hangt samen met het hebben van chronische aandoeningen en beperkingen. Psychische gezondheid Zorgen: Een vijfde (21%) van de ouderen heeft dagelijks zorgen. Vaak betreft dit de eigen gezondheid, maar ook zorgen om de partner of om de kinderen komen vaak voor. Eenzaamheid: Van de ouderen in Kennemerland is 33% matig eenzaam, nog eens 8% is ernstig tot zeer ernstig eenzaam. Angst en depressie: Het wel of niet aanwezig zijn van angst of depressie kan niet rechtstreeks worden gemeten in een vragenlijstonderzoek. Wel is er een korte set vragen gebruikt waarmee de kans wordt ingeschat dat bij een respondent een angststoornis of depressie aanwezig is. In Kennemerland zijn er bij 35% van de ouderen enige aanwijzingen voor een angststoornis of depressie ('matig risico' hierop), bij 4% zijn er sterke aanwijzingen hiervoor ('hoog risico'). Psychische ongezondheid: Volgens het meer strikte criterium van de zogenaamde MHI-5 vragen in het onderzoek, is 17% van de ouderen in Kennemerland psychisch ongezond. Slaapmiddelengebruik: Het gebruik van slaapmiddelen komt vaak voor bij ouderen, in Kennemerland bij een vijfde van de ouderen. Het merendeel gebruikt de slaapmiddelen langere tijd. Onderlinge samenhang: De vijf genoemde (indicatoren van) psychische gezondheidsproblemen, het hebben van zorgen, eenzaamheid, angst en depressie, psychische gezondheid volgens de MHI-5, en slaapmiddelengebruik, gaan vaak gepaard met elkaar. Ook is er een duidelijke samenhang met een matig/slecht ervaren gezondheid.
8
Eenzaamheid en psychische problemen komen vaker voor bij 75-plussers dan bij de jongere ouderen. Voor een deel kan dit worden verklaard doordat lichamelijke gezondheidsproblemen ook vaker voorkomen naarmate men ouder is. Hulp en voorzieningen; financiële situatie Hulp bij onder andere persoonlijke verzorging, huishouden en vervoer: Van alle ouderen in Kennemerland ontvangt 9% hulp bij de dagelijkse persoonlijke verzorging, 32% ontvangt hulp van buitenaf bij het huishouden. Beide vormen van hulp worden vaak door de thuiszorg geleverd. Bij de persoonlijke verzorging is dit ook vaak de partner, bij het huishouden vaak een particuliere hulp. In totaal heeft 17% van de ouderen in de afgelopen 12 maanden gebruikgemaakt van de thuiszorg. Bij de groep van 85+ is dit 46%. Mantelzorg, bestaande uit hulp en zorg in allerlei vormen geleverd door partner, kind, buren of vrienden, krijgt 14% van de ouderen in Kennemerland. Bij de groep 85+ is dit bijna 40%. Veel ouderen maken gebruik van vervoersvoorzieningen en/of van hulpmiddelen voor de mobiliteit zoals een rollator (gemiddeld 30%, bij 85+ 71%). Gebruikers van thuiszorg ontvangen ook vaak mantelzorg, en andersom geldt dit ook. Financiële situatie: Van alle ouderen ervaart 46% geen financiële belemmeringen. Ruim de helft (54%) bezuinigt op één of meer onderdelen, van de ouderen met alleen AOW is dit zelfs 82%. Een op de zeven ouderen (14%) geeft aan moeite hebben om rond te komen. Bij de groep ouderen met een lage opleiding is dit laatste nog iets meer. Leefstijl
Alcohol: het percentage excessieve of zeer excessieve drinkers bij mannen is 8% (bij vrouwen 1%). Lichaamsbeweging: 44%-56% van de ouderen (afhankelijk van het seizoen) voldoet niet aan de Nederlandse norm gezond bewegen. Roken: van de ouderen rookt nog steeds 16%.
Woning en woonomgeving
Ouderen zijn in het algemeen tevreden over hun woning. (N.B. het onderzoek heeft uitsluitend betrekking op zelfstandig wonende ouderen.) Van de ouderen woont 14% in een woonvorm speciaal voor ouderen. Bij de 85-plussers is dit 29%, wat betekent dat nog steeds 71% van de zelfstandig wonende ouderen van 85 jaar en ouder in een 'normale' woning woont, zoals een eensgezinswoning of flat. Meer dan de helft van de ouderen heeft één of meer aanpassingen in zijn of haar woning. Bijna een kwart (23%) zegt behoefte te hebben aan nog meer aanpassingen. Gevoelens van onveiligheid heeft 8% van de ouderen wel eens overdag en 15% wel eens 's avonds of 's nachts. Er is een samenhang met het hebben van angst of depressies. Verreweg de meeste ouderen zijn in het algemeen tevreden over hun woonomgeving. Als aspecten waarover men minder tevreden is, worden het vaakst genoemd: vervuiling, parkeeroverlast, verkeersonveiligheid, en/of een te grote afstand tot algemene voorzieningen. Bijna 10% van de ouderen wordt vaak gehinderd door lawaai in de woonomgeving. Het meest worden genoemd vliegtuigen en verkeer.
Participatie Bijna de helft van de ouderen doet regelmatig vrijwilligerswerk en/of neemt regelmatig deel aan activiteiten in verenigingsverband (46%). Meer dan de helft van de ouderen participeert dus niet regelmatig op deze manier aan de samenleving. Naarmate de opleiding lager is, zijn deze percentages lager.
9
Van alle ouderen geeft 8% zelf mantelzorg aan anderen (bij de 65-74-jarigen is dit 13%). Hiervan voelt 18% zich zwaar belast (ruim 1% van alle ouderen). Ruim een vijfde (21%) van de mantelzorgers geeft aan behoefte te hebben aan ondersteuning of advies. Behoeften en maatschappelijke belemmeringen Financiële en andere belemmeringen: Ruim de helft van de ouderen (54%) zegt te bezuinigen op één of meerdere kosten van levensonderhoud, hierbij wordt het vaakst de vakantie genoemd (30%). Ook andere terreinen die van belang kunnen zijn voor de participatie in de maatschappij worden vaak genoemd. Dit zijn bijvoorbeeld cadeautjes en verjaardagen, telefoneren, en auto of kosten voor vervoer (percentages van 12-16%). Van alle ouderen heeft 14% moeite om rond te komen. Relatief vaak betreft dit mensen met alleen AOW. Ruim een derde (34%) van de ouderen geeft aan belemmeringen te ervaren om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis (bij de 85-plussers is dit 55%). Exact een tiende (10%) geeft hiervoor als reden de eigen gezondheid op. Andere redenen die genoemd worden, zijn het moeilijk vinden om alleen te gaan, het ontbreken van vervoersmogelijkheden, of het te duur zijn. Ruim een vijfde (22%) van de ouderen heeft wel eens problemen met vervoer waardoor men ergens niet naartoe kan gaan (3% (bijna) altijd). Bij de 85-plussers is dit 44%. Behoefte aan voorzieningen, zorg en hulp: Bijna een kwart van de ouderen (23%) zegt behoefte te hebben aan nog minimaal één (extra) aanpassing aan de woning. Wat betreft de dagelijkse persoonlijke verzorging zegt 4% van de ouderen dat zij hiervoor geen hulp krijgen maar daar wel behoefte aan hebben of dat zij behoefte hebben aan meer hulp. Bij huishoudelijke hulp is dit percentage 9%. Voor een deel betreft het dezelfde groep ouderen. Gemiddeld 4% van de ouderen geeft aan nooit contact te hebben gehad met het centraal ouderenloket in hun gemeente, maar hier wel behoefte aan te hebben. Er is ook gevraagd aan de respondenten aan welke voorziening of hulp men behoefte heeft. Het hoogste scoorden hierbij hulp in en om het huis van een vrijwilliger, tuinonderhoud, ouderenvervoer, sport- of bewegingsactiviteiten, en hulp bij de administratie. Het percentage ouderen dat aangaf hier behoefte aan te hebben, varieerde van 7-12%. Ongeveer een op de zes ouderen (17%) geeft aan behoefte te hebben aan hulpmiddelen voor de mobiliteit of aan vervoersvoorzieningen. Bij de 85-plussers is dit 29%. Het meest genoemd wordt de OV-taxipas. CONCLUSIES Representativiteit van het onderzoek Met een responspercentage van 78% is het onderzoek representatief voor alle zelfstandig wonende ouderen in de regio. Uitkomsten van het onderzoek Het onderzoek blijkt vooral (bijna uitsluitend) betrekking te hebben op ouderen van Nederlandse komaf. Belangrijke of opvallende uitkomsten zijn: Het percentage alleenstaanden is hoog. Een flink deel van de ouderen heeft geen of heel weinig opleiding. Ongeveer een op de zeven ouderen heeft alleen AOW. Ruim vier van de vijf ouderen hebben één of meer ziekten of aandoeningen. Deze gaan meestal gepaard met belemmeringen of beperkingen. Overgewicht komt vaak voor bij ouderen, ernstig overgewicht bij 12%. Ouderen in Kennemerland vallen (nog) vaak. Bij een aanzienlijk deel van de ouderen laat de psychische gezondheid te wensen over. Dit betreft het hebben van (ernstige) zorgen, eenzaamheid, en/of de aanwezigheid van aanwijzingen voor angst of depressie. Relatief vaak gaat dit gepaard met (langdurig) slaapmiddelengebruik.
10
Eenzaamheid komt vaak voor: 33% van de ouderen is matig eenzaam, nog eens 8% ernstig tot zeer ernstig eenzaam. Bij 35% zijn er enige aanwijzingen voor een angststoornis of depressie, bij 4% zijn dit sterke aanwijzingen. Voor een groot deel betreft dit dezelfde ouderen als die eenzaamheid ervaren. De conclusie hiervan is dat niet alleen lichamelijk gezondheidsproblemen vaak voorkomen, maar ook psychische gezondheidsproblemen en eenzaamheid. Zowel lichamelijke als psychische gezondheidsproblemen nemen (sterk) toe met de leeftijd. Van de ouderen in het onderzoek ontvangt 8% dagelijks hulp bij de persoonlijke verzorging. Hulp bij het huishouden komt vaker voor, maar relatief vaak betreft dit dan particuliere hulp. In de groep 85-plussers heeft 46% in het jaar voorafgaand aan het onderzoek hulp gehad van de thuiszorg. Bijna drie kwart van de ouderen (74%) heeft het afgelopen jaar een griepprik gekregen. Van de leefstijlfactoren is vooral het percentage excessieve drinkers van 8% bij mannen van belang. Ook hebben veel ouderen te weinig lichaamsbeweging. Van de omgevingsfactoren is van belang dat 8% tot 15% van alle ouderen zich overdag respectievelijk 's avonds of 's nachts wel eens onveilig voelt. Bijna 10% wordt vaak gehinderd door lawaai in de woonomgeving, vooral door vliegtuigen en verkeer. Veel ouderen participeren regelmatig in vrijwilligerswerk en/of in activiteiten in verenigingsverband (46%). Zelf mantelzorg geven aan anderen doet 8%. In totaal 1% van alle ouderen voelt zich hierdoor zwaar belast. Opvallend is het hoge percentage ouderen (54%) dat aangeeft te bezuinigen op één of meer kosten voor het levensonderhoud. Hier zijn verschillende zaken bij die van belang kunnen zijn voor de maatschappelijke participatie. In totaal geeft 14% ronduit aan dat zij moeite hebben om rond te komen. Ruim een derde van alle ouderen geeft aan belemmeringen te ervaren om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis. De meest genoemde reden is de eigen gezondheid. Andere redenen zijn bijvoorbeeld het ontbreken van vervoersmogelijkheden of het te duur zijn. Ruim een vijfde van alle ouderen heeft wel eens problemen met vervoer waardoor men ergens niet naar toe kan gaan. Het percentage ouderen dat aangeeft behoefte te hebben aan hulp of voorzieningen varieert van 4% voor behoefte aan (meer) hulp bij de dagelijkse persoonlijke verzorging en 9% voor meer behoefte aan huishoudelijke hulp, tot 17% voor behoefte aan hulpmiddelen voor de mobiliteit of vervoersvoorzieningen.
Dwarsverbanden en onderlinge relaties Zoals bekend is uit landelijk onderzoek, zijn de verschillende aspecten van gezondheid bij ouderen op een complexe manier met elkaar verweven. Hetzelfde geldt voor de factoren die de gezondheid kunnen beïnvloeden. Oorzaak en gevolg zijn daarbij vaak moeilijk van elkaar te onderscheiden, en vaak is er sprake van vicieuze cirkels. Ook in het onderzoek in Kennemerland blijken veel zaken aan elkaar gerelateerd te zijn. Naast de hierboven al genoemde onderlinge samenhang tussen onderzoeksuitkomsten, zijn enkele van de belangrijkste dwarsverbanden en onderlinge relaties in het onderzoek als volgt. Het hebben van ziekten en aandoeningen met bijbehorende beperkingen gaat vaak gepaard met psychische problemen zoals angst of depressie en een slechte ervaren gezondheid. Uiteraard is dit ook de groep die veel gebruikmaakt van thuiszorg en mantelzorg. Lichamelijke en psychische gezondheidsproblemen gaan bij een deel gepaard met problemen met het vervoer en belemmeringen in het deelnemen aan sociale activiteiten, en/of met de behoefte aan meer hulp en voorzieningen. Van alle ouderen geeft 34% aan dat zij zich belemmerd voelen om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis. Van deze groep geeft bijna een derde (31%) aan dat ze behoefte hebben aan hulpmiddelen of voorzieningen voor hun mobiliteit. Hieruit zou geconcludeerd kunnen worden dat bij één op de tien (10%) van alle ouderen de participatie in de samenleving waarschijnlijk verbeterd zou kunnen worden door het verstrekken van hulpmiddelen en/of voorzieningen ter verbetering van de mobiliteit van deze ouderen. Er is een duidelijke samenhang tussen belemmeringen om deel te nemen aan sociale activiteiten enerzijds en eenzaamheid en angst/depressie anderzijds.
11
Bij ouderen die aangeven te bezuinigen of moeite te hebben om rond te komen, ontbreken duidelijk vaker voorzieningen, hulp of hulpmiddelen (c.q. zij geven aan behoefte te hebben aan dergelijke (extra) hulp/voorzieningen). Ook bij ouderen met alleen AOW is dit het geval. Echter, het verschil met de ouderen zonder financiële knelpunten is niet heel groot, en ook in die laatste groep ouderen is er vaak behoefte aan extra hulp/voorzieningen. De gezondheidsuitkomsten van vrouwen zijn vaak ongunstiger dan die van mannen, maar vrouwen zijn gemiddeld ook ouder. Voor de belangrijkste gezondheidsuitkomsten (lichamelijk en psychisch) blijven er verschillen bestaan tussen mannen en vrouwen (waarbij vrouwen ongunstiger scoren) binnen de onderscheiden leeftijdsgroepen. Uitzondering is eenzaamheid: binnen de groep 85-plussers zijn meer mannen dan vrouwen eenzaam. Op een enkele uitzondering na zijn alle verbanden genoemd in het hoofdstuk ook in alle afzonderlijke gemeenten c.q. wijken of woongebieden aanwezig. Logischerwijs is dit bij de ene gemeente wat sterker dan bij de andere.
AANBEVELINGEN Eenzaamheid: Van de ouderen is 8% (zeer) ernstig eenzaam. Er is hier een sterke samenhang te zien met angst en depressie. Bijna vier op de tien ouderen (38%) hebben een matig of hoog risico op depressie of een angststoornis. Een geschikte interventie zijn huisbezoekprojecten voor ouderen boven een bepaalde leeftijd. Het verdient aanbeveling om een inventarisatie te maken van de huisbezoekprojecten die er al zijn en de mogelijkheden te onderzoeken voor verdere verbetering hiervan. De GGD adviseert de gemeenten om bewezen effectieve interventies op het gebied van eenzaamheidspreventie in te zetten. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de eerdere ervaringen uit het project 'Preventie eenzaamheid ouderen' in Midden-Kennemerland. Lichamelijke beperkingen: Van de ouderen zegt 9% meer hulp nodig te hebben bij huishoudelijke taken en 4% heeft meer hulp nodig bij persoonlijke verzorging. Binnen de WMO kan gekeken worden naar mogelijkheden om meer hulp in de huishouding en bij persoonlijke verzorging te geven. Persoonlijke aandacht voor de oudere is hierbij van groot belang. Het is tevens van belang dat de hulp aansluit bij de behoefte van de oudere, hierbij dient afgewogen te worden of de hulp door professionals of door mantelzorgers geboden zou moeten worden. Ook is in het kader van de WMO aandacht nodig van de gemeenten voor de behoefte aan woningaanpassingen. Valincidenten: Van de respondenten van 65 jaar en ouder is 30% het afgelopen jaar gevallen. Thuiszorgorganisaties of Stichtingen Welzijn Ouderen organiseren vaak valpreventiecursussen. Ter verhoging van het bereik van de doelgroep is het wenselijk dat de cursussen ook door huisartsen en thuiszorg worden aanbevolen (folders bij huisartsen). De GGD adviseert organisaties die huisbezoeken doen specifieke aandacht te geven aan risicosituaties voor vallen in het huis. Bewegen: Van de respondenten voldoet 44% tot 56% niet aan de beweegnorm. Dit varieert per seizoen. Het verdient aanbeveling dat er meer bekendheid wordt gegeven aan het aanbod van de verschillende beweegactiviteiten voor ouderen door instanties waarmee zij regelmatig in contact zijn (huisarts, apotheek). Daarnaast is GALM (Groninger Actief Leven Model) een bewezen effectieve methode om meer ouderen aan het bewegen te krijgen. Het wordt op dit moment in Heemstede uitgevoerd, maar zou ook in andere plaatsen uitgevoerd kunnen worden. Genotmiddelen: Van de ouderen rookt 16%, van de mannelijke 65-plussers drinkt 8% (zeer) excessief alcohol. De GGD beveelt aan interventies in te zetten tegen excessief gebruik van genotmiddelen.
12
Participatie in de samenleving: Relatief veel ouderen, 34%, geven aan belemmeringen te ervaren voor deelname aan activiteiten buitenshuis. Dit betreft vaak ouderen met lichamelijke beperkingen, maar niet altijd. Voor een deel hiermee samenhangend, geven ook relatief veel ouderen aan dat zij behoefte hebben aan hulpmiddelen voor de mobiliteit of aan vervoersvoorzieningen (17%). Eveneens gedeeltelijk hiermee samenhangend, geeft 14% van de ouderen aan dat zij moeite hebben om financieel rond te komen. Het wordt aanbevolen dat de gemeenten extra aandacht besteden aan deze aspecten in het kader van de WMO. Griepprik Bijna drie op de vier ouderen (74%) hebben het afgelopen jaar een griepprik gekregen. De groep 65-plussers hoort al lange tijd tot de doelgroep voor griepvaccinatie, sinds kort is de doelgroep zelfs uitgebreid met (onder meer) 60-65-jarigen. Voor de doelgroep is het belangrijk dat zij jaarlijks de griepprik halen. Het verdient aanbeveling om in samenwerking met de huisartsen het belang van de griepprik bij de ouderen nog meer onder de aandacht te brengen. Algemeen: Een consultatiebureau voor senioren is een mogelijkheid om ouderen advies op maat over hun leefstijl te geven en door te verwijzen naar andere instanties. Hier kan ook advies gegeven worden over alcoholgebruik, roken en gezonde voeding. Het percentage mantelzorgers in het onderzoek dat zich overbelast voelt, is klein. Hier komt echter het onbekende percentage bij van overbelaste mantelzorgers onder de 65 jaar. Het betreft een belangrijk probleem, dat naar verwachting in de toekomst alleen maar groter kan worden. Ondersteuning van mantelzorgers blijft daarom aanbevolen. Niet alle ouderenvoorzieningen zijn even goed bekend bij de ouderen. In sommige gemeenten geldt dit ook voor het gemeentelijke loket. Indien van toepassing zouden gemeenten hier meer bekendheid aan kunnen geven. De GGD adviseert de gemeenten om op basis van hun regierol het voortouw te nemen om organisaties die zich bezig houden met gezondheid en welzijn van ouderen rond de tafel te brengen. Op deze wijze kunnen prioriteiten worden gesteld en kan de samenwerking worden verbeterd. De GGD zal met de afzonderlijke gemeenten overleggen of er behoefte bestaat om nog extra gemeentespecifieke aanbevelingen op te stellen.
13
14
1.
INLEIDING
Eén van de taken van de GGD is het verschaffen van inzicht in de gezondheidssituatie van de inwoners van de regio Kennemerland. Een gezondheidsenquête geeft inzicht in de gezondheidsbeleving, de factoren die de gezondheid beïnvloeden (zoals leefstijl) en het gebruik van (zorg)voorzieningen. Met de resultaten kan richting worden gegeven aan het lokale gezondheidsbeleid op het gebied van zorg en welzijn van gemeenten, de GGD en diverse instellingen. De GGD maakt bij het houden van gezondheidsenquêtes onderscheid in verschillende landelijk vastgestelde leeftijdsgroepen. Dit is omdat elke groep vraagt om een andere aanpak van onderzoek, de onderwerpen binnen de thema‟s vaak leeftijdsgebonden zijn en omdat gezondheidsbeleid en de daarbij behorende gezondheidsbevorderende interventies vaak op een specifieke leeftijdsgroep zijn gericht. Eind 2005 is een vragenlijstonderzoek uitgevoerd onder middelbare scholieren (Emovo: elektronische monitor en voorlichting). Begin 2007 heeft de GGD gemeentelijke gezondheidsprofielen opgesteld, waarin de Emovo-gegevens samen met onder meer beschikbare registratiegegevens zijn gebundeld. In het najaar van 2007 heeft de GGD een gezondheidsenquête uitgevoerd onder ouderen in de tien a gemeenten van de regio Kennemerland . Inzicht in de gezondheid en zorgbehoefte van ouderen is voor de gemeenten van toenemend belang. Met de komst van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) krijgen de gemeenten steeds meer de verantwoordelijkheid om een samenhangend aanbod van diensten en voorzieningen voor ouderen te ontwikkelen. Het doel van de ouderenenquête is om inzicht te geven in: - de gezondheidstoestand van ouderen in de regio Kennemerland; - de determinanten die de gezondheid beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld leefstijl; - het identificeren van risicogroepen; - het gebruik van en de behoefte aan (gezondheidszorg)voorzieningen door ouderen; In dit rapport worden de resultaten van deze ouderenenquête beschreven. Hoofdstuk 2 en 3 beschrijven de onderzoeksopzet en de manier waarop de gegevens zijn geanalyseerd en gepresenteerd. De hoofdstukken 4 tot en met 11 beschrijven de resultaten van het onderzoek op regioniveau. Hoofdstuk 12 beschrijft de belangrijkste resultaten per gemeente. De conclusies en aanbevelingen zijn opgenomen bij de samenvatting aan het begin van dit rapport.
a
De gemeente Haarlemmermeer maakt met ingang van 1 januari 2008 deel uit van de regio Kennemerland en is niet meegenomen in dit onderzoek. Gegevens over ouderen (55-74 jaar) voor de Haarlemmermeer zijn te vinden in het rapport: “Hoe gezond is de regio? Gezondheidspeiling 2006” en in de factsheet: “Ouderen in de regio Amstelland en de Meerlanden. Resultaten van de Gezondheidspeiling 2006”
15
16
2.
ONDERZOEKSOPZET
2.1 Demografische ontwikkelingen Voorafgaand aan de beschrijving van het onderzoek wordt kort uiteengezet wat de demografische ontwikkelingen zijn in de regio met betrekking tot ouderen. Hierbij wordt ingegaan op de huidige leeftijdsopbouw, de prognose ten aanzien van de leeftijdsopbouw en de toekomstige levensverwachting. 1
In 2007 was 17% van alle inwoners van Kennemerland (in totaal 371.299 inwoners) 65 jaar of ouder . In aantallen betreft dit 62.367 ouderen, van wie 25.523 (41%) mannen en 36.844 (59%) vrouwen. Voor geheel Nederland geldt dat 14% van alle inwoners 65 jaar of ouder is1. De man-vrouw verdeling onder 65-plussers voor heel Nederland is 43% versus 57%. Figuur 2.1 geeft de leeftijdsopbouw in de regio weer, waarbij als referentie (de stippellijn) de leeftijdsopbouw van Nederland is weergegeven1. Mannen worden rechts (in licht blauw) weergegeven, vrouwen links (in donker blauw).De bevolking van Kennemerland is iets meer vergrijsd dan de landelijke bevolkingsopbouw.
leeftijd
Figuur 2.1: Bevolkingsopbouw naar leeftijd en geslacht in Kennemerland en in Nederland (stippellijn)1 95+ 90-95 85-90 80-85 75-80 70-75 65-70 60-65 55-60 50-55 45-50 40-45 35-40 30-35 25-30 20-25 15-20 10-15 5-10 0-5
---
10
8
6
4
2
0
2
4
6
8
Vrouwen Mannen Nederland
10
%
Het aantal ouderen in Nederland neemt toe, zowel absoluut als relatief (vergrijzing), en zal de komende decennia blijven toenemen. Tabel 2.2 geeft de prognose van het aandeel 65-plussers in Nederland en de regio Kennemerland weer2. Hieruit blijkt dat in 2015 het percentage 65-plussers in de regio Kennemerland iets groter lijkt te zijn dan in geheel Nederland, in 2025 is dit verschil geheel weggetrokken. Verwacht wordt dat in 2025 ruim één op de vijf inwoners tot de groep 65–plussers behoort.
17
Tabel 2.2: Prognose van aandeel 65-plussers in de bevolking2
% 65-plus in 2007 % 65-plus in 2015 % 65-plus in 2025
Kennemerland
Nederland
17 19 21
14 17 21
Figuur 2.3 geeft de prognose van het percentage 65-plussers per gemeente weer. Uit de figuur is onder andere op te maken dat de gemeente Uitgeest het minst vergrijsd is en de gemeente Bennebroek het meest vergrijsd. In nagenoeg alle gemeenten neemt de vergrijzing toe. Uitzondering is de gemeente Bennebroek: daar stijgt het percentage 65-plussers minder sterk. Anno 2007 is de gemeente Uitgeest het minst vergrijsd, verwacht wordt dat in 2025 de gemeenten Uitgeest en Heemskerk het minst vergrijsd zullen zijn. Een opvallend snelle stijging in het percentage 65-plussers in de komende jaren zal plaatsvinden in de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude (H&S). 2
Figuur 2.3: Prognose van het percentage 65-plussers per gemeente 28%
Bennebroek
26%
Beverwijk
24%
Bloemendaal
22%
Haarlem
20%
H&S
18%
Heemskerk Heemstede
16%
Uitgeest 14%
Velsen
12%
Zandvoort 2007
2010
2015
2020
2025
2.2 Onderzoekspopulatie De enquête is uitgevoerd onder zelfstandig wonende ouderen vanaf 65 jaar, woonachtig in de tien gemeenten in de regio Kennemerland. De reden dat het onderzoek zich beperkt tot de groep zelfstandig wonende ouderen is dat het lokale gezondheidsbeleid veelal is gericht op maatregelen om ouderen zo lang mogelijk in hun eigen woonomgeving te laten wonen en te laten participeren in de maatschappij. De scheidslijn tussen wel of niet zelfstandig wonend is moeilijk te trekken, omdat er de laatste jaren voor ouderen steeds meer gevarieerde woonvormen zijn ontstaan. In dit onderzoek worden onder zelfstandig wonende ouderen al die ouderen verstaan die niet voor volledige zorg zijn opgenomen in een verpleeghuis of verzorgingsinstelling. Het gebied Kennemerland besloeg in de periode van gegevensverzameling in totaal 10 gemeenten. Tabel 2.4 geeft een overzicht van het aantal inwoners van 65 jaar en ouder per gemeente. Tevens bevat de tabel per gemeente het aantal en het percentage zelfstandig wonende ouderen3. Voor de gehele regio geldt dat 93% van de 65-plussers zelfstandig woont. Dit percentage is in de gemeenten Bloemendaal, Bennebroek en Heemstede wat lager, terwijl in Haarlemmerliede en Spaarnwoude alle ouderen zelfstandig wonen.
18
Tabel 2.4: Per gemeente aantal 65-plussers, aantal en % zelfstandig wonende ouderen in 20073 Gemeente Aantal inwoners van Aantal % zelfstandig + 65 jaar of ouder zelfstandig wonende wonende ouderen van 65 ouderen Bennebroek 1.328 1.185 89% Beverwijk 6.138 5.815 95% Bloemendaal 3.632 3.187 88% Haarlem 22.406 20.966 94% H&S 772 772 100% Heemskerk 6.376 6.068 95% Heemstede 5.688 5.158 91% Uitgeest 1.532 1.488 97% Velsen 11.288 10.611 94% Zandvoort 3.207 3.007 94% Kennemerland 62.367 58.257 93%
2.3 Steekproef en gegevensverzameling De gezondheidsenquête kan worden gebruikt om richting te geven aan het lokaal gezondheidsbeleid van een gemeente. Om deze reden is het van belang dat op grond van de gegevens van deze enquête betrouwbare conclusies op gemeentelijk niveau kunnen worden getrokken. Per gemeente is het benodigde aantal personen in de steekproef berekend. Hierbij zijn de twee gemeenten met meer dan 10.000 ouderen opgedeeld in respectievelijk vier “wijken” (Haarlem) en twee “wijken” (Velsen). Hierdoor kan beter rekening worden gehouden met de grote heterogeniteit van de groep ouderen in deze twee grootste gemeenten en kan het (ouderen)beleid beter worden afgestemd op de lokale situatie. Via de gemeentelijke basis administratie (GBA) is per gemeente een aselecte steekproef getrokken van de populatie zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar en ouder. De gegevens zijn verzameld via een postenquête. De personen uit de steekproef hebben per post een enquête met een begeleidende brief ontvangen. Op de brief stonden het logo van de GGD en dat van de gemeente, met de handtekeningen van zowel de GGD-directeur als die van de burgemeesterb. De personen die binnen 3 weken de vragenlijst nog niet hadden teruggestuurd, kregen een herinneringsbrief. Degenen die binnen 3 weken na het versturen van de herinneringsbrief nog niet hebben gereageerd, kregen het hele pakket (vragenlijst en brief) nog een keer opgestuurd. Bijlage 1 bevat de teksten van de verstuurde brieven. Om er voor te zorgen dat ook de meest kwetsbare ouderen aan het onderzoek konden deelnemen, was er in elke gemeente een organisatie beschikbaar die ouderen zonodig kon helpen bij het invullen van de vragenlijst. De naam en het telefoonnummer van deze organisatie stonden vermeld in de instructie bij de vragenlijst. In totaal hebben 15 respondenten aangegeven hulp te hebben gekregen bij het invullen van de vragenlijst van iemand van de gemeente, het loket of het ouderenwerk. Bij de keuze van de thema‟s / onderwerpen en exacte vraagstellingen zijn de volgende richtlijnen gehanteerd: Het onderwerp biedt aangrijpingspunten voor gemeenten om het beleid ten aanzien van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning te kunnen ontwikkelen en te kunnen onderbouwen, zoals behoefte aan en gebruik van (ouderen)voorzieningen, het verlenen en ontvangen van mantelzorg en de behoefte aan ondersteuning hierbij. Het onderwerp sluit aan bij het gemeentelijk gezondheidsbeleid. Het onderwerp biedt aangrijpingspunten voor collectieve preventie door de GGD. Hierbij wordt aangesloten bij de speerpunten die zijn benoemd in de landelijke nota „Kiezen voor gezondheid‟ (onder andere overgewicht, diabetes en depressie). b
Voor één gemeente zijn de brief en de vragenlijst alleen namens de GGD verstuurd, omdat er anders voor de aangeschreven personen verwarring kon ontstaan in verband met eigen onderzoek van deze gemeente.
19
Er is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de standaarden die door GGD Nederland zijn ontworpen. Deze standaardisatie gebeurt in het kader van het project “Lokale en Nationale Monitor Gezondheid” waarbij vraagstellingen die regionale GGD‟en gebruiken in gezondheidsenquêtes worden geüniformeerd. GGD‟en zijn wettelijk verplicht deze standaardvraagstellingen te gebruiken bij het uitvoeren van een monitor.
Op grond van bovenstaande punten zijn de volgende onderwerpen in de vragenlijst opgenomen: Achtergrondkenmerken: leeftijd, geslacht, samenstelling van het huishouden, inkomen, opleidingsniveau en etniciteit. Gezondheidsindicatoren: ervaren gezondheid, chronische aandoeningen, overgewicht, psychische gezondheid, angst en depressie, eenzaamheid en valongevallen. Leefstijl: roken, alcoholgebruik en beweging. Zelfredzaamheid: beperkingen in activiteiten in het dagelijkse leven, problemen bij huishoudelijke activiteiten en behoefte aan hulp hierbij. Zorggebruik: gebruik van eerste en tweedelijns voorzieningen, griepprik, mantelzorg, gebruik van en behoefte aan ouderenvoorzieningen. Woning en woonomgeving: tevredenheid over woning en woonomgeving, ervaren veiligheid en ondervonden hinder van geluid, stank en vuil. Sociale omgeving: sociale activiteiten, vrijwilligerswerk en het geven van mantelzorg, vervoer en rondkomen van het inkomen. De vragen die zijn opgenomen in de vragenlijst zijn zoveel mogelijk gestandaardiseerd en vergelijkbaar met vragenlijsten van andere regio‟s. Voor vragen waar nog geen standaarden van gereed zijn, is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van vragen van ouderenenquêtes van andere GGD regio‟s. Om te voorkomen dat de vragenlijst te lang zou worden (wat leidt tot een verminderde respons) is gekozen voor een maximum van 18 A4-tjes met 68 vragen. De totale vragenlijst is opgenomen als bijlage 2.
2.4 Gegevensverwerking en analyse De gegevens van deze enquête zijn verwerkt met het statistische programma SPSS versie 15.0 en 16.0. In deze rapportage zijn de resultaten weergegeven in prevalentiesc (%). Bij het vaststellen van de prevalenties zijn de personen die de betreffende vragen niet hebben ingevuld niet meegerekend. Dit betekent dat de prevalenties telkens betrekking hebben op het aantal mensen dat de betreffende vraag heeft ingevuld. In de analyses is nagegaan of er sprake is van verschillen tussen mannen en vrouwen en tussen verschillende leeftijdsgroepen. Voor leeftijd zijn drie leeftijdsgroepen gehanteerd: 65-74 jaar, 75-84 jaar en 85 jaar en ouder. Behalve leeftijd en geslacht, kan ook de sociaal economische status (SES) van invloed zijn op de gezondheid. Daarom is voor een aantal onderwerpen nagegaan of er een relatie is met het opleidingsniveau (indicator voor SES). Hierbij is op basis van de hoogst voltooide opleiding een indeling gemaakt in twee groepen: Lage opleiding: geen opleiding of alleen lager onderwijs, LBO (lager beroepsonderwijs) of MAVO Hoge opleiding: HAVO, VWO, MBO (middelbaar beroepsonderwijs), HBO (hoger beroepsonderwijs) of WO (wetenschappelijk onderwijs) In dit rapport wordt aangegeven dat er een verschil is tussen groepen indien dit een statistisch significant verschil betreft. Er is een significantie niveau van 5% gehanteerd. Dit betekent dat als uitkomsten significant verschillen, de kans klein (hooguit 5%) is, dat het gevonden verschil op toeval berust. Als een verschil significant is, betekent dit nog niet dat het verschil ook relevant of praktisch
c
De prevalentie geeft het percentage ouderen weer dat een bepaalde ziekte/aandoening of een bepaalde eigenschap heeft.
20
van belang is. In de tekst in het rapport worden alleen de verschillen tussen de onderscheiden groepen beschreven indien deze ons inziens relevant zijn.
2.5 Leeswijzer Het rapport beschrijft voor alle onderwerpen de prevalenties voor de hele regio Kennemerland. De gegevens worden hierbij vaak in figuren of tabellen gepresenteerd. Doordat in het rapport afgeronde percentages zijn gepresenteerd, tellen de percentages niet altijd op tot exact 100%. Aan het einde van ieder hoofdstuk wordt een lijst met gebruikte literatuur weergegeven. Bijlage 3 bevat per hoofdstuk de gegevens in tabellen. Bijlage 4 bevat een overzicht van de belangrijkste resultaten per gemeente. In de enquête is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van standaardvraagstellingen die door GGD Nederland ontwikkeld zijn. Er zijn momenteel echter nog geen vergelijkbare landelijke gegevens beschikbaar. Voorafgaande aan de beschrijving van de resultaten wordt, indien mogelijk, wel de landelijke situatie geschetst. Er wordt hierbij veelal gebruik gemaakt van gegevens die door het CBS zijn verzameld. Het is hierdoor mogelijk dat de vraagstelling of onderzoeksgroep afwijkt van de vraagstelling of onderzoeksgroep van Kennemerland. Dit maakt de resultaten moeilijk vergelijkbaar. In het rapport is een uitsplitsing gemaakt naar geslacht en naar leeftijd. Nu is het percentage vrouwen in de hoogste leeftijdscategorieën groter dan het percentage mannen (zie paragraaf 4.1). Het is dus mogelijk dat verschillen tussen mannen en vrouwen verklaard kunnen worden door het leeftijdsverschil tussen beide geslachten. Voor een aantal uitkomstmaten is aan de hand van extra analyses nagegaan of de verschillen tussen mannen en vrouwen verklaard worden doordat vrouwen ouder zijn. Uit deze aanvullende analyses is gebleken dat verschillen tussen mannen en vrouwen niet geheel verklaard worden door de leeftijd.
Referenties 1. CBS, Statline, Bevolking, Kerncijfers. 2007. http://statline.cbs.nl 2. CBS, Statline, Bevolking, Prognose, Regionale prognose 2005-2025, Regionale kerncijfers 2005-2025. 2007. http://statline.cbs.nl 3. CBS, Statline, Bevolking, huishoudens, Personen in huishoudens. 2007. http://statline.cbs.nl
21
22
3.
RESPONS, REPRESENTATIVITEIT EN WEGING
3.1 Respons In tabel 3.1 is per gemeente weergegeven hoeveel vragenlijsten zijn verspreid en hoeveel vragenlijsten ingevuld zijn geretourneerd (respons). In totaal zijn er 5.691 ingevulde vragenlijsten terug gekomen. De respons is hiermee 78%, wat een hoge respons is voor een dergelijk vragenlijstonderzoek. Tabel 3.1: Respons per gemeente Gemeente
Bennebroek Beverwijk Bloemendaal Haarlem totaal 1. Haarlem Noord 2. Haarlem Centrum Zuid West 3. Haarlem Oost 4. Haarlem Schalkwijk Haarlemmerliede & Spaarnwoude Heemskerk Heemstede Uitgeest Velsen totaal 1. Velsen IJmuiden en Velsen Noord 2.Velsen, Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid Zandvoort Kennemerland
Aantal aangeschreven personen 457 556 522 2.194 561 554 525 554 392 557 551 469 1105 557
Respons aantal
Respons percentage
358 424 380 1.629 429 413 365 422 317 462 443 375 905 442
78% 76% 73% 74% 76% 75% 70% 76% 81% 83% 80% 80% 82% 79%
548 527 7.330
463 397 5.691
84% 75% 78%
3.2 Representativiteit Het onderzoek is representatief als de ouderen, die een bruikbare gezondheidsenquête hebben teruggestuurd, ook daadwerkelijk een goede afspiegeling zijn van de totale groep zelfstandig wonende ouderen in Kennemerland. Een algemene kanttekening bij vragenlijstonderzoek is dat de non-respons waarschijnlijk deels selectief is, omdat het voor een deel mensen betreft die te ziek zijn om de vragenlijst in te vullen. Uit eerder onderzoek elders is gebleken dat respondenten gezonder zijn en er een gezondere leefstijl op na houden in vergelijking met non-respondenten1. Hierdoor zijn de gepresenteerde cijfers waarschijnlijk een onderschatting van de problematiek. De totale groep zelfstandig wonende ouderen in Kennemerland bestaat voor 42% uit mannen en voor 58% uit vrouwen2. De groep respondenten bestaat voor 43% uit mannen en voor 58% uit vrouwen. De leeftijdsverdeling van zelfstandig wonende ouderen die in Kennemerland wonen is als volgt: 54% van de ouderen is tussen de 65 en 74 jaar, 37% is tussen de 75 en 84 jaar en 10% is 85 of ouder2. Van de respondenten in het onderzoek is 53% tussen de 65 en 74 jaar, 38% tussen de 75 en 84 jaar en 9% is 85 jaar of ouder.
3.3 Weging Om betrouwbare uitspraken per gemeente te kunnen doen, is de steekproef per gemeente getrokken, waardoor mensen in een kleine gemeente een grotere kans hadden om deel te nemen aan het onderzoek dan mensen in grotere gemeenten. Dit betekent dat respondenten uit kleinere gemeenten
23
oververtegenwoordigd zijn in de steekproef. Om van de regio een representatief beeld te geven, worden de gegevens gecorrigeerd door weging. Weging betekent dat een categorie respondenten in de analyses meetelt naar de mate waarin deze categorie in de totale populatie is vertegenwoordigd. Er wordt hierbij gebruik gemaakt van een weegfactor. Respondenten uit grote gemeenten tellen zwaarder mee (weegfactor > 1) dan respondenten uit kleine gemeenten (weegfactor < 1). Er is in dit onderzoek gewogen naar geslacht, leeftijd en gemeentenf. In het rapport worden vanaf hoofdstuk 4 altijd gewogen prevalenties gepresenteerd. Om te kunnen wegen, moeten het geslacht en de leeftijd van de respondent bekend zijn. De vragenlijsten van respondenten die leeftijd en geslacht niet hebben ingevuld (in totaal 106 ouderen), waren hierdoor niet bruikbaar voor de analyses voor deze rapportage. De gegevens in deze rapportage hebben betrekking op 5.585 respondenten.
Referenties 1. B.E. Carlier, E.J.C.van Ameijden, C.L. van den Brink, A.J. Bouwman-Notenboom, A.P.L. van Bergen. Enquêteonderzoek onder achterstandsgroepen: non-respons en interne validiteit. Utrecht: GG&GD Utrecht. 2007 2. CBS, Statline, Bevolking, huishoudens, Personen in huishoudens. 2007. http://statline.cbs.nl
f
De weging heeft plaatsgevonden naar de samenstelling van de totale populatie ouderen, dus inclusief de geïnstitutionaliseerde ouderen.
24
4.
ACHTERGRONDKENMERKEN
4.1 Leeftijd en geslacht
e
In Kennemerland bestaat de groep ouderen voor 41% uit mannen en voor en 59% uit vrouwen . Tabel 4.1 geeft de samenstelling van de ouderen naar leeftijd weer. De eerste rij bevat de gemiddelde leeftijd. Deze is voor de totale groep 75,5 jaar. Mannen zijn gemiddeld jonger (74,4 jaar) dan vrouwen (76,2 jaar). Tabel 4.1 geeft ook de verdeling over de drie leeftijdsgroepen weer. De helft (49%) van de ouderen behoort tot de jongste leeftijdsgroep en 14% behoort tot de groep 85-plus. Vrouwen behoren bijna twee keer zo vaak als mannen tot de oudste leeftijdsgroep (17% versus 9%). Tabel 4.1: Leeftijdsverdeling naar geslacht, gemiddelde en percentages Totaal Man Gemiddeld (jr) 75,5 74,4 Per categorie (%) 65-74 jaar 75-84 jaar 85 plus
49 37 14
Vrouw 76,2
56 35 9
45 38 17
4.2 Leefsituatie Om een beeld te krijgen van de leefsituatie van ouderen is gevraagd naar de burgerlijke staat en met welke personen men momenteel samenwoont. Tabel 4.2 geeft de resultaten weer. Van de ouderen in Kennemerland is 59% getrouwd of geregistreerd partner, 2% samenwonend, 4% is niet gehuwd en nooit gehuwd geweest, 7% is gescheiden en 29% is weduwe/weduwnaar. Zoals kan worden verwacht zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen en tussen de leeftijdsgroepen. Zo zijn vrouwen veel vaker verweduwd dan mannen (41% versus 12%) en neemt het percentage ouderen dat verweduwd is sterk toe met de leeftijd. Uit de tabel is verder op te maken dat in totaal 62% van de ouderen in een huishouden van minimaal twee mensen woont. Dit betreft voor het grootste deel ouderen die gehuwd of samenwonend zijn maar voor een klein deel ook ouderen die met een kind of ander familielid samenwonen. Uit de tabel is verder op te maken dat vrouwen veel vaker alleenstaand zijn dan mannen en dat het percentage alleenstaanden sterk stijgt met het toenemen van de leeftijd. Tabel 4.2: Leefsituatie naar geslacht en naar leeftijdsgroep (%) Totaal Man Vrouw Burgerlijke staat Gehuwd/geregistreerd 59 78 45 partnerschap Samenwonend 2 2 2 Nooit gehuwd 4 3 5 Gescheiden/gescheiden 7 5 8 levend Weduwe/weduwnaar 29 12 41 Huishoudomvang Alleenstaand Twee of meer
e
38 62
19 81
65-74 jaar
75-84 jaar
85 plus
71
54
29
2 4
1 5
0 2
8
5
5
15
35
63
26 74
43 57
67 33
51 49
Het betreft hier gewogen percentages, zie eventueel paragraaf 3.3
25
4.3 Sociaal economische positie Opleiding en inkomen geven samen een indicatie voor de sociaal economische positie van de ouderen. Verschillen in sociaal economische positie hangen samen met verschillen in gezondheid, zowel wat betreft levensverwachting als gezonde levensjaren.1 Vragen over het feitelijke inkomen in een gezondheidsenquête worden vaak niet goed ingevuld. Uit eerder onderzoek elders is gebleken dat veel mensen deze vraag overslaan. Daarom is niet gevraagd naar het feitelijke inkomen maar of men dient rond te komen van alleen AOW. Tabel 4.3 geeft de resultaten weer. Tevens bevat de tabel gegevens over de hoogst voltooide opleiding. Tabel 4.3: Sociaal economische positie naar geslacht en naar leeftijdsgroep (%) Totaal Man Vrouw 65-74 jaar 75-84 jaar Inkomen Heeft alleen AOW 14 11 17 14 14 Opleidingsniveau Lager onderwijs LBO, MAVO MBO, HAVO, VWO HBO, WO
26 43 15 16
20 37 19 24
30 48 11 11
19 47 15 19
32 40 14 14
85 plus 16
37 40 14 10
Veertien procent van de ouderen in Kennemerland dient rond te komen van alleen AOW. Dit betreft vaker vrouwen dan mannen (17% versus 11%). Ruim een kwart van de ouderen (26%) heeft geen opleiding of alleen de lagere school afgerond, 43% heeft een LBO of MAVO opleiding, 15% heeft een MBO, HAVO of VWO opleiding en 16% van de ouderen heeft een HBO of wetenschappelijke opleiding afgerond. Uit de tabel is af te lezen dat mannen vaker hoog opgeleid zijn dan vrouwen en dat het percentage ouderen met een lage opleiding hoger is bij de oudere groepen. Het gegeven dat het opleidingsniveau van de oudste leeftijdsgroepen lager is dan van de jongste leeftijdsgroep heeft te maken met de groei van de onderwijsdeelname in de loop der tijd2. Sinds de Tweede Wereldoorlog bereikt elke lichting jongeren een hoger onderwijsniveau dan de voorgaande. Deze groei in onderwijsdeelname leidt er toe dat er een negatieve samenhang is tussen opleiding en leeftijd: hoe ouder, hoe lager opgeleid. Binnen de groep ouderen hebben vrouwen een opleidingsachterstand ten opzichte van de mannen. Dit komt omdat de onderwijsdeelname van meisjes later op gang is gekomen. In het rapport wordt gekeken naar verschillen tussen laag opgeleide ouderen en hoog opgeleide ouderen. Een belangrijke kanttekening hierbij is dat eventuele verschillen tussen de opleidingsgroepen voor een deel ook te maken hebben met het gegeven dat de groep laag opgeleide ouderen gemiddeld ouder is.
4.4 Etnische achtergrond Om inzicht te krijgen in de etnische achtergrond van de respondenten is gevraagd naar het geboorteland van de respondent zelf en naar het geboorteland van diens ouders. Aan de hand van de 3 BiZa/VNG-classificatie is de etniciteit van de persoon vastgesteld. In deze classificatie wordt op grond van drie geboortelandgegevens (geboorteland van de respondent zelf, van vader en van moeder) de etniciteit van een persoon vastgesteld. Tabel 4.4: Etnische herkomst naar geslacht en naar leeftijdsgroep (%) Totaal Man Vrouw 65-74 jaar Nederlands 91 92 90 88 Surinaams/Antilliaans/ 0,4 0,5 0,3 0,5 Arubaans Nederlands Indië 3 2 3 3 Turks/Marokkaans 0,4 0,4 0,3 0,7 overig 6 6 7 8
75-84 jaar 93
85 plus 93
0,4
0
2 0 5
3 0 4
26
Van alle ouderen van dit onderzoek heeft 9% een niet-Nederlandse herkomst (zie tabel 4.4). Het percentage inwoners met een niet-Nederlandse herkomst in het onderzoek is klein en de herkomst binnen deze groep is divers (de grootste groep ouderen van niet-Nederlandse herkomst is ingedeeld in de groep „overige landen‟). Om die reden kunnen er geen uitspraken gedaan worden over eventuele verschillen in gezondheidsproblemen tussen inwoners naar herkomst.
Samenvatting hoofdstuk 4 De gemiddelde leeftijd van de onderzoeksgroep is 75,5 jaar. Mannen (74,4 jaar) zijn gemiddeld jonger dan vrouwen (76,2 jaar). Veertien procent van de ouderen is 85 jaar of ouder. Bijna vier op de tien ouderen (38%) wonen alleen, vrouwen wonen vaker alleen (51%) dan mannen (19%). Veertien procent van de ouderen in Kennemerland dient rond te komen van alleen AOW. Ruim tweederde (69%) is laag opgeleid (MAVO of lager). Van alle ouderen in dit onderzoek heeft 9% een niet-Nederlandse herkomst.
Referenties 1. Lucht F van der. Sociaaleconomische gezondheidsverschillen samengevat. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2006. www.rivm.nl 2. Sociaal Cultureel Planbureau. Rapportage ouderen 2001. Veranderingen in de leefsituatie. Den Haag: SCP 2002 3. Heeten J den, Verweij AO. Identificatie en registratie van etnische herkomst. Een handleiding voor registratie en beleid. Den Haag: VNG, 1993
27
28
5.
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
5.1 Inleiding Er zijn vele definities van gezondheid. Eén van de meest gebruikte definities is die van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO); Gezondheid is een toestand van compleet fysiek, mentaal en sociaal welbevinden en is niet alleen van toepassing op de afwezigheid van ziekte of een handicap1. De gezondheidstoestand wordt onder andere beïnvloed door de fysieke omgeving, de sociale omgeving (onder andere sociaal-economische status), de leefstijl (bijvoorbeeld roken en voedingsgewoonten), biologische factoren (onder andere leeftijd en geslacht) en de gezondheidszorg. In dit hoofdstuk wordt de lichamelijke gezondheid beschreven waarbij onderscheid gemaakt wordt in de subjectieve (ervaren) gezondheid (paragraaf 5.2) en de meer objectieve gezondheid. Ten aanzien van de objectieve gezondheid is gekeken naar lichaamsgewicht (5.3), ziekten en aandoeningen (5.4) en valincidenten (5.5).
5.2 Ervaren gezondheid De ervaren gezondheid, ook wel subjectieve gezondheid of gezondheidsbeleving genoemd, weerspiegelt het oordeel over de eigen gezondheid2. De ervaren gezondheid is een samenvattende gezondheidsmaat van alle gezondheidsaspecten die relevant zijn voor de persoon in kwestie. Deze onderliggende gezondheidsaspecten variëren per persoon, maar hebben vaak betrekking op zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid. De ervaren gezondheid is niet alleen een goede voorspeller van sterfte en ziekte, maar ook van het gebruik van voorzieningen, zoals de huisarts en de Thuiszorg3. Uit landelijke cijfers van het CBS blijkt dat 40% van de Nederlandse zelfstandig wonende bevolking van 65 jaar en ouder de gezondheid als minder dan goed ervaart4. Voor de ouderen van 6574 jaar is dit 34% en voor de ouderen van 75 jaar en ouder is dit 48%. Deze landelijke gegevens kunnen overigens niet zondermeer worden vergeleken met de onderstaande regionale gegevens omdat het CBS een andere vraagstelling heeft gebruikt. De respondenten in Kennemerland zijn over het algemeen tevreden over hun gezondheid: 4% ervaart de eigen gezondheid als uitstekend, 12% als zeer goed en 51% als goed. Echter, 33% is minder tevreden: 29% beoordeelt de eigen gezondheid als matig en 4% noemt de eigen gezondheid slecht. Figuur 5.1 geeft het percentage ouderen weer dat de eigen gezondheid als matig of slecht ervaart, uitgesplitst naar leeftijd en geslacht. Figuur 5.1: Percentage ouderen dat de eigen gezondheid als matig of slecht ervaart 60%
50% 40% 30% 20% 10%
0% totaal
man
vrouw
65-74
75-84
85+
Zoals blijkt uit de figuur zijn er meer vrouwen dan mannen die hun eigen gezondheid als minder dan goed ervaren (36% versus 28%). Met het toenemen van de leeftijd, wordt de ervaren gezondheid slechter: van de 65-74-jarigen ervaart 24% de gezondheid als minder dan goed, voor de 75-84-jarigen
29
betreft dit 38% en van de ouderen van 85 jaar en ouder beoordeelt 49% de eigen gezondheid als matig tot slecht. Ook is er een verschil in ervaren gezondheid tussen ouderen met een laag opleidingsniveau en ouderen met een hoog opleidingsniveau (niet in de figuur). Van de ouderen met een laag opleidingsniveau ervaart 37% de eigen gezondheid als matig of slecht ten opzichte van 23% van de ouderen met een hoog opleidingsniveau.
5.3 Lichaamsgewicht Het lichaamsgewicht is een belangrijke graadmeter van gezondheid. Overgewicht en met name ernstig overgewicht (obesitas) hangen samen met tal van chronische aandoeningen, zoals hart- en 5 vaatziekten en diabetes mellitus . Ook hebben mensen met ernstig overgewicht vaker last van verschillende vormen van kanker en van aandoeningen aan het bewegingsapparaat (artrose) en de ademhalingsorganen. Overgewicht hangt bovendien samen met lichamelijke beperkingen en een slechtere kwaliteit van leven. De Body Mass Index (BMI), ook wel Quetelet Index genoemd, is een maat voor overgewicht6. De BMI wordt berekend door het lichaamsgewicht in kilo‟s te delen door het kwadraat van de lichaamslengte. In tabel 5.2 is de BMI in categorieën weergegeven. Op oudere leeftijd (boven 70 jaar) vindt een aantal processen plaats, zoals een andere vetverdeling en lengteverlies, waardoor de BMI met enige 7 voorzichtigheid geïnterpreteerd dient te worden . Ook moet er rekening gehouden worden met het feit dat bij zelfrapportage het gewicht meestal wordt onderschat en de lengte overschat, vooral door mensen met ernstig overgewicht8 Tabel 5.2: BMI-indeling bij ouderen Classificatie
BMI (kg/m2)
Risico op hart/ en vaatziekten en diabetes mellitus
<20 20-25 25-30 30 en hoger
ondergewicht normaal gewicht overgewicht* obesitas
laag (maar verhoogd risico op andere aandoeningen) gemiddeld verhoogd duidelijk verhoogd
* bij ouderen is deze categorie met behulp van de BMI niet geheel betrouwbaar vast te stellen 6
In Nederland heeft 43% van de ouderen overgewicht en 14% obesitas op basis van zelfrapportage van lengte en gewicht9. Van de mannen heeft 46% overgewicht en 11% obesitas, van de vrouwen heeft 40% overgewicht en 17% obesitas. In Kennemerland heeft 41% van de ouderen overgewicht, daarnaast heeft 12% ernstig overgewicht (obesitas) zoals blijkt uit figuur 5.3. Meer mannen dan vrouwen hebben overgewicht (46% vs. 37%), maar meer vrouwen dan mannen hebben obesitas (14% vs. 10%). Voor de leeftijdscategorieën 65-74 jaar en 75-84 jaar is percentage mensen met overgewicht en obesitas nagenoeg gelijk. De percentages overgewicht en obesitas zijn lager onder de 85-plussers. Ook is gekeken naar de relatie tussen overgewicht en opleidingsniveau (niet in de figuur). Ouderen met een lage opleiding hebben vaker overgewicht en obesitas (respectievelijk 42% en 14%) dan ouderen met een hoge opleiding (respectievelijk 38% en 8%).
30
Figuur 5.3: Percentage ouderen met overgewicht of obesitas naar geslacht en leeftijd 60% 50%
40% 30%
obesitas overgewicht
20% 10% 0% totaal
man vrouw
5.4 Ziekten en aandoeningen
65-74 75-84 85+ 10
Door het CBS wordt jaarlijks vastgelegd wat het vóórkomen van 14 langdurige aandoeningen is . In tabel 5.4 staat de top 5 van deze aandoeningen in 2006 onder personen van 65 jaar en ouder in Nederland. Tabel 5.4: Top 5 van meest voorkomende aandoeningen in Nederland in 2006 onder 65-plussers9 Top 5 Aandoening % 1 Hoge bloeddruk 36 2 Gewrichtsslijtage 33 3 Rugaandoening 14 4 Nekaandoening 14 5 Diabetes mellitus 13 In de ouderenenquête in Kennemerland is voor 22 verschillende aandoeningen gevraagd of men deze de afgelopen twaalf maanden heeft gehad. Per aandoening kon worden aangekruist of men deze heeft en of de aandoening wel of niet is vastgesteld door een arts. Slechts 18% van de ouderen heeft geen chronische aandoeningen, 22% van de ouderen heeft één chronische aandoening, 19% heeft twee aandoeningen, 16% heeft drie aandoeningen en 25% van de ouderen heeft vier of meer aandoeningen. In tabel 5.5 staat een overzicht van de percentages ouderen die lijden aan één van de 22 gevraagde aandoeningen (al dan niet vastgesteld door een arts). In tabel 5 van bijlage 3 wordt een onderscheid gemaakt of de aandoeningen wel of niet door een arts zijn vastgesteld, in tabel 6 van bijlage 3 worden de resultaten uitgesplitst naar geslacht en leeftijd vermeld.
31
Tabel 5.5: Percentage ouderen met een chronische aandoening (al dan niet vastgesteld door een arts) Chronische aandoening Gewrichtsslijtage van heupen of knieën Hoge bloeddruk Prostaatklachten (geen prostaatkanker of prostaatontsteking) Botontkalking Ernstig of hardnekkige aandoening van de rug Onvrijwillig urineverlies (incontinentie) Diabetes mellitus/ suikerziekte Andere ernstige aandoening van nek of schouder Een andere ernstige hartaandoening Astma, chronische bronchitis, longemfyseem of CARA/COPD Andere ernstige aandoening van elleboog, pols of hand Chronische gewrichtsontsteking Duizeligheid met vallen Een vorm van kanker Vernauwing van de bloedvaten in de buik of benen Migraine of regelmatig ernstige hoofdpijn Ernstige of hardnekkige darmstoornissen, langer dan 3 maanden Beroerte, hersenbloeding, herseninfarct of TIA Hartinfarct Chronisch eczeem Psoriasis Ziekten van het zenuwstelsel (Parkinson, MS, epilepsie)
37 35 21% van de mannen 18 16 15 14 14 11 11 11 10 9 9 8 7 7 5 5 4 3 3
Zoals uit bovenstaande tabel blijkt, is gewrichtsslijtage bij ouderen de meest voorkomende aandoening, gevolgd door een hoge bloeddruk. Beide aandoeningen komen veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen (46% vs. 25% voor gewrichtsslijtage en 38% vs. 30% voor hoge bloeddruk). Voor nagenoeg alle aandoeningen geldt dat ze vaker voorkomen met het toenemen van de leeftijd. De meeste van de bovenstaande aandoeningen zijn in de meeste gevallen vastgesteld door een arts. Uitzondering hierop vormen incontinentie, migraine en duizeligheid met vallen. Voor deze aandoeningen geldt dat circa de helft is vastgesteld door een arts. Onderstaande tabel (tabel 5.6) geeft per leeftijdsgroep de vijf meest voorkomende aandoeningen weer, al dan niet vastgesteld door een arts. Tabel 5.6: Meest voorkomende aandoeningen naar leeftijdscategorie 65-74 jaar 75-84 jaar 1 Hoge bloeddruk (32%) Gewrichtsslijtage (40%) 2 Gewrichtsslijtage (30%) Hoge bloeddruk (38%) 3 Rugaandoening (15%) Botontkalking (21%) 4 Nek/schouderaandoening (14%) Incontinentie (17%) 5 Diabetes (13%) Rugaandoening (16%)
85 jaar en ouder Gewrichtsslijtage (54%) Hoge bloeddruk (39%) Botontkalking (31%) Incontinentie (30%) Rugaandoening (22%)
Uit tabel 5.6 blijkt dat in alle leeftijdsgroepen gewrichtsslijtage en hoge bloeddruk de meest voorkomende aandoeningen zijn. Aan de ouderen is gevraagd in hoeverre zij belemmerd worden door hun chronische aandoening. Van de ouderen die een aandoening hebben, wordt 21% hierdoor sterk belemmerd, 46% wordt licht belemmerd en 33% wordt niet belemmerd.
32
Veel chronische ziekten hebben een relatie met overgewicht. Dit betreft vooral diabetes, maar ook 5 hart- en vaatziekten, aandoeningen van het bewegingsapparaat en verschillende vormen van kanker . In figuur 5.7 is deze relatie voor ouderen in Kennemerland weergegeven voor diabetes, voor hoge bloeddruk (risicofactor voor hart- en vaatziekten) en voor aandoeningen van het bewegingsapparaat. Uit de figuur blijkt dat deze aandoeningen vaker voorkomen bij mensen met overgewicht en vooral bij mensen met ernstig overgewicht (obesitas). Zo heeft 9% van de mensen met een normaal gewicht diabetes, van de mensen met overgewicht heeft 14% diabetes en van de mensen met obesitas heeft 30% diabetes. Figuur 5.7: Relatie tussen overgewicht en chronische aandoeningen al dan niet vastgesteld door arts 70% 60% 50% 40%
diabetes 30%
hoge bloeddruk
20%
bewegingsapparaat*
10% 0% geen overgewicht
overgewicht
obesitas
*ernstige aandoening aan rug, artrose, chronische gewrichtsontsteking, hardnekkige aandoening nek/schouder of elleboog/pols hand.
5.5 Valincidenten Jaarlijks worden 140.000 senioren van 55 jaar en ouder in Nederland medisch behandeld voor de gevolgen van een val11. Dit betekent dat iedere 4 minuten een 55-plusser zodanig ernstig valt dat een medische behandeling noodzakelijk is. Deze medische behandelingen worden veelal uitgevoerd op de Spoedeisende Hulp (SEH) afdeling van een ziekenhuis (88.000 55-plussers). Driekwart van de senioren die op de SEH-afdeling behandeld worden na een valongeval is een vrouw. Het risico neemt toe met het stijgen van de leeftijd. De ernst van het letsel dat ouderen oplopen wordt vaak onderschat. Bij meer dan de helft van de ziekenhuisopnamen is er sprake van een fractuur. Bovendien is er op oudere leeftijd sprake van een langzamere genezing en zijn klachten vaak van blijvende aard. Jaarlijks overlijden gemiddeld 1.800 senioren van 55 jaar of ouder aan de gevolgen van een valongeval. Valongevallen bij ouderen ontstaan door zowel interne als externe factoren11. Interne factoren hebben te maken met de fysieke en mentale conditie van ouderen. Voorbeelden van externe factoren zijn problemen met woninginrichting (gladde vloer, los kleed), verkeerd schoeisel, verkeerd afgestelde rollator. Er zijn verschillende effectieve valpreventieprogramma‟s die zich zowel op de interne als externe factoren richten. Dertig procent van de respondenten van 65 jaar en ouder in de regio Kennemerland is het afgelopen jaar gevallen. Meer vrouwen dan mannen zijn het afgelopen jaar gevallen (34% vs. 23%). Het percentage valincidenten neemt toe met de leeftijd. De meeste valincidenten vinden plaats in en om het huis (18%) zoals blijkt uit figuur 5.8.
33
Figuur 5.8 Locatie van valincidenten 20%
18% 16% 14% 12% 10%
8% 6% 4%
2% 0% in of om het huis
op stoep/straat
ergens anders
Samenvatting hoofdstuk 5 Van de ouderen ervaart 33% zijn of haar gezondheid als minder dan goed. Dit percentage is hoger bij vrouwen dan mannen en neemt toe bij het toenemen van de leeftijd. Overgewicht komt voor bij 41% van de ouderen in Kennemerland. Daarnaast heeft 12% van de ouderen ernstig overgewicht. De meeste ouderen (82%) hebben één of meerdere chronische aandoeningen. Aandoeningen die het meest voorkomen zijn gewrichtsslijtage en hoge bloeddruk. Voor nagenoeg alle aandoeningen geldt dat het percentage ouderen dat de aandoening heeft, toeneemt met de leeftijd. Dertig procent van de respondenten van 65 jaar en ouder in de regio Kennemerland is het afgelopen jaar gevallen. Dit betreft meer vrouwen dan mannen.
Referenties 1. www.who.int/en/ 2. Tijhuis MAR, Hoeymans. Wat is ervaren gezondheid en hoe wordt het gemeten? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2005. http://www.nationaalkompas.nl 3. De sociale staat van Nederland 2005, Den Haag, SCP, 2005. www.scp.nl 4. CBS, Statline, Gezondheid en welzijn, gezondheidstoestand, gerapporteerde gezondheid en leefstijl, Gezondheid en aandoeningen, subjectief ervaren gezondheidstoestand, 2006. http://statline.cbs.nl 5. van Leest LATM. Lichaamsgewicht samengevat. Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. RIVM, 2007. 6. van Leent-Loenen HMJA. Wat is overgewicht en wat is ondergewicht? Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. RIVM, 2007. 7. Visscher TL, Seidell JC. The public health impact of obesity. Ann Rev Public Health 2001:22:355-375. 8. Leent-Loenen HMJA van, Eysink PED. Lichaamsgewicht, omvang van het probleem. Achtergrondinformatie bij de gegevensbronnen. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2007. www.rivm.nl 9. CBS, Statline, Gezondheid en welzijn, gezondheidstoestand, gerapporteerde gezondheid en leefstijl, leefstijl, onder- en overgewicht, 2006. http://statline.cbs.nl 10. CBS, Statline, Gezondheid en welzijn, gezondheidstoestand, gerapporteerde gezondheid en leefstijl, gezondheid en aandoeningen, langdurige aandoeningen vanaf 2001, 2006. http://statline.cbs.nl 11. www.veiligheid.nl
34
6.
PSYCHISCHE GEZONDHEID
6.1 Inleiding Volgens de WHO voelen psychisch gezonde personen zich goed, autonoom en competent. Ze 1 verwezenlijken de eigen intellectuele en emotionele mogelijkheden . Mensen met een slechte psychische gezondheid hebben daarentegen last van psychische klachten of zelfs van psychische stoornissen. In dit hoofdstuk worden psychische klachten, zorgen, depressie en eenzaamheid besproken.
6.2 Psychische gezondheid gemeten met de MHI-5 De psychische gezondheid in deze gezondheidsenquête is gemeten met de “Mental Health Inventory2 5” (MHI-5) . De MHI-5 is een set van vijf vragen die betrekking hebben op hoe men zich in de afgelopen vier weken voelde. Iedere vraag heeft 6 antwoordcategorieën. De MHI-5 is nadrukkelijk niet bedoeld om psychische stoornissen mee op te sporen. Er kan een totaalscore van 100 punten worden behaald. Bij een score van 61 of hoger wordt gesproken van een psychisch goede gezondheid. Een score van 60 of minder duidt op psychische ongezondheid, waarbij een onderverdeling gemaakt kan worden in mensen met een lichte (score 45-61), een matige (score 33-45) en ernstige (score 0-33) psychische ongezondheid. Kader: de 5 vragen van de MHI-5 Hoe vaak in de afgelopen vier weken........: ..... voelde u zich kalm en rustig? ..... voelde u zich somber en neerslachtig? ..... was u erg zenuwachtig? ..... zat u zo in de put, dat niets u kon opvrolijken? ..... was u een gelukkig mens? Het CBS heeft gegevens van de MHI-5 van de totale bevolking voor heel Nederland en per GGD regio3. Op basis van deze gegevens lijkt de psychische gezondheid van inwoners van Kennemerland minder goed te zijn dan van Nederland. Tien procent van de Nederlanders heeft een somscore onder de 60 ten opzichte van 13% in Kennemerland. Dit zijn echter wel gegevens uit de periode 2001/2004. Uit gegevens van het CBS uit 2003 blijkt dat ruim een kwart (28%) van de ouderen een somscore onder de 60 heeft, duidend op psychische ongezondheid5. In figuur 6.1 is het percentage psychisch ongezonde ouderen, dat wil zeggen het percentage ouderen met een score van 60 of minder, weergegeven. In Kennemerland is in totaal 17% van de ouderen psychisch ongezond (12% is licht psychisch ongezond, 3% matig en 2% ernstig). Vrouwen zijn vaker psychisch ongezond dan mannen (21% vs. 13%). In de leeftijdsgroep van 65 tot 74-jarigen is 15% psychisch ongezond, in de leeftijdsgroep 75-84 jaar is 17% psychisch ongezond en in de hoogste leeftijdsgroep is dit 25%.
35
Figuur 6.1: Percentage ouderen in Kennemerland dat psychisch ongezond is 30% 25%
20% 15%
10% 5% 0% totaal
man
vrouw
65-74
75-84
85+
Ook is gekeken naar de relatie met het opleidingsniveau (niet in de figuur). Bijna twee keer zoveel ouderen met een lage opleiding dan ouderen met een hoge opleiding zijn psychisch ongezond (20% vs. 11%).
6.3 Zorgen en slaapmiddelen Aan de ouderen is gevraagd of ze een probleem hebben dat hen dag en nacht bezighoudt. Ruim één vijfde (21%) van de ouderen geeft aan één of meerdere zorgen te hebben. Meest genoemde zorgen zijn zorgen om de lichamelijke gezondheid (45% van de ouderen met zorgen), zorgen om de kinderen (34% van de ouderen met zorgen) en zorgen om de partner (30% van de ouderen met zorgen). Van de ouderen in Kennemerland heeft 20% in de afgelopen twee weken op doktersvoorschrift slaapmiddelen gebruikt. Meer vrouwen dan mannen gebruiken slaapmiddelen (26% vs. 12%). Het gebruik van slaapmiddelen neemt toe met de leeftijd (van 17% bij 65-74-jarigen tot 28% bij ouderen van 85 jaar of ouder). Van de ouderen die slaapmiddelen gebruiken, gebruikt bijna driekwart (73%) deze al 2 jaar of langer. Er blijkt een verband te bestaan tussen de zorgen die ouderen hebben en het gebruik van slaapmiddelen. Van de mensen met zorgen gebruikt 33% slaapmiddelen. Van de mensen die aangeven geen zorgen te hebben gebruikt 16% slaapmiddelen.
6.4 Angst en depressie De belangrijkste symptomen van depressie zijn een aanhoudende neerslachtige stemming en een 6 ernstig verlies aan interesse in bijna alle dagelijkse activiteiten . Depressie moet niet worden verward met de 'gewone' neerslachtigheid die iedereen wel eens heeft. De neerslachtigheid bij depressie is heviger en klaart na een paar dagen niet vanzelf op. Het aantal mensen met depressie in behandeling is de laatste tien jaar sterk toegenomen. Zo is het aantal bij de huisarts bekende patiënten met depressie van 1994 tot 2004 ongeveer verdubbeld. In de nota „Langer Gezond leven‟ van het ministerie van VWS wordt depressie beschreven als een 7 belangrijk aandachtsgebied van het nationale volksgezondheidsbeleid . Volgens de WHO ontwikkelt depressie zich in geïndustrialiseerde landen in de aankomende decennia als volksziekte nummer één. Preventie en het vroeg opsporen van psychische aandoeningen kunnen zorgen voor het tijdig behandelen van klachten, zodat deze niet verergeren en voor individu, omgeving en maatschappij minder ingrijpende gevolgen hebben. Volgens het CBS heeft 21% van de Nederlanders van 65 jaar en ouder ooit depressieve klachten gehad, waarvan 6% dit in het afgelopen jaar heeft gehad8. Meer vrouwen dan mannen hebben depressieve klachten. Van de ouderen heeft 26% van de vrouwen ooit depressieve klachten gehad ten opzichte van 15% van de mannen.
36
Het CBS heeft ook gevraagd naar angstklachten van zelfstandig wonende ouderen 8. Zesentwintig procent van de 65-plussers heeft ooit een angstige periode gehad. Wederom meer vrouwen dan mannen zijn angstig. Aan de respondenten zijn 10 vragen over angstige en depressieve gevoelens gesteld. Met behulp van deze vragen kan een risicoschatting gemaakt worden waarbij onderscheid gemaakt wordt in laag of geen risico op een angststoornis of depressie, matig risico op een angststoornis of depressie en hoog risico op een angststoornis of depressie. In Kennemerland heeft 62% van de ouderen geen of een laag risico op een angststoornis of een depressie, 35% heeft een matig risico en 4% heeft een hoog risico. In figuur 6.2 is voor Kennemerland het percentage ouderen met een matig of hoog risico weergegeven uitgesplitst naar geslacht en leeftijdsgroep. Figuur 6.2: Percentage ouderen met een matig of hoog risico op een angststoornis of depressie 60% 50%
40% 30%
20% 10% 0% totaal
man
vrouw
65-74
75-84
85+
Op basis van deze figuur blijkt dat meer vrouwen dan mannen een matig of hoog risico hebben op een angststoornis of depressie (44% vs. 30%). Er is ook een verschil in risico tussen de verschillende leeftijdsgroepen, waarbij ouderen van 85 jaar en ouder het grootste risico op een angststoornis of depressie hebben (56%). Het percentage ouderen dat een matig of hoog risico heeft op een angststoornis of depressie verschilt ook tussen hoog- en laagopgeleiden (niet in figuur). Het percentage ouderen met een laag opleidingsniveau dat een matig of hoog risico heeft is 42% ten opzichte van 29% onder hoogopgeleiden.
6.5 Eenzaamheid Een veel gebruikte definitie van eenzaamheid is die van J. de Jong-Gierveld: “Het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties”9. Sociale relaties kunnen op verschillende manieren de gezondheid beïnvloeden10. Het ontvangen van meer emotionele steun hangt samen met een kleinere kans op kanker (nieuwvormingen), hart- en vaatziekten en lichamelijk functioneren. De steun van sociale relaties kan leiden tot een betere psychische gezondheid onder andere omdat men zich meer gewaardeerd voelt en meer hulp beschikbaar is in geval van nood. Weinig steun kan daarentegen leiden tot het ontstaan van een depressie, burnout en verhoging van het ziekteverzuim. Om de beleving van eenzaamheid te meten is in de gezondheidsenquête gebruik gemaakt van de antwoorden die zijn gegeven op elf uitspraken die te maken hebben met eenzaamheids11 problematiek . De somscore op deze vragen vormt een indicatie voor de mate van eenzaamheid. Van de inwoners van 65 jaar en ouder in Kennemerland voelt 59% zich niet eenzaam, 33% voelt zich matig eenzaam, 5% voelt zich ernstig eenzaam en 3% voelt zich zeer ernstig eenzaam. Figuur 6.3 geeft het percentage mensen weer dat zich (zeer) ernstig eenzaam voelt, uitgesplitst naar geslacht en
37
leeftijd. Hieruit blijkt dat vrouwen iets vaker (zeer) ernstig eenzaam zijn dan mannen (9% vs. 7%). Het percentage ouderen dat zich (zeer) ernstig eenzaam voelt is hoger bij 85-plussers vergeleken met ouderen van de andere twee leeftijdsgroepen (13% vs. 7%). Ook het opleidingsniveau is van invloed op de eenzaamheidgevoelens van ouderen. Meer laagopgeleide dan hoogopgeleide ouderen voelen zich (zeer) ernstig eenzaam (9% vs. 6%) Figuur 6.3: Percentage ouderen dat zich (zeer) ernstig eenzaam voelt 14% 12% 10% 8%
6% 4% 2% 0% totaal
man
vrouw
65-74
75-84
85+
Samenvatting hoofdstuk 6 Volgens de MHI-5, een internationale maat voor de psychische gezondheid, is 17% van de ouderen psychisch ongezond. Van de ouderen heeft 21% zorgen, waarvan de zorgen om de lichamelijke gezondheid, de kinderen en de partner het grootst zijn. Het percentage ouderen in Kennemerland dat een matig of hoog risico op een angststoornis of depressie heeft is 38%. Van de ouderen voelt 8% zich ernstig of zeer ernstig eenzaam. Psychische klachten, zorgen, het risico op een angststoornis of depressie en eenzaamheidsgevoelens komen allemaal meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Ook is er een toename bij het toenemen van de leeftijd.
Referenties 1. Schoemaker C, Hoeymans N. Psychische gezondheid samengevat. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2005. www.rivm.nl 2. Perenboom R, Oudshoorn K, Herten L van, Hoeymans N, Bijl R. Bepaling afkappunten en wegingsfactoren voor de MHI-5 en GHQ-12 ten behoeve van de berekening van een levensverwachting in goede geestelijke gezondheid. Leiden: TNO, 2000. 3. CBS, Statline, Gezondheid en welzijn, gezondheidstoestand, gezondheidskenmerken naar regio 2001/‟04, aspecten van gezondheid en ziekten, psychische gezondheid, 2004. http://statline.cbs.nl 4. CBS, Statline, Gezondheid en welzijn, gezondheidstoestand, gerapporteerde gezondheid en leefstijl, Gezondheid en aandoeningen, mental health inventory, 2006. http://statline.cbs.nl 5. Schoemaker C, Hoeymans N. Hoeveel mensen hebben psychische problemen? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2005. www.rivm.nl 6. Spijker J, Schoemaker C. Depressie samengevat. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2007. www.rivm.nl 7. Nota langer gezond leven. Ook een kwestie van gezond gedrag. Ministerie van VWS, Den Haag, 2003 8. CBS, Statline, Gezondheid en welzijn, gezondheidstoestand, gerapporteerde gezondheid en leefstijl, Gezondheid en aandoeningen, psychische klachten, 2006. http://statline.cbs.nl
38
9. de Jong-Gierveld, Kamphuis F. H. The development of a Rasch-type loneliness-scale. Applied Psychological Measurement, 9, 289-299, 1985. 10. Witte KE, Houweling DA, Lucht F van der. Sociale relaties samengevat. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2002. 11. Eenzaamheidsschaal / Jong-Gierveld, J. de; Tilburg, Th. van. - Amsterdam: Vrije Universiteit, 1985
39
40
7. ZELFREDZAAMHEID EN GEBRUIK VAN VOORZIENINGEN 7.1 Inleiding Gezondheidsproblemen kunnen leiden tot problemen in het dagelijks functioneren van mensen. Als dit het geval is, spreken we van „beperkingen in de zelfredzaamheid‟. De ernst van de beperkingen is mede bepalend voor het gebruik van en de behoefte aan hulp en zorgvoorzieningen. In dit hoofdstuk wordt allereerst ingegaan op de zelfredzaamheid. Paragraaf 7.2 beschrijft de zelfredzaamheid bij activiteiten in het dagelijks leven en paragraaf 7.3 de zelfredzaamheid bij huishoudelijke activiteiten. In de daarop volgende paragrafen wordt ingegaan op het gebruik van zorg en welzijnsvoorzieningen: paragraaf 7.4 beschrijft het gebruik van zorgvoorzieningen, paragraaf 7.5 gaat in op mantelzorg, paragraaf 7.6 beschrijft het gebruik van ouderenvoorzieningen en paragraaf 7.7 beschrijft het gebruik van vervoersvoorzieningen.
7.2 Zelfredzaamheid bij Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL) Een veel gebruikte maat voor de zelfredzaamheid van ouderen is de Activiteiten Dagelijks Leven indicator (ADL). Deze indicator meet beperkingen bij het uitvoeren van activiteiten die essentieel zijn om zichzelf te kunnen redden in het dagelijks leven. Gevraagd wordt in hoeverre men in staat is tien activiteiten uit te voeren (bijvoorbeeld in- en uit bed stappen of zich volledig wassen). Er is sprake van een beperking in ADL-activiteiten wanneer iemand alleen met hulp of met grote moeite een handeling kan uitvoeren. Uit landelijk onderzoek onder zelfstandig wonende ouderen blijkt dat in totaal 18% van de 65-plussers ADL beperkt is1. Dit percentage neemt sterk toe met het stijgen van de leeftijd: in de leeftijdsgroep 65 tot 75 jaar is 9% ADL beperkt en van de 75-plussers is 29% ADL-beperkt. Vrouwen zijn vaker ADL-beperkt dan mannen (23% versus 11 %). Figuur 7.1 geeft het percentage ouderen in Kennemerland weer dat ADL-beperkt is (kan tenminste één ADL-verrichting alleen met "grote moeite" of "met hulp van anderen" uitvoeren). Dit is in totaal bij 17% van de ouderen het geval. Met het stijgen van de leeftijd neemt dit percentage fors toe: van 9% in de jongste groep tot 40% in de groep van 85-plussers. Vrouwen zijn vaker beperkt bij tenminste één ADL-verrichting dan mannen: 20% versus 12%. Figuur 7.1: Percentage ouderen dat ADL-beperkt is naar leeftijd en geslacht 45% 40% 35%
30% 25% 20%
15% 10% 5% 0% totaal
man
vrouw
65-74
75-84
85+
Figuur 7.2 geeft de ADL-verrichtingen weer waar ouderen het meest beperkt bij zijn. Hierbij is een onderscheid gemaakt tussen de drie leeftijdsgroepen. Zoals blijkt uit deze figuur hebben ouderen het meeste moeite met op- en aflopen van een trap (variërend van 7% in de groep 65-74-jarigen tot 33% in de groep 85-plussers).
41
Figuur 7.2: Percentage ouderen dat de genoemde ADL-verrichting alleen met grote moeite of hulp van anderen kan uitvoeren
trap op/af lopen
85+
verplaatsen buitenshuis
74-85 65-74 zich volledig wassen
0%
10%
20%
30%
40%
Hulp bij de persoonlijke verzorging Gevraagd is of men momenteel hulp ontvangt bij de persoonlijke verzorging en of deze hulp voldoende is. Tabel 7.3 geeft de beantwoording van deze vraag weer. Tabel 7.3: Ontvangen hulp en behoefte aan hulp bij persoonlijke verzorging (%) % ouderen Ontvangt hulp en is voldoende Ontvangt hulp maar heeft behoefte aan meer hulp Ontvangt geen hulp maar heeft wel behoefte aan hulp Ontvangt geen hulp en heeft dit ook niet nodig
8 1 3 87
Uit de tabel is onder andere op te maken dat in totaal 4% van de respondenten een hulpbehoefte heeft op het gebied van de persoonlijke verzorging waar nog niet (geheel) in is voorzien. Dit betreft vooral vrouwen (6%) en 85-plussers (9%). Ouderen die hulp ontvangen bij de persoonlijke verzorging (9% van alle ouderen), krijgen dit in de meeste gevallen van de Thuiszorg (58%) of de partner (41%). Daarnaast krijgt 30% van de ouderen die hulp ontvangen hulp van de kinderen, 7% van buren of kennissen, 4% van andere familie, 2% van een vrijwilliger, 12% van een hulp die men zelf betaalt en 13% van iemand op basis van de persoonsgebonden budget regeling.
7.3 Hulp bij Huishoudelijke Dagelijkse Activiteiten (HDA) In de vragenlijst is gevraagd naar hulp bij huishoudelijke activiteiten. De zelfredzaamheid bij het huishouden is niet alleen afhankelijk van het lichamelijk en geestelijk functioneren van de respondent zelf. Huishoudelijke taken kunnen immers ook door iemand anders binnen het huishouden (in veel gevallen de partner) worden uitgevoerd. Deze taakverdeling wordt vaak bepaald door (traditionele) rolpatronen. Zo kunnen mannen waarschijnlijk vaker dan vrouwen geen warme maaltijd klaarmaken, omdat veel oudere mannen dit nooit hebben geleerd. Daarom is in de vragenlijst niet gevraagd naar de zelfredzaamheid bij huishoudelijke taken, maar gevraagd of men momenteel hulp van buitenaf krijgt bij huishoudelijke taken. Ouderen die aangaven al hulp te krijgen, is gevraagd of dit voldoende is en ouderen die aangaven geen hulp te krijgen, is gevraagd of men hier wel behoefte aan heeft.
42
Tabel 7.4: Ontvangen hulp en behoefte aan hulp bij huishoudelijke taken (%) % ouderen Ontvangt hulp en is voldoende
29
Ontvangt hulp maar heeft behoefte aan meer hulp
3
Ontvangt geen hulp maar heeft wel behoefte aan hulp
6
Ontvangt geen hulp en heeft dit ook niet nodig
63
Uit tabel 7.4 is op te maken dat in totaal 9% van de ouderen een hulpbehoefte heeft bij huishoudelijke taken waar momenteel niet in is voorzien (3% ontvangt al hulp maar heeft behoefte aan meer hulp en 6% heeft geen hulp maar heeft hier wel behoefte aan). Dit percentage is sterk gerelateerd aan de leeftijd: 6% in de groep 65-74 jaar, 12% in de groep 75-84 jaar en 16% voor de groep 85-plussers. Daarnaast betreft dit vaker vrouwen dan mannen (11% versus 6%). Aan de ouderen die aangaven behoefte te hebben aan (extra) hulp, is gevraagd bij welke activiteiten men behoefte heeft aan (extra) hulp (men kon hierbij meerdere antwoorden geven). Dit blijkt vooral te gaan om hulp bij zwaar huishoudelijk werk (dit geldt voor 95% van de ouderen die behoefte hebben aan extra hulp). Daarnaast gaf 21% van deze ouderen aan dat zij behoefte hebben aan hulp bij licht huishoudelijk werk, 19% heeft behoefte aan (extra) hulp bij het doen van de dagelijkse boodschappen en 8% heeft behoefte aan (extra) hulp bij het bereiden van de warme maaltijd. Ouderen die hulp ontvangen bij het huishouden, krijgen dit in de meeste gevallen van de Thuiszorg (44%), een particuliere hulp (40%) en de kinderen (24%).
7.4 Contact met zorgvoorzieningen Ouderen met gezondheidsproblemen kunnen gebruik maken van allerlei zorgvoorzieningen. Door het CBS wordt jaarlijks vastgelegd hoeveel mensen gebruik maken van een aantal van deze voorzieningen. In 2006 heeft 86% van de zelfstandig wonende ouderen in Nederland contact gehad met de huisarts in het afgelopen jaar, 63% heeft contact gehad met de medisch specialist, 25% met de fysiotherapeut en 8% met een alternatief genezer2. In de vragenlijst is gevraagd naar het gebruik in de afgelopen 12 maanden van een aantal eerste- en tweedelijnszorgvoorzieningen in Kennemerland. Tabel 7.5: Gebruik in de afgelopen 12 maanden van eerste en tweedelijns zorgvoorzieningen (%) Contact
%
Huisarts Medisch specialist Fysiotherapeut/ ergotherapeut Thuiszorg (wijkverpleegkundige, gezinsverzorging, alfahulp) Diëtist GGD (gemeenschappelijke gezondheidsdienst) Alternatieve behandelaars (homeopaat, acupuncturist, iriscopist, etc.) Oefentherapeut Cesar/ Mensendieck GGZ (Geestgronden of Dijk en Duin) Algemeen Maatschappelijk Werk (SMD/ Kontext) Vrijgevestigd psycholoog/ psychiater Brijder Verslavingszorg
87 59 31 17 6 4 4 3 2 1 1 0,1
Ouderen hebben vooral contact gehad met de huisarts (87%), de medisch specialist (59%) en de fysiotherapeut / ergotherapeut (31%). De Thuiszorg speelt een belangrijke rol in de zorgverlening aan hulpbehoevende ouderen in hun eigen huis. Ouderen doen vooral een beroep op de verpleging en verzorging in de thuissituatie en de
43
huishoudelijke verzorging. Van alle ouderen in Kennemerland heeft 17% het afgelopen jaar hulp gehad van de Thuiszorg. Voor de overige zorgverleners geldt dat het percentage ouderen dat contact met hen heeft gehad, varieert tussen de 0,1% (Brijder Verslavingszorg) en 6% (diëtist). In tabel 24 in bijlage 3 staat de verdeling van het zorggebruik naar geslacht en leeftijd weergegeven. Vrouwen hebben over het algemeen vaker contact gehad met de verschillende zorgverleners dan mannen. Dit verschil doet zich met name voor bij het contact met de Thuiszorg (23% van de vrouwen versus 10% van de mannen) en het contact met de fysiotherapeut / ergotherapeut (35% van de vrouwen versus 26% van de mannen). Naarmate mensen ouder worden, neemt het percentage dat contact heeft gehad met verschillende zorgverleners toe. Dit geldt vooral voor de Thuiszorg: van de ouderen in de jongste leeftijdsgroep heeft 6% daarmee contact gehad, van de 75-84-jarigen 22% en van de 85-plussers 46%. Eén van de preventieve taken van de huisarts is het verzorgen van de influenzavaccinatie, ook wel bekend als de griepprik. Omdat het influenzavirus telkens iets verandert, wordt er in Nederland jaarlijks gevaccineerd tegen influenza. De vaccinatie gebeurt in de huisartspraktijk rond eind oktober. De huisarts selecteert de mensen die in aanmerking komen voor vaccinatie. Dit zijn de personen die behoren tot een risicogroep. De griepprik heeft het doel te voorkomen dat risicogroepen influenza krijgen en daardoor ernstig ziek worden, complicaties krijgen of sterven. Chronisch zieken en 65plussers komen in aanmerking voor vaccinatie. Voor heel Nederland geldt dat van de 65-plussers jaarlijks ruim 80% een griepprik bij de huisarts komt halen3. Aan de ouderen is gevraagd of ze het afgelopen jaar een griepprik hebben gekregen ter voorkoming van de griep en of ze deze prik jaarlijks krijgen. Driekwart van de ouderen (74%) heeft het afgelopen jaar een griepprik gekregen. Naarmate de leeftijd toeneemt, neemt dit percentage toe: van 67% in de jongste leeftijdsgroep tot 83% in de oudste leeftijdsgroep. Van de ouderen die het afgelopen jaar een griepprik hebben gekregen, krijgt 97% deze jaarlijks.
7.5 Mantelzorg Binnen het geheel van zorg neemt informele zorg of mantelzorg een belangrijke plaats in. Mantelzorg wordt vaak omschreven als de zorg die aan een hulpbehoevende wordt gegeven door één of meer leden uit zijn of haar directe omgeving, waarbij de zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en niet wordt verleend in het kader van een hulpverlenend beroep of vanuit georganiseerd vrijwilligerswerk4. Landelijk gezien, krijgt 13% van de mensen van 55 jaar mantelzorg5. Hierbij gaat het vooral om hulp van de partner. In de vragenlijst is mantelzorg als volgt gedefinieerd. Kader: definitie mantelzorg Mantelzorg is de zorg die u ontvangt van een bekende uit uw omgeving, zoals uw partner, kind, buren of vrienden. Dit is nodig als iemand voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. Deze zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enzovoorts. Mantelzorg wordt niet betaald. (NB: een vrijwilliger vanuit een vrijwilligerscentrale is geen mantelzorger). Van de 65-plussers in Kennemerland heeft 15% het afgelopen jaar mantelzorg ontvangen (14% ontvangt momenteel mantelzorg en 1% heeft de afgelopen 12 maanden mantelzorg ontvangen, maar krijgt dat nu niet meer). Figuur 7.6 geeft het percentage ouderen in Kennemerland weer dat momenteel mantelzorg krijgt. Uit de figuur is op te maken dat vrouwen vaker mantelzorg krijgen dan mannen en dat het percentage ouderen dat mantelzorg ontvangt, sterk toeneemt met het stijgen van de leeftijd.
44
Figuur 7.6: Percentage ouderen dat momenteel mantelzorg krijgt naar leeftijd en geslacht 45% 40% 35%
30% 25% 20%
15% 10% 5% 0% totaal
man
vrouw
65-74
75-84
85+
Aan de ouderen die momenteel mantelzorg ontvangen is gevraagd, waar deze mantelzorg uit bestaat (meerdere antwoorden mogelijk). Van de ouderen die momenteel mantelzorg ontvangen, ontvangt 27% hulp bij de persoonlijke verzorging en 76% ontvangt hulp bij het huishouden. Daarnaast geeft 69% aan dat deze mantelzorg bestaat uit begeleiding of vervoer bij bezoek aan bijvoorbeeld de kapper of arts, 60% krijgt hulp bij het regelen van de administratie en 49% geeft aan dat het gaat om gezelschap, troost en afleiding. Ruim één op de vijf ouderen (22%) die momenteel mantelzorg ontvangen, krijgt incidenteel mantelzorg, 9% krijgt 1 tot 2 uur per week mantelzorg, 21% 3 tot 5 uur per week, 20% 6 tot 10 uur per week, 15% 11 tot 20 uur per week en 13% krijgt meer dan 21 uur per week mantelzorg. Men krijgt deze zorg voornamelijk van de kinderen (68%) of de partner (36%). Veertien procent krijgt deze hulp van andere familie. Eén op de vijf (21%) krijgt deze hulp van buren, vrienden of kennissen.
7.6 Ouderenvoorzieningen Naast de eerste- en tweedelijnszorg, zijn voor ouderen de zogenaamde welzijnsdiensten van belang. Deze welzijnsdiensten, ook wel ouderenvoorzieningen genoemd, hebben als doel ouderen te ondersteunen bij het zelfstandig wonen en kunnen als „care‟ worden beschouwd. Het gaat om voorzieningen als maaltijdvoorziening, personenalarmering en ouderenadvisering en verschillende sociaal culturele activiteiten. Iedere gemeente heeft een centraal loket waar inwoners terecht kunnen met vragen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Ruim één op de vijf ouderen (22%) geeft aan wel eens contact te hebben gehad met dit loket in hun gemeente, 4% geeft aan hier geen contact mee te hebben gehad maar hier wel behoefte aan te hebben, 52% heeft hier geen contact mee gehad en heeft hier ook geen behoefte aan. De overige 22% geeft aan nog nooit van dit loket te hebben gehoord. Vrouwen hebben vaker contact gehad met het loket in hun gemeente dan mannen (24% versus 18%) en het percentage ouderen dat contact heeft gehad neemt sterk toe met de leeftijd (15% van de 65-74-jarigen, 26% van de 75-84-jarigen en 35% van de 85-plussers). In de enquête is voor 21 diensten gevraagd aan te kruisen welke situatie van toepassing is: Maakt gebruik van de dienst Maakt geen gebruik van de dienst maar heeft hier wel behoefte aan Maakt geen gebruik van de dienst en heeft hier ook geen behoefte aan Is onbekend met de dienst Op basis van deze vragen is het percentage ouderen bepaald dat gebruik maakt van minstens één van de verschillende voorzieningen. Zes op de tien ouderen (62%) maakt gebruik van minstens één ouderenvoorziening (23% maakt gebruik van 1 voorziening, 15% maakt gebruik van twee voorzieningen en 24% maakt gebruik van minstens 3 voorzieningen). Er is een duidelijke relatie tussen voorzieningengebruik en de achtergrondkenmerken: vrouwen maken vaker gebruik van
45
voorzieningen dan mannen (68% gebruikt minstens één voorziening versus 54% van de mannen), het gebruik van voorzieningen is het hoogst in de oudste leeftijdsgroep (82% van de 85-plussers gebruikt minstens één voorziening). Tabel 7.7 geeft de top 5 van de voorzieningen die het meest worden gebruikt. Op basis van deze gegevens blijken ouderen het meest gebruik te maken van het servicepaspoort. Tabel 7.7: Top 5 van meest gebruikte voorzieningen (%) Top 5 Voorziening 1 Servicepaspoort 2 Ouderenbond 3 Hulp bij administratie 4 Ouderenvervoer 5 Recreatieve/culturele activiteiten
Gebruikt 27 25 18 14 13
Tabel 7.8 bevat een top 5 van voorzieningen waarvan ouderen hebben aangegeven deze momenteel niet te gebruiken, maar daar wel behoefte aan te hebben. Een totaal overzicht van het gebruik van en de behoefte aan voorzieningen, is te vinden in bijlage 3 (tabellen 29 en 30). Ouderen blijken vooral behoefte te hebben aan hulp in en om het huis van een vrijwilliger. Tabel 7.8: Top 5 van voorzieningen waar men behoefte aan heeft maar momenteel niet gebruikt (%) Gebruikt niet, Top 5 Voorziening maar wel behoefte 1 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger 12 2 Tuinonderhoud 10 3 Ouderenvervoer 7 4 Sport- of bewegingsactiviteiten 7 5 Hulp bij administratie 7
Samenvatting hoofdstuk 7 De zelfredzaamheid is bepaald op basis van beperkingen die ouderen hebben bij een tiental activiteiten in het dagelijks leven (ADL). Zeventien procent van de ouderen is ADL-beperkt. Met het stijgen van de leeftijd neemt dit percentage fors toe: van 9% in de jongste groep tot 40% in de groep van 85-plussers. Van alle ouderen heeft 4% een hulpbehoefte op het gebied van de persoonlijke verzorging waar nog niet (geheel) in is voorzien en 9% van de ouderen wenst (meer) hulp bij huishoudelijke taken. Van de ouderen heeft 87% contact gehad met de huisarts, 59% met de medisch specialist, 31% met de fysiotherapeut / ergotherapeut en 17% heeft het afgelopen jaar hulp gehad van de Thuiszorg. Driekwart van de ouderen (74%) heeft het afgelopen jaar een griepprik gekregen. Van de 65-plussers in Kennemerland ontvangt 14% momenteel mantelzorg. Zes op de tien ouderen (62%) maken gebruik van minstens één ouderenvoorziening.
Referenties hoofdstuk 7 1. CBS, Statline, Mens en maatschappij, Gezondheid en welzijn, Gezondheidstoestand, Gerapporteerde gezondheid en leefstijl, ADL-indicator, 2006, http://statline.cbs.nl/ 2. CBS, Statline, Mens en maatschappij, Gezondheid en welzijn, Zorggebruik, gebruik medische voorzieningen, 2006. http://statline.cbs.nl/ 3. CVZ, College voor Zorgverzekeringen. Nationaal Programma Grieppreventie: het succes van de griepprik, Publicatienummer 03/162. Amstelveen: College voor Zorgverzekeringen, 2003d 4. Kwekkeboom MH. Het licht onder de korenmaat. Informele zorg in Nederland. Den Haag: vuga uitgeverij, 1990. 5. Boer A de. Kijk op informele zorg. Sociaal Cultureel Planbureau. Den Haag, 2005.
46
8.
LEEFSTIJL
8.1 Inleiding Ongezonde leefgewoonten dragen in sterke mate bij aan een verlies van levensjaren en in het algemeen aan een slechtere gezondheid. In dit hoofdstuk wordt een aantal leefgewoonten beschreven, waarvan bekend is dat ze geassocieerd zijn met gezondheid. Achtereenvolgens worden de leefgewoonten roken (paragraaf 8.2), alcoholgebruik (8.3) en lichaamsbeweging (8.4) beschreven.
8.2 Roken
Roken was in 2005 verantwoordelijk voor bijna 20.000 sterfgevallen in Nederland1. Bij mensen boven de twintig jaar is een groot deel van de sterfgevallen door longkanker, COPD en kanker in het hoofdhalsgebied te wijten aan roken. Roken is ook een risicofactor voor een aantal aandoeningen aan hart en bloedvaten en diverse andere aandoeningen. Behalve rokers lopen ook mensen die meeroken (passief roken) meer risico op onder andere longkanker en hart- en vaatziekten. Volgens het CBS rookt in 2006 20% van de zelfstandig wonende 65-plussers in Nederland, 25% van de mannen en 15% van de vrouwen2. Ook Stivoro doet jaarlijks onderzoek naar het percentage rokers in Nederland3. Op basis van dit onderzoek rookt in 2006 14% van de Nederlanders van 65 jaar en ouder, zoals blijkt uit figuur 8.1. Uit deze figuur is ook op te maken dat het percentage rokers is gedaald in de afgelopen jaren. De reden voor het verschil tussen cijfers van het CBS en Stivoro is vooralsnog onbekend4. Figuur 8.1: Percentage rokers van 65 jaar en ouder in Nederland naar onderzoeksjaar3 25%
20%
15%
10%
5%
0% 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Op de vraag “rookt u wel eens?” antwoordt 16% van de respondenten in Kennemerland met “ja”. Bijna de helft van de inwoners van Kennemerland (48%) rookt niet meer, maar heeft vroeger wel gerookt en 37% van de respondenten heeft nooit gerookt. In figuur 8.2 wordt het percentage rokers weergegeven naar geslacht en leeftijd. Mannen roken vaker dan vrouwen (18% vs. 14%). Het percentage rokers neemt af met de leeftijd (van 19% in de leeftijdsgroep 65-74 jaar tot 8% in de leeftijdsgroep 85 jaar en ouder).
47
Figuur 8.2: Percentage ouderen in Kennemerland dat rookt 25%
20%
15%
10%
5%
0% totaal
man
vrouw
65-74
75-84
85+
8.3 Alcohol Hoewel matig alcoholgebruik beschermt tegen coronaire hartziekten en beroerte, zijn de schadelijke gevolgen van een overmatig alcoholgebruik talrijk. Overmatig alcoholgebruik verhoogt het risico op verschillende vormen van kanker en heeft negatieve effecten op diverse organen en systemen van het menselijk lichaam, zoals lever, nieren, centraal zenuwstelsel, immuunsysteem en hart en bloedvaten (bloeddruk)5. Voor het vaststellen van overmatig alcoholgebruik worden in Nederland verschillende classificaties gebruikt. In het kader hieronder staan de maten die in dit rapport worden gebruikt. Kader: Classificatie alcoholconsumptie Excessieve drinkers: personen die op 5 dagen of meer per week 4-5 glazen per dag drinken OF op 3-4 dagen per week 6 glazen of meer per dag drinken Zeer excessieve personen die op 5 of meer dagen in de week 6 of meer glazen alcohol drinkers drinken Van de mensen in Nederland van 65 jaar en ouder drinkt in 2006 27% nooit alcohol 6. Het aantal Nederlanders dat alcohol gebruikt is na een daling in de jaren tachtig gestabiliseerd in de jaren negentig7. In Kennemerland drinkt 71% van de ouderen van 65 jaar en ouder alcohol. Dertien procent van de ouderen heeft vroeger wel alcohol gebruikt, maar doet dit nu niet meer. Zestien procent van de ouderen heeft nooit alcohol gebruikt. Meer mannen dan vrouwen gebruiken alcohol (82% vs. 63%) en het gebruik van alcohol neemt af met de leeftijd (77% in de groep 65-74 jaar tot 61% in de groep 85+). In dit onderzoek is ook het percentage excessieve drinkers vastgesteld. Van de ouderen in Kennemerland is 3% een excessieve drinker en 1% een zeer excessieve drinker. In figuur 8.3 staat het percentage excessieve en zeer excessieve drankgebruikers naar geslacht en leeftijd weergegeven. Zoals blijkt uit figuur 8.4 is het excessief drankgebruik hoger bij mannen dan bij vrouwen (8% vs. 1%). Excessief drankgebruik komt het meest voor in de leeftijdsgroep 65-74 jaar. Ook is gekeken naar de relatie tussen excessief drinken en het opleidingsniveau (niet in de figuur). Opvallend is dat het percentage excessieve drinkers (inclusief zeer excessieve drinkers) bij ouderen met een hoog opleidingsniveau hoger is dan bij ouderen met een laag opleidingsniveau (7% vs. 3%).
48
Figuur 8.3: Percentage (zeer) excessieve drankgebruikers 9% 8% 7%
6% 5% zeer excessief
4%
excessief
3% 2% 1% 0% totaal
man vrouw
65-74 75-84 85+
8.4 Beweging
Regelmatig bewegen beschermt tegen veel ziekten en bevordert de gezondheid8. Onvoldoende lichamelijke activiteit verhoogt de kans op vroegtijdig overlijden en kan het risico op het ontstaan van ziekten verhogen. Het betreft ziekten zoals coronaire hartziekten (CHZ), diabetes mellitus (suikerziekte), beroerte (CVA), osteoporose (botontkalking), dikke darmkanker en borstkanker. Ook zijn er steeds meer aanwijzingen voor een risicoverhogend effect van onvoldoende bewegen op dementie en depressie. In 1998 is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen opgesteld door een aantal Nederlandse universiteiten in samenwerking met TNO, RIVM en NOC*NSF9. Voor senioren van 55 jaar en ouder bestaat de norm uit een half uur matig intensieve lichamelijke activiteit op tenminste vijf, bij voorkeur alle dagen van de week. Voorbeelden van matig intensieve lichamelijke activiteit bij ouderen zijn wandelen met 3-4 km/u en fietsen met 10 km/u. Op basis van cijfers van het CBS uit 2006 voldoet 42% van de Nederlanders van 65 jaar en ouder niet aan de norm gezond bewegen10. Vrouwen voldoen vaker niet aan de norm dan mannen (respectievelijk 49% en 35%). Gevraagd is op hoeveel dagen in de week men minimaal 30 minuten bezig is met lichamelijke activiteiten zoals fietsen, klussen, tuinieren of sporten. Er is hierbij een uitsplitsing gemaakt naar de zomer- en winterperiode. Van de ouderen in Kennemerland geeft 44% aan dat men dit minder dan vijf dagen per week doet in de zomer en 56% in de winter. Deze ouderen voldoen hiermee niet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Meer vrouwen dan mannen voldoen niet aan de norm (47% vs. 39% in de zomer en 57% vs. 53% in de winter). Het percentage mensen dat niet aan de norm voldoet neemt toe met de leeftijd (zie figuur 8.4).
49
Figuur 8.4: Percentage ouderen dat niet aan de beweegnorm voldoet in de zomer en in de winter 80%
70% 60%
50% 40%
zomer winter
30% 20% 10% 0% totaal
man vrouw
65-74 75-84
85+
Samenvatting hoofdstuk 8 Van de ouderen in Kennemerland is 16% een roker. Bijna de helft (48%) van de ouderen rookt niet meer, maar heeft vroeger wel gerookt. Bijna driekwart (71%) van de ouderen gebruikt alcohol. Drie procent van de ouderen is een excessieve drinker en 1% is een zeer excessieve drinker. Van de ouderen in Kennemerland geeft 44% aan dat men minder dan vijf dagen per week voldoende beweegt in de zomer en 56% in de winter. Hiermee voldoen deze ouderen niet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen.
Referenties 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
8. 9. 10.
Leent-Loenen HMJA van. Roken samengevat. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2007. www.rivm.nl CBS, Statline, Gezondheid en welzijn, gezondheidstoestand, gerapporteerde gezondheid en leefstijl, leefstijl, roken, 2006. http://statline.cbs.nl www.stivoro.nl Willemsen MC, Leent-Loenen HMJA van. Hoeveel mensen roken? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2007. Leest LATM van, Schoemaker C. Alcoholgebruik samengevat. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2005. www.rivm.nl CBS, Statline, Gezondheid en welzijn, gezondheidstoestand, gerapporteerde gezondheid en leefstijl, leefstijl, gebruikt alcoholhoudende dranken. 2006. http://statline.cbs.nl Laar M van, Schoemaker C. Neemt het aantal mensen met overmatig alcoholgebruik toe of af? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2005. www.rivm.nl Leest LATM van. Lichamelijke activiteit samengevat. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2005. www.rivm.nl Kemper HGC, Ooijendijk WTM, Stiggelbout M. Consensus over de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen. Tijdschr Soc Gezondheidsz 2000; 78: 180-183. CBS, Statline, Gezondheid en welzijn, gezondheidstoestand, gerapporteerde gezondheid en leefstijl, leefstijl, lichamelijke activiteit, 2006. http://statline.cbs.nl
50
9.
WONING EN WOONOMGEVING
9.1 Inleiding In de enquête is informatie verzameld over de woonsituatie en de woonomgeving. Met betrekking tot de woonsituatie is gevraagd naar de tevredenheid over de woning, het type woning en de aanwezigheid / wenselijkheid van aanpassingen in de woning (beschreven in paragraaf 9.2). Paragraaf 9.3 gaat in op de woonomgeving en beschrijft de ervaren veiligheid, de tevredenheid over de woonomgeving en de ondervonden hinder van lawaai, vuil of stank in de directe woonomgeving.
9.2 Woning Ouderen in Kennemerland zijn over het algemeen tevreden over hun woning. Deze wordt beoordeeld met een gemiddelde van 8,5. Er is wat dit betreft nagenoeg geen verschil tussen mannen en vrouwen en tussen de onderscheiden leeftijdsgroepen. Ouderen willen in toenemende mate zelfstandig blijven wonen. Het ouderenbeleid is hier dan ook al vele jaren op gericht. Hiertoe zijn verschillende woonvormen ontwikkeld, zoals seniorenwoningen en aanleunwoningen. Tabel 9.1 geeft weer in welk type woning de respondenten van dit onderzoek wonen. Tabel 9.1: Type woning (%) % ouderen Eengezinswoning (rijtjeshuis, twee-onder-een-kap, vrijstaande woning) Flat, etagewoning, appartement of maisonette Zelfstandige ouderenwoning, bejaardenwoning, seniorenwoning Woongemeenschap/woongroep voor ouderen Aanleunwoning of inleunwoning Serviceflat Wooncentrum, woonzorgcomplex, clusterwoning Anders
56 29 8 1 2 2 1 1
Uit de tabel is af te lezen dat in totaal 14% van de ouderen in een woonvorm speciaal voor ouderen woont. Dit percentage neemt sterk toe met de leeftijd (6% in de groep 65-75 jaar, 16% in de groep 7585 jaar en 29% in de groep 85-plus). Vrouwen wonen vaker in een woning voor ouderen dan mannen (16% versus 9%). Bijna negen van de tien ouderen (87%) kunnen de woning bereiken zonder dat ze trappen hoeven te lopen en 49% van de ouderen hoeft binnen de woning geen trappen te lopen (de woonkamer, keuken, toilet, douche en tenminste één slaapkamer zijn gelijkvloers). In de enquête is gevraagd naar de aanwezigheid van aanpassingen in de woning en naar de wenselijkheid van aanpassingen. Ruim de helft (54%) van de ouderen heeft minimaal 1 aanpassing aan de woning en 23% van de ouderen wenst nog minimaal 1 aanpassing aan zijn of haar woning. Tabel 9.2 geeft een overzicht van de aanwezige en de gewenste aanpassingen. De meest gewenste aanpassing is een aanpassing aan douche/badkamer (10%).
51
Tabel 9.2: Aanwezige en gewenste aanpassingen in de woning (%) Aanpassing Deuren Douche/badkamer Toilet Keuken Slaapkamer Traplift Voor rolstoelgebruik Aan of verbouw woning (bv slaapkamer beneden) Andere aanpassingen
Aanwezig
Niet aanwezig, wel wenselijk
Niet aanwezig en geen behoefte
21 30 39 12 23 9 7
3 10 9 4 4 5 2
76 60 53 85 73 86 91
2
2
96
2
4
95
9.3 Woonomgeving De leefomgeving heeft invloed op de gezondheid, bijvoorbeeld door luchtverontreiniging, geluid of verkeersongevallen. De gezondheid wordt ook indirect beïnvloed door stress of negatieve gevoelens die ontstaan door hinder, een verslechterde woonomgeving of sociale onveiligheid. Hier ligt het raakvlak tussen leefbaarheid en gezondheid1. Er zijn geen landelijke cijfers over de woonomgeving van ouderen. Wel zijn er gegevens die betrekking hebben op de volwassen populatie. In 2007 gaf 22% van de bevolking van 12 jaar en ouder aan zich wel eens onveilig te voelen2. Uit onderzoek van VROM in 2006 bleek dat van alle volwassen Nederlanders 50% tevreden en 36% zeer tevreden is met zijn woonomgeving. Slechts 1% 3 is zeer ontevreden . Uit een onderzoek in 2004 onder de bevolking van 16 jaar en ouder bleek dat wegverkeer de belangrijkste bron van geluidshinder in Nederland is4. Binnen de groep van wegverkeer veroorzaken brommers de meest ernstige hinder. Met 19% staan ze op de eerste plaats in de top vijf van meest hinderlijke geluidsbronnen, gevolgd door motoren en vrachtauto's. Daarnaast vormen buren een belangrijke bron van geluidshinder: 9% van de bevolking in Nederland geeft aan ernstig te worden gehinderd. In de enquête in Kennemerland is gevraagd naar ervaren veiligheid, de tevredenheid over de woonomgeving en in hoeverre men overlast heeft van lawaai, vuil of stank in de directe woonomgeving. Op de vraag of men zich wel eens onveilig voelt, antwoordt 8% van de ouderen zich overdag wel eens onveilig te voelen en 15% voelt zich ‟s avonds of s „n achts wel eens onveilig. Figuur 9.3 geeft deze percentages weer uitgesplitst naar geslacht en leeftijd. Hieruit blijkt dat vrouwen zich vaker onveilig voelen dan mannen, vooral ‟s avonds of ‟s nachts (18% van de vrouwen versus 11% van de mannen). Naarmate men ouder wordt, voelt men zich vaker onveilig overdag.
52
Figuur 9.3: Percentage ouderen dat zich wel eens onveilig voelt overdag en ’s avonds of ‘s nachts 20%
18% 16% 14% 12% 10%
overdag
8%
avond/nacht
6% 4%
2% 0% totaal
man vrouw
65-74 75-84 85+
De respondenten zijn over het algemeen tevreden over hun woonomgeving: 89% is (zeer) tevreden, 9% is neutraal (“niet tevreden en niet ontevreden”) en 2% is ontevreden over de woonomgeving. Ook is gevraagd of er bepaalde aspecten in de buurt zijn waarover men niet tevreden is. Bijna de helft (47%) van de ouderen heeft een of meerdere aspecten aangekruist waarover men ontevreden is. Tabel 9.4 geeft de resultaten van deze vraag weer (meerdere antwoorden per persoon mogelijk). Tabel 9.4: Aspecten in de buurt waarover men ontevreden is (percentage, meerdere antwoorden per persoon mogelijk) % ouderen Vervuiling Parkeeroverlast Verkeersonveiligheid Afstand tot algemene voorzieningen is te groot Hangjongeren Afstand tot zorgvoorzieningen is te groot Buurt is verouderd Buurt is onveilig Afstand tot groenvoorzieningen is te groot Te weinig recreatie of ontmoetingsmogelijkheden Onvoldoende straatverlichting Teveel jonge mensen Drugsoverlast
19 13 11 10 6 6 3 3 3 2 2 2 1
Tabel 9.5 geeft weer in hoeverre ouderen in Kennemerland hinder hebben van lawaai, vuil of stank in de eigen woonomgeving. Tabel 9.5: Ervaren hinder van lawaai, vuil of stank in de directe woonomgeving (%) Hinder
Nooit
Soms
Vaak
Lawaai Vuil Stank
60 70 83
30 21 14
9 8 3
53
Uit de tabel blijkt dat mensen vooral gehinderd worden door geluid. Blootstelling aan geluid vormt een belangrijk probleem voor de volksgezondheid in Nederland. Zowel de Gezondheidsraad in Nederland als de Wereldgezondheidsorganisatie heeft vastgesteld dat een te hoge geluidbelasting in de woonen werkomgeving tot gezondheidsproblemen kan leiden1. Tabel 9.6 geeft voor een aantal geluidsbronnen weer in hoeverre ouderen in Kennemerland hier geluidsoverlast van ervaren. Tabel 9.6: Ervaren geluidshinder van buren, verkeer, bedrijven en vliegtuigen (%) Hinder
Nooit
Soms
Vliegtuigen Verkeer Buren Bedrijven
55 59 79 91
32 27 18 6
Vaak/altijd 13 14 4 3
Uit de tabel blijkt dat vliegtuigen en verkeer de voornaamste bronnen van geluidshinder zijn.
Samenvatting hoofdstuk 9 Veertien procent van de ouderen woont in een woonvorm speciaal voor ouderen. Ruim de helft (54%) van de ouderen heeft minimaal 1 aanpassing aan de woning en 23% van de ouderen wenst nog minimaal 1 aanpassing aan zijn of haar woning. Acht procent van de ouderen voelt zich overdag wel eens onveilig en 15% voelt zich ‟s avonds of „s nachts wel eens onveilig. De meeste respondenten (89%) zijn over het algemeen tevreden over hun woonomgeving. Bijna één op de tien ouderen (9%) geeft aan in de directe woonomgeving hinder te ondervinden van lawaai en 8% van vuil. Verkeer en vliegtuigen zijn de voornaamste bronnen van geluidshinder.
Referenties 1. RIVM. Gezondheid en ziekte, milieu en gezondheid. www.rivm.nl 2. CBS, Statline, Mens en Maatschappij, Sociale Monitor, Criminaliteit, onveiligheidsgevoelens, 2007, http://www.statline.nl 3. VROM. Wonen op een rijtje: de resultaten van het Woononderzoek 2006. 4. Fransen EAM, Dongen JEF van, Ruysbroek JMH, Vos H, Stellato RK. Hinder door milieufactoren en de beoordeling van de leefomgeving in Nederland. RIVM 2004.
54
10. SOCIALE OMGEVING 10.1 Inleiding Het hebben van voldoende sociale relaties heeft een gunstig effect op de lichamelijke en geestelijke gezondheid en op de levensduur. Mensen met een goed sociaal netwerk ontvangen en geven meer sociale steun. De steun van sociale relaties kan leiden tot een betere psychische gezondheid, omdat 1 men zich meer gewaardeerd voelt en meer hulp beschikbaar is in geval van nood . Ten aanzien van het onderwerp sociale relaties zijn in dit onderzoek vragen gesteld over de deelname aan sociale activiteiten en vrijwilligerswerk (paragraaf 10.2) en vragen over het geven van mantelzorg (paragraaf 10.3). Daarnaast zijn vragen gesteld over zogenaamde randvoorwaarden die bepalen of mensen deel kunnen nemen aan sociale activiteiten. Paragraaf 10.4 beschrijft in hoeverre mensen belemmerd worden in hun maatschappelijke participatie als gevolg van vervoersproblemen. Tevens gaat deze paragraaf in op hulpmiddelen en voorzieningen op het gebied van mobiliteit en vervoer. Paragraaf 10.5 beschrijft in hoeverre ouderen kunnen rondkomen van hun inkomen en op welke terreinen men bezuinigt. Paragraaf 10.6 gaat in op het internetgebruik van ouderen.
10.2 Sociale activiteiten en vrijwilligerswerk Het actief zijn binnen verenigingsverband is een indicator van de aanwezigheid van sociale relaties van een persoon. Ook vrijwilligerswerk vormt een bron voor sociale relaties. Uit landelijk onderzoek in 2004 kwam naar voren dat 16% van de 65-plussers lid is van een sportclub en 11% lid is van een hobbyvereniging2. Uit ditzelfde onderzoek bleek dat 49% van de 65-plussers vrijwilligerswerk doet3. Tabel 10.1 geeft weer in welke mate ouderen in Kennemerland actief zijn in verenigingsverband zoals sportclubs en hobbyverenigingen en in welke mate ouderen actief zijn als vrijwilliger. Tabel 10.1: Deelname aan activiteiten in verenigingsverband en vrijwilligerswerk (%)
Verenigingsverband Vrijwilligerswerk
Nooit
Soms
47 73
12 9
Regelmatig 41 19
Naarmate men ouder wordt, neemt de deelname aan sociale activiteiten in verenigingsverband en de mate waarin men actief is als vrijwilliger af (zie bijlage 3, tabel 42). Ook is er een verband tussen opleidingsniveau en het actief zijn in verenigingsverband en als vrijwilliger: van de ouderen met een hoog opleidingsniveau neemt 49% regelmatig deel aan sociale activiteiten en doet 28% regelmatig vrijwilligerswerk versus 38% en 15% van de ouderen met een laag opleidingsniveau. Ouderen kunnen beperkt zijn in hun mobiliteit, bijvoorbeeld vanwege lichamelijke klachten of beperkte vervoersmogelijkheden. Daarom is gevraagd of men belemmeringen ervaart om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis. Eén op de drie ouderen (34%) heeft aangegeven minstens één belemmering te ervaren. Vrouwen ervaren vaker belemmeringen dan mannen (39% versus 26%) en het percentage neemt toe naarmate men ouder wordt (van 26% in de jongste leeftijdsgroep tot 55% in de oudste leeftijdsgroep). Tabel 10.2 geeft weer welke belemmeringen men heeft aangekruist (hierbij zijn meerdere antwoorden per persoon mogelijk). Gezondheid is de meest genoemde reden om niet deel te nemen aan activiteiten buitenshuis.
55
Tabel 10.2: Ervaren belemmeringen om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis (%, meerdere antwoorden per persoon mogelijk) Belemmering Vanwege de gezondheid Moeilijk om alleen te gaan Geen vervoer Te duur Aanbod sluit niet aan op behoefte Door een ingrijpende gebeurtenis in de privé situatie Geen tijd vanwege zorg voor naaste Voelt zich buitenshuis niet veilig Plek is moeilijk bereikbaar Weet niet waar men informatie over activiteiten kan krijgen
% ouderen 10 9 7 6 6 3 3 3 2 2
10.3 Het geven van mantelzorg Paragraaf 7.5 ging in op het ontvangen van mantelzorg door ouderen. Ouderen kunnen zelf ook actief zijn als mantelzorger. In een landelijk onderzoek van het SCP komt naar voren dat 13% van de 65plussers mantelzorg geeft4. Het SCP verstaat hieronder dat men langer dan 3 maanden of meer dan 8 uur per week hulp geeft. In de vragenlijst is gevraagd of men momenteel mantelzorg geeft. Van de ouderen in dit onderzoek heeft 11% het afgelopen jaar mantelzorg gegeven (8% geeft momenteel mantelzorg en 3% heeft de afgelopen 12 maanden mantelzorg gegeven, maar doet dat nu niet meer). Het percentage ouderen dat mantelzorg geeft, neemt af met het toenemen van de leeftijd (van de 65-75 jarigen heeft 13% het afgelopen jaar mantelzorg gegeven, van de 75-85 jarigen 10% en van de 85-plussers 5%). Aan de ouderen die momenteel mantelzorg geven, is een aantal vervolgvragen gesteld. Onderstaande gegevens hebben alleen betrekking op deze groep ouderen. Bijna een kwart (23%) van de ouderen die momenteel mantelzorg geven, geeft incidenteel mantelzorg, 9% geeft 1 tot 2 uur per week mantelzorg, 22% 3 tot 5 uur per week, 15% 6 tot 10 uur per week, 15% 11 tot 20 uur per week en 16% geeft meer dan 21 uur per week mantelzorg. Men geeft deze zorg aan de partner (41%), een kind (16%), andere familie (27%) of buren, vrienden of kennissen (29%) (meerdere antwoorden mogelijk). Mantelzorgers kunnen belast zijn door de hulp die zij bieden. Van de mensen die momenteel mantelzorg geven, voelt 82% zich niet of licht belast en 18% voelt zich zwaar belast. Tot slot is gevraagd of men behoefte heeft aan advies of ondersteuning bij het geven van mantelzorg. Een ruime meerderheid (79%) geeft aan hier geen behoefte aan te hebben. De overige ouderen geven aan behoefte te hebben aan informatie en advies (10%), een vervanger als men eens op vakantie wil (8%), emotionele ondersteuning (4%), ontspannende activiteiten (5%) en/of belangenbehartiging (3%).
10.4 Mobiliteit en vervoer Een goede mobiliteit en de beschikbaarheid over vervoersmogelijkheden zijn belangrijke factoren in het onderhouden van sociale contacten. Ruim één op de vijf ouderen (22%) in Kennemerland heeft wel eens problemen met vervoer waardoor men ergens niet naartoe kan gaan (19% soms en 3% (bijna) altijd). Uit figuur 10.3 blijkt dat vrouwen bijna twee keer zo vaak problemen met vervoer hebben als mannen. Ook blijkt dat dit percentage sterk toeneemt met het stijgen van de leeftijd.
56
Figuur 10.3: Percentage ouderen dat problemen heeft met vervoer naar leeftijd en geslacht 50%
45% 40% 35% 30% 25%
20% 15% 10%
5% 0% totaal
man
vrouw
65-74
75-84
85+
Ouderen die fysieke beperkingen hebben kunnen gebruik maken van verschillende hulpmiddelen. Ook is er een aantal vervoersvoorzieningen waar ouderen gebruik van kunnen maken. Tabel 10.4 geeft weer in hoeverre ouderen in Kennemerland gebruik maken van deze hulpmiddelen en vervoersvoorzieningen. De middelste kolom geeft weer hoeveel ouderen hier momenteel geen gebruik van maken, maar wel behoefte aan hebben. Tabel 10.4: Hulpmiddelen en vervoersvoorzieningen (%) Maakt gebruik van Elleboogkruk of stok Looprekje Rollator Rolstoel Scootmobiel Valyspas Gehandicapten parkeerkaart / parkeerplaats OV- taxipas
14 1 13 5 4 6 8 15
Geen gebruik, wel behoefte 1 1 2 1 2 5 7 9
Geen gebruik, geen behoefte 85 98 85 94 94 89 86 76
In totaal heeft 30% van de ouderen aangegeven gebruik te maken van één van bovengenoemde hulpmiddelen of voorzieningen. Dit is sterk gerelateerd aan de leeftijd (13% van de 65-75 jarigen, 38% van de 75-85 jarigen en 71% van de 85-plussers). Zeventien procent heeft aangegeven behoefte te hebben aan minimaal één van de genoemde hulpmiddelen of voorzieningen, maar hier momenteel nog geen gebruik van te maken. Ook dit betreft vooral ouderen in de oudste leeftijdsgroep (29%). Zoals blijkt uit tabel 10.4 is er vooral behoefte aan een OV-taxipas (9%).
10.5 Rondkomen en bezuinigen Ook de financiële situatie is van invloed op de maatschappelijke participatie van ouderen. Uit landelijk onderzoek blijkt dat het inkomen van ouderen in de laatste jaren duidelijk is verbeterd. In 2003 kon 5 10% van de huishoudens van 55 jaar en ouder moeilijk rondkomen . In de enquête is gevraagd of men het afgelopen jaar moeite had om rond te komen met het inkomen en op welke terreinen men nu bezuinigt als gevolg van onvoldoende inkomen. Uit tabel 10.5 blijkt dat in totaal 14% van de 65-plussers in Kennemerland moeite heeft om rond te komen. Ouderen in de jongste leeftijdsgroep hebben vaker moeite met rondkomen (16%) dan de ouderen in de twee andere
57
leeftijdsgroepen (voor beide groepen is dit percentage 12%). Ook is er een relatie met opleidingsniveau: twee keer zo veel ouderen met een lage opleiding dan met een hoge opleiding hadden het afgelopen jaar moeite om rond te komen (16% versus 8%). Tabel 10.5: Moeite met rondkomen van inkomen (%) % ouderen Geen enkele moeite Geen moeite maar wel opletten Enige moeite Grote moeite
45 41 12 2
Ruim de helft (54%) van de ouderen geeft aan dat zij nu bezuinigt op één of meerdere terreinen als gevolg van onvoldoende inkomen. Tabel 10.6 geeft weer op welke terreinen men bezuinigt (meerdere antwoorden per persoon mogelijk). Tabel 10.6: Terreinen waarop ouderen bezuinigen (%, meerdere antwoorden per persoon mogelijk) % ouderen Vakantie Uitgaan/vrije tijdsbesteding Krant of andere abonnementen Kleding Stookkosten Cadeautjes, verjaardagen Telefoneren Auto of kosten voor vervoer Huisvesting/reparaties aan de woning Voeding Tandarts Bezoek andere medische voorzieningen
30 23 22 21 16 16 15 12 6 3 2 1
Ouderen blijken vooral te bezuinigen op vakanties, maar ook op krant/abonnementen, kleding, uitgaan/vrijetijdsbesteding en op het gebruik van de auto of openbaar vervoer. De laatstgenoemde bezuinigingen kunnen ongewenste negatieve effecten hebben op maatschappelijke participatie.
10.6 Internet Steeds meer ouderen vinden hun weg naar de digitale wereld. Toch zijn er veel ouderen die geen gebruikmaken van de computer en internet en daarbij geldt: hoe ouder de persoon, hoe kleiner de kans dat hij of zij de computer gebruikt. Uit landelijk onderzoek in 2005 bleek dat 77% van de volwassen bevolking een internetaansluiting had6. Onder de 65-74-jarigen was dat slechts 42% en van de 75-plussers had maar 18% een internetverbinding. Mannen hebben vaker een computer en internet dan vrouwen en dit verschil neemt toe naarmate de leeftijd hoger is. Eveneens geldt dat hoe hoger het opleidingsniveau van de senioren is, hoe vaker zij een computer met internetverbinding hebben. Figuur 10.7 geeft het internetgebruik door ouderen in Kennemerland weer. Bijna vier op de tien ouderen (38%) in Kennemerland maken wel eens gebruik van internet. Uit de figuur blijkt dat ook in deze regio geldt dat mannen hier veel vaker gebruik van maken dan vrouwen en dat het percentage internetters sterk daalt met de leeftijd.
58
Figuur 10.7: Percentage ouderen dat internet gebruikt naar leeftijd en geslacht 60% 50%
40% 30%
20% 10% 0% totaal
man
vrouw
65-74
75-84
85+
Van de ouderen die internet gebruiken, gebruikt de meerderheid (84%) dit ook regelmatig (minstens een paar keer per week). Ouderen die gebruik maken van internet, noemen als belangrijkste activiteiten op internet e-mailen en chatten (69% van de ouderen die wel eens gebruik maken van internet) gevolgd door zoeken naar informatie (67%). Bijna één op de vijf ouderen (19%) geeft aan internet te gebruiken om informatie te zoeken over de gezondheid.
Samenvatting hoofdstuk 10 Van de ouderen is 41% actief in verenigingsverband en 19% doet regelmatig vrijwilligerswerk. Ouderen kunnen beperkt zijn in hun mobiliteit, bijvoorbeeld vanwege lichamelijke klachten of beperkte vervoersmogelijkheden. Eén op de drie ouderen (34%) ervaart belemmeringen om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis, dit betreft vaker vrouwen dan mannen (39% versus 26%). Meest genoemde reden is de gezondheid. Bijna één op de drie ouderen maakt wel eens gebruik van hulpmiddelen of voorzieningen op het gebied van vervoer. Van de ouderen in dit onderzoek geeft 8% mantelzorg. Mantelzorgers kunnen belast zijn door de hulp die zij bieden. Van de mensen die momenteel mantelzorg geven, voelt 18% zich zwaar belast. De helft (54%) van de ouderen heeft aangegeven dat zij bezuinigen op één of meerdere terreinen als gevolg van onvoldoende inkomen. Ouderen blijken vooral te bezuinigen op vakanties, maar ook op krant/abonnementen, kleding, uitgaan/vrijetijdsbesteding en op het gebruik van de auto of openbaar vervoer. Bijna vier op de tien ouderen (38%) in Kennemerland maakt wel eens gebruik van internet. Dit betreft veel meer mannen dan vrouwen (51% versus 29%).
Referenties 1. Witte KE, Houweling DA, Lucht F van der. Sociale relaties samengevat. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2002. www.rivm.nl 2. CBS, Statline, vrije tijd en cultuur, maatschappelijke participatie, vrije tijd. 2004 http://statline.cbs.nl 3. CBS, Statline, vrije tijd en cultuur, maatschappelijke participatie, vrijwilligerswerk. 2004 http://statline.cbs.nl 4. Boer AH de, Schellingerhout R, Timmermans. Mantelzorg in getallen. Sociaal Cultureel Planbureau, Den Haag, 2003. 5. SCP-publicatie 2006/12, Rapportage ouderen 2006; veranderingen in de leefsituatie en levensloop, Alice de Boer, Den Haag, Sociaal en Cultureel Planbureau, juni 2006 6. Duimel M. Verbinding maken: senioren en internet. Sociaal Cultureel Planbureau, Den Haag, 2007.
59
60
11. VERDIEPING, DWARSVERBANDEN EN ONDERLINGE SAMENHANG Inleiding Zoals bekend is uit landelijk onderzoek, zijn de verschillende aspecten van gezondheid en welzijn bij ouderen op een complexe manier met elkaar verweven. Hetzelfde geldt voor de factoren die de gezondheid kunnen beïnvloeden. Oorzaak en gevolg zijn daarbij vaak moeilijk van elkaar te onderscheiden, en vaak is er sprake van vicieuze cirkels 1. Ook in het onderzoek in Kennemerland blijken veel zaken aan elkaar gerelateerd te zijn. Hieronder volgt een opsomming van enkele van de belangrijkste samenhangen en dwarsverbanden. Psychische gezondheid Van alle ouderen voelt 33% zich matig eenzaam, 8% (zeer) ernstig. Bij 65-74-jarigen zijn deze percentages respectievelijk 29% en 7%, bij de 75-plussers 38% en 9%. Van alle ouderen is bij 38% sprake van een matig/hoge kans op het aanwezig zijn van angst of depressie (65-74: 33%, 75+: 44%). Wat betreft (zeer) ernstige eenzaamheid is er een sterke samenhang met angst en depressie. Van alle (zeer) ernstig eenzamen heeft 82% matig/sterke aanwijzingen voor angst of depressie. Oorzaak en gevolg zijn hierbij waarschijnlijk moeilijk te scheiden. Tussen matige eenzaamheid en het aanwezig zijn van aanwijzingen voor angst/depressie bestaat echter geen overlap: er zijn net zoveel ouderen matig eenzaam zònder aanwijzingen voor angst/depressie als mèt aanwijzingen daarvoor. Het percentage ouderen met matig/sterke aanwijzingen voor angst of depressie, en/of (zeer) ernstige eenzaamheid, is eveneens berekend (hierna te noemen ouderen met angst/depressie en/of ernstige eenzaamheid). Dit percentage blijkt 39% te zijn (65-74: 34%, 75+: 45%). Het percentage ouderen dat psychisch ongezond is volgens het meer strikte criterium van de MHI-5, is 17% (65-74: 15%, 75+: 19%). Bijna alle ouderen van deze groep zijn ook ouderen met angst/depressie en/of ernstige eenzaamheid (92%). De hier genoemde indicatoren van psychische problemen en eenzaamheid hangen ook samen met het hebben van ernstige zorgen, slaapmiddelengebruik en een matige of slechte ervaren gezondheid. Samenhang tussen lichamelijke en psychische gezondheid Van alle ouderen in het onderzoek (dus inclusief de ouderen zonder chronische aandoeningen) is 17% sterk belemmerd vanwege het hebben van één of meer chronische aandoeningen (c.q. heeft beperkingen). Bij 65-74-jarigen is dit 10%, bij 75-plussers 23%. Bij de groep lichamelijk zieken met sterke belemmeringen heeft driekwart (74%) óók matig/sterke aanwijzingen voor angst/depressie en/of is ernstig eenzaam. Deze groep lichamelijk zieken is ruim drie keer vaker psychisch ongezond volgens het MHI-5 criterium dan de lichamelijk gezonden. (Toch is nog steeds 57% van de lichamelijk zieken met sterke belemmeringen psychisch gezond volgens het meer strikte MHI-5 criterium.) Psychische ongezondheid c.q. sterke eenzaamheid en/of (aanwijzingen voor) angst en depressie zijn dus oververtegenwoordigd bij de lichamelijk zieken met beperkingen. Uit landelijk en buitenlands onderzoek is bekend dat dit voor een deel veroorzaakt wordt doordat het hebben van psychische ziekten en problemen de lichamelijke gezondheid kan verslechteren. Voor een ander deel kunnen lichamelijke ziekten en beperkingen leiden tot bijvoorbeeld depressieve gevoelens, en kunnen beperkingen leiden tot isolement en daardoor eenzaamheid. Lichamelijke ongezondheid met beperkingen gaat ook vaak samen met een minder goede ervaren gezondheid. Psychische problemen en eenzaamheid bij ouderen zonder lichamelijke gezondheidsproblemen Van alle ouderen heeft 82% één of meer chronische aandoeningen, slechts 18% heeft er geen. Uit landelijk onderzoek is bekend dat vooral het wel of niet hebben van een beperking of belemmering bij een chronische ziekte bepalend is voor het welbevinden bij ouderen. Van de ouderen met een chronische aandoening ondervindt 33% daar geen belemmeringen van (46% wordt licht belemmerd, de andere 21% sterk belemmerd). In totaal ondervindt 47% van alle ouderen geen belemmeringen door ziekte. Bij de 65-74-jarigen is dit 58%, bij de 75-plussers 36%. Deze ouderen zijn dus te beschouwen als min of meer lichamelijk gezond.
61
In onderstaande tabel is weergegeven in welke mate ook bij deze groep psychische problemen en eenzaamheid kunnen voorkomen. Tabel 11.1: Eenzaamheid en psychische problemen bij ‘lichamelijk gezonde’ ouderen (d.w.z. zonder eventuele belemmeringen door een lichamelijke aandoening) (%)
Matig eenzaam Ernstig eenzaam of zeer ernstig eenzaam Matig/hoge kans op angst of depressie Matig/hoog angst/depressie en/of (zeer) ernstig eenzaam Matig of (zeer) ernstig eenzaam zonder angst/depressie Psychisch ongezond (MHI-5 criterium)
totaal
65-74
75+
29 4 21 22 25 8
26 4 20 21 23 8
34 4 23 23 29 9
Te zien is dat ook in de groep min of meer lichamelijk gezonde ouderen veel eenzaamheid en psychische problemen voorkomen. Van hen is 29% matig eenzaam, 4% (zeer) ernstig eenzaam. Bij 21% is er een matig/hoge kans dat angst of depressie aanwezig is. Bij de deelcategorie met geen of slechts lichte aanwijzingen voor angst of depressie (79% van de groep lichamelijk gezonde ouderen) is toch nog bij een kwart sprake van eenzaamheid. Psychisch ongezond volgens het MHI-5 criterium is 8%. Bij de lichamelijk gezonde 75-plussers komen eenzaamheid en psychische problemen iets vaker voor dan bij de lichamelijk gezonde 65-74-jarigen, maar het verschil is niet heel groot. Er zijn hier geen gegevens weergegeven van de groep ouderen met lichamelijke aandoeningen met lichte beperkingen. De mate waarin bij deze groep psychische problemen en eenzaamheid voorkomen, ligt tussen de twee hierboven beschreven groepen in. Met andere woorden, naarmate de lichamelijke gezondheidsproblemen ernstiger zijn, neemt de kans op daarmee gepaard gaande eenzaamheid en psychische gezondheidsproblemen toe. Behoeften In het onderzoek is verschillende keren gevraagd of de oudere een behoefte had waarin nog niet was voorzien, op het gebied van onder meer algemene dagelijkse levensverrichtingen, huishoudelijke hulp, diverse soorten voorzieningen, en hulpmiddelen of voorzieningen voor zijn of haar mobiliteit. In onderstaande tabel is weergegeven hoe vaak deze behoeften voorkwamen. Tabel 11.2: Behoefte aan hulpmiddelen en voorzieningen waarin nog niet of onvoldoende is voorzien (%)
Hulp bij de persoonlijke verzorging Huishoudelijke hulp Voorzieningen algemeen Hulpmiddelen en voorzieningen mobiliteit Eén of meer van deze behoeften
totaal
65-74
75+
5 9 35 17 46
2 6 28 12 36
7 13 41 22 56
Naarmate een oudere meer beperkingen en belemmeringen heeft, is de behoefte aan deze voorzieningen en hulpmiddelen groter. In onderstaande tabel is weergegeven hoe groot de behoeften zijn bij de groep ouderen met sterke belemmeringen door een chronische aandoening.
62
Tabel 11.3: Behoefte aan hulpmiddelen en voorzieningen waarin nog niet of onvoldoende is voorzien bij de groep ouderen met sterke belemmeringen door een chronische aandoening (%)
Hulp bij de persoonlijke verzorging Huishoudelijke hulp Voorzieningen algemeen Hulpmiddelen en voorzieningen mobiliteit Eén of meer van deze behoeften
totaal
65-74
75+
16 25 55 35 75
13 26 53 40 73
17 25 56 34 75
Aan de geringe verschillen tussen de twee verschillende leeftijdsgroepen in deze laatste tabel is te zien dat de behoefte aan voorzieningen vooral bepaald wordt door het wel of niet hebben van belemmeringen, en niet wordt beïnvloed door de leeftijd op zichzelf. Belemmeringen in deelname aan activiteiten buitenshuis Van alle ouderen heeft 17% behoefte aan hulpmiddelen en/of voorzieningen voor zijn of haar eigen mobiliteit. Dit hangt duidelijk samen met het zich beperkt voelen om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis, wat 34% van de ouderen aangeeft. De overlap is echter zeker niet compleet. Van de ouderen die zich belemmerd voelen om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis geeft 31% aan dat ze behoefte hebben aan hulpmiddelen of voorzieningen voor hun mobiliteit. Bij de ouderen die aangeven geen belemmering te ervaren voor activiteiten buitenshuis geeft toch nog 10% aan dat ze wel behoefte hebben aan hulpmiddelen/voorzieningen voor de mobiliteit. Belemmeringen tot deelname aan sociale activiteiten buitenshuis komen vaker voor bij alleenstaanden (43% van alle alleenstaanden) dan bij andere samenlevingsvormen (28% daarvan). Ook de behoefte aan hulpmiddelen of voorzieningen voor de eigen mobiliteit komt vaker voor bij alleenstaanden. Zorgwekkende zorgmijders? De GGD Midden-Kennemerland heeft in de jaren negentig een onderzoek uitgevoerd in twee buurten in Heemskerk met overwegend ouderen met een laag inkomen. Uit dat onderzoek bleek dat er een flinke groep ouderen was die aanzienlijke lichamelijke en/of psychische gezondheidsproblemen had, maar tegelijk veel minder gebruikmaakte van hulpmiddelen, voorzieningen en/of financiële bijstand dan waar zij recht op hadden (zogenaamde 'unmet needs'). Gemeenschappelijk kenmerk van deze groep ouderen was dat zij evenmin hulp ontvingen van de thuiszorg. De groep ouderen met lichamelijke ziekten en beperkingen die wel thuiszorg ontving, was er psychisch beter aan toe en had ook praktisch geen van deze 'unmet needs' (Project Ouderenbezoek Heemskerk, GGD MiddenKennemerland 1999 2). Een verklaring is dat de aanwezigheid van thuiszorg bij een oudere er blijkbaar (destijds) voor zorgde dat de oudere ook op allerlei andere terreinen van zorg, voorzieningen en welzijn goed was voorzien. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat het bij de groep zieken met thuiszorg om een groep ouderen ging die èn relatief een groot welbevinden kende, èn relatief beter voor zichzelf kon opkomen waardoor zij voor zichzelf al thuiszorg 'geregeld' hadden. De genoemde groep met 'unmet needs' betrof waarschijnlijk een groep ouderen die moeilijk voor zichzelf zorgt, c.q. slecht voor zichzelf wil of kan opkomen (en ook moeilijk te bereiken of te onderzoeken is). Deze situatie wordt ook geconstateerd in landelijk onderzoek (Sociaal Cultureel Planbureau 2006 3 ). Waarschijnlijk betreft het een grijs gebied als overgang naar de zogenaamde zorgwekkende zorgmijders. Mogelijk dat goed opgeleide vrijwilligers voor huisbezoekprojecten deze groep wel kan bereiken en helpen. Ook zijn er berichten dat het systematisch proberen te bereiken van deze groep via de huisartsen goede resultaten kan geven4. Er is een poging gedaan om met de gegevens van de ouderenenquête na te gaan of deze situatie anno 2007 in Kennemerland ook aanwezig was. Voor zover uit de gegevens kan worden opgemaakt, ontvangt ongeveer 15% van de ouderen in het onderzoek thuiszorg. Nog eens 4% heeft in het jaar voorafgaand aan het onderzoek contact gehad met de thuiszorg. Bij de groep ouderen met sterke belemmeringen als gevolg van lichamelijke aandoeningen zijn deze percentages respectievelijk 48% en 10%. Er is onderzocht of bij deze groep ouderen met belemmeringen het vóórkomen van psychische problemen en eenzaamheid groter was bij het deel dat geen thuiszorg ontving. Dit bleek niet het geval te zijn, eerder het omgekeerde. Ook bleken er niet meer financiële problemen te zijn bij de deelcategorie die geen thuiszorg ontving.
63
Een verklaring voor deze uitkomsten kan zijn dat de groep ouderen in het grijze gebied van de „unmet needs‟ ondervertegenwoordigd was in het onderzoek. Een andere verklaring kan zijn dat het ontvangen van thuiszorg in dit geval niet veel (meer) uitmaakt, dus dat de eventuele deelcategorie van de ouderen met „unmet needs‟ gelijkelijk verdeeld is over ouderen met en zonder thuiszorg. Een derde mogelijkheid kan natuurlijk zijn dat er geen of nauwelijks ouderen meer zijn met deze „unmet needs‟, in elk geval niet in Kennemerland. Samenhang tussen uitkomsten naar geslacht en leeftijd De resultaten van veel gezondheidsindicatoren zijn voor vrouwen ongunstiger dan voor mannen, en voor de oudere leeftijdsgroep(en) ongunstiger dan voor de jongere groep(en). Vrouwen behoren bijna tweemaal zo vaak als mannen tot de oudste leeftijdsgroep (85-plus). Nagegaan is of gezondheidsverschillen tussen mannen en vrouwen door dit leeftijdsverschil kunnen worden verklaard. Uit nadere analyses blijkt dat er ook binnen de drie onderscheiden leeftijdsgroepen voor de belangrijksteg gezondheidskenmerken verschillen blijven bestaan tussen mannen en vrouwen, waarbij vrouwen ongunstiger scoren. Uitzondering is eenzaamheid: binnen de groep 85-plussers zijn meer mannen dan vrouwen eenzaam. Het is niet helemaal uit te sluiten dat een deel van deze verschillen tussen mannen en vrouwen wordt veroorzaakt door andere kenmerken, waarop de groep mannen en vrouwen verschillen. Vrouwen hebben namelijk, ook binnen de onderscheiden leeftijdsgroepen iets vaker alleen AOW, veel vaker een lage opleiding en ze wonen veel vaker alleen (2 á 3 keer zoveel als mannen). Overige verbanden Naast de hierboven al genoemde onderlinge samenhang tussen onderzoeksuitkomsten, zijn enkele van de belangrijkste dwarsverbanden en onderlinge relaties in het onderzoek als volgt. Lichamelijke en psychische gezondheidsproblemen gaan bij een deel gepaard met problemen met het vervoer en belemmeringen in het deelnemen aan sociale activiteiten, en/of met de behoefte aan meer hulp en voorzieningen. Bij belemmeringen om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis is er een duidelijke samenhang met eenzaamheid, maar ook met angst/depressie. In totaal geeft meer dan de helft van alle ouderen (54%) aan te bezuinigen. Voor de ouderen met alleen AOW is dit percentage veel hoger (82%) dan voor de ouderen die niet alleen AOW hebben (49%). Bij ouderen die aangeven te bezuinigen of moeite te hebben om rond te komen, ontbreken duidelijk vaker voorzieningen, hulp of hulpmiddelen (c.q. zij geven aan behoefte te hebben aan dergelijke (extra) hulp/voorzieningen). Ook bij ouderen met alleen AOW is dit het geval. Echter, het verschil met de ouderen zonder financiële knelpunten is niet heel groot, en ook in die laatste groep ouderen is er vaak behoefte aan extra hulp/voorzieningen. Dwarsverbanden per gemeente Op een enkele uitzondering na zijn alle verbanden genoemd in het hoofdstuk ook in alle afzonderlijke gemeenten c.q. wijken of woongebieden aanwezig. Logischerwijs is dit bij de ene gemeente wat sterker dan bij de andere.
Referenties 1. Zie met name de verschillende rapportages over ouderen van het Sociaal en Cultureel Planbureau. 2. Huisbezoeken bij ouderen. Eindrapport project ouderenbezoek Heemskerk. Heemskerk: GGD Midden-Kennemerland, 1999. 3. De Boer A.H. (red.). Rapportage ouderen 2006. Veranderingen in de leefsituatie en levensloop. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, 2006. 4. J.K. de Ridder, huisarts te Amsterdam, mondelinge mededeling 2007.
g
Ervaren gezondheid, belemmerd door chronische aandoeningen, psychische gezondheid op basis van MHI-5, angst en depressie, eenzaamheid, adl-beperkt zijn
64
12. RESULTATEN PER GEMEENTE 12.1 Inleiding In de hoofdstukken 4 tot en met 11 zijn de resultaten voor de gehele regio Kennemerland beschreven. Deze regio bestond ten tijde van de gegevensverzameling uit 10 gemeenten. Voor de gemeenten Haarlem en Velsen zijn in het onderzoek aparte wijken onderscheiden. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten per gemeente en, voor Haarlem en Velsen, per wijk besproken. De beschrijvingen zijn gebaseerd op bijlage 4, die bestaat uit een totaaloverzicht van de belangrijkste gemeenteresultaten in tabelvorm. De resultaten worden in bijlage 4 per hoofdstuk weergegeven en daarbij uitgesplitst naar de leeftijdsgroepen 65-74 jaar en 75-plus, zodat de gemeenten onderling beter kunnen worden vergeleken en er een directe vergelijking met de regiocijfers mogelijk is. Om die reden zijn de regiouitkomsten ook in bijlage 4 opgenomen. Indien er een sterk wisselend beeld is wat betreft de verschillen van een gemeente met de regio (dan weer gunstig, dan weer ongunstig), dan is de kans niet helemaal uit te sluiten dat een deel van deze verschillen op toeval berust.
65
12.2 Bennebroek Respons In Bennebroek hebben 358 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 78%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Bennebroek woonden op 1 januari 2008 1.294 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 25% van alle inwoners van Bennebroek. Het percentage 75-plussers bedraagt 13% en 3% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Bennebroek woont 18% alleen, van de 75plussers 46%. Het percentage dat alleen AOW heeft, verschilt ook tussen beide leeftijdsgroepen: bij de 65-74- jarigen 4% en bij de 75-plussers 12%. Bij de 65-74-jarigen ligt zowel het percentage alleenstaanden als het percentage mensen met alleen een AOW uitkering ligt lager dan de regionale gemiddelden (respectievelijk 26% en 14%). Van de jongste leeftijdsgroep is 46% laag opgeleid, van de 75-plussers is dat 59%. De meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 87%; 75-plussers: 95%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Bennebroek ervaart 16% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75plussers is dit twee keer zo veel (32%). De percentages zijn lager dan de regionale percentages. Ongeveer de helft van de ouderen in Bennebroek heeft overgewicht (51% van de 65-74-jarigen en 48% van de 75-plussers). Een op de tien heeft extreem overgewicht (obesitas) (respectievelijk 11% en 8%). De percentages ouderen met overgewicht in Bennebroek liggen lager dan regionaal. Veel ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 77%; 16% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 87% heeft minstens één chronische aandoening en 22% heeft er meer dan drie. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 45% van de 65-74-jarigen en 63% van de 75-plussers met een chronische aandoening wordt door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 9% (65-74 jaar) en 17% (75-plussers). Dit is lager dan regionaal. In Bennebroek is 22% van de 65-74-jarigen het afgelopen jaar gevallen, van de 75-plussers is dit 30%. Psychische gezondheid In Bennebroek bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 13% (65-74-jarigen) en 18% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Deze percentages zijn vergelijkbaar met de regiogemiddelden (respectievelijk 15% en 19%). Een op de vijf ouderen geeft aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt (20% van de 65-74-jarigen en 19% van de 75-plussers). Respectievelijk 21% (65-74-jarigen) en 23% (75plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. Het percentage 65-74-jarigen dat de afgelopen twee weken slaapmiddelen heeft gebruikt ligt hoger dan regionaal. In totaal bestaat er bij 31% van de 65-74-jarigen en 35% van de 75-plussers in Bennebroek een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. De regionale cijfers liggen hoger: respectievelijk 33% en 44%. Van de 65-74-jarige ouderen in Bennebroek voelt 4% zich (zeer) ernstig eenzaam. Dit is lager dan regionaal (7%). Van de 75-plussers voelt 9% zich (zeer) ernstig eenzaam, dit is vergelijkbaar met het regionale gemiddelde (ook 9%). Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Bennebroek is 5% van de 65-74-jarigen en 20% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Beide percentages liggen lager dan de regionale percentages. In totaal 1% van de 65-74-jarigen en 4% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 4% (65-74-jarigen) en 8% (75-plussers). In de regio vinden we hogere percentages voor behoefte aan hulp.
Resultaten Bennebroek 66
Van de ouderen in Bennebroek hebben respectievelijk 5% (65-74-jarigen) en 26% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. In totaal 4% van de 65-74-jarigen en 22% van de 75-plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Bennebroek heeft 12% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het WMO-loket. Minder dan 1% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. 60% vindt het niet nodig en 28% zegt nog nooit van het WMO-loket te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het WMO-loket: 22%. Van deze leeftijdsgroep heeft 4% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. 53% vindt het niet nodig en 21% van de 75-plussers in Bennebroek zegt nog nooit van het WMO-loket te hebben gehoord. Van de 65-74-jarigen in Bennebroek maakt de helft gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat 79%. Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 85% van de 65-74-jarigen en 91% van de 75-plussers. In het afgelopen jaar heeft 65% van 65-74-jarigen en 87% van de 75-plussers de griepprik gehad. Leefstijl Van de ouderen in Bennebroek rookt 16% van de 65-74-jarigen en 10% van de 75-plussers. Van 7% van de 65-74-jarigen en 5% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. De regionale cijfers voor roken liggen hoger en maar voor excessief alcoholgebruik lager. In Bennebroek voldoet 34% van de 65-74-jarigen en 45% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 44% (65-74-jarigen) en 58% (75-plussers). Deze cijfers zijn lager dan de regionale cijfers. Woning en woonomgeving Ouderen in Bennebroek zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,8 (65-74-jarigen) en een 8,5 (75-plussers). Bijna een op de tien 65-74-jarigen en 15% van de 75-plussers geeft aan wel behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. De gevonden percentages zijn lager dan regionaal. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (3% van de 65-74-jarigen en 4% van de 75-plussers). Een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (11% van de 65-74-jarigen en 12% van de 75-plussers). De percentages zijn lager dan de regionale percentages. In vergelijking met de regio is in Bennebroek een vergelijkbaar deel van de ouderen ontevreden over de woonomgeving. Het percentage dat ontevreden is bedraagt in Bennebroek 3% (65-74-jarigen) respectievelijk 2% (75-plussers). Ruim een op de vier ouderen in Bennebroek (26% van de 65-74-jarigen en 31% van de 75-plussers) heeft soms/vaak hinder van lawaai. Ongeveer een op de tien heeft soms/vaak hinder van vuil en stank (10% van de 65-74-jarigen en 8% van de 75-plussers voor zowel vuil als stank). Deze percentages voor hinder liggen allemaal lager dan regionaal. Sociale omgeving Van de ouderen in Bennebroek neemt 23% (65-74-jarigen) respectievelijk 42% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 52% van de 65-74-jarigen en 81% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74jarigen 17%, bij 75-plussers is het percentage ruim twee keer zo hoog (41%). Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 14% van de 65-74-jarigen en 8% van de 75-plussers. In Bennebroek heeft 12% van de 65-74-jarigen en 26% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. 5% (65-74-jarigen) respectievelijk 21% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. In totaal 7% van de 65-74-jarigen en 5% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. 42% van de 65-74-jarigen en 31% van de 75-plussers geven aan nu te bezuinigen. Voor de meeste hierboven gepresenteerde gegevens scoren de ouderen in Bennebroek vergelijkbaar of gunstiger (minder ongunstig) dan gemiddeld in de regio.
Resultaten Bennebroek 67
Conclusie De gemeente Bennebroek kent een relatief hoog percentage ouderen: op 1 januari was 25% van de inwoners 65 jaar of ouder (1.294). De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Bennebroek. Voor veel onderzochte indicatoren is de situatie in Bennebroek vergelijkbaar met of gunstiger dan gemiddeld in de regio. Toch blijft er een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, die voor een belangrijk deel gepaard gaan met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Ook in Bennebroek is er een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden voorzieningen voor vervoer genoemd. Een specifiek aandachtspunt waarbij Bennebroek wat ongunstiger scoort dan regionaal is het percentage 65-74-jarigen dat de afgelopen twee weken slaapmiddelen heeft gebruikt. Dit is in Bennebroek hoger dan regionaal (respectievelijk 21% en 17% in de regio). Ook het percentage excessief alcoholgebruik onder 75-plussers ligt in Bennebroek hoger dan het regiogemiddelde (respectievelijk 5% en 3% in de regio).
Resultaten Bennebroek 68
12.3 Beverwijk Respons In Beverwijk hebben 424 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 76%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Beverwijk is 17% van alle inwoners 65 jaar of ouder, 8% is minimaal 75 jaar en 2% is 85 jaar of ouder. Dit is precies identiek aan de regionale gemiddelden (gegevens CBS, 1 januari 2008). Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Beverwijk woont 25% alleen, van de 75-plussers 48%. Het percentage dat alleen AOW heeft verschilt weinig tussen beide leeftijdsgroepen (21% respectievelijk 18%). Van de jongste leeftijdsgroep is 77% is laag opgeleid, van de 75-plussers is dat 86%. Dit is hoger dan de regionale percentages van 66% en 73%. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 88%, 75plussers: 94%; praktisch identiek aan de regionale percentages). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Beverwijk ervaart 28% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75plussers is dit bijna twee keer zo veel (46%). Deze percentages zijn wat hoger dan de regionale cijfers van 24% en 41%. In totaal 67% van de 65-74-jarigen heeft overgewicht, 18% heeft extreem overgewicht (obesitas). Bij de groep 75-plussers liggen deze percentages lager, namelijk 55% (overgewicht) en 12% (obesitas). Dit is in alle gevallen meer dan de regionale percentages. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 77%; 24% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 90% heeft minstens één chronische aandoening en 37% heeft er meer dan 3. Wat betreft de ouderen met meer dan 3 aandoeningen zijn de percentages wat hoger dan regionaal. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 66% van de 65-74-jarigen en 78% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 17% (65-74 jaar) en 31% (75-plussers). Ook deze percentages zijn hoger dan regionaal. Eenentwintig procent van de 65-74-jarigen in Beverwijk is het afgelopen jaar gevallen, van de 75plussers is dit 37%. Psychische gezondheid In Beverwijk bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 20% (65-74 jarigen) en 17% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Dit is hoger dan de regionale percentages van respectievelijk 15% en 19%. Zesentwintig procent van de 65-74 jarigen en 17% van de 75-plussers geeft aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Respectievelijk 18% (65-74 jarigen) en 26% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. In totaal bestaat er bij 40% van de 65-74 jarigen en 43% van de 75-plussers in Beverwijk een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Wat betreft de 65-74-jarigen is dit hoger dan het regionale percentage van 33%. De percentages ouderen in Beverwijk die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 14% (6574 jarigen) en 7% (75-plussers). Ook dit is voor de 65-74-jarigen hoger dan het regionale percentage (7%). Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Beverwijk is 10% van de 65-74 jarigen en 32% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Voor beide leeftijdsgroepen is dit hoger dan regionaal. In totaal 4% van de 65-74 jarigen en 10% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 7% (65-74 jarigen) en 13% (75-plussers). Wat betreft hulp bij de persoonlijke verzorging zijn de percentages duidelijk hoger dan regionaal, voor hulp bij huishoudelijke taken zijn er weinig verschillen met het regionale gemiddelde.
Resultaten Beverwijk 69
Van de ouderen in Beverwijk hebben respectievelijk 6% (65-74 jarigen) en 36% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. In totaal 6% van de 65-74 jarigen en 26% van de 75plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Beverwijk heeft 14% van de 65-74 jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het Publieksbureau, 4% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben, 53% vindt het niet nodig en 30% zegt nog nooit van het Publieksbureau te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het Publieksbureau (24%). Van deze leeftijdsgroep heeft 9% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben, 38% vindt het niet nodig en 29% van de 75-plussers in Beverwijk zegt nog nooit van het Publieksbureau te hebben gehoord. Van de 65-74 jarigen in Beverwijk maakt 49% gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat 67%. Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 81% van de 65-74 jarigen en 90% van de 75-plussers. Drieënzeventig procent (65-74 jarigen) respectievelijk 84% (75-plussers) hebben het afgelopen jaar de griepprik gehad. Leefstijl Van de ouderen in Beverwijk rookt 21% (65-74 jarigen) respectievelijk 11% (75-plussers). Van 4% van de 65-74 jarigen en 3% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. In Beverwijk voldoen 40% van de 65-74 jarigen en 55% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 52% (65-74 jarigen) en 62% (75-plussers). Woning en woonomgeving Ouderen in Beverwijk zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk 8,6 (65-74 jarigen) en 8,5 (75-plussers). Achtentwintig procent van de 65-74 jarigen en 35% van de 75-plussers geeft wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Dit is hoger dan de regionale gemiddelden. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (10% van de 65-74 jarigen en 8% van de 75-plussers), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (16% van de 65-74 jarigen en 14% van de 75-plussers). In vergelijking met de regio is in Beverwijk een ongeveer vergelijkbaar deel van de ouderen ontevreden over de woonomgeving. Het percentage dat ontevreden is bedraagt in Beverwijk voor beide leeftijdsgroepen 3%. Eenenvijftig procent van de 65-74 jarigen en 39% van de 75-plussers in Beverwijk hebben soms/vaak hinder van lawaai; 44% van de 65-74 jarigen en 26% van de 75-plussers hebben soms/vaak hinder van vuil en 27% van de 65-74 jarigen en 22% van de 75-plussers geven aan soms/vaak hinder te hebben van stank. Voor het merendeel zijn deze percentages hoger dan de regionale gemiddelden. Sociale omgeving Van de ouderen in Beverwijk neemt 42% (65-74 jarigen) respectievelijk 55% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 71% van de 65-74 jarigen en 85% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74 jarigen 27%, bij 75-plussers is het percentage bijna twee keer zo hoog (45%). Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 13% van de 65-74 jarigen en 4% van de 75-plussers. In Beverwijk hebben 13% van de 65-74 jarigen en 31% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. Vijftien procent (65-74 jarigen) respectievelijk 21% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op het gebied van vervoer. Deze percentages zijn bijna identiek aan of iets hoger dan de regionale gemiddelden. In totaal 17% van de 65-74 jarigen en 14% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Eenenzestig procent van de 65-74 jarigen en 49% van de 75-plussers geeft aan nu te bezuinigen. Deze percentages zijn ongeveer vergelijkbaar met de regionale percentages.
Resultaten Beverwijk 70
Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Beverwijk. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. Specifiek voor Beverwijk geldt dat ouderen in Beverwijk wat lager opgeleid zijn dan gemiddeld in de regio. Hun lichamelijke gezondheid is wat minder gunstig en ze hebben vaker overgewicht. Met name bij de 65-74-jarigen zijn de geestelijke gezondheid en het welbevinden eveneens minder. Ze hebben vaker behoefte aan hulp bij de persoonlijke verzorging en aan aanpassingen van hun woning. Meer dan gemiddeld in de regio rapporteren zij hinder van lawaai, vuil en/of stank in de woonomgeving.
Resultaten Beverwijk 71
12.4 Bloemendaal Respons In Bloemendaal hebben 380 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 73%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Bloemendaal woonden op 1 januari 2008 3.668 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 22% van alle inwoners van Bloemendaal. Het percentage 75-plussers bedraagt 12% en 4% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Bloemendaal woont 21% alleen, van de 75plussers 47%. Het percentage dat alleen AOW heeft, verschilt niet tussen beide leeftijdsgroepen: 7% van zowel de 65-74- jarigen als de 75-plussers. Bij de 75-plussers ligt het percentage ouderen met alleen een AOW uitkering lager dan in de regio (15%). Van de jongste leeftijdsgroep is 33% laag opgeleid, van de 75-plussers is dat 49%.Dit is minder dan in de regio. De meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 90%; 75plussers: 93%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Bloemendaal ervaart 16% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75plussers is dit ruim twee keer zo veel (37%). De percentages zijn lager dan de regionale percentages. Ongeveer vier op de tien ouderen in Bloemendaal hebben overgewicht (41% van de 65-74-jarigen en 38% van de 75-plussers). Ongeveer een op de tien heeft extreem overgewicht (obesitas) (respectievelijk 9% en 10%). De percentages ouderen met overgewicht in Bloemendaal liggen lager dan regionaal. Veel ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 77%; 13% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 88% heeft minstens één chronische aandoening en 26% heeft er meer dan drie. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 50% van de 65-74-jarigen en 71% van de 75-plussers met een chronische aandoening wordt door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 13% (65-74 jaar) en 21% (75-plussers). Dit is voor de 75-plussers wat lager dan regionaal. In Bloemendaal is 24% van de 65-74-jarigen het afgelopen jaar gevallen, van de 75-plussers is dit 34%. Psychische gezondheid In Bloemendaal bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 12% (65-74-jarigen) en 16% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Deze percentages zijn lager in vergelijking met de regiogemiddelden (respectievelijk 15% en 19%). Ruim een op de vijf ouderen geeft aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt (18% van de 65-74-jarigen en 19% van de 75-plussers). Respectievelijk 18% (65-74-jarigen) en 24% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. Deze percentages zijn vergelijkbaar met de regiogemiddelden. In totaal bestaat er bij 28% van de 65-74-jarigen en 38% van de 75-plussers in Bloemendaal een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. De regionale cijfers liggen hoger: respectievelijk 33% en 44%. Van de 65-74-jarige ouderen in Bloemendaal voelt 4% zich (zeer) ernstig eenzaam. Dit is lager dan regionaal (7%). Van de 75-plussers voelt 8% zich (zeer) ernstig eenzaam, dit is vergelijkbaar met het regionale gemiddelde (9%). Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Bloemendaal is 5% van de 65-74-jarigen en 18% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Beide percentages liggen lager dan de regionale percentages. In totaal 1% van de 65-74-jarigen en 3% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 4% (65-74-jarigen) en 10% (75-plussers). In de regio vinden we hogere percentages voor behoefte aan hulp.
Resultaten Bloemendaal 72
Van de ouderen in Bloemendaal hebben respectievelijk 4% (65-74-jarigen) en 20% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. In totaal 4% van de 65-74-jarigen en 19% van de 75-plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Bloemendaal heeft 24% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het loket Bloemendaal. 2% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. 58% vindt het niet nodig en 16% zegt nog nooit van het loket Bloemendaal te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het WMO-loket: 43%. Van deze leeftijdsgroep heeft 4% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. 46% vindt het niet nodig en 8% van de 75-plussers in Bloemendaal zegt nog nooit van het loket Bloemendaal te hebben gehoord. Van de 65-74-jarigen in Bloemendaal maakt 44% gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat 76%. Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 87% van de 65-74-jarigen en 93% van de 75-plussers. In het afgelopen jaar heeft 59% van 65-74-jarigen en 74% van de 75-plussers de griepprik gehad. Dit is lager dan in de regio. Leefstijl Van de ouderen in Bloemendaal rookt 21% van de 65-74-jarigen en 11% van de 75-plussers. Van 10% van de 65-74-jarigen en 2% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. De regionale cijfers voor roken zijn vergelijkbaar maar liggen voor excessief alcoholgebruik bij de 65-74-jarigen lager (5%). In Bloemendaal voldoet 34% van de 65-74-jarigen en 50% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 47% (65-74-jarigen) en 58% (75-plussers). Deze cijfers zijn vergelijkbaar met de regionale cijfers. Woning en woonomgeving Ouderen in Bloemendaal zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,8 (65-74-jarigen) en een 8,7 (75-plussers). Van de 65-74-jarigen geeft 15% en van de 75-plussers geeft 25% aan wel behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. De gevonden percentages zijn vergelijkbaar met de regionale cijfers. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (2% van de 65-74-jarigen en 8% van de 75-plussers). Een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (9% van de 65-74-jarigen en 16% van de 75-plussers). De percentages bij de 65-74 jarigen zijn lager dan de regionale percentages. In Bloemendaal is een klein deel van de ouderen ontevreden over de woonomgeving. Maar 1% van de 65-74-jarigen en niemand van de 75-plussers is ontevreden over de woonomgeving. Ruim een op de drie ouderen in Bloemendaal (38% van de 65-74-jarigen en 29% van de 75-plussers) heeft soms/vaak hinder van lawaai. Ruim drie keer zoveel 65-74-jarigen als 75-plussers hebben soms/vaak hinder van vuil (17%van de 65-74-jarigen en 5% van de 75-plussers). Daarnaast hebben twee keer zoveel 65-74-jarigen als 75-plussers soms/vaak hinder van stank (11%van de 65-74-jarigen en 6% van de 75-plussers). Deze percentages voor hinder liggen allemaal lager dan regionaal. Sociale omgeving Van de ouderen in Bloemendaal neemt 32% (65-74-jarigen) respectievelijk 52% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 55% van de 65-74-jarigen en 80% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74jarigen 18%, bij 75-plussers is het percentage ruim twee keer zo hoog (38%). Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 14% van de 65-74-jarigen en 12% van de 75-plussers. In Bloemendaal heeft 6% van de 65-74-jarigen en 25% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. 9% (65-74-jarigen) respectievelijk 16% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. In totaal 10% van de 65-74-jarigen en 9% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. 44% van de 65-74-jarigen en 47% van de 75-plussers geven aan nu te bezuinigen. Voor de meeste hierboven gepresenteerde gegevens scoren de ouderen in Bloemendaal vergelijkbaar of gunstiger (minder ongunstig) dan gemiddeld in de regio.
Resultaten Bloemendaal 73
Conclusie De gemeente Bloemendaal kent een relatief hoog percentage ouderen: op 1 januari was 22% van de inwoners 65 jaar of ouder (3.668). De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Bloemendaal. Voor veel onderzochte indicatoren is de situatie in Bloemendaal vergelijkbaar met of gunstiger dan gemiddeld in de regio. Toch blijft er een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, die voor een belangrijk deel gepaard gaan met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Een specifiek aandachtspunt waarbij Bloemendaal wat ongunstiger scoort dan regionaal is het percentage dat excessief alcohol gebruikt onder 65-74-jarigen. Dit is in Bloemendaal hoger dan het regiogemiddelde (10% ten opzichte van 5% in de regio). Een ander aandachtspunt is het percentage ouderen dat het afgelopen jaar de griepprik heeft gehad, dit is in Bloemendaal 7á 8% lager dan in de regio.
Resultaten Bloemendaal 74
12.5 Haarlem Respons In Haarlem hebben 1.629 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 74%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Haarlem woonden op 1 januari 2008 22.464 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 15% van alle inwoners van Haarlem. Het percentage 75-plussers bedraagt 8% en 2% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). Haarlem als totaal heeft dus iets minder 65-plussers dan de regio, maar de percentages 75+ en 85+ zijn hetzelfde als regionaal. Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Haarlem woont 31% alleen, van de 75-plussers 53%. Deze percentages zijn hoger dan gemiddeld in de regio. Het percentage dat alleen AOW heeft bedraagt voor beide leeftijdsgroepen 16% en wijkt niet zoveel af van het regionale gemiddelde. Van de jongste leeftijdsgroep is 67% laag opgeleid, van de 75-plussers is dat 77%. Dit laatste percentage is iets hoger dan regionaal (in Kennemerland is 73% van de 75-plussers laag opgeleid). Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 87%; 75plussers: 90%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Haarlem ervaart ruim een kwart (27%) zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75-plussers is dit meer dan anderhalf keer zo veel (44%). Deze percentages zijn iets hoger dan regionaal. Meer dan de helft van de 65-74-jarigen heeft overgewicht (55%), 13% heeft extreem overgewicht (obesitas). Bij de groep 75-plussers liggen deze percentages lager, namelijk 47% (overgewicht) en 9% (obesitas). Het percentage 75-plussers met overgewicht is iets lager dan regionaal. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit ruim drie kwart (78%); ruim een vijfde (21%) heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 87% heeft minstens één chronische aandoening en 31% heeft er meer dan 3. De percentages ouderen met chronische aandoeningen in Haarlem wijken niet sterk af van die in de regio. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 58% van de 65-74-jarigen en 76% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 14% (65-74-jarigen) en 26% (75-plussers). Ruim een kwart (26%) van de 65-74-jarigen in Haarlem is het afgelopen jaar gevallen, van de 75plussers is dit 41%. Deze percentages zijn wat hoger dan elders in de regio. Psychische gezondheid In Haarlem bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 16% (65-74-jarigen) en 21% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Deze percentages wijken niet sterk af van de regionale gemiddelden. Bijna een kwart van de Haarlemse ouderen geeft aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt (23% van de 65-74-jarigen, 24% van de 75-plussers). Respectievelijk 17% (65-74-jarigen) en 23% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. In totaal bestaat er bij 34% van de 65-74-jarigen en 49% van de 75-plussers in Haarlem een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Het percentage voor de 75-plussers is hoger dan het regionale percentage (dat is 44%). De percentages ouderen in Haarlem die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 8% (65-74jarigen) en 10% (75-plussers). Deze percentages wijken niet sterk af van de regiogemiddelden. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Haarlem is 8% van de 65-74-jarigen en 27% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2), dit wijkt niet sterk af van de regiogemiddelden. In totaal 3% van de 65-74-jarigen en 7% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 7% (65-74-jarigen) en 14% (75-plussers).
Resultaten Haarlem 75
Van de ouderen in Haarlem hebben respectievelijk 7% (65-74-jarigen) en 28% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. Een op de twintig 65-74-jarigen (5%) en 22% van de 75-plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Haarlem heeft 13% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het Loket Haarlem. Vier procent van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Bijna 57% vindt het niet nodig en 26% zegt nog nooit van het Loket Haarlem te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het Loket Haarlem: 27%. Van deze leeftijdsgroep heeft 6% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Bijna de helft (47%) vindt het niet nodig en 20% van de Haarlemse 75-plussers zegt nog nooit van het Loket Haarlem te hebben gehoord. Van de 65-74-jarigen in Haarlem maakt ruim de helft (53%) gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat ruim drie kwart (76%). Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente en per wijk. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 83% van de 65-74-jarigen en 90% van de 75-plussers. Bijna twee derde (66%) (65-74-jarigen) respectievelijk 80% (75-plussers) heeft het afgelopen jaar de griepprik gehad. De bovengenoemde resultaten over zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen wijken voor Haarlem als geheel niet heel sterk af van de regiogemiddelden. Leefstijl Ook de resultaten wat betreft leefstijl wijken voor Haarlem als geheel niet erg sterk af van de resultaten van de regio Kennemerland. Van de ouderen in Haarlem rookt 21% (65-74-jarigen) respectievelijk 14% (75-plussers). Van 6% van de 65-74-jarigen en 2% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. In Haarlem voldoen 36% van de 65-74-jarigen en 52% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 50% (65-74-jarigen) en 63% (75-plussers). Woning en woonomgeving Ouderen in Haarlem zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt voor beide leeftijdgroepen een 8,4. Een vijfde (20%) van de 65-74-jarigen en 27% van de 75-plussers geeft wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (10% van de 65-74-jarigen en 12% van de 75-plussers), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (18% van de 65-74-jarigen en 19% van de 75-plussers). De percentages ouderen die zich onveilig voelen zijn voor Haarlem wat hoger dan gemiddeld in de regio. Eén op de twintig (5%) Haarlemse ouderen van 65-74 jaar is ontevreden over de woonomgeving (regionaal is dit 3%). Het percentage 75-plussers dat ontevreden is over de woonomgeving bedraagt in Haarlem 2%, dit is evenveel als in de regio. Bijna 47% van de 65-74-jarigen en 37% van de 75-plussers in Haarlem hebben soms/vaak hinder van lawaai; van stank hebben 18% van de 65-74-jarigen en 16% van de 75-plussers soms/vaak hinder. Deze percentages wijken niet sterk af van die in de regio. De percentages ouderen in Haarlem die hinder hebben van vuil zijn echter duidelijk hoger dan de regionale cijfers: 46% van de 65-74-jarigen en 34% van de 75-plussers in Haarlem hebben soms/vaak hinder van vuil. Voor de regio zijn dit respectievelijk 35% en 25%. Sociale omgeving Van de ouderen in Haarlem neemt bijna de helft (47%, 65-74-jarigen) respectievelijk 57% (75plussers) nooit of bijna nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Deze percentages zijn hoger dan regionaal. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 67% van de 65-74-jarigen en 81% van de 75plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage ouderen dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is in Haarlem (iets) hoger dan regionaal: bij 65-74-jarigen in Haarlem is het 31% (regio: 26%), bij 75plussers in Haarlem is dit bijna anderhalf keer zo hoog, namelijk 45% (regio: 42%). Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 14% van de 65-74-jarigen en 8% van de 75-plussers.
Resultaten Haarlem 76
In Haarlem hebben 16% van de 65-74-jarigen en 37% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. Met name voor de 75-plussers is dit meer dan regionaal. Bijna 13% (65-74-jarigen) respectievelijk 22% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. Bijna een op de vijf (19%) Haarlemmers van 65-74 jaar en 15% van de Haarlemse 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Dit is iets meer dan in de regio. De percentages Haarlemse ouderen die bezuinigen liggen eveneens hoger dan regionaal: 62% van de 65-74-jarigen in Haarlem geeft aan nu te bezuinigen (regio: 57%); voor de Haarlemse 75-plussers is dit 57% (regio: 51%). Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Haarlem. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. Specifieke aandachtspunten voor de ouderen in Haarlem zijn onder meer de percentages ouderen die alleen wonen (met name in de jongste leeftijdsgroep is dit hoger dan regionaal), een valincident hebben gehad, een matig/hoge kans hebben dat bij hen angst of depressie aanwezig is (75-plussers), zich onveilig voelen, hinder hebben van vuil in de woonomgeving, (bijna) nooit deelnemen aan activiteiten in verenigingsverband, belemmeringen ervaren voor deelname aan activiteiten buitenshuis, problemen hebben met vervoer en moeite hebben om rond te komen van het inkomen / nu bezuinigen. Tussen de vier onderscheiden wijken zijn er op sommige punten grote verschillen. In bijlage 4 staan de belangrijkste uitkomsten per wijk naast elkaar. De volgende paragrafen geven een beschrijving van deze uitkomsten per Haarlemse wijk. 12.5.1 Haarlem Noord
Haarlem Noord Centrum Zuid-West Oost Schalkwijk
Wijknummers 5, 6, 7 1, 2, 4, 8 3 9
Respons In Haarlem Noord hebben 429 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 76%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Haarlem Noord woonden op 1 januari 2007 7.340 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 14% van alle inwoners van Haarlem Noord. Het percentage 75-plussers bedraagt 7% en 2% is 85 jaar of ouder.
Resultaten Haarlem 77
Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). Haarlem Noord heeft dus relatief iets minder inwoners van 65-plus dan de regio, maar een vergelijkbaar percentage 75-plus en 85-plus. Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Haarlem Noord woont ruim een kwart (27%) alleen, van de 75-plussers ruim de helft (51%). Dit verschilt niet veel van de regio. Ongeveer een op de zes ouderen in Haarlem Noord (16% van de 65-74-jarigen en 18% van de 75plussers) heeft alleen AOW, dit is iets meer dan gemiddeld in Kennemerland. Van de jongste leeftijdsgroep is ruim twee derde laag opgeleid (68%), van de 75-plussers is dat 81%. Met name voor de 75-plussers is het percentage met een lage opleiding hoger dan regionaal. Verreweg de meeste respondenten in Haarlem Noord hebben een Nederlandse herkomst (bijna 90% voor beide leeftijdsgroepen). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Haarlem Noord ervaart 26% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75-plussers is dit meer dan anderhalf keer zo veel (43%). Deze percentages wijken niet erg sterk af van de regionale. In totaal 58% van de 65-74-jarigen heeft overgewicht, 12% heeft extreem overgewicht (obesitas). Bij de groep 75-plussers liggen deze percentages lager, namelijk 42% (overgewicht) en 7% (obesitas). Het percentage 75-plussers met overgewicht is in Haarlem Noord lager dan gemiddeld in de regio. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit ruim drie kwart (76%); 22% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 85% heeft minstens één chronische aandoening en 33% heeft er meer dan 3. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 59% van de 65-74-jarigen en 78% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 17% (65-74 jaar) en 31% (75-plussers). Deze percentages zijn iets hoger dan de regionale. Bijna een kwart (24%) van de 65-74-jarigen in Haarlem Noord is het afgelopen jaar gevallen, van de 75-plussers is dit 44%. Dit laatste is duidelijk meer dan regionaal: in Kennemerland is gemiddeld 37% van de 75-plussers in het jaar voorafgaande aan het onderzoek gevallen. Psychische gezondheid De meeste hierna gepresenteerde gegevens over psychische gezondheid wijken in Haarlem Noord niet erg sterk af van de regionale gemiddelden. In Haarlem Noord bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 14% (65-74jarigen) en 19% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Bijna een kwart (24%) van de 65-74-jarigen en 23% van de 75-plussers geven aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Het percentage is voor met name de jongste leeftijdsgroep wat hoger dan regionaal. Respectievelijk 18% (65-74-jarigen) en 22% (75-plussers) van de ouderen in Haarlem Noord heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. In totaal bestaat er bij bijna een derde (31%) van de 65-74-jarigen en bij ruim de helft (52%) van de 75-plussers een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Het percentage voor 75plussers is duidelijk hoger dan het regionale percentage van 44%. De percentages ouderen in Haarlem Noord die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 6% (65-74-jarigen) en 10% (75-plussers). Dit wijkt niet sterk af van de regio als geheel. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Haarlem Noord is 7% van de 65-74-jarigen en 24% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Dit wijkt niet sterk af van de regio. In totaal 2% van de 65-74-jarigen en 9% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 5% (65-74-jarigen) en 17% (75-plussers). De percentages bij 75-plussers zijn wat hoger dan die in de regio. Van de ouderen in Haarlem Noord hebben respectievelijk 5% (65-74-jarigen) en 27% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. In totaal 5% van de 65-74-jarigen en 23% van de 75-plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Haarlem Noord heeft 12% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het Loket Haarlem (voorheen was dat Loket Noord). Bijna 4% van deze leeftijdsgroep heeft er geen
Resultaten Haarlem 78
contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Bijna 56% vindt het niet nodig en 28% zegt nog nooit van het Loket Haarlem te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het Loket Haarlem: 19%. Van deze leeftijdsgroep heeft 12% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Ruim 43% vindt het niet nodig en 26% van de 75plussers in Haarlem Noord zegt nog nooit van het Loket Haarlem te hebben gehoord. In vergelijking met de regio als geheel hebben duidelijk minder 75-plussers contact gehad met het Gemeentelijke Loket en hebben duidelijk meer 75-plussers aangegeven geen contact met het Loket te hebben gehad, maar er wel behoefte aan te hebben. Eveneens zeggen meer ouderen (beide leeftijdsgroepen) in Haarlem Noord dan in de regio nog nooit van het Gemeentelijke Loket te hebben gehoord. Van de 65-74-jarigen in Haarlem Noord maakt de helft gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat bijna drie kwart (74%). Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente en per wijk. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 84% van de 65-74-jarigen en 87% van de 75-plussers. Bijna twee derde (66%) van de 65-74-jarigen en 82% (75plussers) hebben het afgelopen jaar de griepprik gehad. Leefstijl Ouderen in Haarlem Noord roken wat meer dan regionaal: in Haarlem Noord rookt 23% (65-74jarigen) respectievelijk 14% (75-plussers). Van 4% van de 65-74-jarigen en 3% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. In Haarlem Noord voldoen 37% van de 65-74-jarigen en de helft (50%) van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 50% (65-74-jarigen) en 64% (75-plussers). Woning en woonomgeving Ouderen in Haarlem Noord zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,5 (65-74-jarigen) en een 8,4 (75-plussers). Een kwart (25%) van de 65-74-jarigen en 30% van de 75-plussers geeft wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Deze percentages zijn hoger dan in de regio. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (8% van de 65-74-jarigen en 9% van de 75-plussers), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (13% van de 65-74-jarigen en 15% van de 75-plussers). De percentages wijken niet sterk af van de regionale gemiddelden. Het percentage ouderen dat ontevreden is over de woonomgeving is vergelijkbaar met de regio. Het bedraagt in Haarlem Noord 3% (65-74-jarigen) respectievelijk ruim 1% (75-plussers). Bijna 44% van de 65-74-jarigen en 36% van de 75-plussers in Haarlem Noord hebben soms/vaak hinder van lawaai; 46% van de 65-74-jarigen en 29% van de 75-plussers hebben soms/vaak hinder van vuil en 15% van de ouderen (beide leeftijdsgroepen) geeft aan soms/vaak hinder te hebben van stank. De percentages ouderen in Haarlem Noord die zeggen hinder te hebben van vuil zijn hoger dan gemiddeld in de regio: voor de jongste leeftijdsgroep is het 11% méér, voor de 75-plussers is het 4% meer. Het percentage 65-74-jarigen dat last heeft van stank is in Haarlem Noord wat lager dan regionaal. Sociale omgeving Van de ouderen in Haarlem Noord neemt 45% (65-74-jarigen) respectievelijk 54% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Het percentage voor met name de jongste leeftijdsgroep is wat hoger dan in de regio. Een groot deel van de ouderen is niet (meer) actief als vrijwilliger: twee derde (67%) van de 65-74-jarigen en 80% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Bijna een derde (32%) van de 65-74-jarigen in Haarlem Noord ervaart belemmeringen voor deelname aan activiteiten buitenshuis, dit is 6% meer dan in de regio. Bij 75-plussers is het percentage dat belemmeringen ervaart 44%. Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 17% van de 65-74-jarigen en 9% van de 75-plussers. In Haarlem Noord hebben 13% van de 65-74-jarigen en 40% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. Het percentage 75-plussers is hoger dan het regionale percentage van 31%. Ruim 13% (65-74-jarigen) respectievelijk 21% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer.
Resultaten Haarlem 79
Bijna een op de vijf ouderen in Haarlem Noord (respectievelijk 18% en 19%) had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Met name voor de 75-plussers is dit meer dan regionaal (meer dan anderhalf keer zoveel). Ook de percentages ouderen in Haarlem Noord die aangeven nu te bezuinigen zijn hoger dan in de regio: in Haarlem Noord gaat het om bijna tweederde van de 65-74jarigen (63%) en om 57% van de 75-plussers. Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Haarlem Noord. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. Voor diverse indicatoren gaat het met de ouderen in Haarlem Noord (wat) minder goed dan regionaal. Specifiek aandachtspunt hierbij is voor de groep 65-74-jarigen het relatief hoge percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis. Aandachtspunt voor de 75-plussers is het relatief hoge percentage dat een lage opleiding heeft, een valincident heeft gehad, een matig/hoge kans heeft op de aanwezigheid van angst of depressie, problemen heeft met vervoer. Een aandachtspunt voor beide leeftijdsgroepen is het relatief hoge percentage dat belemmerd is door chronische aandoening(en), niet bekend is met het Gemeentelijke Loket, behoefte heeft aan nog minimaal één aanpassing aan de woning, hinder heeft van vuil in de woonomgeving, moeite heeft om rond te komen van het inkomen / nu bezuinigt. 12.5.2 Haarlem Centrum Zuid-West
Haarlem Noord Centrum Zuid-West Oost Schalkwijk
Wijknummers 5, 6, 7 1, 2, 4, 8 3 9
Respons In Haarlem Centrum Zuid-West (Haarlem-CZW) hebben 413 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 75%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Haarlem-CZW woonden op 1 januari 2007 5.795 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 13% van alle inwoners van Haarlem-CZW. Het percentage 75-plussers bedraagt 7% en 2% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). In Haarlem CZW wonen dus relatief minder 65-plussers dan gemiddeld in de regio, echter de percentages 75-plus en 85-plus zijn vergelijkbaar met de regio als geheel.
Resultaten Haarlem 80
Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Haarlem-CZW woont bijna een derde alleen (32%), van de 75-plussers 59%. De percentages alleenwonende ouderen in Haarlem-CZW zijn hoger dan die in de regio (deze bedragen respectievelijk 26% en 50%). Het percentage dat alleen AOW heeft is, met name voor de jongste leeftijdsgroep, wat lager dan regionaal. Het bedraagt voor 65-74-plussers in Haarlem–CZW 10%, voor 75-plussers 13%. Van de jongste leeftijdsgroep is iets minder dan de helft (49%) laag opgeleid, van de 75-plussers is dat 61%. Deze percentages zijn duidelijk lager dan die in de regio. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 86%; 75plussers: 94%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Haarlem-CZW ervaart 20% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75plussers is dit ongeveer twee keer zo veel (41%). Het percentage voor de jongste leeftijdsgroep is iets lager dan het regionale, het percentage voor de 75-plussers is vergelijkbaar met dat van Kennemerland. Bijna de helft van de ouderen heeft overgewicht (65-74-jarigen: 47%, 75-plussers: 49%) en bijna een op de acht heeft extreem overgewicht (obesitas) (65-74-jarigen: 12%, 75-plussers: 13%). Het percentage 65-74-jarigen met overgewicht is duidelijk lager dan het regionale percentage van 55%. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 76%; 17% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 85% heeft minstens één chronische aandoening en 26% heeft er meer dan 3. De percentages ouderen met chronische aandoeningen zijn in Haarlem-CZW (iets) lager dan in de regio. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: ruim de helft (54%) van de 65-74-jarigen en bijna drie kwart (72%) van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 7% (65-74 jaar) en 21% (75-plussers). Ook deze percentages zijn gunstiger dan die in de regio. Bijna drie op de tien 65-74-jarigen in Haarlem-CZW (28%) zijn het afgelopen jaar gevallen, van de 75plussers is dit 32%. Het percentage is voor de jongste leeftijdsgroep hoger dan het regionale percentage, voor de oudste leeftijdsgroep is het lager. Psychische gezondheid In Haarlem-CZW bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 16% (65-74-jarigen) en 22% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Het percentage voor de 75-plussers is iets hoger dan het regionale percentage van 19%. Ruim een op de vijf 65-74-jarigen (21%) en bijna een derde van de 75-plussers (32%) geeft aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Het percentage voor 75-plussers is veel hoger dan het regionale percentage van 22%. Respectievelijk 13% (65-74-jarigen) en 22% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. Voor de jongste leeftijdsgroep is het percentage lager dan in de regio. In totaal bestaat er bij 30% van de 65-74-jarigen en 45% van de 75-plussers in Haarlem-CZW een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Voor de jongste groep is dit iets minder dan in de regio, voor de oudste groep is het vergelijkbaar met het regionale cijfer. De percentages ouderen in Haarlem-CZW die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 6% (65-74-jarigen) en 13% (75-plussers). Het percentage voor de oudste leeftijdsgroep is hoger dan het regionale gemiddelde van 9%. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Haarlem-CZW is 5% van de 65-74-jarigen en 26% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Voor de jongste leeftijdsgroep is dit wat minder dan regionaal. Bijna 2% van de 65-74-jarigen en 4% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 2% (65-74-jarigen) en 12% (75-plussers). Deze percentage zijn (iets) lager dan de regionale gemiddelden. Van de ouderen in Haarlem-CZW hebben respectievelijk 4% (65-74-jarigen) en 29% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. In totaal 3% van de 65-74-jarigen en 19% van de 75plussers ontvangen momenteel mantelzorg.
Resultaten Haarlem 81
In Haarlem-CZW heeft 6% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het Loket Haarlem. Bijna 3% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Ruim 58% vindt het niet nodig en 34% zegt nog nooit van het Loket Haarlem te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het Loket Haarlem: 19%. Van deze leeftijdsgroep heeft 1% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Bijna 56% vindt het niet nodig en 24% van de 75-plussers in Haarlem-CZW zegt nog nooit van het Loket Haarlem te hebben gehoord. In vergelijking met de regio als geheel hebben in Haarlem-CZW duidelijk minder ouderen (beide leeftijdsgroepen) contact gehad met het Gemeentelijke Loket en hebben relatief meer 75-plussers in Haarlem-CZW gezegd er geen behoefte aan te hebben. Het percentage ouderen in Haarlem-CZW dat nog nooit van het Gemeentelijke Loket heeft gehoord is hoger dan de regionale percentages (deze bedragen 24% (65-74-jarigen) en 20% (75+). Van de 65-74-jarigen in Haarlem-CZW maakt 45% gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat 73%. Het percentage voor de jongste leeftijdsgroep is lager dan het regionale percentage. Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente en per wijk. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 81% van de 65-74-jarigen en 88% van de 75-plussers. Bijna 60% (65-74-jarigen) respectievelijk ruim 81% (75plussers) hebben het afgelopen jaar de griepprik gehad. Voor de jongste leeftijdsgroep is dit minder dan in de regio als geheel. Leefstijl Van de ouderen in Haarlem-CZW rookt 19% (65-74-jarigen) respectievelijk 13% (75-plussers). Van 8% van de 65-74-jarigen en 1% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. Het percentage excessieve drinkers in de groep 65-74-jarigen is wat hoger dan het regionale percentage, dat 5% bedraagt. In Haarlem-CZW voldoet ruim een kwart van de 65-74-jarigen (27%) en bijna de helft van de 75plussers (49%) in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 39% (65-74-jarigen) en 60% (75-plussers). Het beweeggedrag van de groep 65-74-jarigen in Haarlem-CZW is duidelijk gunstiger dan dat van dezelfde leeftijdsgroep in de regio. Woning en woonomgeving Ouderen in Haarlem-CZW zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,4 (65-74-jarigen) en een 8,5 (75-plussers). Bijna 13% van de 65-74-jarigen en ruim 21% van de 75-plussers geeft wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Deze percentages zijn lager dan gemiddeld in de regio. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (8% van de 65-74-jarigen en 14% van de 75-plussers), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (14% van de 65-74-jarigen en 20% van de 75-plussers). Bij de groep 75-plus zijn de percentages die zich onveilig voelen hoger dan regionaal. In Haarlem-CZW is 3% van de 65-74-jarigen en ruim 1% van de 75-plussers ontevreden over de woonomgeving. Dit wijkt niet sterk af van de regio. De helft van de 65-74-jarigen (exact 50%) en ruim een derde (35%) van de 75-plussers in HaarlemCZW hebben soms/vaak hinder van lawaai; 36% van de 65-74-jarigen en 29% van de 75-plussers hebben soms/vaak hinder van vuil en 17% van de 65-74-jarigen en 11% van de 75-plussers geven aan soms/vaak hinder te hebben van stank. Het percentage 65-74-jarigen dat hinder heeft van lawaai is hoger dan regionaal, hetzelfde geldt voor het percentage 75-plussers dat hinder heeft van vuil. De percentages die hinder hebben van stank zijn voor beide leeftijdsgroepen (iets) lager dan in de regio. Sociale omgeving Van de ouderen in Haarlem-CZW nemen de helft (50%) van de 65-74-jarigen en 61% van de 75plussers (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Dit is meer dan regionaal. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 63% van de 65-74-jarigen en 83% van de 75plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74jarigen 27%, bij 75-plussers is het percentage veel hoger, namelijk 48%. Dit laatste is ook hoger dan het regionale percentage voor de groep 75-plus (42%).
Resultaten Haarlem 82
Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 12% van de 65-74-jarigen en 4% van de 75-plussers. Dit laatste is de helft van het regionale percentage voor deze leeftijdsgroep. In Haarlem-CZW hebben 15% van de 65-74-jarigen en 38% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. De percentages zijn, met name voor de 75-plussers, hoger dan de regionale percentages. Ruim 8% van de 65-74-jarigen en 22% van de 75-plussers geven aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. Voor de jongste leeftijdsgroep is dit iets minder dan regionaal. In totaal 15% van de 65-74-jarigen en 9% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Het percentage voor de oudste leeftijdsgroep is iets lager dan regionaal. De helft van de 65-74-jarigen (50%) en 56% van de 75-plussers geven aan nu te bezuinigen. Voor de jongste groep is dat minder dan regionaal, voor de oudste groep meer dan gemiddeld in Kennemerland. Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Haarlem-Centrum Zuid-West. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. Voor diverse indicatoren gaat het met de ouderen in Haarlem-Centrum Zuid-West (wat) minder goed dan regionaal. Voor de oudste leeftijdsgroep (75-plussers) geldt dit nog het meest. Specifiek aandachtspunt voor deze leeftijdsgroep is het relatief hoge percentage dat een probleem heeft dat hen dag en nacht bezig houdt, (zeer) ernstig eenzaam is, zich onveilig voelt, hinder heeft van vuil in de woonomgeving, belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis, problemen heeft met vervoer, nu bezuinigt. Onder de 65-74-jarigen in Haarlem-Centrum Zuid-West is er een relatief hoog percentage dat een valincident heeft gehad, excessief alcohol drinkt, hinder heeft van lawaai in de woonomgeving. Daarnaast heeft een wat lager percentage 65-74-jarigen dan regionaal het afgelopen jaar de griepprik gehad. Een aandachtspunt voor beide leeftijdsgroepen is het relatief hoge percentage dat alleen woont, niet bekend is met het Gemeentelijke Loket, (bijna) nooit deelneemt aan activiteiten in verenigingsverband.
12.5.3 Haarlem Oost
Haarlem Noord Centrum Zuid-West Oost Schalkwijk
Wijknummers 5, 6, 7 1, 2, 4, 8 3 9
Resultaten Haarlem 83
Respons In Haarlem Oost hebben 365 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 70%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Haarlem Oost woonden op 1 januari 2007 3370 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 17% van alle inwoners van Haarlem Oost. Het percentage 75-plussers bedraagt 8% en 2% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal zijn deze percentages hetzelfde (gegevens CBS, 1 januari 2008). Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Haarlem Oost woont ruim een kwart (26%) alleen, van de 75-plussers 56%. Dit laatste is wat meer dan regionaal. Bijna een kwart van de 65-74-jarigen (23%) heeft alleen AOW, voor de 75-plussers is dat 20%. Ongeveer negen op de tien ouderen in Haarlem Oost zijn laag opgeleid (respectievelijk 87% en 91%). De percentages ouderen in Haarlem Oost die alleen AOW hebben en de percentages die laag zijn opgeleid zijn (veel) hoger dan gemiddeld in de regio. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 87%; 75plussers: 94%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Haarlem Oost ervaart bijna een derde (32%) zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75-plussers is dit bijna anderhalf keer zo veel (47%). De percentages zijn duidelijk hoger dan de regionale percentages, die respectievelijk 24% en 41% bedragen. In totaal 62% van de 65-74-jarigen heeft overgewicht, 15% heeft extreem overgewicht (obesitas). Bij de groep 75-plussers liggen deze percentages lager, namelijk 51% (overgewicht) en 12% (obesitas). Het percentage 65-74-jarigen met overgewicht is in Haarlem Oost hoger dan het regionale percentage van 55%. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 78%; 22% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 94% heeft minstens één chronische aandoening en 35% heeft er meer dan 3. Vooral voor de oudste leeftijdsgroep is het percentage met chronische aandoeningen hoger dan in de regio. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 61% van de 65-74-jarigen en 79% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 16% (65-74 jaar) en 28% (75-plussers). Ook deze percentages zijn wat hoger dan in de regio. Een kwart van de 65-74-jarigen in Haarlem Oost (25%) is het afgelopen jaar gevallen, van de 75plussers is dit 44%. Vooral voor de oudste groep is het percentage duidelijk hoger dan het regionale percentage van 37%. Psychische gezondheid In Haarlem Oost bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 16% (65-74-jarigen) en 24% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Voor de oudste groep is dit meer dan het regionale percentage, dat 19% bedraagt. Bijna een op de vijf ouderen (18% in beide leeftijdsgroepen) geeft aan een probleem te hebben dat hem of haar dag en nacht bezig houdt. Dit is iets lager dan in de regio. Respectievelijk 18% (65-74jarigen) en 27% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. Het slaapmiddelgebruik is voor de oudste leeftijdsgroep wat hoger dan regionaal. In totaal bestaat er bij ruim een derde (34%) van de 65-74-jarigen en bij bijna de helft (48%) van de 75-plussers in Haarlem Oost een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Ook hier geldt voor de groep 75-plussers dat dit wat hoger is dan gemiddeld in de regio. De percentages ouderen in Haarlem Oost die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 5% (65-74-jarigen) en 12% (75-plussers). Het percentage is voor de jongste groep iets lager dan regionaal, voor de oudste leeftijdsgroep is het hoger. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Haarlem Oost is 13% van de 65-74-jarigen en 34% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Dit is veel meer dan de regionale percentages van respectievelijk 9% en 25%.
Resultaten Haarlem 84
In totaal 3% van de 65-74-jarigen en 10% van de 75-plussers geven aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 9% (65-74-jarigen) en 16% (75-plussers). De percentages ouderen met behoefte aan (extra) hulp zijn hoger dan gemiddeld in de regio. Van de ouderen in Haarlem Oost hebben respectievelijk 8% (65-74-jarigen) en 34% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. Dit is wat meer dan regionaal. In totaal 7% van de 6574-jarigen en 27% van de 75-plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Haarlem Oost heeft 16% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het Loket Haarlem. Ruim 3% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Ruim de helft (52%) vindt het niet nodig en 29% zegt nog nooit van het Loket Haarlem te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het Loket Haarlem: 22%. Van deze leeftijdsgroep heeft 8% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Ruim 48% vindt het niet nodig en 21% van de 75-plussers in Haarlem Oost zegt nog nooit van het Loket Haarlem te hebben gehoord. In vergelijking met de regio als geheel hebben in Haarlem Oost minder 75-plussers contact gehad met het Gemeentelijke Loket en iets meer 75-plussers aangegeven weliswaar geen contact met het Loket te hebben gehad, maar er wel behoefte aan te hebben. Voor de 65-74-jarigen is in Haarlem Oost het percentage dat zegt er geen behoefte aan te hebben lager dan regionaal. Voor deze jongste leeftijdsgroep is het percentage dat nog nooit van het Gemeentelijke Loket heeft gehoord hoger dan in de regio. Van de 65-74-jarigen in Haarlem Oost maakt bijna twee derde (63%) gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat 83%. Beide percentages zijn hoger dan regionaal. Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente en per wijk. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 79% van de 65-74-jarigen en 91% van de 75-plussers. Het percentage is voor de jongste leeftijdsgroep wat lager dan elders in de regio. Ruim twee derde (69% van de 65-74-jarigen en 83% van de 75-plussers) heeft het afgelopen jaar de griepprik gehad. Leefstijl Van de ouderen in Haarlem Oost rookt 23% (65-74-jarigen) respectievelijk 16% (75-plussers). Van 6% van de 65-74-jarigen en ruim een half procent van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. In Haarlem Oost voldoen 46% van de 65-74-jarigen en 64% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 62% (65-74-jarigen) en 73% (75-plussers). Het percentage excessieve drinkers onder 75-plussers is in Haarlem Oost wat lager dan dat in de regio, het rookgedrag en beweeggedrag echter zijn in Haarlem Oost ongunstiger dan in Kennemerland als geheel. Woning en woonomgeving Ouderen in Haarlem Oost zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,3 (65-74-jarigen) en een 8,5 (75-plussers). Ruim een op de vijf 65-74-jarigen (22%) en een kwart van de 75-plussers (25%) geeft wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (12% van de 65-74-jarigen en 19% van de 75-plussers), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (21% van de 65-74-jarigen en 26% van de 75-plussers). De percentages ouderen in Haarlem Oost die zich onveilig voelen zijn duidelijk hoger dan in de regio gemiddeld: anderhalf á twee keer zo hoog. In vergelijking met de regio is in Haarlem Oost een groter deel van de ouderen ontevreden over de woonomgeving. Het percentage dat ontevreden is bedraagt in Haarlem Oost 7% (65-74-jarigen) respectievelijk 3% (75-plussers). De regiopercentages zijn respectievelijk 3% en 2%. Wat minder dan de helft van de ouderen in Haarlem Oost (65-74-jarigen: 47%, 75-plussers: 45%) hebben soms/vaak hinder van lawaai; 57% van de 65-74-jarigen en 41% van de 75-plussers hebben soms/vaak hinder van vuil en 21% van de 65-74-jarigen en 26% van de 75-plussers geven aan soms/vaak hinder te hebben van stank. De percentages ouderen in Haarlem Oost die hinder hebben van vuil zijn in beide leeftijdsgroepen veel hoger dan in de regio (meer dan anderhalf keer zo hoog). Voor de 75-plussers in Haarlem Oost geldt dat zij ook veel meer dan regionaal hinder hebben van lawaai en van stank.
Resultaten Haarlem 85
Sociale omgeving Van de ouderen in Haarlem Oost neemt 46% (65-74-jarigen) respectievelijk 51% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Voor de jongste leeftijdsgroep is dit percentage hoger dan regionaal. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 76% van de 65-74-jarigen en 83% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Ook deze percentages zijn hoger dan gemiddeld in de regio. Meer dan een op de drie 65-74-jarigen (36%) ervaart belemmeringen voor deelname aan activiteiten buitenshuis, bij 75-plussers is dat 48%. Deze percentages zijn duidelijk hoger dan regionaal. Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 8% van de 65-74-jarigen en 9% van de 75-plussers. In Haarlem Oost hebben 14% van de 65-74-jarigen en 34% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer, met name voor de oudste groep is dit iets meer dan in de regio. Bijna 13% (65-74jarigen) respectievelijk 27% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. Dit laatste percentage is iets hoger dan regionaal. Een op de vijf 65-74-jarigen (20%) en 14% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Dit is wat meer dan gemiddeld in de regio. De percentages ouderen die zeggen nu te bezuinigen zijn veel hoger dan regionaal: in Haarlem Oost gaat het om ruim twee derde (69%) van de 65-74-jarigen en 61% van de 75-plussers (regionaal: 57% respectievelijk 51%). Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Haarlem Oost. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. In Haarlem Oost zijn de resultaten van veel indicatoren minder goed dan regionaal. Voor de 75plussers geldt dit nog het meest. Specifiek aandachtspunt voor deze leeftijdsgroep is het relatief hoge percentage dat alleen woont, chronische aandoeningen heeft, een valincident heeft gehad, een ongunstige geestelijke gezondheid en welzijn heeft, hinder heeft van lawaai en stank in de woonomgeving, problemen heeft met vervoer en behoefte heeft aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. Voor de groep 65-74-jarigen in Haarlem Oost is er een relatief hoog percentage dat overgewicht heeft, nog nooit van het Gemeentelijke Loket heeft gehoord, ontevreden is over de woonomgeving, (bijna) nooit deelneemt aan activiteiten in verenigingsverband. Aandachtspunt voor beide leeftijdsgroepen is het relatief hoge percentage in Haarlem Oost dat alleen AOW heeft, laag is opgeleid, de eigen gezondheid als matig of slecht ervaart, door chronische aandoening(en) wordt belemmerd, beperkt is bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL), behoefte heeft aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging en huishoudelijke taken, een ongunstig rookgedrag en beweeggedrag heeft, zich onveilig voelt, hinder heeft van vuil in de woonomgeving, belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis, moeite heeft om rond te komen van het inkomen / nu bezuinigt.
Resultaten Haarlem 86
12.5.4 Haarlem Schalkwijk
Haarlem Noord Centrum Zuid-West Oost Schalkwijk
Wijknummers 5, 6, 7 1, 2, 4, 8 3 9
Respons In Schalkwijk hebben 422 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 76%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Schalkwijk woonden op 1 januari 2007 5.905 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 19% van alle inwoners van Schalkwijk. Het percentage 75-plussers bedraagt 9% en 2% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). Schalkwijk heeft dus een iets hoger percentage 65-plussers en 75plussers dan de regio gemiddeld. Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Schalkwijk woont 37% alleen, dit is veel meer dan het regionale percentage van 26%. Van de 75-plussers in Schalkwijk is 46% alleenwonend, dit is juist iets minder dan het regiogemiddelde (50%). Het percentage dat alleen AOW heeft verschilt niet erg tussen beide leeftijdsgroepen (16% respectievelijk 14%). Dit wijkt niet sterk af van de regiopercentages. Ongeveer drie kwart van de ouderen in Schalkwijk is laag opgeleid (65-74-jarigen: 74%, 75-plussers: 77%). Met name voor de jongste leeftijdsgroep is het percentage hoger dan in de regio. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 84%; 75plussers: 86%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Schalkwijk ervaart bijna een derde (32%) zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75-plussers is dit 46%. Het percentage voor de jongste leeftijdsgroep is veel hoger dan het regionale gemiddelde van 24%. Voor de oudste leeftijdsgroep is het percentage in Schalkwijk iets hoger dan regionaal. In totaal 56% van de 65-74-jarigen heeft overgewicht, 13% heeft extreem overgewicht (obesitas). Bij de groep 75-plussers liggen deze percentages lager, namelijk 49% (overgewicht) en 7% (obesitas). Het percentage 75-plussers met obesitas is wat lager dan regionaal, de overige percentages zijn vergelijkbaar. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 82%; 23% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 88% heeft minstens één chronische aandoening en 31% heeft er meer dan 3. De percentages met chronische aandoeningen zijn voor de 65-74-jarigen in Schalkwijk wat hoger dan in de regio. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 59% van de 65-74-jarigen en 73% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 15% (65-74 jaar) en 25% (75-plussers).
Resultaten Haarlem 87
Meer dan een kwart van de 65-74-jarigen in Schalkwijk (28%) is het afgelopen jaar gevallen, van de 75-plussers is dit 43%. Dit is voor beide leeftijdsgroepen meer dan regionaal. Psychische gezondheid In Schalkwijk bedraagt het percentage ouderen dat psychisch ongezond is 21% voor beide leeftijdsgroepen (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Met name voor de jongste leeftijdsgroep is dit meer dan regionaal: de regionale percentages bedragen respectievelijk 15% en 19%. Een kwart van de 65-74-jarigen (25%) en 22% van de 75-plussers geven aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Ook dit is voor de jongste leeftijdsgroep wat meer dan regionaal. Respectievelijk 19% (65-74-jarigen) en 22% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. In totaal bestaat er bij 43% van de 65-74-jarigen en bij 48% van de 75-plussers in Schalkwijk een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Dit is (veel) meer dan de regionale percentages, die respectievelijk 33% en 44% betreffen. De percentages ouderen in Schalkwijk die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 15% (6574-jarigen) en 8% (75-plussers). Het percentage voor de jongste leeftijdsgroep is twee keer zo hoog als regionaal, voor de 75-plussers wijkt het niet sterk af van het regionale gemiddelde. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Schalkwijk is 11% van de 65-74-jarigen en 28% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Dit is iets meer dan regionaal. In totaal 4% van de 65-74-jarigen en 7% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. Het percentage ouderen dat aangeeft behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedraagt voor beide leeftijdsgroepen 11%. Voor de jongste groep is dat twee keer zoveel als regionaal, voor de oudste groep is het iets minder dan in de regio. Van de ouderen in Schalkwijk hebben respectievelijk 12% (65-74-jarigen) en 24% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. Ook dit is voor de jongste leeftijdsgroep twee keer zoveel als in de regio, voor de oudste groep is het iets minder dan regionaal. In totaal 7% van de 6574-jarigen en 19% van de 75-plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Schalkwijk heeft 21% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het Loket Haarlem (voorheen was dat loket Schalkwijk). Bijna 6% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Ruim 59% vindt het niet nodig en 14% zegt nog nooit van het Loket Haarlem te hebben gehoord. De 75-plussers hebben veel vaker contact gehad met het Loket Haarlem: 49%. Van deze leeftijdsgroep heeft 4% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Ruim 40% vindt het niet nodig en 7% van de 75plussers in Schalkwijk zegt nog nooit van het Loket Haarlem te hebben gehoord. In vergelijking met de regio als geheel hebben veel meer ouderen in Schalkwijk contact gehad met het Gemeentelijke Loket en hebben iets meer 65-74-jarigen aangegeven geen contact met het Loket te hebben gehad, maar er wel behoefte aan te hebben. Voor 75-plussers is het percentage dat heeft gezegd er geen behoefte aan te hebben iets lager dan regionaal. Veel minder ouderen (beide leeftijdsgroepen) in Schalkwijk dan in de regio zeggen nog nooit van het Gemeentelijke Loket te hebben gehoord. Van de 65-74-jarigen in Schalkwijk maakt 60% gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat 77%. Deze percentages zijn hoger dan in de regio. Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente en per wijk. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 85% van de 65-74-jarigen en 93% van de 75-plussers. Ruim twee derde van de 65-74-jarigen (69%) respectievelijk ruim drie kwart van de 75-plussers (76%) hebben het afgelopen jaar de griepprik gehad. Het percentage voor 75-plussers is lager dan het regionale percentage van 81%. Leefstijl Van de ouderen in Schalkwijk rookt 19% (65-74-jarigen) respectievelijk 12% (75-plussers). Van 6% van de 65-74-jarigen en 2% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. In Schalkwijk voldoen 40% van de 65-74-jarigen en 51% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 53% (65-74-jarigen) en 60% (75-plussers). De percentages 65-74-jarigen die onvoldoende bewegen zijn in Schalkwijk iets hoger dan regionaal. Voor de overige nagevraagde leefstijl-onderwerpen zijn de resultaten in Schalkwijk vergelijkbaar met die in de regio.
Resultaten Haarlem 88
Woning en woonomgeving Ouderen in Schalkwijk zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt een 8,2 voor beide leeftijdsgroepen. Ruim een vijfde van de 65-74-jarigen (22%) en 29% van de 75-plussers geven wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (14% van de 65-74-jarigen en 12% van de 75-plussers), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (27% van de 65-74-jarigen en 20% van de 75-plussers). De percentages 65-74-jarigen in Schalwijk die zich onveilig voelen zijn bijna twee keer zo hoog als regionaal, voor de 75-plussers zijn de percentages ook wat hoger dan gemiddeld in de regio. In vergelijking met de regio is in Schalkwijk een (veel) groter deel van de ouderen ontevreden over de woonomgeving. Het percentage dat ontevreden is bedraagt in Schalkwijk voor de 65-74-jarigen 9% (regio: 3%), voor de 75-plussers 4% (regio: 2%). Bijna de helft van de 65-74-jarigen (48%) en 36% van de 75-plussers in Schalkwijk hebben soms/vaak hinder van lawaai; 21% van de 65-74-jarigen en 16% van de 75-plussers geven aan soms/vaak hinder te hebben van stank. Deze percentages wijken niet heel erg sterk af van de regionale. De percentages ouderen in Schalwijk die hinder hebben van vuil zijn echter veel hoger dan regionaal: 51% van de 65-74-jarigen en 43% van de 75-plussers in Schalkwijk hebben soms/vaak hinder van vuil, regionaal zijn dit respectievelijk 35% en 25%. Sociale omgeving Van de ouderen in Schalkwijk neemt 46% (65-74-jarigen) respectievelijk 59% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Dit is meer dan regionaal. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 68% van de 65-74-jarigen en 81% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74jarigen 33%, het is meer dan het regionale percentage van 26%. Bij 75-plussers is het percentage in Schalkwijk vergelijkbaar met de regio, namelijk 42%. Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 15% van de 65-74-jarigen en 11% van de 75-plussers. In Schalkwijk hebben een op de vijf 65-74-jarigen (20%) en een derde van de 75-plussers (34%) (wel eens) problemen met vervoer. Met name voor de jongste groep is dit hoger dan regionaal. Bijna 17% van de 65-74-jarigen en 23% van de 75-plussers geven aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. Ook hiervoor geldt dat het percentage voor de jongste leeftijdsgroep hoger is dan regionaal, het percentage voor de oudste groep is vergelijkbaar met het regiogemiddelde. Bijna een kwart van de 65-74-jarigen (23%) en ruim 15% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Twee op de drie 65-74-jarigen (67%) en 58% van de 75plussers geven aan nu te bezuinigen. De percentages ouderen met onvoldoende financiële middelen zijn in Schalkwijk duidelijk hoger dan gemiddeld in de regio. Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Schalkwijk. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. Voor veel indicatoren gaat het met de ouderen in Schalkwijk minder goed dan regionaal. Voor de jongste leeftijdsgroep (65-74-jarigen) geldt dit nog het meest. Specifiek aandachtspunt voor deze leeftijdsgroep is het relatief hoge percentage dat alleen woont, chronische aandoeningen heeft, een ongunstige geestelijke gezondheid en welzijn heeft, behoefte heeft aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken, een ongunstig beweeggedrag heeft, belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis, problemen heeft met vervoer en behoefte heeft aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer.
Resultaten Haarlem 89
Een aandachtspunt voor beide leeftijdsgroepen in Schalkwijk is het relatief hoge percentage dat laag is opgeleid, de eigen gezondheid als matig of slecht ervaart, een valincident heeft gehad, beperkt is bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL), zich onveilig voelt, ontevreden is over de woonomgeving, hinder heeft van vuil in de woonomgeving, (bijna) nooit deelneemt aan activiteiten in verenigingsverband, onvoldoende financiële middelen heeft. Bij de 75-plussers in Schalkwijk is daarnaast het percentage dat een matig/hoog risico heeft op de aanwezigheid van angst/depressie hoger dan regionaal. Een wat lager percentage 75-plussers in Schalkwijk dan regionaal heeft het afgelopen jaar de griepprik gehad.
Resultaten Haarlem 90
12.6 Haarlemmerliede & Spaarnwoude Respons In Haarlemmerliede & Spaarnwoude hebben 317 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 81%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Haarlemmerliede en Spaarnwoude woonden op 1 januari 2008 797 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 15% van alle inwoners van Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Het percentage 75-plussers bedraagt 6% en 1% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Haarlemmerliede en Spaarnwoude woont 19% alleen, van de 75-plussers 44%. Het percentage dat alleen AOW heeft verschilt weinig tussen beide leeftijdsgroepen (19% respectievelijk 21%). Van de jongste leeftijdsgroep is 74% is laag opgeleid, van de 75-plussers is dat 80%. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 97%; 75-plussers: 98%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude ervaart 25% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75-plussers is dit bijna twee keer zo veel (47%). Het percentage voor de 75plussers is hoger dan het regionale cijfer. In totaal 57% van de 65-74-jarigen heeft overgewicht, 18% heeft extreem overgewicht (obesitas). Bij de groep 75-plussers ligt het percentage ouderen met overgewicht hoger namelijk 72% (overgewicht) en het percentage extreem overgewicht lager, 14% (obesitas). Het percentage 75-plussers met overgewicht is anderhalf keer zo hoog als in de regio; ook de percentages ouderen met extreem overgewicht zijn hoger dan regionaal. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 76%; 15% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 87% heeft minstens één chronische aandoening en 36% heeft er meer dan 3. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 60% van de 65-74-jarigen en 80% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 14% (65-74 jaar) en 38% (75-plussers). Een op de vijf ouderen van 65-74 jaar in Haarlemmerliede en Spaarnwoude is het afgelopen jaar gevallen, van de 75-plussers is dit 39%. Psychische gezondheid In Haarlemmerliede en Spaarnwoude bedraagt het percentage ouderen die psychisch ongezond zijn 20% voor zowel de 65-74-jarigen als 75-plussers (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Het percentage voor de 65-74-jarigen ligt hoger dan in de regio. 26 procent van de 65-74-jarigen en 22% van de 75-plussers geeft aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Respectievelijk 20% (65-74-jarigen) en 24% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. In totaal bestaat er bij 34% van de 65-74-jarigen en 49% van de 75-plussers in Haarlemmerliede en Spaarnwoude een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Dit is voor de 75plussers hoger dan het regionale cijfer. De percentages ouderen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 5% (65-74-jarigen) en 11% (75-plussers). Het regiocijfer voor de 65-74-jarigen ligt wat hoger, maar voor de 75-plussers lager. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Haarlemmerliede en Spaarnwoude is 9% van de 65-74-jarigen en 27% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Dit vergelijkbaar met de regio. In totaal 1% van de 65-74-jarigen en 11% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 5% (65-74-jarigen) en 16% (75-plussers).
Resultaten Haarlemmerliede en Spaarnwoude 91
Van de ouderen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude hebben respectievelijk 7% (65-74-jarigen) en 31% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. In totaal 5% van de 65-74jarigen en 29% van de 75-plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Haarlemmerliede en Spaarnwoude heeft 16% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het Loket maatschappelijke ondersteuning. 4% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. 52% vindt het niet nodig en 28% zegt nog nooit van het Loket maatschappelijke ondersteuning te hebben gehoord. De 75plussers hebben twee keer zo vaak contact gehad met het Loket maatschappelijke ondersteuning (33%). Van deze leeftijdsgroep heeft 4% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. 43% vindt het niet nodig en 20% van de 75-plussers in Haarlemmerliede en Spaarnwoude zegt nog nooit van het Loket maatschappelijke ondersteuning te hebben gehoord. Van de 65-74-jarigen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude maakt 48% gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat 67%. Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 88% van de 65-74-jarigen en 92% van de 75-plussers. In het afgelopen jaar heeft 70% procent van de 65-74jarigen en 88% van de 75-plussers de griepprik gehad. Leefstijl Van de ouderen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude rookt 23% (65-74-jarigen) respectievelijk 7% (75-plussers). Het regiocijfer voor roken bij 65-74jarigen ligt lager en voor de 75-plussers juist hoger. Van 4% van de 65-74-jarigen en 3% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. In Haarlemmerliede en Spaarnwoude voldoen 47% van de 65-74-jarigen en 63% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 61% (65-74-jarigen) en 68% (75-plussers). Deze cijfers voor beweging zijn hoger dan de regionale cijfers. Woning en woonomgeving Ouderen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,6 (65-74-jarigen) en een 8,4 (75-plussers). Een op de vijf 65-74-jarigen en een op de drie 75-plussers geeft aan wel behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (6% van de 65-74-jarigen en 11% van de 75-plussers), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (12% van de 65-74-jarigen en 19% van de 75-plussers). Deze percentages zijn vergelijkbaar met de regio. In vergelijking met de regio is in Haarlemmerliede en Spaarnwoude een vergelijkbaar deel van de ouderen ontevreden over de woonomgeving. Van de 65-74-jarigen is 4% en van de 75-plussers is 3% ontevreden. 81% van de 65-74-jarigen en 64% van de 75-plussers in Haarlemmerliede en Spaarnwoude heeft soms/vaak hinder van lawaai; 37% van de 65-74-jarigen en 31% van de 75-plussers heeft soms/vaak hinder van vuil en 26% van de 65-74-jarigen en 27% van de 75-plussers geeft aan soms/vaak hinder te hebben van stank. De percentages over hinder liggen allemaal ruim hoger dan de regionale cijfers. Sociale omgeving Van de ouderen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude neemt 31% (65-74-jarigen) respectievelijk 50% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 55% van de 65-74-jarigen en 79% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74jarigen 28%, bij 75-plussers is het percentage ongeveer anderhalf keer zo hoog (39%). Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 12% van de 65-74-jarigen en 13% van de 75-plussers. In Haarlemmerliede en Spaarnwoude heeft 16% van de 65-74-jarigen en 26% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. In de regio is het percentage voor de 65-74-jarigen lager, voor de 75plussers hoger. 12% (65-74-jarigen) respectievelijk 30% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. Het afgelopen jaar had 16% van zowel de 65-74-jarigen als van de 75-plussers moeite om rond te komen van het inkomen. 59% van de 65-74-jarigen en 55% van de 75-plussers geven aan nu te bezuinigen.
Resultaten Haarlemmerliede en Spaarnwoude 92
Conclusie De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer, persoonlijke verzorging en huishoudelijke hulp genoemd. De groep 65-74-jarigen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude wijkt op veel onderzochte indicatoren niet ongunstig af van de regio als geheel. Aandachtspunt voor deze leeftijdsgroep is het aantal mensen met extreem overgewicht. Dit is duidelijk hoger dan in de regio. Ook roken in deze groep meer mensen dan in de regio. Een ander aandachtspunt is dat meer mensen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude dan in de regio een probleem hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Voor de 75-plussers in Haarlemmerliede en Spaarnwoude zijn ook een aantal aandachtspunten te noemen. Het aantal 75-plussers met overgewicht is bijna anderhalf keer hoger dan in de regio. Ook zijn er relatief meer 75-plussers in Haarlemmerliede en Spaarnwoude dan in de regio die belemmerd worden door een chronische aandoening, die een matig/hoog risico hebben op de aanwezigheid van angst/depressie en die zich eenzaam voelen. Een aandachtspunt voor beide leeftijdsgroepen is het relatief hoge percentage ouderen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude dat zowel in de zomer als in de winter weinig beweegt en het percentage dat hinder ondervindt van zowel lawaai, vuil als stank.
Resultaten Haarlemmerliede en Spaarnwoude 93
12.7 Heemskerk Respons In Heemskerk hebben 462 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 83%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Heemskerk is 17% van alle inwoners 65 jaar of ouder, 8% is minimaal 75 jaar en 2% is 85 jaar of ouder. Deze percentages zijn identiek aan die van de regio als geheel (gegevens CBS, 1 januari 2008). Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Heemskerk woont 20% alleen, van de 75plussers 41%, allebei lager dan regionaal. Het percentage dat alleen AOW heeft, is hetzelfde voor beide leeftijdsgroepen (11%), iets lager dan het regionale percentage. Van de jongste leeftijdsgroep is 74% is laag opgeleid, van de 75-plussers is dat 75%. Voor de 65-74jarigen is dit meer dan het regionale gemiddelde (66%). Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 91%; 75plussers: 95%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Heemskerk ervaart 25% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75plussers is dit bijna twee keer zo veel (49%). Voor de groep van 75 en ouder is dit hoger dan het regionale percentage van 41%. In totaal 56% van de 65-74-jarigen heeft overgewicht, 14% heeft extreem overgewicht (obesitas). Bij de groep 75-plussers liggen deze percentages wat hoger, namelijk 60% (overgewicht) en 16% (obesitas). Bij deze leeftijdsgroep zijn de percentages duidelijk hoger dan de regionale gemiddelden. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 75%; 18% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 90% heeft minstens één chronische aandoening en 36% heeft er meer dan 3. Dit laatste is wat meer dan regionaal. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 55% van de 65-74-jarigen en 80% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 13% (65-74 jaar) en 32% (75-plussers). Bij de oudste leeftijdsgroep zijn deze percentages wat hoger dan regionaal. Tweeëntwintig procent van de 65-74-jarigen in Heemskerk is het afgelopen jaar gevallen, van de 75plussers is dit 28%. Psychische gezondheid In Heemskerk bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 11% (65-74 jarigen) en 24% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Voor de jongste leeftijdsgroep is dit lager dan regionaal, voor de oudsten hoger (regionaal 19%). Zeventien procent van de 65-74 jarigen en 24% van de 75-plussers geeft aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Respectievelijk 18% (65-74 jarigen) en 20% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. In totaal bestaat er bij 34% van de 65-74 jarigen en 50% van de 75-plussers in Heemskerk een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. De percentages ouderen in Heemskerk die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 5% (65-74 jarigen) en 9% (75-plussers). De 65-74-jarigen vertonen wat betreft deze laatstgenoemde kenmerken een iets gunstiger beeld bij het zich zorgen maken (een probleem hebben wat hen dag en nacht bezighoudt) en bij het zich (zeer) ernstig eenzaam voelen, in vergelijking met de regio. De groep 75-plussers doet het iets beter bij het gebruik van slaapmiddelen, maar minder goed bij het zich zorgen maken en het hebben van een matig/hoge kans op de aanwezigheid van angst of depressie. Over het geheel genomen zijn psychosociale problemen bij de jongste leeftijdsgroep wat gunstiger dan gemiddeld in de regio, en bij de oudste leeftijdsgroep wat ongunstiger. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Heemskerk is 10% van de 65-74 jarigen en 25% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Dit is redelijk vergelijkbaar met de regionale gemiddelden.
Resultaten Heemskerk 94
In totaal 3% van de 65-74 jarigen en 8% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 5% (65-74 jarigen) en 12% (75-plussers). Van de ouderen in Heemskerk hebben respectievelijk 5% (65-74 jarigen) en 33% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. Bij de 75-plussers is dit iets hoger dan regionaal. In totaal 9% van de 65-74 jarigen en 20% van de 75-plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Heemskerk heeft 12% van de 65-74 jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het WMO-loket of van balie 6; 2% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben; 71% vindt het niet nodig en 15% zegt nog nooit van het WMO-loket of van balie 6 te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het WMO-loket of met balie 6: (29%). Van deze leeftijdsgroep heeft 4% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben; 58% vindt het niet nodig en 10% van de 75-plussers in Heemskerk zegt nog nooit van het WMO-loket of van balie 6 te hebben gehoord. Het percentage ouderen dat aangeeft nog nooit van deze voorziening te hebben gehoord is een stuk lager dan bij vergelijkbare voorzieningen in andere gemeenten. Omgekeerd is het percentage ouderen dat aangeeft geen behoefte te hebben aan deze voorziening in deze gemeente duidelijk hoger. Van de 65-74-jarigen in Heemskerk maakt 57% gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat 72%. Bij de 65-74-jarigen is dit wat hoger dan regionaal. Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 83% van de 65-74 jarigen en 93% van de 75-plussers. Driekwart van de 65-74-jarigen respectievelijk 84% van de 75-plussers heeft het afgelopen jaar de griepprik gehad, iets meer dan regionaal. Leefstijl Van de ouderen in Heemskerk rookt 17% (65-74 jarigen) respectievelijk 9% (75-plussers). Van 3% van de 65-74 jarigen en 3% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. In Heemskerk voldoen 42% van de 65-74 jarigen en 50% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 55% (65-74 jarigen) en 62% (75-plussers). Voor wat betreft de meeste van deze leefstijlgegevens wijken de ouderen in Heemskerk niet af van de regio. Een uitzondering betreft het beweeggedrag van de 65-74-jarigen. Zij voldoen zowel in de zomer als in de winter minder vaak aan de beweegnorm. Woning en woonomgeving Ouderen in Heemskerk zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt een 8,5 voor zowel de 65-74 jarigen als de 75-plussers. 20% van de 65-74 jarigen en 27% van de 75-plussers geeft aan wel behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan woning. Deze cijfers komen overeen met de regionale cijfers. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (7% van de 65-74 jarigen en 12% van de 75-plussers), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (19% van zowel de 65-74 jarigen als de 75-plussers). Het percentage 65-74-jarigen dat zich overdag onveilig voelt is vergelijkbaar met dat van de regio, de andere percentages wat betreft onveiligheidsgevoelens liggen in Heemskerk hoger dan regionaal. In vergelijking met de regio is in Heemskerk een vergelijkbaar deel van de 65-74-jarige ouderen (3%) ontevreden over de woonomgeving. Het percentage 75-plussers dat ontevreden is ligt twee keer zo hoog als regionaal (4% ten opzichte van 2% in de regio). Een op de drie ouderen in Heemskerk (33% van de 65-74-jarigen en 35% van de 75-plussers) heeft soms/vaak hinder van lawaai; een op de vijf (18% van de 65-74-jarigen en 22% van de 75-plussers) heeft soms/vaak hinder van vuil en een op de acht (13% van zowel de 65-74 jarigen als van de 75plussers) geeft aan soms/vaak hinder te hebben van stank. Deze percentages voor hinder liggen allemaal (veel) lager dan regionaal. Sociale omgeving Van de ouderen in Heemskerk neemt 36% (65-74 jarigen) respectievelijk 46% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 65% van de 65-74 jarigen en 80% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74 jarigen 23%, bij 75-plussers is het percentage ruim anderhalf keer zo hoog (37%). Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 13% van de 65-74 jarigen en 12% van de 75-plussers.
Resultaten Heemskerk 95
In Heemskerk hebben 12% van de 65-74 jarigen en 29% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. 15% (65-74 jarigen) respectievelijk 26% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. In totaal 12% van de 65-74 jarigen en 9% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. 54% van de 65-74-jarigen en 44% van de 75-plussers geven aan nu te bezuinigen. Voor de meeste hierboven genoemde gegevens scoren de ouderen in Heemskerk vergelijkbaar of gunstiger dan gemiddeld in de regio. Uitzondering is de behoefte aan hulpmiddelen of voorzieningen op het gebied van vervoer, welke behoefte door ouderen in Heemskerk iets vaker wordt aangegeven. Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Heemskerk. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer, persoonlijke verzorging en huishoudelijke hulp genoemd. De groep 65-74-jarigen in Heemskerk wijkt op veel onderzochte indicatoren niet ongunstig af van de regio als geheel. Een aandachtspunt kan zijn dat wat meer ouderen van deze leeftijd zich ´s avonds of ´s nachts onveilig voelen in vergelijking met gemiddeld in de regio. De groep 75-plussers in Heemskerk heeft wat meer gezondheidsproblemen dan gemiddeld in de regio, zowel lichamelijk als psychosociaal. Bij de verschillende kenmerken ligt het percentage ouderen dat dit aangeeft telkens ongeveer 10-20% hoger dan regionaal. Een aandachtspunt voor beide leeftijdsgroepen is het relatief hoge percentage ouderen in Heemskerk dat zowel in de zomer als in de winter weinig beweegt. Bij 75-plussers komt ook overgewicht vaker voor dan gemiddeld, extreem overgewicht zelfs 40% vaker (Heemskerk 16%, regionaal 11%). Het is in het algemeen bekend dat mensen en ouderen die veel bewegen minder gezondheidsproblemen ervaren (lichamelijk, maar waarschijnlijk ook psychisch). Het gebrek aan lichaamsbeweging bij een deel van de ouderen zou dan zowel tot overgewicht als tot meer gezondheidsproblemen kunnen hebben geleid. Dit is op basis van de onderzoeksgegevens echter niet met zekerheid te concluderen.
Resultaten Heemskerk 96
12.8 Heemstede Respons In Heemstede hebben 443 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 80%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Heemstede woonden op 1 januari 2008 5.758 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 23% van alle inwoners van Heemstede. Het percentage 75-plussers bedraagt 12% en 3% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). De gemeente Heemstede heeft dus relatief veel meer oudere inwoners dan de regio gemiddeld. Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Heemstede woont een kwart alleen, van de 75plussers iets minder dan de helft (47%). Het percentage dat alleen AOW heeft is voor beide leeftijdsgroepen ongeveer gelijk: 6% voor de 65-74-jarigen en 7% voor de 75-plussers. Dit is duidelijk minder dan de regionale gemiddelden, die ongeveer twee keer zo hoog zijn. Van de jongste leeftijdsgroep is 38% laag opgeleid, van de 75-plussers is dat 50%. Ook dit is veel minder dan regionaal. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74jarigen: 85%; 75-plussers: 90%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Heemstede ervaart 20% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75plussers is dit meer dan anderhalf keer zo veel (35%). De percentages zijn lager dan regionaal. Wat minder dan de helft van de Heemsteedse ouderen heeft overgewicht (45% van de 65-74-jarigen en 44% van de 75-plussers), iets minder dan een op de tien heeft extreem overgewicht (respectievelijk 8% en 9%). De percentages ouderen met overgewicht liggen in Heemstede duidelijk lager dan regionaal. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 79%; 19% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 87% heeft minstens één chronische aandoening en 28% heeft er meer dan 3. De percentages wijken niet erg sterk af van de regionale percentages. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 59% van de 65-74-jarigen en 75% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd zijn iets lager dan regionaal en bedragen in Heemstede 9% (65-74 jaar) en 22% (75-plussers). Een op de vijf 65-74-jarigen in Heemstede is het afgelopen jaar gevallen (20%), van de 75-plussers is dit 37%. Psychische gezondheid In Heemstede bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 10% (65-74-jarigen) en 15% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Deze percentages zijn lager dan in de andere regiogemeenten (regio: 15% voor 65-74-jarigen en 19% voor 75-plussers). Bijna 18% van de 65-74-jarigen en 20% van de 75-plussers geeft aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Eveneens 18% van de 65-74-jarigen heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt, voor de 75-plussers is dit 25%. In totaal bestaat er bij ruim een kwart (27%) van de 65-74-jarigen en bij 39% van de 75-plussers in Heemstede een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. De regionale percentages zijn hoger: respectievelijk 33% en 44%. Ruim een op de twintig 65-74-jarigen in Heemstede (6%), voelt zich (zeer) ernstig eenzaam, dit wijkt niet sterk af van de regio. Het percentage 75-plussers in Heemstede dat zich (zeer) ernstig eenzaam voelt bedraagt 4%, dit is minder dan de helft van het regionale percentage. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Heemstede is 6% van de 65-74-jarigen en 19% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Met name voor de oudste leeftijdsgroep ligt dit percentage lager dan in de regio. Een half procent van de 65-74-jarigen en ruim 2% van de 75-plussers geven aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging, dit is lager dan het gemiddelde in Kennemerland. De
Resultaten Heemstede 97
percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken zijn vergelijkbaar met de regio en bedragen 5% (65-74-jarigen) en 14% (75-plussers). Van de ouderen in Heemstede hebben respectievelijk 4% (65-74-jarigen) en 24% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. Deze percentages zijn wat lager dan de regionale. In totaal 5% van de 65-74-jarigen en 20% van de 75-plussers in Heemstede ontvangen momenteel mantelzorg. In Heemstede heeft 17% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het Loket Heemstede. Een half procent van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Ruim twee derde (69%) vindt het niet nodig en 14% zegt nog nooit van het Loket Heemstede te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het Loket Heemstede: 41% (dit is meer dan regionaal). Van deze leeftijdsgroep heeft 5% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Ruim 47% vindt het niet nodig en 7% van de 75-plussers in Heemstede zegt nog nooit van het Loket Heemstede te hebben gehoord. De percentages ouderen in Heemstede die nog nooit van het Gemeentelijke Loket hebben gehoord zijn veel lager dan gemiddeld in de regio. Van de 65-74-jarigen in Heemstede maakt bijna de helft (49%) gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat bijna drie kwart (74%). Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 83% van de 65-74-jarigen en 93% van de 75-plussers. De percentages ouderen in Heemstede die het afgelopen jaar de griepprik hebben gehad zijn wat lager dan regionaal: 59% voor de 65-74-jarigen en 74% voor de 75-plussers. De regiopercentages bedragen respectievelijk 67% en 81%. Leefstijl Van de ouderen in Heemstede rookt 17% (65-74-jarigen) respectievelijk 10% (75-plussers). Van 5% van de 65-74-jarigen en 4% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. In Heemstede voldoen ruim een op de drie 65-74-jarigen (36%) en ruim vier op de tien 75-plussers (43%) in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 46% (65-74-jarigen) en 56% (75-plussers). Wat betreft de meeste van deze leefstijl-gegevens wijken de Heemsteedse ouderen niet erg sterk af van de regio. Een uitzondering betreft het beweeggedrag van de 75-plussers: dat is gunstiger dan regionaal. Woning en woonomgeving Ouderen in Heemstede zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,7 (65-74-jarigen) en een 8,8 (75-plussers). Bijna 12% van de 65-74-jarigen en ruim 25% van de 75-plussers geeft wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Het genoemde percentage voor de 65-74-jarigen is lager dan regionaal. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (3% van de 65-74-jarigen en 10% van de 75-plussers), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (9% van de 65-74-jarigen en 13% van de 75-plussers). Het percentage 75-plussers dat zich overdag onveilig voelt is vergelijkbaar met dat van de regio, de andere percentages wat betreft het veiligheidsgevoel zijn in Heemstede gunstiger dan regionaal. Ook zijn de ouderen in Heemstede, in vergelijking met de regio, (iets) positiever over de woonomgeving: niemand van de ondervraagde 65-74-jarigen in Heemstede zegt ontevreden te zijn over de woonomgeving en ruim één procent van de 75-plussers is ontevreden. Ongeveer een derde van de ouderen in Heemstede heeft soms/vaak hinder van lawaai (respectievelijk 34% en 31%); ongeveer een zesde heeft soms/vaak hinder van vuil (respectievelijk 17% en 16%) en 11% van beide leeftijdsgroepen geeft aan soms/vaak hinder te hebben van stank. Deze percentages voor hinder liggen allemaal (veel) lager dan regionaal. Sociale omgeving Ook voor de meeste van de hierna gepresenteerde gegevens scoren de ouderen in Heemstede vergelijkbaar met of gunstiger (cq minder ongunstig) dan gemiddeld in de regio. In Heemstede nemen 31% van de 65-74-jarigen en 45% van de 75-plussers (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 56% van de 6574-jarigen en 79% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Ruim een op de vijf 65-74-jarigen in Heemstede ervaart belemmeringen voor deelname aan activiteiten buitenshuis (21%), bij 75-plussers is dat bijna twee keer zo veel (38%).
Resultaten Heemstede 98
Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 18% van de 65-74-jarigen (dat is meer dan regionaal) en 8% van de 75-plussers. In Heemstede hebben 12% van de 65-74-jarigen en 26% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. Bijna 7% (65-74-jarigen) respectievelijk 24% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. In totaal 12% van de 65-74-jarigen en 8% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Bijna de helft (47%) van beide leeftijdsgroepen geeft aan nu te bezuinigen. Conclusies De gemeente Heemstede kent een relatief hoog percentage ouderen: op 1 januari 2008 was 23% van de inwoners 65 jaar of ouder (5.758 personen). De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Heemstede. Voor veel onderzochte indicatoren is de situatie in Heemstede vergelijkbaar met of gunstiger dan gemiddeld in de regio. Toch blijft er een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Ook in Heemstede is er een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. Een specifiek aandachtspunt waarbij Heemstede wat ongunstiger scoort dan regionaal is het percentage ouderen dat het afgelopen jaar de griepprik heeft gehad, dit is in Heemstede 7 á 8% lager dan in de regio.
Resultaten Heemstede 99
12.9 Uitgeest Respons In Uitgeest hebben 375 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 80%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Uitgeest woonden op 1 januari 2008 1.565 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 13% van alle inwoners van Uitgeest. Het percentage 75-plussers bedraagt 5% en 1% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). In Uitgeest wonen dus relatief veel minder ouderen dan regionaal. Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Uitgeest woont bijna een kwart alleen (24%), van de 75-plussers 42%. Dit laatste percentage is minder dan regionaal. Bijna een op de acht 65-74-jarigen (12%) heeft alleen AOW. Voor de 75-plussers is dit veel meer, namelijk 22%. Dit percentage is in Uitgeest duidelijk hoger dan het regionale percentage van 15%. Van de jongste leeftijdsgroep is 62% laag opgeleid, van de 75-plussers is dat 85%. Ook wat dit betreft is het percentage voor de 75-plussers duidelijk hoger dan het regionale percentage van 73%. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 92%; 75plussers: 97%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Uitgeest ervaart 18% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75plussers is dit ruim twee keer zo veel (39%). Deze percentages zijn lager dan de regionale percentages, die respectievelijk 24% en 41% bedragen. Ongeveer zes op de tien ouderen in Uitgeest hebben overgewicht (65-74-jarigen: 58%, 75-plussers: 61%). Ongeveer 9% van beide leeftijdsgroepen heeft extreem overgewicht (obesitas). Het percentage 75-plussers met overgewicht is veel hoger dan het regionale percentage van 51%, het percentage 6574-jarigen met extreem overgewicht is iets lager dan in de regio. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 83%; 15% heeft meer dan 3 aandoeningen. Van de 75-plussers heeft 82% minstens één chronische aandoening en 23% heeft er meer dan 3. Het percentage 65-74-jarigen met minimaal één chronische aandoening is hoger dan het regionale percentage van 77%. Het percentage in deze leeftijdsgroep dat meer dan 3 aandoeningen heeft echter is lager dan het regionale percentage (19%). De groep 75-plussers in Uitgeest heeft relatief (veel) minder chronische aandoeningen dan regionaal. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 55% van de 65-74-jarigen en 67% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 6% (65-74 jaar) en 28% (75-plussers). Ruim een op de vijf 65-74-jarigen in Uitgeest (21%) is het afgelopen jaar gevallen, van de 75-plussers is dit ruim een op de drie (34%). Psychische gezondheid In Uitgeest bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 11% (65-74-jarigen) en 18% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Voor de jongste groep is dit minder dan regionaal, voor de oudste groep is het vergelijkbaar met het regionale cijfer. Ongeveer een op de zes á zeven ouderen (respectievelijk 17% en 15%) geeft aan een probleem te hebben dat hem of haar dag en nacht bezig houdt. Dit is minder dan in de regio. Respectievelijk 13% (65-74-jarigen) en 24% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. In totaal bestaat er bij 29% van de 65-74-jarigen en 37% van de 75-plussers in Uitgeest een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Dit is minder dan de regionale percentages van respectievelijk 33% en 44%. De percentages ouderen in Uitgeest die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 5% (65-74jarigen) en 7% (75-plussers). Dit is iets minder dan in de regio. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Uitgeest is 5% van de 65-74-jarigen en 24% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Voor de jongste leeftijdgroep is dit iets minder dan regionaal.
Resultaten Uitgeest 100
In totaal 2% van de 65-74-jarigen en 6% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 3% (65-74-jarigen) en 10% (75-plussers). De percentages die behoefte hebben aan (extra) huishoudelijke hulp zijn wat lager dan gemiddeld in de regio. Van de ouderen in Uitgeest hebben respectievelijk 7% (65-74-jarigen) en 23% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. In totaal 5% van de 65-74-jarigen en 23% van de 75plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Uitgeest heeft 16% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het Centraal Loket Uitgeest. Ruim 3% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Bijna 68% vindt het niet nodig en 13% zegt nog nooit van het Centraal Loket Uitgeest te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het Centraal Loket Uitgeest: 32%. Van deze leeftijdsgroep heeft 6% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Bijna 54% vindt het niet nodig en 9% van de 75-plussers in Uitgeest zegt nog nooit van het Centraal Loket Uitgeest te hebben gehoord. In vergelijking met de regio als geheel hebben meer ouderen (beide leeftijdsgroepen) in Uitgeest aangegeven geen behoefte te hebben aan contact met het Gemeentelijke Loket. Veel minder ouderen in Uitgeest dan regionaal hebben nog nooit van het Gemeentelijke Loket gehoord. Van de 65-74-jarigen in Uitgeest maakt de helft (50%) gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat drie kwart (75%). Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 83% van de 65-74-jarigen en 89% van de 75-plussers. In totaal 55% (65-74-jarigen) respectievelijk 76% (75plussers) heeft het afgelopen jaar de griepprik gehad. Met name voor de jongste groep is dit veel minder dan regionaal. Leefstijl Van de ouderen in Uitgeest rookt 19% (65-74-jarigen) respectievelijk 16% (75-plussers). Het percentage voor 75-plussers is hoger dan het regionale percentage van 12%. Van 5% van de 65-74jarigen in Uitgeest en van 4% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. Een derde (33%) van de 65-74-jarigen en ruim de helft (51%) van de 75-plussers voldoen in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 51% (65-74-jarigen) en 70% (75-plussers). Voor de jongste leeftijdsgroep is het beweeggedrag in de zomer wat gunstiger dan regionaal; het beweeggedrag van de oudste groep is in de winter duidelijk ongunstiger dan in de regio. Woning en woonomgeving Ouderen in Uitgeest zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt voor beide leeftijdsgroepen een 8,6. Ruim 14% van de 65-74-jarigen en een kwart (25%) van de 75-plussers geven wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Met name voor de jongste groep is dit wat minder dan regionaal. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (6% van beide leeftijdsgroepen), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (12% van de 65-74-jarigen en 14% van de 75-plussers). Deze percentages zijn iets lager dan regionaal. In vergelijking met de regio is in Uitgeest een iets kleiner deel van de ouderen ontevreden over de woonomgeving. Het percentage dat ontevreden is bedraagt in Uitgeest bijna 1% (65-74-jarigen) respectievelijk ruim 0,5% (75-plussers). Ruim 56% van de 65-74-jarigen en 32% van de 75-plussers in Uitgeest hebben soms/vaak hinder van lawaai; 15% van de 65-74-jarigen en 7% van de 75-plussers hebben soms/vaak hinder van vuil en 11% van de 65-74-jarigen en 9% van de 75-plussers geven aan soms/vaak hinder te hebben van stank. Het percentage 65-74-jarigen dat hinder heeft van lawaai is duidelijk hoger dan het regionale percentage van 45%. De overige percentages van ouderen die hinder hebben zijn allemaal lager dan in de regio. Met name wordt in Uitgeest veel minder dan in de regio hinder van vuil gerapporteerd. Sociale omgeving Van de ouderen in Uitgeest neemt 38% (65-74-jarigen) respectievelijk 46% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 64% van de 65-74-jarigen en 76% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk.
Resultaten Uitgeest 101
Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74jarigen 19%, bij 75-plussers is het percentage bijna twee keer zo hoog (35%). Voor bovengenoemde onderwerpen zijn de resultaten in Uitgeest gunstiger (minder ongunstig) dan gemiddeld in de regio. Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 12% van de 65-74-jarigen en 10% van de 75-plussers. In Uitgeest hebben 8% van de 65-74-jarigen en 24% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. Dit is minder dan in de regio, waar de percentages respectievelijk 13% en 31% bedragen. Ruim 10% (65-74-jarigen) respectievelijk 15% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. Voor de oudste groep is dit minder dan in de regio. In totaal 11% van de 65-74-jarigen en 7% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Deze percentages zijn lager dan in de regio. Ruim 57% van de 65-74jarigen en 47% van de 75-plussers geven aan nu te bezuinigen. Voor de jongste groep is dit vergelijkbaar met de regio, voor de oudste groep is het iets minder dan regionaal. Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Uitgeest. Voor veel onderzochte indicatoren is de situatie in Uitgeest vergelijkbaar met of gunstiger dan gemiddeld in de regio. Toch blijft er een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Ook in Uitgeest is er een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. Enkele specifieke aandachtspunten waarbij Uitgeest ongunstiger scoort dan regionaal zijn de percentages 75-plussers die alleen AOW hebben en laag opgeleid zijn, overgewicht hebben, meer roken en ‟s winters minder bewegen. Bovendien is er een relatief groot percentage 65-74-jarigen dat hinder heeft van lawaai in de woonomgeving. Een aandachtspunt voor beide leeftijdsgroepen is het relatief lage percentage dat het afgelopen jaar de griepprik heeft gehad.
Resultaten Uitgeest 102
12.10 Velsen Respons In Velsen hebben 905 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 82%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Velsen woonden op 1 januari 2008 11.283 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 17% van alle inwoners van Velsen. Het percentage 75-plussers bedraagt 9% en 2% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal zijn deze percentages vergelijkbaar: respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Velsen woont bijna een kwart (24%) alleen, van de 75-plussers ruim de helft (51%). Het percentage dat alleen AOW heeft verschilt weinig tussen beide leeftijdsgroepen (15% respectievelijk 16%). Deze percentages wijken niet sterk af van de regionale gemiddelden. In vergelijking met de regio is een relatief groot deel van de ouderen in Velsen laag opgeleid: van de jongste leeftijdsgroep is dat drie kwart (75%), van de 75-plussers 79%. De regionale percentages bedragen respectievelijk 66% en 73%. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 90%; 75plussers: 96%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Velsen ervaart 22% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75plussers is dit meer dan anderhalf keer zo veel (36%). Deze percentages zijn lager dan de regionale percentages, die respectievelijk 24% en 41% bedragen. In totaal 56% van de 65-74-jarigen heeft overgewicht, 15% heeft extreem overgewicht (obesitas). Voor de 75-plussers gaat het om 55% met overgewicht en 12% met obesitas. Het percentage 75-plussers met overgewicht is hoger dan in de regio. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 77%; 19% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 85% heeft minstens één chronische aandoening en 31% heeft er meer dan 3. Deze percentages wijken niet sterk af van de regionale gemiddelden. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 57% van de 65-74-jarigen en 74% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 16% (65-74 jaar) en 29% (75-plussers), ze zijn iets hoger dan regionaal. Ruim één op de vijf 65-74-jarigen in Velsen (21%) is het afgelopen jaar gevallen, van de 75-plussers is dit één op de drie (33%). Dit is iets minder dan gemiddeld in de regio. Psychische gezondheid In Velsen bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 16% (65-74-jarigen) en 19% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Dit is vergelijkbaar met de regio. Ruim 17% van de 65-74-jarigen en 20% van de 75-plussers geeft aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Respectievelijk 16% (65-74-jarigen) en 21% (75-plussers) hebben de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. In totaal bestaat er bij een derde (33%) van de 65-74-jarigen en bij 36% van de 75-plussers in Velsen een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Het percentage voor 75-plussers is duidelijk lager dan het regiopercentage van 44%. De percentages ouderen in Velsen die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen wijken niet sterk af van de regio en bedragen 6% (65-74-jarigen) en 9% (75-plussers). Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Velsen is 10% van de 65-74-jarigen en 23% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Het percentage bij de jongste leeftijdgroep is iets hoger dan gemiddeld in de regio, dat bij de 75-plussers iets lager. Ruim 2% van de 65-74-jarigen en 6% van de 75-plussers geven aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan
Resultaten Velsen 103
(extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 5% (65-74-jarigen) en 10% (75-plussers). Dit percentage voor 75-plussers is iets minder dan in de regio. Van de ouderen in Velsen hebben respectievelijk 8% (65-74-jarigen) en 27% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. In totaal 7% van de 65-74-jarigen en 21% van de 75plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Velsen heeft 13% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het WMO-Loket. Ruim 2% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. De helft (50%) vindt het niet nodig en ruim een derde (34%) zegt nog nooit van het WMO-Loket te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het WMOLoket: 20%. Van deze leeftijdsgroep heeft 5% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Bijna 41% vindt het niet nodig en eveneens ruim een derde (35%) van de 75plussers in Velsen zegt nog nooit van het WMO-Loket te hebben gehoord. In vergelijking met de regio als geheel hebben in Velsen duidelijk minder 75-plussers contact gehad met het Gemeentelijke Loket en hebben relatief minder ouderen in Velsen gezegd er geen behoefte aan te hebben. Het percentage ouderen in Velsen dat nog nooit van het Gemeentelijke Loket heeft gehoord is veel hoger dan de regionale percentages (deze bedragen 24% (65-74-jarigen) en 20% (75+). Van de 65-74-jarigen in Velsen maakt de helft (50%) gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat ruim twee derde (70%). Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente en per wijk. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 84% van de 65-74-jarigen en 90% van de 75-plussers. Ruim 71% (65-74-jarigen) respectievelijk bijna 84% (75plussers) heeft het afgelopen jaar de griepprik gehad. Leefstijl Wat betreft onderstaande resultaten over leefstijl wijken de ouderen in Velsen weinig af van de regionale gemiddelden. Van de ouderen in Velsen rookt 19% (65-74-jarigen) respectievelijk 11% (75-plussers). Van 5% van de 65-74-jarigen en 3% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. In Velsen voldoen 37% van de 65-74-jarigen en 49% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 51% (65-74-jarigen) en 60% (75-plussers). Woning en woonomgeving Ouderen in Velsen zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,4 (65-74-jarigen) en een 8,6 (75-plussers). Een op de vijf 65-74-jarigen (20%) en ruim een kwart van de 75-plussers (26%) geeft wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. De percentages zijn vergelijkbaar met de regio. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (6% van beide leeftijdsgroepen), ongeveer tweemaal zoveel ouderen voelen zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (11% van de 65-74-jarigen en 14% van de 75-plussers). De percentages ouderen in Velsen die zich onveilig voelen zijn wat lager dan regionaal. De percentages ouderen die ontevreden zijn over de woonomgeving bedragen in Velsen bijna 2% (65-74-jarigen) en ruim 1% (75-plussers). Ze wijken niet veel af van het regionale gemiddelde. Bijna de helft van de 65-74-jarigen in Velsen (49%) en ruim een derde van de 75-plussers (34%) hebben soms/vaak hinder van lawaai; 36% van de 65-74-jarigen en 23% van de 75-plussers hebben soms/vaak hinder van vuil en 32% van de 65-74-jarigen en 16% van de 75-plussers geven aan soms/vaak hinder te hebben van stank. Het percentage 65-74-jarigen in Velsen dat hinder heeft van lawaai is wat hoger dan regionaal, het percentage 65-74-jarigen dat hinder heeft van stank is veel hoger dan in de regio (meer dan anderhalf keer zo hoog). Sociale omgeving Van de ouderen in Velsen neemt 45% (65-74-jarigen) respectievelijk 51% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Het percentage voor de jongste leeftijdsgroep is iets hoger dan regionaal. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 66% van de 65-74-jarigen en 79% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74jarigen 25%, bij 75-plussers is het percentage ongeveer anderhalf keer zo hoog (37%). Het percentage voor 75-plussers is wat lager dan dat van de regio.
Resultaten Velsen 104
Ongeveer een op de tien ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 11% van de 6574-jarigen en 10% van de 75-plussers. In Velsen hebben 12% van de 65-74-jarigen en 27% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. Het percentage voor de 75-plussers is wat lager dan dat in de regio. Bijna 11% (65-74jarigen) respectievelijk ruim 21% (75-plussers) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer. Bijna een op de vijf (18%) 65-74-jarigen en 9% van de 75-plussers in Velsen had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Meer dan de helft (56%) van de 65-74-jarigen en 46% van de 75-plussers geven aan nu te bezuinigen. Voor beide indicatoren is het percentage voor 75-plussers wat lager dan dat in de regio. Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Velsen. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. Specifieke aandachtspunten voor de gemeente Velsen zijn onder meer de - in vergelijking met de regio -relatief hoge percentages ouderen die: Laag zijn opgeleid, overgewicht hebben (75-plussers), beperkt zijn bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (65-74-jarigen), niet bekend zijn met het Gemeentelijke Loket, hinder hebben van lawaai en met name van stank in de woonomgeving (65-74-jarigen). Tussen de twee onderscheiden woongebieden in Velsen zijn er op diverse punten grote verschillen. In bijlage 4 staan de belangrijkste uitkomsten naast elkaar. De volgende paragrafen geven een beschrijving van deze uitkomsten per woongebied. 12.10.1 IJmuiden en Velsen Noord
Respons In IJmuiden/Velsen Noord hebben 442 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 79%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In IJmuiden/Velsen Noord woonden op 1 januari 2007 6.305 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 18% van alle inwoners van IJmuiden/Velsen Noord. Het percentage 75-plussers bedraagt 9% en 2% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). De percentages ouderen in IJmuiden/Velsen Noord wijken dus niet zo veel af van de regionale.
Resultaten Velsen 105
Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in IJmuiden/Velsen Noord woont ruim een kwart (26%) alleen, van de 75-plussers ruim de helft (53%). Dit laatste percentage is iets hoger dan regionaal. Bijna een op de vijf ouderen uit IJmuiden/Velsen Noord (19% voor beide leeftijdsgroepen) heeft alleen AOW, dit is meer dan gemiddeld in de regio. De percentages laag opgeleide ouderen zijn veel hoger dan regionaal: in IJmuiden/Velsen Noord bedragen deze respectievelijk 87% (65-74jarigen) en 90% (75-plussers), regionaal is dat respectievelijk 66% en 73%. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 90%; 75plussers: 96%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in IJmuiden/Velsen Noord ervaart een kwart (25%) zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75-plussers is dit meer dan anderhalf keer zo veel (41%). Dit wijkt nauwelijks af van de regionale cijfers. In totaal 62% van de 65-74-jarigen heeft overgewicht, 19% heeft extreem overgewicht (obesitas). Bij de groep 75-plussers liggen deze percentages wat lager, namelijk 59% (overgewicht) en 14% (obesitas). De percentages ouderen met overgewicht in IJmuiden/Velsen Noord zijn duidelijk hoger dan regionaal. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 76%; 21% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 85% heeft minstens één chronische aandoening en 32% heeft er meer dan 3. De percentages wijken niet sterk af van de regio. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 56% van de 65-74-jarigen en 78% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 16% (65-74 jaar) en 33% (75-plussers). Het percentage 65-74-jarigen dat sterk belemmerd wordt is iets hoger dan regionaal, het percentage 75plussers dat sterk wordt belemmerd is veel hoger dan het regionale gemiddelde van 27%. Een op de vijf 65-74-jarigen in IJmuiden/Velsen Noord (20%) is het afgelopen jaar gevallen, van de 75-plussers is dit bijna een op de drie (31%). Dit is minder dan gemiddeld in de regio. Psychische gezondheid In IJmuiden/Velsen Noord bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 19% (6574-jarigen) en 21% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Met name voor de jongste leeftijdsgroep is dit meer dan gemiddeld in de regio. Ongeveer een op de vijf ouderen (65-74-jarigen: 19%, 75-plussers: 21%) geeft aan een probleem te hebben dat hem of haar dag en nacht bezig houdt. Respectievelijk 19% (65-74-jarigen) en 24% (75plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. In totaal bestaat er bij 37% van de 65-74-jarigen en 39% van de 75-plussers in IJmuiden/Velsen Noord een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Voor de jongste leeftijdsgroep is dit meer dan het regionale gemiddelde van 33%, voor de oudste groep is het minder dan het gemiddelde van de regio (44%). Bijna een op de tien ouderen in IJmuiden/Velsen Noord (9%, beide leeftijdsgroepen) voelt zich (zeer) ernstig eenzaam. Dit wijkt niet erg sterk af van de regio. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In IJmuiden/Velsen Noord is 12% van de 65-74-jarigen en 27% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Met name voor de jongste leeftijdsgroep is dit meer dan regionaal. Bijna 4% van de 65-74-jarigen en ruim 7% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 6% (65-74-jarigen) en 10% (75-plussers). Van de ouderen in IJmuiden/Velsen Noord hebben respectievelijk 9% (65-74-jarigen) en 29% (75plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. In totaal 8% van de 65-74-jarigen en 23% van de 75-plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In IJmuiden/Velsen Noord heeft 16% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het WMO-Loket. Bijna 3% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. De helft (50%) vindt het niet nodig en bijna een derde (32%) zegt nog nooit van het WMO-Loket te hebben gehoord. De 75-plussers hebben niet veel vaker contact gehad met het WMO-Loket: 18%. Van deze leeftijdsgroep heeft 5% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Ruim 43% vindt het niet nodig en eveneens ruim
Resultaten Velsen 106
een derde (35%) van de 75-plussers in IJmuiden/Velsen Noord zegt nog nooit van het WMO-Loket te hebben gehoord. In vergelijking met de regio als geheel hebben veel minder 75-plussers in IJmuiden/Velsen Noord contact gehad met het Gemeentelijke Loket (het regionale percentage bedraagt 29%). Voor 65-74jarigen is het percentage dat heeft gezegd er geen behoefte aan te hebben lager dan regionaal. Meer ouderen (beide leeftijdsgroepen) in IJmuiden/Velsen Noord dan in de regio hebben nog nooit van het Gemeentelijke Loket gehoord. Van de 65-74-jarigen in IJmuiden/Velsen Noord maakt ruim de helft (53%) gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat 71%. Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente en per wijk. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 83% van de 65-74-jarigen en 91% van de 75-plussers. Bijna drie kwart (73%) van de 65-74-jarigen en 87% van de 75-plussers hebben het afgelopen jaar de griepprik gehad. De percentages ouderen in IJmuiden/Velsen Noord die de griepprik hebben gehad zijn hoger dan regionaal. Leefstijl Van de ouderen in IJmuiden/Velsen Noord rookt 19% (65-74-jarigen) respectievelijk 12% (75plussers), dit wijkt niet sterk af van de regio. Van bijna 4% van de ouderen in IJmuiden/Velsen Noord (beide leeftijdsgroepen) is het alcoholgebruik excessief. Regionaal is dit ruim 5% (65-74 jarigen) respectievelijk bijna 3% (75-plussers). In IJmuiden/Velsen Noord voldoen 43% van de 65-74-jarigen en 51% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 56% (65-74-jarigen) en 61% (75-plussers). Voor de jongste leeftijdsgroep is het beweeggedrag ongunstiger dan dat in de regio. Woning en woonomgeving Ouderen in IJmuiden/Velsen Noord zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,2 (65-74-jarigen) en een 8,4 (75plussers). Bijna een kwart van de 65-74-jarigen (23%) en 28% van de 75-plussers geeft wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Met name voor de jongste leeftijdsgroep is dit meer dan regionaal. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (6% van beide leeftijdsgroepen), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (12% van de 65-74-jarigen en 14% van de 75-plussers). De percentages ouderen in IJmuiden/Velsen Noord die zich onveilig voelen zijn wat lager dan regionaal. Het percentage ouderen dat ontevreden is over de woonomgeving bedraagt in IJmuiden/Velsen Noord ongeveer 2% voor beide leeftijdsgroepen. Dit wijkt niet sterk af van de regio. Bijna de helft van de 65-74-jarigen (49%) en 36% van de 75-plussers in IJmuiden/Velsen Noord hebben soms/vaak hinder van lawaai, het percentage is voor de jongste groep wat hoger dan regionaal. Iets minder dan de helft van de 65-74-jarigen (47%) en een derde van de 75-plussers (33%) hebben soms/vaak hinder van vuil; 44% van de 65-74-jarigen en 23% van de 75-plussers geven aan soms/vaak hinder te hebben van stank. De percentages ouderen in IJmuiden/Velsen Noord die hinder hebben van vuil en stank zijn veel hoger dan in de regio. Sociale omgeving Van de ouderen in IJmuiden/Velsen Noord neemt 50% (65-74-jarigen) respectievelijk 57% (75plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Dit is meer dan regionaal. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 67% van de 65-74-jarigen en 82% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74jarigen 29% (dit is iets meer dan in de regio), bij 75-plussers is het 38% (dit is iets minder dan het regionale gemiddelde). Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 6% van beide leeftijdsgroepen. Met name voor de jongste groep is dit minder dan regionaal. In IJmuiden/Velsen Noord hebben 14% van de 65-74-jarigen en 26% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. Regionaal is dit respectievelijk 13% en 31%. Ruim een op de acht 65-74jarigen (13%) respectievelijk ruim een op de vijf 75-plussers (22%) geeft aan behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer.
Resultaten Velsen 107
Bijna een kwart van de 65-74-jarigen (23%) had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen, ruim 62% van deze leeftijdsgroep geeft aan nu te bezuinigen. Deze percentages zijn duidelijk hoger dan de regionale percentages, die respectievelijk 16% en 57% bedragen. Van de 75-plussers in IJmuiden/Velsen Noord had 11% het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen en geeft 46% aan nu te bezuinigen. Het eerste percentage wijkt niet erg sterk af van het regionale gemiddelde, het percentage dat nu bezuinigt is juist wat lager dan regionaal. Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op IJmuiden/Velsen Noord. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. Voor diverse indicatoren gaat het met de ouderen in IJmuiden/Velsen Noord minder goed dan regionaal. Voor de jongste leeftijdsgroep (65-74-jarigen) geldt dit nog het meest. Specifiek aandachtspunt voor deze leeftijdsgroep is het relatief hoge percentage dat psychisch ongezond is en een matig/hoge kans heeft op aanwezigheid van angst of depressie, beperkt is bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL), een ongunstig beweeggedrag heeft, behoefte heeft aan (extra) woningaanpassingen, hinder heeft van lawaai in de woonomgeving, belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis, moeite heeft om rond te komen van het inkomen / nu bezuinigt. Bij de 75-plussers in IJmuiden/Velsen Noord is het percentage alleenwonenden wat hoger dan regionaal. Een aandachtspunt voor beide leeftijdsgroepen is het relatief hoge percentage dat alleen AOW heeft en laag is opgeleid, (extreem) overgewicht heeft, door chronische aandoening(en) sterk wordt belemmerd, niet bekend is met het Gemeentelijke Loket, hinder heeft van vuil en stank in de woonomgeving en (bijna) nooit deelneemt aan activiteiten in verenigingsverband. 12.10.2 Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid („Velsen Zuidoost‟) In onderstaande beschrijving van de resultaten van Santpoort, Velserbroek, Driehuis en Velsen Zuid wordt voor deze woonkernen samen gemakshalve de term „Velsen Zuidoost‟ gebruikt.
Respons In Velsen Zuidoost hebben 463 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 84%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%.
Resultaten Velsen 108
Achtergrondkenmerken In Velsen Zuidoost woonden op 1 januari 2007 4970 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 16% van alle inwoners van Velsen Zuidoost. Het percentage 75-plussers bedraagt 8% en 2% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal zijn deze percentages vergelijkbaar, ze bedragen respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Velsen Zuidoost woont 21% alleen, van de 75plussers 48%. Het percentage is voor de jongste leeftijdsgroep lager dan regionaal. Het percentage dat alleen AOW heeft verschilt weinig tussen beide leeftijdsgroepen (respectievelijk 11% en 12%). Het is minder dan in de regio gemiddeld. Van de jongste leeftijdsgroep is 58% laag opgeleid, van de 75plussers is dat 66%. Ook deze percentages zijn lager dan regionaal. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 91%; 75plussers: 96%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Velsen Zuidoost ervaart 18% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75-plussers is dit ongeveer anderhalf keer zo veel (29%). Deze percentages zijn duidelijk lager dan de regionale, die respectievelijk 24% en 41% bedragen. Ongeveer de helft van de ouderen in Velsen Zuidoost heeft overgewicht (49% van de 65-74-jarigen en 51% van de 75-plussers). Ongeveer een op de tien heeft extreem overgewicht (obesitas): respectievelijk 9% en 10%. Voor de jongste leeftijdsgroep zijn de percentages ouderen met (extreem) overgewicht in Velsen Zuidoost lager dan regionaal. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 78%; 17% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 86% heeft minstens één chronische aandoening en 30% heeft er meer dan 3. De percentages wijken niet heel sterk af van regionaal. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 59% van de 65-74-jarigen en 70% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 16% (65-74 jaar) en 24% (75-plussers). Voor de jongste leeftijdsgroep zijn deze percentages vergelijkbaar/iets hoger dan regionaal, voor de oudste groep zijn ze iets lager. Bijna een kwart van de 65-74-jarigen in Velsen Zuidoost (24%) is het afgelopen jaar gevallen, van de 75-plussers is dit ruim een derde (35%). Dit is vergelijkbaar met regionaal. Psychische gezondheid Voor bijna alle hieronder beschreven kenmerken voor psychische gezondheid zijn de resultaten in Velsen Zuidoost gunstiger dan regionaal. In Velsen Zuidoost bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 12% (65-74jarigen) en 17% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). De regionale percentages bedragen respectievelijk 15% en 19%. Ruim 16% van de 65-74-jarigen en 19% van de 75-plussers geven aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Respectievelijk 13% (65-74-jarigen) en 16% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. In totaal bestaat er bij 28% van de 65-74-jarigen en bij 33% van de 75-plussers in Velsen Zuidoost een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Met name voor de 75-plussers is dit veel minder dan het regionale percentage, dat 44% bedraagt. De percentages ouderen in Velsen Zuidoost die zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 3% (6574-jarigen) en 9% (75-plussers). Voor de jongste groep is dit minder dan de helft van het regionale percentage, voor de oudste groep echter is het vergelijkbaar met het regiocijfer voor deze leeftijdsgroep. Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Velsen Zuidoost is 9% van de 65-74-jarigen en 18% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). Voor de jongste groep is dit vergelijkbaar met de regio, voor de oudste groep is het duidelijk lager dan regionaal. Bijna 1% van de 65-74-jarigen en ruim 4% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 4% (65-74-jarigen) en 9% (75-plussers). Deze percentages zijn (iets) lager dan regionaal.
Resultaten Velsen 109
Van de ouderen in Velsen Zuidoost hebben respectievelijk 7% (65-74-jarigen) en 25% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. Eveneens 7% van de 65-74-jarigen en 19% van de 75-plussers ontvangen momenteel mantelzorg. In Velsen Zuidoost heeft 10% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het WMO-Loket. Bijna 2% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Ruim de helft (51%) vindt het niet nodig en 37% zegt nog nooit van het WMO-Loket te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het WMO-Loket: 22%. Van deze leeftijdsgroep heeft 5% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Bijna 38% vindt het niet nodig en 35% van de 75-plussers in Velsen Zuidoost zegt nog nooit van het WMO-Loket te hebben gehoord. In vergelijking met de regio als geheel hebben minder ouderen (beide leeftijdsgroepen) in Velsen Zuidoost contact gehad met het Gemeentelijke Loket. Eveneens geven veel minder ouderen in Velsen Zuidoost aan er geen behoefte aan te hebben. De percentages ouderen in Velsen Zuidoost (beide leeftijdsgroepen) die zeggen nog nooit van het Gemeentelijke Loket te hebben gehoord zijn veel hoger dan in de regio (de regiopercentages bedragen respectievelijk 24% en 20%). Van de 65-74-jarigen in Velsen Zuidoost maakt 48% gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat 67%. Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente en per wijk. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 84% van de 65-74-jarigen en 90% van de 75-plussers. Ruim twee derde (69%) van de 65-74-jarigen en 80% van de 75-plussers hebben het afgelopen jaar de griepprik gehad. Dit is vergelijkbaar met regionaal. Leefstijl Van de ouderen in Velsen Zuidoost rookt 18% (65-74-jarigen) respectievelijk 10% (75-plussers). Dit wijkt niet erg sterk af van de regio. Van 7% van de 65-74-jarigen in Velsen Zuidoost is het alcoholgebruik excessief. Het regionale percentage bedraagt 5%. Van de 75-plussers in Velsen Zuidoost gebruikt 3% excessief alcohol, dit is net zoveel als in de regio. In Velsen Zuidoost voldoen 30% van de 65-74-jarigen en 46% van de 75-plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 44% (65-74-jarigen) en 58% (75-plussers). Het beweeggedrag is voor beide leeftijdsgroepen in Velsen Zuidoost gunstiger dan regionaal. Woning en woonomgeving Ouderen in Velsen Zuidoost zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,7 (65-74-jarigen) en een 8,8 (75-plussers). Bijna 17% van de 65-74-jarigen en ruim 22% van de 75-plussers geeft wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan woning. Dit is iets minder dan in de regio. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (6% van beide leeftijdsgroepen), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (11% van de 65-74-jarigen en 13% van de 75-plussers). De percentages ouderen in Velsen Zuidoost die zich onveilig voelen zijn wat lager dan regionaal. In vergelijking met de regio zijn in Velsen Zuidoost minder ouderen ontevreden over de woonomgeving. Het percentage dat ontevreden is bedraagt in Velsen Zuidoost voor beide leeftijdsgroepen ongeveer 0,5% (regionaal is het respectievelijk 3% en 2%). Bijna de helft van de 65-74-jarigen (48%) en 31% van de 75-plussers in Velsen Zuidoost hebben soms/vaak hinder van lawaai; 21% van de 65-74-jarigen en 12% van de 75-plussers hebben soms/vaak hinder van vuil; 17% van de 65-74-jarigen en 8% van de 75-plussers geven aan soms/vaak hinder te hebben van stank. Het percentage 65-74-jarigen dat hinder heeft van lawaai is iets hoger dan regionaal, de overige percentages ouderen die hinder hebben zijn lager dan in de regio. Met name voor de hinder door vuil zijn de verschillen met de regio erg groot (de regionale percentages bedragen respectievelijk 35% en 25%). Sociale omgeving Van de ouderen in Velsen Zuidoost neemt 38% (65-74-jarigen) respectievelijk 43% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Met name voor de oudste groep is dit percentage veel lager dan in de regio. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 64% van de 65-74-jarigen en 76% van de 75-plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Ook dit percentage is voor de 75-plussers lager dan regionaal.
Resultaten Velsen 110
Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74jarigen 21%, bij 75-plussers is het percentage meer dan anderhalf keer zo hoog (37%). De percentages zijn lager dan de regiopercentages. Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 17% van de 65-74-jarigen en 15% van de 75-plussers. Dit is meer dan in de regio, waar de percentages respectievelijk 13% en 9% bedragen. In Velsen Zuidoost hebben 8% van de 65-74-jarigen en 27% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. In Kennemerland als totaal is dat meer, namelijk respectievelijk 13% en 31%. Ook de percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer zijn in Velsen Zuidoost wat lager dan regionaal. In Velsen Zuidoost gaat het om 8% van de 65-74-jarigen en 20% van de 75-plussers. Bijna een op de acht 65-74-jarigen (12%) en 7% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Bijna de helft van de 65-74-jarigen (49%) en 45% van de 75-plussers geven aan nu te bezuinigen. Deze percentages zijn duidelijk minder dan gemiddeld in Kennemerland. Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Velsen Zuidoost. Voor veel onderzochte indicatoren is de situatie in Velsen Zuidoost vergelijkbaar met of gunstiger dan gemiddeld in de regio. Toch blijft er een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Ook in Velsen Zuidoost is er een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. Enkele specifieke aandachtspunten waarbij Velsen Zuidoost iets ongunstiger scoort dan regionaal zijn de percentages ouderen die niet bekend zijn met het Gemeentelijke Loket, die excessief alcohol drinken (65-74-jarigen) en die hinder hebben van lawaai in de woonomgeving (65-74-jarigen). Daarnaast is aandacht gewenst voor het relatief grote percentage ouderen dat zelf mantelzorg geeft.
Resultaten Velsen 111
12.11 Zandvoort Respons In Zandvoort hebben 397 ouderen een ingevulde vragenlijst teruggestuurd, een respons van 75%. In heel Kennemerland bedraagt de respons op het ouderenonderzoek 78%. Achtergrondkenmerken In Zandvoort woonden op 1 januari 2008 3.316 personen van 65 jaar en ouder. Dit is 20% van alle inwoners van Zandvoort. Het percentage 75-plussers bedraagt 10% en ruim 3% is 85 jaar of ouder. Voor de regio als totaal bedragen deze percentages respectievelijk 17% (65+), 8% (75+) en 2% (85+) (gegevens CBS, 1 januari 2008). Zandvoort heeft dus een hoger percentage ouderen dan gemiddeld in de regio. Van de 65-74-jarige deelnemers aan dit onderzoek in Zandvoort woont bijna een kwart (24%) alleen, van de 75-plussers 58%. Het percentage voor 75-plussers is hoger dan het regiopercentage, dat 50% bedraagt. Het percentage dat alleen AOW heeft is 17% voor de jongste groep en 22% voor de 75plussers. Met name voor deze oudste groep is het percentage duidelijk hoger dan regionaal (regionaal heeft 15% alleen AOW). Ruim twee derde van de ouderen in Zandvoort (69% van beide leeftijdsgroepen) is laag opgeleid. Voor de oudste groep is dit iets minder dan regionaal. Verreweg de meeste respondenten hebben een Nederlandse herkomst (65-74-jarigen: 87%; 75plussers: 90%). Lichamelijke gezondheid Van de 65-74-jarigen in Zandvoort ervaart 23% zijn/haar gezondheid als matig of slecht, bij de 75plussers is dit meer dan anderhalf keer zo veel (40%). De percentages wijken niet veel af van de regio. Ruim 58% van de 65-74-jarigen en 55% van de 75-plussers hebben overgewicht; 15% á 16% van beide leeftijdsgroepen heeft extreem overgewicht (obesitas). De percentages ouderen met (extreem) overgewicht zijn in Zandvoort hoger dan regionaal. De meeste ouderen hebben minimaal één chronische aandoening, al dan niet vastgesteld door een arts: van de 65-74-jarigen is dit 77%; 16% heeft meer dan 3 aandoeningen. Voor de 75-plussers liggen deze percentages hoger: 93% heeft minstens één chronische aandoening en 35% heeft er meer dan 3. De percentages zijn voor de 75-plussers hoger dan regionaal. Het grootste deel van de ouderen met een chronische aandoening ervaart hierdoor belemmeringen: 48% van de 65-74-jarigen en 74% van de 75-plussers met een chronische aandoening worden door deze aandoening(en) licht of sterk belemmerd. De percentages ouderen die door hun chronische aandoening(en) sterk worden belemmerd bedragen 10% (65-74 jaar) en 29% (75-plussers). Deze percentages zijn voor de jongste leeftijdsgroep lager dan regionaal. Bijna een kwart (23%) van de 65-74-jarigen in Zandvoort is het afgelopen jaar gevallen, van de 75plussers is dit 40%. Dit laatste percentage is wat hoger dan gemiddeld in de regio. Psychische gezondheid In Zandvoort bedragen de percentages ouderen die psychisch ongezond zijn 15% (65-74-jarigen) en 19% (75-plus) (gemeten volgens de MHI-5, zie eventueel paragraaf 6.2 voor een toelichting). Dit wijkt niet af van de regio. Ruim 14% van de 65-74-jarigen en 22% van de 75-plussers geven aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezig houdt. Voor de jongste groep is dit duidelijk minder dan het regionale percentage van 20%). Respectievelijk 19% (65-74-jarigen) en 31% (75-plussers) heeft de afgelopen twee weken slaapmiddelen gebruikt. Het percentage voor de oudste groep is duidelijk hoger dan het regionale percentage van 23%. In totaal bestaat er bij 23% van de 65-74-jarigen en 49% van de 75-plussers in Zandvoort een matig/hoge kans dat bij hen angst of depressie aanwezig is. Voor de jongste leeftijdsgroep is dit duidelijk minder dan regionaal, voor de oudste groep is het meer (de regiopercentages bedragen respectievelijk 33% en 44%). De percentages ouderen in Zandvoort die zich zich (zeer) ernstig eenzaam voelen bedragen 7% (6574-jarigen) en 8% (75-plussers), ze wijken nauwelijks af van de regio.
Resultaten Zandvoort 112
Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen In Zandvoort is 7% van de 65-74-jarigen en 26% van de 75-plussers beperkt bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL, zie paragraaf 7.2). De percentages wijken niet erg sterk af van regionaal. In totaal 3% van de 65-74-jarigen en 9% van de 75-plussers geeft aan behoefte te hebben aan (extra) hulp bij de persoonlijke verzorging. De percentages ouderen die aangeven behoefte te hebben aan (extra) hulp bij huishoudelijke taken bedragen 5% (65-74-jarigen) en 17% (75-plussers). Voor de 75plussers zijn de percentages met hulpbehoefte hoger dan in de regio. Van de ouderen in Zandvoort hebben respectievelijk 4% (65-74-jarigen) en 32% (75-plussers) het afgelopen jaar contact gehad met de Thuiszorg. In totaal 4% van de 65-74-jarigen en 32% van de 75plussers ontvangen momenteel mantelzorg. Voor de oudste groep is dit meer dan elders in de regio. In Zandvoort heeft 17% van de 65-74-jarigen wel eens contact gehad met / gebruik gemaakt van het Loket Zandvoort. Bijna 3% van deze leeftijdsgroep heeft er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Bijna 64% vindt het niet nodig en 17% zegt nog nooit van het Loket Zandvoort te hebben gehoord. De 75-plussers hebben vaker contact gehad met het Loket Zandvoort: 38%. Van deze leeftijdsgroep heeft 8% er geen contact mee gehad, maar zegt daar wel behoefte aan te hebben. Bijna 45% vindt het niet nodig en 10% van de 75-plussers in Zandvoort zegt nog nooit van het Loket Zandvoort te hebben gehoord. In vergelijking met de regio als geheel hebben (veel) meer ouderen in Zandvoort contact gehad met het Gemeentelijke Loket en hebben wat meer 75-plussers aangegeven geen contact met het Loket te hebben gehad, maar er wel behoefte aan te hebben. Veel minder ouderen (beide leeftijdsgroepen) in Zandvoort dan in de regio zeggen nog nooit van het Gemeentelijke Loket te hebben gehoord. Van de 65-74-jarigen in Zandvoort maakt bijna de helft (47%) gebruik van minimaal één ouderenvoorziening. Van de 75-plussers is dat bijna drie kwart (72%). Bijlage 5 geeft het gebruik, de behoefte en de bekendheid van de verschillende ouderenvoorzieningen weer per gemeente. Een groot deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts: 88% van beide leeftijdsgroepen. Bijna twee derde (66%) van de 65-74-jarigen en 82% van de 75-plussers hebben het afgelopen jaar de griepprik gehad. Leefstijl Van de ouderen in Zandvoort rookt 19% (65-74-jarigen) respectievelijk 14% (75-plussers). Het percentage voor de oudste groep is iets hoger dan regionaal. Van 7% van de 65-74-jarigen en 4% van de 75-plussers is het alcoholgebruik excessief. De regionale percentages bedragen respectievelijk 5% en 3%. In Zandvoort voldoen ruim een kwart (27%) van de 65-74-jarigen en ruim de helft (53%) van de 75plussers in de zomer niet aan de beweegnorm. De percentages ouderen die in de winter niet aan de beweegnorm voldoen zijn hoger: 41% (65-74-jarigen) en 62% (75-plussers). Het beweeggedrag voor de jongste leeftijdsgroep is veel gunstiger dan regionaal, dat voor de 75-plussers in Zandvoort is in de zomer juist iets ongunstiger dan gemiddeld. Woning en woonomgeving Ouderen in Zandvoort zijn gemiddeld tevreden over hun woning: het gemiddelde rapportcijfer dat zij hun woning geven bedraagt respectievelijk een 8,5 (65-74-jarigen) en een 8,4 (75-plussers). Bijna 16% van de 65-74-jarigen en 26% van de 75-plussers geven wel aan behoefte te hebben aan nog minimaal één aanpassing aan de woning. Het percentage voor de jongste groep is iets lager dan in de regio. Een deel van de ouderen voelt zich overdag vaak of soms onveilig (4% van de 65-74-jarigen en 3% van de 75-plussers), een groter deel voelt zich in de avond/nacht vaak of soms onveilig (9% van de 65-74-jarigen en 10% van de 75-plussers). De percentages ouderen in Zandvoort die zich onveilig voelen zijn duidelijk lager dan regionaal. In vergelijking met de regio is in Zandvoort een wat kleiner deel van de ouderen ontevreden over de woonomgeving. Het percentage dat ontevreden is bedraagt in Zandvoort 1% (beide leeftijdsgroepen). Wat minder dan de helft (46%) van de 65-74-jarigen en een kwart (25%) van de 75-plussers in Zandvoort hebben soms/vaak hinder van lawaai; 35% van de 65-74-jarigen en 18% van de 75plussers hebben soms/vaak hinder van vuil; 19% van de 65-74-jarigen en 15% van de 75-plussers geven aan soms/vaak hinder te hebben van stank. Vergeleken met de regio zijn er in Zandvoort minder 75-plussers die hinder hebben van lawaai en van vuil, de overige percentages ouderen die hinder hebben wijken niet sterk af van de regionale cijfers.
Resultaten Zandvoort 113
Sociale omgeving Van de ouderen in Zandvoort neemt 44% (65-74-jarigen) respectievelijk 58% (75-plussers) (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband. Dit is meer dan regionaal. Een groot deel is niet (meer) actief als vrijwilliger: 67% van de 65-74-jarigen en 84% van de 75plussers doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk. Het percentage dat belemmeringen ervaart voor deelname aan activiteiten buitenshuis is bij 65-74jarigen 18%, bij 75-plussers is het percentage meer dan twee keer zo hoog (44%). Het percentage voor de jongste groep is lager dan regionale percentage, dat 26% bedraagt. Een deel van de ouderen heeft het afgelopen jaar zelf mantelzorg gegeven: 11% van de 65-74-jarigen en 8% van de 75-plussers. In Zandvoort hebben 9% van de 65-74-jarigen en 36% van de 75-plussers (wel eens) problemen met vervoer. Het percentage voor de jongste groep is lager dan regionaal, voor de oudste groep is het juist hoger. De percentages ouderen in Zandvoort die behoefte hebben aan een hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer wijken niet zoveel af van de regionale cijfers. In Zandvoort gaat het om 9% van de 65-74-jarigen en om 22% van de 75-plussers. In totaal 15% van de 65-74-jarigen en 18% van de 75-plussers had het afgelopen jaar moeite om rond te komen van het inkomen. Ongeveer 55% van de ouderen in Zandvoort (beide leeftijdsgroepen) geeft aan nu te bezuinigen. Voor de jongste groep is het percentage ouderen met onvoldoende financiële middelen vergelijkbaar met de regio, voor de oudste groep is het duidelijk hoger dan gemiddeld in Kennemerland. Conclusies De algemene conclusies voor alle ouderen in de regio zijn ook van toepassing op Zandvoort. Er is een flinke groep met lichamelijke gezondheidsproblemen en beperkingen, wat voor een belangrijk deel gepaard gaat met psychische gezondheidsproblemen. Daarnaast is er een groep ouderen nagenoeg zonder lichamelijke gezondheidsproblemen, die wel eenzaamheid en psychische problemen rapporteert. Er is een redelijk grote groep ouderen met (extra) behoeften aan zorg en voorzieningen. Relatief vaak worden (met name door de groep 75-plussers) woningaanpassingen, hulpmiddelen / voorzieningen voor mobiliteit en vervoer en huishoudelijke hulp genoemd. De groep 65-74-jarigen in Zandvoort wijkt op veel onderzochte indicatoren niet (erg) ongunstig af van de regio als geheel, in sommige opzichten zijn de resultaten voor deze leeftijdsgroep in Zandvoort juist gunstiger. Voor de 75-plussers in Zandvoort zijn de resultaten van diverse indicatoren echter minder goed dan regionaal. Specifieke punten waarbij deze groep in Zandvoort ongunstiger scoort dan in de regio zijn de percentages die alleen wonen, alleen AOW hebben en die moeite hebben om rond te komen / nu bezuinigen. Ook zijn er relatief meer 75-plussers in Zandvoort dan in de regio die chronische aandoeningen hebben, zijn gevallen, slaapmiddelen gebruiken en een matig/hoog risico hebben op de aanwezigheid van angst/depressie. De 75-plussers in Zandvoort hebben relatief meer dan hun leeftijdsgenoten in de regio problemen met vervoer en het percentage met een (extra) hulpbehoefte op het gebied van persoonlijke verzorging en huishoudelijke taken is groter. Ze krijgen momenteel al meer mantelzorg dan elders. Een aandachtspunt voor beide leeftijdsgroepen is het relatief grote percentage in Zandvoort dat (extreem) overgewicht heeft en het percentage dat (bijna) nooit deelneemt aan activiteiten in verenigingsverband.
Resultaten Zandvoort 114
BIJLAGE 1 BEGELEIDENDE BRIEVEN A. Eerste aanbiedingsbrief Logo gemeente
logo hdk
«NAAM» «ADRES» «PLAATS» Datum:
... oktober 2007
Geachte [heer/mevrouw, naam], GGD Kennemerland voert een vragenlijst-onderzoek uit onder inwoners van 65 jaar en ouder in ... en in de andere 9 gemeenten van de regio Kennemerland. Graag vragen wij hiervoor uw medewerking. In de vragenlijst staan vragen over gezondheid en welbevinden en over uw behoefte aan voorzieningen, zorg en vervoer. De vragenlijst treft u hierbij aan. Waarom voert de GGD dit onderzoek uit? Gemeenten en zorgorganisaties in Kennemerland kunnen met de resultaten van dit onderzoek hun voorzieningen en activiteiten zo goed mogelijk laten aansluiten bij de wensen en behoeften van de ouderen. Waarom bent u gekozen? Het onderzoek vindt plaats onder inwoners van 65 jaar en ouder. Er zijn willekeurig namen en adressen uit het bevolkingsregister getrokken. Het berust op toeval dat uw naam en adres erbij zitten. Uw medewerking aan het onderzoek is erg belangrijk, ook als uw gezondheid niets te wensen overlaat! Wij hopen daarom dat u de vragenlijst wilt invullen. Wat moet u doen als u meewerkt aan het onderzoek? Wij vragen u vóór het invullen van de vragenlijst eerst de toelichting op de achterkant van deze brief goed door te lezen. De GGD heeft het bedrijf Scan Serv de opdracht gegeven de vragenlijsten te verwerken met de computer. Uw ingevulde vragenlijst kunt u binnen 2 weken in bijgevoegde antwoordenvelop naar dit bedrijf terugsturen. Een postzegel is niet nodig. Deze brief kunt u van de vragenlijst afscheuren. Uw deelname is eenmalig en leidt niet tot toekomstige verplichtingen. Vertrouwelijk Op de vragenlijst staat een streepjescode met een nummer. Deze wordt alléén gebruikt om bij te houden wie de vragenlijst al heeft teruggestuurd. Er worden geen namen en adressen aan de antwoorden gekoppeld. De antwoorden die u geeft, worden strikt vertrouwelijk behandeld. Vragen? Wanneer u vragen heeft over het onderzoek of de vragenlijst, dan kunt u daarover telefonisch contact met ons opnemen. Aan de achterkant van deze brief, bij de „Toelichting‟, staan de telefoonnummers vermeld. Wij willen u bij voorbaat heel hartelijk danken voor uw medewerking. We hopen met uw hulp de voorzieningen voor ouderen te verbeteren. Hoogachtend, burgemeester,
Directeur GGD Kennemerland,
mw. dr. I. van der Zande
115
B. Eerste herinneringsbrief logo hdk/ggd
«NAAM» «ADRES» «PLAATS» Datum:
7 november 2007
Geachte [heer/mevrouw, naam], Enkele weken geleden heeft u van ons een brief en een vragenlijst ontvangen. De vragenlijst gaat over gezondheid en welbevinden en over uw behoefte aan voorzieningen, zorg en vervoer. Door de vragenlijst in te vullen en naar ons terug te sturen helpt u de gemeenten en zorgorganisaties in Kennemerland hun voorzieningen en activiteiten zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen en behoeften van ouderen. Voor zover wij kunnen nagaan, hebben wij de vragenlijst nog niet van u ontvangen. Dat is jammer, want ook uw reactie is belangrijk! Om het onderzoek te laten slagen is het nodig dat zoveel mogelijk ouderen van de regio Kennemerland de vragenlijst invullen. Alleen als bijna alle aangeschreven personen de vragenlijst invullen en terugsturen kan de GGD betrouwbare resultaten presenteren. Wij vragen u dan ook vriendelijk de vragenlijst alsnog in te vullen en naar ons terug te sturen. Voor het opsturen van de vragenlijst kunt u gebruik maken van de antwoordenvelop die met de vragenlijst is meegestuurd. Uiteraard hoeft u geen postzegel te plakken. Als u de vragenlijst al heeft teruggestuurd, dan vragen wij u deze brief als niet verzonden te beschouwen. Mocht u nog vragen hebben over het onderzoek of de vragenlijst, dan kunt u altijd bellen met de GGD (onderwerp seniorenonderzoek): telefoonnummer 023 – 511 5868 (maandag t/m donderdag van 9.00 – 16.00 uur). De GGD kan u desgewenst ook het telefoonummer doorgeven van het Loket of een ouderenorganisatie in uw gemeente, die bereid is u te helpen bij het invullen van de vragenlijst .
Hoogachtend, Directeur GGD Kennemerland,
mw. dr. I. van der Zande
116
C. Tweede herinneringsbrief Logo gemeente
logo hdk/ggd
«NAAM» «ADRES» «PLAATS»
Datum:
28 november 2007
Geachte [heer/mevrouw, naam] GGD Kennemerland voert een vragenlijst-onderzoek uit onder inwoners van 65 jaar en ouder in de gemeenten van de regio Kennemerland. Enkele weken geleden heeft u van ons een herinneringsbrief gekregen met het verzoek de vragenlijst die u rond 12 oktober is toegezonden in te vullen en terug te sturen. De vragenlijst gaat over gezondheid en welbevinden en over uw behoefte aan voorzieningen, zorg en vervoer. De gemeenten en zorgorganisaties in Kennemerland willen hun voorzieningen en activiteiten zo goed mogelijk laten aansluiten bij de wensen en behoeften van ouderen. Door de vragenlijst in te vullen en naar ons terug te sturen helpt u hen daarbij. Voor zover wij kunnen nagaan, hebben wij de ingevulde vragenlijst nog niet van u ontvangen. Dat is jammer, want ook uw reactie is belangrijk! Om het onderzoek te laten slagen is het nodig dat zoveel mogelijk ouderen van de regio Kennemerland de vragenlijst invullen. Alleen als bijna alle aangeschreven personen de vragenlijst invullen en terugsturen kan de GGD betrouwbare resultaten presenteren. Mogelijk heeft u de vragenlijst niet meer in uw bezit. Daarom sturen wij u die bijgaand nog een keer toe. Wij vragen u nogmaals vriendelijk de vragenlijst in te vullen en naar ons terug te sturen. Wij vragen u vóór het invullen van de vragenlijst eerst de toelichting op de achterkant van deze brief goed door te lezen. Voor het opsturen van de vragenlijst kunt u gebruik maken van de antwoordenvelop die met de vragenlijst is meegestuurd. Uiteraard hoeft u geen postzegel te plakken. Wanneer u vragen heeft over het onderzoek of de vragenlijst, dan kunt u daarover telefonisch contact met ons opnemen. Aan de achterkant van deze brief, bij de „Toelichting‟, staan de telefoonnummers vermeld. Als u de vragenlijst al heeft teruggestuurd, dan vragen wij u deze brief als niet verzonden te beschouwen. Bij voorbaat hartelijk dank voor uw medewerking. Hoogachtend,
burgemeester,
Directeur GGD Kennemerland,
...
mw. dr. I. van der Zande
117
118
BIJLAGE 2 VRAGENLIJST Belangrijke toelichting Het is de bedoeling dat de vragenlijst wordt ingevuld door diegene aan wie de brief is gericht. Als u de vragen niet zelf kunt lezen of invullen, mag iemand anders u helpen. Geeft u alstublieft wel zélf de antwoorden. Het gaat om uw antwoorden en uw ervaringen. Er zijn geen „goede‟ of „foute‟ antwoorden. Mocht u nog vragen hebben over het onderzoek of de vragenlijst, dan kunt u bellen met de GGD (onderwerp seniorenonderzoek): telefoonnummer 023 – 511 5868 (maandag t/m donderdag van 9.00 – 16.00 uur). Wanneer u graag hulp wilt hebben bij het invullen van de vragenlijst kunt u contact opnemen met...,, telefoonnummer ... . Deze vragenlijst wordt met de computer verwerkt. Daarom vragen wij u het volgende: De vragenlijst niet kreuken of vouwen. Graag de vragenlijst met blauwe of zwarte pen invullen (geen viltstift of potlood) Een duidelijk kruisje te zetten in het vakje van uw keuze. Kruis bij iedere vraag één hokje aan. Als u meer dan één hokje mag aankruisen, dan staat dit altijd bij de vraag vermeld. Voorbeeld:
Heeft u huisdieren?
Ja Nee
Sommige vragen bestaan uit meerdere onderdelen (a, b, c, …). Het is de bedoeling dat u dan op iedere regel één hokje aankruist. Voorbeeld:
Welke huisdieren heeft u? a. b. c.
Hond Kat Konijn
ja
Nee
Als u zich heeft vergist, maak dan het hokje van het antwoord dat u wel wilt geven helemaal zwart. De computer „leest‟ namelijk het hokje dat het meest is zwartgemaakt. Het kruisje van het foute antwoord kunt u gewoon laten staan. Voorbeeld:
Heeft u huisdieren?
Ja (goede antwoord) Nee (foute antwoord)
Soms wordt gevraagd een getal in te vullen. Wilt u dan één cijfer per vakje invullen. Let er op dat u niet buiten het vakje schrijft. Liever geen streepjes zetten als u niets hoeft in te vullen. Voorbeeld:
Hoeveel huisdieren heeft u?
1
huisdier(en)
Wilt u de ingevulde vragenlijst in de bijgevoegde envelop terugsturen? Een postzegel is niet nodig. 119
Gezondheid en aandoeningen 1.
Hoe zou u over het algemeen uw gezondheid noemen?
uitstekend zeer goed goed matig slecht
2.
Heeft u in de afgelopen 12 maanden voor uzelf contact gehad met een van de volgende zorgverleners? Geef a.u.b. op iedere regel uw antwoord Ja Nee
a. b.
m.
Huisarts Medisch specialist GGD (gemeenschappelijke gezondheidsdienst) Diëtist Fysiotherapeut/ ergotherapeut Oefentherapeut Cesar/ Mensendieck Thuiszorg (wijkverpleegkundige, gezinsverzorging, alfa-hulp) GGZ (Geestgronden of Dijk en Duin) Algemeen Maatschappelijk Werk (SMD/ Kontext) Brijder Verslavingszorg Vrijgevestigd psycholoog/ psychiater Alternatieve behandelaars (homeopaat, acupuncturist, iriscopist, etc.) Anders, namelijk:
3.
Heeft u ooit een griepprik gekregen om te voorkomen dat u griep kreeg?
c. d. e. f. g. h. i. j. k. l.
Ja, in de afgelopen 12 maanden Ja, langer dan 12 maanden geleden Nee ga naar vraag 5 Weet ik niet ga naar vraag 5 4.
Krijgt u jaarlijks een griepprik?
Ja, ik krijg jaarlijks een griepprik Nee, niet jaarlijks Ik kreeg dit jaar voor het eerst de griepprik Weet ik niet
120
5.
Wilt u bij de volgende ziekten en aandoeningen aankruisen of u die heeft of in de afgelopen 12 maanden heeft gehad? Ja, niet Ja, wel door door arts arts vastgesteld vastgesteld
Geef a.u.b. op iedere regel uw antwoord
Nee
Diabetes mellitus/ suikerziekte b. Beroerte, hersenbloeding, herseninfarct of TIA c. Hartinfarct Een andere ernstige hartaandoening (zoals d. hartfalen of angina pectoris) Een vorm van kanker (kwaadaardige e. aandoening) f. Migraine of regelmatig ernstige hoofdpijn g. Hoge bloeddruk Vernauwing van de bloedvaten in de buik h. of benen (geen spataderen) Astma, chronische bronchitis, longemfyseem i. of CARA/ COPD Ernstige of hardnekkige darmstoornissen j. langer dan 3 maanden k. Psoriasis l. Chronisch eczeem m. Onvrijwillig urineverlies (incontinentie) Ernstige of hardnekkige aandoening van de rug n. (incl. hernia) Gewrichtsslijtage (artrose, slijtagereuma) van o. heupen of knieën Chronische gewrichtsontsteking (ontstekingsp. reuma, chronische reuma, reumatoïde artritis) Andere ernstige of hardnekkige aandoening q. van de nek of schouder Andere ernstige of hardnekkige aandoening van r. elleboog, pols of hand s. Botontkalking (osteoporose) Ziekten van het zenuwstelsel (Parkinson, MS, t. epilepsie) u. Duizeligheid met vallen
v.
a.
w.
6.
Prostaatklachten (niet prostaatkanker prostaatontsteking) Andere langdurige ziekte of aandoening, namelijk:
of
In welke mate wordt u hierdoor belemmerd bij het uitvoeren van dagelijkse bezigheden thuis, of in uw (vrijwilligers)werk, of in uw vrijetijdsbesteding? Sterk belemmerd Licht belemmerd Niet belemmerd Niet van toepassing, ik heb in de afgelopen 12 maanden geen van bovenstaande aandoeningen gehad
121
7.
8.
9.
Hoeveel kilo weegt u (zonder kleren)?
kilogram
Hoe lang bent u (zonder schoenen)?
centimeter
De volgende vragen gaan over hoe u zich voelt en hoe het met u ging in de afgelopen vier weken. Wilt u a.u.b. bij elke vraag het antwoord geven dat het best benadert hoe vaak u zich zo voelde? Hoe vaak in de afgelopen vier weken........:
Altijd
Meestal
Vaak
Soms
..... voelde u zich kalm en rustig?
..... voelde u zich somber en neerslachtig? ..... was u erg zenuwachtig?
d.
..... zat u zo in de put, dat niets u kon opvrolijken?
e.
..... was u een gelukkig mens?
a. b. c.
10.
Zelden Nooit
Hoe vaak heeft u de afgelopen 2 weken slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt op doktersvoorschrift, zoals oxazepam (Seresta), temazepam (Normison), diazepam (Valium), zopiclon (Imovane) of zolpidem (Stilnoct)?
5 à 7 keer per week 3 à 4 keer per week 1 à 2 keer per week 1 keer in de afgelopen 2 weken 0 keer Ik gebruik geen slaap- en kalmeringsmiddelen ga naar vraag 12
11.
Hoe lang gebruikt u al slaap- of kalmeringsmiddelen op doktersvoorschrift?
0 tot 3 maanden 3 maanden tot 1 jaar 1 tot 2 jaar 2 jaar of langer
122
Zelfredzaamheid 12.
Hieronder staan enkele handelingen waar sommige mensen moeite mee hebben. Wilt u telkens aangeven of u het zonder moeite, met enige moeite, met grote moeite of alleen met hulp van anderen kunt doen? Alleen Met Met Geef a.u.b. op iedere regel uw Zonder met hulp enige grote antwoord moeite van moeite moeite anderen
a.
Eten en drinken?
b.
Gaan zitten en opstaan uit een stoel?
c.
In en uit bed stappen?
d.
Aan- en uitkleden?
e.
Zich verplaatsen naar een andere kamer op dezelfde verdieping?
f.
De trap op- en aflopen?
g.
De woning verlaten en binnen gaan?
h.
Zich verplaatsen buitenshuis?
i.
Het gezicht en handen wassen?
j.
Zich volledig wassen?
13.
14.
Krijgt u op dit moment hulp bij uw persoonlijke verzorging? Met persoonlijke verzorging bedoelen we een van de volgende handelingen: wassen, baden of douchen, aan- en uitkleden, naar het toilet gaan, opstaan en gaan zitten Ja, ik ontvang voldoende hulp Ja, maar ik heb behoefte aan extra hulp Nee, maar ik heb wel behoefte aan hulp ga naar vraag 15 Nee, ik heb geen hulp nodig ga naar vraag 15 Van wie krijgt u deze hulp? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk Partner of andere huisgenoot Kind(eren) Andere familie Vriend(in), buren of kennis Vrijwilliger Een hulp die u zelf betaalt Thuiszorg Iemand op basis van „de persoonsgebonden budget regeling‟
123
15.
16.
Krijgt u op dit moment hulp van buitenaf bij huishoudelijke taken? Met huishoudelijke taken bedoelen we maaltijden bereiden, boodschappen doen, het huis schoonhouden e.d. Met ‘hulp van buitenaf’ bedoelen we iemand die niet bij u in huis woont Ja Nee, maar ik heb wel behoefte aan hulp ga naar vraag 18 Nee, ik heb geen hulp nodig ga naar vraag 19 Van wie krijgt u deze hulp? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk
Kind(eren) Andere familie Vriend(in), buren of kennis Vrijwilliger Een hulp die u zelf betaalt Thuiszorg Iemand op basis van „de persoonsgebonden budget regeling‟ Van iemand anders 17.
Is de hulp die u momenteel krijgt bij huishoudelijke taken voldoende?
Ja, hulp is voldoende ga naar vraag 19 Nee, ik heb behoefte aan extra hulp 18.
Kunt u aangeven bij welk van onderstaande activtiteiten u hulp of extra hulp zou willen? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk
Bij het doen van de dagelijkse boodschappen Bij het bereiden van de maaltijden Bij licht huishoudelijk werk (stof afnemen, afwassen) Bij zwaar huishoudelijk werk (dweilen, ramen lappen) 19.
Bent u de afgelopen 12 maanden gevallen? Geef a.u.b. op iedere regel uw antwoord
a. b. c.
In of om uw woning Op straat of troittoir in uw buurt ergens anders
Ja, 1 keer
Ja, 2 keer of vaker
Nee
124
Welbevinden 20.
a.
b. c. d. e. f. g. h. i. j. k.
21.
Er volgen nu enkele uitspraken. Wilt u van elk van de volgende uitspraken aangeven in hoeverre die op u, zoals u de laatste tijd bent, van toepassing is? Geef a.u.b. op iedere regel uw antwoord Er is altijd wel iemand in mijn omgeving bij wie ik met mijn dagelijkse probleempjes terecht kan. Ik mis een echt goede vriend of vriendin. Ik ervaar een leegte om mij heen. Er zijn genoeg mensen op wie ik in geval van narigheid kan terugvallen. Ik mis gezelligheid om mij heen. Ik vind mijn kring van kennissen te beperkt. Ik heb veel mensen op wie ik volledig kan vertrouwen. Er zijn voldoende mensen met wie ik me nauw verbonden voel. Ik mis mensen om mij heen. Vaak voel ik me in de steek gelaten. Wanneer ik daar behoefte aan heb, kan ik altijd bij mijn vrienden terecht.
Ja
Min of meer
Nee
Doet u wel eens mee aan activiteiten van bijvoorbeeld een buurtvereniging, buurthuis, sport-, gezelligheids- of muziekvereniging, kerk, hobbyclub, of andere organisatie?
Ja, regelmatig Ja, soms Nee, (bijna) nooit 22.
Ervaart u belemmeringen om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk Nee Ja, ik vind het te duur Ja, het aanbod sluit niet aan bij mijn behoefte Ja, ik weet niet waar ik informatie over activiteiten kan krijgen Ja, ik heb geen vervoer Ja, ik vind het moeilijk om alleen te gaan Ja, plek is moeilijk bereikbaar Ja, ik voel me buitenshuis niet veilig Ja, ik heb geen tijd vanwege zorg voor een naaste Ja, ik kan niet vanwege mijn gezondheid Ja, door een ingrijpende gebeurtenis in mijn privé situatie. Ja, namelijk:
125
23.
Doet u vrijwilligerswerk? Met vrijwilligerswerk bedoelen we werk dat in georganiseerd verband (bijvoorbeeld sportvereniging, kerkbestuur, school) onbetaald wordt uitgevoerd.
Ja, regelmatig Ja, soms Nee, (bijna) nooit
24. De onderstaande vragen gaan over eventuele psychische klachten. Wilt u alle onderstaande vragen beantwoorden door het juiste antwoord aan te kruisen? Alle vragen gaan over de afgelopen maand. a.
Hoe vaak voelde u zich erg vermoeid zonder duidelijke reden? Altijd
b.
Meestal
Soms
Af en toe
Nooit
Meestal
Soms
Af en toe
Nooit
Meestal
Soms
Af en toe
Nooit ga naar vraag g
Meestal
Soms
Af en toe
Nooit
Meestal
Soms
Af en toe
Nooit
Meestal
Soms
Af en toe
Nooit
Hoe vaak voelde u zich zo somber dat niets hielp om u op te vrolijken?
Altijd j.
Nooit ga naar vraag d
Hoe vaak had u het gevoel dat alles veel moeite kostte?
Altijd i.
Af en toe
Hoe vaak voelde u zich somber of depressief?
Altijd h.
Soms
Hoe vaak voelde u zich zo rusteloos dat u niet meer stil kon zitten?
Altijd g.
Meestal
Hoe vaak voelde u zich rusteloos of ongedurig?
Altijd f.
Nooit
Hoe vaak voelde u zich hopeloos?
Altijd e.
Af en toe
Hoe vaak was u zo zenuwachtig dat u niet tot rust kon komen? Altijd
d.
Soms
Hoe vaak voelde u zich zenuwachtig? Altijd
c.
Meestal
Meestal
Soms
Af en toe
Nooit
Hoe vaak vond u zichzelf afkeurenswaardig, minderwaardig of waardeloos?
Altijd
Meestal
Soms
Af en toe
Nooit
126
25.
Heeft u een probleem dat u dag en nacht bezighoudt? Ja Nee ga naar vraag 27
26.
27.
Wilt u hieronder aangeven waar dit probleem mee te maken heeft? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk Mijn lichamelijke gezondheid (onzekerheid over ziekte, pijn) Mijn geestelijke gezondheid (bijvoorbeeld (angst voor) dementie en depressie) Gebrek aan hulp (ik kan mezelf niet meer goed redden) Zorg om mijn partner Zorg om mijn kind(eren) Overlijden van naaste Alleen zijn, eenzaamheid Financiële zorgen Angst voor de toekomst Relatieproblemen Zorgen om huisvesting, wonen Zingeving, levens- en geloofsovertuiging Onveilig voelen Anders, namelijk: Voelt u zich weleens onveilig? A.u.b. op iedere regel uw antwoord
Ja, vaak
Ja, soms
Zelden
Nee
a.
Overdag
b.
‟s Avonds/ ‟s nachts
Het Loket De volgende vraag gaat over het Loket in de gemeente waar men terecht kan voor informatie en advies op het gebied van wonen, welzijn en zorg. De naam van dit Loket kan per gemeente verschillen. Hieronder staan de namen: Bennebroek: WMO Loket Beverwijk: Publieksbureau Bloemendaal: Loket Bloemendaal Haarlem: Loket Haarlem (voorheen was dat loket Schalkwijk of loket Noord) Haarlemmerliede & Spaarnwoude: Loket maatschappelijke ondersteuning 28.
Heemskerk: WMO Loket of balie 6 Heemstede: Loket Heemstede Uitgeest: Centraal Loket Uitgeest Velsen: WMO Loket. Zandvoort: Loket Zandvoort
Heeft u wel eens contact gehad met of gebruik gemaakt van dit Loket in uw gemeente? Ja Nee, maar ik heb er wel behoefte aan Nee, ik heb er geen behoefte aan Nooit van gehoord
127
Zorg De volgende vragen gaan over het ontvangen van mantelzorg. Mantelzorg is de zorg die u ontvangt van een bekende uit uw omgeving, zoals uw partner, kind, buren of vrienden. Dit is nodig als iemand voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. Deze zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enzovoorts. Mantelzorg wordt niet betaald. (NB: een vrijwilliger vanuit een vrijwilligerscentrale is geen mantelzorger). 29.
Heeft u de afgelopen 12 maanden mantelzorg gekregen? Ja, en ik krijg die mantelzorg nu nog Ja, maar ik krijg die mantelzorg nu niet meer ga naar vraag 33 Nee ga naar vraag 33
30.
Waaruit bestaat deze mantelzorg? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk Hulp in de huishouding (boodschappen, schoonmaken) Klaarmaken van de warme maaltijden Hulp bij persoonlijke verzorging (wassen, aankleden) Hulp bij medische verzorging Gezelschap, troost, afleiding, enz. Begeleiding en/of vervoer (bij bezoek aan arts, kapper, enz.) Regeling geldzaken en/of andere administratie Andere zaken, namelijk:
31.
Van wie krijgt u momenteel deze hulp? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk Echtgenoot of echtgenote / partner Kinderen Andere familieleden Buren / vrienden / kennissen
32.
Hoeveel uur mantelzorg krijgt u momenteel gemiddeld per week?
Incidenteel (niet elke week) Gemiddeld
uren per week
128
33.
34.
De voorgaande vragen gingen over het krijgen van mantelzorg. De volgende vragen gaan over het geven van mantelzorg. Geeft u momenteel mantelzorg of heeft u de afgelopen 12 maanden mantelzorg gegeven? Ja, en ik geef die mantelzorg nu nog Ja, maar ik geef die mantelzorg nu niet meer ga naar vraag 38 Nee ga naar vraag 38 Hoeveel uur mantelzorg geeft u momenteel gemiddeld per week? Incidenteel (niet elke week)
Gemiddeld
uren per week
35.
Sommige mensen voelen zich erg belast door de verzorging van een ander. Zij vinden de zorg zwaar en moeilijk vol te houden. Voor andere mensen geldt dat minder. Alles bij elkaar genomen, hoe belast voelt u zich momenteel? Niet of nauwelijks belast Enigszins belast Tamelijk zwaar belast Zeer zwaar belast Overbelast (kan de zorg eigenlijk niet meer volhouden)
36.
Aan wie geeft u mantelzorg? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk Echtgenoot of echtgenote / partner Kinderen Andere familieleden Buren / vrienden / kennissen
37.
Heeft u, naast eventuele hulp die u al ontvangt, behoefte aan (meer of andere) hulp in verband met uw werkzaamheden als mantelzorger? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk Nee Ja, aan informatie en advies Ja, aan een vervanger, zodat ik ook af en toe een vrije dag kan nemen of met vakantie kan gaan Ja, aan emotionele ondersteuning Ja, aan ontspannende activiteiten Ja, aan belangenbeharting
129
Woning en woonomgeving 38.
39.
In welk type woning woont u? Eengezinswoning (rijtjeshuis, twee-onder-een-kap, vrijstaande woning) Flat, etagewoning, appartement of maisonette Zelfstandige ouderenwoning, bejaardenwoning, seniorenwoning Woongemeenschap/woongroep voor ouderen Aanleunwoning of inleunwoning Serviceflat Wooncentrum, woonzorgcomplex, clusterwoning Anders, namelijk:
Is de voordeur van uw woning te bereiken zonder trappen te hoeven lopen?
Ja Nee 40.
Zijn in uw woning de woonkamer, keuken, toilet, bad/douchegelegenheid en tenminste één slaapkamer op dezelfde verdieping gelegen? Ja Nee
41.
Hoe tevreden bent u met uw woning? Druk dit uit in een rapportcijfer van 1 t/m 10 1 = zeer ontevreden, 10 = zeer tevreden
42.
a. b. c. d. e. f. g. h. i.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Zijn de volgende aanpassingen of voorzieningen in uw woning aanwezig? Zo niet, heeft u daar wel behoefte aan? Geef a.u.b. op iedere regel uw antwoord Nee, wel Ja, Nee, niet behoefte Aanpassing aan aanwezig nodig aan ...deuren (bijv. extra brede deuren, geen drempels) ...douche/ badkamer (bijv. zitje, antislipvloer) ...het toilet (bijv. handgrepen, verhoogd toilet) ...de keuken (bijv. verhoogd of verlaagd aanrecht) ...de slaapkamer (bijv. verhoogd of verlaagd bed) Traplift Aanpassingen voor rolstoelgebruik Aan- of verbouw woning (bijv. slaapkamer beneden) Andere aanpassingen 130
43.
Bent u in het algemeen tevreden met de buurt waar in u woont? Zeer tevreden Tevreden Niet tevreden, niet ontevreden Ontevreden Zeer ontevreden
44.
Waarover bent u niet tevreden in uw buurt? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk; indien u overal tevreden over bent kunt u het eerste hokje aankruisen Ik ben overal tevreden over Verkeersonveiligheid (lopen, fietsen en oversteken gevaarlijk, te druk verkeer) Parkeeroverlast De afstand tot zorgvoorzieningen is te groot (bijv. huisarts, fysiotherapeut) De afstand tot algemene voorzieningen is te groot (bijv. winkels, postkantoor, openbaar vervoer) De afstand tot groenvoorzieningen is te groot (bos, park) Er wonen teveel jonge mensen Te weinig recreatie- en ontmoetingsmogelijkheden Buurt is onveilig (criminaliteit, vandalisme) Onvoldoende straatverlichting 's avonds en 's nachts Vervuiling (zwerfvuil, hondenpoep) Buurt is verouderd Drugsoverlast Hangjongeren (groepjes jongeren, die overlast veroorzaken) Anders, namelijk:
45.
Hoe vaak heeft u hinder van lawaai, vuil of stank in uw directe woonomgeving (eigen straat of buurt)? Zelden/ Geef a.u.b. op iedere regel uw antwoord Soms Vaak Nooit Lawaai Vuil Stank
a. b. c.
46.
Als u last heeft van lawaai in uw omgeving komt dat dan vooral door: A.u.b. op iedere regel uw antwoord Nooit Soms Vaak
Altijd
a.
De buren
b.
Het verkeer
c.
Bedrijven in de buurt
d.
Vliegtuigen
e.
Andere zaken
131
Diensten en voorzieningen Onderstaande vraag gaat over diensten en voorzieningen die in sommige (maar niet alle) gemeenten worden aangeboden. 47.
Maakt u gebruik van één of meerdere van de volgende diensten of voorzieningen? Zo niet, heeft u behoefte aan zo’n dienst? Geef a.u.b op iedere regel uw antwoord
a.
b.
Maaltijdvoorziening aan huis (bijv. tafeltje dekje, thuisbezorging van diepvries/ koelverse maaltijden) Open eettafel (waar u heen kunt om warm te eten, bijv. bij een ouderensteunpunt, woonzorgcomplex)
Ja, ik er maak gebruik van
Nee, wel behoefte aan
Nee, geen behoefte aan
Nooit van gehoord
c.
Ouderenvervoer
d.
Ouderenbezoekdienst
e.
WonenPlus
f.
Service paspoort
g.
Steunpunt mantelzorg „Tandem‟
h.
Telefooncirkel
Gespreksgroep (bijv. omgaan met dementie of rouwgroep) Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen in de gemeente (bijv. sociëteit, creatieve clubs, kaarten, zingen)
k.
Buurthuis
l.
Ouderenbond
m.
Dagopvang/dagverzorging
n.
Sport of bewegingsactiviteiten (bijv. Meer bewegen voor ouderen)
o.
Boodschappenservice
p.
Personenalarmering
q.
Hulp bij administratie of financiële activiteiten (bijv. belastingaangifte, aanvragen van voorzieningen)
r.
Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter
s.
Wijksteunpunt / dienstencentrum
t.
Tuin onderhoud
Hulp in en om het huis van een vrijwilliger (bijv. klussendienst) Andere dienst of voorziening, namelijk
i. j.
u. v.
132
48.
Maakt u voor uzelf gebruik van de hieronder genoemde hulpmiddelen of vergoedingen? Zo niet, heeft u daar wel behoefte aan?
Geef a.u.b. op iedere regel uw antwoord a. b. c. d. e. f. g. h.
49.
Elleboogkruk of stok Looprekje Rollator Rolstoel Scootmobiel Valyspas Gehandicapten parkeerkaart / gehandicapten parkeerplaats OV-taxipas
Ja, ik maak er gebruik van
Nee, wel behoefte aan
Nee, geen behoefte aan
Heeft u wel eens problemen met vervoer waardoor u ergens niet naartoe gaat, waar u wel naar toe had willen gaan? Nee Ja, soms Ja, bijna altijd
Leefstijl 50.
Rookt u (wel eens)? Ja Nee, maar ik heb vroeger wel gerookt Nee, ik heb nooit gerookt
51.
Drinkt u wel eens alcoholische drank? Ja Nee, ik heb nooit alcoholische dranken gedronken ga naar vraag 54 Nee, ik drink tegenwoordig geen alcoholische dranken meer ga naar vraag 54
52.
Hoeveel dagen per week drinkt u gemiddeld genomen alcoholische drank?
7 dagen per week 5-6 dagen per week 3-4 dagen per week 1-2 dagen per week Minder dan 1 dag per week
133
53.
Als u op een dag alcohol drinkt, hoeveel glazen drinkt u dan gemiddeld (halve glazen naar boven afronden) 11 of meer glazen op een dag 7-10 glazen op een dag 6 glazen op een dag 4-5 glazen op een dag 3 glazen op een dag 2 glazen op een dag 1 glas op een dag
54.
Deze vraag gaat over lichaamsbeweging, zoals bijvoorbeeld wandelen of fietsen, tuinieren of sporten. Het gaat om alle lichaamsbeweging die tenminste even inspannend is als stevig doorlopen of fietsen.
a.
Hoeveel dagen per week verricht u in de ZOMER, alles bij elkaar opgeteld, tenminste 30 minuten per dag zulke lichaamsbeweging? Het gaat om het gemiddeld aantal dagen van een gewone week. Dagen per week 0 1
b.
2
3
4
5
6
7
Hoeveel dagen per week verricht u in de WINTER, alles bij elkaar opgeteld, tenminste 30 minuten per dag zulke lichaamsbeweging? Het gaat weer om het gemiddeld aantal dagen van een gewone week. Dagen per week 0 1
2
3
4
5
6
7
De volgende vragen gaan over het internet. 55.
Gebruikt u wel eens internet? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk Ik weet niet wat internet is ga naar vraag 58 Nee, ik gebruik nooit internet ga naar vraag 58 Ja, thuis Ja, ergens anders
56.
Hoe vaak gebruikt u internet?
Een paar keer per jaar Een paar keer per maand Een paar keer per week (Bijna) elke dag
134
57.
Wat zijn uw belangrijkste activiteiten op internet? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk E-mailen en chatten Informatie zoeken over gezondheid Zoeken naar andere informatie (boeken, literatuur, sport, reizen, recepten etc.) Anders
Algemene vragen man vrouw
58.
Wat is uw geslacht?
59.
Wat is uw geboortejaar?
60.
Wat zijn de vier cijfers van uw postcode?
61.
Wat is uw burgerlijke staat?
1
9
Gehuwd / geregistreerd partnerschap Samenwonend Nooit gehuwd geweest Gescheiden / gescheiden levend Weduwe / weduwnaar 62.
Met welke personen woont u momenteel samen? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk. Ik woon alleen Met een partner / echtgenoot of echtgenote Met mijn kind(eren) Met een ander familielid / andere familieleden Met een ander persoon / andere personen
63.
Bestaat uw (gezamenlijk) inkomen alleen uit AOW? Ja Nee
135
64.
Heeft u het afgelopen jaar moeite gehad om van het inkomen van uw huishouden rond te komen? Nee, geen enkele moetie Nee, geen moeite, maar ik moet wel opletten op mijn uitgaven Ja, enige moeite Ja, grote moeite
65.
Op welke terreinen bezuinigt u nu als gevolg van onvoldoende inkomen? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk Op geen enkel terrein Auto of kosten voor vervoer Uitgaan / vrije tijdsbesteding (sport, hobby‟s e.d.) Krant of andere abonnementen Huisvesting / reparaties aan woning Bezoek aan tandarts Andere medische voorzieningen Cadeautjes, verjaardagen Stookkosten Telefoneren Kleding Voeding Vakantie
Anders 66.
Wat is uw hoogst voltooide opleiding? Met hoogst voltooid bedoelen we een opleiding afgerond met diploma of voldoende getuigschrift
Geen opleiding Lager onderwijs, basisschool Lager beroepsonderwijs (LBO, LTS, huishoudschool, LHNO, LEAO, LAS,
ambachtschool, etc) Middelbaar algemeen voortgezet onderwijs (MAVO, MULO, ULO, VGLO, etc) Middelbaar beroepsonderwijs (MBO, MTS, MEAO, UTS, MDS, MAS, INAS, etc) Hoger algemeen en voorbereidend onderwijs (HAVO, VWO, Lyceum, HBS, MMS, Gymnasium, etc) Hoger beroepsonderwijs (HBO, HTS, HEAO, PABO, HAS, HLS, kweekschool, etc) Wetenschappelijk onderwijs (universiteit) Anders, nl
136
67.
Wat is het geboorteland van uzelf, uw vader en uw moeder? Uzelf Nederland Suriname Nederlandse Antillen Aruba Nederlands Indië Turkije Marokko Ander land
68.
Uw vader
Uw moeder
Hoe heeft u deze vragenlijst ingevuld? Zelfstandig Met behulp van partner Met hulp van ander familielid, vriend(in) of buren Met behulp van een medewerker van het Loket van de gemeente, van het WMOLoket, de gemeente of de Stichting Welzijn Ouderen (SWO) Met hulp van iemand anders, namelijk:
Nu bent u aan het einde gekomen van de vragenlijst. Wij willen u heel hartelijk bedanken voor het invullen van deze uitgebreide lijst met vragen. Mocht u nog aanvullende opmerkingen willen maken, dan kunt u deze hieronder aangeven. U kunt de vragenlijst in de antwoordenvelop verzenden. U hoeft geen postzegel op de envelop te plakken. Nogmaals bedankt voor uw medewerking.
137
138
BIJLAGE 3 TABELLEN PER HOOFDSTUK Tabellen bij hoofdstuk 5 Tabel 1: Ervaren gezondheid (%) Ervaren gezondheid Uitstekend Zeer goed Goed Matig Slecht
4,4 12,1 50,9 28,7 3,9
Tabel 2: Matig of slechte ervaren gezondheid (%) Ervaren gezondheid Matig / slechte ervaren gezondheid
Totaal 32,6
Man 28,4
Vrouw 35,6
Pf 0,00
Totaal 47,0 40,9 12,0
Man 44,3 45,7 10,0
Vrouw 49,0 37,4 13,5
P 0,00
65-74 jaar 24,0
75-84 jaar 38,0
85-plus 49,4
P 0,00
65-74 jaar 44,9 41,9 13,2
75-84 jaar 47,9 40,3 11,8
85-plus 52,9 38,8 8,3
P 0,00
65-74 jaar 77,4
75-84 jaar 85,9
85-plus 91,4
opleiding laag 36,7
opleiding hoog 23,4
opleiding laag 44,3 41,7 14,0
opleiding hoog 53,9 38,4 7,7
opleiding laag 84,5
opleiding hoog 78,2
P 0,00
Tabel 3: Overgewicht (%) Overgewicht Geen overgewicht Overgewicht Ernstig overgewicht
P 0,00
Tabel 4: Heeft minimaal één chronische aandoening (%) Chronische aandoeningen Heeft minimaal 1 aandoening
Totaal 82,4
Man 78,8
Vrouw 84,9
P 0,00
P 0,00
P 0,00
f
De P geeft weer hoe groot de kans is dat een verschil op toeval berust. In het rapport is een significantie niveau van 5% gehanteerd. Bij een P waarde die lager is dan 0,05 is de kans dat het gevonden verschil op toeval berust kleiner dan 5% en wordt verondersteld dat het een significant verschil is. 139
Tabel 5: Chronische aandoeningen vastgesteld en niet vastgesteld door een arts (%) Aandoening Gewrichtsslijtage van heupen of knieën Hoge bloeddruk Prostaatklachten Botontkalking Ernstig of hardnekkige aandoening van de rug Onvrijwillig urineverlies (incontinentie) Diabetes mellitus/ suikerziekte Andere ernstige aandoening van nek of schouder Een andere ernstige hartaandoening Astma, chronische bronchitis, longemfyseem of CARA/COPD Andere ernstige aandoening van elleboog, pols of hand Chronische gewrichtsontsteking Duizeligheid met vallen Een vorm van kanker Vernauwing van de bloedvaten in de buik of benen Migraine of regelmatig ernstige hoofdpijn Ernstige of hardnekkige darmstoornissen, langer dan 3 maanden Beroerte, hersenbloeding, herseninfarct of TIA Hartinfarct Chronisch eczeem Psoriasis Ziekten van het zenuwstelsel (Parkinson, MS, epilepsie)
Ja, vastgesteld 28,7 32,3 16,3% van de mannen 14,7 12,3 7,6 12,9 9,8 10,1 10,1 7,7 8,2 4,5 8,1 6,6 3,4 5,5 4,5 4,3 3,3 2,5 2,2
Ja, niet vastgesteld 8,1 2,5 4,4% van de mannen 3,5 3,8 7,5 0,7 4,4 0,9 1,2 3,5 2,2 4,3 0,7 1,7 3,4 1,4 0,6 0,3 0,9 0,4 0,4
140
Tabel 6: Chronische aandoeningen al dan niet vastgesteld door een arts (%) Aandoening Totaal Man Gewrichtsslijtage van heupen of knieën 36,8 24,6 Hoge bloeddruk 34,8 29,9 Prostaatklachten* 20,7 Botontkalking 18,2 5,2 Ernstig of hardnekkige aandoening van de rug 16,2 12,9 Onvrijwillig urineverlies (incontinentie) 15,1 8,5 Diabetes mellitus/suikerziekte 13,5 14,4 Andere ernstige aandoening van nek of schouder 14,2 10,4 Een andere ernstige hartaandoening 11,1 12,0 Astma, chronische bronchitis, longemfyseem of CARA/COPD 11,3 11,9 Andere ernstige aandoening van elleboog, pols of hand 11,2 7,7 Chronische gewrichtsontsteking 10,4 7,1 Duizeligheid met vallen 8,7 6,8 Een vorm van kanker 8,7 10,1 Vernauwing van de bloedvaten in de buik of benen 8,3 8,6 Migraine of regelmatig ernstige hoofdpijn 6,8 3,9 Ernstige of hardnekkige darmstoornissen, langer dan 3 maanden 6,8 4,2 Beroerte, hersenbloeding, herseninfarct of TIA 5,1 5,4 Hartinfarct 4,6 6,5 Chronisch eczeem 4,1 3,7 Psoriasis 2,9 2,6 Ziekten van het zenuwstelsel (Parkinson, MS, epilepsie) 2,6 3,1 * percentages voor prostaatklachten zijn gebaseerd op mannen
27,5 18,5 19,8 13,1
P 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,31
65-74 jaar 30,0 31,6 16,6 12,9 14,5 9,9 13,1
75-84 jaar 39,8 37,6 25,0 20,9 16,3 16,8 13,9
85-plus 54,3 39,2 29,5 30,7 21,7 29,5 14,0
P 0,00 0,00 0,02 0,00 0,00 0,00 0,69
17,0 10,4
0,00 0,07
14,0 8,2
14,1 12,6
15,5 17,5
0,59 0,00
10,8
0,21
11,0
12,8
8,2
0,00
13,8 12,8 10,1 7,8
0,00 0,00 0,00 0,00
10,6 9,1 5,0 7,5
10,8 10,6 9,6 9,8
14,7 14,6 20,4 10,4
0,01 0,00 0,00 0,01
8,1 8,9
0,54 0,00
5,4 7,5
10,4 6,3
13,3 5,9
0,00 0,17
8,7 5,0 3,3 4,5 3,1
0,00 0,50 0,00 0,16 0,21
5,5 3,7 3,8 4,7 2,8
8,0 6,1 5,0 3,4 2,9
8,5 7,7 6,7 4,4 3,1
0,00 0,00 0,00 0,09 0,95
2,3
0,07
2,0
3,3
3,0
0,02
Vrouw 45,5 38,3
141
Tabel 7: Relatie tussen chronische aandoeningen en overgewicht (%) Aandoening Klachten bewegingsapparaat Diabetes Hoge bloeddruk
geen overgewicht 45,1 8,9 27,9
overgewicht 50,9 14,3 36,8
obesitas 60,4 29,5 51,9
Tabel 8: Belemmering als gevolg van aandoening (% gebaseerd op mensen met aandoening) Belemmering sterk belemmerd 20,8 licht belemmerd 46,0 niet belemmerd 33,2 Tabel 9: Vallen (%) Vallen Is afgelopen jaar gevallen Locatie valincident In de woning Op straat Ergens anders
Totaal 29,8
Man 23,2
Vrouw 34,4
P 0,00
65-74 jaar 23,0
75-84 jaar 33,6
85-plus 44,0
P 0,00
17,9 14,0 7,3
13,5 10,1 6,9
21,0 16,7 7,6
0,00 0,00 0,35
11,0 11,2 7,1
21,3 17,3 7,8
33,9 15,4 6,7
0,00 0,00 0,57
65-74 jaar 15,0
75-84 jaar 17,3
85-plus 25,1
P 0,00
85,0 10,5 3,0 1,5
82,7 12,3 3,2 1,8
75,0 18,3 3,8 2,8
0,00
opleiding laag 30,6
opleiding hoog 27,7
P 0,03
opleiding laag 20,4
opleiding hoog 10,6
P 0,00
Tabellen bij hoofdstuk 6 Tabel 10: Psychische gezondheid volgens de MHI (%) Psychische gezondheid (MHI) Totaal psychisch ongezond Uitgesplitst naar ernst Psychisch gezond Psychisch licht ongezond Psychisch matig ongezond Psychisch ernstig ongezond
Totaal 17,2
Man 12,5
Vrouw 20,6
P 0,00
82,8 12,2 3,2 1,8
87,5 8,8 2,7 1,1
79,4 14,8 3,6 2,3
0,00
142
Tabel 11: Gebruik slaapmiddelen (%) Slaapmiddelengebruik Heeft afgelopen 2 weken gebruikt
Totaal 20,3
Man 12,1
Vrouw 26,1
P 0,00
65-74 jaar 17,3
75-84 jaar 21,4
85-plus 28,1
P 0,00
opleiding laag 22,7
opleiding hoog 16,0
P 0,00
P 0,01
opleiding laag 21,2
opleiding hoog 19,9
P 0,31
Tabel 12: Duur van gebruik slaapmiddelen (% gebaseerd op mensen die de afgelopen 2 weken hebben gebruikt) Duur slaapmiddelengebruik % van mensen die afgelopen 2 weken hebben gebruikt 0 tot 3 maanden 9,2 3 maanden tot 1 jaar 7,0 1 tot 2 jaar 10,8 2 jaar of langer 73,0 Tabel 13: Ouderen met een probleem dat hen dag en nacht bezig houdt (%) Zorgen maken Maakt zich grote zorgen
Totaal 20,8
Man 17,8
Vrouw 23,0
P 0,00
65-74 jaar 20,1
75-84 jaar 20,2
85-plus 25,1
Tabel 14: Problemen waar men zich zorgen over maakt (% gebaseerd op mensen die zich zorgen maken) Zorgen over % van ouderen die zich zorgen maken* Lichamelijke gezondheid 44,5 Geestelijke gezondheid 15,6 Gebrek aan hulp 6,9 Partner 29,7 Kinderen 34,3 Overlijden naaste 20,5 Alleen zijn, eenzaamheid 16 Financiële zorgen 10,7 Angst voor de toekomst 15,4 Relatieproblemen 4,6 Huisvesting, wonen 8,1 Zingeving, geloofsovertuiging 1,9 Zorgen over onveilig voelen 6,6 Andere zorgen 4,5 * meerdere antwoorden per persoon mogelijk
143
Tabel 15: Risico op angststoornis en depressie (%) Angststoornis en depressie Matig of hoog risico Uitgesplitst naar ernst Laag risico Matig risico Hoog risico
65-74 jaar 32,8
75-84 jaar 39,3
85-plus 55,8
P
67,2 29,7 3,1
60,8 35,5 3,8
44,2 50,6 5,2
0,000
65-74 jaar
75-84 jaar
85-plus
P
0,00
63,8 28,9 4,7 2,7
55,7 37,2 5,0 2,1
47,9 38,9 8,1 5,0
0,03
7,4
7,1
13,1
Totaal 38,1
Man 29,8
Vrouw 44,2
P
61,8 34,5 3,6
70,2 27,6 2,2
55,8 39,6 4,6
0,000
Totaal
Man
Vrouw
P
58,9 33,1 5,2 2,8
63,4 29,6 4,2 2,8
55,5 35,8 6,0 2,7
8,0
7,0
8,7
opleiding laag 42,3
opleiding hoog 29,1
57,5 37,9 4,4
71,0 27,3 1,8
opleiding laag
opleiding hoog
0,000
56,7 34,3 6,2 2,7
64,0 30,0 3,3 2,7
0,00
0,000
9,0
6,0
0,00
opleiding laag 19,3
opleiding hoog 10,7
P 0,00
0,00
Tabel 16: Eenzaamheid (%) Eenzaamheid Eenzaamheidscore Niet (0-2) Matig (3-8) Ernstig (9-10) Zeer ernstig (11) Ernstig of zeer ernstig ( 9 of hoger)
P
Tabellen bij hoofdstuk 7 Tabel 17: Percentage ouderen met minstens één ADL beperking ADL Heeft minstens 1 beperking
Totaal 16,9
Man 11,9
Vrouw 20,3
P 0,00
65-74 jaar 8,5
75-84 jaar 19,4
85-plus 40,0
P 0,00
P 0,00
144
Tabel 18: Percentage ouderen dat beperkt is bij ADL, per activiteit Activiteit Eten/drinken Zitten/opstaan uit stoel In/uit bed stappen Aan/uitkleden Verplaatsen zelfde verdieping Trap op- en aflopen Woning verlaten/binnengaan Verplaatsen buitenshuis Gezicht/handen wassen Volledig wassen
Totaal 0,7 3,2 2,7 2,8 2,1 13,0 3,8 8,9 0,9 4,4
Man 0,7 2,5 2,3 2,3 1,3 8,8 2,4 6,4 0,8 4,1
65-74 jaar 0,4 1,4 1,4 1,3 1,0 6,7 1,4 4,5 0,4 2,1
75-84 jaar 0,7 3,7 3,0 3,2 2,4 14,4 4,0 10,0 0,9 5,2
Vrouw 0,7 3,7 3,0 3,2 2,7 15,9 4,7 10,7 1,0 4,7
P 0,91 0,02 0,13 0,06 0,00 0,00 0,00 0,00 0,44 0,25
85-plus 1,7 8,6 6,9 7,2 5,8 32,6 11,8 21,9 2,5 10,9
65-74 jaar 2,4
75-84 jaar 5,6
85-plus 9,5
P 0,00
3,4 0,7 1,7 94,3
9,6 0,8 4,8 84,8
22,1 3,0 6,4 68,5
0,00
P 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Tabel 19: Ontvangen hulp en behoefte aan hulp bij ADL (%) Hulpbehoefte bij ADL Heeft een hulpvraag Ontvangen hulp en behoefte Ontvangt hulp en is voldoende Krijgt hulp heeft behoefte aan meer Krijgt geen hulp, wel behoefte Krijgt geen hulp en heeft niet nodig
Totaal 4,5
Man 2,9
Vrouw 5,6
P 0,00
8,1 1,1 3,4 87,4
6,6 0,7 2,2 90,5
9,2 1,4 4,3 85,2
0,00
opleiding laag 5,8
opleiding hoog 1,8
P 0,00
Tabel 20: Personen van wie men hulp krijgt bij ADL (% gebaseerd op mensen die hulp krijgen) % van ouderen die hulp krijgen * Partner/huisgenoot 41,0 Kinderen 30,0 Andere familie 3,9 Vriend/buren/kennis 6,6 Vrijwilliger 2,4 Hulp zelf betaald 11,9 Thuiszorg 57,9 Persoonsgebonden budgetregeling 12,8 * meerdere antwoorden per persoon mogelijk
145
Tabel 21: Ontvangen hulp en behoefte aan hulp bij huishoudelijke taken (%)
Heeft een hulpvraag Ontvangen hulp en behoefte Geen hulp en niet nodig Voldoende hulp Hulp maar niet voldoende Geen hulp, wel behoefte
Totaal 9,0
Man 5,8
Vrouw 11,3
P 0,00
62,5 28,5 3,2 5,8
77,1 17,2 2,0 3,8
52,3 36,4 4,1 7,2
0,00
65-74 jaar 5,5
75-84 jaar 11,5
85-plus 15,5
P 0,00
80,7 13,8 1,2 4,2
53,1 35,4 3,6 7,9
19,7 64,7 9,6 6,0
0,00
opleiding laag 9,5
opleiding hoog 7,5
P 0,02
Tabel 22: Huishoudelijke bezigheden waar men (extra) hulp bij wil (% gebaseerd op ouderen die behoefte hebben aan (extra) hulp) * Huishoudelijke bezigheden % van ouderen die behoefte hebben aan (extra) hulp Boodschappen 19,4 Maaltijden bereiden 7,6 Licht huishoudelijk werk 21,4 Zwaar huishoudelijk werk 94,5 * meerdere antwoorden per persoon mogelijk Tabel 23:Personen van wie men hulp krijgt bij huishoudelijke taken (% gebaseerd op mensen die hulp krijgen) % van ouderen die hulp krijgen * Kinderen 23,6 Andere familie 4,2 Vriend/buren/kennis 6,8 Vrijwilliger 1,0 Hulp zelf betaald 39,2 Thuiszorg 43,5 Persoonsgebonden budgetregeling 7,4 * meerdere antwoorden per persoon mogelijk
146
Tabel 24: Gebruik zorgvoorzieningen (%) Voorziening Huisarts Medisch specialist GGD (gemeenschappelijke gezondheidsdienst) Diëtist Fysiotherapeut/ergotherapeut Oefentherapeut Cesar/Mensendieck Thuiszorg (wijkverpleegkundige, gezinsverzorging, alfa-hulp) GGZ (Geestgronden of Dijk en Duin) Algemeen Maatschappelijk Werk (SMD/ Kontext) Brijder Verslavingszorg Vrijgevestigd psycholoog/ psychiater Alternatieve behandelaars (homeopaat, acupuncturist, iriscopist, etc.)
Totaal 87,1 59,3
Man 85,3 61,6
Vrouw 88,3 57,7
P 0,00 0,00
65-74 jaar 83,4 55,7
75-84 jaar 89,9 62,9
85-plus 92,3 62,4
P 0,00 0,00
3,5 5,9 31,3 2,8
3,1 5,2 25,5 2,0
3,8 6,4 35,3 3,3
0,23 0,07 0,00 0,01
3,1 6,2 30,3 2,8
3,5 6,6 31,6 2,6
4,9 3,6 34,0 3,5
0,06 0,01 0,14 0,44
17,4 1,8
9,6 1,5
22,8 2,1
0,00 0,17
6,2 2,0
21,8 1,8
45,7 1,2
0,00 0,33
1,3 0,1 1,2
1,2 0,0 1,3
1,4 0,2 1,2
0,42 0,22 0,74
1,0 0,2 1,7
1,1 0,0 0,7
2,8 0,0 0,5
0,00 0,24 0,00
4,0
3,0
4,6
0,00
4,3
3,3
4,5
0,13
65-74 jaar 67,3
75-84 jaar 80,0
85-plus 83,4
65-74 jaar 6,0 1,1 92,9
75-84 jaar 15,8 1,9 82,3
85-plus 39,1 1,8 59,1
Tabel 25: Percentage ouderen dat afgelopen jaar een griepprik heeft gekregen
Heeft griepprik gekregen
Totaal 74,2
Man 75,2
Vrouw 73,5
P 0,17
Tabel 26: Percentage ouderen dat afgelopen jaar mantelzorg heeft ontvangen Afgelopen jaar mantelzorg ontvangen Totaal Man Vrouw P Ja, krijgt dit momenteel nog 13,9 9,1 17,3 0,00 Ja, maar krijgt dit nu niet meer 1,5 1,1 1,7 Nee 84,7 89,9 81,0
P 0,00
P 0,00
opleiding laag 76,2
opleiding hoog 69,6
opleiding laag 15,3 1,6 83,1
opleiding hoog 10,1 1,1 88,8
P 0,00
P 0,00
147
Tabel 27 Aantal uur per week dat men mantelzorg ontvangt (% gebaseerd op ouderen die momenteel mantelzorg ontvangen) % van ouderen die mantelzorg krijgen Incidenteel 22,4 1-2 uur per week 9,0 3-5 uur per week 21,4 6-10 uur per week 20,0 11-15 uur per week 7,3 16-20 uur per week 7,2 21 of meer uur per week 12,7 Tabel 28 :Personen van wie men mantelzorg ontvangt (% gebaseerd op ouderen die momenteel mantelzorg ontvangen) % van ouderen die mantelzorg krijgen * Partner 36,1 Kinderen 67,5 Andere familieleden 13,8 Buren/vrienden/kennissen 20,8 * meerdere antwoorden per persoon mogelijk
148
Tabel 29: Gebruik ouderenvoorzieningen (%) Voorziening Maaltijdvoorziening aan huis Open eettafel Ouderenvervoer Ouderenbezoekdienst WonenPlus Service paspoort Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ Telefooncirkel Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen Buurthuis Ouderenbond Dagopvang/dagverzorging Sport of bewegingsactiviteiten Boodschappenservice Personenalarmering Hulp bij administratie of financiële activiteiten Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter Wijksteunpunt / dienstencentrum Tuin onderhoud Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Totaal 5,1 4,0 13,7 1,9 6,0 26,8 1,1 0,9 1,0 13,1 9,4 25,4 2,5 12,6 1,4 8,5 18,4 1,9 5,5 5,1 5,0
Man 3,3 2,6 7,1 0,5 4,1 20,2 1,0 0,5 0,6 10,0 8,2 21,3 2,1 8,3 0,6 4,1 15,9 1,1 3,9 4,3 3,1
Vrouw 6,4 5,0 18,5 3,0 7,5 31,5 1,2 1,3 1,3 15,4 10,4 28,4 2,7 15,7 2,0 11,6 20,3 2,6 6,6 5,6 6,5
65-74 jaar 0,9 1,2 4,2 0,3 3,6 19,0 0,7 0,2 0,9 9,5 9,0 20,2 1,3 11,8 0,2 1,5 12,3 0,8 3,5 2,0 2,7
75-84 jaar 6,3 5,5 18,3 2,4 7,8 31,6 1,4 1,4 1,0 17,6 10,9 31,3 2,6 15,1 1,3 8,5 21,5 2,7 6,7 7,6 5,7
85-plus 18,1 11,0 37,8 7,2 11,2 44,5 2,2 3,0 1,4 15,0 6,8 29,7 6,6 8,4 6,3 35,8 34,5 4,6 10,2 10,1 12,8
149
Tabel 30: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (%) Voorziening Maaltijdvoorziening aan huis Open eettafel Ouderenvervoer Ouderenbezoekdienst WonenPlus Service paspoort Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ Telefooncirkel Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen Buurthuis Ouderenbond Dagopvang/dagverzorging Sport of bewegingsactiviteiten Boodschappenservice Personenalarmering Hulp bij administratie of financiële activiteiten Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter Wijksteunpunt / dienstencentrum Tuin onderhoud Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt 5,1 4,0 13,7 1,9 6,0 26,8 1,1 0,9 1,0 13,1 9,4 25,4 2,5 12,6 1,4 8,5 18,4 1,9 5,5 5,1 5,0
Gebruikt niet, wel behoefte 1,9 2,4 6,9 2,9 2,8 2,8 1,0 1,7 1,1 4,7 3,0 3,3 1,2 6,7 3,1 3,6 6,5 4,2 3,9 10,0 11,7
Gebruikt niet, geen behoefte 91,6 90,8 77,9 89,6 66,6 51,2 70,2 88,2 93,3 80,2 85,2 69,0 94,0 78,6 92,2 82,5 73,4 87,3 86,1 82,6 80,0
Nooit van gehoord 1,4 2,8 1,5 5,5 24,6 19,2 27,7 9,2 4,6 2,0 2,4 2,3 2,4 2,1 3,3 5,5 1,7 6,5 4,5 2,4 3,3
Tabellen bij hoofdstuk 8 Tabel 31: Roken (%)
Rookt
Totaal 15,5
Man 18,2
Vrouw 13,6
P 0,00
65-74 jaar 19,3
75-84 jaar 13,4
85-plus 7,5
P 0,00
opleiding laag 16,6
opleiding hoog 13,4
P 0,00
150
Tabel 32: Alcoholgebruik (%)
Drinkt wel eens alcohol Excessief alcohol gebruik Nee Excessief Zeer excessief
Totaal 70,8
Man 82,0
Vrouw 62,9
P 0,00
96,1 3,2 0,7
92,2 6,1 1,7
98,8 1,1 0,1
0,00
Totaal 43,5 55,5
Man 39,0 53,4
Vrouw 46,7 57,0
Tabel 33: Bewegen (%) Norm voldoende bewegen Voldoet niet aan de norm in zomer Voldoet niet aan de norm in winter
65-74 jaar 76,6
75-84 jaar 66,7
85-plus 60,6
P 0,00
94,8 4,1 1,1
97,2 2,6 0,3
97,8 1,6 0,6
0,00
P 0,00 0,01
65-74 jaar 36,8 49,9
75-84 jaar 46,1 57,1
Vrouw 8,6
P 0,01
65-74 jaar 8,5
75-84 jaar 8,6
85-plus 62,4 73,2
P 0,00 0,00
opleiding laag
opleiding hoog
97,4 2,1 0,5
93,0 5,8 1,2
opleiding laag 45,7 57,5
opleiding hoog 38,7 50,6
P
0,00
P 0,00 0,00
Tabellen bij hoofdstuk 9 Tabel 34: Tevredenheid woning (rapportcijfer)
Cijfer
Totaal 8,5
Man 8,4
85-plus 8,4
P 0,07
85-plus 86,4 61,9
P 0,71 0,00
Tabel 35: Percentage ouderen dat in een woonvorm voor ouderen woont
Woont in woonvorm voor ouderen
Totaal 13,0
Man 8,8
Vrouw 15,9
65-74 jaar 5,8
75-84 jaar 16,4
85-plus 29,3
Man 88,1 44,1
Vrouw 86,7 52,2
P 0,12 0,00
65-74 jaar 87,5 42,1
75-84 jaar 87,3 53,0
Tabel 36: Aanwezigheid trappen in en om de woning (%)
Voordeur bereikbaar zonder trappen Gelijkvloers binnenshuis
Totaal 87,2 48,8
151
Tabel 37: Aanwezigheid en behoefte aan aanpassingen in woning (%) Totaal 53,6
Man 47,4
Vrouw 58,1
P 0,00
65-74 jaar 42,3
75-84 jaar 60,6
85-plus 76,1
P 0,00
23,1
21,4
24,3
0,01
19,3
25,0
31,8
0,00
Tabel 38: Percentage ouderen dat zich wel eens onveilig voelt overdag en ‘s avonds of ‘s nachts 65-74 Totaal Man Vrouw P jaar Vaak/soms onveilig overdag 8,3 7,0 9,2 0,04 7,2 Vaak/soms onveilig „s avonds of „s nachts 15,4 11,3 18,3 0,00 14,8
75-84 jaar 8,4 15,4
85-plus 11,8 17,6
P 0,00 0,18
65-74 jaar 86,9 10,2 2,9
75-84 jaar 89,3 8,5 2,2
85-plus 93,9 4,9 1,2
P 0,00
65-74 jaar
75-84 jaar
85-plus
P
Heeft minimaal één aanpassing Heeft behoefte aan nog minimaal één aanpassing
Tabel 39: Tevredenheid over de woonomgeving (%)
Tevreden Neutraal Ontevreden
Totaal 88,8 8,8 2,4
Man 88,1 9,1 2,8
Vrouw 89,2 8,6 2,2
P 0,26
Tabel 40: Ervaren hinder van lawaai, vuil of stank in de directe woonomgeving (%) Totaal
Man
Vrouw
P
Lawaai Nooit Soms Vaak
60,4 30,4 9,3
55,8 33,8 10,4
63,6 27,9 8,5
0,00
55,3 33,8 10,9
62,6 28,8 8,6
73,0 21,8 5,2
0,00
Nooit Soms Vaak
70,4 21,4 8,2
68,3 22,6 9,1
72,0 20,5 7,5
0,01
65,5 24,7 9,9
73,1 20,1 6,9
82,3 12,6 5,1
0,00
Nooit Soms Vaak
82,9 13,7 3,4
81,8 14,2 4,0
83,7 13,3 3,0
0,10
80,7 15,5 3,9
83,9 12,6 3,5
88,5 10,1 1,4
0,00
Vuil
Stank
152
Tabel 41: Ervaren geluidshinder van buren, verkeer, bedrijven en vliegtuigen (%) Totaal
Man
Vrouw
P
65-74 jaar
75-84 jaar
85-plus
P
Buren Nooit Soms Vaak/altijd
78,9 17,5 3,7
75,7 19,9 4,4
81,3 15,7 3,1
0,00
74,6 20,7 4,6
81,6 15,4 3,0
88,0 10,3 1,7
0,00
Nooit Soms Vaak/altijd Bedrijven Nooit Soms Vaak/altijd Vliegtuigen Nooit Soms Vaak/altijd
59,3 26,6 14,1
56,3 28,8 14,9
61,6 24,9 13,5
0,00
55,3 28,9 15,8
62,3 24,2 13,4
66,6 24,1 9,3
0,00
90,7 6,0 3,2
90,0 5,9 4,1
91,3 6,1 2,6
0,01
89,5 6,9 3,6
91,3 5,5 3,3
94,0 4,1 1,9
0,01
55,0 31,8 13,2
48,5 35,5 16,1
59,9 29,1 11,0
0,00
48,5 35,0 16,5
58,1 30,3 11,6
72,0 23,3 4,7
0,00
Verkeer
Tabellen bij hoofdstuk 10 Tabel 42: Deelname aan activiteiten in verenigingsverband en vrijwilligerswerk (%) Totaal Verenigingsverband Regelmatig Soms Nooit Vrijwilligerswerk Regelmatig Soms Nooit
Man
Vrouw
P
65-74 jaar
75-84 jaar
85-plus
P
opleiding laag
opleiding hoog
P
40,7 12,4 46,9
40,4 11,5 48,1
40,9 13,0 46,1
0,17
46,3 12,3 41,4
39,4 11,7 48,8
23,8 14,4 61,8
0,00
37,5 12,0 50,5
48,7 13,4 37,9
0,00
18,6 8,6 72,8
22,1 9,6 68,3
16,1 7,8 76,1
0,00
24,9 10,3 64,8
14,7 8,2 77,1
6,0 2,9 91,1
0,00
14,5 6,9 78,5
28,1 12,1 59,8
0,00
153
Tabel 43: Percentage ouderen dat belemmeringen ervaart om deel te nemen aan activiteiten buitenshuis 65-74 75-84 Totaal Man Vrouw P jaar jaar 85-plus Minstens een belemmering 33,6 26,2 38,9 0,00 25,9 36,5 54,8
P 0,00
opleiding laag 36,1
opleiding hoog 26,7
P 0,00
P 0,00
opleiding laag 8,9
opleiding hoog 15,9
P 0,00
Tabel 44: Percentage ouderen dat het afgelopen jaar mantelzorg heeft gegeven
Heeft mantelzorg gegeven
Totaal 11,1
Man 10,0
Vrouw 11,9
P 0,04
65-74 jaar 13,2
75-84 jaar 10,1
85-plus 5,3
Tabel 45: Aantal uur per week dat men mantelzorg geeft (% gebaseerd op ouderen die momenteel mantelzorg geven) % van ouderen die mantelzorg geven Incidenteel 22,7 1-2 uur per week 8,6 3-5 uur per week 22,1 6-10 uur per week 15,3 11-15 uur per week 8,0 16-20 uur per week 7,2 21 of meer uur per week 16,1 Tabel 46: Personen aan wie men mantelzorg geeft (% gebaseerd op ouderen die momenteel mantelzorg geven) % van ouderen die mantelzorg geven * Echtgenoot/partner 41,2 Kinderen 16,4 Andere familieleden 26,5 Buren/vrienden/kennissen 29,1 * meerdere antwoorden per persoon mogelijk
154
Tabel 47: Behoefte aan advies of ondersteuning bij het geven van mantelzorg (% gebaseerd op ouderen die momenteel mantelzorg geven) * Behoefte aan % van ouderen die mantelzorg geven Informatie en advies 9,8 Vervanging 7,7 Emotionele ondersteuning 3,8 Ontspannende activiteiten 5,1 Belangenbehartiging 3,2 * meerdere antwoorden per persoon mogelijk Tabel 48: Percentage ouderen dat problemen heeft met vervoer 75-84 jaar 26,4
85-plus 44,4
Tabel 49: Gebruik van en behoefte aan hulpmiddelen of voorzieningen op het gebied van vervoer (%) 65-74 75-84 Totaal Man Vrouw P jaar jaar Gebruikt 29,8 20,2 36,7 0,00 12,5 38,4 Geen gebruik, wel behoefte 16,9 14,0 19,0 0,00 11,8 19,4
85-plus 70,9 29,1
Tabel 50: Percentage ouderen dat afgelopen jaar enige moeite of grote moeite heeft gehad met rondkomen 65-74 75-84 Totaal Man Vrouw P jaar jaar 85-plus Heeft moeite met rondkomen 14,0 13,5 14,3 0,41 16,0 11,8 12,1
Soms of altijd een probleem
Totaal 22,0
Man 14,3
Vrouw 27,4
P 0,00
65-74 jaar 12,8
opleiding laag 23,6
opleiding hoog 18,0
P 0,00 0,00
opleiding laag 38,4 19,4
opleiding hoog 70,9 29,1
P 0,00 0,00
P 0,00
opleiding laag 16,4
opleiding hoog 8,1
P 0,00
P 0,00
opleiding laag 58,3
opleiding hoog 42,4
P 0,00
P 0,00
P 0,00
Tabel 51: Percentage ouderen dat nu bezuinigt
Bezuinigt
Totaal 53,7
Man 50,6
Vrouw 56,0
P 0,00
65-74 jaar 56,8
75-84 jaar 51,9
85-plus 46,6
155
Tabel 52: Terreinen waarop wordt bezuinigd (% gebaseerd op aantal ouderen dat nu bezuinigt) * % van ouderen die internet gebruiken 30,4 Vakantie 22,9 Uitgaan/vrije tijdsbesteding Krant of andere abonnementen 21,7 Kleding 21,0 Stookkosten 15,6 15,8 Cadeautjes, verjaardagen 14,7 Telefoneren 11,5 Auto of kosten voor vervoer 5,5 Voeding 3,0 Huisvesting/reparaties aan de woning 2,3 Tandarts Bezoek andere medische voorzieningen
0,9
* meerdere antwoorden per persoon mogelijk Tabel 53: Percentage ouderen dat wel eens internet gebruikt
Gebruikt internet
Totaal 37,9
Man 50,9
Vrouw 28,7
P 0,00
65-74 jaar 53,0
75-84 jaar 27,3
85-plus 9,4
P 0,00
opleiding laag 27,8
opleiding hoog 61,2
P 0,00
Tabel 54: Activiteiten op internet (% gebaseerd op ouderen die internet gebruiken)* % van ouderen die internet gebruiken Email / chatten 69,3 Informatie zoeken 67,3 Informatie zoeken over gezondheid 19,1 Andere activiteiten 34,6 * meerdere antwoorden per persoon mogelijk
156
BIJLAGE 4 GEGEVENS PER GEMEENTE IN TABELVORM Gemeentegegevens bij hoofdstuk 4 (Achtergrondkenmerken, percentages) Leeftijdsgroep % 75+ binnen de groep 65+ Woont alleen Alleen AOW Lage opleiding
f
Nederlandse herkomst
65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
Bennebroek
Beverwijk
Bloemendaal
53,2
51,7
55,2
18,4 45,9 4,3 12,4 46,3 58,7 87,1 95,1
24,9 47,9 21,3 18,0 76,6 86,1 87,6 93,9
21,4 47,1 6,6 7,0 33,3 49,0 90,4 93,2
Haarlem 50,2 30,9 52,5 15,6 15,7 67,4 76,5 86,6 90,4
H-liede & Spaarnwoude
Heemskerk
Heemstede
Uitgeest
45,3
45,7
53,1
42,7
18,5 43,6 19,2 20,6 74,4 79,7 97,1 97,9
20,1 40,9 10,8 11,0 73,7 75,3 91,0 94,6
24,5 46,9 5,9 7,2 38,1 50,2 84,6 89,5
24,4 42,0 12,3 22,2 62,3 84,6 91,5 96,9
Velsen 52,2 23,8 50,9 15,4 16,0 74,5 79,1 90,4 95,9
Zandvoort
Totaal Kennemerland
51,9 23,8 57,9 17,0 22,1 68,6 69,3 87,3 90,1
50,7 25,8 49,6 14,1 14,7 65,5 73,1 88,3 92,6
Gegevens Haarlem en Velsen bij hoofdstuk 4 (Achtergrondkenmerken, percentages)
Haarlem totaal % 75+ binnen de groep 65+ Woont alleen Alleen AOW Lage opleiding
g
Nederlandse herkomst
f g
65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
50,2 30,9 52,5 15,6 15,7 67,4 76,5 86,6 90,4
Haarlem Noord
Haarlem Centrum Zuid-West
Haarlem Oost
Haarlem Schalkwijk
51,9
50,2
49,0
48,9
27,2 50,9 15,9 17,5 67,7 81,2 89,2 89,9
32,2 58,7 10,0 13,4 49,0 61,3 85,6 94,1
26,4 55,6 23,3 19,8 86,7 91,4 86,9 93,7
36,5 46,0 16,1 13,5 73,8 76,7 84,4 86,1
Velsen totaal 52,2 23,8 50,9 15,4 16,0 74,5 79,1 90,4 95,9
Velsen: IJmuiden en Velsen Noord
Velsen: Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid
51,7
52,7
26,3 53,2 18,8 19,4 87,3 89,6 90,0 96,0
20,6 48,3 10,8 11,9 58,1 66,4 91,1 95,8
Lager onderwijs, LBO, MAVO Lager onderwijs, LBO, MAVO
157
Gemeentegegevens bij hoofdstuk 5 (Lichamelijke gezondheid, percentages)
Matig/slecht ervaren gezondheid Overgewicht inclusief obesitas Extreem overgewicht (obesitas) Heeft Minichronische maal 1 h aandoening Minimaal 4 Licht of Belemmerd door sterk chronische Sterk i aandoening Afgelopen jaar gevallen
h i
Leeftijdsgroep 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
Bennebroek 16,1 32,0 51,0 48,2 10,8 8,3 77,0 86,7 16,1 22,2 45,3 62,7 9,4 17,2 22,4 29,9
Beverwijk 28,3 45,5 67,0 54,9 17,8 11,9 77,3 89,6 23,7 36,5 66,4 77,8 16,7 30,9 21,2 37,9
Bloemendaal 15,6 37,2 40,5 38,3 8,6 9,5 76,8 86,6 13,1 25,7 50,0 70,9 13,1 21,2 23,6 33,7
Haarlem 27,0 43,8 55,0 46,9 12,8 9,2 77,8 86,9 21,1 31,0 57,8 75,5 13,9 26,3 25,8 40,5
H-liede & Spaarnwoude 24,8 46,5 56,9 72,4 18,2 13,5 76,4 86,9 15,2 35,5 59,6 80,0 13,8 37,7 19,3 39,3
Heemskerk 24,7 48,7 56,1 60,2 13,8 15,6 74,8 89,6 18,3 36,1 54,8 80,1 12,8 32,1 22,0 27,9
Heemstede 19,7 35,2 44,6 44,2 7,8 8,7 78,8 87,0 18,6 28,4 59,2 74,6 8,5 21,8 19,6 37,1
Uitgeest 17,9 38,7 57,6 60,6 8,6 9,2 83,0 81,6 14,6 22,9 55,2 66,7 6,3 27,7 20,7 33,8
Velsen 21,9 35,6 56,4 55,2 14,8 11,6 77,0 85,3 19,1 31,1 57,1 74,2 16,0 29,1 21,4 33,0
Zandvoort 22,5 39,5 58,2 55,1 15,8 15,1 77,0 92,8 15,8 35,4 47,5 74,1 9,8 29,0 22,6 40,0
Totaal Kennemerland 24,0 41,1 55,1 50,8 13,2 10,9 77,4 87,4 19,4 31,4 57,1 75,1 13,3 27,2 23,0 36,5
al dan niet vastgesteld door arts van de ouderen met minimaal één chronische aandoening
158
Gegevens Haarlem en Velsen bij hoofdstuk 5 (Lichamelijke gezondheid, percentages)
Matig/slecht ervaren gezondheid Overgewicht inclusief obesitas Extreem overgewicht (obesitas) Heeft Minichronische maal 1 j aandoening Minimaal 4 Licht of Belemmerd door sterk chronische Sterk k aandoening Afgelopen jaar gevallen
j k
65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
Haarlem totaal 27,0 43,8 55,0 46,9 12,8 9,2 77,8 86,9 21,1 31,0 57,8 75,5 13,9 26,3 25,8 40,5
Haarlem Noord 25,7 43,0 57,9 42,3 11,8 7,2 76,4 84,5 22,3 32,9 59,1 78,4 17,3 30,7 23,6 43,7
Haarlem Centrum ZuidWest 20,3 40,9 46,5 49,2 12,1 12,7 75,5 84,5 17,4 25,5 54,0 72,3 7,3 21,3 27,6 32,0
Haarlem Oost 31,5 47,0 61,7 51,3 15,4 12,1 78,2 94,0 22,3 35,3 61,2 79,0 15,5 28,2 25,0 44,0
Haarlem Schalkwijk 32,2 45,7 55,8 48,9 13,4 7,1 81,6 88,2 22,6 31,4 58,6 72,6 15,0 24,7 27,5 42,9
Velsen totaal 21,9 35,6 56,4 55,2 14,8 11,6 77,0 85,3 19,1 31,1 57,1 74,2 16,0 29,1 21,4 33,0
Velsen: IJmuiden en Velsen Noord 25,1 41,0 62,1 58,7 19,2 13,8 76,0 85,2 20,6 32,4 56,2 78,2 16,3 33,3 19,6 31,2
Velsen: Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid 18,4 28,9 49,0 51,1 9,1 9,5 78,0 85,5 16,7 29,5 58,5 70,3 15,6 24,0 23,7 35,2
al dan niet vastgesteld door arts van de ouderen met minimaal één chronische aandoening
159
Gemeentegegevens bij hoofdstuk 6 (Psychische gezondheid, percentages)
Psychisch ongezond Probleem dag en nacht Slaapmiddelgebruik Matig/hoog risico op aanwezigheid angststoornis of depressie Voelt zich (zeer) ernstig eenzaam
Leeftijdsgroep 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
Bennebroek 12,8 17,8 20,1 19,3 20,8 22,5 30,8
65-74 75+
Beverwijk 20,4 16,5 25,8 16,9 17,7 26,0 40,3
Bloemendaal 11,6 16,4 17,7 18,6 17,9 24,2 28,2
Haarlem 16,3 21,2 22,5 24,2 16,9 22,8 34,4
34,7
42,9
37,5
48,7
3,9 9,1
14,0 7,1
4,3 8,4
8,3 10,2
H-liede & Spaarnwoude 19,5 20,3 25,9 22,2 20,0 24,4 34,2
Heemskerk 10,5 24,4 17,0 24,3 17,8 19,9 33,6
Heemstede 10,3 15,1 17,7 19,6 17,9 25,1 27,4
Uitgeest 11,2 18,4 16,6 14,6 13,4 24,0 28,8
Velsen 16,0 18,7 17,4 20,0 16,3 20,6 32,8
Zandvoort 15,2 19,3 14,1 21,7 19,3 31,3 23,4
Totaal Kennemerland 15,0 19,4 20,1 21,5 17,3 23,3 32,8
49,2
49,5
39,0
37,3
35,9
49,0
43,6
5,0 11,4
4,7 9,4
6,2 4,1
4,9 7,1
6,3 8,5
7,3 8,4
7,4 8,7
Gegevens Haarlem en Velsen bij hoofdstuk 6 (Psychische gezondheid, percentages)
Psychisch ongezond Probleem dag en nacht Slaapmiddelgebruik Matig/hoog risico op aanwezigheid angststoornis of depressie Voelt zich (zeer) ernstig eenzaam
65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
Haarlem totaal 16,3 21,2 22,5 24,2 16,9 22,8 34,4
Haarlem Noord 13,5 19,3 23,7 22,5 18,4 21,8 30,8
Haarlem Centrum Zuid-West 15,7 21,9 21,4 31,9 12,6 22,0 30,2
Haarlem Oost 15,6 24,4 17,5 17,9 18,4 27,4 34,1
Haarlem Schalkwijk 20,8 21,3 24,9 21,9 18,8 22,3 42,7
Velsen totaal 16,0 18,7 17,4 20,0 16,3 20,6 32,8
Velsen: IJmuiden en Velsen Noord 19,1 20,6 18,8 20,7 18,6 24,2 36,5
Velsen: Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid 11,7 16,7 16,1 18,9 13,1 16,4 27,9
48,7
51,8
45,2
48,4
48,1
35,9
38,6
32,7
8,3 10,2
6,4 9,7
5,8 12,7
5,2 11,7
14,6 7,9
6,3 8,5
8,8 8,5
3,0 8,8
160
Gemeentegegevens bij hoofdstuk 7 (Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen, percentages)
Beperkt in ADL
Hulpbehoefte bij
Afgelopen jaar contact met
l
persoonlijke verzorging huishoudelijke taken huisarts medisch specialist fysio/ergotherapeut Thuiszorg
Afgelopen jaar griepprik gehad Ontvangt momenteel mantelzorg Contact ja gehad met / nee, wel gebruik behoefte gemaakt nee, niet van nodig Centraal nooit van m Loket : gehoord Maakt gebruik van minimaal één ouderenvoorziening
l
Leeftijdsgroep 65-74 75+ 65-74
Bennebroek 4,9 20,1 ,6
Beverwijk 10,4 32,2 4,1
Bloemendaal 4,8 18,0 1,2
Haarlem 8,3 27,1 2,7
H-liede & Spaarnwoude 9,0 27,2 ,6
Heemskerk 10,4 25,4 2,9
Heemstede 5,9 19,3 ,5
Uitgeest 5,3 23,6 2,0
Velsen 10,4 22,6 2,4
Zandvoort 6,5 26,1 3,2
Totaal Kennemerland 8,5 25,0 2,4
75+
4,0
10,2
3,1
7,2
10,5
7,9
2,3
6,3
5,8
8,9
6,6
65-74
3,7
7,1
3,6
6,5
4,8
4,6
4,5
2,5
5,1
4,9
5,5
75+
7,8
12,9
10,3
14,1
16,4
11,6
13,6
9,5
9,9
16,7
12,6
65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74
84,6 90,7 55,3 65,0 34,0 33,1 5,0 25,8 64,6 86,5 3,7 21,5 11,8 22,3 ,6 4,0 59,6 52,6 28,0 21,1 50,3
81,3 89,7 57,0 61,4 25,6 29,8 6,2 36,3 72,6 84,1 6,2 25,8 14,0 23,8 3,5 9,2 53,0 38,3 29,5 28,6 48,5
87,4 93,2 62,9 63,1 31,1 41,7 3,6 20,2 59,0 73,9 4,2 19,3 24,1 43,0 1,8 4,0 57,8 45,5 16,3 7,5 44,0
82,8 89,6 53,9 62,4 32,2 35,2 7,2 27,9 65,8 80,3 5,3 21,5 13,4 26,9 3,8 6,4 56,7 46,5 26,0 20,1 53,3
87,6 92,1 51,8 69,1 28,4 36,7 7,1 31,2 69,5 88,2 4,9 29,2 16,3 32,8 3,6 3,7 52,4 43,3 27,7 20,1 48,2
82,8 92,6 50,8 60,7 26,7 23,2 5,0 33,0 75,4 83,9 8,8 19,9 12,0 29,0 1,7 4,0 71,4 57,5 14,9 9,5 56,6
83,2 93,4 61,0 66,8 34,8 39,4 4,0 23,9 59,3 74,4 5,0 19,6 17,0 40,8 ,5 5,0 69,0 47,2 13,5 6,9 48,5
82,5 89,2 51,2 59,6 25,5 28,3 6,6 22,8 55,3 75,5 5,3 22,6 16,0 31,6 3,3 5,9 67,5 53,9 13,2 8,6 50,2
83,6 90,4 59,2 62,3 27,6 25,8 7,8 27,1 71,1 83,8 7,3 21,2 13,3 19,7 2,2 4,9 50,4 40,6 34,2 34,8 50,4
87,7 88,1 52,4 64,5 35,1 31,5 3,8 31,5 66,1 82,4 4,4 32,1 16,8 37,7 2,7 7,5 63,8 44,7 16,8 10,1 46,5
83,4 90,6 55,7 62,8 30,3 32,2 6,2 28,3 67,3 80,9 6,0 22,0 14,5 28,5 2,7 5,9 58,7 45,8 24,1 19,9 51,3
75+
78,5
66,5
76,1
75,7
66,7
71,9
74,2
75,0
69,5
72,2
72,9
Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen De naam van dit Loket kan per gemeente verschillen, zie hiervoor de toelichting bij vraag 28 (vragenlijst, bijlage 2)
m
161
Gegevens Haarlem en Velsen bij hoofdstuk 7 (Zelfredzaamheid en gebruik van voorzieningen, percentages)
Beperkt in ADL Hulpbehoefte bij
n
persoonlijke verzorging huishoudelijke taken huisarts
Afgelopen jaar contact met
medisch specialist fysio/ergotherapeut Thuiszorg
Afgelopen jaar griepprik gehad Ontvangt momenteel mantelzorg ja Contact gehad met / gebruik gemaakt van Centraal o Loket :
nee, wel behoefte nee, niet nodig
nooit van gehoord Maakt gebruik van minimaal één ouderenvoorziening
n o
65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
Haarlem totaal 8,3 27,1 2,7 7,2 6,5 14,1 82,8 89,6 53,9 62,4 32,2 35,2 7,2 27,9 65,8 80,3 5,3 21,5 13,4 26,9 3,8 6,4 56,7 46,5 26,0 20,1 53,3 75,7
Haarlem Noord 6,9 24,3 2,0 8,9 5,0 17,2 84,3 87,2 52,9 61,3 30,7 34,0 4,5 26,7 65,8 81,6 5,1 22,5 12,4 18,5 3,5 12,0 55,7 43,1 28,4 26,4 50,0 74,1
Haarlem Centrum ZuidWest 5,0 26,2 1,5 4,2 2,1 12,1 81,3 88,2 47,2 57,1 30,1 36,6 3,6 29,4 59,8 81,3 3,0 19,1 5,5 19,0 2,5 1,0 58,3 55,9 33,7 24,1 44,9 73,1
Haarlem Oost 12,8 34,1 3,4 10,0 9,1 16,1 78,9 91,4 55,9 64,3 32,6 36,7 8,3 34,3 68,9 82,8 6,9 26,8 15,5 22,4 3,4 8,2 51,7 48,2 29,3 21,2 62,6 82,7
Haarlem Schalkwijk 10,8 27,5 4,4 6,7 10,7 10,6 85,0 93,1 60,5 68,2 35,4 34,7 12,4 24,4 69,4 75,8 6,8 19,0 21,1 49,0 5,7 3,6 59,3 40,3 13,9 7,1 60,0 76,8
Velsen totaal 10,4 22,6 2,4 5,8 5,1 9,9 83,6 90,4 59,2 62,3 27,6 25,8 7,8 27,1 71,1 83,8 7,3 21,2 13,3 19,7 2,2 4,9 50,4 40,6 34,2 34,8 50,4 69,5
Velsen: IJmuiden en Velsen Noord 12,0 26,7 3,5 7,3 5,5 10,4 83,2 91,4 56,8 59,7 22,6 24,1 8,7 28,8 72,8 87,3 8,0 23,2 15,7 17,6 2,5 4,6 50,0 43,1 31,9 34,7 52,5 71,4
Velsen: Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid 8,5 18,0 ,9 4,4 4,3 9,3 84,0 89,5 62,3 65,5 34,4 27,8 6,6 25,0 68,7 79,7 6,6 18,8 10,4 22,3 1,9 5,2 50,7 37,6 37,0 34,9 48,1 67,0
Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen De naam van dit Loket kan per gemeente verschillen, zie hiervoor de toelichting bij vraag 28 (vragenlijst, bijlage 2)
162
Gemeentegegevens bij hoofdstuk 8 (Leefstijl, percentages)
Rookt Drinkt excessief Voldoet niet aan beweegnorm:
in zomer in winter
Leeftijdsgroep 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
Bennebroek 15,9 9,9 6,6 4,5 34,2 44,8 43,9 58,1
Beverwijk 21,2 10,6 3,6 2,5 39,5 54,8 52,3 61,9
Bloemendaal 20,6 10,8 10,1 1,6 34,0 49,5 46,5 57,8
Haarlem 20,6 13,5 5,7 2,0 36,3 51,8 49,7 63,2
H-liede & Spaarnwoude 22,6 7,2 4,4 3,0 46,9 62,6 60,5 68,2
Heemskerk 16,7 8,5 2,6 2,1 42,0 50,0 54,9 62,3
Heemstede 16,9 10,1 4,6 4,3 35,9 42,7 46,4 55,6
Uitgeest 19,1 15,9 4,9 3,6 32,7 50,7 50,5 69,6
Velsen 18,5 11,0 5,0 3,3 37,4 48,7 50,8 59,9
Zandvoort 19,4 14,4 7,1 3,7 27,3 53,3 41,3 61,7
Totaal Kennemerland 19,3 11,8 5,2 2,6 36,8 50,4 49,9 61,3
Gegevens Haarlem en Velsen bij hoofdstuk 8 (Leefstijl, percentages)
Rookt Drinkt excessief Voldoet niet aan beweegnorm:
in zomer in winter
65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
Haarlem totaal 20,6 13,5 5,7 2,0 36,3 51,8 49,7 63,2
Haarlem Noord 22,6 14,0 3,6 3,0 36,5 50,0 50,3 64,2
Haarlem Centrum Zuid-West 18,5 13,0 7,8 1,1 26,6 48,9 38,5 60,3
Haarlem Oost 23,0 16,0 6,0 ,6 45,6 63,6 61,8 72,7
Haarlem Schalkwijk 18,8 12,1 5,9 2,1 40,0 50,5 53,4 59,6
Velsen totaal 18,5 11,0 5,0 3,3 37,4 48,7 50,8 59,9
Velsen: IJmuiden en Velsen Noord 18,8 12,1 3,6 3,9 43,4 51,0 56,4 61,2
Velsen: Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid 17,8 9,9 6,9 2,7 29,9 45,9 43,9 58,4
163
Gemeentegegevens bij hoofdstuk 9 (Woning en woonomgeving, percentages)
Gemiddeld rapportcijfer woning Heeft behoefte aan nog minimaal één aanpassing aan woning Voelt zich overdag vaak/soms onveilig ‟s avonds /‟s nachts Ontevreden over woonomgeving lawaai Soms/ vaak vuil hinder van stank
Leeftijdsgroep 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
Bennebroek 8,81 8,51 9,3
Beverwijk 8,59 8,48 27,6
Bloemendaal 8,80 8,71 15,2
14,7
34,6
24,7
3,1 3,5 10,7 11,9 3,1 2,2 26,1 30,7 9,8 8,3 9,9
10,3 7,5 15,7 13,6 2,5 2,8 51,3 39,0 44,2 25,7 26,9
1,8 8,0 9,1 16,3 1,2 0 37,9 28,5 16,8 5,1 10,5
27,0 10,0 12,2 18,3 19,1 5,0 2,3 46,9 36,8 46,4 34,0 17,8
8,2
21,6
5,6
15,5
Haarlem 8,36 8,40 20,4
H-liede & Spaarnwoude 8,56 8,44 20,1
Heemskerk 8,46 8,54 19,5
Heemstede 8,74 8,80 11,6
Uitgeest 8,64 8,57 14,1
Velsen 8,43 8,59 20,4
31,3
26,5
25,2
24,5
6,1 10,5 11,7 18,6 3,6 3,0 80,4 63,6 37,2 30,6 25,5
7,1 12,4 18,9 19,0 2,9 3,5 33,3 34,5 17,9 21,5 13,1
3,1 9,5 8,6 12,9 0 1,3 34,0 30,9 17,2 16,0 10,7
5,8 5,6 12,3 14,2 ,9 ,6 56,2 31,7 14,8 6,8 10,8
25,6 5,7 6,3 11,4 13,8 1,7 1,1 48,8 33,7 35,6 23,4 32,3
26,8
13,2
11,3
9,0
16,0
Zandvoort 8,48 8,38 15,8 26,0 3,9 3,1 9,3 10,4 1,1 1,0 46,1 25,2 35,1 17,6 18,7 15,0
Totaal Kennemerland 8,49 8,52 19,3 26,8 7,2 9,3 14,8 16,0 2,9 1,9 44,7 34,7 34,6 24,5 19,4 14,8
164
Gegevens Haarlem en Velsen bij hoofdstuk 9 (Woning en woonomgeving, percentages)
Gemiddeld rapportcijfer woning Heeft behoefte aan nog minimaal één aanpassing aan woning Voelt zich overdag vaak/soms onveilig ‟s avonds /‟s nachts Ontevreden over woonomgeving lawaai Soms/ vaak vuil hinder van stank
Haarlem Oost 8,33 8,54 22,3
Haarlem Schalkwijk 8,21 8,16 21,9
Velsen totaal 8,43 8,59 20,4
Velsen: IJmuiden en Velsen Noord 8,21 8,42 23,4
Velsen: Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid 8,71 8,78 16,5
21,2
25,4
29,2
25,6
28,2
22,4
7,9 9,2 12,8 15,3 2,5 1,4 43,7 35,8 46,0 28,9 15,3
7,7 13,5 14,4 20,0 3,0 1,1 50,0 35,2 36,1 28,5 16,9
12,0 18,8 21,2 25,5 6,6 2,9 46,8 44,9 56,7 41,0 20,7
13,8 11,6 27,2 19,8 9,4 4,0 47,8 36,1 51,0 43,2 20,7
5,7 6,3 11,4 13,8 1,7 1,1 48,8 33,7 35,6 23,4 32,3
5,5 6,3 12,2 14,4 2,4 1,8 49,4 36,4 47,0 32,9 43,6
5,8 6,3 10,6 13,3 ,5 ,4 47,8 30,8 20,6 11,5 17,0
14,8
10,9
26,2
15,9
16,0
22,7
8,4
Haarlem Noord 8,45 8,42 24,6
Haarlem Centrum ZuidWest 8,43 8,52 12,7
27,0
30,0
65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74
10,0 12,2 18,3 19,1 5,0 2,3 46,9 36,8 46,4 34,0 17,8
75+
15,5
65-74 75+ 65-74
Haarlem totaal 8,36 8,40 20,4
75+
165
Gemeentegegevens bij hoofdstuk 10 (Sociale omgeving, percentages) LeefBenneBloementijdsBeverwijk broek daal groep Neemt (bijna) nooit deel 65-74 22,5 41,6 31,5 aan activiteiten in 75+ 42,0 54,8 52,0 verenigingsverband Doet (bijna) nooit 65-74 51,6 70,8 54,9 vrijwilligerswerk 75+ 80,8 85,2 79,9 Ervaart belemmeringen 65-74 16,6 26,7 17,7 voor deelname 75+ 40,6 45,4 37,7 activiteiten buitenshuis Afgelopen jaar 65-74 14,1 13,0 13,6 mantelzorg gegeven 75+ 7,9 4,4 11,9 (Wel eens) problemen 65-74 11,5 12,9 6,2 met vervoer 75+ 25,9 31,2 25,4 Behoefte aan 65-74 4,5 15,2 9,3 hulpmiddel/voorziening 75+ 21,0 21,1 15,9 op gebied van vervoer Afgelopen jaar moeite 65-74 6,7 16,9 10,2 om rond te komen van 75+ 4,9 13,7 9,3 inkomen Bezuinigt nu 65-74 42,3 60,8 43,9 75+ 30,7 48,5 46,7 Gebruikt wel eens 65-74 64,7 45,6 67,1 internet 75+ 31,8 18,6 31,0
36,4
30,8
37,5
44,9
44,3
Totaal Kennemerland 41,4
56,8
50,0
45,5
45,1
46,0
50,6
58,4
52,4
67,4 81,4 31,4
54,6 78,8 27,7
64,9 79,4 23,3
56,1 79,3 20,5
63,8 75,7 19,0
65,5 79,3 25,2
67,4 83,5 18,1
64,8 80,9 25,9
45,2
39,4
37,4
38,4
35,0
37,4
43,5
41,5
14,0 8,2 15,5 36,9 12,8
11,7 13,0 15,6 25,8 12,3
12,6 12,4 11,5 28,6 14,6
17,5 7,8 12,4 26,2 6,7
11,7 9,8 7,5 24,3 10,1
10,8 10,1 11,6 26,7 10,8
11,0 8,0 8,7 36,4 9,2
13,2 8,8 12,8 31,3 11,8
22,4
29,6
26,4
23,6
14,5
21,2
22,0
22,0
18,8
16,1
12,3
11,9
11,4
18,1
15,4
16,0
14,9
15,8
8,5
7,9
7,0
9,2
17,9
11,9
61,9 57,4 50,7 18,1
58,6 54,8 44,9 20,8
54,0 44,2 54,7 23,8
47,3 47,0 69,2 31,9
57,1 47,0 52,2 29,1
56,4 45,5 47,5 21,6
54,9 55,2 53,8 27,0
56,8 50,5 53,0 22,5
Haarlem 46,7
H-liede & Spaarnwoude 30,5
Heemskerk
Heemstede
Uitgeest
Velsen
Zandvoort
166
Gegevens Haarlem en Velsen bij hoofdstuk 10 (Sociale omgeving, percentages)
Neemt (bijna) nooit deel aan activiteiten in verenigingsverband Doet (bijna) nooit vrijwilligerswerk Ervaart belemmeringen voor deelname activiteiten buitenshuis Afgelopen jaar mantelzorg gegeven (Wel eens) problemen met vervoer Behoefte aan hulpmiddel/voorziening op gebied van vervoer Afgelopen jaar moeite om rond te komen van inkomen Bezuinigt nu Gebruikt wel eens internet
65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+ 65-74 75+
Haarlem totaal 46,7 56,8 67,4 81,4 31,4 45,2 14,0 8,2 15,5 36,9 12,8 22,4 18,8 14,9 61,9 57,4 50,7 18,1
Haarlem Noord 44,9 53,9 66,5 79,5 32,1 44,3 17,3 8,6 12,7 39,6 13,1 20,6 17,8 19,4 63,4 56,6 49,2 16,9
Haarlem Centrum ZuidWest 49,7 61,3 62,8 82,6 26,8 48,1 12,4 4,4 14,7 37,6 8,3 22,1 14,9 8,9 50,0 55,5 62,1 15,6
Haarlem Oost 45,8 50,9 75,6 83,1 35,8 48,1 8,0 8,8 14,4 34,4 12,9 26,8 19,9 14,1 69,4 61,4 46,4 15,5
Haarlem Schalkwijk 46,4 59,2 68,1 81,2 32,5 41,9 15,4 11,3 20,2 33,9 16,7 22,9 23,1 15,3 67,2 57,8 44,2 24,3
Velsen totaal 44,9 50,6 65,5 79,3 25,2 37,4 10,8 10,1 11,6 26,7 10,8 21,2 18,1 9,2 56,4 45,5 47,5 21,6
Velsen: IJmuiden en Velsen Noord 50,2 57,1 67,0 82,3 28,7 38,0 6,2 5,9 14,1 26,3 13,2 22,2 23,0 10,9 62,1 46,3 36,5 12,9
Velsen: Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid 38,0 42,8 63,7 75,5 20,5 36,6 16,7 14,7 8,3 27,2 7,9 20,0 11,6 7,2 49,3 44,5 61,6 32,0
167
BIJLAGE 5 OUDERENVOORZIENINGEN PER GEMEENTE Gemeente Bennebroek: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt niet, Gebruikt wel behoefte 10,1 2,4 Maaltijdvoorziening aan huis 2,7 1,8 Open eettafel 11,5 4,5 Ouderenvervoer 2,2 1,5 Ouderenbezoekdienst 0,6 0,9 WonenPlus 36,8 1,8 Service paspoort 0,9 0,3 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 0,6 1,8 Telefooncirkel 1,8 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 22,3 2,1 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 1,8 3,4 Buurthuis 27,5 1,5 Ouderenbond 1,8 0,3 Dagopvang/dagverzorging 18,5 4,9 Sport of bewegingsactiviteiten 1,8 2,1 Boodschappenservice 18,0 2,7 Personenalarmering 14,9 6,0 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 5,5 1,8 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 3,7 1,9 Wijksteunpunt / dienstencentrum 7,8 13,2 Tuin onderhoud 5,2 13,3 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
85,7 92,5 82,5 94,2 72,4 50,2 70,2 86,9 94,2 74,0 91,2 69,6 95,4 75,1 92,4 73,1 77,3 88,1 87,6 76,6 78,5
1,8 3,0 1,5 2,2 26,1 11,2 28,5 10,7 4,0 1,5 3,7 1,5 2,5 1,5 3,6 6,3 1,8 4,6 6,8 2,4 3,0
168
Gemeente Beverwijk: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt 5,6 Maaltijdvoorziening aan huis 2,8 Open eettafel 14,6 Ouderenvervoer 2,3 Ouderenbezoekdienst 2,4 WonenPlus 11,7 Service paspoort 2,1 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 1,3 Telefooncirkel 1,8 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 11,5 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 11,5 Buurthuis 25,8 Ouderenbond 2,6 Dagopvang/dagverzorging 9,9 Sport of bewegingsactiviteiten 1,0 Boodschappenservice 7,8 Personenalarmering 22,4 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 2,4 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 4,7 Wijksteunpunt / dienstencentrum 3,9 Tuin onderhoud 5,7 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, wel behoefte
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
2,3 2,6 8,0 5,1 1,9 2,1 2,4 1,8 2,1 5,6 3,4 4,5 1,6 5,7 3,1 3,1 8,7 7,6 4,2 10,9 13,0
90,4 89,9 74,6 84,9 63,9 55,3 65,6 88,1 90,8 81,3 83,6 67,7 92,7 81,8 90,7 81,5 67,1 81,7 84,3 82,1 76,9
1,8 4,7 2,8 7,7 31,8 30,9 29,9 8,8 5,2 1,5 1,6 2,0 3,1 2,6 5,2 7,6 1,8 8,4 6,8 3,1 4,4
169
Gemeente Bloemendaal: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt niet, Gebruikt wel behoefte 3,1 1,7 Maaltijdvoorziening aan huis 6,0 2,6 Open eettafel 9,5 4,9 Ouderenvervoer 0,9 0,9 Ouderenbezoekdienst 22,0 3,8 WonenPlus 39,7 2,3 Service paspoort 0,6 0,3 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 0,3 0,3 Telefooncirkel 0,9 0,3 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 11,1 4,1 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 7,1 2,7 Buurthuis 13,2 2,4 Ouderenbond 1,2 0,3 Dagopvang/dagverzorging 10,4 6,2 Sport of bewegingsactiviteiten 1,7 2,0 Boodschappenservice 11,0 4,6 Personenalarmering 15,1 2,0 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 5,0 3,5 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 3,3 3,3 Wijksteunpunt / dienstencentrum 9,3 10,8 Tuin onderhoud 10,0 8,6 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
93,2 89,1 83,9 94,0 62,6 47,5 73,6 91,5 95,0 83,4 88,5 81,5 97,1 82,0 93,6 81,2 81,5 87,4 87,8 78,2 79,6
2,0 2,3 1,7 4,2 11,6 10,4 25,5 7,9 3,8 1,5 1,8 2,9 1,5 1,5 2,6 3,2 1,4 4,1 5,7 1,7 1,8
170
Gemeente Haarlem totaal: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt niet, Gebruikt wel behoefte 4,9 2,3 Maaltijdvoorziening aan huis 3,7 2,8 Open eettafel 16,6 6,4 Ouderenvervoer 2,2 3,1 Ouderenbezoekdienst 1,1 3,0 WonenPlus 39,9 3,7 Service paspoort 1,8 1,1 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 0,9 1,8 Telefooncirkel 1,0 1,2 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 10,2 5,7 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 5,3 3,2 Buurthuis 25,2 3,9 Ouderenbond 3,7 1,4 Dagopvang/dagverzorging 12,4 7,7 Sport of bewegingsactiviteiten 2,1 3,7 Boodschappenservice 7,2 3,6 Personenalarmering 21,3 7,7 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 1,6 4,1 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 4,5 4,6 Wijksteunpunt / dienstencentrum 5,4 9,8 Tuin onderhoud 6,2 13,1 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
91,3 90,5 75,4 89,3 64,7 43,8 69,5 87,5 92,9 81,1 88,4 67,8 92,3 77,2 90,1 82,9 69,0 86,3 86,3 82,4 77,0
1,5 3,0 1,5 5,4 31,3 12,6 27,7 9,7 4,9 3,0 3,1 3,1 2,6 2,7 4,1 6,3 2,1 8,0 4,7 2,4 3,6
171
Haarlem Noord: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt 5,4 Maaltijdvoorziening aan huis 3,0 Open eettafel 14,8 Ouderenvervoer 2,5 Ouderenbezoekdienst 1,0 WonenPlus 37,9 Service paspoort 2,1 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 0,8 Telefooncirkel 1,8 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 7,2 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 4,0 Buurthuis 24,6 Ouderenbond 4,8 Dagopvang/dagverzorging 10,6 Sport of bewegingsactiviteiten 1,8 Boodschappenservice 6,6 Personenalarmering 20,1 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 0,5 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 2,5 Wijksteunpunt / dienstencentrum 6,8 Tuin onderhoud 5,6 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, wel behoefte
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
1,7 3,0 6,0 4,1 3,9 4,3 0,8 1,8 0,8 4,3 4,3 3,8 1,0 8,1 3,0 3,0 7,6 3,3 5,8 13,4 15,5
90,9 88,9 76,8 88,9 65,6 44,7 69,4 88,6 92,2 84,4 88,0 68,1 91,2 78,0 89,9 84,3 70,0 87,0 85,9 77,0 74,0
2,0 5,0 2,5 4,6 29,4 13,1 27,8 8,9 5,3 4,1 3,8 3,5 3,0 3,3 5,3 6,1 2,2 9,3 5,8 2,8 4,8
172
Haarlem Centrum Zuid-West: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt niet, Gebruikt wel behoefte 6,3 1,8 Maaltijdvoorziening aan huis 4,0 2,7 Open eettafel 15,2 6,5 Ouderenvervoer 2,4 1,9 Ouderenbezoekdienst 0,3 2,7 WonenPlus 37,1 2,9 Service paspoort 1,9 0,3 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 1,3 1,6 Telefooncirkel 0,5 0,5 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 9,7 4,2 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 4,1 1,4 Buurthuis 20,7 2,8 Ouderenbond 2,4 0,8 Dagopvang/dagverzorging 10,4 7,4 Sport of bewegingsactiviteiten 3,4 3,4 Boodschappenservice 8,6 2,7 Personenalarmering 21,2 4,8 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 1,6 2,9 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 3,8 2,2 Wijksteunpunt / dienstencentrum 8,3 7,5 Tuin onderhoud 7,8 11,2 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
91,6 91,8 77,8 89,8 68,2 46,6 70,9 89,0 95,4 83,5 91,9 73,8 94,6 79,8 89,8 82,7 72,5 89,1 89,4 82,6 78,3
0,3 1,6 0,5 5,9 28,8 13,4 27,0 8,0 3,5 2,6 2,7 2,6 2,2 2,4 3,4 5,9 1,6 6,4 4,6 1,6 2,7
173
Haarlem Oost: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt 4,0 Maaltijdvoorziening aan huis 5,4 Open eettafel 18,5 Ouderenvervoer 1,6 Ouderenbezoekdienst 2,4 WonenPlus 41,2 Service paspoort 1,6 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 0,6 Telefooncirkel 0,3 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 14,5 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 9,5 Buurthuis 31,0 Ouderenbond 4,2 Dagopvang/dagverzorging 17,2 Sport of bewegingsactiviteiten 1,9 Boodschappenservice 8,9 Personenalarmering 23,7 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 3,2 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 4,8 Wijksteunpunt / dienstencentrum 3,1 Tuin onderhoud 6,4 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, wel behoefte
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
2,7 2,5 7,0 3,8 2,7 2,8 2,9 3,2 2,6 7,1 5,1 4,1 3,8 6,9 4,5 6,3 10,8 4,1 2,9 6,3 8,7
91,8 89,6 73,6 89,3 63,4 41,5 69,7 82,1 92,0 76,2 83,2 62,3 89,5 73,8 90,1 78,1 63,1 86,1 88,2 88,1 82,3
1,5 2,5 0,9 5,4 31,5 14,6 25,7 14,1 5,1 2,3 2,2 2,5 2,6 2,2 3,5 6,7 2,5 6,6 4,2 2,5 2,6
174
Haarlem Schalkwijk: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt 3,3 Maaltijdvoorziening aan huis 3,4 Open eettafel 19,4 Ouderenvervoer 1,8 Ouderenbezoekdienst 1,3 WonenPlus 44,6 Service paspoort 1,3 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 0,8 Telefooncirkel 1,1 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 12,2 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 5,8 Buurthuis 27,3 Ouderenbond 3,2 Dagopvang/dagverzorging 14,3 Sport of bewegingsactiviteiten 1,6 Boodschappenservice 5,7 Personenalarmering 21,5 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 1,8 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 7,7 Wijksteunpunt / dienstencentrum 2,1 Tuin onderhoud 5,5 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, wel behoefte
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
3,3 2,8 6,5 2,6 2,2 4,1 1,3 1,6 1,8 8,1 2,6 5,1 1,3 7,8 4,4 3,6 9,1 6,6 6,4 9,2 14,4
91,3 92,0 72,3 89,5 60,6 41,1 68,3 87,7 91,6 77,1 88,5 64,0 92,9 75,3 90,4 84,1 67,1 82,9 82,5 86,1 76,7
2,0 1,8 1,8 6,0 35,8 10,2 29,1 9,9 5,5 2,6 3,1 3,6 2,6 2,6 3,6 6,5 2,3 8,7 3,4 2,6 3,4
175
Gemeente Haarlemmerliede & Spaarnwoude: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt niet, Gebruikt niet, Gebruikt wel behoefte geen behoefte 2,7 2,4 93,9 Maaltijdvoorziening aan huis 5,8 88,0 Open eettafel 11,2 7,3 79,4 Ouderenvervoer 1,7 3,5 90,6 Ouderenbezoekdienst 0,4 1,4 68,7 WonenPlus 14,8 1,4 56,3 Service paspoort 1,1 68,5 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 3,5 86,4 Telefooncirkel 2,1 91,2 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 14,7 3,1 79,7 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 13,4 1,8 81,0 Buurthuis 24,3 3,1 69,1 Ouderenbond 1,4 1,4 95,4 Dagopvang/dagverzorging 10,8 9,4 78,0 Sport of bewegingsactiviteiten 1,0 2,1 93,1 Boodschappenservice 6,3 3,1 84,7 Personenalarmering 14,9 5,9 77,2 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 1,4 3,8 88,5 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 5,7 3,9 83,3 Wijksteunpunt / dienstencentrum 4,8 11,7 78,3 Tuin onderhoud 3,1 12,7 79,0 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Nooit van gehoord 1,0 6,2 2,1 4,2 29,6 27,5 30,5 10,1 6,7 2,4 3,9 3,5 1,8 1,7 3,8 5,9 2,1 6,3 7,1 5,2 5,2
176
Gemeente Heemskerk: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt niet, Gebruikt wel behoefte 3,7 1,4 Maaltijdvoorziening aan huis 3,4 1,4 Open eettafel 9,8 6,7 Ouderenvervoer 1,4 3,4 Ouderenbezoekdienst 2,2 3,2 WonenPlus 6,8 1,5 Service paspoort 0,5 1,4 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 1,4 1,4 Telefooncirkel 1,2 1,2 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 17,8 3,6 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 18,3 1,7 Buurthuis 41,8 1,7 Ouderenbond 2,2 1,5 Dagopvang/dagverzorging 14,6 4,1 Sport of bewegingsactiviteiten 0,5 1,7 Boodschappenservice 6,3 4,8 Personenalarmering 16,0 4,7 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 1,7 2,7 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 2,9 3,4 Wijksteunpunt / dienstencentrum 3,6 6,3 Tuin onderhoud 2,7 8,9 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
94,2 92,8 83,3 90,9 78,6 67,1 76,4 93,1 95,8 78,1 78,8 56,0 94,7 79,7 96,6 86,4 78,5 92,0 90,5 88,0 86,0
0,7 2,4 0,2 4,3 16,0 24,6 21,6 4,1 1,7 0,5 1,2 0,5 1,7 1,7 1,2 2,4 0,7 3,6 3,2 2,2 2,4
177
Gemeente Heemstede: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt niet, Gebruikt wel behoefte 6,1 1,2 Maaltijdvoorziening aan huis 4,1 2,0 Open eettafel 9,2 7,2 Ouderenvervoer 1,7 0,7 Ouderenbezoekdienst 1,0 1,3 WonenPlus 36,3 1,9 Service paspoort 1,0 0,2 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 1,5 1,5 Telefooncirkel 1,5 0,3 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 11,1 4,4 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 5,3 1,5 Buurthuis 18,3 3,0 Ouderenbond 1,5 0,5 Dagopvang/dagverzorging 16,0 7,9 Sport of bewegingsactiviteiten 1,5 3,7 Boodschappenservice 10,4 2,2 Personenalarmering 13,2 3,4 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 0,7 3,7 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 3,7 2,2 Wijksteunpunt / dienstencentrum 6,0 11,7 Tuin onderhoud 3,6 13,1 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, geen behoefte 91,8 92,9 82,7 92,3 65,9 44,3 66,6 87,9 93,4 82,8 90,5 77,0 97,0 74,1 92,4 83,4 82,2 90,0 89,3 80,8 79,6
Nooit van gehoord 1,0 1,0 1,0 5,2 31,8 17,5 32,2 9,1 4,8 1,7 2,8 1,7 1,0 2,0 2,4 4,0 1,2 5,6 4,7 1,5 3,6
178
Gemeente Uitgeest: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt 4,2 Maaltijdvoorziening aan huis 2,0 Open eettafel 6,9 Ouderenvervoer 0,9 Ouderenbezoekdienst 0,6 WonenPlus 9,2 Service paspoort 0,6 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 0,9 Telefooncirkel 0,3 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 24,4 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 18,9 Buurthuis 30,0 Ouderenbond 1,4 Dagopvang/dagverzorging 15,0 Sport of bewegingsactiviteiten Boodschappenservice 6,2 Personenalarmering 18,9 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 1,4 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 8,3 Wijksteunpunt / dienstencentrum 4,7 Tuin onderhoud 1,4 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, wel behoefte
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
1,7 1,7 6,4 3,1 1,7 1,7 0,9 0,6 1,4 1,4 2,3 1,4 0,6 3,4 1,7 2,5 5,3 3,1 3,4 10,3 6,5
91,6 91,2 85,0 92,0 70,7 59,8 70,4 91,2 93,9 71,7 77,2 67,7 96,0 80,5 96,6 85,6 74,7 88,3 86,0 82,4 89,5
2,5 5,1 1,7 4,0 27,1 29,3 28,2 7,4 4,3 2,5 1,7 0,8 2,0 1,1 1,7 5,6 1,1 7,1 2,3 2,5 2,5
179
Gemeente Velsen totaal: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt niet, Gebruikt wel behoefte 5,0 1,0 Maaltijdvoorziening aan huis 5,8 2,5 Open eettafel 14,5 8,2 Ouderenvervoer 2,0 2,8 Ouderenbezoekdienst 19,0 3,4 WonenPlus 12,0 3,1 Service paspoort 0,2 0,8 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 0,6 1,9 Telefooncirkel 0,5 1,0 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 15,5 4,4 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 14,5 4,1 Buurthuis 24,3 3,4 Ouderenbond 1,7 1,2 Dagopvang/dagverzorging 11,5 7,0 Sport of bewegingsactiviteiten 0,7 2,0 Boodschappenservice 8,0 3,5 Personenalarmering 17,3 7,0 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 1,7 3,5 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 9,9 4,0 Wijksteunpunt / dienstencentrum 3,5 10,2 Tuin onderhoud 4,0 10,6 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
92,6 89,3 75,6 88,3 63,4 57,6 70,3 86,3 93,3 78,5 79,5 70,4 94,0 79,9 94,1 82,0 74,1 88,8 83,2 83,6 82,6
1,4 2,4 1,7 6,9 14,2 27,2 28,7 11,2 5,2 1,6 1,9 2,0 3,1 1,6 3,3 6,5 1,6 6,0 2,9 2,6 2,8
180
Velsen: IJmuiden en Velsen Noord: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt niet, Gebruikt wel behoefte 3,0 1,2 Maaltijdvoorziening aan huis 6,0 2,3 Open eettafel 17,1 8,7 Ouderenvervoer 2,3 3,1 Ouderenbezoekdienst 20,1 4,3 WonenPlus 10,7 2,6 Service paspoort 0,8 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 0,8 1,8 Telefooncirkel 1,3 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 12,5 4,6 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 15,2 4,3 Buurthuis 25,3 3,0 Ouderenbond 1,5 0,8 Dagopvang/dagverzorging 11,7 6,1 Sport of bewegingsactiviteiten 0,8 2,8 Boodschappenservice 7,4 3,8 Personenalarmering 20,8 7,8 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 2,3 3,3 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 12,8 3,4 Wijksteunpunt / dienstencentrum 2,5 5,9 Tuin onderhoud 4,1 7,7 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
94,5 89,9 72,5 88,7 62,3 59,3 72,2 86,8 94,0 80,8 79,5 70,3 94,8 81,0 93,2 82,9 70,2 87,4 82,0 89,3 85,7
1,2 1,8 1,7 5,9 13,2 27,4 27,1 10,7 4,7 2,0 1,0 1,5 2,8 1,3 3,3 5,9 1,3 6,9 1,8 2,3 2,6
181
Velsen: Santpoort, Velserbroek, Driehuis, Velsen Zuid: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt niet, Gebruikt niet, Gebruikt wel behoefte geen behoefte 7,6 0,7 90,3 Maaltijdvoorziening aan huis 5,4 2,8 88,4 Open eettafel 11,3 7,9 79,2 Ouderenvervoer 1,7 2,4 87,7 Ouderenbezoekdienst 17,5 2,2 64,9 WonenPlus 13,6 3,6 56,0 Service paspoort 0,5 1,0 67,9 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 0,5 1,9 85,5 Telefooncirkel 0,9 0,7 92,4 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 19,0 4,2 75,6 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 13,7 4,0 79,3 Buurthuis 23,1 3,8 70,6 Ouderenbond 1,6 1,9 93,2 Dagopvang/dagverzorging 11,2 8,2 78,8 Sport of bewegingsactiviteiten 0,5 1,2 95,1 Boodschappenservice 8,6 3,3 80,7 Personenalarmering 12,9 5,8 79,2 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 0,9 3,5 90,8 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 6,6 4,7 84,5 Wijksteunpunt / dienstencentrum 4,8 15,1 77,1 Tuin onderhoud 4,0 14,1 78,9 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Nooit van gehoord 1,4 3,3 1,6 8,3 15,4 26,9 30,6 12,1 5,9 1,2 3,0 2,6 3,3 1,9 3,3 7,4 2,1 4,7 4,2 3,0 3,0
182
Zandvoort: Gebruik, behoefte en bekendheid ouderenvoorzieningen (rijpercentages) Voorziening Gebruikt 6,8 Maaltijdvoorziening aan huis 3,0 Open eettafel 15,9 Ouderenvervoer 2,2 Ouderenbezoekdienst 6,8 WonenPlus 28,9 Service paspoort ,8 Steunpunt mantelzorg „Tandem‟ 1,4 Telefooncirkel ,8 Gespreksgroep (bijv. een rouwgroep) 15,0 Recreatieve / culturele activiteiten voor ouderen 6,6 Buurthuis 21,1 Ouderenbond ,8 Dagopvang/dagverzorging 10,7 Sport of bewegingsactiviteiten 1,6 Boodschappenservice 15,3 Personenalarmering 15,2 Hulp bij administratie of financiële activiteiten 3,3 Ouderenadviseur / ouderenvoorlichter 8,1 Wijksteunpunt / dienstencentrum 5,8 Tuin onderhoud 2,8 Hulp in en om het huis van een vrijwilliger
Gebruikt niet, wel behoefte
Gebruikt niet, geen behoefte
Nooit van gehoord
3,8 1,4 6,7 3,0 3,4 3,4 1,4 2,5 1,4 3,6 2,2 3,0 1,4 6,0 7,3 4,1 7,0 7,7 4,5 10,7 10,9
88,1 93,1 76,0 89,9 72,2 54,1 73,2 84,7 93,0 80,1 89,3 73,4 95,9 81,6 89,2 77,5 75,3 83,5 82,7 81,0 83,0
1,4 2,5 1,3 4,9 17,6 13,7 24,6 11,5 4,7 1,4 1,9 2,4 1,9 1,6 1,9 3,0 2,4 5,5 4,7 2,5 3,3
183
