OM VOOR TE LEZEN
HOOGACHTEND, C.S. LEWIS
C
live Staples Lewis, de schrijver van De Kronieken van Narnia, een zevendelige reeks boeken waaronder Het betoverde land achter de De Leeuw, de Heks en de Kkleerkast, werd geboren op 29 november 1898 in het Noord-Ierse Belfast. Hij had één broer, Warren. Als kleine jongens speelden de twee spelletjes en verzonnen ze verhalen over fantasiewerelden. Ze speelden in een grote kleerkast met houtsnijwerk, die hun grootvader uit eikenhout had gemaakt. C.S. Lewis studeerde en gaf les aan de universiteit van Oxford, niet ver van Londen (Engeland), en later ook aan de universiteit van Cambridge (Engeland). Het allereerste kinderboek dat C.S. Lewis schreef, heet De Leeuw, de Heks en de KleerkastHet betoverde land achter de kleerkast. Toen er nog zes andere boeken over Narnia volgC.S. Lewis den, begonnen kinderen van over de hele wereld brieven te schrijven naar C.S. Lewis. Ze stelden hem vragen en stuurden tekeningen van personages uit Narnia. Lewis schreef zijn jonge briefschrijvertjes altijd terug. Hieronder vind je twee voorbeelden van zijn brieven. De kleerkast uit de film
at vindt, en w arnia mooi ... N verr n an ve ve o Jo ze te en er es B komen je de boek al at ta d to j li In b . Ik ben zo laten weten e dat hebt taan: d lief dat je m de verhalen die al bes etoverde lan jn erkast Het b zi le K it e D d . en en s hal , de Hek 1. De Leeuw rkast ee e d achter kl an pi as C s n 2. Pri nschip n het drake va is re e D 3. er vijf uitko l en stoe ] zal numm neefje van 4 5 9 1 n 4. De zilver va Het dateert sde verhaal, ar [de brief e n, en het ze orstellen ho Ergens dit ja ge n vo jo t e ie d n aard en kunt je e (J . er k k ru men, Het p d ligt al bij de og kken.) de tovenaar, pig alleen n boek te dru n ee m o maar voorlo rt , u gaat u n d et ve h et re e h h o g sc lan er uit h ov ook al ge l ik aa eb em h el e h d g niet , en soms Het zeven ik ben er no nia noemen en ar , N en n p va et g ? maar m De Konin beste klinken s wil ik het vind jij het at W heten. Som . ia n ar lt over N zien. De nacht va leeuwen ge ntuin echte re ie d n ee k heb ik in Vorige wee
Beste Denise, Ik vind het geweldig dat je de boeken over Narnia zo goed vindt. In bepaalde uitgaven zit bij som mige verhalen een landkaart achterin. Maar je zou er ook best zelf een kunnen maken! Of waarom bedenk je zelf geen verhalen om de gaten in de geschiedenis van Narnia op te vullen? Ik heb je al een heleboel hints gegeven – vooral in het stuk waar Lucy met de Eenhoorn praat... Naar mijn gevoel heb ik alles gedaan wat ik kon! Het allerbeste, Je C.S. Lewis
nd, Hoogachte is ew L C.S.
2
e Kronieken van Narnia, De gaan door de magische kleerkast zonder Leeuw, de Heks en de Kleerkast is achterwand en naar Narnia te reizen. een epische film die zich afspeelt in een Narnia was een ooit vredig land vol sprekende dieren, dwergen, faunen, cenadembenemende wereld op de grentauren en reuzen. De mooie maar zen van de verbeelding. Het verhaal HET gaat over vier broers en zussen – VERHAAL slechte Witte Tovenares Jadis heeft het land echter ondergedomLucy, Edmund, Susan en Peter peld in een eeuwige winter. De kindePevensie – die tijdens de Tweede Wereldoorlog naar het landhuis van een ren besluiten het land te helpen en krijmysterieuze professor worden gestuurd gen hierbij de steun van de machtige om er te schuilen voor de vreselijke bom- leeuw Aslan, de nobele en mystieke bardementen op Londen. Tijdens het koning van Narnia. Wat volgt is een verstoppertje spelen ontdekt Lucy, de spectaculaire strijd om Narnia voor eens jongste, het land Narnia. Ze weet haar en voor altijd te bevrijden uit de machbroers en zusje te overhalen om mee te tige greep van de tovenares Jadis.
D
3
DE BLITZ Lees deze tekst om beter te begrijpen waarom Peter, Susan, Edmund en Lucy Londen absoluut moesten verlaten – een tocht die het begin zou betekenen van hun reis naar Narnia.
p 7 september 1940 verschenen de bom- ken, dokken en huizen werden vernield. Het menwerpers van Adolf Hitler boven zou negen maanden duren voordat de Londen. In de twee maanden ervoor had de Londenaren weer rustig konden slapen, zonder Duitse luchtmacht Britse vliegvelden en luchtaanvallen, alarmsignalen of geschreeuw radarstations buiten de steden gebombardeerd, en zonder het gierende, krakende lawaai van inslaande bommen in de maar nu richtte Hitler al zijn buurt. De Blitz duurde tot aandacht op Londen en zijn 11 mei 1941. Toen stopte negen miljoen inwoners. Hij Hitler de aanvallen en wilde Groot-Brittannië binstuurde hij zijn bommennenvallen. Hitler viel werpers oostwaarts om Londen niet alleen aan om Rusland binnen te vallen. zakelijke en economische doelwitten te vernietigen, Tijdens de oorlog werden maar ook om het moreel, de meer dan 800.000 schoolspirit en de hoop van de kinderen uit Londen wegBritse bevolking te breken. Texte manquant gestuurd naar het veilige De eerste bommenwerpers arriveerden op 7 platteland, samen met ruim 100.000 leraars en september 1940 rond vijf uur ‘s middags en begeleiders. Ook meer dan 500.000 kinderen dropten hun “brandbommen” op de Londense die nog te klein waren om naar school te gaan, dokken. Dankzij de gloed van de brandende vertrokken samen met hun moeder. dokken konden de andere bommenwerpers in de donkere nacht hun doelwitten vinden. Het De vier Pevensie-kinderen werden wegens de bombarderen ging de hele nacht door, tot half Blitz uit Londen weggestuurd. Hun moeder vijf de volgende ochtend. Dit was het begin vond dat ze op het platteland veiliger waren, van de Blitz (Blitz komt van het Duitse woord ver weg van de bombardementen in de stad. “Blitzkrieg,” dat “bliksemoorlog” betekent). Wist zij veel dat de vier kinderen de ene oorlog Heel Londen werd getroffen door de Blitz. ontvluchtten en in een heel andere strijd zouOntelbare winkels, kantoren, kerken, fabrie- den terechtkomen!
O
HEB JE DE TEKST GOED GELEZEN?
1. Wat zouden de bombardementen op Londen volgens Hitler doen met het moreel van de Britse bevolking? .........................................................................................................................................................
2. Wat betekent het Duitse woord “Blitzkrieg”? .........................................................................................................................................................
3. Waarom werden de vier Pevensie-kinderen uit Londen naar het platteland gestuurd? .........................................................................................................................................................
4
MENEER TUMNUS KOMT TOT LEVEN Het eerste wezen dat Lucy ontmoet op haar reis naar het land Narnia is de nerveuze Faun Meneer Tumnus. Ze worden al snel vrienden, ook al weet Meneer Tumnus dat hij elke mens moet uitleveren aan de Witte Tovenares, de boze koningin van Narnia.
“
HOE C.S. LEWIS ZICH MENEER
EEN SCÈNE
TUMNUS VOORSTELDE
UIT HET FILMSCRIPT
H
ij was niet veel groter dan Lucy zelf en hield een paraplu boven zijn hoofd, die wit was van de sneeuw. Vanaf zijn middel leek hij een man, maar hij had de poten van een geit (met glanzend zwart haar erop) en in plaats van voeten had hij geitenhoeven. Hij had ook een staart, maar dat zag Lucy in het begin niet, want zijn staart lag keurig over de arm met de paraplu om niet door de sneeuw te slepen. Rond zijn nek droeg hij een rode wollen sjaal en ook zijn huid had een wat roodachtige kleur. Hij had een vreemd, maar aardig gezichtje met een kort puntbaardje en krulhaar, en uit zijn haar staken twee hoorns, een aan elke kant van zijn voorhoofd. Zoals ik al zei, hield hij in een van zijn handen een paraplu en onder zijn andere arm droeg hij een paar pakjes in bruin pakpapier. Met al die pakjes en de sneeuw leek het wel alsof hij net kerstinkopen had gedaan. Hij was een Faun. Toen hij Lucy zag, liet hij van verbazing al zijn pakjes vallen.
Plotseling KRAAKT ER IETS IN DE SNEEUW ACHTER HAAR. Ze tuurt in het bos. Niets. Dan opeens nog meer gekraak. Lucy draait zich om en… GILT. VOOR HAAR STAAT EEN WEZEN met geitenpoten en een hoofd met hoorns. Hij draagt een rode sjaal rond zijn nek, een paraplu en een heleboel ingepakte pakjes. Hij slaakt een gil en duikt weg achter een boom, zijn pakjes vliegen in het rond. Lucy staat aan de grond genageld, haar ogen wijd opengesperd. Ze wacht… Ze zet een aarzelende stap vooruit… Het wezen springt van achter de boom tevoorschijn en zwaait verdedigend met zijn paraplu. Lucy raapt zenuwachtig een pakje op en doet haar best om het schichtige wezen niet bang te maken. LUCY Verstop jij je voor me? MENEER TUMNUS Nee… Ik wou enkel... Ik wilde je niet bang maken. Daar staan ze dan in het licht van een lantaarnpaal. Hij staart naar haar krullen. Zij staart naar zijn HOORNS.
“Wel, heb je me ooit!” riep de Faun uit. Uit De Leeuw, de Heks en de Kleerkast EN NU JIJ! Lees de beschrijving hierboven. Som drie dingen op die je weet over Meneer Tumnus.
EN NU JIJ! Kies uit deze scène één detail dat hetzelfde is als in het boek en één dat verschillend is. 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....................................................................... .......................................................................
2 .....................................................................
2 .....................................................................
....................................................................... .......................................................................
3 ..................................................................... .......................................................................
5
HOE TEKENARES PAULINE BAYNES ZICH MENEER TUMNUS VOORSTELDE ?
D
e prachtige illustraties in talloze uitgaven van het boek De Leeuw, de Heks en de Kleerkast Het betoverde land achter de kleerkast zijn het werk van kunstenares Pauline Baynes. Hier zie je haar tekening van de scène vlak na de allereerste ontmoeting tussen Meneer Tumnus en Lucy.
EN NU JIJ! Zoek in de tekening drie dingen die overeenstemmen met C.S. Lewis’ beschrijving van Meneer Tumnus. Noteer ze hieronder.
....................................................................... ...........................................................
.............................................................
3
HET PERSONAGE DAT HIJ IN DE FILM SPEELT
?
N
arnia is een ‘bezet land,’ dus hij houdt zich liever gedeisd en doet gewoon wat hij moet doen. [Hij] wil niet al te veel risico’s nemen. Elke inwoner van Narnia krijgt hetzelfde bevel: ‘Als je een man of een vrouw in de bossen van Narnia ziet lopen, moet je hem of haar uitleveren aan de Witte Tovenares!’ En het is niet aan Tumnus om zich tegen de Witte Tovenares te verzetten. Hoe zou hij dat ooit kunnen? Hij zou worden vermoord, gemarteld of in steen veranderd, zijn hoorns of zijn staart zouden worden afgehakt, hij zou jarenlang worden gemarteld, dat weet hij wel zeker.”
“
“Dan [ontmoet] hij dat ene meisje [Lucy], dat hij wellicht boeiender vindt dan wie ook ter wereld, en hij [wordt verondersteld] haar uit te leveren aan de Witte Tovenares. Hij wordt uiteindelijk geconfronteerd met zichzelf en met wat hij wil, wat hij aankan en verdragen kan, en hij beseft dat hij zijn plan voor Lucy niet langer kan uitvoeren. Zij confronteert hem daarmee met zoveel openheid en liefde, en zegt: ‘Dat zou jij nooit doen, jij bent mijn vriend.’ En ze zijn ook vrienden. Al heel snel — misschien wel de beste vrienden.”
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
HOE JAMES MCAVOY ZICH MENEER TUMNUS VOORSTELT —
...........................................................
.............................................................
HOE DE ONTWERPERS VAN DE WETA WORKSHOP ZICH MENEER TUMNUS VOORSTELDEN ?
R
egisseur Andrew Adamson wilde absoluut dat de ontwerpers levensechte personages zouden creëren – alsof ze echt konden bestaan, ook al waren ze dan verzonnen. Richard Taylor van Weta Workshop legt uit dat ze hiervoor “de vorm van de ruggengraat moesten bestuderen. Op welke manieren kan die buigen?…Het heeft in het begin heel wat tijd en moeite gekost om hem als een levend en ademend wezen te bekijken en te ontdekken hoe hij kan functioneren en in de wereld van Narnia voor echt kan doorgaan.”
EN NU JIJ! Denk aan een moment waarop je een moeilijke keuze moest maken tussen goed en kwaad. Beschrijf in een alinea wat je toen voelde. ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... .......................................................................
EN NU JIJ! Wat zijn de gelijkenissen tussen de maquette (pop) van Meneer Tumnus en de beschrijving van C.S. Lewis? Wat zijn de verschillen? En wat zijn de gelijkenissen of verschillen met de tekening van Pauline Baynes? ..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
HOE RICHARD FORD, ART DIRECTOR, ZICH HET HUIS VAN MENEER TUMNUS VOORSTELDE ? “Het past wel bij hem. Hij heeft een heleboel boeken en geschriften in huis, en we gaan ervan uit dat ook zijn vader hier vroeger woonde, dus… zijn boekenverzameling moet tamelijk reusachtig zijn.” Richard Ford
6
....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... .......................................................................
OM VOOR TE LEZEN
WEGGESTUURD De roman Het betoverde land achter de kleerkast begint met de volgende drie zinnen: Er waren eens vier kinderen die Peter, Susan, Edmund en Lucy heetten. Dit verhaal vertelt wat ze meemaakten toen ze tijdens de oorlog uit Londen werden weggestuurd wegens de luchtaanvallen. Ze werden naar het huis van een oude professor gestuurd ergens midden in het land… BEELD JE EENS IN… je woont in een grote stad en op een dag krijg je te horen dat je moet vertrekken. Je weet niet waarheen of voor hoe lang, en ook je ouders weten dat niet. Je wordt weggestuurd omdat jouw stad gebombardeerd gaat worden. Je moet vertrekken naar een plek waar je nooit eerder bent geweest, bij mensen die je nooit eerder hebt ontmoet. Je weet niet eens of ze wel van kinderen houden! Je hebt een lunchpakketje bij je, een gasmasker en een ansichtkaart om naar huis te sturen en je ouders te laten weten waar je bent. Met een beetje geluk kun je bij je broers en zusjes blijven.
Voorstelling van de Londense bombardementen door een kunstenaar.
Groot-Brittannië. Kinderen uit de stad werden geëvacueerd en naar veiligere plaatsen op het platteland gebracht, waar waarschijnlijk geen bombardementen zouden plaatsvinden. (Evacueren wil zeggen “mensen in veiligheid brengen.”) De evacuaties begonnen op 3 september 1939, de dag waarop Engeland de oorlog verklaarde aan Duitsland. In totaal werden 827.000 schoolkinderen geëvacueerd, samen met 103.000 leraars en begeleiders. Nog eens 524.000 kinderen die nog te klein waren om naar school te gaan, vertrokken samen met hun moeder.
Stel je je die ongerustheid eens voor, met daarbovenop de dreigende oorlog en de angst voor aanvallen, en dan voel je misschien een heel klein beetje hoe Peter, Susan, Edmund en Lucy zich wellicht voelden toen ze op een treinperron in Londen (Engeland) samen met duizenden andere Britse kinderen stonden te wachten om op reis te gaan naar het onbekende. In 1939 stond de oorlog tussen Engeland en Duitsland op het punt uit te breken en de Britse regering verwachtte enorme luchtaanvallen op alle steden in
Op het platteland werden de kinderen gewoonlijk opgevangen door billeting officers (billet betekent “onderdak bieden aan”) of door vrijwilligers van het Rode Kruis en andere organisaties. Dan werden ze naar pleeggezinnen gebracht. De volwassenen gaven de kinderen alle zorg en aandacht die ze nodig hadden. De kinderen kwamen terecht bij pleeggezinnen op boerderijen, in landhuizen en herenhuizen (waar hun verzorging soms werd overgelaten aan het personeel). C.S. Lewis was zelf blijkbaar erg geraakt door de evacuaties van de kinderen, want hij en zijn broer namen verschillende Londense kinderen in huis die op zoek waren naar een veilige plek, ver van de bombardementen thuis. De fantastische belevenissen van Peter, Susan, Edmund en Lucy in het landhuis van de oude professor en de belangrijke lessen die ze over zichzelf leren, vormen de twee voornaamste ingrediënten van de magie in Het betoverde land achter de kleerkast –
Met deze affiches riep de regering de burgers op hun kinderen in veiligheid te brengen.
… MAGIE GEBASEERD OP HET ECHTE LEVEN.
7
VOOR DE KNAPPE KOPPEN
MOEDIG ZIJN In Het betoverde land achter de kleerkast krijgt Peter een bijzonder geschenk – een schild. Zo ziet Peters schild eruit:
Schrijf op een los blad papier een opstel over een gebeurtenis waarbij je heel erg moedig was. Teken op een ander blad een schild dat jouw dapperheid uitdrukt en gebruik daarbij enkele van de hier afgebeelde symbolen.
S
childen vormen een belangrijk onderdeel van de Engelse en Ierse geschiedenis. De afbeeldingen op schilden hebben een speciale betekenis. Op deze pagina vind je enkele symbolen. Wat betekenen de symbolen op Peters schild?
TEKENINGEN OP EEN SCHILD
FIGUREN OP EEN SCHILD
ACHTERGRONDKLEUREN Goud : Vrijgevigheid
Hulst: Waarheid
St. Andrieskruis Vastberadenheid Beslistheid
Fruit: Vrijheid, Vrede
Rood : Strijder Groen : Hoop Oranje : Eervolle Ambitie
Ganzerik : Hoop, Vreugde
Zilver of wit : Oprechtheid, Vrede
Blauw : Kracht, Loyaliteit Leeuw : Vrede, Moed (ook: Grote Strijder, Aanvoerder) Dak van een Huis Bescherming Trouwe dienstbaarheid
Luipaard : Heldhaftige en Volhardende Strijder
Paard : Plichtsgevoel
Dwarsbalk Eer
Hond : Moed, Trouw, Loyaliteit
8
