Collecting the past and present informs and inspires the future
Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
INHOUD
1.
Inleiding
1.1 Een nieuw meerjarenbeleid 1.2 Doelstelling 1.3 Missie 1.4 Werkwijze 1.5 Reikwijdte
2.
Positionering
2.1 Maatschappelijke positie 2.2 Markt en concurrentie 2.3 Het maatschappelijk kader 2.3.1 Erfgoed en archief 2.3.2 LHBT-emancipatiebeleid 2.3.3 Ontwikkelingen in het informatievak 3.
Programmering
3.1 Focus op drie thema’s 3.2 Exposities 3.3 Activiteiten 3.4 Samenwerking 3.5 Internationaal 4.
Erfgoed
4.1 Archiefbeleid 4.2 Uitwerking in jaarprogramma’s 4.3 Verzamelen, bewaren en ontsluiten 4.4 Informatiedienstverlening 4.5 Samenvatting
2 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
1. Inleiding 1.1 Een nieuw meerjarenbeleid Als het Nationaal archief het nationaal geheugen is van Nederland dan is IHLIA het nationaal geheugen van lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen en transgenders (LHBT’s). Maar IHLIA is meer. IHLIA speelt een belangrijke actieve nationale en internationale rol op het terrein van het verzamelen, behouden en toegankelijk maken van het LHBTerfgoed. Herbezinning op de positie van IHLIA in de wereld van 2012 leidt tot een nieuw meerjarenbeleid voor de periode 2013-2016. De samenleving verandert en dat is ook voor IHLIA van betekenis. Als erfgoedorganisatie heeft IHLIA te maken met het maatschappelijk kader van het nationale archiefbeleid van de overheid. In het kader van de nationale archiefvisie vervult IHLIA een functie van nationaal belang bij het beheren en toegankelijk maken van particuliere archieven. De overheidsinstellingen hebben de plicht hun archieven te beheren en daarnaast met oog op de samenleving particuliere archieven te bewaren. De overheid is daarvoor in belangrijke mate afhankelijk van de niet-overheidsarchieven, zoals IHLIA en Atria - instituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis. Daarnaast vormt het LHBT-emancipatiebeleid een belangrijk referentiekader voor dit meerjarenbeleidsplan. Ook in de komende beleidsperiode streeft IHLIA de positie na van dé erfgoed organisatie met maatschappelijk relevante en onmisbare collectie op het terrein van de LHBT-gemeenschap. Maar daarbij zullen, zoals verderop wordt uitgewerkt (zie paragraaf 3.1), keuzes worden gemaakt voor een focus op enkele specifieke terreinen die ook centraal staan in het LHBTemancipatiebeleid. In deze beleidsperiode continueert IHLIA zijn positie als erfgoedorganisatie met maatschappelijk relevante en onmisbare collectie op het terrein van de LHBT gemeenschap. IHLIA is als een boom met wortels, waarbij de wortels staan voor de geschiedenis waar de LHBT gemeenschap zijn oorsprong (terug)vindt. De boom kent vele vertakkingen, die zowel de diversiteit daarin symboliseren als ook de verschillende soorten producten waaraan IHLIA invulling geeft en die uitmondt in een kruin waarin de LHBT gemeenschap zichtbaar wordt. Meer en meer komt het accent te liggen op het behoud van het nationaal LHBT erfgoed met een positie van wereldwijde partner voor het behoud van internationaal LHBT erfgoed. Daarnaast verschuift de rol van collectioneren naar de rol van informatiebemiddelaar. IHLIA is in toenemende mate een netwerkspeler en houdt zich bezig met het verzamelen en toegankelijk maken van informatie. IHLIA richt zich met dit Meerjarenbeleid meer op de maatschappelijke relevantie dan voorheen. Daarbij komt meer accent te liggen op de kennis en expertise van de vindbaarheid van LHBT relevant materiaal elders, in plaats van op het collectioneren bij IHLIA. 1.2 Doelstelling IHLIA IHLIA beheert een toonaangevende collectie/archief die de geschiedenis van de LHBT gemeenschap documenteert. Het archief heeft een grote mate van compleetheid en omvat enkele unieke kerncollecties (zoals de Schorerbibliotheek en archieven van organisaties). Het archief als geheel is van hoge kwaliteit en van nationale en internationale betekenis. 3 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
Met het archief garandeert IHLIA het behoud van de informatie van gisteren en vandaag voor morgen. De LHBT geschiedenis wordt tot leven gebracht voor de doelgroepen van de toekomst. Hiermee bevordert de erfgoedfunctie de sociale acceptatie van LHBT’s. IHLIA focust op LHBT-gebonden thema’s met betrekking tot het leven van individuen en de LHBT gemeenschap, om bij te dragen aan het geven van een evenwichtig beeld van de samenleving in zijn geheel en aan het welzijn van de samenleving. 1.3 Missie IHLIA is dé erfgoed instelling en informatie bemiddelaar op het gebied van LHBT in Nederland. IHLIA verzamelt bewaart en ontsluit relevante informatie opdat verbanden in de geschiedenis en de actuele situatie kunnen worden onderzocht in relatie tot de algemene historische en actuele maatschappelijke ontwikkelingen. IHLIA is een baken voor een ieder die omwille van beroep, interesse in de maatschappij of privédoelen kennis wil nemen van de LHBT gemeenschap in Nederland en Europa. 1.4 Werkwijze IHLIA onderhoudt een bibliotheek en archief op het terrein van LHBT-geschiedenis en actuele situatie met betrekking tot de positie van LHBT’s in de samenleving. Het aantrekken en bewaren van organisatie- en persoonsarchieven dragen in belangrijke mate bij aan de instandhouding van het LHBT-erfgoed. IHLIA hanteert hierbij de volgende uitgangspunten: Toegankelijkheid Faciliteren van digitale en andere informatie (dragers) voor iedereen. Draagvlak en ‘meedoen’ Stimuleren van het onder de aandacht brengen en gebruiken van de collecties, zoveel mogelijk voor en met de gemeenschap, met als doel hun waarde duidelijk te maken voor burgerschap, identiteit en sociale cohesie. Consequent en flexibel Consequent, maar ook flexibel zijn in de omgang met de collecties en het gebruik ervan, met begrip voor de beschikbare middelen en technische mogelijkheden van IHLIA. 1.5 Reikwijdte Alle uitingen die invloed hebben op het leven en op de beeldvorming van de LHBT gemeenschap kunnen in aanmerking komen voor verwerving: sleutelmomenten, activiteiten, politieke besluitvorming. De diverse vormen van materiaal en informatie worden op verschillende wijze door IHLIA aan het publiek aangeboden en beschikbaar gemaakt. Hiervoor heeft IHLIA onder meer een (digitale) bibliotheek, website, informatiebalie en een expositieplein. IHLIA kent diverse doelgroepen: 1. De meest algemene kring vormen de burgers: LHBT of niet-LHBT 2. De wereld van onderwijs en wetenschap: scholieren, studenten, onderzoekers van universiteit en instituten. 4 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
3. Maatschappelijke organisaties (lokaal en internationaal), zoals COC, ILGA en IGLYO. 4. Media: radio, tv, krant, sociale media 5. Beleidsmakers en overheid
5 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
2. Positionering 2.1 Maatschappelijk positie IHLIA levert een bijdrage aan de emancipatie van de LHBT-gemeenschap, op basis van zijn collectie. Voorwaarde daarvoor is het blijven ontwikkelen van de collectie (erfgoedfunctie) en het stimuleren van het gebruik daarvan (emancipatoire functie). Dit gebeurt op de volgende manieren: 1. het vergroten van de bekendheid en toegankelijkheid van de collectie; 2. (nieuwe) interpretaties van de collectie genereren; 3. gerichte collectievorming; 4. het maken van en bijdragen aan emancipatoire producten en programma’s die aantrekkelijk en toegankelijk zijn (sociale media, tentoonstellingen, symposia, lezingen, publicaties); 5. het faciliteren van wetenschappelijk onderzoek. Door onderzoek kunnen nieuwe inzichten ontstaan over het verleden en inzichten worden betrokken op actuele situaties. Het archief krijgt hierdoor telkens opnieuw betekenis voor de samenleving. 2.2 Markt en concurrentie IHLIA heeft een unieke positie in Nederland. Geen andere LHBT instelling houdt zich bezig met onze hoofddoelstelling op het terrein van archief en bibliotheek. Wat betreft de emancipatoire functie zijn meerdere organisaties actief. Immers ook organisaties als het COC, Pro Gay, de Mossestichting, Stichting Ondersteboven, Atria, Pink Plaza, en Pride Photo Award organiseren exposities, lezingen en andere activiteiten met een emancipatoir karakter. IHLIA draagt bij vanuit zijn unieke collectie. De goede relaties met de andere organisaties bieden kansen voor het bundelen van krachten. Bovendien wordt aansluiting gezocht met bredere maatschappelijk en culturele initiatieven, zoals de Museum App. 2.3 Het maatschappelijk kader 2.3.1 Erfgoed en archief In de door het ministerie van OCW geformuleerde Archiefvisie van 2011 wordt van de particuliere archieven op een aantal punten een bijdrage aan het nationale geheugen erkend. Naast de overheidsarchieven betekent dat een actieve rol voor particuliere archieven als IHLIA. Deze rol behelst vooral de functie van geheugen, herinnering en geweten. In de lijn met dit overheidsbeleid zal IHLIA met de eigen collectie aansluiten bij Archiefcollectie NL. 2.3.2 LHBT-emancipatiebeleid Aansluitend bij het door het ministerie gehanteerde LHBT-beleid streeft IHLIA na een bijdrage te leveren aan de bevordering van de sociale acceptatie van LHBT groepen in de samenleving. De verschuiving van emancipatiebeleid naar beleid gericht op sociale acceptatie wordt door IHLIA in activiteiten vorm gegeven die gericht zijn op de niet-LHBT groepen.
6 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
2.3.3. Ontwikkelingen in het Informatievak Ontwikkelingen in het informatie landschap laten vooral veranderingen met betrekking tot de bibliotheken zien. * Gebruikersgedrag verandert zodanig dat het raadplegen van de fysieke bibliotheekcollectie over 10 jaar (vrijwel) is verdwenen; * Wetenschappelijke informatie wordt over 10 jaar uitsluitend digitaal gepubliceerd in een mix van Open Access en (flexibele) licenties. Toekomstige functies (wetenschappelijke) bibliotheken: * De fysieke ruimte van de bibliotheek wordt een studie- en ontmoetingsruimte of verdwijnt; * De rol van de bibliotheek bij de verspreiding en archivering van de output van het eigen instituut groeit. Wat betekent dit voor de speciale bibliotheken over 5 tot 10 jaar? Van ‘collectie is koning’, naar ‘dienstverlening is koning’ * De bibliotheken dienen aan te sluiten op de digitale omgeving/platformen van hun doelgroepen * De bibliotheken dienen hun meerwaarde voor hun doelgroepen te versterken met hoogwaardige (digitale) dienstverlening * De unieke delen van de fysieke collecties van de bibliotheken ‘musealiseren’ Voor IHLIA betekent dit geen of weinig verandering bij zijn archieffunctie, echter in zijn rol binnen de wetenschappelijke bibliotheken heeft het wel invloed. IHLIA richt zich daarom meer en meer op het bieden van toegang tot collecties, zowel museaal als archief.
7 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
3 Programmering 3.1 Focus op drie thema’s Om de beschikbare capaciteit zo goed mogelijk in te zetten, is ervoor gekozen om in het meerjarenbeleid drie thema’s centraal te stellen, die zijn ontleend aan het LHBTemancipatiebeleid: 1. Zichtbaarheid (waaronder ouderen, jongeren, lesbische vrouwen en etnische groepen) 2. Veiligheid 3. Internationaal Bibliotheek en archief kunnen niet meer alles wat LHBT relevant is verzamelen. Als er door de beperkte middelen keuzes moeten worden gemaakt, dan zijn de actuele thema’s doorslaggevend. Dat geldt ook voor het collectiebeleid, in geval er concrete keuzes gemaakt moeten worden. In een nieuwe versie van de collectiestrategie wordt te zijner tijd omschreven hoe zich dat verhoudt tot de wetenschappelijke- en referentiefunctie. Dit om te voorkomen dat bibliotheek en archief zich volgens ‘de mode van de dag’ ontwikkelen. De thema’s geven IHLIA een duidelijke identiteit, een profiel, een herkenbaar gezicht, waarmee communicatie met de doelgroepen duidelijker wordt. Ook zorgt het voor verdieping van de maatschappelijke relevantie. IHLIA wordt zichtbaarder en biedt een concreter beeld naar de doelgroepen. Zo wordt de positionering beter, waarmee de erkenning voor de rol van IHILA als expertisecentrum wordt vergroot. De thema’s zijn leidend voor de samenwerkingspartners die worden gekozen. Partners die met het materiaal van IHLIA iets gaan maken en de historie en actualiteit kunnen manifesteren. Daarbij is van belang om niet als vanzelfsprekend op LHBT’s en LHBTorganisaties te focussen, maar juist ook op anderen. Bijvoorbeeld door het organiseren van een activiteit samen met de politie, zoals een expositie over antihomo-geweld door de jaren heen. Het meerjarenbeleidsplan biedt het algemene kader voor de periode 2013-2016. Afgeleide, concrete onderwerpen zullen per jaar vastgesteld worden, waarmee exposities en andere activiteiten worden geprogrammeerd. Daarbij zullen specifieke actuele ontwikkelingen een rol kunnen spelen. De collectie bevat voldoende schatten om de concrete activiteiten vorm en inhoud te geven. Zo nodig wordt aanvullend materiaal verworven. Bij voorkeur wordt ook samengewerkt met instellingen die zelf belangrijke aanvullende bronnen kunnen bieden. 3.2 Exposities Ongeveer vier keer per jaar toont IHLIA een expositie op het IHLIA plein, op de 6e verdieping van de OBA. Een á twee keer per jaar wordt een geheel nieuwe tentoonstelling samengesteld vanuit de eigen archiefschatten en/of op basis van onderzoek naar een actueel onderwerp of aansluitend aan een van de centrale thema’s. De overige tentoonstellingen bestaan deels uit samenwerkingsprojecten met partners die op het terrein van de actuele ontwikkelingen op het LHBT-gebied iets te bieden hebben, worden door gastexposanten beschikbaar gesteld, of kunnen van derden worden geleend. De samenstelling en opbouw wordt veelal door IHLIA zelf gedaan.
8 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
De openingen bij elke tentoonstelling zijn goed bekend en worden steeds geliefder bij het publiek. We blijven streven naar grotere bekendheid en meer bezoek. 3.3 Activiteiten IHLIA kent naast het expositieprogramma ook een aantal los te organiseren activiteiten per jaar. Dit betreffen meestal lezingen, boekpresentaties en workshops voortkomend uit de onderwerpen van exposities of rondom een actueel thema, zoals jubilea in de lijn van de doelstelling van IHLIA. De activiteiten verschaffen IHLIA meer bekendheid en bieden de mogelijkheid diverse doelgroepen aan zich te binden. Het in toenemende mate projectmatig gefinancierd worden, maakt het noodzakelijk flexibel in te kunnen gaan op nieuwe, actuele onderwerpen. 3.4 Samenwerking IHLIA heeft geen gebrek aan aandacht van het LHBT netwerk in Amsterdam. Diverse exposities en activiteiten worden in samenwerking met partners als het COC (zowel Nederland als Amsterdam), Pro Gay, GSA ouderen, Workplacepride georganiseerd. IHLIA kan zijn positie nog versterken door partners te zoeken die een andere bijdrage kunnen leveren aan het expositie- en activiteitenprogramma. Vooral in onderzoek en wetenschap is nog veel belangwekkende historische informatie te presenteren en te delen. Hier zal IHLIA de komende jaren meer op gericht zijn. Ook zal in toenemende mate worden gezocht naar samenwerking met niet LHBT-specifieke organisaties en instellingen. Dit om het draagvlak voor de LHBT-gemeenschap maatschappelijk te verbreden en niet alleen te ‘preken voor eigen parochie’. 3.5 Internationaal Van oudsher is IHLIA het archief voor LHBT erfgoed, ook internationaal. Vele initiatieven wereldwijd, vooral in de Verenigde Staten van Amerika hebben het voorbeeld van IHLIA gevolgd, zoals de Stonewall National Museum and Archives in Florida en de Canadian Lesbian and Gay archives. Hun verzamelfocus ligt echter voornamelijk bij de lokale LHBTgeschiedenis. De collectie van IHLIA heeft altijd een belangrijke rol gespeeld bij het bewaren van erfgoed uit andere landen, zoals de voormalig Oost-Europese landen, waar het voorheen (en soms nog steeds) niet mogelijk was op een veilige manier te archiveren op het onderwerp LHBT. Ook hier heeft IHLIA een functie van geheugen, herinnering en geweten. Samenwerking is ook internationaal van groot belang om ambities en urgente zaken te verwezenlijken.
9 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
4 Erfgoed 4.1 Archiefbeleid Ontsluiten en digitaliseren Om mee te kunnen gaan in de ontwikkeling van verregaande digitale beschikbaarstelling ligt bij IHLIA de nadruk op ontsluiten en digitaliseren. Uit de interne situatieanalyse blijkt dat er sprake is van een achterstand bij de wellicht meest belangwekkende archieven, zoals foto’s en ander beeldmateriaal zoals video-opnamen, waarbij het ook nog om conservering gaat. Zonder de eigen archieven goed ontsloten te hebben kan IHLIA niet aansluiten bij bredere platforms en portals. Opname in Worldcat heeft al enige tijd de prioriteit en wordt in 2013 gerealiseerd. Daarnaast heeft het de allerhoogste prioriteit om de onvoldoende aan deze tijd aangepaste online zoekmodule te vervangen. Dit zou kunnen worden uitgevoerd naar voorbeeld van de nieuwste hulpmiddelen, zoals de bij het Open Up! project toegepaste zoekmachine. Echter hier moeten nog wel de financiële middelen voor worden gevonden. IHLIA streeft naar aansluiting bij Archiefcollectie NL. Dat project is nu nog niet actief, dus er kan nog worden aangehaakt. De keuze om aan te sluiten bij Archiefcollectie NL en/of Europeana1 laat onverlet dat het noodzakelijk is ook een eigen goed toegankelijke online catalogus te bieden. Gebleken is dat niet alle doelgroepen op de zelfde wijze naar informatie zoeken. Zelfs wetenschappers zoeken vaak eerst via Google en dan pas in gespecialiseerde bronnen. Onderzoek van het SCP bevestigt dat 90% van de informatiezoekers eerst naar zo'n algemene zoekdienst gaat. Hoe beter de eigen online catalogus scoort via de algemene zoekbronnen hoe groter de kans dat de klant de gezochte informatie bij IHLIA vindt. Bron voor wetenschap Van de doelgroepen moet de wetenschap weer meer aandacht krijgen. Het archief en de bibliotheek van IHLIA zijn van groot belang voor wetenschappers. Wetenschappers zijn in de praktijk dan ook een van de belangrijkste gebruikersgroepen van IHLIA. Om ervoor te zorgen dat het aanbod van IHLIA ook in de toekomst zo goed mogelijk benut kan worden door wetenschappers, zal een adviesraad worden samengesteld. Hierin zullen vertegenwoordigers zitten van universiteiten en andere wetenschappelijke instellingen die zich bezig houden met onderwijs en onderzoek op het gebied van LHBT. Punten van bespreking zullen zijn: het collectiebeleid, de wetenschappelijke- en referentiewaarde van de collecties, de waardering van de faciliteiten en dienstverlening door IHLIA en relevante actuele onderzoeksthema's, die de werkzaamheden van IHLIA mede kunnen bepalen en die ook voor het programmabeleid van IHLIA van belang zijn. In samenspraak met de Stichting Lesbische en Homostudies zullen mogelijkheden worden verkend voor het realiseren van een bijzondere leerstoel op het terrein van geschiedenis aan een van de Nederlandse universiteiten. Bron voor de media Ook programmamakers vormen een interessante doelgroep voor de archieffunctie van IHLIA. Zij weten IHLIA nu al wel te vinden, maar IHLIA wil ook zelf actiever inzetten op samenwerking met de media. Dit vereist een beter ontsloten beeldarchief. 1 De digitale bibliotheek van de EU, Europeana, maakt Europees cultureel erfgoed toegankelijk voor iedereen met een internetaansluiting. Via de website www.europeana.eu zijn sinds 2008 miljoenen gedigitaliseerde objecten, zoals boeken, tijdschriften, films, foto's en muziek beschikbaar.
10 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
4.2 Uitwerking in jaarprogramma’s Dit meerjarenbeleid ligt ten grondslag aan de jaarprogramma’s. Daarin maken we de keuze voor de verdere uitwerking in lijn met de drie hoofdthema’s: zichtbaarheid, veiligheid en internationaal. De keuze voor de thema’s geven richting aan de te ondernemen activiteiten in het jaarprogramma. Exposities en bijeenkomsten worden georganiseerd met een van die thema’s als leidraad. Dit geeft jaarlijks duidelijkheid over de programmering en de benodigde fondsen. In het jaarprogramma wordt een drietal exposities opgenomen, deze zijn bij voorkeur een jaar eerder bekend, zodat er tijd is voor de fondsenwerving en de concrete uitwerking. Het geeft ook de mogelijkheid om alle tussentijdse aanvragen voor het organiseren van een activiteit te toetsen. Past het in het programma dan is het zinvol voor IHLIA om de medewerking toe te zeggen. De thema’s bieden een belangrijk referentiekader voor de inzet van de beperkte middelen ten behoeve van een optimaal publieksbereik. 4.3 Verzamelen, bewaren en ontsluiten. De kerntaken van een erfgoedinstelling als IHLIA bestaan uit het passief en actief verzamelen van belangwekkend archief en bibliotheek materiaal 2. De vorm van dit materiaal bestaat traditioneel hoofdzakelijk uit boeken, tijdschriften, papieren persoons- en organisatiearchieven. Daarnaast verzamelt IHLIA diverse andere materialen, zoals audio en beeldopnamen, brochures, posters, en enkele voorwerpen, zoals buttons en T-shirts. De laatste vijf jaar bestaat de bibliotheekcollectie meer en meer uit digitale documenten. Dit geldt veel minder voor de archiefstukken. Deze worden vrijwel uitsluitend in papieren vorm aangeboden. Echter IHLIA digitaliseert in toenemende mate zelf de archieven, omwille van duurzame opslag en beschikbaarstelling. De belangrijkste ontwikkeling naast digitaliseren is de komende jaren ook dat de rol van intermediair (kennismakelaar) zal toenemen, terwijl het collectioneren afneemt. Dat geldt uiteraard niet voor uniek materiaal dat als object waarde heeft. Dit betekent voor IHLIA meer aandacht voor het opsporen van informatie en kennis van andere bronnen dan alleen de eigen collectie. 4.4 Informatiedienstverlening De totale collectie van IHLIA is in een database ontsloten. Behalve lokaal in de eigen bibliotheek is deze catalogus online te raadplegen via de website. Tevens is de catalogus opgenomen in de Openbare Bibliotheekcatalogus van de OBA. In Leeuwarden bestaat de dienstverlening vooral uit een uitleenfunctie. Inhoudelijke advisering en ondersteuning bij onderzoeksvragen zijn veel minder aan de orde dan in Amsterdam. De Amsterdamse balie leent niet uit. Dit ligt aan de aard van het archief- en bibliotheekmateriaal. De collectie is op aanvraag toegankelijk voor inzage ter plaatse. Een groot deel van de IHLIA collectie bevindt zich bij het IISG; ook dat is goed toegankelijk voor de gebruikers. Er wordt onderzocht of een deel van de collectie in Amsterdam op termijn uitleenbaar kan worden. 2 Selectiecriteria zijn gespecificeerd in het Collectiebeleidsplan IHLIA 2010
11 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
De rol van kennisbemiddelaar wat betreft informatie over vindplaatsen in andere collecties, binnen mainstream erfgoedinstellingen, neemt toe en wordt verder uitgebreid. 4.5 Samenvatting IHLIA is dé erfgoed organisatie op het terrein van LHBT. Het collectioneert in deze beleidsperiode aan de hand van drie maatschappelijk relevante thema’s: zichtbaarheid, veiligheid en internationaal. Voor het toegankelijk maken van de collectie zijn deze thema’s eveneens prioriteitstellend in de te maken keuzes. De komende jaren heeft digitalisering van de collecties prioriteit, ten behoeve van een bredere toegankelijkheid van het LHBT geheugen, herinnering en geweten. Focus van de komende jaren zal ook zijn: Van content en collectie naar informatiedienstverlening; De meerwaarde voor doelgroepen versterken met hoogwaardige (digitale) dienstverlening; Zichtbaarheid en toegankelijkheid van erfgoedcollecties verder versterken; Kennis inzetten om vindplaatsinformatie in andere collecties te vergroten. De gemaakte keuzes leiden tot een zo doelmatig mogelijke inzet van de collectie met de beperkte middelen ten behoeve van de doelstelling en missie van IHLIA.
12 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
Bijlage Overheidsbeleid en ontwikkelingen. OCW Archiefvisie In de door het ministerie van OCW geformuleerde Archiefvisie van 2011 wordt van de particuliere archieven op een aantal punten een bijdrage aan het nationale geheugen erkend. Om straks de geschiedenis van nu te kunnen schrijven zijn ook archieven van maatschappelijke organisaties en bedrijven van belang. Ook moet de overheid zorgen dat burgers gemakkelijk toegang tot die vele informatiebronnen kunnen krijgen. De overheid heeft een primaire verantwoordelijkheid voor haar eigen archieven. Deze verantwoordelijkheid kan verder gaan, waar particuliere archieven of archiefcollecties van evidente nationale betekenis in het geding zijn die om welke reden dan ook verloren dreigen te gaan. OCW volgt hierin het besteladvies van de Raad voor Cultuur. Meer specifiek gaat het dan om de interactie tussen overheid en samenleving als onderdeel van de Archiefcollectie NL. De vele archiverende instellingen 3 die mede de Archiefcollectie NL vormen behouden echter hun eigen primaire verantwoordelijkheid voor de collectievorming. Archieven zijn dienend aan een evenwichtig en representatief beeld van onze samenleving. De Raad voor Cultuur spreekt in dit verband van de functies van geheugen, herinnering en geweten. Dat kan alleen als de Archiefcollectie NL een samenhangend geheel vormt van archiefmateriaal van zowel overheid als particuliere organisaties (maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven). Bovendien is in het digitale tijdperk een actieve inzet geboden om waardevol particulier archief voor vergetelheid te behoeden. Het realiseren van de Archiefcollectie NL is pas compleet wanneer burgers hiertoe optimaal toegang hebben. Door een centrale toegang te creëren die bestaande digitale initiatieven bundelt wordt de Archiefcollectie NL zichtbaar en toegankelijk voor de samenleving. Een aanzet tot zo’n centrale toegang bestaat in feite met het project Europeana. Dit werd in 2008 onder hoede van de Europese Commissie gelanceerd en omvat digitaal materiaal uit archieven, bibliotheken, musea en audio-visuele instellingen. Dit platform kan nog beter benut worden door de Archiefcollectie NL hierop aan te sluiten. (Uit de Archiefvisie, OCW 30.6.2011). OCW LHBT beleid Als het gaat om de positie van lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders (LHBT-ers) in onze samenleving staan gelijke rechten, veiligheid en sociale acceptatie voorop. Dit is niet alleen van groot belang in Nederland, maar over de hele wereld. Daarom vervult Nederland internationaal een voortrekkersrol op dit gebied. De sociale acceptatie van homo-biseksuele vrouwen en mannen en transgenders is de afgelopen jaren toegenomen. Tegelijkertijd is duidelijk dat de acceptatie van 3 Categoriale instellingen (bijv. Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Atria - instituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis, Nederlands Architectuurinstituut); bedrijfsarchieven, collecties bij niet zelfstandige archiefinstellingen van burgers en (rechts)personen.
13 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016
homoseksualiteit bij grote groepen nog problematisch is. De houding onder jongeren, bij etnische minderheden en in orthodox-religieuze gemeenschappen is duidelijk negatiever dan bij andere Nederlanders. Een derde van de homoseksuelen en transgenders voelt zich niet veilig genoeg om op het werk uit de kast te komen. Streefbeeld van het vorige kabinet tot 2015 Dit kabinet wil de sociale acceptatie van homoseksuele, lesbische, biseksuele en transgender personen verder vergroten en verdiepen. Daarbij ligt de focus op de domeinen school, werk, sport n ouderenzorg, en op de kringen waar de sociale acceptatie nu nog relatief laag is. Dat zijn vooral etnische minderheden, orthodox-religieuze groepen en jongeren. Homoseksuelen moeten op straat, in de wijk en in de sport veilig voor hun homoseksualiteit kunnen uitkomen. Jongeren moeten veilig uit de kast kunnen komen. Het kabinet beoogt daarnaast de kwetsbare positie van transgenders te verbeteren. Internationaal Het kabinet ziet ook een belangrijke rol voor Nederland op internationaal terrein. Voor de rechten en veiligheid van LHBT’s bestaat nog geen internationaal verdrag. Nederland heeft, door als eerste land ter wereld het huwelijk tussen paren van gelijk geslacht juridisch mogelijk te maken, een belangrijke voortrekkersrol in de wereld. Het kabinet wil die positie gebruiken om samen met gelijkgestemde landen te komen tot een betere internationale bescherming van de rechten en veiligheid van homoseksuelen en transgenders. Ook zal Nederland actief bijdragen aan de veiligheid van homoseksuelen en transgenders in Europa. In veel landen zijn de rechten en veiligheid van homoseksuelen en transgenders niet vanzelfsprekend. Er is nog veel geweld tegen homoseksuelen en transgenders, ook in Europa. In 85 landen kunnen homoseksuelen strafrechtelijk worden vervolgd op grond van hun (homo)seksualiteit. In zeven landen bestaat zelfs de doodstraf op homoseksualiteit25. Waar binnen de Europese Unie afspraken zijn gemaakt die toezien op hun veiligheid en bescherming, ontbreken deze buiten de Unie. Hier is dus actieve internationale inzet zeer noodzakelijk. (Uit: Hoofdlijnen emancipatiebeleid 2015 Ministerie van OCW)
14 | Meerjarenbeleid IHLIA 2013-2016