code van goede praktijk LICHTVISIE WEST-VLAAMS PLATTELAND basisopleiding openbare verlichting module 3 dec. 2011

code van goede praktijk

LICHTVISIE WEST-VLAAMS PLATTELAND basisopleiding openbare verlichting | module 3 | dec. 2011

studie lichtvisie . 4 partners: provincie, wvi, leiedal, vlm . ruime begeleidingsgroep met AWV, netwerkbeheerders Eandis & Infrax, LNE, POM, gemeenten, vzw preventie lichthinder

OPZET STUDIE | lichtvisie west-vlaams platteland

aanleiding & opzet . platteland = nog relatief donker = kwaliteit > staat bij projecten dorpsvernieuwing, fietspaden, sfeerverlichting onder druk . toenemende bekommernis voor energieverbruik en lichthinder & lichtvervuiling

. snel wijzigende regelgeving en techniek > vele experimenten > nood aan visie op openbare verlichting in plattelandscontext (spaarzaam, zorgvuldig, kwaliteit, op maat van dorpen, zonder veiligheid en functioneren in het gedrang te brengen) OPZET STUDIE | lichtvisie west-vlaams platteland

aanleiding & opzet > actief toepasbaar beleidsdocument . leidraad voor uitvoering in projecten (met consensus over aantal belangrijke opties + ruimte voor specifieke invulling en verdere discussie) . initiëren en ondersteunen pilootprojecten

. vooral voor openbare verlichting (in bedrijventerreinen ook private verlichting) / ruimere structurele benadering van private verlichting is noodzakelijk, maar valt buiten deze studie > code van goede praktijk OPZET STUDIE | lichtvisie west-vlaams platteland

context . snel evoluerende context: nieuwe Europese norm + Belgische doorvertaling al veel zaken genormeerd, maar veelal met minima, weinig met maxima . snelle evolutie in techniek (nieuwe lampensoorten, dimming, LED, gedifferentieerde en aangestuurde verlichting)

CONTEXT OPENBARE VERLICHTING | lichtvisie west-vlaams platteland

visie . basisprincipes . inhoudelijke uitgangspunten . samenspel van vier kwaliteitsaspecten

VISIE | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes

• meer dan functionele verlichting alleen BASISPRINCIPES EN UITGANGSPUNTEN | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes

• respecteert de ruimte BASISPRINCIPES EN UITGANGSPUNTEN | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes

• bepaalt nachtelijke sfeer; zorgt objectieve en subjectieve veiligheid

BASISPRINCIPES EN UITGANGSPUNTEN | lichtvise west-vlaams platteland

basisprincipes • verhoogt comfort, vooral door dimmen en beter richten van licht / vermijdt lichthinder BASISPRINCIPES EN UITGANGSPUNTEN | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes

• gebruikt efficiënte verlichting; draagt bij tot rationeler energiegebruik BASISPRINCIPES EN UITGANGSPUNTEN | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes

• beklemtoont identiteit van het rustige, donkere west-vlaams platteland als geheel en tegelijk de identiteit van dorpen BASISPRINCIPES EN UITGANGSPUNTEN | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes

• valoriseert het macro-landschap (torens); accentueert de structurerende elementen (dorpskernen, belangrijke kruispunten, …) BASISPRINCIPES EN UITGANGSPUNTEN | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes

• goed samenspel van openbare en private verlichting, met openbare verlichting als basis BASISPRINCIPES EN UITGANGSPUNTEN | lichtvisie west-vlaams platteland

inhoudelijke uitgangspunten • beleidsplannen :

PRS-West-Vlaanderen beleidsplan functionele fietsroutes selecties natuurgebieden (natura

2000, VEN, prov. natuurverbindingen) • kwaliteiten bestaande toestand ruraal landschap en waardevol erfgoed publieke voorzieningen en niet-ruimtelijke aspecten identiteit dorpen

VISIE & UITGANGSPUNTEN | lichtvisie west-vlaams platteland

samenspel vier kwaliteitsaspecten

• functionaliteit • belevingswaarde • energiegebruik • lichthinder

> steeds vakbekwaam ontwerp nodig, liefst samen met inrichting en groen

VISIE & UITGANGSPUNTEN | lichtvisie west-vlaams platteland

code van goede praktijk – basisprincipes en richtinggevende opties voor 9 soorten ruimten : . doortochten door dorpskernen . wegen tussen twee dorpen . vrijliggende fietswegen . woonwijkje / verkaveling . dorpskerken & identiteitsbepalende gebouwen . parkeerterreinen . sportterreinen . bedrijventerreinen . openbare groendomeinen

9 THEMA’s | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes voor verlichting van een doortocht . maakt integraal deel uit van ontwerp openbaar domein . kwalitatief warm wit licht met goede kleurweergave . zeker in het dorpscentrum: lichtpunten op lagere hoogte (< 7 m) . verlichtingsmaterieel aan gevels (als die hoog genoeg zijn) . markeert toegang, als er geen functionele verkeerssluis is, door aanlichting waardevol patrimonium (voorkeur), object of beplanting (uitzonderlijk)

THEMA DOORTOCHT | lichtvisie west-vlaams platteland

.


.


.


verschillen met klassieke verlichting van een doortocht . door verschillen in lichthoogte, lichtkleur en betere kleurweergave: duidelijker dat er verschil is met de weg buiten het dorp + zachte weggebruikers voelen er zich meer thuis . door minder masten: aantrekkelijker openbaar domein . door zachte verlichting ervan: een ‘organischer’ inkompoort met meer menselijke schaal . technisch even goede verlichting (voldoende en uniform licht) met lager verbruik


basisprincipes voor verlichting wegen tussen dorpen . weg en langslopend fietspad niet verlichten, behalve evt. op lokale punten gevoelig voor veiligheid . ook beperkte concentraties van woningen bij voorkeur niet verlichten (evt. wel bij aanwezigheid zachte weggebruikers: bebakeningsverlichting)

. trendbreuk realiseren . bij nieuwe projecten geen verlichting meer voorzien . bestaande verlichting stapsgewijze afbouwen (bij werken, als aan vervanging toe)

THEMA WEG TUSSEN DORPEN | lichtvisie west-vlaams platteland

verschillen met klassieke verlichting van een verbindingsweg . nauwelijks nog verlichting en als gebeurt dan veelal met bebakeningsverlichting . dus veel minder materiaal, verbruik en lichtvervuiling . door aangepaste ogen aan volledige duisternis, zeker bij vrijliggende fietspaden, even veilig

THEMA WEG TUSSEN DORPEN | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes voor verlichting van een vrijliggende fietsweg in de open ruimte . functionele fietswegen niet verlichten, evt. wel in langere door beplanting gesloten trajectdelen: dan met tijdsregime of interactieve aansturing . functionele fietswegen door waardevolle bos- of natuurgebieden nooit verlichten . recreatieve fietswegen nooit verlichten

THEMA FIETSWEG | lichtvisie west-vlaams platteland

.


.


verschillen met klassieke verlichting van een fietsweg . nauwelijks nog verlichting en als gebeurt dan met interactief systeem . dus veel minder materiaal, verbruik en lichtvervuiling . door aangepaste ogen aan volledige duisternis en tijdelijke verlichting in niet overzichtelijke delen even veilig


basisprincipes voor verlichting van een verkaveling . kwalitatief warm wit licht met goede kleurweergave . lichtpunten op lagere hoogte (< 5 m, < 7 m voor verbindende drukkere wegen) . voorzien van dimmingsapparatuur (in tijd en ruimte)

THEMA VERKAVELING | lichtvisie west-vlaams platteland

verschillen met klassieke verlichting van een verkaveling . door lager hoogten (soms), betere lichtkleur: duidelijker dat verblijfsomgeving is . door dimming: lager verbruik

THEMA VERKAVELING | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes voor verlichting van identiteitsbepalend patrimonium . alleen voor beperkte selectie van gebouwen . goede richting en afstelling, om alleen gebouw zelf te verlichten . semi-permanent regime (valavond tot middernacht)

THEMA PATRIMONIUM | lichtvisie west-vlaams platteland

.


verschillen met klassieke verlichting van identiteitsbepalend patrimonium . zowel meer (in dorpen met beeldbepalend gebouwen) als minder (selectiviteit, oordeelkundiger, sober) verlichten . meer rekening houden met architectuur / positiever effect voor leefbaarheid . door precieze apparatuur en afstelling minder lichtvervuiling


basisprincipes voor verlichting van parkeerterreinen . behalve de toegangen, zo min mogelijk verlichten . met gedifferentieerd regime in tijd en ruimte

verschillen met klassieke verlichting van parkeerterreinen . minder materiaal en lager verbruik

THEMA PARKEERTERREIN | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes voor verlichting van sportterreinen . niet verlichten als er niet gesport wordt, uitzondering: doorgaande paden en routes . installatie dimbaar in tijd en ruimte . aanlichting sportvelden: aantonen lichthinder voor omgeving en lichtvervuiling beneden de norm voor rurale gebieden / garantie voor regelmatige afstelling toestellen

THEMA SPORTTERREIN | lichtvisie west-vlaams platteland

.


verschillen met klassieke verlichting van sportterreinen . veel minder lange verlichting (beheer !) . blijvende inperking van lichthinder en lichtvervuiling


basisprincipes voor verlichting van bedrijventerreinen . installatie dimbaar in tijd en ruimte (delen dimmen of doven) . niet-doorgaande straten in lokale terreinen: semi-permanent regime (alleen avonden en winterochtenden) . bij verkoops- of erfpachtvoorwaarden: steeds afsprakenkader voor private verlichting en reclames

verschillen met klassieke verlichting van bedrijventerreinen . beduidend minder verbruik, minder lichthinder en lichtvervuiling THEMA BEDRIJVENTERREIN | lichtvisie west-vlaams platteland

basisprincipes voor verlichting van openbare groendomeinen . niet verlichten, tenzij voor toegang avond-voorzieningen en evt. van doorgaande paden, en dan : . zeer bescheiden . met gedifferentieerd regime in tijd en ruimte

THEMA GROENDOMEIN | lichtvisie west-vlaams platteland

.


verschillen met klassieke verlichting van groendomeinen . minder materiaal en verbruik . minder lichtvervuiling / donkerte meer gerespecteerd


beduidend lager energiegebruik

. minder zones en routes verlichten . meer werken met reflectoren . dikwijls gedifferentieerd regime (tijd en ruimte) en dimming

. lichtpunten aan gevels = minder materiaal en energie

minder lichtvervuiling . weinig verlichting buiten dorpen . goede afstelling toestellen (alleen op de gebouwen, velden, …) . lagere vermogens = minder weerkaatsing

EFFECT ENERGIEGEBRUIK & LICHTHINDER | lichtvisie west-vlaams platteland

. materie die sterk in evolutie is > experimenten zinvol . goede openbare verlichting = vakbekwaam ontwerp, samen met inrichting en groen . goede openbare verlichting = steeds afweging van functionaliteit, belevingswaarde, energieverbruik en lichthinder . kwaliteit van donker buitengebied kan behouden worden als gemeente daarvoor kiest (regelgeving laat toe en verplicht deels)

CONCLUSIE | lichtvisie west-vlaams platteland

code van goede praktijk LICHTVISIE WEST-VLAAMS PLATTELAND basisopleiding openbare verlichting module 3 dec. 2011

Recommend Documents