Raadsnummer 15R6401
CIVIC CROWDFUNDING VOOR EINDHOVEN
Inleiding Crowdfunding is een vorm van financiering voor projecten en ondernemingen. Een grote groep mensen legt een klein bedrag in om een project of onderneming te financieren. Maar crowdfunding gaat over meer dan alleen financiering. Het kan mensen in staat stellen kapitaal te vergaren voor hun project, maar biedt – mits goed ingezet – ook mogelijkheden voor marketing, kennis- en contactendeling en binding met ambassadeurs. Hoewel crowdfunding erg populair is, kan het niet als ‘easy money’ worden gezien. Geslaagde acties kenmerken zich door een goede voorbereiding.1 In Nederland zijn er diverse platforms actief die zich richten op bijvoorbeeld specifieke branches (Horeca Crowdfunding Nederland) of op specifieke doelstellingen zoals duurzaamheid (One Planet Crowd) en de afgelopen jaren is civic crowdfunding ook in opkomst gekomen. Dit betekent dat er online fondsen worden geworven via een grote groep kleine financiers voor een verbetering van een publieke dienst of juist om iets in de openbare ruimte te realiseren. De aankomende jaren zal civic crowdfunding zich ook in Eindhoven gaan ontwikkelen. In 2011 nam de VVD al het initiatief om aan de slag te gaan met people4public. Een goede eerste stap om inwoners mede-eigenaar en verantwoordelijk te maken voor de openbare ruimte maar ook om de gemeentelijke opgave voor een deel te delen met de inwoners. Met dit initiatiefvoorstel wordt beoogd om de gemeente tijdig klaar te maken voor de ontwikkeling van civic crowdfunding en tijdig te bezien waar met civic crowdfunding voordelen te behalen zijn. Deze voordelen zullen echter niet altijd direct ten goede komen aan alleen de gemeente, maar vanuit de gelijkwaardige rol die de overheid steeds meer aanstaat ten opzichte van haar inwoners, hoeft dat ook niet altijd. Doelstelling Het verkennen van de mogelijkheden om civic crowdfunding actief toe te passen binnen het gemeentelijke werken in samenspraak met de stad. Het verkennen van deze ruimte, inclusief de ontwikkeling van bijbehorende kaders, biedt nieuwe kansen en perspectief voor onderwerpen die anders lastig te financieren zijn en geeft in optima forma uiting aan de participatie samenlevin. Voorstel 1. Het college de opdracht geven om een notitie uit te werken hoe civic crowdfunding een plek kan krijgen binnen de gemeente; a. In deze notitie de mogelijkheden, kosten en opbrengsten voor de verschillende rollen te hebben uitgewerkt;
1
Douw en Koren, Crowdfunding Consultants, http://www.douwenkoren.nl
1
b. Naast de mogelijkheden die er zijn voor het kleine lokale initiatief, ook de mogelijkheden, kosten en ROI uit te werken voor grotere stedelijke projecten; 2. Deze notitie uiterlijk 1 november 2015 aan de raad aan te bieden;
Argumenten en kanttekeningen
1. Sterke groei van (civic) crowdfunding Uit onderzoek van Douw en Koren blijkt dat er in 2014 middels crowdfunding 63 miljoen euro werd opgehaald. Hiermee zijn meer dan 2.000 projecten succesvol gefinancierd waarvan 673 met een maatschappelijk karakter die samen voor 6,5 miljoen euro wisten te crowdfunden. Dit is een verdubbeling ten opzichte van de cijfers van 2013.2 De 1% club heeft een definitie voor civic crowdfunding ontwikkeld: ‘civic crowdfunding is dé nieuwe manier waarop een gemeente samen met burgers, verenigingen en bedrijven lokale initiatieven kan realiseren door de inzet van tijd, kennis en geld.’3
2. Veranderende rol van de gemeente Civic crowdfunding zorgt er voor dat de rol van gemeenten ten opzichte van initiatiefnemers sterk verandert. De gemeente is niet langer een poortwachter die bepaalt welke initiatieven ruimte en financiering krijgen. Veel vaker nemen initiatiefnemers het heft in eigen hand en wordt de gemeente een meer gelijkwaardige partner die pas in een latere fase een rol krijgt als medefinancier, vergunningverlener of samenwerkingspartner. Crowdfunding past dus heel goed bij een overheid die een meer faciliterende rol op zich wil nemen en die initiatieven liever aanjaagt dan controleert.4
3. Crowdfunding zorgt voor meer dan alleen geld Crowdfunding zorgt niet alleen voor de benodigde financiële middelen, maar creëert ook betrokkenheid en draagvlak. Civic crowdfunding is als het ware het maximaal benutten van de kennis die bij inwoners zelf al aanwezig is. De betrokkenheid wordt gecreëerd door inwoners niet alleen te betrekken bij een ontwikkeling, maar juist ook doordat de inwoner mede-eigenaar wordt. Van dit eigenaarschap gaat ook een zekere verantwoordelijkheid uit ten opzichte van de samenleving, de directe omgeving en het project.
Maar civic crowdfunding zorgt er ook voor dat er actief een draagvlak wordt gecreëerd. Naast de financiering, wordt er ook gebouwd aan een nauw betrokken achterban en wordt de bekendheid van het initiatief vergroot. Zo wordt zichtbaar gemaakt wat er in de gemeente gebeurt, of er draagvlak is voor nieuwe ideeën en waar de financiering vandaan komt. In het stuk ‘Kansen van crowdfunding voor nieuwe rol gemeenten’ van Aster van Tilburg, wordt het
2
Crowdfunding in Nederland: de cijfers, Douw en Koren, 2015, http://www.douwenkoren.nl/crowdfunding-innederland-2014-de-cijfers/ 3 Definitie civic crowdfunding, 1% club, https://www.onepercentclub.com/nl/#!/civic-crowdfunding 4 Benut de kansen van civic crowdfunding, VNG, 2015, http://www.vng.nl/onderwerpenindex/sociaal-domeinalgemeen/nieuws/benut-de-kansen-van-civic-crowdfunding
2
treffend weergegeven: ‘Je hebt niks aan een ontmoetingsplek als er niemand komt en meehelpt.’ Het stuk is als bijlage toegevoegd.
4. Gemeente moet tijdig anticiperen op veranderingen in de samenleving De samenleving verandert veel sneller dan dat de overheid aan kan. Veel zaken bij de overheid, worden ook als een gegeven beschouwd. De laatste jaren zien we echter een beweging waarbij dit kantelt. Automatische verlening van subsidies aan diverse organisaties is er niet meer bij en er wordt ook veel meer verwacht van de subsidie ontvanger. We zijn aan de slag gegaan met people4public. Dit was een goede eerste stap om inwoners medeeigenaar en verantwoordelijk te maken voor de openbare ruimte maar ook om de gemeentelijke opgave voor een deel te delen met de inwoners. De overheid wil steeds meer loslaten, maar tegelijkertijd is ook goed te merken dat de overheid dit ‘eng’ vindt. Maar dat mag natuurlijk nooit ten nadelen komen aan de samenleving. Voor crowdfunding geldt dat dit concept al lang een gegeven is in de samenleving. De verantwoordelijkheid van de overheid is om tijdig mee te liften op dit soort maatschappelijke bewegingen die ten gunste komen aan de samenleving. In het onderzoek van de 1% club is te lezen dat Eindhoven de mogelijkheden voor civic crowdfunding nog niet actief heeft verkend omdat er op zich nog voldoende budget is voor de financiering van initiatieven. Het is niet ondenkbaar dat in de toekomst het gemeentelijk budget voor maatschappelijke initiatieven minder zal worden. Tijdig inzetten op andere mogelijkheden van financiering is dus van belang. Het vraagt om een andere gemeentelijke mindset en daar is tijd voor nodig om dat te laten landen in een grote organisatie zoals de gemeente Eindhoven. Pas nadenken over civic crowdfunding als het budget op is, is helaas te laat. Het is de nieuwe manier waarop de gemeente samen met inwoners, verenigingen en bedrijven lokale initiatieven kan realiseren door de inzet van tijd, kennis en geld waarbij geld niet langer alleen het doel is, maar een hefboom om meer te realiseren.
5. Gemeente kan verschillende rollen aannemen binnen civil crowdfunding De gemeente kan diverse rollen aannemen wanneer het gaat om civil crowdfunding. Zo kan de gemeente civil crowdfunding actief promoten van deze alternatieve financiering door bijvoorbeeld het delen van succesverhalen. Maar ze kan ook optreden door initiatieven actief te begeleiden en te coachen met bijvoorbeeld crowdfundingworkshops. Een andere belangrijke rol die de gemeente kan aannemen, is die van beloner. Zo kan de gemeente het opgehaalde bedrag bijvoorbeeld verdubbelen of juist inzetten op een goed, snel en strak georganiseerd vergunningsproces. Kosten Er zal ambtelijke capaciteit beschikbaar gesteld moeten worden om een voor Eindhoven passend totaalkader te presenteren. Kosten kunnen worden beperkt door het uitwerken hiervan bijvoorbeeld te laten gebeuren binnen het trainee programma. Wanneer de kaders zijn uitgewerkt, dient meteen 3
inzichtelijk te worden gemaakt wat de kosten van implementatie zijn en welke andere kosten hiermee gemoeid zijn.
Planning Voor 1 november wordt aan de raad de notitie aangeboden. De eerste politieke behandeling kan dan in november – december 2015 plaatsvinden. Nadat de notitie is besproken, kan het college een raadsvoorstel uitwerken. Dit raadsvoorstel wordt uiterlijk 1 februari aan de raad aangeboden. In dat raadsvoorstel wordt ook een planning uitgewerkt voor de implementatie. De tweede politieke behandeling vindt dan plaats in februari – maart 2016 zodat er ruim voor de zomer gestart kan worden met de implementatie.
Evaluatie Civic crowdfunding in Eindhoven wordt na twee jaar geëvalueerd. Deze evaluatie vindt plaats met de diverse stakeholders. De evaluatie wordt uiterlijk 1 juli 2018 aan de raad aangeboden.
Communicatie Via de reguliere weg wordt het besluit gecommuniceerd. Als initiatiefnemer van dit voorstel zal de VVD dit ook via de eigen kanalen verspreiden.
Bijlagen -
4
Onderzoek 1% club: civic crowdfunding, burger en overheid werken samen; Kansen van crowdfunding voor nieuwe rol gemeenten; M17: Motie people4public in de openbare ruimte.
Ontwerpraadsbesluit
De raad van de gemeente Eindhoven;
Gezien het initiatiefvoorstel van dhr. F. van den Broek (VVD) over civic crowdfunding voor Eindhoven;
Besluit:
1. Het college de opdracht geven om een notitie uit te werken hoe civic crowdfunding een plek kan krijgen binnen de verschillende beleidsgebieden van de gemeente; a. In deze notitie tenminste de mogelijkheden, kosten en opbrengsten voor de verschillende rollen die de gemeente kan hebben te hebben uitgewerkt; b. Naast de mogelijkheden die er zijn voor het kleine lokale initiatief, ook de mogelijkheden, kosten en ROI uit te werken voor grotere stedelijke projecten; 2. Deze notitie uiterlijk 1 november 2015 aan de raad aan te bieden;
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 7 juli 2015. Rob van Gijzel, voorzitter Jan Verheugt, griffier
5
