berliJn
Herfst-Winter 2014-2015 € 5,90 SFR 7,00 £ 4.90 $ 8.00
Elisa Carrillo Cabrera Prima ballerina
Magazine
voor
nespresso Clubleden
PRAKTISCH Adressen
M ESUR E ET D ÉMESUR E *
EditoRiAL door Jean-Marc Duvoisin
3
City Guide
Alle adressen die door de Clubleden worden genoemd op pagina 22 t/m 39.
1 KapstachelBeere Kollwitzstr. 37, 10405 Berlijn ' +49 (0) 30 98342142 www.kapstachelbeere.com 2 KaDeWe Kaufhaus des Westens Tauentzienstr. 21-24, 10789 Berlijn ' +49 (0) 30 21210 www.KaDeWe.de 3 sisyphos Hauptstr. 15, 10317 Berlijn ' +49 (0) 30 98366839 www.sisyphos-Berlijn.net GolDen Gate Schicklerstr. 4, 10179 Berlijn ' +49 (0) 30 62900155 www.goldengate-Berlijn.de 4 Booze Bar Boxhagener Str. 105, 10245 Berlijn ' +49 (0) 30 95591145 www.booze-bar.de 5 Mein haus aM see Torstr. 125, 10119 Berlijn ' +49 (0) 30 27590873 www.mein-haus-am-see.com
TONDA 1950
Rose gold Ultra-thin automatic movement Hermès alligator strap Made in Switzerland
6 spreetour Reederei Spreetours Bulgarische Str., 12435 Berlijn ' +49 (0) 30 47033880 www.spreetours.de 7 FunKturM-restaurant Messedamm 22, 14055 Berlijn
Chef-kok
Stad van de onbegrenSde mogelijkheden
' +49 (0) 30 30382900 www.funkturm-messeBerlijn.de
' +49 (0) 30 266424242 www.smb.museum
8 Botanischer Garten Königin-Luise-Str. 6-8, 14195 Berlijn ' +49 (0) 30 83850100 www.bgbm.org
qg stuttGarter platz 10627 Berlijn
9 zoo Berlijn Hardenbergplatz 8, 10787 Berlijn ' +49 (0) 30 254010 www.zoo-Berlijn.de
qh paris Bar Kantstr. 152, 10623 Berlijn ' +49 (0) 30 3138052 www.parisbar.net
qj l’entrecôte Schützenstr. 5, 10117 Berlijn ' +49 (0) 30 20165496 www.entrecote.de
sf eis Michel
Pestalozzistr. 85, 10625 Berlijn ' +49 (0) 30 3123541 sg schloss
charlottenBurG
Spandauer Damm 10-22, 14059 Berlijn
' +49 (0) 30 320911 www.spsg.de
sh aMici aM
GenDarMenMarKt tierparK Berlijn Jägerstr. 56, 10117 Berlijn Friedrichsfelde, U behoort tot de bevoorrechte Clubleden voor wie dit magazine bestemd qk Frische paraDies ' +49 (0) 30 208799800 Am nemen Tierparku125, is. Wij in dit nummer mee naar de groenste hoofdstad van Europa: Morsestr. 2, 10587 Berlijn www.amici-Berlijn.de 10319 Berlijn. DeBerlijn stad waar de vrede is teruggekeerd en een roggeveld de beton' +49 (0) 30 39081523 +49 (0) 30 515310 nen'muur heeft vervangen. Een ware groene oase die zich uitstrekt van de www.frischeparadies.de sj BranDenBurGer hoF www.tierpark-Berlijn.de Lietzensee, tot aan de dierentuinen en botanische tuin. Berlijn heeft haar BESTE CLUBLEDEN,
roerige verleden weten te transformeren naar een bruisend heden. Het is Eislebener Str. 14, 10789 Berlijn ql teMpelhoFer FelD de qp stad van de onbegrensde mogelijkheden, die jeugdige energie aantrekt unsicht-Bar ' +49 (0) 30 214050 Tempelhof, 12099 Berlijn en Gormannstr. grote talenten Zoals het talent van onze ereburger Elisa Carrillo 14,onthult. 10119 Berlijn www.brandenburger-hof.com www.tempelhoferfreiheit.de Cabrera, van het Nationale Ballet. Ze is een van de gezichten ' +49prima (0) 30ballerina 24342500 vanwww.unsicht-bar.de dit artistieke toneel waarop alle kunststromingen tot bloei komen, van MustaFa’s en GeMüse KeBaB sktot hotel 25 hours uiterst klassieke- tot zeer alternatievesp kunstvormen van symfonischeMehringdamm, 32, 10961 Berlijn Budapester Str. 40, 10787 Berlijn elektronische muziek. qq lietzensee Charlottenburg, 14057 Berlijn
www.mustafas.de
' +49 (0) 30 120221255
Net als Berlijn dankt ook de Maragogype koffie zijn sterke karakter aanwww.25hours-hotels.com zijn sq aMano Bar waarvan nog slechts roerige verleden. U moet deze waardevolle koffie, qs lp12 10119 Berlijn enkele percelen wereldwijd bestaan,Auguststr. absoluut43, proberen. Nespresso eert Leipziger Platz 12, 10117 Berlijn sWissotel Berlijn ' +49 (0) 8094150 deze koffiesoort met een Special Reserve die30slechts enkele weken sl bewww.mallofBerlijn.de Augsburger Str. 44, 10789 Berlijn www.bar.hotel-amano.com schikbaar is. Deze bijzondere koffies kunnen wij presenteren dankzij de goed onderhouden relaties die Nespresso heeft met haar koffieboeren. ' +49 (0) 30 220100 qd aspria spavoortdurend versterken, ss türKenMarKt Relaties die we bijvoorbeeld door de lancering www.swissotel.de/hotels/Berlijn/ 20, 10711 Berlijn Maybachufer, Neukölln,Door het opzetvanKarlsruher het AAAStr. Farmer Future project dit jaar in Colombia. +49 (0) pensioenfonds 30 890688810 voor telers 12047 Berlijn ten' van een hopen we de nieuwe generaties te dp the GranD www.aspria-Berlijn.de www.tuerkenmarkt.de stimuleren om het stokje over te nemen. Hirtenstr. 4, 10178 Berlijn
' +49 (0) 30 2789099555 qf perGaMon Deze initiatieven komen altijd voortsduit het verlangen om onze passie MuseuM Karl-auGust-platz voor uitmuntendheid delen. Een passie die tot uitdrukking komt in www.the-grand-Berlijn.com het Bodestr. 1-3, 10178 te Berlijn Karl-August-Platz, 10625 Berlijn Nespresso Atelier, een avontuur waaraan sinds 5 jaar sterrenkoks deelnemen om op basis van een Grand Cru een bijzondere harmonie van smaken te creëren in de vorm van een uitzonderlijk menu.
Nespresso Club & boutiques
Veel leesplezier en geniet van uw koffie,
Het adres dat genoemd wordt in de rubriek op pagina 52 t/m 57.
Op de plattegrond zijn de twee Boutiques in Berlijn aangegeven. Nespresso Club Duitsland: gratis telefoonnummer 0800 18 18 444
JEaN-MarC DUvoiSiN
www.parmigiani.ch
dq tiM raue Rudi-Dutschke-Str. 26, 10969 Berlijn ' +49 (0) 30 25937930 www.tim-raue.com
Algemeen Directeur, Nespresso Boutique (in het KaDeWe), Nestlé Nespresso 1 S.A. Tauentzienstr. 21-24, 10789 Berlijn 2 Nespresso Boutique, Friedrichstr. 171, 10117 Berlijn
Ontdek de adressen van alle BOutiques wereldwijd met de nespressO app vOOr smartphOne en taBlet.
Fuel consumption combined: 3,8 to 6,5 l/100 km. CO2 emissions: 99 to 152 g/km.
The first-ever BMW 2 Series Active Tourer
www.bmw.com
Sheer Driving Pleasure
THE FIRST-EVER BMW 2 SERIES ACTIVE TOURER. WHATEVER YOU HAVE IN MIND. #BMWstories Find out more at bmw.com/2SeriesActiveTourer
6
MEDEWERKERS nespresso Magazine
Ons team Sandrine GiaCoBetti
Journaliste Deze hoofdredactrice van de Franse ELLE Eten (‘ELLE à Table’) werkte mee aan talloze culinaire en lifestylemagazines. Haar koffiemomenten:
“Nooit zonder stress.” Haar recept: wachten op een ontspannen moment en dan een latte macchiato maken met veel schuim.
Jérôme BiliC
FotograaF Bondgenoot van Marie Leteuré bij ‘ELLE à Table’ en verantwoordelijk voor de culinaire fotografie van uitgeverij Solar. Zijn koffiemomenten:
‘s Ochtends een Fortissio Lungo. “Met een beetje suiker, vanwege zijn pittige karakter.”
is een uitgave van
olivier GaChen
FotograaF Deze fervente reiziger maakt portretten en reportages voor onder meer de Franse kranten en tijdschriften ‘ELLE’, ‘Liberation’ en ‘Le Monde’. Hij vertoont dezelfde passie op de filmset. Zijn koffiemomenten:
Ristretto bij het ontbijt, lungo na de lunch.
nestlé nespresso s.a. avenue de rhodanie 40 1007 lausanne - zwitserland directeur van de uitgave Jean-Marc Duvoisin. executive editor Lise Peneveyre. Ontwerp/Uitvoering: lagardère custoM publishing, 10, rue thierry-le-luron, 92300 levallois-perret, FrankriJk. tel. +33 (0)1 41 34 93 63 directeur Agnès Péron. hooFdredacteur Sandrine Giacobetti. art director Xavier Bouré. studioManager Matthieu Carré. redactionele coördinatie Nadine Male Hershkovitch met Gwenaëlle Braud en Damien Bergeret. redactiesecretariaat Marie-Françoise Dufief en Marc Frohwirth. aan dit nuMMer werkten Mee Alexia Ayrolles, Marie Baudet, Alexandra Dejean, Francis Dolric, Stéphanie Durteste, Marion Guillemard, Nadia Hamam, Élodie Rambaud, Gabriela Rocopolo. vertaling TagLine. advertentieacquisitie Lagardère Publicité. Tel. +33 (0)1 41 34 85 53 Tel. +33 (0)1 41 34 86 63 Advertising director: Franck Stoeckel. Client directors: Séverine Franier, Sabine Philip. FotolithograFie Compos Juliot. druk Mohn media Mohndruck GmbH. Dit magazine is gedrukt op gecertificeerd papier:
marie leteuré
stiliste Marie is styliste bij ‘ELLE à Table’ en auteur van verschillende culinaire en lifestyleboeken bij de uitgeverijen Marabout en Solar. Haar koffiemomenten:
Bij aankomst in de fotostudio een Rosabaya de Colombia, met heerlijke lichtzure tonen van rode vruchten.
Jean-Claude amiel
FotograaF Zijn foto’s sieren de culinaire pagina’s en reportages van de ‘ELLE à Table’ en andere Franse magazines.
Zijn koffiemomenten:
’s Middags, een Decaffeinato met een scheutje melk.
Julien Bouré
Journalist Regelmatig te vinden op de reis- en portretpagina’s van het tijdschrift ‘ELLE à Table’. Ook schrijft hij stukken voor de culinaire gids ‘Le Fooding’. Zijn koffiemomenten:
De hele dag door kleine kopjes.
Niessing Spannring® HighEnd. HighEnd © Copyright 2014 Nestlé Nespresso S.A. Alle rechten voorbehouden. Nespresso, de namen van de verschillende soorten Nespresso koffie en de Nespresso logo’s die in Nespresso Magazine worden vermeld, zijn merken van Nestlé S.A. die in bepaalde landen mogelijk gedeponeerd zijn.
NIESSING SHOPS: Berlin, Düsseldorf, Hamburg, Konstanz, München, Münster, Stuttgart, Nagoya, Osaka, Tokyo and at our Niessing Partners www.niessing.com
INHOUD Herfst-Winter 2014-2015
p.42
p.22
p.52
p.84
p. 72
p.66
p.58
Master the elements
Creativity: boschyserret.com
Photography: JC Ponsa
p.78
3
editorial
Now 11 12 18
UitGaaN addict portret
Jan en Tim edler TECHNAL aluminium windows transform the sun rays, the heat, the cold, the rain and the wind into natural light and comfort; thus protecting your home from unfavorable weather elements outside, whilst reducing energy consumption and low carbon footprint for the environment. TECHNAL turns spaces into weather-proof havens, giving you a far better view of the world.
www.technal.com
The world looks better
Jean-Claude Amiel - Jérôme Bilic - Olivier Gachen.
20
KroNieK
HeT landeliJke gezicHT van BerliJn
MENSEN, STIJL, SMAAK 22
42
elisa carrillo caBrera 50 52
cHeF-KoK
Tim raue 58
cUltUreel erFGoed
oosT/WesT 66
72
90
GaStroNoMie
aankondiging van een Big Bang 94 aaNraderS musTHave zinTuigliJke
96
aaa-proGraMMa
aaa farmer fuTure 100 NieUwS
cyBer coFFee
melkmeisJes
106 Het MaGaZiNe op Uw taBlet
StiJl
symfoniscHe variëTeiT 78
NESprESSo & u
cuBanía, 13 inTense smaak!; gemini ToWer; de oplossing voor op kanToor; de gescHenkseTs; speciale glazen 104 de Selectie de macHines & les collecTions
caFé GoUrMaNd
scHWarzWalder kirscHTorTe
in HeT gezelscHap van viJf
GraNdS crUS
praKtiScH adressen
opMerKeliJKe VerHaleN
op zoek naar een
en
de kaffe kanTaTe
legendariscHe koffiesoorT
nespresso cluBleden 40
cUlt oBJect
Berliner Bollen
city GUide
HeT geHeim van BerliJn,
ereBUrGer
84
plaTTegrond van de BerliJn ciTy guide
9
noW Uitgaan p a r i s
11
1 9 7 1
Verspreid oVer heel Berlijn Vindt u FalkenBerg, schillerpark, carl legien, BritZ, het witte centrum en siemensstadt. allemaal meesterwerken Van de moderne stroming. Ze
READY-TO-INSTALL CURTAINS AND SHEER CURTAINS, WINDOW SHADES, THROWS, PILLOWS, LAMPS AND HOME ACCESSORIES PARIS 1er - PARIS 6e - PARIS 8e - Paris 15e BEAUGRENELLE - PARIS 4e BHV Marais - ROISSY AEROVILLE - AIX EN PROVENCE - BORDEAUX - CAEN CANNES - DIJON : TOISON D’OR - GRENOBLE - LILLE - LYON 2e - LIMONEST : BHV Marais - MARSEILLE 1er - METZ - MONTPELLIER - NANTES - NICE - CAP 3000 - NIMES ORLEANS
- RENNES - ROUEN - STRASBOURG - TOULOUSE - TOURS - BRUXELLES - LUXEMBOURG - ROME - ATHENES - RIYADH - TUNIS - PANAMA
NEW YORK : 1162 MADISON AVENUE (@86th Street)
- 909 BROADWAY OPENING DECEMBER (@20th Street) - HONG KONG : 33 WELLINGTON STREET , CENTRAL
www.madura.fr
© Berlin Monument Authority, Edmund Kasperski.
Siemensstadt in Berlijn, tussen Charlottenburg en Spandau.
zijn volgens de normen uit de jaren ‘20 gebouwd door de bouwkundige dienst van de stad. Dit nieuwe paradijs van sociale huisvesting beloofde ‘licht, lucht en zon’. Hugo Häring, Hans Scharoun en Walter Gropius (één van de stichters van het Bauhaus), sterren uit de architectuur, doen in 1929 mee aan de creatie van het grootste gebouw van Siemensstadt. Stromend water, een keuken, een bad-
Wandeling in het CentRUM van het ModeRnisMe
Deze zes moDernistische staDskernen, Die
een moDel vormen voor avantgarDistische sociale woningen en Die aangemerkt zijn als cultureel erfgoeD Door u nesco , kunt u op afspraak bezoeken . Dit is siemensstaDt van siemens. Realisatie Gabriela Rocopolo
kamer uitgerust met een badkuip en wc, loggia, een balkon of veranda, allemaal te vinden in dit complex bestaande uit 1.400 woningen en 17 winkels, verdeeld over 25 gebouwen. Met hun kubusvormen, zuivere lijnen en polychromie, zijn deze gebouwen, bestemd voor de arbeiders van Siemens, een voorbeeld van het modernisme: een soberheid zonder tierlantijnen en vegetatie om deze stijl te onderbreken. De tuin werd een dynamische link tussen architectuur en landschap. De emotie die we in het gebouw voelen is sterker dan de uiterlijke verschijning. De inwoners van Berlijn wonen er nog steeds met plezier. n > www.germany.travel > www.welterbesiedlungen-berlin.de
now Addict Nieuw Realisme eN femiNisme
Schilderes, beeldhouwster, graveerster en filmliefhebster Niki de Saint Phalle was de eerste vrouw die, net als haar mannelijke tegenhanger Andy Warhol, brede media-aandacht kreeg. Als fanatiek feministe ging ze alles te lijf dat de vrijheid schaadt; in weelderige, gekleurde en vrolijke werken. Dit unieke retrospectief wordt georganiseerd in samenwerking met het Guggenheim Museum in Bilbao. > “Niki de Saint Phalle”, Grand Palais, Parijs, tot en met 2 februari 2015. www.grandpalais.fr
eN toeN was eR licht
Ingo Maurer, van beroep graficus, heeft zich aan het begin van de jaren ‘60 als designer hervonden door voor eigen gebruik een lichtinstallatie te creëren. Als liefhebber van peertjes met kooldraad, bedacht hij in 1966 de Bulb lamp. Deze lamp, zonder voet of lampenkap, is samengesteld uit een enorme fitting van geblazen glas met een gewoon peertje met kooldraad en is een ware cultus. Ingo Maurer, bijgenaamd de dichter van licht, maakt van zijn lampen artistieke voorwerpen. > www.ingo-maurer.com
g: De momu, iN aNtweRpeN, VeRBeRgt De moDe iN België. VaN histoRische kostuums tot moDeRNe kleDiN gemaakt VooR Belgische cReaties! plaats eR woRDt iN zijN VooRRaaD 32.000 collectoRs items. Dit seizoeN walteR VaN BeiReNDoNck, VéRoNique joNg taleNt Voegt zich sameN met oNVeRmijDelijke taleNteN zoals museum geeft De VooRkeuR aaN Raf simoNs, BRaNquiNho, a.f. VaNDeVoRst eN aNN DemeulemeesteR. hethuis DioR. eeN BewegiNgsloos Defilé VaN waRe het De ex aRtistiek DiRecteuR VaN jil saNDeR, De lieVeliNg VaN mu.be kuNstweRkeN. > “MoMu Nu”, tot en met 4 januari 2015. www.mo
gloeDje Nieuw!
De Nespresso Cube staat al in Spanje, in Frankrijk, in Portugal en in Zwitserland. De kubus is volledig van glas gemaakt en bevat 25.000 capsules, wat onze Clubleden in staat stelt om binnen drie minuten hun favoriete Grands Crus in te slaan. > Adressen zijn beschikbaar op www.nespresso.com
DR. “Tree of Liberty”, 2000: © 2014 Niki Charitable Art Foundation, All rights reserved/Ed Kessier. Jil Sander par Raf Simons S/S 2011, Afbeelding: Patrick Demarchelier/Vogue © The Condé Nast Publications Ltd., Grafische vormgeving: Paul Boudens.
12
Ma Première Collection and its interchangeable bracelets 184 B O U L E VA R D S A I N T- G E R M A I N PA R I S 6 e . 70 R U E D U FA U B O U R G S A I N T- H O N O R É PA R I S 8 e . 14 R U E R O YA L E PA R I S 8 e G R A N D H Ô T E L K E M P I N S K I - C H -1201 G E N È V E . W W W. M O N B R A C E L E T- P O I R AY. C O M
now Addict Made in Berlin
Het Berlijns trio e27, bestaande uit Tim Brauns, Hendrik Gackstatter en Fax Quintus, maakt design belachelijk. Hun benadering ten aanzien van voorwerpen is die van een extreme vereenvoudiging en verheldering. Als ware Geeks gebruiken zij een 3D-aanpak: een vorm volledig uit 3 mm dik metaal gesneden. De vorm wordt uitgesneden en uitgerekt naar gelang de contour van het voorwerp. Hun stoel Louis, erkend door de Interior Innovation Award 2012, werd in Parijs in de Galerie S. Bensimon gepresenteerd. > www.e27.com
Picasso in italië. Wel 90 kunstWerken van de Meester Worden in het Palazzo strozzi in Florence gePresenteerd oM zijn invloed oP vele artiesten (j oan iró, salvador dalí, juan gris, María Blanchard en julio gonzález) Maar ook oP het verlooM P van de geschiedenis te vertellen. via schilderijen, BeeldhouWWerken, tekeningen, etsen en FilMs, Weerkaatst deze overdenking over kunst de relatie tussen Werkelijkheid en het surreële. oM van te genieten. > “Picasso en het Spaanse modernisme”,
tot en met 25 januari 2015 Palazzo Strozzi, Florence, www.palazzostro zzi.org
nog Meer design
De Boutique op de Champs-Élysées, de emblematische boutique van Nespresso in Parijs met zijn 1500 m2, ligt aan de mooiste avenue ter wereld. Ons paradepaartje, dat in 2007 werd geopend, ontwaakt uit vier lange maanden van renovatie. Met elegantie en modernisme heeft de Italiaanse architect Aldo Parisotto van de Studio Parisotto + Formenton de hervorming verzorgd aan zowel de binnen- als de buitenkant. Het design met strakke lijnen, rustige kleuren en natuurlijke materialen maakt dit de ultieme plek voor uw koffiemoment. > 119, avenue des Champs-Élysées, Paris
DR. “Vrouw gezeten en steunend op de ellenbogen” (“Femme assise accoudée”), (Marie-Thérèse), 1939, olieverfschilderij. Collectie van het nationaal museum Reina Sofía, Madrid. Jean-Claude Amiel.
14
LE
PLIAGE
®
hErItAGE
now Addict
HEAVY METAL De eDelsmeDen van het Duitse merk niessing zoeken De schoonheiD van metalen Die zich in allerlei bochten wringen en geven ze vervolgens een uitzonDerlijke expressiviteit. Tekst Julien Bouré
Vroeger was NiessiNg eeN eerbiedwaardige juwelier, die trouwriNgeN VerVaardigde iN VredeN,Vlakbij MüNster iN het westeN VaN duitslaNd Toen het merk in 1974 zijn
100ste verjaardag vierde, ontstond het idee om hedendaagse sieraden te gaan ontwikkelen. Algauw gingen de edelsmeden geheel anders te werk. De grondstof was niet langer ondergeschikt aan het design. De werking van de grondstof bepaalde hoe de ring, het collier of de armband eruit kwam te zien. De technologie werd dus de creatieve spil van het merk in opkomst: er werd niet langer ontworpen, maar geïnnoveerd. Niessing liet de allesbepalende edelstenen los om zich te verdiepen in de metalen. Zijn edelsmeden specialiseerden zich in het bewerken van harde, niet gesmolten materialen, waardoor
elke creatie zijn eigen verrassende vorm kreeg als een uiting van energie die niet weg kan. Neem bijvoorbeeld deze diamant die niet gezet is, maar lijkt te zweven in een zorgvuldig gebogen ring. Of de ‘Tordamo’ring die gevormd is uit een ring van heel zacht goud en doet denken aan twee samengesmolten en verstrengelde bogen die een hart omsluiten. En wat te zeggen van deze lange samengeperste en als een zegelring gebogen metalen draad waarin een onontwarbaar labyrint lijkt te zijn geciseleerd? Soms zijn deze meesterwerken als wolken waarin iedereen weer een andere vorm ziet. Ook de iriserende regenboogringen moeten genoemd worden. Deze bestaan uit ontelbare laagjes goud, zilver en platina. Wanneer de laagjes zijn versmolten worden de ringen uitgehold en gepolijst, zodat de ene kleur beter uitkomt dan de ander, een techniek die lijkt op damascering. Het resultaat is verbluffend, alsof Niessing een buitenaards materiaal heeft bewerkt. n > www.niessing.com
Jean-Claude Amiel.
16
18
Portret Designers
StADSVerLICHtING
DE NIEUWE BUGABOO BEE3
THE CITY IS YOURS
chitectenbureau van Bjarke Ingels. Onze apparatuur Big Vortex (foto 3), moet het in staat stellen om de rook die door de fabriek wordt uitgestoten te transformeren in ringen met een diameter van 30 meter die ieder een halve ton aan CO2 vertegenwoordigen. Dit zorgt voor een tastbare, voelbare vorm van de abstractie van broeikasgas. WeLke pLek neemt berLIJn In JULLIe Werken In?
J. en T.: Wij zijn er begonnen in de jaren ‘90, binnen het kunstenaarscollectief Kunst und Technik. De grote ruimte die niet meer in gebruik was en die wij bezetten in het centrum van Berlijn, diende zowel als tentoonstellingsruimte als nachtclub. Vandaag de dag is het een kweekvijver van specialisten die het ons mogelijk maken ontelbare technische sectoren te mobiliseren.
De broers Jan en Tim eDler leiDen De berliJnse sTuDio realities: united. Door hun insTallaTies,
Die zweven Tussen kunsT en archiTecTuur, baDen openbare ruimTen in een sTralenkrans van lichT. Tekst verkregen door Julien Bouré
Steffen Jänicke.
Waar bestaat JULLIe Werk UIt?
Jan en Tim edler: Wij maken hybride installaties in een stadse omgeving. Onze projecten kunnen op twee manieren worden gezien: het zijn zowel kunstwerken als verstorende elementen die het verborgen potentieel van de plek vrijmaken, op een zodanige manier dat het uniek wordt. Laten we bijvoorbeeld de BIX Communicative Display Skin nemen, een bekleding van lichtgevende cirkels die als pixels werken, die de oppervlakte van het museum van de Arts de Graz, in Oostenrijk, transformeren in een reusachtig beeldscherm (foto 1). Of het kunstwerk op het gebouw TransReflex (foto 2): zeventien mobiele spiegels die de gevel van het museum-klooster Unser Lieben Frauen van Magdeburg (Duitsland) verlevendigen. Of de artistieke ervaring die we willen uitproberen op de nieuwe vuilverbrandingsinstallatie van Kopenhagen, gevisualiseerd door het ar-
een proJect voor berLIJn?
J. en T.: Dit is een oude droom die op het punt staat werkelijkheid te worden. De doelstelling van het Flussbad (letterlijk ‘rivierbad’) bestaat uit de opening van een ontspannings- en zwemruimte langs het kanaal dat aan de westkant stroomt van het Museum Eiland. De kwaliteit van het water maakt het namelijk mogelijk om een natuurzwembad te bouwen van 750 meter lang. Aan het einde van de vorige eeuw werd ons project als een leuke utopie gezien. Maar de vooruitgang in de bescherming van het milieu heeft ervoor gezorgd dat het een steeds realistischere optie wordt. Dit gedeelte dat de Spree van water voorziet (de rivier die Berlijn in tweeën deelt) zal vanaf de toegang van het kanaal door een beplante zone van meer dan 300 meter stromen die als een organisch filtersysteem zal dienen. Dit eerste segment hoeft slechts als beschermd gebied te worden verklaard. De Spree vormt al meer dan vijfentwintig jaar niet meer de grens tussen de twee Staten. Het is dus tijd om zijn recreatief potentieel te gebruiken. WeLk monUment vInDen JULLIe Het mooIste In berLIJn?
J. en T.: De vleugel van het ‘oude’ vliegveld Berlin-Tegel dat aan het einde van de jaren ‘70 werd ingehuldigd door Meinhard von Gerkan en Volkwin Marg. Deze buitengewone doeltreffende terminal, die met sluiting wordt bedreigd, is één van de vergeten iconen van Berlijn. n
De
Urban Kinderwagen learn more at www.bugaboo.com © Copyright 2014 Bugaboo® International BV
Création : www.studio-gaia.fr - photo : fotolia
20
KronieK Kletskousen
HYDRO-JETLAG NO MORE FATIGUE AND TIRED FACE LINES!
Het landelijke gezicHt van Berlijn Hervindt Berlijn ’s morgens Bij Het kopje koffie zijn landelijke karakter ? d aar lijkt Het wel op , gezien de HoeveelHeid ouderwetse H oppel p oppel ontBijten die nog altijd favoriet zijn . Tekst Francis Dolric Illustratie Mac Nooland Ter herinnering aan de beTonnen Muur is er langs de hele bernauer sTrasse een roggeveld aangelegd: studenten van de
Je vindt hier overal moestuinen: in tuinen, parken en zelfs op daken van flats.
Humbolds landbouwuniversiteit zorgen voor het inzaaien en oogsten van de rogge. Berlijn is namelijk ondanks zijn stedelijke uitstraling de meest landelijke van de grote hoofdsteden. Je vindt hier overal moestuinen: in tuinen, parken en zelfs op daken van flats. Dus is het logisch dat de culinaire specialiteit van de stad de Hoppel Poppel is. Deze naam, die doet denken aan een personage van Lewis Carroll of een titel van een Beatlessong, staat voor een boerenschotel, een voedzaam allegaartje dat vroeger in de omliggende boerderijen aan het begin van de week werd geserveerd. Het recept was gebaseerd op de restjes van het gebraden varkensvlees van de zondag. In een pan werd het in blokjes gesneden varkensvlees vermengd met schijfjes worst en aardappel, gesnipperde ui en reuzel. Wanneer het meng-
sel, op smaak gebracht met oregano en kummel, goudbruin kleurde, werd er een met nootmuskaat opgeklopt ei overheen gegoten. Wanneer het geheel gaar was, werd het bestrooid met fijngehakte peterselie en Spreewald augurken voordat het werd opgediend. Dit klinkt als een gerecht waar grote pullen bier bij gedronken dienen te worden. Het tegenovergestelde is waar, want de Hoppel Poppel is een Bauernfrühstück, oftewel een boerenontbijt. Dus drinken de Duitsers een kopje koffie bij deze mythische schotel. Een drankje dat ze graag drinken, want er wordt wel 120 liter koffie per persoon per jaar gedronken, meer dan – inderdaad – bier. Tijdens uw verblijf in Berlijn kunt u op krachten komen na een doorwaakte nacht in een alternatieve buurt door het nuttigen van deze opwekkende combinatie van koffie en Hoppel Poppel, waarna u weer vol goede moed een cultureel bezoek kunt brengen aan het Museumeiland. n
All dressed up, you will be lying weightlesness on a matress filled with heated water in a fully hygenic environment, unrestrainedly, with no muscular stress and no contraindications what so ever. The hydrojet wellsystemTM, balances the body energies and improves your blood circulation. The hydrojet wellsystemTM can be used by anyone and everyone on the back, side or front. Let yourself be fully massaged by patented and therapeutic waterjets and truly say "goodbye" to jetlag, backache, stress, contractures or fatigue. Can be used at your physiotherapist, thalassotherapy or spa... and even at home !
CERTIFICATION THERAPEUTIQUE
WELLSYSTEM CLASS2
LEARN MORE ABOUT WELLSYSTEM MEDICAL :
www.hydrojetsystem-france.com OR CALL : 0033 (0)2 14 26 00 74
city Guide
22
HET GEHEIM VAN BERLIJN De
hoofDstaD van
DuitslanD heeft alle tegenstellingen uit
het verleDen opgelost en kijkt niet meer achterom maar vooruit.
Berlijn, het nieuwe kloppenDe hart van het machtigste lanD van e uropa , heeft een geDaanteveranDering onDergaan en ziet De toekomst vol vertrouwen tegemoet . v ijf n espresso c luBleDen uit Berlijn vertellen over De grote Diversiteit van De meest vooruitstrevenDe staD van het nieuwe millennium . Tekst Julien Bouré Fotografie Jean-Claude Amiel Uitvoering Sandrine Giacobetti
23
24
25
na de val van de muur kwam er een ongelooflijke energie vrij, die bijna 50 jaar was onderdrukt.
W
Waarom is Berlijn eigenlijk een van de meest
dynamische steden van europa? De stad dankt
zijn populariteit niet aan zijn economische activiteiten (München, Frankfurt en Hamburg zijn op economisch gebied veel belangrijker), noch aan zijn status van hoofdstad (hoofdsteden als Washington of Brasilia hebben minstens evenveel charisma). Maar na de val van de
muur kwam er wel een ongelooflijke energie vrij, die bijna 50 jaar was onderdrukt. Berlijn was lang in de greep gehouden door issues waar de stad geen grip op had. Eindelijk stond de stad niet meer onder de curatele van de benauwende enclave van “de vrije wereld” in WestBerlijn enerzijds en de discipline van de Sovjet Unie in Oost-Berlijn anderzijds. Het echte leven kon beginnen.
26
27
VooruitstreVende kunstenaars en muzikanten namen als eerste bezit Van de ‘ Verboden stad’.
H
Het lijkt of Berlijn nooit slaapt, alsof de stad is ontwaakt uit een winterslaap en er alles aan doet om de verloren tijd terug te winnen.
Door het plotseling verdwijnen van de grenzen is een grenzeloze ruimte ontstaan, een nieuw te koloniseren continent. Vooruitstrevende kunstenaars en muzikan-
ten namen als eerste bezit van de ‘verboden stad’, als artiesten die een kraakpand bezetten of feesten organiseren op een braakliggend terrein. Wie weet wanneer deze betoverende periode zal eindigen? Vooralsnog draait de motor van Berlijn op volle toeren, in alle openheid en met een bevrijdend enthousiasme.
28
r
ROLAND
DJ, Clublid sinds 2008
Deze jongeman heeft zich recentelijk in Berlijn – overdag hoofdstad van Duitsland, ’s nachts de internationale hoofdstad van het clubleven - gevestigd om zijn passie te kunnen uitleven. Hij is geboren in de aangrenzende deelstaat Brandenburg en wist dat hij eens naar de heilige grond van de internationale dance scene zou vertrekken. Na 2,5 jaar Berlijn is hij nog steeds even enthousiast over de stad, die hij omschrijft als uitermate tolerant. Hij verbaast zich nog steeds over het luchtige karakter van de stad terwijl hier toch het zwaartepunt van het land ligt. Dit valt misschien te verklaren door het feit dat, ook al gaat de geschiedenis van Berlijn terug tot de Middeleeuwen, de stad zich pas 25 jaar oud voelt! Het is duidelijk dat deze stad een tweede jeugd beleeft. Vanwege zijn nachtelijke activiteiten heeft koffie voor Roland een therapeutische waarde. Hij drinkt zijn espresso zwart en zonder suiker, en geeft de voorkeur aan een intense smaak zoals de Grand Cru KAZAAR, die hem helpt om de hele nacht wakker te blijven.
KaDeWe 2
De foodafdeling is op zichzelf al een toeristische attractie.
In het dagelIjkse leven Is Roland weRkzaam als veRkopeR vooR een beRoemde ontweRpeR In het waRenhuIs kadewe. dIt helpt nIet eCht om met beIde benen op de gRond te blIjven staan, want het beRoemde beRlIjnse shoppIng palaCe bIedt vele veRleIdIngen. Naast de Nespresso
Boutique op de begane grond, biedt ook de uitgebreide foodafdeling op de 6e etage een fantastisch tableau vivant van allerlei heerlijkheden. Aan het einde van de dag gaat hij om te ontspannen naar de booze baR, waar cocktailshakers de lekkerste cocktails bereiden met de behendigheid waarmee een scheikundige explosieve stoffen hanteert. Wanneer het weekend nadert kan Roland de liefhebbers van het nachtleven twee clubs aanbevelen waar van donderdagavond tot in de vroege maandagochtend non-stop gedanst wordt. De marathondansavonden in de sIsyphos vinden plaats
Twee cLubs wAAR vAN DONDeRDAgAvOND TOT iN De vROege mAANDAgOchTeND NON-sTOp geDANsT wORDT…
in een prachtige tuin in de open lucht: de avonden zijn volkomen onvoorspelbaar, je verliest ieder gevoel van tijd, niemand weet van tevoren wanneer het feest is afgelopen. Het is momenteel waarschijnlijk de beste discotheek van Berlijn, wat alleen de kenners van het Berlijnse nachtleven weten: zelfs op zondagochtend na het ontbijt kun je er terecht! Een goed overdekt alternatief is de golden gate, voor wanneer de weersomstandigheden het niet toelaten om in de buitenlucht te dansen… En dan is er nog het café meIn haus am see dat altijd open is. Het is een prima plek om bij te komen van alle afmattende festiviteiten, je kunt er heerlijk wegzakken in de antieke leren bank van de rookhoek of in de grote gecapitonneerde kussens van de ‘tribune’. Bovendien bevindt zich enkele straten verderop het café kapstaChelbeeRe dat vanaf 10 uur heerlijke huisgemaakte taarten serveert in een popperig decor. •••
Kapstachelbeere 1
Een ambachtelijke banketbakker met temperament.
booze bar 4
Dé plek voor het mixen van alcoholische drankjes.
sisyphos en GolDen Gate 3
Mein haus aM see 5
Deze zeer gastvrije bar is altijd open.
U mag zelf kiezen tussen de twee beste Berlijnse clubs.
30
m
MARIE-THERESE
Studente,
Clublid sinds 2013
Deze studente biologie en scheikunde waardeert in haar geboortestad vooral het vele groen dat er te vinden is. Ten eerste zijn daar de 210 ha. bos van de Großer Tiergarte. Dit Berlijnse ‘Central Park’ strekt zich uit van de Brandenburger Tor tot de Zoologischer Garten, waar de wrattenzwijnen zich vast afvragen waarom de everzwijnen aan de andere kant van het hek wel in vrijheid mogen leven. Ook telt de stad nog vele parken die de studiekeuze van Marie-Therese hebben beïnvloed. De jonge vrouw, die graag voor de klas wil staan, weet niet zeker of ze wel in de hoofdstad aan de slag kan, want de banen als docent op een openbare school zijn hier zeer gewild. Ze is zelfs bereid om elk dag tussen een aangrenzende deelstaat en Berlijn te pendelen als ze de stad maar niet hoeft te verlaten. Onderweg zal ze dan genieten van een latte macchiato van Grand Cru DULSÃO do Brasil.
restaurant van de Funkturm 7
De oude radiotoren werkt niet meer als zender, maar als ontvanger.
botaniscHe garten 8
Een van de mooiste plantenverzamelingen van Europa.
dierenparken 9
De dieren in West- en Oost-Berlijn vallen onder een en dezelfde directie.
de flora en fauna. Marie-Therese adviseert ook nadrukkelijk om een boottocht op de spree te maken (Spreetouren) en onder het genot van een glaasje vanaf deze drijvende terrassen de vele monumenten van de stad te bewonderen, zoals de Reichstag, de Berliner Dom en het Museumeiland, waar zich 30 eeuwen onschatbare meesterwerken hebben verzameld. U kunt daarna al deze monumenten opnieuw bekijken vanaf het restaurant in de Funkturm. Bovenin de oude radiotoren kan men dineren met panoramisch uitzicht over de stad. Om hier te komen neemt u de duizelingwekkende lift die u Het valt te verwacHten dat een biologe een bezoek aan naar een hoogte van meer dan 50 meter de botaniscHe tuin (botaniscHer garten) adviseert. Maar u moet dit niet zien als beroepsdeformatie, want deze plan- brengt. Na het bewonderen van het uittenverzameling (de compleetste ter wereld) neemt u mee van zicht kunt u genieten van een gastronode toppen van de Alpen naar de diepste regenwouden in een misch diner in de donkere unsicHt-bar, schijnbare wanorde van de meest bijzondere en betoverende waar het bedienend personeel blind is. planten. Ook de dieren hebben hun eigen fraaie onderkomen Paradoxaal genoeg krijgt eten in het in de oudste en grootste dierentuin van Duitsland, de donker een extra zintuiglijke dimensie doordat de aandacht zich volledig richt zoologisHer garten. Deze dierentuin werd in 1844 opgericht - later werd er in Oost-Berlijn een kopie van de dierentuin op de smaken, geuren, geluiden en tast••• gebouwd (Tierpark Berlin). De Berlin Zoo herbergt spectacu- baarheid van de maaltijd. laire fauna, die de Ark van Noach reduceert tot een verzameling circusdieren. De diversiteit van Berlijn beperkt zich niet tot
De spectaculaire fauna van De Berlin Zoo reDuceert De ark van noach tot een verZameling circusDieren.
Boottochten op de Spree 6
Een bezoek aan Berlijn in kikvorsperspectief.
unsicHt-bar qp
De zintuiglijke ervaring van een diner in het donker.
32
33
s
SVEN
Recruitment manager, Clublid sinds 2011
Als Recruitment Manager van Hertha BSC, een van de grootste Duitse voetbalclubs, is het Svens taak om kampioenen over de hele wereld op te sporen. Dus komen er meteen twee plaatsen bij hem op als hij aan Berlijn denkt: het Olympiastadion, waar zijn rekruten hun thuiswedstrijden spelen, en het onverwoestbare vliegveld van Tegel dat in allerijl is aangelegd tijdens de blokkade van Berlijn in 1948. De sluiting van Tegel is al zo vaak aangekondigd dat Sven niet denkt dat hij dit nog zal meemaken. Hoewel hij toegeeft dat een nieuwe speler vooral bij Hertha BSC zal willen spelen omdat het een goede club is, is het idee in Berlijn te gaan wonen meestal doorslaggevend. Sven bekent dat hij teveel koffie drinkt. Sinds hij een Nespresso apparaat in zijn kantoor heeft staan, durft hij niet meer te tellen hoeveel VIVALTO LUNGO’s zonder melk en suiker hij gedachteloos per dag drinkt.
LP12 qs
Het hypermoderne winkelcentrum aan het Leipziger Platz.
Wanneer Sven niet de hele Wereld afStruint op zoek naar nieuW talent, houdt hij ervan om ruStig te ontSpannen. Hij woont tegenover de lietzenSee, die omgeven wordt door
veel groen, waar hij kan joggen of in het gras kan gaan liggen om heerlijk lui zijn krant te lezen. Een andere oase waar hij vaak heen gaat om zijn hoofd leeg te maken is het Stuttgarter platz park, waaraan allerlei cafés liggen met aanlokkelijke terrassen, waar hij soms zijn ontbijt nuttigt. Voor een gezonde geest in een gezond lichaam traint Sven in zijn fitnessclub aSpria Spa, die zich vlakbij de Kurfürstendamm bevindt (“Ku’damm”, zoals hij in plat Berlijns zegt. Als echte Berlijner vindt hij het niet nodig om alle lettergrepen uit te spreken). Wanneer hij tijd heeft, bezoekt deze liefhebber van geschiedenis het pergamonmuSeum, waar men steen
MEN HERBOUWDE STEEN VOOR STEEN HET ALTAAR VAN EEN KLEIN MAAR SCHATRIJK GRIEKS VORSTENDOM.
voor steen het grote altaar van een klein maar schatrijk Grieks vorstendom heeft herbouwd, dat twee eeuwen voor Christus op de ruïnes van het keizerrijk van Alexander de Grote in Klein-Azië werd gesticht. Dit monument, dat op de lijst van de Zeven Wereldwonderen stond, omvat een fries (een uitgebreide en verhalende voorstelling in reliëf, vaak mythologisch) die niet onderdoet voor de friezen van het Parthenon in het Londense British Museum. Het is een hoogreliëf dat het gevecht tussen de Giganten en de goden verbeeldt. Het bovenmenselijke formaat van het bouwwerk helpt Sven om zijn problemen van voorbijgaande aard te relativeren. Als hij ze al niet vergeten is door een bezoek aan het nieuwe lp 12 winkelcentrum aan het Leipziger Platz, waar zich de Hertha BSC-boetiek bevindt. •••
asPria sPa qd
Lietzensee qq
Een groene oase in hartje Berlijn.
Pergamommuseum qf
Waar u een van de Zeven wereldwonderen kunt bezoeken.
stuttgarter PLatz qg
Een rustige plek om de drukte van de stad te ontvluchten.
Een zeer compleet wellness resort.
34
r
RICHARD
Chef-kok, Clublid sinds 2011
Deze Franse kok heeft over de hele wereld gereisd voordat hij in 1978 naar Berlijn kwam. Hij kwam om de Muur te zien, geïntrigeerd als hij was door het idee om deze stad te ontdekken waar de geschiedenis tastbaar aanwezig is. Richard was van plan maar een paar maanden te blijven. Zesendertig jaar later bevalt Berlijn hem nog steeds prima, ook al herkent hij de in tweeën gedeelde hoofdstad niet meer terug in deze wereldstad die net zo bruist als New York. Zijn dochter Annick is hier geboren. De jonge vrouw, die is opgegroeid met een straf kopje koffie, bewees hem een grote dienst door hem kennis te laten maken met het universum van Nespresso: zijn geliefde ‘petit noir’ uit Frankrijk, onvindbaar in de straten van Berlijn, kan hij nu voortaan thuis maken. Richard zweert bij de Grand Cru INDRIYA from IndIa, die hij uiteraard als ristretto drinkt.
l’entrecôte qj
Hier kookt chef-kok Richard voor u.
Frische paradies qk
Een winkel die bekend staat om zijn overvloedige visafdeling.
tempelhoFer Feld ql
De omgebouwde voormalige luchthaven van Berlijn-West.
brûlée. Een ander cultadres is het onooglijke zaakje van mustaFa’s gemüse keBap in de opkomende wijk Mehringdamm. Zijn broodjes döner kebap met groenten vertegenwoordigen echter om meerdere redenen de originaliteit van de Berlijnse smeltkroes: ze zijn goedkoop, geïnspireerd op een typisch Turks recept en aangepast aan de vegetarische gewoonten van de inwoners van de hoofdstad. Deze geraffineerde mix zorgt voor een lange rij wachtenden, zoals je die ook ziet voor hippe nachtclubs in het weekend. Richard doet zijn boodschappen bij voorkeur bij Frische paradies, waarvan hij het al meer dan 10 jaar zwaait hij de scepter over ruime assortiment van de visafdeling “l’entrecôte”, een Frans restaurant in de wijk mitte prijst, inderdaad “Das Beste von aldat gespecialiseerd is in stooFschotels en vleesgelem” zoals op de buitenmuur staat. Als rechten met saus. Misschien kookt Richard binnenkort wel een coq au vin, een boeuf bourguignon of een met cognac hij er even tussenuit wil, gaat hij naar geflambeerde entrecote met huisgemaakte Franse frietjes en het tempelhoFer Feld, de voormanotensalade voor u. Met enige emotie herinnert hij zich nog lige luchthaven van West-Berlijn, waar zijn eerste stappen in West-Berlijn, als lid van de keukenbri- vroeger zijn vakanties naar Frankrijk gade van de beroemde paris Bar: een historische brasserie, begonnen. De plek is intact gebleven prachtig gedecoreerd als de torso van een hooggeplaatste en veranderd in een wandelgebied en Russische officier, waar een Haute Cuisine-menu wordt ge- een geliefd parcours voor de vreemdste serveerd in de traditie van de 20e eeuw, met magische spij- voertuigen. ••• zen als beurre maître d’hôtel, pommes dauphine en crème
RichaRd heRinneRt zich zijn eeRste staPPen in West-BeRlijn, als lid van de keukenBRigade van de BeRoemde PaRis BaR .
Paris Bar qh
Een tijdloze en historische brasserie.
mustaFa’s gemüse keBap sp
Zijn kebab van gegrilde groenten is een waar cultproduct in Berlijn.
36
s
SAMIA
Schoonheidsspecialiste, Clublid sinds 2012
De partner van Sven (p. 32) herinnert zich de dag waarop ze met haar familie naar het Westen vluchtte nog precies. Het was in 1982, terwijl de Koude Oorlog nog in volle hevigheid woedde, dat de toen 4-jarige Samia met haar familie aan de waakzaamheid van de Oost-Duitse bewakers wist te ontsnappen en heimelijk het IJzeren Gordijn passeerde. Vandaag de dag is de mooie schoonheidsspecialiste volledig in de ban van de tolerante, gemengde, liberale en zelfs libertaire stad Berlijn. Ze geeft toe dat ze zeer gecharmeerd is van de stad met zijn informele en ongecompliceerde levensstijl, zijn creativiteit en ondernemingsgeest. Dit kansrijke klimaat heeft haar eindelijk doen besluiten om een project te realiseren dat ze al heel lang koestert, maar waarover ze nog niet veel wil loslaten. Samia houdt van de aromatische volle smaak van de Grand Cru BUKEELA ka Ethiopia die als lungo gedronken wordt, zodat hij zijn lange, kleurige structuur kan ontvouwen.
Turkse mArkT in mAyBAchufer ss
De meest exotische markt van Berlijn.
Samia’S voorkeur gaat uit naar de wijk mitte waarlangS vroeger de BerlijnSe muur liep. dit arrondiSSement, dat vroeger aan de rand van de ooSt-duitSe hoofdStad lag, werd meteen na de hereniging weer het centrum van de Stad. De typisch communistische
architectuur zonder de bombastische kenmerken van de Karl-Marx-Allee, trok een bepaald soort kunstenaarspubliek aan, dat het herboren Oost-Berlijn symboliseerde. Samia adviseert met name een bezoek aan de hangende tuin van de amano Bar, waar je heerlijke cocktails kunt drinken met uitzicht op de beroemde spitse televisietoren, in het gezelschap van het elegante publiek dat zich even daarvoor nog liep te vergapen aan de etalages van de luxe boetieks. Wanneer deze jonge vrouw de turkSe markt in mayBachufer (Türkenmarkt Maybachufer) bezoekt, waant ze zich in Turkije. Gevulde olijven, kruiden, gebak,
WAnneer SAMIA de TurkSe MArkT In MAybAchufer bezoekT, WAAnT ze zIch In TurkIje. AmAno BAr sq
Fraai uitzicht op het herboren Oost-Berlijn.
kArl-AugusT-PlATz sd
Iedere zaterdag worden verse regionale producten op deze markt verkocht.
gegrild vlees, stoffen en koket gesluierde vrouwen die zo uit Turkije lijken te komen, alsof ze iedere week in de nacht van donderdag op vrijdag aan land worden gespoeld door het naastliggende kanaal. Eenzelfde ontheemd gevoel komt op bij het aanschouwen van de gigantische tuinen van het SchloSS charlottenBurg, een exquisiet vormgegeven paradijs dat onbeschaamd het stadsbeeld onderbreekt, de ideale plek om aan de stressvolle omgeving te ontsnappen. Een eindje verderop koopt Samia altijd verse regionale producten, die elke zaterdag in de kramen rondom de klokkentoren van de karl-auguSt-platz liggen uitgestald. Wanneer ze klaar is met boodschappen doen, hoeft ze de straat maar over te steken voor een vers gedraaid sorbetijsje bij de ambachtelijke ijssalon eiS michel. n eis michel sf
Een ambachtelijke ijssalon met groot terras.
schloss chArloTTenBurg sg
Het grootste paleis van Berlijn, een oase van rust middenin de stad.
39
Ontmoeting in de Nespresso Boutique
BERLIJN
WAAR IN BERLIJN KUNNEN WE GENIETEN VAN EEN KOPJE NESPRESSO? sh Amici Am GendArmenmArkt
Een Italiaans huwelijk tussen klassiek en modern: het valt te verwachten dat je hier een authentieke espresso kunt krijgen die geheel volgens de regels der kunsten is bereid. Jägerstraße 56, 10117 Berlijn sj BrAndenBurGer Hof
> Nespresso Boutique, Friedrichstraße 171, 10117 Berlijn.
JOSEFINE SELIG, BOUTIQUE ASSISTENTMANAGER VAN DE BOUTIQUE IN DE F RIEDRICHSTRASSE , VERTELT WAAR IN B ERLIJN U KUNT GENIETEN VAN EEN KOPJE N ESPRESSO . SINDS WANNEER WERKT U BIJ NESPRESSO IN BERLIJN?
JOSEFINE SELIG: Het begon allemaal in 2010. Ik woonde nog in München toen ik door Nespresso werd aangenomen bij de opening van de Duitse flagship store. Voor mij was het een fantastische ervaring. Zo fantastisch, dat ik geen seconde aarzelde toen ik werd gevraagd om mee te werken aan de lancering van de eerste Nespresso Boutique in Berlijn! Sinds de opening van de Boutique aan het eind van de zomer van 2011 voel ik me hier volledig thuis. WAAR BEVINDT ZICH DE BOUTIQUE?
J. S.: In een heel interessant deel van het oude Oost-Berlijn. De Boutique staat in de wijk Mitte, vlakbij de belangrijkste grensovergang van het ijzeren gordijn. Als u naar buiten loopt en rechtsaf slaat, komt u na 800 m bij het houten wachthuisje van Checkpoint Charlie: dit simpele hokje was de enige
grensovergang waar reizigers uit het Westen, die de Oost-Duitse hoofdstad wilden bezoeken, de grens over konden. Dit was ook de plek waar de twee supermachten uit de Koude Oorlog hun spionnen en gevangenen uitwisselden. Kortom, een van de toeristische hoofdattracties van Berlijn! wie zijn uw klAnten?
J. S.: Veel Berlijners die de voorkeur geven aan het persoonlijke contact in de Boutique boven het bestellen via internet. Sommige klanten komen speciaal voor een of twee etuis capsules naar de Boutique: dat maakt deel uit van hun koffieritueel. Maar we ontvangen ook veel toeristen. Nu veel hotels tegenwoordig hun kamers voorzien van een Nespresso machine komen sommige hotelgasten bij ons om hun favoriete Grands Crus te halen. Bovendien zijn er in de nabije omgeving veel belangrijke historistische monumenten te vinden, zoals de Brandenburger Tor, de Fernsehturm en het Museumeiland. Wanneer deze ’s nachts geopend zijn komen veel bezoekers de volgende ochtend bij ons ontbijten. welke GrAnds crus worden Het Best verkocHt?
J. S.: Ter plekke worden vooral onze Grands Crus met melk-recepten genuttigd. We organiseren zelfs zogenaamde “milky days” waarop we al onze koffie met melk-recepten in het zonnetje zetten, zodat de klanten kennis kunnen maken met de grote diversiteit die we op dit gebied te bieden hebben. In de Boutique worden vooral de Lungo’s en Ristretto’s goed verkocht, alsmede de Pure Origin Grands Crus die het populairst zijn bij onze klanten.
In dit charmante hotel vlakbij de dierentuin kunt u overal, van uw kamer tot in de lobby, genieten van een groot assortiment Grands Crus. Eislebener Straße 14, 10789 Berlijn sk Hotel 25 Hours
Deze trendy hedendaagse hotelketen past helemaal in het universum van Nespresso. Budapester Straße 40, 10787 Berlijn sl swissotel Berlijn
Zwitserse gastvrijheid in het hartje van de chique winkelstraten, ideaal om te ontspannen na een dagje shoppen of om gewoon even te genieten van een kopje Nespresso. Augsburger Straße 44, 10789 Berlijn dp tHe GrAnd
Aan de voet van zijn vorstelijke trappen serveert het stijlvolle hotel middenin de wijk Mitte vele Nespresso recepten. Hirtenstraße 4, 10178 Berlijn
Alle hierboven geciteerde adressen vindt u terug op de plattegrond achterin ons magazine.
OPMERKELIJKE verhalen
De Kaffe Kantate
H
et is het verhaal van het meisje lieschen, dat bij haar vader zeurt om een kop koffie. het stuk speelt zich af in de 18e eeuw in het duitse leipzig, waar het drinken van deze exotische drank dan nog een luxe is. Koffie werd
TOEN JOHANN SEBASTIAN BACH DIT AFWIJKENDE OPUS AAN HET BEGIN VAN DE 18 E EEUW COMPONEERDE , WAS DE ARABICA NOG NIET IN DE MODE EN LEEK DE COMPONIST TOT DE VERGETELHEID GEDOEMD TE ZIJN . W IE HAD TOEN KUNNEN VOORSPELLEN HOE BEROEMD DIT TWEETAL ZOU WORDEN ?
in die tijd nog als Turkse koffie bereid: een bitter aftreksel dat vaak met kostbare kruiden gearomatiseerd werd. Indertijd maakte de gegoede burgerij zich zorgen over de euforiserende werking van het drankje. Niet vreemd dus dat het hoofd van de familie zich beklaagt over het feit dat zijn dochter probeert hem over te halen haar het genot te gunnen van dit blijkbaar onweerstaanbare drankje. Ook al dreigt hij haar met allerlei maatregelen, het ongehoorzame meisje kan niet van haar geliefde elixer afblijven. Alleen het dreigement dat hij voortaan al haar toekomstige aanbidders zal wegsturen weet haar te overtuigen. Maar de overgave van Lieschen is slechts tijdelijk: ze hoopt aan het juk van haar vader te ontsnappen door een man te trouwen die haar wel zal toestaan zich over te geven aan haar passie voor cafeïne.
Illustratie: Mac Nooland.
Tekst Julien Bouré
Johann Sebastian Bach schreef deze komische cantate tussen 1732 en 1734. Een geniaal componist, misschien de grootste van allemaal, die zijn hele leven zijn kostje bij elkaar moest scharrelen met bescheiden opdrachten van tweederangs vorstendommen in het hart van Duitsland. Zelfs Leipzig, de middelgrote stad waar de componist 27 jaar woonde, besefte pas dat de beroemde Bach er had gewoond, ruim een eeuw nadat hij begraven was onder een steen in de kerk, waar hij dirigent was geweest. Zo lang duurde het ook voordat Europa besefte hoe belangrijk de “Cantor van Leipzig” was geweest. Toch was het Bach die de barokke kunst wist samen te voegen, te combineren en te verheffen tot zijn meest volmaakte vorm: het toppunt van perfectie. Hij putte de bron van de barok zodanig uit, dat zijn opvolgers zich gedwongen zagen om een nieuwe bron aan te boren: die van het classicisme. Hoewel Mozart zijn reputatie vooral te danken had aan zijn uitzonderlijk virtuositeit op jonge leeftijd, was ook zijn beheersing van verschillende muziekinstrumenten legendarisch. Hij speelde fantastisch viool en altviool, kon uiterst technische driestemmige fuga’s improviseren op klavecimbel of orgel. Maar hij was zowel een complete speler van muziekinstrumenten als
41
een complete componist van symfonieën, getuige de diversiteit van de verschillende muziekvormen waarmee hij experimenteerde: oratorium, sonate, fuga, koor, mis, Magnificat, heilige of profane cantates enz. Laten we het over de cantates hebben! Het betreft een van oorsprong religieus repertoire dat verwant is aan de opera, maar waarbij het samenspel tussen de stemmen en het orkest geen enkele ruimte biedt voor een gekostumeerd spel. Vandaag de dag zijn er meer dan 200 cantates die door Bach gecomponeerd zijn; het merendeel heeft een godvruchtig thema, sommige zijn een eerbetoon aan machtige beschermheren. Desalniettemin is zijn beroemdste cantate noch een stichtelijk werk, noch een hofdicht. Dit opus onderscheidt zich van de andere door zijn psychologische dialogen en zijn beschrijvende, bijna burleske karakter, een genre dat ook onder schilders populair werd in de eeuw van de emancipatie van de burgerij. De gewone man was gevleid dat ook hij eindelijk een inspiratiebron werd voor kunstenaars. Rond 1730 was Bach de bezielende kracht van een gezelschap hartstochtelijke muziekliefhebbers die optraden in het Zimmerman koffiehuis. Vermoedelijk ter promotie van de activiteiten van zijn gulle gastheren, maakte Bach een aangepaste versie van deze poëzievoordracht van de dichter Picander. Hoewel Bach toen al enkele succesvolle werken had gemaakt die ook door andere componisten werden gespeeld, maakte de ‘Kaffee Kantate’ hoogstwaarschijnlijk wel een soort reclame voor koffie. In die tijd werden maestro’s als Bach nog niet beschouwd als kunstenaars die werkten om geschiedenis te schrijven, maar als kunstenaars die in opdracht werkten. Toch was deze muzikale karikatuur een bijna perfect muziekstuk! De prachtige georkestreerde confrontatie tussen de vader (bas) en de dochter (sopraan) profiteert van het komische effect van de verstrengelde stemmen van de solisten. Dit muziekstuk toont opnieuw het arrangeertalent van Bach. Hij ziet kans om uit een bescheiden klucht de frisheid van zijn barokke handtekening te destilleren, terwijl hij tevens reclame durft te maken voor een drankje dat toen als frivool bestempeld werd. “Mmm! Die heerlijke smaak van koffie/Is nog heerlijker dan 1000 kussen/En nog fluweelzachter dan de smaak van muskaatwijn.” Het lijkt aannemelijk dat deze woorden van Lieschen het publiek op de première wisten te verleiden tot het drinken van koffie, tot groot genoegen van de eigenaar van het koffiecafé die zo goed was geweest om Bach te ontvangen. n
42
E
ERE burger
RIJZENDE ENGEL
E L I S A CA R R I L LO CA B R E R A
DE MEXICAANSE ELISA CARRILLO CABRERA, PRIMA BALLERINA VAN HET N ATIONALE BALLET VAN B ERLIJN , BELICHAAMT HET NIEUWE ELAN VAN DIT GEZELSCHAP DAT GEDURENDE BIJNA
50 JAAR HEEFT STIL GESTAAN.
Tekst Julien Bouré Fotografie Jean-Claude Amiel Uitvoering Sandrine Giacobetti
43
45
De prima ballerina elisa Carrillo Cabrera is in De balletwerelD het nieuwe geziCht van berlijn. een vertrouwD, maar toCh geheel nieuw geziCht: een lang en smal uitlopenD geziCht als van een gotisCh mariabeelD, maar met een koperkleurige huiD en mooie, glanzenD zwarte haren Die haar inDiaanse roots verraDen. Deze Mexicaanse soliste van
Toen ze nog heel jong was voorspelde een dansleraar haar al een
prachTige balleTcarrière .
teert elk jaar van het zomerreces om een tournee door Mexico te maken, waarbij ze volle zalen trekt met voorstellingen die haar op 33 jaar, de belangrijkste persoon van het het lijf geschreven zijn, zoals ‘Infinita Frida’, een ballet dat gewijd Nationale Ballet van Berlijn (Staatsballett is aan de beroemde zelfportretschilderes Frida Kahlo. 6 jaar geleBerlin), staat aan het hoofd van een gezelden, na haar triomf in de nationale concertzaal van Mexico, werd schap van ca. 90 dansers dat een zuiver ze door de Mexicaanse Tweede Kamer benoemd tot ambassaproduct is van de Duitse hereniging. drice van de Mexicaanse cultuur. Recentelijk gaf de gemeente Tot de val van het ijzeren gordijn voerden Texcoco, waaruit de jonge vrouw afkomstig is, haar naam aan de ‘vrije wereld’ en het ‘communistische een ambitieuze multifunctionele concertzaal: het Centro Cultural Oostblok’ in de hoofdstad van het OostMexiquense Bicentenario. In dezelfde buurt als waar de moeder West conflict een stilzwijgende oorlog via van Elisa haar dochtertje van 5 jaar naar haar eerste dansles rivaliserende dansgezelschappen. In 2004 bracht! De ouders van de toekomstige prima ballerina wisten zorgde de fusie van de gezelschappen voor toen nog totaal niet dat dit onschuldige initiatief al snel haar toeeen revolutie in de Berlijnse danswereld. komst zou bepalen: ze hadden haar alleen maar ingeschreven De gedateerde performances van de ofom haar een plezier te doen en opdat ze ficiële cultuur hebben sindsdien een soort leerde lopen als een prinsesje. Toch kun je existentiële zoektocht naar hun identiteit niet jong genoeg met een carrière als proondernomen, onder leiding van een levende fessionele danser(es) beginnen. De mogelegende, de voormalige sterdanser van het lijkheden van een toekomstig talent worden American Ballet Theatre: Vladimir Malakhov. vaak gezien op een leeftijd waarop beloftes Er was haast geboden. Duitsland kende bijna nooit serieus worden genomen. maar liefst 72 dansgezelschappen verspreid over het hele land, bijna in elke middelgrote stad één. Bovendien was Berlijn niet zo welhet europese avontuur varend als Stuttgart, Düsseldorf en Hamburg, waar de grote opeHet was duidelijk, bijna vanzelfsprekend, ragebouwen konden rekenen op het veelvuldige bezoek van een voor welke carrière Elisa zou kiezen. Toen ze trouw lokaal publiek. De hoofdstad daarentegen trok een publiek nog heel jong was voorspelde een danslevan allerlei pluimage, waaronder veel toeristen en toevallige toeraar haar al een prachtige balletcarrière, omschouwers van alle leeftijden en uit alle lagen van de bevolking. dat ze volgens hem de juiste lichaamsbouw Het belangrijkste dansgezelschap van het land richt zich dan ook had voor dit beroep. “Ik meldde me aan bij op een divers publiek. de Kunstacademie in Mexico en werd meteen aangenomen”, herinnert ze zich. Ballet was voor mij aanvankelijk niet meer dan een De mogelijkheDen van een toekomstig talent leuke hobby. Ik had nooit gedacht dat ik er Tegenwoordig zijn de meeste grote balletgezelschappen net ooit mijn beroep van zou kunnen maken.” zo kosmopolitisch als de beste Europese voetbalclubs (uitgezonOok Elisa was wel eens onzeker over haar derd Rusland misschien, dat uitzonderlijk goed is in het opleiden toekomst, als een ontdekkingsreiziger die van zijn dansers). Ze zijn samengesteld uit verschillende natiosteeds weer rond een nieuwe kaap vaart en naliteiten met hun eigen gevoeligheden en individuele lichaamsnooit precies weet hoeveel km hij al heeft taal, die ze gebruiken als een nieuwe kleur op het palet van de afgelegd of hoe groot de afstand is die hij choreograaf. Net als de andere vormen van beeldende kunst is nog moet afleggen. Maar het meisje had de danskunst volkomen universeel. Vertalen is niet nodig. Deze aanleg en liet zich, eerder onverstoorbaar kunst beheerst immers als geen ander het communiceren door middel van gebarentaal - de natuurlijke reactie van iemand die tedan vastbesloten, niet ontmoedigen. Haar gen een taalbarrière aanloopt. In haar geboorteland Mexico is de opleiding zou 8 jaar duren; ze was een prima ballerina van het Staatsballett Berlin een ster. Elisa profijaar eerder klaar en kreeg een beurs •••
46
47
toegewezen om haar opleiding in Londen af te maken, waar het Europese avontuur van Elisa begon. Haar carrière begon bij het corps de ballet van Stuttgart, een gezelschap dat voor het ballet is wat Bayern München is voor het Duitse voetbal. Daar wist de jonge ballerina zich eerst op te werken tot tweede soliste en vervolgens tot soliste, een promotie met ontelbare verplichtingen. Deze weerhielden haar er echter niet van om zich tot drie keer toe te onderscheiden tijdens het prestigieuze nationale balletconcours van Mexico. In Stuttgart leerde Elisa ook haar toekomstige echtgenoot en favoriete trainingspartner kennen: de uitzonderlijke Russische balletdanser Mikhail Kaniskin. De grens tussen privé en werk is in het leven van deze super getrainde atleten uiterst vaag en privacy is hen nauwelijks gegund. Samen traden ze tegelijkertijd toe tot het Staatsballett Berlin, waar Elisa algauw prima ballerina wordt.
De
meeste grote
balletgezelschappen zijn net zo kosmopoliet als De beste
europese voetbalclubs.
die zij in evenwicht moeten houden door ze zodanig te verdelen dat een ieder de ruimte krijgt die hij verdient. De eerste danser is de sluitsteen van een indrukwekkend bouwwerk: indien hij of zij de delicate onderdelen van het geheel verkeerd verbindt, dreigt alles van bovenaf in te storten. Bovendien moet deze danser het goede voorbeeld geven aan de opkomende generaties, een licht en inspiratie voor studenten die de strenge en afmattende training slechts kunnen volhouden wanneer ze zien wat het oplevert. Het brede rePertoire
Een groot balletgezelschap heeft een breed repertoire, variërend van klassieke Russische balletten als ‘het Zwanenmeer’ of ‘de Notenkraker’ tot neoklassieke balletten als ‘Onegin’ of ‘La Dame aux camélias’ en de hedendaagse choreografieën op blote voeten van William Forsythe of Angelin Preljocaj. Toch blijft de ballettechniek Prima ballerina de basis voor alle professionele dansers. Het publiek dat, net als wij, kwam kijken De strenge regels hebben iets ‘heiligs’. Ze naar hun uitvoering van ‘Romeo et Juliette’ dienen als een soort zelfkastijding om een zag meteen hun diepe verbondenheid. Hij hoger doel te bereiken. De gestructureerde als de verwarrende belichaming van een discipline geeft de danser de ruggengraat onstuimige Italiaanse jongeman in de late die hij nodig heeft om vrijer te kunnen danMiddeleeuwen, die zijn handen net zo goed sen. De techniek geeft de danser die hem gebruikt om bloemen te plukken voor z’n beheerst een soort ideale beweeglijkheid, liefje als om een vrijpostige tegenstander neer te slaan, en die die voor het bewegende lichaam is wat de altijd te laat inziet dat zijn levensdrift hem de dood in zal leiden. standbeelden van Michelangelo zijn voor Zij ziet eruit als een meisje van amper 14 jaar met haar lange het statische lichaam: de oplossing voor koolzwarte haar en door de jeugdige onschuld en olijkheid die het grootste probleem van de menselijke ze in haar gebaren weet te leggen. Elisa is een ongekend naschoonheid, die van de duidelijke tegentuurtalent. Ze kan zo omschakelen van een jong meisje naar een strijdigheid tussen gratie en kracht, geest chique dame, zich onbuigzaam tonen als staal of teer als breeken stoffelijkheid. Elisa geeft toe een kleine baar porselein. In haar ogen dient de aura van een prima ballerina voorkeur te hebben voor neoklassieke balboven haar lichaam uit te stijgen, zoals ook haar sprongen de letten zoals ‘Romeo en Juliette’, omdat illusie moeten geven dat ze aan de wetten van de zwaartekrachde verhaallijn wat vloeiender is dan bij de ten ontsnapt. De sterren op de bühne stralen hun eigen licht uit opeenvolgende tableaus van de grote klasen verwarmen hun eigen zonnestelsel. Dit klopt helemaal, want siekers. Ze bieden wat meer ruimte om wanneer de techniek met het klimmen der jaren minder wordt, nuances aan te brengen in de gevoelens zijn sommige danseressen in staat om hun afnemende techniek die ze wil overbrengen. Maar de veeleite compenseren door meer nuance in hun bewegingen aan te sendheid van de klassieke balletten maken brengen, zoals een minimalistische schilder met één enkele kleur deze tot de beste oefening om iedere spier zijn kunstzinnigheid weet uit te drukken. Elisa ziet de positie van aan de wil van de danser te onderwerpen. prima ballerina in meerdere opzichten ook als een verantwoorVergeleken met moderne choreografieën delijkheid. Ondanks het vooroordeel dat zegt dat solisten vooral zijn ze als een blok marmer dat veel moeilijsterke persoonlijkheden zijn, die losstaan van het corps de ballet, ker te bewerken is dan klei. staan ze in werkelijkheid in het centrum van de energiestromen, •••
48
49
Om dit koude en harde materiaal te bewerken, tot leven te brengen en te verfraaien, moet je er al vroeg mee leren werken en blijven oefenen. De standaardfiguren van het traditionele ballet vormen een ware lichaamstaal: wanneer je deze op jonge leeftijd aanleert, gebruik je ze uiteindelijk even instinctief als je moedertaal. Zo maakt Elisa de meeste technische bewegingen op even natuurlijke wijze als de gewone mens zijn ene voet voor de ander zet. De emotie
Ondanks het conservatieve karakter evolueerde ook het klassieke ballet in de loop der eeuwen. Het klassieke ballet dat vandaag de dag wordt beoefend, lijkt even weinig op de
“Als ik Alleen mAAr mijn been hoef op te tillen en op de AutomAtische piloot
pirouetjes drAAien , dAn kAn ik net zo goed in het circus gAAn werken .”
stijl van de grote gezelschappen van voor de oorlog als het naturalisme van de hedendaagse film op de poëzie van de zwart-wit film. Was ballet vroeger dramatisch en figuratief, tegenwoordig is het natuurlijker en minder expliciet. Het gaat er niet zozeer meer om spectaculaire sprongen te maken. Men streeft er vooral naar om een technisch perfecte uitvoering neer te zetten. Een soort nederigheid is in de loop der tijd in de discipline geslopen, want een technische beweging uitvoeren wordt nog moeilijker wanneer het moet lijken alsof het geen enkele moeite kost. De professionalisering van het beroep van de danser, die steeds weer nieuwe manieren leert om het beste uit zijn lijf te halen, dreigt wel ten koste te gaan van de emotie in de voorstelling. Elisa doet haar best om de menselijkheid in haar uitvoeringen terug te brengen. Ze wil een artistieke en geen acrobatische prestatie leveren. “Als ik alleen maar mijn been hoef op te tillen en op de automatische piloot pirouetjes draaien, dan kan ik net zo goed in het circus gaan werken”, bekent ze, nadat ze net haar bewondering heeft uitgesproken voor de stomme film “The Artist” waarvan de ouderwetse expressiviteit werd geroemd tijdens de Oscaruitreiking in 2012. Elisa heeft altijd geprobeerd om het contact met haar kinderlijke roeping te behouden: aan haar passie dankt ze haar uitzonderlijke carrière. Het is bewonderingswaardig hoe deze kampioene haar spontaniteit weet te behouden, ondanks de eeuwige strijd om op niveau te blijven dansen. Het harde werken heeft het vermogen van verwondering van het kleine meisje niet aangetast. De prima ballerina reageert bijvoorbeeld verrukt op het kopje Nespresso Grand Cru, dat haar doet denken aan de geur die in het huis van haar jeugd hing, waar de koffiepot altijd op het vuur stond. Van haar moeder, geboren in de grensstreek met Guatemala waar koffie verbouwd wordt, leerde Elisa om deze voor haar landgenoten vitale grondstof op waarde te schatten. n
VIJF MIJLPALEN VOOR ELISA CARRILLO CABRERA 1981 Geboren in Texcoco, Mexico. 1999 Dansdiploma aan de English National Ballet School. 2006 Benoemd tot soliste bij het Ballet van Stuttgart. 2007 Treedt toe tot het gezelschap van het Nationale Ballet van 2011 Wordt prima ballerina.
Berlijn.
Berliner bollen
Cult Object
De BeRLINeRBOL haD aLLes IN zIch Om eeN weReLDDesseRt te wORDeN. DIt kLeINe wONDeR Is zO LekkeR Dat het Op De eeRste RaNg ONDeR De gROep ‘geNIaLe IDeeëN’ vaLt, sameN met vINDINgRIjke uItvINDINgeN zOaLs het wIeL, De NuL eN het kOmpas. Deze gevulde bol kan als
één van de talrijke recepten van Duitse afkomst gerekend worden die, net als de hamburger, de hotdog en de pretzel, door talloze culturen buiten Duitsland zijn aangepast. Zonder twijfel kunnen we hierin een belangrijke emigratiestroom zien van Duitsers die naar de Nieuwe Wereld vertrokken. Desondanks leeft de Berlijnse oorsprong van dit dessert voort in het geheugen van talrijke banketbakkerstradities waarin het ingevoerd is: van Zwitserland tot Finland, van Mexico tot Chili. Maar hoewel deze lekkernij nu wereldwijde roem heeft vergaard, blijft deze in zijn geboorteland onlosmakelijk verbonden met carnaval en de feestdagen. Net zoals we heel veel moeite zullen moeten doen om een kerststol of een oliebol na de maand december te vinden, wordt de Berlinerbol onvindbaar in Duitsland zodra het nieuwe jaar begonnen is. Dat is waarschijnlijk ook maar beter, omdat dit overheerlijke dessert tegen de principes ingaat van de meeste goede voornemens. Toch past deze zeer goed bij de carnavalsperiode, het moment van overvloed waarin de gemeenschap tijdelijk zijn organisatie omver gooit, en terug gaat naar de basics. Wanneer dit moment eindelijk is aangebroken, zullen er talrijke lekkerbekken zijn die zich uitsluitend tegoed zullen doen aan de Berlinerbollen, net zoals wij ons tegoed zouden doen aan onze oliebollen om het oude jaar uit te zwaaien. Maar de schijnbare eenvoud van dit gebakje verbergt een veeleisend recept. Omdat het recept maar twee keer per jaar geproduceerd wordt, en de vraag daarbij flink is, zijn fouten van de bakker uit den boze. Na al die lange maanden van onthouding is er gelukkig de Pruisische discipline van de Berlijners om ervoor te zorgen dat de wachtrijen niet in rellen veranderen. Zelfs niet wanneer iemand in het klassieke grapje tuimt met de met mosterd gegarneerde Berlinerbol.
‘Ik BeN eeN BeRLINeRBOL’
De bereiding van de Berlinerbol vraagt om net zoveel finesse als de opening van een kluis, waarbij we het wieltje eerst voorzichtig naar voren draaien om deze vervolgens terug te brengen. Eerst moet het vooraf gerezen deeg gekneed worden en wordt dit verdeeld in balletjes van 60 gram. Vervolgens worden deze balletjes opnieuw gekneed voordat ze weer moeten rijzen. Daarna wordt elk van de kanten twee keer 50 seconden gefrituurd om ze te kleuren en een beetje knapperig te maken, met een subtiele laklaag als resultaat. Sommige bakkers kiezen ervoor om hun deeg op smaak te brengen met een beetje oranjebloesem of met rum, anderen geven er de voorkeur aan om niets toe te voegen. Ze kiezen er echter allemaal voor om tot het laatste moment te wachten om het hart van hun Berlinerbol te vullen met een beetje jam of banketbakkersroom. Dit is de enige manier om ervoor te zorgen dat deze vloeibare vulling de dichte en perfect luchtige buitenkant niet doordrenkt, wat voor veel teleurstelling zou zorgen. Dit gebakje, dat al wereldberoemd was in het midden van de 20e eeuw, heeft zijn grote naamsbekendheid te danken aan de oud-president van de Verenigde Staten, John F. Kennedy. In 1963, twee jaar na de bouw van de Berlijnse Muur, heeft hij een bezoek gebracht aan het tussengebied van West-Berlijn. Bij deze gelegenheid heeft hij zijn beroemde toespraak gehouden, waarin hij de Berlijners steunde en waarin hij hun dapperheid eerde. De leider van de ‘vrije wereld’ lukte het zelfs een zin in het Duits te stamelen die sindsdien in de herinnering voortleeft: “Ich bin ein Berliner.” Een getuigenis van nederigheid van de vertegenwoordiger van de grootste wereldmacht, hoewel een gedeelte van de pers hem in die tijd belachelijk maakte. Bepaalde media zeiden namelijk, ten onrechte, dat JFK zou hebben gezegd ‘ik ben een Berlinerbol’, door het gebruik van het onbepaalde lidwoord ‘ein’. Hiermee had de presidentiële zinsbouw, zonder dit te willen, een dubbele betekenis. Omdat de volksredenaar niet uit Berlijn kwam, kon hij niet zeggen ‘ik ben een Berlijner’. Maar met de uitdrukking ‘ik ben een Berlijner’ wilde hij onderstrepen dat dit woord in zijn ogen zijn zeer beperkte landsbetekenis verloor en een meer abstracte betekenis kreeg: die van een heroïsche kwaliteit die de hele wereld wilde delen met zijn Berlijnse burgers. Hij wist echter niet dat de gevulde lekkernij in Berlijn ook ‘ein Berliner’ wordt genoemd. n
De BeRLINeRBOL wORDt IN DuItsLaND ONvINDBaaR zODRa het NIeuwe JaaR BeGONNeN Is.
DEZE BEIGNET, DIE VANDAAG DE DAG IN DE HELE WERELD OP PRIJS WORDT GESTELD , IS VREEMD GENOEG EEN GROOT GEDEELTE VAN HET JAAR NIET IN B ERLIJN TE VINDEN . TOCH IS HET EEN BOEGBEELD VAN DE DUITSE HOOFDSTAD. Tekst Julien Bouré Fotografie Jean-Claude Amiel Realisatie Sandrine Giacobetti
51
52
CHEF-KOK Tim Raue
53
OOSTPRUISEN T IM RAUE IS VERMOEDELIJK DE CREATIEFSTE CHEF -KOK VAN BERLIJN. ZIJN PAN-AZIATISCHE KEUKEN KOMT TOT STAND MET EEN OOSTPRUISISCHE DISCIPLINE EN TREKT ZICH NIETS AAN VAN DE CULTURELE MUUR DIE HET W ESTEN EN O OSTEN VAN ELKAAR SCHEIDT . Tekst Julien Bouré Fotografie Jean-Claude Amiel Uitvoering Sandrine Giacobetti
54
55
Voor zoVer Tim raue heT zich kan herinneren heefT hij nooiT heT geVoel gehad Tegen enige adminisTraTieVe, poliTieke of eTnische grens Te zijn aangelopen. Als kind woonde
hij in de wijk Kreuzberg. Een wijk in West-Berlijn die afweek van de rest: een onverschillige wijk die hermetisch was afsloten van zijn onmiddellijke omgeving. Deze volkswijk communiceerde direct met de hele wereld. In dit door de geboren Berlijners “Klein Istanbul” genoemde district, was inderdaad een smeltkroes van nationaliteiten, waarin met name Klein-Azië ruim vertegenwoordigd was. In deze microkosmos, een relatief klein gebied met een grenzeloze cultuur, ‘reisde’ Tim Raue van het ene continent naar het andere zonder zich hierover te verbazen. Zijn ‘supersonische’ jeugd heeft, ondanks kleine turbulenties, bijgedragen aan de ontwikkeling van zijn gevoeligheid als chef-kok. “Ik leerde Turks voordat ik me in het Duits kon uitdrukken. In mijn klas zaten altijd 6 of 7 verschillende nationaliteiten: Vietnamezen, Arabieren, Turken, Joegoslaven enz. We deelden de door onze ouders bereide lunch met elkaar. Dit bepaalde de smaak van mijn Duitse jeugd.”
••
In 2007 besluIt tIm dat het tIjd wordt om zIjn nIeuwe Ideeën uIt te proberen. ••
succesVolle carrière
“Ik voelde me aangetrokken tot de binnenhuisarchitectuur, maar toen ik 16 jaar was moest ik mijn studie onderbreken om uit te zoeken wat ik werkelijk wilde. Een beroepskeuzeadviseur testte mijn interesses en kwam tot drie carrièremogelijkheden: huisschilder, landschapsarchitect of kok.” Aangezien Tim Raue zich ongeschikt achtte voor de eerste twee beroepen, begon hij de volgende dag als leerling in de keuken. Een chaotische bediening, borden en vloeken die in het rond vlogen, maar de voormalige straatjongen voelde zich vol-
komen thuis in deze hectische omgeving. Enige jaren later werd de jonge kok vanwege zijn organisatorische talent door een hotelmultinational aangenomen als consultant. In deze nieuwe functie reisde hij heel Azië rond, wat bepalend was voor zijn culinaire handtekening: een fusion-keuken, waarin het Verre Oosten en het Verre Westen met elkaar flirten. Met deze keuken weet het meest ambitieuze van zijn drie Berlijnse restaurants 2 Michelinsterren te veroveren en een plaats op de lijst van honderd beste restaurants ter wereld, samengesteld door de “50 Best”-jury. De biografieën van dit soort chef-koks zouden op scholen als voorbeeld moeten worden geciteerd, want is het niet achter hun fornuis dat ze de basis legden voor hun succesvolle carrière? Er zijn vele voorbeelden van beroemde chef-koks die zich dankzij hun virtuoze culinaire prestaties van leerling in obscure eettentjes hebben weten op te werken tot gelauwerde chef-kok in een toprestaurant. smaakinflaTie
“Toen ik werd uitgezonden naar Azië moest ik mijn teams de Europese keukendiscipline bijbrengen. ’s Avonds gingen we dan de straat op om te eten. Hoewel ik me tegoed deed aan allerlei heerlijke Japanse, Chinese en Thaise hapjes was ik na een week afgevallen in plaats van aangekomen. Sindsdien heb ik me laten inspireren door deze geneeskrachtige dieetvoeding, die zo karakteristiek is voor de Aziatische keuken: een extra dimensie die diepte geeft aan een recept.” In 2007 besluit Tim dat het tijd wordt om zijn nieuwe ideeën uit te proberen. Hij opent een pan-Aziatisch restaurant met gerechten zonder sucrose, lactose, gluten en koolhydraten, wat inhoudt dat hij het moet doen zonder bepaalde basisingrediënten, zoals rijst, pasta en aardappels. Op de borden ligt alleen vlees, vis, groente en fruit. Gerechten die je alle dagen kunt eten zonder een aanslag op je gezondheid te plegen en zonder de moeizame spijsvertering die vaak volgt op een overvloedige maaltijd. Zijn vakgenoten staken de draak met dit dieet van jagers en verzamelaars, dat door zijn beperkingen Tim naar onverwachte horizonten voerde. Eigenlijk heeft hij de ene diversiteit verruilt voor een andere: dat van wortelstokken (citroenmelisse, frisse kurkuma, laos, gember enz.), kruiden (Thaise basilicum, koriander, Vietnamese munt enz.), citrusvruchten (limoen, yuzu, sudashi enz.), kruiden (tamarinde, pepers, kerrie enz.), kokosmelk, sesampasta enz. De smaakinflatie die hiervan het resultaat is, dwingt de chef-kok om hun interacties intuïtief te herkennen, zodat hij het evenwicht kan bewaren tussen zuur, scherp en zoet, zoals een jongleur zijn kracht en de timing van zijn bewegingen afmeet om te voorkomen dat de kegels elkaar raken. •••
56
“Ik heb nog een tweede restaurant geopend, een Duitse bistro genaamd ‘La Soupe Populaire’. En dan kook ik nog kleinschalig in het Kempinski Hotel Adlon. Mijn beide restaurants lopen goed, terwijl de wereldse aanpak van mijn eerste restaurant noch een bevlieging noch een commerciële positionering betreft. Ik doe gewoon wat ik wil.” Om zijn terughoudendheid ten opzichte van elke vorm van identiteitsconcept te onderbouwen, vertelt hij over zijn eerste ervaring in een driesterrenrestaurant in Parijs. De discipline die heerste binnen de keukenbrigade en de opgeprikte etiquettes in de restaurantzaal, contrasteerden met de gasten die steeds allergischer werden voor deze combinatie van mottenballen, stof en stijfsel. Het ontbrak aan beleving. Door de oude recepten los te laten, ontdekte Tim dat hij met het zoete van fruit, het zure van citrus of azijn, het pikante van vele soorten rode peper en een beetje kruidige frisheid, een achtbaan van smaken kon creëren. In zijn ogen blijft de Franse techniek zeker de basis van de gastronomie. Maar het is niet omdat Latijn de bron is van vele Europese talen dat iedereen het daarom vloeiend moet spreken. De Duitse keuken is nog altijd vooral heel voedzaam en besteedt meer aandacht aan de inhoud dan aan de beleving. Dit is zeker te verklaren doordat er aan het hof van de Pruisische aristocratie geen feestmalen georganiseerd werden. De grote traiteurs van het oude regime zouden aan het Pruisische hof geen werk hebben gevonden. “Ik ben een echte Berlijner en een echte Pruis”, aldus de chef-kok, waarmee hij verwijst naar het feit dat Berlijn vroeger de hoofdstad van het
••
Waarom zouden We Wasabi alleen in de Japanse keuken en nuoc-mam saus alleen in de Vietnamese keuken gebruiken? ••
Pruisische rijk was. “Pruisisch blauw is de overheersende kleur in mijn restaurant, de hoekige omgeving komt overeen met het karakter van onze streek. Mijn keuken is net zo: rechttoe rechtaan, scherp als vuursteen, maar eerlijk en puur.” Zonder aarzeling presenteert Tim zijn producten met een naturalistische precisie die grenst aan natuurverering, maar hij weet ook buiten de gebaande culinaire paden te treden. De zogenaamde Indiaanse butter chicken is net zo Engels als fish and chips. Waarom zouden we wasabi alleen in de Japanse keuken en nuoc-mam saus alleen in de Vietnamese keuken gebruiken?” Tim betrekt zijn groenten bij een Japanse tuinder in Thailand, vis en schaaldieren komen uit Noorwegen en IJsland, gevogelte komt uit Bresse (Frankrijk) en het vlees uit Oostenrijk. “Ik haal mijn producten niet per definitie uit de nabije omgeving in tegenstelling tot de nieuwe Scandinavische keuken, die op zoek gaat naar de grootste variëteit in de kleinste perimeter. Ik houd namelijk van kaviaar en truffels…” En dus laat Tim zijn inspiratie niet beperken door geografie. Af en toe realiseert Tim Raue zich dat hij te ver is gegaan en daarmee zijn klanten uit het oog dreigt te verliezen. Zee-oren en zwemblazen, waar ze in China gek op zijn, vielen bij de Berlijners niet in de smaak. Hetzelfde gold voor de enorme diversiteit van de Aziatische bereidingswijzen die in het algemeen niet aan het publiek besteed waren: zijn klanten waren wel bereid om het vruchtvlees van de grapefruit te waarderen, maar hadden geen behoefte aan het sponsachtige vel van de vrucht. Dus is de chefkok teruggevallen op de smaken die beide halfronden gemeen hebben. Smaken, die door beide worden gewaardeerd zodat hij geen concessies hoeft te doen aan het eetplezier van zijn gasten. n dq restaurant van tim raue
U vindt het adres en de website achterin het magazine.
Gestoofd schouderstuk, runderbouillon en Watermeloen
voor 4 personen Bak 1 kg schouderstuk van rund met 2 el olijfolie in een stoofpan goudbruin en wrijf het vlees vervolgens in met 2 el zout en 1 el gemalen korianderkorrels. n Voeg 30 cl water toe. n Zet de pan met deksel 4 uur in de oven. n Snijd 200 g watermeloen zonder pitjes in blokjes en laat deze 1 uur in 4 cl granaatappelsiroop marineren. n Breng 1 kg runderstoofvlees aan de kook met 2 liter water, 100 g Muscovado suiker, 10 cl sake, 2 Thaise pepers, 1 el gedroogde korianderkorrels, voeg zout toe. n Laat het geheel 40 min. sudderen, filter de bouillon en laat deze afkoelen. n Snijd het rundvlees in dunne plakjes en meng deze met 150 g eiwit en een snufje Fleur de sel. n Voeg het vlees weer aan de bouillon toe en breng het geheel opnieuw aan de kook. 15 min. laten trekken. n Filter de bouillon opnieuw en laat hem op laag vuur met 30 g maïzena en 1 el Thaise vissaus indikken, indien nodig zout toevoegen. n Kook 20 g verse koriander om deze vervolgens fijn te mixen. n Breng 15 cl kokosmelk aan de kook, voeg 10 g maïzena toe en roer totdat de melk dik wordt. n Voeg zout toe, een snufje suiker en de koriander. n Serveer het schouderstuk in plakken met de bouillon, giet een scheutje kokoscrème over de watermeloenblokjes en strooi er wat granaatappelpitjes en gekiemde korianderzaadjes over.
Bewerkt recept van het restaurant van Tim Raue.
Overmatig gebruik van alcohol schaadt de gezondheid. Geniet met mate.
Wereldse aanpak
OOS
CULTUREEL ERFGOED
BELANGRIJKSTE BEZIENSWAARDIGHEDEN DE TWEE VOORMALIGE DELEN VAN BERLIJN HEBBEN GEDURENDE 40 JAAR GEPROBEERD ELKAAR OP ALLE MOGELIJKE GEBIEDEN TE
OVERTREFFEN .
REIS MEE VAN HET
OOSTEN NAAR HET WESTEN VAN DE STAD WAAR DE SPOREN UIT HET
RECENTE VERLEDEN NOG TE ZIEN ZIJN . Tekst Julien Bouré Fotografie Jean-Claude Amiel Uitvoering Sandrine Giacobetti
DE FERNSEHTURM
Dit monument dat ooit werd opgericht ter eer en glorie van het socialisme, is vreemd genoeg vandaag verworden tot het symbool van de herenigde hoofdstad. Deze moderne obelisk is veel meer dan een gewone antenne die radio- en televisiesignalen uitzendt. Hij werd in 1969 ingewijd als sluitstuk van het megalomane bouwproject van de Oost-Duitse staat. De ‘Alex Turm’ torent 368 m boven de esplanade van het Alexanderplatz uit, dat voornamelijk diende als eindpunt van de Karl-Marx-Allee (een boulevard voor parades van pantserwagens, die veel te groot en breed was voor de kleine Oost-Duitse personenauto’s). De ‘volksdemocratie’ die graag zijn macht wilde demonstreren, had een ergonomisch en esthetisch verantwoord gebouw besteld, een soort verheerlijking van doeltreffendheid. De officiële ingenieurs lieten zich inspireren door de televisietoren die de vijand in Stuttgart had gebouwd, maakten hem 150 m hoger en bouwden er een ronde uitkijktoren bovenop in de vorm van de Spoetnik 1, het symbool van de verovering van de ruimte, waarin de communisten toen nog vooropliepen. Maar de ironie van het lot wilde dat de ‘Fernsehturm’ pas af was toen de Amerikaanse astronauten van de eerste bemande maanreis net weer op aarde waren teruggekeerd, waardoor de VS nu voorop liepen in de ruimtewedloop. Vandaag de dag maakt deze triomfantelijke architectuur alleen nog indruk op de bezoekers die vanaf de toren het uitzicht op Berlijn komen bewonderen.
DE FUNKTURM
De oude radiotoren van West-Berlijn heeft zijn Oost-Duitse zusje nooit willen beconcurreren, maar is vandaag de dag nog steeds het hoogste gebouw van Duitsland. Hoewel ze allebei dienst deden als zendmast en nu allebei voorzien zijn van een panoramisch uitzichtspunt, kan de westerse uitkijktoren niet tippen aan zijn voormalige Russische replica. De toren was dan ook al 43 jaar oud toen de toren aan de Alexanderplatz in 1969 werd ingewijd, het jaar waarin het gewapend beton defi nitief de plaats innam van het Berlijnse ijzer. Dat de ‘Funkturm’ tijdens de Koude Oorlog vooral een decoratieve bestemming had, wordt bewezen door het feit dat het in 1945 door het Rode Leger gebombardeerde restaurant pas 5 jaar later opnieuw open ging en dat zijn zendmast in de loop van de jaren ’60 stopte met uitzenden. Maar hoewel de radiotoren niet kan tippen aan de televisietoren gaat er een niet te beteugelen gevoel van kracht uit van deze radiosteunzender, die in 1935 het allereerste offi ciële televisieprogramma in de geschiedenis uitzond. Ondanks zijn gelijkenis met de Eiffeltoren en zijn sokkel op steunen van porseleinen isolatiemateriaal is het monument in de wijk Charlottenburg niet verouderd. Zijn silhouet is tijdloos in tegenstelling tot die van de Fernsehturm, die getuigt van een twijfelachtig en naïef soort futurisme en zo lijkt weggelopen uit een oude Russische science fi ction fi lm.
59
OOS
61
HET TIERPARK
Soms nam de confrontatie tussen Oost en West een vreemde wending. Mensen die geen soldaat waren werden tegenover elkaar geplaatst, zoals dansers en musici. Voor de Koude Oorlog werden zelfs de dieren gemobiliseerd… Niet dat de strategen van toen van plan waren om de cavalerie en gevechtsolifanten weer in te voeren, maar hun prestigegevecht leidde ertoe dat beide regimes hun rivaal op alle zichtbare culturele vlakken wilden domineren. Dit ‘spierballenvertoon’ bracht Oost-Berlijn ertoe om de diversiteit van zijn dierenpark tot grote proporties op te blazen. De RDA leek het als een prioriteit te beschouwen om de voorsprong in te lopen die zijn rivaal had opgebouwd dankzij de erfenis van de oude dierenverzameling van de Pruisische koningen. Tot 1989 stonden de twee dierentuinen van Berlijn symbool voor de symmetrische tweedeling van de stad. Ze lagen tegenover elkaar, ieder aan een kant van de Muur, alsof ze in een vervormende spiegel keken. Het Tierpark maakt indruk vanwege zijn oppervlakte: 180 ha, wel zeven maal groter dan zijn tegenhanger in West en nog steeds de grootste dierentuin van Europa. Hierdoor was het mogelijk om veel van de dieren onder te brengen in een imitatie van hun natuurlijke habitat. Wanneer je over de beboste paden van de dierentuin wandelt, verwacht je dat er elk moment een klauwaapje of Bengaalse tijger kan opduiken.
DE DIERENTUIN VAN BERLIJN
Na de hereniging van Berlijn in 1989 had de nieuwe hoofdstad ineens veel dingen dubbel: twee grote balletgezelschappen, twee universiteiten en zelfs twee grote dierentuinen. In al deze gevallen werd er een harmonisatiebeleid toegepast dat de activiteiten van al deze ‘twee-eiige tweelingen’ moest coördineren. Zo kregen beide dierentuinen een en dezelfde directie. In tegenstelling tot zijn oude ‘rivaal’, die een puur product van de Koude Oorlog was, bestond de dierentuin van WestBerlijn al sinds 1844. De oorspronkelijke verzameling dieren, die bijeengebracht was op initiatief van een Pruisische koning met een romantisch karakter, kreeg al snel de afmetingen van een ambitieus museum voor levende dieren. In 1913 kreeg de dierentuin van Berlijn zelfs een aquarium dat uitgroeide tot het grootste aquarium van Duitsland. Toch leek de dierentuin tijdens WO II in alle opzichten ten onder te gaan. Maar na de oorlog werd hij snel weer opgeknapt om te voldoen aan de eisen van de moderne dierkunde. Dankzij het kapitaal dat naar West-Berlijn vloeide in het kader van het promotiebeleid door het westen, groeide de Zoologischer Garten uit tot een modeldierentuin. De dierentuin die vlak naast de Tiergarten ligt, is een van de grootste dierentuinen ter wereld vanwege zijn grote biodiversiteit: meer dan 1.500 soorten, waaronder zich tot voor kort nog de uiterst zeldzame reuzenpanda bevond.
OOS DE BERLINER DOM
Deze tempel midden in Berlijn die gewijd is aan de schone kunsten, is het meest opvallende monument op het Museumeiland. Hier bevinden zich kunstwerken uit meer dan drie eeuwen, variërend van de buste van Nefertiti tot de schilderijen van Renoir. De huidige aanblik van deze grote protestante kerk dateert uit het einde van de 19e eeuw. Toen Wilhelm II net tot keizer van Duitsland was gekroond, wilde hij de Pruisische kerk, waarvan hij beschermheer was, een basiliek schenken die de hoofdstad van het keizerrijk waardig was. Dus werd in 1905 een imposant op de Renaissance geïnspireerd bouwwerk ingewijd. Zijn 116 meter hoge grijsgroene koepel torent boven de daken van Berlijn uit en een gigantische koninklijke crypte moest gedurende vele eeuwen ruimte bieden aan de relieken van een dynastie, die helaas na 13 jaar al uitstierf. Bij de slag om Berlijn in 1945 sneuvelden bijna alle glas-in-loodramen en stortte de koepel gedeeltelijk in. Een provisorisch dak werd aangebracht om het schip tegen weer en wind te beschermen, maar verder toonde het Oost-Europese regime weinig interesse voor de tempel. Volgens hun ideologie was godsdienst immers slechts ‘opium voor het volk’. In het voorjaar van 1967 vroeg de Unie van gereformeerde kerken aan OostBerlijn toestemming om op hun kosten het prestigieuze gebouw te restaureren. Het vooruitzicht van een instroom van harde valuta maakte dat de communistische staat, verzwakt door de uittocht van de bevolking, hiertegen geen bezwaar maakte.
KAISER-WILHELM-GEDÄCHTNIS-KIRCHE
Het was wederom Wilhelm II, een ware liefhebber van sacrale architectuur, die opdracht gaf tot de bouw van deze kerk met klokkentoren, een romantische versie van romaanse bouwkunst. De net gekroonde monarch wilde hiermee zijn grootvader keizer Wilhelm I gedenken, aan wie hij zijn keizerrijk te danken had. Deze geweldige kerk, die in 1895 werd ingezegend, was maar liefst 113 m hoog en telde 2.740 m2 mozaïeken, geïnspireerd op het leven van zijn voorganger. Maar al deze kunstwerken maakten minder indruk dan de zware beschadigingen die de kerk opliep bij de luchtaanval op Berlijn. In 1945 zag de torenspits eruit als een krater. Het schip, dat ooit plaats bood aan 2.000 mensen, was volledig verdwenen. Toch hangt er nu om de zwaar gehavende kerk ter nagedachtenis aan de eerste keizer van Duitsland een aureool van heiligheid. Dit aureool maakt van dit klinkende symbool van een rechtmatige oorlog, de stille getuige van een nietsontziende oorlog. De architect Egon Eiermann kreeg de opdracht om de ruïne weer tot heilige plek te verheffen door een nieuwe kerk te bouwen op de plaats waar het schip was verdwenen. De achthoekige cilinder met de blauwe gebrandschilderde ramen die in 1962 werd ingewijd, fungeert als een trendy prothese waarmee de kerk zijn rituele functies heeft kunnen hervatten. De toren, die dreigt in te storten, is in afwachting van zijn restauratie verstevigd met een bouwwerk van pleisterwerk.
OOS DE STA ATSOPER UNTER DEN LINDEN
Dit oude operagebouw van het hof van koning Friedrich II, werd lang beschouwd als een van de parels van de Duitse symfonica. Vermoedelijk dankt Berlijn aan dit instituut zijn vroegtijdige ontwikkeling op het gebied van de muziekcultuur. Het operagebouw dat in 1742 op de beroemde protserige Unter den Linden boulevard werd opgericht, bevond zich na WO II in de Russische sector. Het ernstig beschadigde gebouw werd met veel geld door de RDA gerestaureerd en omgedoopt tot ‘Duitse Nationale Opera’ ter ondersteuning van de claim die de communistische staat legde op het hele land. Maar toen de door de Oost-Duitsers gewenste hereniging nooit plaatsvond, werd in 1961 eenzijdig de fysieke scheiding afgekondigd. Ondertussen hadden de dissidente kunstenaars van West-Berlijn gebroken met het officiële podium en het RIAS-Symphonie-Orchester opgericht. Zonder zijn belangrijkste bron droogde het operalandschap in Oost-Berlijn langzaam uit. Het totalitaire regime, dat de hele bevolking bij zijn schijngevechten betrok, maakte van het operagebouw zijn werkterrein. Musici van de meest prestigieuze gezelschappen, zoals die van Leipzig of Dresden, werden naar Berlijn gehaald om ‘mee te vechten’ aan het ‘filharmonische front’, zonder dat men zich bekommerde over de leegloop van de gezelschappen. Ondanks deze kunstmatige beademing kon alleen de hereniging het Operagebouw weer in oude luister herstellen.
DE BERLINER PHILHARMONIKER
Vanwege zijn futuristische vorm en perfecte akoestiek is het een van de beroemdste concertzalen ter wereld, vergelijkbaar met het Sydney Opera House of de Walt Disney Concert Hall. Terwijl Oost-Berlijn langzaam wegzonk in doffe apathie, trainde WestBerlijn zijn slappe spieren. Beide systemen hadden zich volledig overgegeven aan een prestigestrijd, waarbij het communisme in de verdediging werd gedwongen en de ‘vrije wereld’ ten aanval trok. Met de heropening in 1950 van het grootste warenhuis in Europa, het KaDeWe op de Kurfürstendamm, creëerde de kapitalistische sector een ‘Duitse Champs-Elysées’. Maar toen de Muur de inwoners van Oost-Berlijn belette zich te laten verleiden door de consumptiemaatschappij, veranderden de WestBerlijners hun strategie en richtten op grote schaal culturele instituten op, die ze door de opdeling van de stad waren kwijtgeraakt. Ze bouwden een Kulturforum, waar de collecties moderne kunst van de Neue Nationalgalerie en de beroemde Berliner Philharmoniker nog steeds domineren. In die tijd was het zeer prestigieuze filharmonische orkest van Berlijn veroordeeld tot het spelen op provisorische podia, zoals de oude Titania-Palast bioscoop. Maar sinds 1963 treden de musici van het orkest op in de grote door Hans Scharoun ontworpen zaal van de Berliner Philpharmoniker. De bijzondere indeling van de zaal zorgt voor een intieme sfeer en natuurlijke omgeving, die de afstand tussen de muziekliefhebber en de musici opheft.
CAFÉ Gourmand
66
Schwarzwalder KIRSCHTORTE IN DUITSLAND WORDT HET THEEUURTJE “K AFFEE UND K UCHEN ” GENOEMD . N ESPRESSO PRESENTEERT U EEN RUIM ASSORTIMENT AAN
DUITSE LUXE LEKKERNIJEN.
Realisatie Marie Leteuré Vormgeving Élodie Rambaud Fotografie Jérôme Bilic
APFELSTRUDEL & CARAMELITO VOOR 6 PERSONEN BEREIDINGSTIJD: 30 min KOOKTIJD: 50 min WACHTTIJD: 30 min INGREDIËNTEN: 6 Caramelito capsules (6 x 40 ml).
1 pakje bladerdeeg - 80 g paneermeel - 30 g gesmolten boter - 6 appels - 50 g kaneelsuiker - 125 g rozijnen - 1 eigeel - poedersuiker. Voor de Apfelstrudel: rol het bladerdeeg op een met bloem
LEBKUCHEN & LIVANTO
(recept pagina 70) Kopje Glass Espresso (Nespresso – Design Antoine Cahen). Tafel (Atmosphère d’Ailleurs). Servetten (Ecolomique).
bestoven theedoek uit tot een zo dun mogelijke rechthoek van ca. 30 cm x 50 cm en rek deze met de handen uit. ■ Zet de oven op 210° C (stand 7). ■ Bestrooi de ovenplaat met paneermeel en rooster het in enkele minuten bruin. ■ Schil de appels, snijd ze in stukken en vervolgens in schijfjes. ■ Strijk met een penseel de gesmolten boter op het deeg tot 1 cm van
de rand. ■ Verdeel het paneermeel over het deeg en leg de appelschijfjes naast elkaar op het deeg, strooi er de kaneelsuiker en de rozijnen over, en rol het deeg op met behulp van de theedoek. ■ Bevochtig de randen en druk ze vervolgens vast. ■ Strijk met het penseel het eigeel vermengd met het restje gesmolten boter over het gehele oppervlak van de strudel. ■ Bak de strudel gedurende 10 min. in de oven, zet de thermostaat op 180° C (stand 6) en bak de strudel nog 35 tot 40 min. ■ Af laten koelen en voor het opdienen bestrooien met poedersuiker. Drink met een espresso macchiato van Caramelito: verwarm en klop 110 ml melk op met de Aeroccino (of met een elektrische minimixer). Giet de Grand Cru in een kopje en voeg de opgeklopte melk toe. Als een frappé, voor liefhebbers van ijsdrankjes: doe 160 g gecrushte ijsblokjes in een shaker. ■ Bereid 2 Caramelito (2 x 40 ml) en giet deze in de shaker. ■ Voeg 3 cl rietsuikersiroop toe. ■ Mix het geheel en giet het drankje in een receptenglas. ■ Schep er enkele eetlepels koud melkschuim uit de Aeroccino op.
Kopje Glass Espresso (Nespresso – Design Antoine Cahen). Table (Atmosphère d’Ailleurs).
67
69
LERCHEN & ROSABAYA
DE COLOMBIA
VOOR 6 PERSONEN BEREIDINGSTIJD: 20 min KOOKTIJD: 30 min INGREDIËNTEN: 6 Rosabaya de Colombia capsules (6 x 40 ml). Voor het deeg: 250 g bloem
- 125 g poedersuiker - 125 g boter - 1 snufje zout - 1 ei. Voor de vulling: 100 g zachte boter - 100 g poedersuiker - 1 eigeel - 100 g amandelpoeder - 40 g bloem - 1 tl maïzena - 1 el rum - 2 eiwitten - aardbeienjam. Bereiding van het deeg voor de Lerchen: mix de bloem, de poedersuiker, de boter en het zout in de kom van de keukenmachine tot zanddeeg. ■ Voeg 1 heel ei toe en mix het geheel met onderbrekingen tot een bal. ■ Rol de deegbal voorzichtig uit op het met bloem bestoven werkblad en snijd er 12 rondjes van met een diameter
van ca. 10 cm. Doe deze in de papieren vormpjes die u in de silicone muffinvormpjes legt en zet ze in de koelkast. Snijd 12 kleinere rondjes om als dekseltje van het taartje te dienen en bewaar de rest om strookjes van te snijden. Voor de vulling: mix de zachte boter, de poedersuiker, het eigeel, de amandelpoeder, de rum, de bloem en de maïzena in de kom van de keukenmachine op hoge snelheid tot een gladde crème. ■ Klop de eiwitten stevig en roer ze met een spatel losjes door de crème. ■ Zet de oven op 180° C (stand 6). ■ Schep een el aardbeienjam onderin de vormpjes, bedek de jam met de amandelcrème en leg er een dekseltje van deeg op. Druk het deeg voorzichtig langs de rand vast, snijd reepjes van het overgebleven deeg en leg deze kruislings op de taartjes. ■ 25 à 30 min. in de oven bakken. ■ Serveer de taartjes lauw of koud. Drink met een Rosabaya de Colombia.
Kopje Glass Espresso (Nespresso – Design Antoine Cahen).
Overmatig gebruik van alcohol schaadt de gezondheid. Geniet met mate.
68
COFFEE CAKE & INDRIYA FROM INDIA VOOR 6 PERSONEN BEREIDINGSTIJD: 20 min KOOKTIJD: 50 min INGREDIËNTEN: 6 Indriya from India capsules (6 x 40 ml). Voor de cake: 4 eieren - 160 g suiker - 200 g bloem - 1 zakje
gist (11 g) - 150 g afgekoelde gesmolten boter - 1 el honing - 1 tl kaneel - 1 capsule Indriya from India (1 x 40 ml). Voor het glazuur: 100 g poedersuiker - 1 eiwit van een klein ei - 1 el Indriya from India. Voor de Coffee Cake: zet de oven op 180° C (stand 6), beboter
een cakevorm en bestuif deze met bloem. ■ Klop de eieren met de suiker tot een luchtige witte massa. ■ Voeg de bloem, gist, boter, honing, kaneel en koffie toe. Goed mengen en het
beslag in de vorm gieten. ■ 20 min. laten bakken. Trek dan met een scherp mes een snee van 2 cm diep in het midden van de cake om te voorkomen dat de vorm overloopt. ■ Laat de cake nog 30 min. op 160° C (stand 5-6) bakken. ■ Steek het mes middenin de cake. De cake is gaar als het mes droog uit de cake komt. Is dit niet het geval, laat de cake dan nog even in de oven staan. Voor het glazuur: vermeng de poedersuiker en het eiwit, voeg al roerend met een garde de koffie toe en roer het geheel tot een gladde massa. ■ Laat de cake afkoelen en giet vervolgens de glazuur over de cake. Enkele uren aan de lucht laten drogens. Drink met een latte macchiato van Indriya from India: klop 110 ml melk op met de Aeroccino (of met een elektrische minimixer). ■ Doe 1 tl honing in een receptglas, giet er de opgeklopte melk op, voeg de Grand Cru toe en strooi er fijngemalen speculaas over.
Receptglas Ritual (Nespresso – Design Andrée Putman). Houten dienblad (Ecolomique).
70
71
SCHWARZWALDER KIRSCHTORTE & DHARKAN VOOR 6 PERSONEN BEREIDINGSTIJD: 20 min KOOKTIJD: 30 min WACHTTIJD: 1 nacht in de koelkast INGREDIËNTEN: 6 Dharkan capsules (6 x 40 ml). Voor de taart: 6 eieren - 180 g suiker - 150 g bloem
- 30 g cacao (ongezoet) - 40 g gesmolten boter. Voor de garnering: 360 g ontpitte kersen op
siroop - 50 cl ijskoude vloeibare slagroom - 50 g poedersuiker - 100 g pure chocolade - 2 capsules Dharkan (2 x 40 ml) - 10 cl rietsuikersiroop.
op 180° C (stand 6), beboter een springvorm en bestuif deze met bloem. ■ Klop de eieren met de suiker gedurende minstens 5 min. tot een luchtige witte massa. ■ Voeg de gezeefde bloem en cacao toe, vervolgens de boter en roer alles losjes met een spatel door elkaar. ■ Giet de massa in de vorm. 30 min. bakken en af laten koelen. ■ Klop de slagroom met een mixer totdat de kloppers sporen in de room trekken, voeg al kloppend de poedersuiker toe en zet de slagroom in de ijskast. ■ Laat de kersen uitlekken. ■ Bereid twee koppen Grands Crus Dharkan en vermeng de koffie met de rietsuikersiroop. ■ Snijd de taart met een broodmes in drie horizontale plakken. ■ Leg de onderste laag van de taart op een schaal, giet er de helft van de koffiesiroop over en bedek deze laag met een laagje slagroom van 1 cm. ■ Verdeel de helft van de kersen over de slagroom en leg de middelste laag er bovenop. Giet er de andere helft van de koffiesiroop over. ■ Verdeel de andere helft van de kersen over de middelste laag en bedek ook deze laag met een laagje slagroom van 1 cm. ■ Plaats de laatste laag bovenop de taart en bedek deze met de resterende slagroom. ■ Snijd met een dunschiller chocoladekrullen, strooi deze over de taart en zet hem afgedekt met een slakom een nacht in de koelkast. ■ Serveer de taart in punten en garneer elke taartpunt met een kers. Drink met een latte macchiato van Dharkan: klop 110 ml melk op met de Aeroccino (of een elektrische minimixer). Giet de Grand Cru in een receptglas en voeg de opgeklopte melk toe.
Receptglas Glass (Nespresso – Design Antoine Cahen). Schoteltjes (Rina Menardi).
LEBKUCHEN & LIVANTO (photo page 66)
VOOR 6 PERSONEN BEREIDINGSTIJD: 20 min KOOKTIJD: 10 min WACHTTIJD: tenminste 1 uur in de koelkast. U kunt het deeg
een dag van tevoren klaarmaken. INGREDIËNTEN: 6 Livanto capsules (6 x 40 ml). 160 g roggemeel of half volkoren bloem - ¼ tl natriumwaterstofcarbonaat (baking soda) - 60 g poedersuiker - 1 tl. speculaaskruiden (kaneel, nootmuskaat, kruidnagel, gember) - 1 ei - 25 g honing - 20 ml Livanto. Voor het glazuur: 80 g poedersuiker - 20 ml Livanto - 20 g boter - suikerparels. Voor de Lebkuchen: mix de bloem, baking soda, poedersuiker en speculaaskruiden in de kom van een keukenmachine.
Voeg het ei, de honing en 20 ml Livanto toe. ■ Mix het geheel opnieuw totdat er een deegbal ontstaat die loslaat van de wand. ■ Als het deeg te plakkerig is kunt u nog wat bloem toevoegen. ■ Rol het deeg uit op een vel met bloem bestoven keukenpapier. ■ Zet het deeg tenminste 1 uur, of indien mogelijk nog langer, in de koelkast. ■ Verwarm de oven voor op 180° C (stand 6). ■ Snijd met behulp van uitsteekvormpjes figuren uit het deeg en leg het bakpapier met de koekjes op de bakplaat. ■ Bak ze ca. 10 min. en laat ze vervolgens afkoelen. Voor het glazuur: vermeng de poedersuiker met 20 ml Livanto en de nog warme gesmolten boter. Bestrijk de koekjes hiermee. ■ Decoreer de koekjes met wat suikerparels en laat ze aan de lucht drogen. Drink hierbij een Livanto met opgeklopte gembermelk: klop 110 ml melk met een el gembersiroop op met de Aeroccino (of een elektrische minimixer), schep vervolgens 1 el van dit schuim op elk kopje Nespresso. ■
Overmatig gebruik van alcohol schaadt de gezondheid. Geniet met mate.
Voor de Schwarzwalder Kirschtorte: warm de oven voor
CHRISTSTOLLEN & VIVALTO LUNGO VOOR 6 PERSONEN BEREIDINGSTIJD: 20 min KOOKTIJD: 45 min WACHTTIJD: 2 x 2 uur INGREDIËNTEN: 6 Vivalto Lungo capsules (6 x 110 ml).
125 g rozijnen - 150 g gekonfijte citroen- en sinaasappelschil - 80 g amandelpoeder - 5 el rum - 300 g + 150 g bloem - 1 zakje gist (11 g) of 40 g verse gist - 15 cl lauwe melk - 1 el suiker - 2 snufjes zout - 1 eigeel - 2 tl speculaaskruiden - 120 g zachte boter - 150 g amandelspijs - poedersuiker. Voor de Christstollen: leg de rozijnen en gehakte gekonfijte vruchten in een kommetje met de rum en 6 el warm water. ■ 2 uur laten weken. ■ Doe 300 g bloem in de kom van een keukenmachine, voeg de in de lauwe melk gedrenkte gist toe, de suiker en het zout en mix het geheel op lage snelheid totdat het deeg een bal vormt. ■ Als het deeg te plakkerig is
kunt u nog wat bloem toevoegen. ■ Het deeg afgedekt met een theedoek 2 uur laten rijzens. ■ Voeg het eigeel, de amandelpoeder, de gekonfijte vruchten en rozijnen (indien nodig eerst laten uitlekken), de kruiden en de boter toe, en kneed het deeg opnieuw, met de hand. ■ Als het deeg te plakkerig is kunt u wat van de 150 g bloem toevoegen. ■ Laat het deeg nog 2 uur rijzen. Zet de oven op 210° C (stand 7). ■ Rol het deeg uit op een met bloem bestoven vel bakpapier tot een rechthoek van 40 cm x 20 cm, rol de amandelspijs tot een rol van 30 cm lang met een diameter van 1 cm en leg deze in het midden van het deeg. ■ Vouw eerst de beide uiteinden en een zijde naar het midden (zodat de spijsrol is afgedekt). ■ Vouw tot slot de andere zijde eroverheen (als een enveloppe) en plaats het geheel op de bakplaat. ■ Zet na 10 min. bakken de thermostaat op 180° C (stand 6). Laat de stol nog 30 à 40 min. bakken. ■ Af laten koelen en bestrooien met veel poedersuiker. Drink met een Vivalto Lungo viennois: klop 25 cl ijskoude slagroom met 50 g poedersuiker. Bereid de Grand Cru en schep de slagroom op de koffie.
Kopje Glass Lungo (Nespresso – Design Antoine Cahen).
STIJL
72
73
SYMFONISCHE VA R I Ë T E I T Berlijn is een grote muzikale kweekvijver waar elk instrument op zijn eigen manier perfectie nastreeft . zes musici verwoorden deze akoestische diversiteit. Tekst Julien Bouré Fotografie Jean-Claude Amiel Realisatie Sandrine Giacobetti
Eugene Mursky: pianist De concertpiano van Eugene Mursky is een van de meest recente Sauter modellen, die bekend staan om hun prachtige klank en de gevoeligheid van de toetsen, die reageren op de lichtste aanraking. De piano heeft vele tussenstadia doorlopen voordat uiteindelijk deze technologische hoogstandjes konden worden gerealiseerd. Eerst was er het klavecimbel, dat behoort tot de tokkelinstrumenten. Toch is dit mechanisme meer verwant met
de gitaar dan met de piano, zoals een dolfijn meer verwant is met de herkauwers op het land dan met de vissen. De ontdekking van het toetsensysteem leidde tot de ontwikkeling van een groot aantal nieuwe instrumenten tijdens de industriële revolutie door gespecialiseerde ambachtslieden. Het nastreven van een krachtiger geluid vergrootte niet alleen het bereik van de piano maar veranderde ook de klank. Recentelijk heeft Eugene een deel
van het werk van Chopin op een romantische piano uit 1854 opgenomen om de akoestische omgeving na te bootsen waarin deze partituren werden gecomponeerd. Het verschil met een modern instrument was frappant: de pianovirtuoos speelde bijna voortdurend met zijn voet op het pedaal om de rechttoe rechtaan klanken van de antieke piano vloeiender te laten klinken. Als hij hetzelfde zou doen op een moderne piano dan zou het stuk in akoestische snippers uiteenvallen.
De jonge vrouw, lid van het befaamde Deutsches Symphonie-Orchester (“DSO Berlijn” genaamd, de opvolger van het voormalige radiosymfonie orkest van WestBerlijn), is kortgeleden benoemd tot eerste klarinet. In het algemeen wordt dit instrument als een mannelijk instrument beschouwd: een volle neef van de saxofoon, het instrument van de bon vivant. Maar Selina bespeelt dit instrument al sinds haar jeugd, in navolging van haar vader, oom en broer. Niets kan haar meer bekoren dan deze donkere, schemerige en warme toon, als een warme omhelzing. Laat u niet imponeren door de geraffineerde aanblik van het ‘houten’ instrument: een goede beheersing van de klarinet vergt eerder longinhoud dan vingervlugheid. De vijf losse onderdelen zijn niets waard zonder het riet dat tegen het mondstuk zit aangeklemd. Het riet verbindt de ingeblazen lucht
Selina Lohmüller: klarinettiste met de klarinet en verandert deze in een trilling die het instrument in beweging zet. Een klarinettist is soms jaren op zoek naar het type klarinet dat het beste bij hem past. Daarnaast reageert dit dunne lipje op oneindig veel atmosferische veranderingen: een reisje van Berlijn naar München kan al problemen veroorzaken. Een klarinet gaat meestal niet langer dan 20 jaar mee. Het speeksel zal op den duur onherroepelijk het fragiele samenspel tussen hout en zilver aantasten.
74
75
Matze Ebert: DJ
Kitty Solaris: zangeres Deze veelbelovende zangeres uit de alternatieve scene van Berlijn vertelt dat ze beïnvloed is door de gedempte stemmen van PJ Harvey, Cat Power en Nico van de Velvet Underground. Zachte, bijna fluisterende timbres die niet boven de drum, elektrische gitaar of synthesizer zouden uitkomen zonder versterking door de microfoon. Dankzij de microfoon hoeft Kitty haar stem niet te forceren om zichzelf hoorbaar te maken. Toch is haar zangstem heel
anders dan haar gewone stem. Ook een romanschrijver schrijft heel anders dan dat hij praat: zijn regels hebben een muzikaliteit die in het gewone leven ontbreekt. De Berlijnse zangeres zoekt het meer in de expressie dan in het volume. Ze geeft de voorkeur aan minimalisme boven overdrijving, aan ontroering boven hartstocht. Een monochrome kunstzinnigheid die de nuances van de sentimenten prachtig vertaalt à la
Johnny Cash. Toch is Kitty geen liefhebber van liedjes met inhoud. Haar teksten zijn niet zozeer verhalend als wel dromerig en hebben soms meer van een psalm of een mantra. Via het Solaris Empire-label waaraan ze leiding geeft en de concerten die ze twee keer per maand in de Berlijnse Schokoladen club organiseert, biedt deze autodidact een podium aan allerlei genres die ook de moeite waard zijn om aan het publiek te tonen.
Berlijn is een van de grote centra van de elektronische muziek. Waarschijnlijk omdat de diversiteit aan clubs even groot is als die van de hier ontwikkelde softwareprogramma’s. Volgens Matze is het onder de knie krijgen van alle softwarefuncties even moeilijk als het leren bespelen van een klassiek instrument. De software-ontwikkelaars zijn als het ware de snaarinstrumentenbouwers van deze tijd. De 20e eeuw waarin de akoestische gitaar en de piano dienden als inspiratiebron voor de
ontwikkeling van de elektrische gitaar en de piano, maakte plaats voor het digitale tijdperk dat instrumenten overbodig maakt. Dankzij de geluidsopnameprogramma’s van vandaag kan iedereen een muziekstuk voor viool of piano componeren zonder het instrument te kunnen bespelen. De ontwikkeling van deze programma’s gaat net zo snel als de snelheid waarmee het aantal pixels van onze computerschermen toeneemt. Maar Matze, componist van deep house muziek, is meer geïnteresseerd in de
unieke geluiden die deze softwareprogramma’s kunnen produceren: iets wat vroeger alleen maar mogelijk was door nieuwe muziekinstrumenten te ontwikkelen. Het gaat nu niet meer om het voorbrengen van nog onbekende klanken door middel van originele luchttrillingen. Hedendaagse elektronische muziek wordt gecomponeerd met behulp van frequenties, zoals de animatiefilms van tegenwoordig personages kunnen creëren met behulp van computerbeelden.
76
77
Almut maakt deel uit van het barokke “Capella Vitalis Berlijn” ensemble, waar de viola d’amore en de violone piccolo hun plaats van vroeger hebben heroverd. Deze instrumenten hadden de taak om het koor en de tenor te verbinden met hun prachtige rauwe, bijna gutturale geluid, dat doet denken aan Mongools gezang of het hummen van Tibetaanse monniken. Almut beheerst het bespelen van de klassieke viool in al zijn facetten, waarbij zij de viool tussen de schouder en de kin vastklemt (en niet tussen de knieën zoals een contrabas of cello). Recentelijk heeft ze het «Requiem» van Brahms gespeeld, waarbij ze haar strijkstok over de darmsnaren (geen metaalsnaren) liet
Almut Schlicker: violiste dansen in een poging de omstandigheden van vroeger na te bootsen. Toch hebben we geen idee hoe de barokke orkesten van vroeger speelden. In die tijd waren de partituren niet zo goed gecodeerd als in de eeuwen daarna. Zelfs een componist van formaat als Johann Sebastian Bach ging uit van een bekend veronderstelde maatvoering, zoals een chef-kok recepten schrijft waarbij de kooktijd of de bereidingswijze van sauzen niet wordt aangegeven. Het betreft een mondeling doorgegeven, uitgestorven traditie waarnaar de violiste slechts kan gissen; zoals men Latijn leert zonder te weten hoe het moet worden uitgesproken.
Kathrin Stoppel: operasopraan Na haar studie voor koordirigente in haar geboorteland Rusland, werd Kathrin ontdekt vanwege haar prachtige operastem. Sindsdien vertolkt ze vaak luchtige, ondeugende rollen, zoals die van Zerlina in “Don Giovanni” of Susanna in “Le Nozze di Figaro”. Opera is een soort kastenstelsel: men kiest niet voor een bepaald stemregister (tenor, bariton, mezzosopraan enz.), maar krijgt het bij geboorte toegewezen. Door zich te specialiseren in een bepaald repertoire kan de zanger in volume winnen, wat hij in de breedte verliest. Door zich op één ding te concentreren haalt hij een bepaalde energie uit al zijn lichaamsspieren en maakt
er een muziekinstrument van, zoals grote sprinters hun hele anatomie mobiliseren om snelheidsrecords te verbreken. De zangleraar van Kathrin merkte dat de hoge noten haar gemakkelijker afgingen dan de lage, waarna ze werd “toegewezen” aan het register van operasopraan. In tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen speelt de lichaamsbouw geen enkele rol bij het hebben van talent voor opera, het is grotendeels aangeboren. Desalniettemin helpt enige sportieve training wel om zangprestaties van hoog niveau te kunnen realiseren: de jonge vrouw merkt regelmatig dat haar stem na een paar dagen vakantie minder hoog komt.
Cyber Coffee
78
OF
U NU ALLEEN OF MET VRIENDEN BENT , BELEEF HEERLIJKE
MOMENTEN MET DE
LATTISSIMA+, CITIZ & MILK OF UMILK.
DEZE MACHINES MAKEN HET MOGELIJK OM THUIS TE GENIETEN VAN RECEPTEN OP BASIS VAN MELKSCHUIM DIE NET ZO LEKKER ZIJN ALS IN EEN KOFFIEHUIS .
Tekst Julien Bouré Fotografie Jean-Claude Amiel Fooddesign Marion Guillemard Vormgeving Élodie Rambaud
ME L KME I S J ES ONTDEK
ONZE HEERLIJKE RECEPTEN, MET EN ZONDER MELK, OP ONZE SITE:
www.nespresso.com/ULTIMATE-COFFEE-CREATIONS
Receptenglazen en lepels van de Ritual Collectie (Nespresso – Design Andrée Putman).
79
80
81
Het is onmogelijk om Het warme of koude melkscHuim te laten mislukken met de aeroccino van de citiZ & milk. alle expertise van nespresso samengebracHt in een compact en elegant design.
een barista in uw huiskamer De barista’s hebben niet langer het alleenrecht op melkrecepten die volgens de regelen der kunst zijn bereid. Met de CitiZ & Milk, heeft u geen intensieve training meer nodig om romig en fluweelzacht schuim te maken. De geïntegreerde Aeroccino klopt het schuim zoals een ware barista! De keuze van gemak U hoeft slechts een beetje melk in de Aeroccino te gieten en te wachten tot de klopper zijn werk heeft gedaan. Met als resultaat een uitzonderlijk fluweelzacht schuim dat we normaal gesproken alleen in de beste koffiehuizen vinden. geniet zonDer inspanning Bij de meeste espresso-machines dient u de barista in u te ontwaken om een cappuccino of een latte macchiato van kwaliteit te krijgen. De CitiZ & Milk is vele maler eenvoudiger en vereist geen inspanning. alle recepten uit het caFÉ Dankzij de CitiZ & Milk en de Umilk die uitgerust zijn met een Aeroccino kunt u alle melkrecepten maken, zowel met warm als met koud melkschuim.
Cappuccinokopje en schoteltje van de Glass Collectie (Nespresso – Design Antoine Cahen).
83
heel eenvoudig Met één druk op een knop bereidt de Lattissima+ voor u een fantastische cappuccino of latte macchiato. Met deze machine hoeft u slechts melkreservoir te vullen en te wachten tot het recept klaar is. MelkschuiM zoals u het lekker vindt Licht als schuim of dicht als fluweel, de textuur kan naar wens veranderd worden! Stel de machine op de gewenste dichtheid in en de Lattissima+ zorgt ervoor dat uw wensen uitkomen. nieuWe kleuren Speciaal voor de feestdagen introduceert Nespresso in beperkte oplage twee nieuwe kleuren van de Lattissima+. Deze perfecte automatische machine is nu verkrijgbaar in de kleuren Pearl White en Chocolate Mocha. ontelBaar aantal recepten Binnen handBereik Een heel universum aan lekkernijen wordt voor u geopend dankzij de melkmogelijkheden van Nespresso. Zij kunnen zelfs de basis van ware desserts vormen: voeg bijvoorbeeld kleine stukjes praline toe aan het schuim van een cappuccino of voeg enkele specerijen toe (kaneel, kardemom, groene anijs) aan een latte macchiato en u zit helemaal in de Nieuwjaars spirit!
Cappuccinokopje en receptenglas van de Glass Collectie (Nespresso – Design Antoine Cahen). Receptenglazen en waterglazen van de Ritual Collectie (Nespresso – Design Andrée Putman).
De Aeroccino Die in De Umilk en citiz & milk is geïntegreerD, zorgt voor perfect melkschUim. U hoeft het Alleen nog mAAr een AromA te geven. Cappuccinokopje uit de Ritual Collectie (Nespresso – Design Andrée Putman). HET IS MOGELIJK DAT BEPAALDE MACHINES EN ACCESSOIRES NIET VERKRIJGBAAR ZIJN IN UW LAND.
84
GRANDS CRUS Maragogype
OP ZOEK NAAR EEN LEGENDARISCHE KOFFIESOORT
85
TWEE JAAR NA HAWAII KONA WIJDT NESPRESSO EEN S PECIAL R ESERVE AAN
EEN MYTHISCHE KOFFIESOORT .
DE
ORIGINELE
MARAGOGYPE
VARIËTEIT IS HEEL ZELDZAAM GEWORDEN . I N GEBIEDEN VAN
MEXICO EN NICARAGUA
MET EEN GEMATIGD KLIMAAT , EN IN HET HOOGGEBERGTE VAN
GUATEMALA EN COLOMBIA, ONTDEKTE N ESPRESSO VERGETEN PERCELEN MET
DEZE KOFFIE WAAROP DEZE GROOTHEID UIT HET VERLEDEN WEER IN OUDE GLORIE
HERSTELD KON WORDEN . Tekst Francis Dolric Fotografie Olivier Gachen
OP ZOEK NAAR EEN REUSACHTIGE STRUIK
In Nicaragua stuitte Nespresso op plantages van authentieke Maragogype. Deze gigantische koffiestruik kan tot 3 meter hoog worden. Toppunt van verhevenheid, evenals zijn witte bloemen.
87
86
Of het nu gOud, edelstenen Of kOffie betreft: iedere schat bepaalt zijn eigen vOOrwaarden. tOen de kOffie-experts van nespressO Op zOek gingen naar een nieuwe limited editiOn, waren zij zich hiervan al bewust: de herkOmst van hawaii kOna zOu bepalend zijn vOOr zijn zeldzaamheid. Hoewel deze Limited Edition het pre-
dicaat ‘Special Reserve’ dankt aan zijn zeldzame kwaliteit, was het de nostalgie van deze kostbare koffiesoort die Nespresso ertoe aanzette om haar zoektocht te intensiveren. Het was de bedoeling om de legendarische soort met zijn avontuurlijke naam - Maragogype - in oude glorie te herstellen. Een fabuleuze nectar, waarvan velen droomden, maar waarvan weinigen zijn originele versie hadden kunnen genieten. Twee speciale eigenschappen hebben de mythe van de Maragogype gevoed. Allereerst zijn uitzonderlijk zachte nasmaak en zijn subtiele en kenmerkende raffinement. En vervolgens de gigantische omvang van de plant. De Maragogype is onnatuurlijk groot: “Het lijkt wel een boom!” riepen de landbouwkundigen uit, geïmponeerd door de kolossale plant met zijn weelderige takken die zich tot 3 meter boven de grond uitstrekten. Zijn glanzende bladeren en scharlakenrode bessen, die jadegroene tot lichtbruine bonen voortbrengen, reduceren andere variëteiten tot miniatuurplanten. De bessen werden het embleem van de Maragogype. Deze wonderplant, een natuurlijke mutatie van de Arabica Typica, werd in de jaren 1860 ten oosten van de staat Bahia in het Braziliaanse woud ontdekt vlakbij de stad Maragojipe, die de koffiesoort zijn naam gaf. De plek bevindt zich ongeveer op zeeniveau, terwijl de Arabica Typica variëteit op meer dan 1.300 m groeit: was dit een mutatie in het kader van de darwinistische evolutie? Misschien. De legendarische koffie heeft zijn geheim niet prijsgegeven.
een mOeilijk te telen kOffie
Na de ontdekking van de Maragogype in Brazilië onderging de koffiesoort een reeks van kruisingen die zijn oorspronkelijke identiteit aantastte. koffie-experts van Nespresso wilden om de koffiekenner te plezieren, de kwintessens van de oude variëteit zien te evenaren: dit vereiste allereerst planten met een smetteloos genetisch kapitaal. Ze realiseerden zich dat dit slechts de eerste fase was van een spannende zoektocht, waarbij elke fase – plukken, vruchtvlees verwijderen, drogen, branden – onvermoede moeilijkheden in petto zou hebben. De variëteit had zich tot ver buiten Brazilië verspreid. In 1883 groeide de plant zelfs in de tropische kassen van de koninklijke botanische tuinen van Kew Gardens in Londen alvorens zich over een groot deel van het Britse imperium te verspreiden. De echte Maragogypekoffie kreeg echter geleidelijk de reputatie van een moeilijk te telen koffie. De kwetsbaarheid van deze raszuivere koffiesoort vereiste onafgebroken aandacht en dure meststoffen, terwijl de opbrengst laag was. Dus stopten steeds meer koffieboeren met het verbouwen van deze variëteit en werd de soort steeds zeldzamer. Vandaag de dag wordt deze reus met zijn weergaloos zachte karakter met uitsterven bedreigd. “En toch hebben we onze kostbare schat ontdekt! In Mexico, Nicaragua, Guatemala en Colombia. Bijna vergeten percelen met de authentieke Maragogype die in geen enkel document geregistreerd staan,” aldus Alexis Rodriguez. Als Green Coffee Quality & Development Manager bij Nespresso is deze melange-expert verantwoordelijk voor de rijke harmonieuze aroma’s van de Grands Crus en Limited Editions. Hij voegt eraan toe: “Wij hebben zelfs het DNA van de bladeren getest!” •••
88
89 Het respect dat een koffie van dit kaliber verdient
Het aroma,van capsule tot kristallen glas
De sobere capsule van de Special Reserve Maragogype is gedecoreerd met reuze koffiebonen - het kenmerk van deze legendarische koffie en weerspiegelt de elegantie van de Grand Cru. De rijke aroma’s van de koffie komen het best tot hun recht in een kristallen glas dat de kwintessens van deze Special Reserve onthult en het drinken van de koffie tot een ongeëvenaarde olfactorische beleving maakt. Riedel, de wereldberoemde glaskunstenaar (zie ook de rubriek Nieuws), heeft twee modellen koffieglazen ontworpen. Het eerste model is speciaal ontworpen voor intense espresso’s en concentreert de krachtige tonen van het branden. Het tweede onthult de subtiele graan- en fruittonen en benadrukt de combinatie van fris en zuur, waardoor het zeer geschikt is voor de Maragogype Special Reserve.
Waarom hebben de koffie-experts van Nespresso ervoor gekozen om de Maragogype uit vier verschillende gebieden te halen in plaats van uit één enkel gebied? Het antwoord is zowel simpel als complex. Simpel omdat het de bedoeling was het unieke profiel van een legendarische koffiesoort te creëren. Complex omdat Nespresso zijn koffieliefhebbers de absolute Maragogype wilde bieden in de vorm van een Special Reserve waarin elke intrinsieke kwaliteit van de variëteit individueel zou uitkomen. Dit kon alleen maar lukken door vruchten afkomstig uit verschillende, zeer specifieke gebieden te blenden. In Mexico bevinden de geselecteerde percelen zich in de staat Veracruz op 1.300 tot 1.500 meter hoogte, waar de Atlantische Oceaan voor een gematigd klimaat zorgt, en in de jungle van Chiapas, in het zuiden van het land. De percelen in Nicaragua bevinden zich op dezelfde hoogte, waar ze profiteren van de invloed van twee oceanen. Maar in Guatemala, tussen de vulkanen van de Huehuetenango, en in het departement Antioquia in Colombia bevinden de plantages zich op maar liefst 1.900 meter hoogte. De bessen worden hier aan zware omstandigheden blootgesteld en rijpen minder snel waardoor de fruitige elegantie van de Maragogype - de citrusaccenten die zijn eerste typische eigenschap vormen - zich volledig kan ontplooien. De bessen uit Mexico en Nicaragua daarentegen, groeien in minder zware omstandigheden en onthullen de andere eigenschap van de Maragogype: zijn warme ronde akkoord van subtiele graantonen. Om deze specifieke kwaliteiten te accentueren worden de bessen op verschillende manieren gebrand: een snelle branding voor de bessen die op hoogte geplukt worden, langzamer voor de overige bessen, waarna beide soorten worden geblend. Tijdens het gehele proces behandelt Nespresso de Maragogype met alle respect die een koffie van dit kaliber verdient: “Het is als het inrichten van een huis voor een reus, er komt van alles bij kijken,” legt Alexis Rodriguez uit, “van het aanpassen van de pulpers aan de grootte van de bessen tot het regelen van de toevoer van warme lucht tijdens het branden. De Maragogypebes brandt heel gemakkelijk. In enkele seconden wordt het eindresultaat bepaald.” Uiteraard wordt al deze zorg, veeleisendheid, nauwkeurigheid en respect gerechtvaardigd door het moment waarop de authentieke legendarische koffie zich in de vorm van een Maragogype Limited Edition aan de koffieliefhebber presenteert. Eerst door de kleur van zijn crema, die op luchtige wijze de twee brandingsmethodes weerspiegelt. Vervolgens door de verspreiding van zijn aroma’s, die wordt versterkt door de ronde vormen van het verfijnde kristallen glas (zie kader hiernaast), dat de eenheid van de fruitige noten en de fluweelzachte nasmaak accentueert. Dit zeldzame en geraffineerde ritueel heeft overigens niets plechtigs. Neem de tijd om te genieten van de heerlijke ontmoeting met deze grootse koffie: zijn elegante eenvoud verveelt nooit. n
GematiGde invloed
Het klimaat in midden Nicaragua wordt beïnvloed door twee oceanen. Dankzij dit milde klimaat kan de Maragogype een van zijn belangrijkste eigenschappen ontwikkelen: zijn ronde akkoord van subtiele graantonen.
nespresso Gastronomie
90
Nespresso eN topgastroNomie aaNkoNdigiNg vaN eeN ziNtuiglijke Big BaNg S indS n eSpreSSo
beStaat geven we koffieSpecialiSten , SommelierS en beroemde chef kokS de gelegenheid om hun knowhow te delen en zo nieuwe Smaakwerelden te ontdekken . p roeven , ruiken , ontdekken , creëren , delen . e en creatieve SmeltkroeS iS geboren .
Tekst Nadia Hamam Fotografie Emmanuel N’Guyen-Ngoc
Ristretto Intenso nougatine foie gras
Rabarber met Ristretto Intenso ijs
nespresso atelIer 2014, stockholm
Hierboven links: de Ristretto Intenso nougatine foie gras van chef-kok Terje Ness. Rechts: het rabarber met Ristretto Intenso ijs van Melker Andersson. Hiernaast, bovenste foto: Mauro Colagreco legt de laatste hand aan een gerecht op basis van Indriya from India. Hiernaast, rechts: Paolo Basso, Beste sommelier ter wereld 2013, aan de zijde van de Zweedse chef-kok Melker Andersson. Links: Christina Gyllner probeert met de Nespresso baristi de ‘café gourmand’ opnieuw uit te vinden.
In januarI 2015 zal nespresso opnIeuw zIjn medewerkIng verlenen aan de Bocuse d’or culInaIre wedstrIjd In het Franse lyon. alsoF ze meedoen aan de olympIsche spelen zetten 24 cheF-koks uIt de hele wereld hun Beste Beentje voor om de allergrootste culInaIre troFee te wInnen. Hier is gastronomie meer
dan alleen een traditie, het is een ware religie. Wij van Nespresso delen de waarden van uitmuntendheid en passie voor smaak, en zijn daarom official partner van deze culinaire ‘hoogmis’. Het is een mooie gelegenheid om 15.000 Grands Crus te serveren uit ons assortiment voor professionele machines en om ons persoonlijke stempel op het evenement te drukken met het Nespresso Atelier, het volledig unieke concept van een Haute Cuisine-workshop. het caFé als centrum van culInaIre creatIvIteIt
Het Nespresso Atelier, dat in 2009 werd opgericht in het kader van de Bocuse d’Or, biedt chef-koks en professionals uit de gastronomie de gelegenheid om hun kennis te delen aan de hand van Nespresso Grands Crus. Het principe: Nespresso kiest een chef-kok die bekend staat om zijn inventiviteit en geeft hem carte blanche. Het staat hem of haar vrij om een Grand Cru naar keuze te verwerken in recepten voor de vier koffiemomenten van de dag. Als voorbereiding heeft de kok deelgenomen aan een trainingssessie van het ‘Chef Academy Coffee Program’, het eerste onderdeel van het Nespresso Coffee Expertise Program dat zich voornamelijk afspeelt in het hartje van het nieuwe productieen distributiecentrum in het Zwitserse Avenches. Het doel: kennis maken met de verschillende aromatische profielen en subtiliteiten van elke Grand Cru, en het begrijpen van de ingewikkelde processen van de oogst en de productie, teneinde de eigenschappen van de koffie te doorgronden om deze te kunnen gebruiken in gerechten. Deze introductie in het Nespresso universum voorafgaand aan de workshop, is noodzakelijk om het ingrediënt koffie centraal te kunnen stellen in de culinaire creativiteit. Na de workshop biedt een zorgvuldig samengestelde gemeenschappelijke maaltijd een gezellige en smakelijke gelegenheid om de koffiecultuur van Nespresso uit te dragen. •••
91
92
93
EnkElE druppEls koffiE En dE crEativitEit bEgint tE vloEiEn, dE vErbEElding wErkt… Deze kunst van het combineren lijkt erg op het spel van het afstemmen van smaken dat in het kader van het Coffee Sommelier Program wordt aangeboden, het tweede onderdeel van het Nespresso Expertise Coffee Program. Het Coffee Sommelier Program, dat dit jaar 5 jaar bestaat, heeft al meer dan 300 sommeliers getraind in de overeenkomsten tussen wijn en koffie, de zintuiglijke analyse, het afstemmen van koffie met de spijzen en eetmomenten, en uiteraard het proeven van koffie met allerlei zeer uiteenlopende aroma’s. Dit programma gebruikt de academische regels voor wijnproeven om koffie met andere dranken en spijzen te combineren, zoals chocola, water, likeuren en andere producten. Wanneer men deze subtiele benadering van vloeistoffen beheerst, geeft dit de culinaire beleving een boost. DE TIJDELIJKE LOCATIES VAN HET NESPRESSO ATELIER
Het Nespresso Atelier, dat is voortgekomen uit dit tweeledige programma, heeft zich snel ontwikkeld tot een fantastische creatieve smeltkroes. De eerste edities vonden plaats tijdens de Internationale horeca- en voedingsmiddelenbeurs SIRHA in het Franse Lyon, en tijdens de grote bijbehorende evenementen (Bocuse d’Or, Wereldkampioenschap banketbakken), waarvan Nespresso partner is. Vele sterrenkoks deden mee, ieder met zijn eigen stijl en fijngevoeligheid, waarbij een nieuw smakenalfabet ontstond. Bovenaan stond Christian Le Squer met zijn drie Michelinsterren, die het Atelier van de Bocuse d’Or 2011 verrijkte met een ham/Volluto macaron voor het ontbijt, een zachte kokos koffie foie gras en een bloedworst met passievrucht en koffie. In 2013 onderging het Nespresso Atelier een gedaanteverandering: het verliet de vertrouwde SIRHA-locatie en neemt sindsdien zijn intrek op tijdelijke locaties. De eerste editie op deze manier vond plaats in een voormalige bonneterie in Lyon, die was omgebouwd tot Table d’hôte met aan het roer chefkoks zoals Yannick Alléno (3 Michelin sterren), Édouard Loubet (2 sterren), Alexandre en Roland Gauthier, Mathieu Rostaing en Guillaume Monjure, die een uitzonderlijk menu creëerden dat geheel was samengesteld rondom een Grand Cru. Voor de Europese Bocuse d’Or-wedstrijd in Stockholm in 2014 streek het Nespresso Atelier neer in een oude fabriek, die is omgebouwd tot fotostudio en pottenbakkerij. Het creatieve decor zorgde voor een speciale sfeer. De chef-kok van dienst was Mauro Colagreco (2 sterren), die werd bijgestaan door de Scandinavische chef-koks Jouni Toivanen (1 ster),
FESTIVAL VAN CANNES: “LES CHEFS FONT LEuR CINEmA”
In mei jl was La Plage Nespresso het toneel van een unieke culinaire manifestatie. Vier chef-koks, Amandine Chaignot, Christophe Aribert, Pierre Sang Boyer en Mauro Colagreco, gaven een culinaire interpretatie van de met de Palme d’or bekroonde film die hen inspireerde. La Plage Nespresso ontvangt regelmatig acteurs en regisseurs die deelnemen aan de Semaine de la Critique, een podium voor jong talent waarvan Nespresso sinds 2011 de belangrijkste partner is.
Melker Andersson (1 ster), Per Thostesen, Terje Ness en de toppatissier Christina Gyllner. Evenals Yannick Alléno onderhoudt Mauro Colagreco, de 2-sterren kok van het Mirazur (Menton), een speciale relatie met Nespresso. Als geen ander kan hij zijn collega’s uitleggen hoe de verschillende Grands Crus te gebruiken als verrijking binnen hun culinaire kunst. Voor Nespresso is het essentieel om een vertrouwelijke relatie met deze topkoks te onderhouden. In 2014 hebben meer dan 750 sterrenrestaurants wereldwijd zich door de kwaliteit van Nespresso laten overtuigen. Voor veel van deze professionals dienen de koffie Grands Crus als talisman: enkele druppels en de creativiteit begint te vloeien, de verbeelding werkt. Deze inspiratie/creatie-dynamiek staat centraal in de laatste “Les chefs font leur cinéma” -manifestatie, die door Nespresso georganiseerd werd ter gelegenheid van het laatste Festival van Cannes, waarvan Nespresso official partner is (zie kader). In 2014 deed Nespresso voor het eerst een beroep op de inventiviteit van chef-koks van de nieuwe generatie en vroeg hen om hun favoriete bekroonde film culinair te interpreteren. In de hoofdrollen: Amandine Chaignot (“Pulp Fiction” van Quentin Tarantino), Christophe Aribert (“Un homme et une femme” van Claude Lelouch), Mauro Colagreco (“La Dolce Vita” van Fellini) en Pierre Sang Boyer (“In The Mood for Love” van Wong Kar-wai). Gelikte glamour, duistere passie, gesublimeerd realisme of trash als een stripverhaal in felle kleuren… Artistieke gastronomische taferelen met smakelijke structuren, texturen en temperaturen in een prachtig decor van fraai gedekte tafels: dat is de kracht van de tiende kunst, te weten de culinaire kunst. Koffie inbegrepen! n
Sea, Sun & StarS op het neSpreSSo Strand
Het sobere en stijlvolle La plage Nespresso, dat twee jaar geleden tijdens het Festival van Cannes werd geopend, is voor de gelegenheid geheel in stijl ingericht.
NESPRESSO Aanraders
94
MUSTHAVE
EEN GOED HUMEUR EN EEN EXPLOSIE VAN KLEUREN EN SMAKEN. OM HET JAAR IN STIJL AF TE SLUITEN COMBINEERT NESPRESSO NIEUWE PRODUCTEN, LIMITED EDITIONS EN KLEINE LEKKERNIJEN VOOR DE ECHTE GENIETER. CHEERS! Tekst Nadia Hamam
PIXIE LUNGO IN ETHIOPISCHE TINT Het avant-gardistische design van het PIXIE kopje is afgeleid van de vorm van de Nespresso capsule en is verkrijgbaar in de kleuren van de verschillende Grand Crus. Dit lungo kopje draagt de warme tint van de Bukeela ka Ethiopia Grand Cru.
SUCRE CHIC EN ZOET
Deze staafjes met witte suiker voor een gedistingeerd koffiemoment hebben een strak design. Ze zijn verkrijgbaar in dezelfde kleuren als de 16 Grands Crus uit het vaste assortiment. Kies het staafje in de kleur die past bij uw favoriete koffievariëteit. Etui à 100 staafjes van 3 g.
PIXIE TARGET KLEURIG DESIGN
Deze PIXIE wandcapsulehouder in geborsteld aluminium fleurt uw interieur op met een ingenieus systeem. In de originele, fraai gevormde houder passen maximaal 70 Nespresso capsules. Met deze decoratieve houder zijn de capsules altijd binnen handbereik! (Wordt geleverd zonder capsules.)
VARIATIONS IN LIMITED EDITION
Variations 2014 als een ode aan de heerlijke wereld van de patisserie voor een smakelijke oudejaarsavond. Hazelnut Dessert, Chocolate Mint en Apple Crumble. Deze drie aroma’s kregen de voorkeur in de in april op de sociale media gelanceerde enquête. U vindt ze terug in de Boutique naast de vaste Variations Caramelito, Ciocattino en Vanilio, die altijd onweerstaanbaar zijn voor liefhebbers van lekkernijen. > www.nespresso.com/variations
INISSIA IN SPEELSE KLEUREN Een schattig miniformaat, een vereenvoudigd design dat nog meer vrijheid biedt en het beste van de Nespresso technologie in huis heeft voor een perfect kopje Nespresso. Heeft u zich nog niet laten verleiden door dit kleinste model van het Zwitserse merk? Voor het najaar-winter seizoen is de Inissia slechts enkele weken verkrijgbaar in twee nieuwe trendy Limited Edition tinten: Blueberry Blue en Lime Yellow. Breng kleur in uw omgeving!
Een heerlijk krokant koekje met boter, bruine suiker en een vleugje kaneel. Deze Limited Edition maakt uw favoriete kopje Nespresso extra lekker. Uit de kunst, net als het ontwerp van de fraaie verpakking die perfect past bij deze smaaksensatie. GA VOOR MEER INFORMATIE EN HET PLAATSEN VAN UW BESTELLING NAAR WWW.NESPRESSO.COM. HET KAN VOORKOMEN DAT SOMMIGE ARTIKELEN NIET IN UW LAND VERKRIJGBAAR ZIJN.
DR.
FEESTELIJKE SPECULOOS
95
AAA-Programma
96
Colombia, maart 2014. Ondertekening van het AAA Farmer Future akkoord in aanwezigheid van Juan Carlos Cortés González, Viceminister van Arbeid.
AAA FARMER FUTURE Het meer dan 10 jaar geleden ontwikkelde nespresso aaa sustainable Qualitytm programma breidt zicH verder uit met een uniek pilotproject in colombia. als resultaat van een innovatieve samenwerking tussen particulieren en publieke instanties, zorgt Het pensioenfonds aaa farmer future ervoor dat de boeren aan Het einde van Hun carrière een inkomen Hebben.
revolutionair?
Tekst Nadia Hamam Fotografie Olivier Gachen
A
guadas, departement van Caldas, Colombia, maart 2014. Het koperkleurige geziCHt van rodolfo, negentien jaar, ziet er gespannen uit wanneer Hij naar de spreker kijkt. Hij is niet de enige. In de
grote zaal die aan de gemeente ter beschikking is gesteld, hangt een menigte boeren die zich met hun gezin verplaatst heeft, aan de lippen van Juan Carlos Cortés González, Viceminister van Arbeid: “De toekomst van het land en die van koffie zijn nauw met elkaar verbonden. Daarom is het contract dat we net hebben ondertekend historisch. Koffie is het resultaat van grond en klimaat, van vakkennis en aandacht, maar is vooral te danken aan talrijke mannen en vrouwen. Een leven van hard werken, dagelijkse inspanningen en soms zelfs opofferingen. Daarom is het zo belangrijk dat ieder van u beschermd is wanneer het moment is aangebroken om het beroepsleven vaarwel
Onder de beleidsmakers van de coöperatieven uit de regio: Harriet Lamb, CEO van Fairtrade Intl en Jean-Marc Duvoisin, CEO van Nestlé Nespresso.
te zeggen om te kunnen profiteren van een welverdiende rust. Dit komt met name tot stand via de verzekering van een pensioen, wat we tot stand hebben kunnen brengen dankzij onze partners Nespresso en Fairtrade”. Deze volledig nieuwe verbintenis is tot stand gekomen via een akkoord tussen de bereidwillige partijen. Voldoende om samen - een beetje - de toekomst van de mensen en van de regio’s te veranderen. In overleg met de boeren
Het pensioenfonds AAA Farmer Future is inderdaad het resultaat van een unieke samenwerking tussen particuliere en publieke instanties die hun expertise in dienst stellen van een sociale ‘verzekering’ voor duurzame ontwikkeling die tot nu toe niet bestond. En waar de boeren vurig naar verlangden. Volgens Harriet Lamb, CEO van Fairtrade International, is het essentieel dat dit initiatief samenstemt met hun wensen: “We hebben gezien dat wanneer de boeren in staat zijn om hun eigen beslissingen te nemen ten aanzien van hun investeringen, met respect voor hun prioriteiten, de resultaten die verkregen worden uitzonderlijk zijn. Dit pensioenfonds vormt een fantastische buitenkans die velen van hen zeer gewenst hebben.” •••
nSAb: een ‘dUUrZAAm’ lAborAtorIUm vAn IdeeËn
Tien jaar na de lancering van het grote programma, het AAA Sustainable QualityTM programma, heeft Nespresso de Nespresso Sustainability Advisory Board (NSAB) opgesteld. Sinds 2013 brengt deze hoge raad, die ieder jaar wordt gehouden, de belangrijkste spelers binnen duurzame ontwikkeling bij elkaar. Het maakt het mogelijk advies te vragen aan experts ten aanzien van duurzame ontwikkeling, om ideeën en aanbevelingen te verzamelen om Nespresso’s strategie op lange termijn te verrijken. De NSAB stelt eveneens zeer belangrijke samenwerkingen op die erop gericht zijn de levensomstandigheden van de telers en de bescherming van het milieu te verbeteren. Rond de tafel zitten Nespresso, The Rainforest Alliance, die al zeer lang partner is van het AAA-programma, maar ook de bestuurders van Fairtrade International en van Pur Projet. Deze verschillende hoofdpersonen zijn bereid om verder te gaan dan alleen de logica van de certificatie. De doelstelling: samen nieuwe initiatieven voor duurzame ontwikkeling creëren, die niet alleen kunnen worden opgesteld. Wat gisteren nog utopisch was, is vandaag mogelijk.
97
98
99
Eén van de belangrijkste spelers van de AAA Farmer Future: de Colombiaanse regering en zijn recentelijke pensioensysteem, dat BEPS wordt genoemd en dat met ter hoogte van 20% het opgespaarde geld van iedere burger voor zijn pensioen opwaardeerd. EEn pErspEctiEf voor duizEndEn boErEn
Hoewel de voorziening doeltreffend is bij werknemers uit de industrie, is het moeilijker om de boeren hiermee in aanraking te laten komen, omdat zij in afgelegen regio’s wonen. De samenwerking met Nespresso zal de toepassing van de BEPS eerst in de koffiesector opstellen, voordat deze in andere activiteitensectoren zal worden getest. Voor de organisatie van de financiële verdeling zal Fairtrade International zijn vakkennis van fondsen toepassen, in nauwe samenwerking met de coöperatie van koffietelers uit de regio. Tenslotte, op het terrein zelf, zal Nespresso werkzaam zijn: dankzij het AAA-programma, heeft het Zwitserse merk een krachtig begeleidingsnetwerk geweven bij de koffietelers, via een veertigtal landbouwkundige ingenieurs die, in het departement Caldas, hand in hand samenwerken met de lokale en nationale coöperaties, met Expocafé aan kop. Nespresso stelt nu zijn bevoordeelde banden in dienst van
AAA Farmer Future en financiert tegelijkertijd een gedeelte van het project, om zodoende het jaarlijks inkomen van de boeren te waarborgen. Een opzet die, voor Rodolfo, alles verandert: het opent voor hem en voor talrijke jonge mensen de mogelijkheid om koffie te blijven telen in Aguadas, in plaats van naar de stad te moeten trekken om werk te zoeken dat in de toekomst een pensioen zal garanderen. Met de ondertekening van een dergelijk akkoord, wordt een waar levensproject aan deze jonge man geboden en een nieuwe toekomst voor enkele 6.000 boeren uit het departement van Caldas. Voor Jean-Marc Duvoisin, CEO van Nestlé Nespresso, is dit initiatief in instemming met de wens van de groep om op de lange duur de sociale situatie van de boeren veilig te stellen door verzekeringen te ontwikkelingen die speciaal voor hen zijn ontworpen: “Wij zijn er trots op deel te nemen aan deze voorziening, en wij zijn er zeker van dat het feit dat AAA Farmer Future de jonge generaties aanmoedigt koffie te blijven telen, hen eveneens de mogelijkheid zal geven om een zeer belangrijk deel van de economie en van het Colombiaanse erfgoed veilig te stellen.” Onder de rand van de brede witte hoed stralen de ogen van Jaime Suarez zijn tevredenheid uit: “Ik ben mijn hele leven lang al koffieteler, en nu zullen mijn kinderen de mogelijkheid hebben dezelfde weg
te vervolgen, en hun toekomst hier op te bouwen.” Luz Adlia Lopez getuigt van deze vitale sociale verworvenheden die door het pensioenfonds AAA Farmer Future wordt verleend: “Ik ben koffieteelster in Pangola (Vereda Huaco) en ben getrouwd met een koffieteler. De AAA Farmer Future voorziening geeft ons vandaag de mogelijkheid om ons pensioen te plannen, want tot nu toe droegen we geen enkele premie bij aan geen enkel publiek of privé organisme. Voor mij belichaamt dit project het idee dat koffie deel uitmaakt van ons erfgoed. Dit is eveneens een manier om de cirkel rond te maken: we gaan door tot aan het einde van de uitwisseling die Nespresso al heeft opgesteld (in het kader van het AAA-programma).” Na een korte stilte vertrouwt Luz Adlia Lopez ons met emotie toe: “Samen met ons landbouwkundig ingenieur hebben wij geleerd om koffie van hoge kwaliteit te produceren, om te recyclen en om zorg te dragen voor onze ecosystemen en onze plantages. En nu erven we een middel om hiervoor zelf zorg te dragen.” In Aguadas, in het hart van de koffieteeltzone, kunnen alle boeren die lid zijn van het AAA-programma zich inschrijven voor dit nieuwe pensioenfonds, opgezet via een baanbrekend pilotproject. Dit project, dat ontworpen is tijdens de allereerste raad van de Nespresso Sustainability Advisory Board (NSAB) in 2013
(zie artikel in het kader van de vorige pagina), is een mooie manier om de tien jaar van het AAA-programma in Colombia te vieren. Om haar leden te blijven verblijden met de Grands Crus waar ze zo dol op zijn, moet het Zwitserse merk nieuwe koffievariëteiten ontwikkelen, maar ook de nodige middelen beschikbaar stellen die duurzaam welzijn van haar producten kan garanderen. Een concept van een verdienstelijke keten en een win-win situatie in het hart van het AAA-programma. Op de lange termijn voorziet het merk om zijn project AAA Farmer Future uit te breiden tot 40.000 boeren, waaronder alle leden van het AAA-programma in het hele land. Maar er is nog een lange weg te gaan. verkenningswerk
Guillaume Le Cunff, internationaal directeur voor marketing en duurzame ontwikkeling bij Nestlé Nespresso, die aanwezig was bij het akkoord dat een dag voor de informatieve vergadering was georganiseerd, bevestigt: “Het gaat om verkenningswerk, we kijken of het werkt in het departement van Caldas, en wij zullen proberen het proces aan te passen, aan boerderijen die in ons AAA-programma zijn geïntegreerd. En we hopen dat we gevolgd zullen worden door talrijke organisaties”. n
nespresso Nieuws
100
CUBANíA,
13 iNteNse smAAk!
Hoe werd HeT idee voor deze limiTed ediTion Geboren?
Alexis RodRiguez: Ik kom oorspronkelijk uit Colombia en - net als alle Zuid-Amerikanen - ben ik opgegroeid met de smaak van sterke koffie met suiker. De Cubaanse koffie, de Cubano, is de kwintessens van deze smaakcultuur die wereldwijd verspreid is. Cubanía is onze ode aan dit zeer karaktervolle kopje koffie. Aangezien we onze Clubleden graag verrassen met nieuwe Grands Crus, hebben we geprobeerd om de grenzen van de intensiteit van koffie maximaal op te rekken.
101
Gemini Tower de oplossinG voor op kanToor
de fameuze inTensiTeiT 13… kunT u ons ieTs verTellen over de TecHnoloGiscHe innovaTie die deze kracHTToer moGelijk maakTe?
A. R.: Bij Nespresso wordt de intensiteit bepaald door drie factoren: de gebrande tonen, de body en de bitterheid. Tot op heden voerden we de intensiteit op door het percentage Robusta te verhogen en de koffie donkerder te branden, waardoor wij een intensiteit 12 bereikten met de Grand Cru Kazaar. Om nog verder te gaan moesten we meer koffie in de traditionele capsule doen zonder dat het formaat aangepast kon worden. We moesten dus een manier vinden om de koffie meer te concentreren in dezelfde capsule. Hierbij hebben we gebruik gemaakt van stomen, een techniek uit de jaren 1930. En het resultaat mag er zijn: een zeer krachtige koffie zonder overheersende bitterheid. Hoe werkT de sToomTecHniek?
A. R.: De waterdamp verandert de structuur, past de textuur aan en onthult de smaken van de bessen zonder dat deze worden aangetast door de hoge temperatuur. Een 100% natuurlijke smaakversterker! Deze behandeling maakt deze kwalitatief hoogwaardige groene koffie voller, gladder en mooier. GaaT u deze TecHnoloGie noG verder onTwikkelen?
A. R.: Jazeker! Deze techniek biedt heel veel mogelijkheden om zowel de textuur als de afdronk te verbeteren. Dankzij het stomen hebben we een blend van Cubanía ontwikkeld die perfect samengaat met suiker. Een zeer aanwezige body, intense branding en vooral nauwelijks bitterheid… een koffie op maat met gesublimeerde gebrande tonen en een mooie ronde afdronk. Gedronken met rietsuiker benadert Cubanía de Cubaanse koffietraditie! n
Geïnspireerd op de Cubaanse koffietraditie, rekt deze Limited edition de Grenzen
De Cubanía Limited Edition is geïnspireerd op de Cubaanse koffiecultuur, maar bestaat niet uit Cubaanse koffie.
van de intensiteit van koffie verder op. aLexis rodriGuez, Green Coffee QuaLity & deveLopment manaGer bij nespresso, verteLt ons over de teChnisChe innovatie die deze kraChttoer
cubanía, boosTer van creaTiviTeiT Maak kennis met deze sensationele Cubanía Limited Edition via een van de speciale verpakkingen, bestaande uit twee of drie etuis capsules en staafjes rietsuiker.* Tip voor de liefhebber: verwen uzelf en vul een kopje half met warme melk en half met koffie voor een “dulce de leche”-effect. Houdt u van drankjes mixen? De heerlijke zoetheid van suiker, de zachtheid van melk en een scheutje rum combineren fantastisch met de diepe fluwelen smaak van Cubanía… om zowel bij warm als bij koud weer uw koffiemomenten op te vrolijken!
Tekst Nadia Hamam
DR.
moGeLijk maakte.
* De verkrijgbaarheid en samenstelling van de speciale verpakkingen verschilt per land. Alcoholmisbruik is slecht voor de gezondheid. Drink met mate.
Droomt u ervan om ook op kantoor van een kopje nespresso te kunnen genieten? Deze prachtige professionele oplossing worDt De sensatie van uw beDrijf! Dankzij deze eenvoudige en functionele oplossing kunt u uw klanten en werknemers een uitzonderlijk kopje koffie bieden. De Gemini Tower, die bestaat uit een capsulehouder, een Gemini CS200 of CS220 machine en een opbergruimte voor de accessoires, biedt een optimale koffie-ervaring, die even snel is als een traditionele koffieautomaat. Betaling naar keuze met contant
geld of met een pasje. U beschikt over een professioneel assortiment van negen Grands Crus, speciaal geselecteerd om te voldoen aan iedere wens op elk moment van de dag. De Nespresso Grands Crus bieden een grote diversiteit aan soorten en smaken zowel qua intensiteit als formaat kopje. Tot groot genoegen van alle gebruikers. www.nespresso.com/pro
nespresso Nieuws
102
De geschenksets
103
Een ritueel met hoge precisie
Voor de feestdagen zijn er in beperkte oplage geschenksets beschikbaar waarbij het cadeau al in een goudkleurige Verpakking is gehuld.
Als resultAAt vAn de expertise vAn riedel en nespresso, zAl
Tekst Nadia Hamam Vormgeving Élodie Rambaud
deze glAzenset het proeven vAn uw grAnds Crus nAAr een hoger niveAu tillen.
Deze combinatie van de iconische PIXIE espressokopjes (Kazaar, Dharkan, Ristretto en Arpeggio) wordt gepresenteerd in een mooi geschenkdoos.
Een slim cadeau: de CitiZ Travel Mug houdt de koffie warm (of koud) en beschermt uw handen tegen de hitte. Deze reisbeker kan tot 3 lungo’s tegelijkertijd warm houden(345 ml/11.5 oz).
Deze Limited Edition Ritual Mug is hét cadeau voor de liefhebber van lungo’s of melkrecepten. Het design van deze kopjes, ontworpen door Andrée en Olivia Putman, is gecreëerd door Sylvie Amar Studio.
De Versilo capsulehouder is een geheel nieuwe manier om uw capsules te presenteren. Zet hem neer of hang hem aan de muur! Een compact voorwerp, design, transparant en elegant. De Versilo dispenser wordt zonder capsules geleverd.
Jean-Claude Amiel.
Nespresso revolutioNeert het proefritueel vaN koffie door twee glazeN te creëreN die de rijkdom vaN zijN uitzoNderlijke graNds crus sterker doeN uitkomeN. De experts
van Nespresso hebben samengewerkt met Riedel, de meester glasblazer uit Oostenrijk die al meer dan drie eeuwen werkzaam is. Deze kristaltovenaars, onder leiding van Georg J. Riedel, ontwierpen een uniek voorwerp, garant voor een aroma die de ziel van de koffie van Nespresso onthult. Twee modellen zijn ontwikkeld, die allebei andere aroma’s naar voren zal brengen. De smalste,
bestemd voor intense Grands Crus, accentueert de gebrande tonen van de krachtige profielen. De andere, die opener is, onthult de fijnheid en de complexiteit van de aroma’s van de milde Grands Crus, die zachter en meer uitgebalanceerd zijn. Een hoogwaardige precisie. het spectrum vaN seNsaties
De diameters van de glazen zijn zo ontwikkeld dat de koffie, wanneer het hoofd bij het drinken schuin wordt gehouden, alleen bepaalde gedeeltes van de tong raakt, die gekoppeld zijn aan specifieke sensatiespectra. Hun vorm
werd door 16 smaakexperts bevestigd, waaronder Paolo Basso. Bekroond als beste wijnkelner in 2013, erkent hij ‘een revolutionair idee dat een unieke diepgang geeft aan het proeven’. Tevens vindt hij de voet van het glas erg mooi, welke werd ontworpen door Tomas Kral en Alexis Georgacopoulos, directeur van ECAL (Ecole Cantonale d’Art de Lausanne, in Zwitserland). ‘Als gehouwen uit een blok van kristal, verbindt deze massieve voet de voorouderlijke vakkennis van Riedel met die van de vernieuwende vakkennis van Nespresso’. n > www.nespresso.com
HET KAN VOORKOMEN DAT SOMMIGE ARTIKELEN NIET IN UW LAND VERKRIJGBAAR ZIJN.
NESPRESSO De Selectie
De Machines & Les Collections
105
Tijdens het melkritueel. In een decor van transparant glas en smetteloos wit melkschuim serveert u in de elegant gevormde glazen en kopjes een subliem romige latte macchiato of schuimige cappuccino. Daarbij, voor een extra lekker koffiemoment, het onmisbare vierkante chocolaatje dat smelt op de tong, verkrijgbaar in het vaste assortiment en als limited edition.
OPGEKLOPTE MELK ZOVEEL U WILT MET DE CITIZ & MILK, DE UMILK OF DE LATTISSIMA+, BESCHIKBAAR IN TWEE NIEUWE LIMITED EDITION KLEUREN, EN ACCESSOIRES OM UW FAVORIETE RECEPTEN TE BEREIDEN.
Ritual Recipe Set à 4 receptenglazen van gehard glas (maximum inhoud: 350 ml) en 4 RVS receptenlepeltjes. Ref. 3377/4
LATTISSIMA+ (PEARL
CITIZ & MILK (WHITE)
WHITE)
CITIZ & MILK (FIRE)
LATTISSIMA+ (CHOCOLATE
UMILK (PURE
GREY)
MOCHA)
UMILK (PURE
ALLE MACHINES EN COLLECTIES ZIJN TE ZIEN EN TE BESTELLEN OP ONZE SITE: www.nespresso.com
ORANGE)
Niet-contractuele foto’s. Nespresso behoudt zich het recht voor om zijn producten zonder vooraankondiging aan te passen.
104
Glass Recipe Set à 4 receptenglazen van gehard glas (maximum inhoud: 350 ml) en 4 18/10 RVS receptenlepeltjes. Ref. 3393/4
Glass Cappuccino Set à 2 cappuccinokopjes van gehard glas (ca. 170 ml) met schoteltjes van tweekleurig zwart-antracietgrijs melamine. Ref. 3390/2
Ritual Cappuccino Set à 2 stuks cappuccinokopjes en schotels van porcelein (maximum inhoud: 170 ml). Ref. 3370/2
Pure chocolade 70% Vierkante melkchocolaatjes (minimaal 70% cacao). Doosje à 40 stuks (200 g). Ref. 3253
Melkchocolade Vierkantepure chocolaatjes (minimaal 41% cacao). Doosje à 40 stuks (200 g). Ref. 3254
Melkchocolade met stukjes zoute karamel Limited Edition, vierkante melkchocolaatjes met stukjes zoute karamel (minimaal 41% cacao). Doosje à 40 stuks (200 g). Ref. 3255
HET KAN VOORKOMEN DAT SOMMIGE ARTIKELEN NIET IN UW LAND VERKRIJGBAAR ZIJN.
Pure chocolade met stukjes cacaoboon Limited Edition vierkante melkchocolaatjes met stukjes gekarameliseerde cacaoboon (minimaal 54% cacao). Doosje à 40 stuks (200 g). Ref. 3256
HET KOFFIEPROFIEL van Elisa Carrillo Cabrera
106
Bekijk als eerste een repetitie van de prima ballerina Elisa Carrillo Cabrera
NOG MEER
Een versie verrijkt met exclusieve audio- en videocontent
Ontdek en deel de digitale versie op www.nespresso.com/magazine Download de gratis app voor iPad en Android tablet: ONTDEK HET OP
APP MOMENTEEL BESCHIKBAAR IN DE LANDEN MET EEN APP STORE OF GOOGLE PLAY
1 KapstachelBeere 1 KapstachelBeere Kollwitzstr. 37, 10405 Berlijn Kollwitzstr. 37, 10405 Berlijn ' +49 (0) 30 98342142 ' +49 (0) 30 98342142 www.kapstachelbeere.com www.kapstachelbeere.com
' +49 (0) 30 30382900 ' +49 (0) 30 266424242 ' +49 (0) 30 30382900 ' +49 (0) 30 266424242 www.smb.museum www.funkturm-messeBerlijn.de www.smb.museum www.funkturm-messeBerlijn.de
sf eis Michel sf eis Michel Pestalozzistr. 85, 10625 Berlijn Pestalozzistr. 85, 10625 Berlijn ' +49 (0) 30 3123541 ' +49 (0) 30 3123541
qg stuttGarter platz 8 Botanischer Garten qg stuttGarter platz 8 Botanischer Garten 10627 Berlijn Königin-Luise-Str. 6-8, 10627 Berlijn sg schloss Königin-Luise-Str. 6-8, sg schloss 2 KaDeWe 14195 Berlijn 2 KaDeWe 14195 Berlijn charlottenBurG qh paris Bar ' +49 (0) 30 83850100 Kaufhaus des Westens charlottenBurG qh paris Bar ' +49 (0) 30 83850100 Kaufhaus des Westens Spandauer Damm 10-22, Kantstr. 152, 10623 Berlijn Tauentzienstr. 21-24, 10789 Berlijn www.bgbm.org Spandauer Damm 10-22, Kantstr. 152, 10623 Berlijn Tauentzienstr. 21-24, 10789 Berlijn www.bgbm.org ' +49 (0) 30 3138052 14059 Berlijn ' +49 (0) 30 21210 ' +49 (0) 30 3138052 14059 Berlijn ' +49 (0) 30 21210 www.parisbar.net ' +49 (0) 30 320911 9 zoo Berlijn www.KaDeWe.de www.parisbar.net ' +49 (0) 30 320911 9 zoo Berlijn www.KaDeWe.de Hardenbergplatz 8, 10787 Berlijn www.spsg.de Hardenbergplatz 8, 10787 Berlijn www.spsg.de qj l’entrecôte 3 sisyphos ' +49 (0) 30 254010 qj l’entrecôte 3 sisyphos ' +49 (0) 30 254010 Schützenstr. 5, 10117 Berlijn www.zoo-Berlijn.de Hauptstr. 15, 10317 Berlijn Schützenstr. 5, 10117 Berlijn sh aMici aM www.zoo-Berlijn.de Hauptstr. 15, 10317 Berlijn ' +49 (0) 30 20165496 sh aMici aM ' +49 (0) 30 98366839 ' +49 (0) 30 20165496 GenDarMenMarKt ' +49 (0) 30 98366839 www.entrecote.de GenDarMenMarKt www.sisyphos-Berlijn.net tierparK Berlijn www.entrecote.de Jägerstr. 56, 10117 Berlijn www.sisyphos-Berlijn.net tierparK Berlijn Jägerstr. 56, 10117 Berlijn Friedrichsfelde, Friedrichsfelde, qk Frische paraDies ' +49 (0) 30 208799800 Am Tierpark 125, GolDen Gate qk Frische paraDies ' +49 (0) 30 208799800 Am Tierpark 125, GolDen Gate Morsestr. 2, 10587 Berlijn www.amici-Berlijn.de 10319 Berlijn Schicklerstr. 4, 10179 Berlijn Morsestr. 2, 10587 Berlijn www.amici-Berlijn.de 10319 Berlijn Schicklerstr. 4, 10179 Berlijn ' +49 (0) 30 39081523 ' +49 (0) 30 515310 ' +49 (0) 30 62900155 ' +49 (0) 30 39081523 ' +49 (0) 30 515310 ' +49 (0) 30 62900155 www.frischeparadies.de sj BranDenBurGer hoF www.tierpark-Berlijn.de www.goldengate-Berlijn.de www.frischeparadies.de sj BranDenBurGer hoF www.tierpark-Berlijn.de www.goldengate-Berlijn.de Eislebener Str. 14, 10789 Berlijn ql teMpelhoFer FelD Eislebener Str. 14, 10789 Berlijn ql teMpelhoFer FelD qp unsicht-Bar 4 Booze Bar ' +49 (0) 30 214050 Tempelhof, 12099 Berlijn qp unsicht-Bar 4 Booze Bar ' +49 (0) 30 214050 Gormannstr. 14, 10119 Berlijn Tempelhof, 12099 Berlijn Boxhagener Str. 105, www.brandenburger-hof.com www.tempelhoferfreiheit.de Gormannstr. 14, 10119 Berlijn Boxhagener Str. 105, www.brandenburger-hof.com www.tempelhoferfreiheit.de ' +49 (0) 30 24342500 10245 Berlijn ' +49 (0) 30 24342500 10245 Berlijn www.unsicht-bar.de ' +49 (0) 30 95591145 sp MustaFa’s GeMüse KeBaB sk hotel 25 hours www.unsicht-bar.de ' +49 (0) 30 95591145 sp MustaFa’s GeMüse KeBaB www.booze-bar.de 25 hours Mehringdamm, 32, 10961 Berlijnsk hotel www.booze-bar.de Budapester Str. 40, 10787 Berlijn Mehringdamm, 32, 10961 Berlijn qq lietzensee Budapester Str. 40, 10787 Berlijn www.mustafas.de qq lietzensee ' +49 (0) 30 120221255 5 Mein haus aM see Charlottenburg, 14057 Berlijn www.mustafas.de ' +49 (0) 30 120221255 5 Mein haus aM see Charlottenburg, 14057 Berlijn www.25hours-hotels.com Torstr. 125, 10119 Berlijn sq aMano Bar www.25hours-hotels.com Torstr. 125, 10119 Berlijn sq aMano Bar qs lp12 ' +49 (0) 30 27590873 Auguststr. 43, 10119 Berlijn qs lp12 ' +49 (0) 30 27590873 43, 10119 Berlijn Leipziger Platz 12, 10117 Berlijn Auguststr. www.mein-haus-am-see.com sl sWissotel Berlijn ' +49 (0) 30 8094150 Leipziger Platz 12, 10117 Berlijn www.mein-haus-am-see.com sl sWissotel Berlijn ' +49 (0) 30 8094150 www.mallofBerlijn.de Augsburger Str. 44, 10789 Berlijn www.bar.hotel-amano.com www.mallofBerlijn.de Augsburger Str. 44, 10789 Berlijn www.bar.hotel-amano.com 6 spreetour ' +49 (0) 30 220100 6 spreetour ' +49 (0) 30 220100 qd aspria spa Reederei Spreetours ss türKenMarKt www.swissotel.de/hotels/Berlijn/ qd aspria spa Reederei Spreetours ss türKenMarKt www.swissotel.de/hotels/Berlijn/ Karlsruher Str. 20, 10711 Berlijn Bulgarische Str., 12435 Berlijn Maybachufer, Neukölln, Karlsruher Str. 20, 10711 Berlijn Bulgarische Str., 12435 Berlijn Maybachufer, Neukölln, ' +49 (0) 30 890688810 ' +49 (0) 30 47033880 12047 Berlijn ' +49 (0) 30 890688810 ' +49 (0) 30 47033880 12047 Berlijn dp the GranD www.aspria-Berlijn.de www.spreetours.de www.tuerkenmarkt.de dp the GranD www.aspria-Berlijn.de www.spreetours.de www.tuerkenmarkt.de Hirtenstr. 4, 10178 Berlijn Hirtenstr. 4, 10178 Berlijn ' +49 (0) 30 2789099555 qf perGaMon MuseuM 7 FunKturM-restaurant sd Karl-auGust-platz ' +49 (0) 30 2789099555 qf perGaMon MuseuM 7 FunKturM-restaurant sd Karl-auGust-platz www.the-grand-Berlijn.com Messedamm 22, 14055 Berlijn Bodestr. 1-3, 10178 Berlijn Karl-August-Platz, 10625 Berlijn www.the-grand-Berlijn.com Messedamm 22, 14055 Berlijn Bodestr. 1-3, 10178 Berlijn Karl-August-Platz, 10625 Berlijn
hef -kok CC hef -kok
Het adres dat genoemd wordt in Het adres dat genoemd wordt in de rubriek op pagina 52 t/m 57. de rubriek op pagina 52 t/m 57. dq tiM raue dq tiM raue Rudi-Dutschke-Str. 26, Rudi-Dutschke-Str. 26, 10969 Berlijn 10969 Berlijn ' +49 (0) 30 25937930 ' +49 (0) 30 25937930 www.tim-raue.com www.tim-raue.com
ques espressoCC lub& &bb outi ques NN espresso lub outi Op de plattegrond zijn de twee Boutiques in Berlijn aangegeven. Op de plattegrond zijn de twee Boutiques in Berlijn aangegeven. Nespresso Club Duitsland: gratis telefoonnummer 0800 18 18 444 Nespresso Club Duitsland: gratis telefoonnummer 0800 18 18 444
1 Nespresso Boutique (in het KaDeWe), 1 Nespresso Boutique (in het KaDeWe), Tauentzienstr. 21-24, 10789 Berlijn Tauentzienstr. 21-24, 10789 Berlijn 2 Nespresso Boutique, 2 Nespresso Boutique, Friedrichstr. 171, 10117 Berlijn Friedrichstr. 171, 10117 Berlijn
Ontdek de adressen van Ontdek adressenwereldwijd van allede BOutiques allemet BOutiques wereldwijd de nespressO app vOOr met de nespressO app vOOr smartphOne en taBlet. smartphOne en taBlet.
Berlijn Berlijn
Alle adressen die door de Clubleden worden genoemd op pagina 22 t/m 39. Alle adressen die door de Clubleden worden genoemd op pagina 22 t/m 39.
PRAKTISCH Plattegrond PRAKTISCH Plattegrond
KAART viA www.mapscd.com illusTRATies Matthieu Carré
ityGG uide CC ity uide
KAART viA www.mapscd.com illusTRATies Matthieu Carré
PRAKTISCH Adressen PRAKTISCH Adressen
bretzels & bukeela ka Ethiopia
boulettes & fortissio lungo
Boulettes & Fortissio lungo Voor 6 personen BereiDingstiJD: 20 min kooktiJD: 20 min ingreDiËnten: 6 Fortissio Lungo capsules (6 x 110 ml).
600 g gehakt van lendestuk - 1 gesnipperde ui - 50 g fijn verkruimeld roggebrood (pumpernickel) of paneermeel - 1 ei - 1 bosje bieslook - zout – peper - 1 tl quatre epice (vierkruidenmix van peper, kruidnagel, nootmuskaat en gember) - bloem – plantaardige olie - boter. Doe alle ingrediënten van het recept voor de boulettes in de kom van een keukenmachine en mix het geheel in delen tot een fijne textuur. n Haal uw handen door de bloem en rol balletjes van het mengsel. n Bak de boulettes in een grote koekenpan met een beetje olie en boter. n Schud de pan regelmatig zodat de boulettes mooi bruin worden, zet het vuur laag en laat ze 20 min. garen. n Serveer met een Fortissio Lungo.
Kopje Ritual Lungo (Nespresso – Design Andrée Putman). Realisatie marie leteuré Vormgeving Élodie rambaud Fotografie Jérôme Bilic
currywurst & ristretto
strammer max & Decaffeinato intenso
strammer max & DecaFFeinato intenso
Bretzels & Bukeela ka Ethiopia Voor 6 personen BereiDingstiJD: 20 min kooktiJD: 20 min ingreDiËnten: 6 Bukeela ka Ethiopia capsules (6 x 110 ml).
500 g bloem - 15 cl water - 15 cl halfvolle melk - 40 g gesmolten boter - 5 g droge gist - 5 g zout - 50 g natriumwaterstofcarbonaat (baking soda) - 1 ei – Fleur de sel. Meng de bloem, het water, de melk, de boter, de gist en het zout in een keukenmachine of met een mixer op lage snelheid tot een glad deeg. n Voeg wat extra bloem toe wanneer het deeg plakt. n Laat het deeg 30 min. rijzen bij kamertemperatuur. n Rol van het deeg balletjes ter grootte van een pingpongbal. n Boetseer van een van de balletjes een U van 30 cm lang en 1 cm dik. n Kruis de uiteinden, draai ze twee maal om elkaar heen en druk de uiteinden plat op de ronding van de U (= krakeling). n Herhaal dit met de andere balletjes. n Warm de oven voor
op 180 °C (stand 6). n Haal de bakplaat uit de oven en bekleed deze met bakpapier. n Breng in een pannetje 1 l water met het waterstofcarbonaat en een snufje zout aan de kook en blancheer de bretzels per 2 of 3 tegelijk. n Haal de bretzels met een schuimspatel uit het water zodra ze boven komen drijven. n Bestrijk met een geklopt ei, bestrooi met Fleur de sel en bak vervolgens in de oven gedurende 15 à 20 min. n Af laten koelen n Serveer met een caffè latte van Bukeela ka Ethiopia: bereid het kopje Nespresso en giet er 110 ml warme melk bij.
Realisatie marie leteuré Vormgeving Élodie rambaud Fotografie Jérôme Bilic
currywurst & ristretto
Voor 6 personen BereiDingstiJD: 20 min kooktiJD: 5 min ingreDiËnten: 6 Decaffeinato Intenso capsules (6 x 40 ml).
Voor 6 personen BereiDingstiJD: 20 min kooktiJD: 45 min ingreDiËnten: 6 Ristretto capsules (6 x 25 ml).
6 sneetjes volkoren roggebrood – boter – 3 grote (Malossol) augurken - 12 dunne plakken Schwarzwälder Schinken (gedroogde en gerookte rauwe ham) - 6 eieren - zout - peper.
6 stuks Weisswürste (witte worst) - 1 gesnipperde ui - 1 el olijfolie. Voor de saus: 30 cl tomatenpuree - 5 el azijn - 1 el mosterd - 1 el kerrie - 1 tl suiker - zout - peper - 1 mespuntje cayennepeper. (U kunt deze saus ook in de winkel kopen.)
Smeer boter op de sneetjes roggebrood en bak ze 2 min. in de pan. n Bak de eieren met een beetje boter en bestrooi ze met peper en zout. n Leg eerst de in schijfjes gesneden augurken en vervolgens de ham op het brood. n Leg het gebakken ei er bovenop en serveer meteen. n Serveer met een Decaffeinato Intenso.
Fruit de ui met de olijfolie in een klein pannetje totdat hij bruin wordt, voeg dan de overige ingrediënten toe en laat het geheel 20 min. op laag vuur sudderen, af en toe roeren. n Bak de worst in de oven of in een koekenpan. n Snijd de worst voor het opdienen in schijfjes en giet de saus erover. n Serveer met een Ristretto.
Kopje Glass Espresso (Nespresso – Design Antoine Cahen).
Kopje Glass Espresso (Nespresso – Design Antoine Cahen).
Realisatie marie leteuré Vormgeving Élodie rambaud Fotografie Jérôme Bilic
Realisatie marie leteuré Vormgeving Élodie rambaud Fotografie Jérôme Bilic
Dual Time Manufacture Self-winding manufacture movement with Silicium technology. Patented unique time zone quick setting. 18 ct rose gold case. Water-resistant to 30 m. U LY S S E - N A R D I N . C O M
AMSTERDAM: H a r r y Tr o m p T. + 3 1 2 0 6 2 5 7 6 5 6 - i n f o @ h a r r y t r o m p . n l Gassan Diamonds T. + 3 1 2 0 6 2 2 5 3 3 3 - i n f o @ g a s s a n d i a m o n d s . n l ROT TE R DAM: A . P. V a n W i l l e g e n J u w e l i e r B . V. T. + 3 1 1 0 4 6 6 8 6 1 6 - i n f o @ j u w e l i e r s b e d r i j f . n l U LY S S E N A R D I N E U R O PA G M B H - L ö r r a c h - D e u t s c h l a n d T. + 4 9 7 6 2 1 7 7 0 0 9 8 0 - i n f o @ u l y s s e - n a r d i n - e u r o p a . d e
