Capturing the individual environment of patients: Basis for targeted psychotherapy
Prof. Inez Myin-Germeys Dr. Tineke Lataster School for Mental Health & Neuroscience
Disclosure
Inez Myin-Germeys • Speaker fees received from: Eli Lilly, BMS, Lundbeck, and Janssen-Cilag
• Positions held on Advisory Boards: geen
• Grants and sponsoring: unrestricted grant holder with Janssen-Cilag
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
MHENS School for Mental Health and Neuroscience
Context of experiences
Faculty of Medicine, andand LifeLife Sciences Faculty ofHealth, Health, Medicine Sciences
MHENS School for Mental Health and Neuroscience
STELLING 1
ZELF-RAPPORTAGE IN HET DAGELIJKS LEVEN IS NUTTIG EN NOODZAKELIJK
Faculty of Medicine, andand LifeLife Sciences Faculty ofHealth, Health, Medicine Sciences
The Experience Sampling Method 10 times a day 6 consecutive days
at random moments
1. 2. 3. 4.
Multiple assessments Real world, no lab In the moment, not retrospective Evaluation of the context
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Myin-Germeys et al, 2009; Wichers et al., 2009; Delespaul, 1995
ESM paranoia
Paranoia episodes
Time
Episode = uninterrupted series of occurence of paranoia >=3 Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Internal predictors: onset of episode
***
***
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Thewissen et al., Br. J. Clin Psychology, 2011
During a paranoid episode
***
***
*** ***
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Thewissen et al., Br. J. Clin Psychology, 2011
Internal predictors: subjective stress
Daily stress
Psychosis
Psychosis intensity
2 0 1 8 1 6
Patients, =0.45
1 4
Relatives, =0.16 Controls, =0.02
1 2 1 0 8 1
2
3
4
5
6
Increase in subjective stress Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Myin-Germeys et al., Psych Med 2005
7
Paranoia is precipitated by… • Decrease in SE • Increase in anxiety • Increase in subjective stress
paranoia
• Independent of social context
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences
Tijd
2) Negative symptoms of psychosis Emotional variability
In 150 patients patients high neg. symptoms
negative affect patients low neg. symptoms controls
time Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Oorschot et al., in battle
Anhedonia Healthy controls Patients with few negative symptoms Patients with a lot of negative symptoms
Positive Affect 18 16 14 12 10 8 6
4 2 0
Pleasant event Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Oorschot et al., in battle
Klinische implicaties
Klinische implicaties
DIAGNOSTIEK
MHENS School for Mental Health and Neuroscience
STELLING 2
GROEPSBEVINDINGEN ZIJN GOED TE VERTALEN NAAR DE INDIVIDUELE PATIENT
Faculty of Medicine, andand LifeLife Sciences Faculty ofHealth, Health, Medicine Sciences
Gebruik van ESM om Symptomen in kaart te brengen
7
female, aged 57
intensity
6 5
paranoia anxiety Self-esteem
4 3 2 1
monday
wednesda y
friday
7 6
paranoia anxiety Self-esteem
5 4 3 2 1
female, aged 44
tuesday
wednesda y
thursday
Oorschot, Lataster et al., Schiz Bull, 2012
Gebruik van ESM om Symptomen in kaart te brengen
Paranoid patient
Non-paranoid patient
Oorschot, Lataster et al., Schiz Bull, 2012
Gebruik van ESM om Symptomen in kaart te brengen
Anxiety
Paranoia -30% ass
Paranoia
Anxiety
-30% no ass -30% no var
Paranoia
Anxiety
Oorschot, Lataster et al., Schiz Bull, 2012
Gebruik van ESM om Symptomen in kaart te brengen
Relaxed
Paranoia
Relaxed
Paranoia -50% ass
Paranoia
Relaxed
Paranoia
Relaxed
-50% no ass or no var
Oorschot, Lataster et al., Schiz Bull, 2012
In kaart brengen effecten van behandeling
MHENS School for Mental Health and Neuroscience
STELLING 3
EFFECTEN VAN BEHANDELING MOETEN OBJECTIEF VASTGESTELD WORDEN DOOR EEN CLINICUS
Faculty of Medicine, andand LifeLife Sciences Faculty ofHealth, Health, Medicine Sciences
Gebruik van ESM om THERAPIE-effecten in kaart te brengen
7 6 5 4 3 2 1 0
7
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
6
7
5
6 5
4
4
3
3
2
2 1
1
0
0
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2
3
10
Alleen Niet alleen
Faculty of Medicine, andand LifeLife Sciences Faculty ofHealth, Health, Medicine Sciences
4
5
6
7
8
9
10
Gebruik van ESM om THERAPIE-effecten in kaart te brengen
7
7
6
6
5
5
4
4
3
3
2
2
1
1
0
0 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Alleen Niet alleen
Faculty of Medicine, andand LifeLife Sciences Faculty ofHealth, Health, Medicine Sciences
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Alleen Niet alleen
Gebruik van ESM om THERAPIE-effecten in kaart te brengen
MINDMAASTRICHT: RCT
Sample: 130 participants with residual symptoms of depression, not currently depressed
6 days Experience Sampling Questionnaires
Mindfulness Training (8 weeks) + TAU
6 days Experience Sampling Questionnaires
TAU FU 6 months Geschwind N, Peeters F, Drukker M, van Os J, Wichers M. J Consult Clin Psychol. 2011 Oct;79(5):618-28
FU 12 months
Gebruik van ESM om THERAPIE-effecten in kaart te brengen PRE – POST MBCT CHANGES
Nicole Geschwind Marieke Wichers
Gebruik van ESM om THERAPIE-effecten in kaart te brengen
dosage Lataster J. et al., J. Clin Psychiatry, 2010
dosage
THERAPIE
MHENS School for Mental Health and Neuroscience
STELLING 4
HET IS NOODZAKELIJK OM DE THERAPIE UIT HET DOKTERSKABINET TE HALEN
Faculty of Medicine, andand LifeLife Sciences Faculty ofHealth, Health, Medicine Sciences
Gebruik van ESM als verlengstuk van THERAPIE
102 subjecten met depressie of rest symptomen
Wichers & Simons
ESM feedback
TAU + ESM + feedback Baseline ESM HDRS IDS
Pseudo-interventie
TAU + ESM Controle
TAU
Post ESM HDRS IDS Depressieve symptomen FU 1,2,3 & 6 maanden
Gebruik van ESM als verlengstuk van THERAPIE
Feedback op activiteiten & PA Type of Activities PA per type of activity active relaxation passive relaxation doing nothing/resting work/study talking self care eating/drinking on the way household
active relaxation doing nothing/resting talking eating/drinking household activities
passive relaxation work/study self care on the way
not at all 1
2
3
4 PA
5
6
7 much
Gebruik van ESM als verlengstuk van THERAPIE
Feedback op gezelschap & PA Type of company
Positive affect per type of company
People I live with
Alone
Other people
Not at all 1 Alone Other people/people I don't know
People I live with
2
3
4 Positive Affect
5
6
7 Much
Gebruik van ESM als verlengstuk van THERAPIE
Resultaten op de HAMILTON HDRS Sumscore
18
Controle
16
Pseudo-interventie
14
Interventie
12
* 10 8
*
*
*
*
**
6
33
Gebruik van ESM als verlengstuk van THERAPIE
Resultaten op de IDS-SR IDS-SR Sumscore
40
Controle
35 30 25 20
Pseudo-interventie
Interventie
*
* *
*
*
**
***
15 10
34
Gebruik van ESM als verlengstuk van THERAPIE Healthy controls Patients with few negative symptoms
ANHEDONIA
Pleasure in the moment
Myin-Germeys et al., schiz bull, 2011; Lataster et al., in preparation
Patients with a lot of negative symptoms
Doing pleasant activities
Mobile Assessment & Treatment for Schizophrenia Heb je last gehad van stemmen?
Een beetje
Gemiddeld
Extreem
Denk je dat de stemmen… Oncontroleerbaar zijn? Je hebt eerder gezegd dat muziek luisteren helpt.
Probeer een liedje te neurieen als ze praten.
Alwetend zijn? Misschien hebben stemmen het ook wel eens mis.
Vraag een vriend of hij info heeft die de stemmen tegenspreekt.
Machtig zijn? Misschien kunnen ze toch niet echt doen wat ze zeggen.
Probeer te doen wat je van plan was, ondanks de stemmen.
Adapted from Granholm, Ben-Zeev et al., Schizophrenia Bulletin, 2012
Anders…
Ze zullen je misschien niet elke minuut van de dag lastig vallen.
Probeer eens op te merken wanneer je ze niet hoort.
Mobile Assessment & Treatment for Schizophrenia Heb je last gehad van stemmen?
Nee Goed! Wat helpt?
Medicatie
Bezig blijven
Minder stress
“Gezond denken”
Goede keuze! Die methode zou best wel eens kunnen werken.
Probeer deze methode ook eens de komende dagen! Adapted from Granholm, Ben-Zeev et al., Schizophrenia Bulletin, 2012
Mobile Assessment & Treatment for Schizophrenia Heb je last gehad van stemmen?
Nee
PILOT (N= 42) 1). << ernst auditieve hallucinaties Goed! Wat helpt? 2). << gedachten dat stemmen “oncontroleerbaar” zijn Bezig “alwetend” Minder “Gezond 3). << gedachten dat stemmen zijn Medicatie blijven
stress
denken”
Goede keuze! Die methode zou best wel eens kunnen werken.
Probeer deze methode ook eens de komende dagen! Adapted from Granholm, Ben-Zeev et al., Schizophrenia Bulletin, 2012
Gebruik van ESM als verlengstuk van THERAPIE
Annual Review of Clinical Psychology, Vol. 7: 141-168
Gebruik van ESM als THERAPIE:
ACT in het dagelijks leven
Nog een stap verder…
DEFUSIE WAARDEN
ACCEPTATIE
Gebruik van ESM als THERAPIE:
ACT in het dagelijks leven
Hier en nu… Zien: Richt de aandacht nu op wat je om je heen ziet. Probeer bewust om je heen te kijken. Zie wat er allemaal te zien is.
Ruiken: Adem eerst een aantal keren diep in via je onderbuik. Adem daarna rustig uit via je neus. Richt je aandacht nu op wat je ruikt. Probeer de geuren op te vangen die op dit moment te ruiken zijn.
Proeven: Richt je aandacht nu op wat je proeft. Wat voor smaak heb je nu in je mond?
[email protected] 00 31 43 368 53 30
Faculty of Medicine, andand LifeLife Sciences Faculty ofHealth, Health, Medicine Sciences
Gebruik van ESM als verlengstuk van THERAPIE
Met dank aan…