CANNES
MICHAEL HANEKE ONTVANGT DE GOUDEN PALM © REPORTERS
CANNES '09 IN 12 DAGEN
Een stijlvolle zwart-witte strik rond
EEN KLEURRIJK FESTIVAL VAN
CANNES
Het 62ste Filmfestival leverde een dubbelslag op voor Oostenrijk en Frankrijk. De Gouden Palm ging naar DAS WEISSE BAND van de Oostenrijker Michael Haneke en diens landgenoot Christoph Waltz (INGLOURIOUS BASTERDS) werd Beste Acteur. Jacques Audiard (publiekslieveling UN PROPHÈTE) en Charlotte Gainsbourgh (schandaalfilm ANTICHRIST) pronkten met de Grote Prijs en de trofee voor Beste Actrice. Maar ook de Vlamingen waren, met drie films in parallelle secties, aan het feest tijdens een editie die zwart-wit herontdekte. Behalve Haneke’s allegorisch fresco waren immers ook pareltjes zoals TETRO en POLYTECHNIQUE in adembenemend zwart-wit gefilmd.
|
JULIE DECABOOTER – IVO DE KOCK – FREDDY SARTOR
“Een verrassingseffect is geen verdienste of kwaliteit,” zegt algemeen afgevaardigde Thierry Frémaux bij de start van Cannes ‘09 in Le Film Français, “wat telt is dat de selectie goed is, niet dat ze ‘verrassend’ of ‘jong’ is. De ècht boeiende vragen zijn van een andere orde. Wat is het vermogen van Haneke, Campion, Audiard en Bellocchio om zich te vernieuwen? Welke films maken weinig actieve cineasten zoals Gaspar Noé of Elia Suleiman? Waar plaatsen de auteurs van het eeuwbegin zich in de hiërarchie van de laatste 30 jaar?” De selectieheer reageert op de kritiek dat hij met een competitie vol vertrouwde auteurs en enfants 10 | JULI-AUG 09 | FILMMAGIE #596
terribles op veilig speelt (“Frémaux is risicoschuw” aldus The Hollywood Reporter). De feiten geven Frémaux gelijk want de 62ste festivaleditie blijkt een ‘bon cru’. “De grote namen leverden films die voldeden aan de verwachtingen,” besluit Les Inrockuptibles, “Tarantino verblufte ons, de fans van Haneke en Audiard beschouwen DAS WEISSE BAND en UN PROPHÈTE als hun beste film ooit, Resnais en Johnnie To ontgoochelden absoluut niet”. Volgens Libération was Cannes in crisistijd
“het festival van de soberheid, van de terugkeer naar de basis met zinvolle, authentieke films”. Onder de radar van de Officiële Competitie blijven de parallelle secties Un Certain Regard (niet langer een afvalbak voor afgewezenen), Quinzaine des Réalisateurs en Semaine de la Critique filmschatten ontginnen. Het levert ook Belgisch (PANIQUE AU VILLAGE) en Vlaams talent (DE HELAASHEID DER DINGEN, LOST PERSONS AREA, ALTIPLANO) vijftien minuten roem op.
C: Competitie BC: Buiten Competitie UCR: Un Certain Regard Q: Quinzaine des Réalisateurs S: Semaine Internationale de la Critique SS: Séance Spéciale
CANNES Julie Decabooter Gouden Palm
UN PROPHÈTE (JACQUES AUDIARD)
Filmtips
Ivo De Kock Gouden Palm
ENTER THE VOID (GASPAR NOÉ)
Filmtips
Freddy Sartor Gouden Palm
DAS WEISSE BAND (MICHAEL HANEKE)
Filmtips
PRECIOUS (LEE DANIELS) DAS WEISSE BAND (MICHAEL HANEKE) TETRO (FRANCIS COPPOLA) FISH TANK (ANDREA ARNOLD) ENTER THE VOID (GASPAR NOÉ)
TETRO (FRANCIS COPPOLA) IRÈNE (ALAIN CAVALIER) POLYTECHNIQUE (DENIS VILLENEUVE) LES HERBES FOLLES (ALAIN RESNAIS) INGLOURIOUS BASTERDS (QUENTIN TARANTINO)
ENTER THE VOID (GASPAR NOÉ) FISH TANK (ANDREA ARNOLD) ANTICHRIST (LARS VON TRIER) VINCERE (MARCO BELLOCCHIO) THE TIME THAT REMAINS (ELIA SULEIMAN)
Terwijl de filmindustrie luidkeels verkondigt dat de wereldwijde economische crisis zich (nog) niet vertaalt in dalende box-office-cijfers maar wel in een verlangen naar entertainment bij toeschouwers en toenemende voorzichtigheid bij aankopers, hopen sommigen dat meer publieksvriendelijke films de kloof tussen festival en bioscoop verkleinen. Want het valt op dat vele auteurs met genrefilms uitpakken. Ken Loach stelt een komedie voor (LOOKING FOR ERIC), Quentin Tarantino een oorlogsfilm (INGLOURIOUS BASTERDS), Johnnie To een film noir (VENGEANCE), Lars von Trier en Sam Riami horrorfilms (ANTICHRIST, DRAG ME TO HELL), Jacques Audiard en Brillante Mendoza misdaadfilms (UN PROPHÈTE, KINATAY), Park Chan-wook een vampierenfilm (THIRST) en Terry Gilliam een fantastisch sprookje (THE IMAGINARIUM OF DOCTOR PARNASSUS). Deze flirt met het genre blijkt echter geen carrièrewending maar een creatief spel met inspiratiebronnen en filmtaal. Cannes blijft een platform voor statements. Zo bevestigen de organisatoren via openingsfilm UP dat 3D geen marginale gimmick (meer) is en dat artistieke vernieuwing niet mag achterblijven op technologie. Tegelijk verschaffen ze artistiek asiel aan in eigen land aan banden gelegde filmmakers zoals Lou Ye (SPRING FEVER) en Bahman Ghobadi
(NO ONE KNOWS ABOUT PERSIAN CATS). Hoewel Isabelle Hupperts jury zich voorneemt “films niet te beoordelen maar ervan te houden”, doet het palmares toch stof opwaaien. Zelfs de verwachte Gouden Palm voor Haneke zorgt, door de lichaamstaal van Huppert en James Gray tijdens de prijsuitreiking, voor gefronste wenkbrauwen. Al viseren de meeste commentatoren niet de bekroningen voor Haneke, Audiard en de acteurs Christoph Waltz en Charlotte Gainsbourgh. Het zijn de kleinere prijzen die op de korrel genomen worden. Het lijkt alsof men iedereen wou plezieren, en terugschrok voor gedurfde keuzes, klinkt het. Vaak geciteerd zijn de goedkope ‘uitzonderlijke prijs’ voor Resnais, het onderwaarderen van Quentin Tarantino en het vergeten van buitenbeentjes zoals Gaspar Noé, Lars von Trier, Johnnie To en Elia Suleiman. In dit dagboek wikken en wegen we de laureaten én onze eigen favorieten.
zijn huis naar de Zuid-Amerikaanse jungle. De hartverscheurende openingsscène is briljant, de betoverende beelden herinneren aan Miyazaki, de metaforen blijven subtiel en het enthousiasme van de ongewone helden werkt aanstekelijk. Dat is de verdienste van scenarist Tom McCarthy (The Visitor), maar ook van regisseur Pete Doctor (Monsters, Inc) die 3D niet gebruikt om dingen uit het beeld te doen springen maar om ons via een venster in een fantasiewereld te laten duiken. “We probeerden diepte te gebruiken zoals we kleur en compositie aanwenden, om emoties te versterken” stelt Doctor. “Waar is het hart? Dàt houdt ons bezig,” benadrukt producent John Lasseter, “we maakten altijd al films in 3D, alleen toonden we ze in 2D”.
UP
13 mei
C De sinds Summer Palace in de ban geslagen Chinese filmer Lou Ye (hij mag in eigen land geen films draaien voor de Chinese markt) behandelt in het clandestien opgenomen SPRING FE-
BC Het 62ste Filmfestival van Cannes opent met VER (CHUN FENG CHEN ZUI DE een 3D-animatietopper. UP is de tiende parel van de “filmmakergedreven studio” Pixar en vertelt het verhaal van een oude Spencer Tracy lookalike die na de dood van zijn vrouw haar jeugddroom wil vervullen. Samen met een (te dik) scoutsjongetje transporteert hij door middel van ballonnen
YE WAN) een torenhoog taboe: homoseksualiteit in het China van vandaag. Een hetero, door een vrouw ingehuurd om na te gaan of haar man ontrouw is en er een buitenechtelijke, homoseksuele relatie op nahoudt, wordt verleid door ‘het voorwerp’ van zijn speurwerk… Jammer dat Lou
SPRING FEVER
FILMMAGIE #596 | JULI-AUG 09 | 11
CANNES FRANCIS COPPOLA’S TETRO: SCHADUWPALM IN ZWART-WIT “Zwart-wit is een zeer mooi medium” zegt Francis Coppola in Cannes, “in tegenstelling tot kleurenfotografie moet je bij zwart-wit perfect uitlichten om contrasten en grijsschakeringen te optimaliseren. Een traditie van prachtige fotografie ging teloor
Ye’s virtuoze vertelstijl – met de lotusbloem als krachtige metafoor – niet verder komt dan een poging om op hypernerveuze manier de complexe context van een driehoeksverhouding à la Jules et Jim te schetsen. De titel verwijst naar ‘Night of Drunken Spring Breeze’, de roman van auteur Yu Dafu, in de jaren 30 het Chinese equivalent van D.H. Lawrence. Met diens citaat ‘bloemen kennen altijd het seizoen dat ze moeten bloeien’ sluit de lyrische noodlotstragedie finaal af.
toen televisiebazen beslisten minder te betalen voor zwart-witfilms. Ik wou TETRO in zwart-wit draaien omdat het paste bij een verhaal waar kleurenflashbacks er letterlijk uitspringen”. Coppola opent de Quinzaine des Réalisateurs met een persoonlijke film, een barok melodrama dat expressionistisch zwart-wit combineert met hallucinante kleurbeelden. TETRO gaat over een schrijver (Vincent Gallo) die bang is dat zijn werk de mensen vernietigt van wie hij houdt, met name de vrouw die hem opving (Maribel Verdu) en de jongeman (Alden Ehrenreich) die hem in Argentinië komt opzoeken. De ene vader verbergt de andere in dit familieverhaal waarin kinderen hun bijbelse, overheersende vader moeten ‘doden’ om te overleven. Deze autobiografisch getinte (rivaliteit tussen muzikale broers, absurd-tragisch ongeval) louterende hommage aan Michael Powell is ‘grand cru’ Coppola, maar vreemd genoeg niet welkom in een competitie waar Haneke de kracht van zwart-wit zou illustreren. Het Quinzaine-publiek onthaalt Coppola hartelijk en gaat na een triomfantelijke vertoning in gesprek met de regisseur die, vergezeld door zijn vrouw Eleanor en zoon Roman, op het podium verschijnt. Waarom werd TETRO niet opgenomen in de officiële selectie? De situatie was heel gelijkend aan wat er met Apocalypse Now gebeurde. De film was toen niet klaar en men bood me een vertoning buiten competitie aan. Ik zei: ‘Wanneer de film samen met alle andere films wordt vertoond, dan is hij in competitie’. Ik wou hem alleen maar in competitie vertonen. Dit jaar waren er zoveel uitstekende films en belangrijke regisseurs dat de organisatoren weinig ruimte hadden. Ze boden me een galavoorstelling ‘buiten competitie’ aan. Ik herhaalde wat ik zei ten tijde van Apocalypse Now. Wanneer ik niet in competitie zit, wil ik geen gala omdat TETRO een kleine, onafhankelijke film is die ik niet graag in smoking voorstel. Toen kwam het aanbod van Olivier Père. Ik aanvaardde omdat ik voor dit soort film de Quinzaine geschikter vind. Je vader en oom waren muzikanten. Hoe autobiografisch is TETRO? Niets in het verhaal gebeurde echt, maar alles is waar. Toen ik The Godfather maakte had ik nog nooit een gangster ontmoet. Ik wist alleen dat het Italo-Amerikanen waren en daarom liet ik ze zoals mijn familie eten en praten. New Yorkse gangsters spreken immers met een New Yorks en niet met Italiaans accent. Aangezien heel wat Italianen verstrengeld blijken met de Argentijnse cultuur en mijn eigen familieleden muzikanten zijn, leek het me ideaal om in TETRO iets van mijn eigen familie te steken. Het verschil met The Godfather? Vier steekpartijen, twee
C
14 mei
“Ken Loach maakt politieke films, ik ben begaan met emoties” benadrukt de Britse Andrea Arnold die met FISH TANK voor de eerste verrassing in competitie zorgt. In ‘06 stelde ze al haar bekroonde debuut Red Road voor, met haar tweede bewijst ze dat het geen toevalstreffer was. Spelend in een arbeidersmilieu in Essex cirkelt Arnold rond de clash tussen een rebelse puber en een onverantwoorde ma, confronteert haar personages met verwarrende emoties, laat hen bedenkelijk handelen maar veroordeelt niet, geeft informatie met mondjesmaat prijs, suggereert dreiging via geluid, en vindt poëzie in de grimmigste levens. De titel is een metafoor voor krioelend leven in een claustrofobe ruimte, voor een gewelddadige wereld waarin kinderen vechten om te overleven en zoeken naar tederheid en sociaal houvast. Opnieuw vervoegden nieuwkomers de rangen, zoals Katie Jarvis die enkele dagen nadien wordt opgepikt door Hollywoods United Talent Agency. Als dropout in het labiele eenoudergezin maakt ze dan ook een verpletterende indruk. Laverend tussen de strijdlustige personages van de broers Dardenne en Loach, ontwikkelde Arnold een heel eigen observerende stijl die fris, eerlijk, efficiënt en suggestief is. De sensueel-donkere onderstroom, die de plot finaal een andere richting uitstuurt, accentueert de grijstonen en intieme suspense in dit fascinerend moreel drama.
wurgingen, twintig moorden met pistolen, drie met autoexplosies en een met machinepistool! Hoe ontstond TETRO? Ik schreef het scenario in mijn vrije tijd tijdens het monteren van Youth without Youth. Tijdens mijn carrière verbond ik steeds de naam van de auteur met de filmtitel. Het werd Mario Puzo’s The Godfather, ook al was dat contractueel niet verplicht, Bram Stoker’s Dracula en John Grisham’s The Rainmaker. Om een film te maken die Francis Coppola’s zou zijn moest ik het verhaal én het scenario zelf ontwikkelen. Schrijven is het moeilijkste deel van filmmaken maar het maakte TETRO extra persoonlijk. Het is niet de eerste film waarover ik volledige controle had. Na The Godfather was mijn carrière zo succesvol dat ik bijna altijd controle bezat. Maar in de periode na One from the heart, toen mijn wijndomein in Napa Valley als onderpand gold voor mijn schulden, moest ik elk jaar een film maken om de bank te kunnen betalen. Van mijn 40ste tot 50ste verfilmde ik aangeboden scenario’s: The Cotton Club, Peggy Sue Got Married, Gardens of Stone,… Pas in ‘92 kon ik, na Dracula, mijn schulden aflossen en was ik opnieuw vrij. Je overwoog eerst andere acteurs? Tijdens het schrijven had ik, vanwege de link met Rumble Fish, voor de hoofdrol Matt Dillon in gedachten. Maar hij kon zich niet vrijmaken voor een draaiperiode van vier maanden in Argentinië. Javier Bardem zou de rol spelen van de criticus met wie Tetro een ambigue relatie heeft, maar na zijn Oscaroverwinning wou hij zijn carrière heroriënteren. Dat liet me toe om van het personage een vrouw te maken, Carmen Maura te casten en het verhaal een extra dimensie te geven. (idk)
12 | JULI-AUG 09 | FILMMAGIE #596
×
FISH TANK
C
Nadat hij eeuwige roem verwierf met zijn wraak- en louteringtrilogie (Sympathy for Mr. Vengeance, Old Boy, Lady Vengeance) tracht de Koreaanse auteur Park Chan-wook nieuwe wegen
CANNES man Ghobadi (Turtles Can Fly) de puntjes op de i wat zijn identiteit betreft. Voor zijn docufictie
NO ONE KNOWS ABOUT PERSIAN CATS (KASI AZ GORBEHAYE IRANI KHABAR NADAREH) daalt de
filmmaker af in de Iraanse underground. 17 dagen lang volgt hij – illegaal filmend in Teheran en dus evenveel risico lopend als zijn hoofdpersonages – twee door de bureaucratische mallemolen dolende musici op zoek naar een visum. De verhaallijn mag dan flinterdun zijn, de humor en de aanstekelijke muziek waarin rap over alledaagse dingen die jongeren in Iran bezighouden (werkloosheid, vrijheid van meningsuiting) knap in traditionele muziek is geïntegreerd, maken dit kritisch maatschappijportret des te rijker.
MY NEIGHBOR MY KILLER
te bewandelen met THIRST (BAK-JWI), een barokke variatie op het vampierenthema. Centraal staat een tijdens een bloedtransfusie besmette priester die wanneer hij in een vampier verandert, gedreven wordt door een mix van overlevingsinstinct, seksueel verlangen en (romantische) liefde. Er vloeit flink wat bloed maar THIRST is meer een intiem drama en een satire (religieuze en sociale hypocrisie worden geviseerd) dan een horrorfilm. Terwijl de beeldtaal veeleer poëtisch dan kinetisch is.
BC De genocide in Rwanda is het onderwerp van de ijzersterke documentaire MY NEIGH-
BOR MY KILLER (MON VOISIN MON TUEUR) van de Française Anne Aghion, die met een interval van enkele jaren drie keer naar een kleine gemeenschap op een van de heuvels van Rwanda terugkeerde. Uit het materiaal opgenomen voor, tijdens en na de Gacaca-rechtbanken (ter plekke ingericht om de rechtsgang te bespoedigen), puurde zij een reeks gesprekken met Hutu-moeders die hun Tutsiman samen met hun kinderen voor hun ogen zagen vermoord worden. De confrontatie tussen deze vrouwen en de moordenaars van hun gezinnen is van een waardigheid (van de kant van de vrouwen) en van het omzeilen van de ware toedracht (van de doders met hun doffe blik) dat je er doodstil van wordt. ‘Hoe kan je in godsnaam een moordenaar vergiffenis schenken?’ lees je van de door onmetelijk verdriet getekende en door innerlijk lijden verweerde gezichten van deze grootmoedige vrouwen die liever zelf ook dood zouden zijn geweest. Een onthutsend document met als achterliggende gedachte: hoe kan een land zo’n trauma ooit te boven komen?
UCR “Ik heb iets anders willen doen” vertelt de
Japanse cineast Kore-Eda Hirokazu (Still Walking), geflankeerd door zijn als een poppemie uitgedoste Koreaanse hoofdactrice Doo Na Bae. En inderdaad. Of toch ook weer niet. De hoofdrol in het ontwapenend modern sprookje AIR DOLL (KUKI NINGYO) – met vereenzaming in de metropool als thema – is voor een levensgrote opblaaspop die tot leven komt. Met de verwonderde blik van een pasgeborene gaat de levensgezellin van een alleenstaande vijftiger in alle naïviteit op zoek naar liefde, tederheid en existentiële bestaanszin. Het dubbelleven van de pop – leeg en alleen zoals ze is, geslingerd tussen dood en leven – symboliseert het zoeken naar levensruimte en –adem.
UCR Met een naar de actualiteit verwijzend statement “Ik ben een Koerd in Iran” zet Bah-
Q Olivier Père, die volgend jaar in Locarno als festivaldirecteur aan de slag gaat, bracht als programmator in zes jaar de ‘Quinzaine des Réalisateurs’ opnieuw tot bloei. Maar dat succes heeft zijn prijs. Geprikkeld door de lof die de Quinzaine oogste, en de kritiek waaronder ‘Un Certain Regard’ bedolven werd, krikt festivalbaas Thierry Frémaux het niveau van zijn nevensectie op. Voor het eerst lijkt de Quinzaine daar de gevolgen van te dragen met al te veel middelmatige films (genre EASTERN PLAYS en KARAOKÉ) en teleurstellende vaste waarden (Pedro Costa, Hong Sang-soo) in de selectie. Met de magistrale openingsfilm TETRO van Francis Coppola realiseerde Père wèl een mediastunt en sterke films zoals GO GET SOME ROSEMARY, POLYTECHNIQUE, LES BEAUX GOSSES en LA TERRE DE LA FOLIE bevestigden zijn stelling dat “de Quinzaine films toont die zowel tijdloos als uitdagend zijn, zowel verfrissend als relevant, zowel onafhankelijk als creatief ”. Helaas waren er dit jaar ook uitzonderingen. S Met als slogan ‘le nouveau souffle du cinéma’ wil de ‘Semaine de la Critique’ vooral als lanceerplatform fungeren voor, zuurstof geven aan, begin-
AIR DOLL
FILMMAGIE #596 | JULI-AUG 09 | 13
CANNES
HUACHO
nende filmmakers. Zeven eerste of tweede films, waaronder dit jaar twee Vlaamse films (ALTIPLANO en LOST PERSONS AREA), worden gekoesterd in het eclectisch programma van deze nevensectie met laag stergehalte. “We zijn een overgangspunt naar de internationale scène voor jonge cineasten” benadrukt programmator Jean-Christophe Berjon terwijl zijn gsm op het podium rinkelt (“Dat herinnert me eraan, vergeet jullie gsm niet af te zetten") tijdens zijn welkomswoord. Openingsfilm RIEN DE PERSONNEL is een satire die de cynische human resources politiek van grote bedrijven op de korrel neemt. Regisseur Mathias Gokalp kiest voor een emotieloze toon en een gekunstelde structuur (met te vaak herhaalde scènes) maar wordt gered door bezielde acteurs zoals Jean-Pierre Darroussin, Denis Podalydes en Pascal Greggory. De zaal, met prominent aanwezige crewleden, reageert laaiend enthousiast.
dense romanticus John Keats (1796-1821) verzuipt in een slopend liefdesverhaal waarin de liefde in de ogen van het buurmeisje Fanny, dat op Keats (“A thing of beauty is a joy forever” leest ze bewonderend) verliefd is, een moeilijk te vatten spookgedachte blijkt in plaats van aan een oprechte passie. Ondanks het veelvuldig citeren uit Keats’ liefdesbrieven en de talloze aan haar gewijde gedichten. Bovendien vergeet Campion de nodige begeestering in haar vrij klassieke portrettering te leggen.
C Met TAKING WOODSTOCK neemt
Ang Lee – altijd in voor het thema familiale spanningen en persoonlijke peripetieën – ons mee terug naar de hoogdagen van peace & love in de zomer van ‘69. Zijn weinig geïnspireerde terugblik op wat Woodstock, de moeder van alle open
S In HUACHO focust de Chileense debutant
Alejandro Fernandez Almendras op het dagelijkse (over)leven van een afgelegen wonende boerenfamilie. Hij volgt vier familieleden (zoon, moeder en grootouders) gedurende één dag en toont hoe hun bestaan beïnvloed wordt door de globalisering. De episodes zijn zo naturalistisch en de observatie van menselijk gedrag is zo raak dat dit wel een documentaire lijkt. Maar HUACHO is een speelfilm gemaakt in neorealistische stijl met eerbied voor arbeid en respect voor ‘gewone’ mensen en hun complexe levens.
15 mei
C BRIGHT STAR
zou de comeback van
Jane Campion (The Piano) worden, maar het dichtersportret van de jong gestorven Lon14 | JULI-AUG 09 | FILMMAGIE #596
BRIGHT STAR
lucht muziekfestivals, heeft betekend, beperkt zich tot een lome evocatie van naakt zwemmen & niksen & neuken met hemelse rock & pop op de achtergrond. Lee vat goed de psychedelische en libertijnse sfeer maar toch komt het geheel belegen over. Hij klampt zich vast aan wat de jonge organisator, interieurdesigner in de hippe New Yorkse buurt Greenwich Village, bezielt om opnieuw in het conservatieve boerengat neer te strijken waar zijn ouders een sjofel hotel uitbaten… Waardoor het een toch nog enigszins sympathieke film over liefde in al zijn gedaantes, maar nooit over emancipatie, wordt.
BC
“Wanneer je een documentaire draait mag de boodschap en zelfs het onderwerp niet vooraf vastliggen,” benadrukt Michel Gondry, “je
CANNES
TAKING WOODSTOCK
L'ÉPINE DANS LE COEUR
dient die zaken tijdens het draaien te ontdekken wil je een zekere waarheid, of ten minste eerlijkheid, bereiken”. Gondry begon (in afwachting van Green Hornet) aan L’ÉPINE DANS LE COEUR om het levensverhaal van zijn tante Suzette te vertellen. De didactische documentaire werd snel therapeutisch omdat de cineast niet alleen vastlegt hoe het leven van een onderwijzeres verstrengeld raakt met een regio, maar als familiebemiddelaar ook duidelijk maakt hoe wederzijds onbegrip leidt tot een emotionele wonde. De ‘doorn in het hart’ van de autoritaire lerares is immers haar eeuwig kind gebleven en met homoseksualiteit worstelende zoon (diens speelgoedtreinen introduceren het Gondry-universum). Pijnlijk persoonlijk, maar via dit familieverhaal bevraagt Gondry de wereld. Dat belooft voor Megalomania, “een animatiefilm gebaseerd op tekeningen, personages en verhalen van mijn zoon Paul”.
PRECIOUS
BY SAPPHIRE naar de cultroman van de dichter, is zo’n hartverscheurende nachtmerrie dat het een wonder is dat er uit deze grootstedelijke hellepoel nog een stuk of wat pluimpjes hoop opstijgen. Lee Daniels mixt extreme gevoelens tot een verstorende cocktail; steenhard en steengoed. Met bijrollen van Lenny Kravitz en Mariah Carey.
Q
Een praatfilm over vriendschap, seksualiteit, opgroeien, verantwoordelijkheid en levenskeu-
zes. Dat lijkt ‘typisch Frans’ maar het in Sundance bekroonde HUMPDAY is een Amerikaanse sekskomedie-annex-zedenstudie die, zonder subversief te worden, verder gaat dan Zack and Miri Make a Porno. Twee heterovrienden met een verschillende levenswandel (avonturier en carrièrejager, vrijgezel en gezinsman) besluiten na een wilde avond om (met het oog op het Humpdayfestival in Seattle) een amateurpornofilm te maken waarin ze samen vrijen. Grensverleggend
UCR
Zelden programmeert Cannes films die elders al furore maakten; een gelukkige uitzondering is de in Sundance met de Grote Juryprijs en Publieksprijs gevierde parel PRECIOUS. “Ik ben ook gediscrimineerd: als zwarte, als vrouw, als zwaarlijvige. De film is ultrarealistisch; incest komt b.v. vaker voor dan wordt aangenomen. Dat is universeel en niet eigen aan mijn gemeenschap” staaft hoofdactrice Gabourey Sidibe dit monumentale verhaal over een zwangere obese tiener uit Harlem die haar kop boven water tracht te houden. Ondanks twee door haar vader verwekte kinderen en een monsterlijke moeder die dochterlief tot slavin reduceert. Het gedurfde drama, voluit PRECIOUS: BASED ON THE NOVEL ‘PUSH’
HUMPDAY
FILMMAGIE #596 | JULI-AUG 09 | 15
CANNES
UN PROPHÈTE
“beyond gay”. Het plan draait uit op een ontluisterende macho-onderneming. Cineaste Lynn Shelton kleurt binnen de lijnen maar slaagt er wel in een even grappige als indringende studie van mannelijkheid te maken. Mede doordat Mark Duplass en Joshua Leonard hun personages levensecht en de dialogen spits houden.
C
16 mei
“De, op uitzondering van Jacques Beckers Le Trou na, beste Franse gevangenisfilm ooit” schrijft Le Monde over het laaiend onthaalde UN PROPHÈTE. Jacques Audiards stijlvolle, subtiele en spannende film overstijgt echter het genre. Het verhaal van Malik El Djebena – die als kwetsbare eenzaat in de gevangenis belandt en daar een persoonlijkheid en netwerk opbouwt – is ook een bildungsroman, zedenstudie, wraaksprookje en sociopolitieke metafoor. In dit entre les murs drama (waar het claustrofobe gevoel de huis clos overstijgt) is de gevangenis zowel een viriele levensschool als een spiegel van de niet minder barbaarse multiculturele samenleving. De ruwe intensiteit van het met documentair realisme vastgelegde geweld wordt gekoppeld aan onwerkelijke, vervreemdende spiritualiteit (de parallelle wereld van ‘de profeet’). De uitvergrote, sprookjesachtige hyperrealiteit die zo ontstaat laat Audiard toe om de werking van macht te deconstrueren en de impact van oedipale conflicten tastbaar te maken. Een illustratie van hoe een film tegelijk grote cinema kan zijn én een allegorie die een venster op de wereld opent.
C Met Foster Child, Serbis en KINATAY groeide 16 | JULI-AUG 09 | FILMMAGIE #596
de Filippijnse cineast Brillante Mendoza uit tot lieveling van Cannes. Van de programmatoren en juryleden althans, want pers en publiek lopen niet warm voor deze hallucinante trip door het universum van sadistische bendes, corrupte agenten en prostituees. Mendoza duikt andermaal met de camera op de schouder in een onderwereld waar hij inzoomt op lichamen en het kader vaak onleesbaar donker houdt. De overgang tussen de meesterlijk gevatte levendige chaos in de straten van Manila en de koud geregistreerde sadistische gruwel (een vrouw genaamd Madonna wordt mishandeld, vermoord en in stukken gesneden) is echter een overdreven langgerekte symbolische afdaling in de hel. Ook de christelijke symboliek en moraliteit (“Wanneer je je integriteit een keer verliest, verlies je ze voor altijd” lezen we op de
GO GET SOME ROSEMARY
shirt van de jonge peeping tom Peping) is net té nadrukkelijk. Al maakt het mise-en-scène talent van Mendoza veel goed.
Q
Met GO GET SOME ROSEMARY maken Josh en Benny Safdie een heerlijke film uit evenwicht over een onevenwichtige gescheiden vader die zijn kinderen, hoewel hij totaal onverantwoord met hen omspringt, een avontuurlijke kijk op de wereld bijbrengt. Dit in John Cassavetes-stijl gedraaide portret van een eenzame en stilaan radeloos wordende vader (een personage dat irriteert én sympathie opwekt) is grappig, gevoelig en melancholisch. Bovendien brengt deze indie New York ongewoon in beeld en krijgt Abel Ferrara een leuke cameo als straatverkoper van namaakdvd’s.
CANNES
DE VLAAMSE FILM(S) IN CANNES “Ik ben zeer tevreden met deze prijs. Het
“Na de visie bleef het selectiecomité van de
schrijven van een scenario vraagt veel tijd en
Semaine lange tijd stil, zonder stem”. Zo wordt
is hard. Al even hard is het om daarna mensen
ALTIPLANO van Peter Brosens & Jessica
te overtuigen. De film staat heel dicht bij wat
Woodworth (Khadak) aangekondigd. Deze in
ik wil doen. En deze prijs is een stimulans… Ik
een fictief dorpje hoog in het Peruviaanse An-
wil ook mijn producent bedanken; hij heeft vijf
desgebergte spelende parabel plaatst geloof
jaar op een scenario moeten wachten”. Aldus
en bijgeloof naast elkaar in de strijd van een
Caroline Strubbe tijdens de uitreiking van de
jonge weduwe (Magaly Solier van Gouden Beer
prijzen van de Semaine de la Critique. Voor haar
La teta asustada) tegen een plaatselijke mijn
innig mooi langspeelfilmdebuut ontvangt zij in
die de hele omgeving vergiftigt. Over hun van onwaarschijnlijk mooie metaforische beelden
Cannes, net zoals Jean-Claude Van Rijckeghem & Pat Van Beirs, de scenaristen van Christophe
CAROLINE STRUBBE ONTVANGT DE SCENARIOPRIJS
zwangere reflectie vertelt Brosens na de film tijdens een boeiende Q&A: “In de jaren 80 woon-
Van Rompaey’s Aanrijding in Moscou vorig jaar, de SACD-Prijs (beste scenario). Namens de jury spreekt Bertrand Van Effenterre zijn
de ik een drietal jaren in Ecuador. Onbekend is Latijns-Amerika voor mij niet. Voor je
waardering uit voor “le regard d’un enfant formidable” en heeft hij het over “de sensu-
begint op te nemen doe je via contacten met de lokale bevolking veel opzoekingswerk,
aliteit van een veld hoogspanningskabels”. LOST PERSONS AREA is een van binnen
vooral op het culturele niveau. Het hele verhaal is verzonnen maar zit toch sterk tegen
woelende, sensuele roadmovie gesitueerd in een desolaat winters decorum rond een
de realiteit aan. Er zijn nogal wat problemen met mijnen in Peru. Bovendien is hoofd-
vrouw, twee mannen en een kind, waarin eenzaamheid, leegte en verveling rijmen op
actrice Magaly Solier in een klein dorp opgegroeid. Zij was onze raadgeefster op de
poëzie, aantrekkingskracht, passie en verwondering…
set. De opnames op een hoogte van 4 à 5000 meter waren door de warmte en andere
Waren dit jaar geselecteerd voor nevensecties in Cannes: drie Vlaamse films én een
ongemakken erg hard. Een medisch team was 24 op 24u stand by. We hebben niet in
absurde animatiefilm van Waalse makelij met een duidelijke Vlaamse insteek (van
een echt dorp gedraaid omdat we onvoldoende de hiërarchische structuur in zo’n ge-
o.m. animatiestudio Beast Animation), namelijk PANIQUE AU VILLAGE van Stéphane
meenschap kenden… En dus leek het opportuner een dorp na te bouwen”.
Aubier & Vincent Patar. De levensgrote hoofdfiguren waren op de grote dag zowat
Op een enkele uitzondering na reageert het publiek razend enthousiast op DE HE-
overal in en om het paleis te bewonderen. Een zelden geziene publiciteitscampagne
LAASHEID DER DINGEN, een Ex Drummer-achtige marginalenklucht van Felix Van
in de dagkranten – in eigen land is het doorgaans veel minder wanneer er een Vlaamse
Groeningen. “Voor zo’n ontvangst doe je het toch” benadrukt Van Groeningen, “het
film uitkomt – bezorgt de Vlaamse films de nodige push. Christian De Schutter van
publiek was mee én ontroerd. Dat deed deugd. De film begint als iets grappigs, maar
Flanders Image, de promotiedienst van het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) die de
van zodra het in het verhaal fouter gaat, wordt het zeer existentieel, zeer pijnlijk”. Sa-
Vlaamse film internationaal begeleidt en ondersteunt: “Deze selecties maken dat je
men met zijn producent en enkele acteurs doet de regisseur na de wereldpremière op
in het programma veel zichtbaarder bent. Door de films met advertenties te onder-
straat een scène uit de film na. In hun bloterik fietsen ze even over de Croisette, wat
steunen pogen we dat uit te buiten. Wij vertegenwoordigen de Vlaamse film en de
uiteraard vooral de Vlaamse pers haalt. Een week later krijgt de film een Speciale Ver-
achterliggende gedachte is: als je hier films hebt, moet je ook laten zien dat je erin
melding, toegekend door de Confédération Internationale des Cinémas d’Art et d’Essai
gelooft!”. Daaraan heeft het vast en zeker niet ontbroken.
(CICAE), een wereldwijd netwerk van 3000 arthouses. (fs)
Q Voor Vlaanderen was hèt beeld van Cannes ‘09 dat van het naakt over de Croisette fietsende team van DE HELAASHEID DER DINGEN. Toen Felix van Groeningen gewapend met een Sanseveria op het podium verscheen (“Dit is mijn geluksbrenger, een typisch Vlaamse plant”) stelde hij het publiek gerust (of teleur) met
DE HELAASHEID DER DINGEN
“we zijn aangekleed, we gaan niets uittrekken” en een dankwoord aan “tous les gens ‘in de zaal’. Fuck, i’m loosing it!”. Quinzaine-baas Olivier Père omschreef de Dimitri Verhulst-verfilming als “de meest verrassende film van de selectie” en “een revelatie omwille van zijn gedurfdheid, humor, gevoeligheid en schitterende acteerprestaties”.
×
Dat deze Vlaamse film voor vele Franse kijkers een hoog Bienvenue chez les Ch’tis-gehalte heeft, is goed nieuws voor de producenten.
UCR
Tijdens deze editie staan moeders meer dan eens centraal. Of beter: moederliefde blijkt puur vergif in films waar ma schittert door afwezigheid (FISH TANK), verwaarlozing (PRECIOUS) of schuld, schaamte en wraak (MOTHER). Na monsterfilm The Host is origineel verhalenverteller Bong Joon-Ho een graag geziene gast in Cannes. Centraal in zijn Hitchcockiaans moordmysterie staat een weduwe die de naam van haar voor moord veroordeelde zoon wil zuiveren. De Zuid-Koreaanse genregoochelaar brouwt een polar zonder flikken, een opsporingsfilm zonder detective, een melodrama zonder uitgesproken sentiment. Zoals gewend springt de mise-enscène in het oog (elegant, bevreemdend, grappig), aangevuld met Bongs talent om plezier en suspense, tragedie en slapstick, subtiel te versmelten. Voorts zijn er verrassende wendingen te over in dit duister moederportret, spelend tegen het FILMMAGIE #596 | JULI-AUG 09 | 17
CANNES landelijke decor van een commune vol geheimen. Minpunt: de ironische afstand staat de inleving in de weg.
17 mei
C Lars von Trier zorgt voor opschudding
met het gewelddadige en verontrustende ANTICHRIST, een horrorsprookje waar een penis bewerkt wordt met een hamer en schaamlippen met een schaar. Na een lyrische, tragische proloog (terwijl een koppel vrijt op muziek van Händel valt hun baby uit het raam) volgen drie hoofdstukken en een epiloog waarin de verwerking van dat verlies verloopt via een kruisgang met rationele (de man tracht via psychotherapie voor genezing te
zorgen) en irrationele (de vrouw kanaliseert ontreddering in seksualiteit en agressie) haltes. Een terugkeer naar de natuur zorgt voor een uitvergroting van zowel verlangen (seks) als angst (horror). Von Trier laveert tussen Eli Roths folterporno (bezetenheid en lijden worden fysiek uitgedrukt), Michael Haneke’s mentale terreur (spel met voyeurisme en betrokkenheid) en zijn uit predogma tijden stammende droomachtige stilering om een louterend, bezwerend drama te creëren dat hevige emoties oproept en apocalyptische beelden verankert in ons geheugen.
BC
Wie na Troy en Alexander nog snakt naar gladgepolijste peplumactie zit goed bij de tijd-
loze parabel AGORA van Alejandro Amenábar. De Chileen, van alle markten thuis, waagt zich ditmaal aan een bigbudgetepos rond astronomie, politiek en vetes in het Alexandrië van 4 na Christus. We worden eraan herinnerd dat de spanningen tussen joden, christenen en Romeinen hoog opliepen en religieuze intolerantie en fundamentalistische slachtpartijen een zaak van alle sociaal turbulente tijden zijn. Het episch fresco heeft verdiensten (een historisch sleutelmoment wordt voor het eerst verfilmd) maar blijft incoherent spektakel zonder gevoel. Gelukkig houdt topactrice Rachel Weisz niet alleen het hoofd koel, maar ook het hart een beetje warm.
DE ANTICHRIST CONTROVERSE: LARS VON TRIER ZORGT VOOR ANTAGONISME “Een film die van bij de begingeneriek wordt uitgefloten is vervloekt”
schrijft
Le Monde na de rumoerige eerste persvoorstelling van ANTICHRIST. Nochtans werd er vooraf uitgekeken naar de film waarmee Lars von Trier de conceptuele kunst van Dogville, Manderlay en The Boss of it all zou inruilen voor seksueel geladen horror. Maar de reacties, door Cannes TV gesprokkeld aan de uitgang van de visie, variëren van “afschuwelijk” en “één van de slechtste films die ik ooit zag” tot “meesterlijk”. Een schandaal is geboren. Von Trier wordt uitgelachen en uitgespuwd, oogst onbegrip en verwijten. Cynici en moraalridders vinden elkaar in misprijzen en walging. Gelukkig voelen enkelen zich hier en daar geroepen advocaat van de duivel te spelen. De vakbladen hebben discussiestof en verdelen zich in twee kampen: pro en contra. Een greep uit de eerste reacties: “Lars von Trier cuts a big, fat art-film fart” (Variety); “De bad-boy loopt geen gevaar om zijn koninkrijk als meest omstreden regisseur bedreigd te zien” (The Hollywood Reporter); “ANTICHRIST is een grotesk, provocerend kunstwerk dat Von Trier als een cultfiguur zal herbevestigen, maar tegelijk zal hij in de filmindustrie aan het hoogste kruis worden genageld voor zijn imago als meest pompeuze egotripper ter wereld” (Politiken); “Wie had gedacht dat de Deen ons folterporno zou brengen?” (Screen); “Het meest geslaagd is zijn blik op het creatuur Gainsbourg, bij wie hij een woedende en vernietigende kracht ontdekte” (Libération); “Von Trier rekent met zijn demonen af: hij orkestreert de chaos van het koppel met een angstaanjagend onirisch geweld” (Le Monde); “Een criticus sprak van film-stimulus en dat is het ook: iets dat gemaakt werd om te shockeren, om afwijzing en hysterie op te wekken” (Technikart). De morgen na de verdoemde wereldpremière verschijnt Von Trier met bevende han-
“Tarkovski is voor mij een god. Wanneer ik voor het eerst De spiegel zag was ik in ex-
den op de persconferentie. De verwachte kruisiging blijft uit maar de 53-jarige cineast
tase. Met hem heb ik een bijna religieuze relatie. Hoewel hij van een andere generatie
toont zich voor het eerst kwetsbaar, met een gespeelde arrogantie die veeleer pijnlijk
is, voel ik me toch met hem verbonden. Als je een film aan een regisseur opdraagt,
dan grappig is. Het masker is duidelijk een masker en zegt veel over de ziel en het lij-
zal niemand zeggen dat je zijn ideeën pikte. Dat is nuttig”. Von Trier oogt tijdens de
den van de artiest. “ANTICHRIST spruit voort uit een zieke geest,” biecht Von Trier op,
persconferentie sip, maar af en toe flakkert het oude vuur op. “Ik hoef de film niet te
“ik hanteerde de film als instrument om uit mijn depressie te kruipen. Daarin ben ik
verantwoorden,” klinkt het, “ik heb die behoefte niet en ik kan het niet. Waarom zou
geslaagd want vandaag ben ik een beetje gelukkiger. Het was een soort therapie, zoals
ik me verontschuldigen? Jullie zijn mijn genodigden, niet omgekeerd. Ik maakte een
elk werk. Het gaat hem niet zozeer om de inhoud, het punt is dat je aan de slag moet
kleine film waar ik enorm van hou. Ik creëerde hem niet voor jullie en evenmin voor
gaan. Dát helpt. Een bepaalde thematiek kan namelijk niet genezen of slechte ideeën
een publiek. Alleen voor mezelf”. Daarom dacht hij “niet na over vijandige reacties.
verjagen”. ANTICHRIST was een film die hij moest maken: “Een keuze heb ik nooit; ik
Wanneer je een film draait, mag je dat niet doen. Negatieve pers is best een mooie
ben bang dat het de hand van God is”. Aangezien Von Trier analyses schuwt, kan of wil
start. De film doét je tenminste iets”.
hij niet veel verklaren. Alleen, “in enkele van mijn films was ik helder en volgde ik een
“Het zit in de genen van cinema om provocerend te zijn,” stelt zijn zakenpartner Peter
zekere logica. Hier volg ik de droomlogica”. Hij stelt zich “geen vragen bij het geweld.
Aalbaek Jensen in Screen, “we maakten ANTICHRIST om die reden, je hebt nu eenmaal
ANTICHRIST vertelt het verhaal van een vrouw met een enorm schuldgevoel. Daarom
antagonisten nodig”. Een film die polariseert is commercieel interessanter dan een
doet ze wat ze doet. De zelfmutilatie-scène leek me naturel omdat ANTICHRIST een
die onverschillig laat. Toch belooft het productiehuis distributeurs de keuze te laten
hele zwarte droom is rond schuld en seksualiteit”. Volgens de cineast komen “humor
tussen twee versies: de Cannes-versie (“the naughty Protestant one”) en “a nice Catho-
en tragedie van dezelfde bron. Natuurlijk zit er ook in deze film donkere humor”. Hij
lic version” zonder extreme sequenties. “Dat akkoord maakten we met Lars een jaar
voelt zich “verwant met toneelschrijver August Strindberg. Die adoreerde vrouwen en
geleden”, luidt het bij Zentropa, “de film zou anders onverkoopbaar zijn op schroom-
bestudeerde de relatie tussen seksen. Ik vind hem serieus en grappig tegelijk”. Maar
volle markten zoals Zuid-Europa, Azië en de VS”. (jdc/idk)
18 | JULI-AUG 09 | FILMMAGIE #596
×
CANNES we vonden geen goeie manier om matchen in het verhaal te integreren. Het is een mirakel dat voormalig Manchester United-ster Eric me contacteerde met het idee om een film te maken over de relatie met zijn fans. Paul had een briljante vondst door twee Eric-rollen te introduceren: fan én idool. Zo is het verhaal ontstaan”. Een feelgoodverhaal dat humor en fantasy toevoegt aan de grimmige sociale mix en focust op de kracht van collectiviteit. “Samen sta je sterk: dat is een hoofdthema. De belangrijkste scène is die waarin Eric zijn grootste voetbalmoment beschrijft; geen doelpunt maar een pass. Ofwel: een cadeau aan de groep. Al dertig jaar wordt gezegd dat het belangrijk is om als individu te slagen in onze maatschappij, maar elkaar helpen is wel degelijk nodig”. LES BEAUX GOSSES
Q “Ik wou geen film maken over de jongeren van vandaag” zegt striptekenaar Riad Sattouf, “ik wou spreken over de emoties van de personages”. Net zoals in zijn Charlie Hebdo-reeks ‘La vie secrète des jeunes’ focust de regiedebutant in LES BEAUX GOSSES op het prozaïsche innerlijke leven van heel gewone jongeren (“Ze zijn allemaal een beetje lelijk, daarom koos ik ze ook”). De wereld wordt bekeken door de ogen, en eigenlijk vooral de angsten en fantasmen, van adolescenten die meer begaan zijn met masturberen en kussen dan met de politieke actualiteit of de socioculterele werkelijkheid. Met oog voor sprekende details en warme sympathie voor zijn personages maakt Sattouf een even prikkelende als gevoelige zedenkomedie die nooit platvloers wordt. Q
“De dolle schutter die in ‘89 meer dan een dozijn vrouwelijke slachtoffers maakte op een school in Montréal zorgde voor een diep trauma bij de Canadezen omdat zijn daad gemotiveerd was door vrouwenhaat” vertelt Denis Villeneuve (Maelström) na de vertoning van het
stijvol zwart-witte POLYTECHNIQUE (“Kleur had van het bloedbad een hoe dan ook onderhoudend spektakel gemaakt en ik wou het als een traumatische nachtmerrie tonen waarbij, zoals in de openingsscène waar studentes plotseling getroffen worden door kogels, de dood vanuit het niets toeslaat”). De cineast werkt zich uit de schaduw van Elephant door niet alleen de gruwel en angst tastbaar te maken en een dreigende sfeer te creëren, maar ook de gefrustreerde, misogyne dader menselijk te houden en de impact van het gebeuren op slachtoffers en overlevenden te belichten. Bij die laatsten leiden schuldgevoelens tot totaal verschillende conclusies. Hoop en wanhoop liggen dicht bij elkaar.
C
18 mei
Op gelach en luid applaus onthaald: Ken Loach’s crowdpleaser LOOKING FOR ERIC. Eric Cantona is de flegmatieke voetbalvedette met dienst in deze naturalistische tragikomedie van de Cannes-veteraan. “Met deze film is een droom uitgekomen. Scenarist Paul Laverty en ik wilden al langer een ‘voetbalfilm’ maken maar
VINCERE
C In VINCERE brengt de Italiaanse veteraan
Marco Bellocchio een voetnoot uit de Italiaanse geschiedenis tot leven. Anno 1914 had Benito Mussolini in Ida Dalser een minnares die van in het begin hem én zijn gedachtegoed – toen was hij een linkse agitator én journalist – adoreerde en bij wie hij een kind had. Even later zou de fascistische Führer zijn geheime liefde desavoueren, trouwen en zou zij in een psychiatrische instelling worden gedumpt. Bellocchio verweeft in zijn donker, ondermaans melodrama naadloos het tijdskader
POLYTECHNIQUE
FILMMAGIE #596 | JULI-AUG 09 | 19
CANNES
IRÈNE
(archieffragmenten van Mussolini’s toespraken én films uit dat tijdsgewricht) met zijn uitgesproken visie op deze vrouw (Giovanna Mezzogiorno, overtuigend) die met veel dadendrang vecht voor haar gelijk, haar kind en voor de waarheid. Deze keer negeert Bellocchio de psychoanalyticus in hem, al had dat nu net de tragedie meer diepgang kunnen verlenen.
UCR
“Ben ik op zoek naar een verborgen beeld?” vraagt Alain Cavalier aan het begin van IRÈNE. Een kleine digitale camera laat de maker van Thérèse en Le Filmeur toe om een ode te brengen aan het Nouvelle Vague-concept ‘caméra stylo’ onder de vorm van een liefdesgedicht aan (de herinnering van) een verdwenen geliefde (“Ze heeft me verlaten en me gered”). Met een minimum aan middelen (een camera die inzoomt op objecten en een stem die teksten voorleest) creëert hij een maximum aan emoties. Intieme gevoelens (verdriet, rouw, spijt, schuld, onbegrip, eenzaamheid, verlangen, plezier, depressie) die op een ontluisterende manier publiek worden gemaakt. Het standpunt is altijd dat van de camera, invalshoek
zijn de herinneringen van de man achter de camera. Na een tijdje wordt duidelijk dat hij mijmert over zijn relatie met Irène Tunc, een jonge vrouw die in ‘72 om het leven kwam tijdens een autoongeval. Zonder verheerlijking of poëtisch sentimentalisme. Met herhalingen en gedetailleerde mentale reconstructies. Cavalier doet zichzelf pijn maar eindigt met een hoopvolle boodschap. Liefde is sterker dan de tijd, de geest en het lichaam.
UCR
Via het verhaal van een familie die in de wildernis gaat leven om te ontsnappen aan de oorlog tracht Raya Martin (die op het podium hoopt “ooit te kunnen sterven voor de Filippijnen en voor de cinema”) in INDEPENDENCIA te peilen naar de impact van de Amerikaanse invasie begin 20ste eeuw op de Filippijnse identiteit. Zijn aan de esthetiek van de stille film refererende stilering levert helaas louter artistieke kitsch op.
in het kegelspel. En voor de kijker een ongemakkelijke zit! Terwijl de jury o.l.v. van de Italiaanse regisseur Paolo Il Divo Sorrentino op de slotdag de UCR-prijs aan Lanthimos schenkt, laat het publiek vooral boegeroep horen. Deze enigszins op Seidls Hundstage geïnspireerde absurde fabel schetst in lukraak bij elkaar geharkte sketches hoe een vader – als opvoeder, entertainer of louter als manipulator? – zijn opgroeiende kinderen, een meisjestweeling en een zoon, hermetisch van de buitenwereld afsluit. Met hen speelt hij niet onschuldige spelletjes, wat aanleiding geeft tot even zinloze als onzinnige aberraties. Of waar een disfunctionele opvoeding toe kan leiden.
UCR Wat Von Triers Antichrist is voor de officiële competitie blijkt DOGTOOTH (KYNODONTAS) van de Griek Yorgos Lanthimos voor Un Certain Regard: de hond J'AI TUÉ MA MÈRE
Q
De piepjonge Canadese debutant Xavier Dolan (hij is pas twintig en schreef als 17-jarige
INDEPENDENCIA
20 | JULI-AUG 09 | FILMMAGIE #596
het semi-autobiografische scenario) verrast met een coming of age-tragikomedie die draait rond een turbulente moeder-zoon relatie. J’AI TUÉ MA MÈRE lijkt eerst een familieoorlog (waarbij zoonlief genadeloos inhakt op een moeder die hij zegt te misprijzen en te haten) maar na een tijdje blijkt woede affectie te verbergen. Hoogtepunt is de scheldtirade waarmee de geplaagde moeder het schoolhoofd op zijn plaats zet wanneer die haar status als alleenstaande moeder ziet als een verklaring voor het weglopen van haar homoseksuele zoon.
CANNES © Kris Dewitte
Felix van Groeningen, Koen De Graeve, Wouter Hendrickx, Johan Heldenbergh, Kenneth Vanbaeden, Valentijn Dhaenens en Bert Haelvoet (De helaasheid der dingen)
Hirokazu Kore-eda (Kuki Ningyo/Air Doll)
Vincent Patar, Jeanne Balibar, Stéphane Aubier (Panique au village)
Brillante Mendoza (Kinatay)
Brad Pitt, Diane Kruger en Quentin Tarantino (Inglourious Basterds)
FILMMAGIE #596 | JULI-AUG 09 | 21
CANNES Q
Met zijn anarchistische humor, onheroïsche, fragiele personages en surrealistisch getint naturalisme herinnert de knotsgekke erotische komedie LE ROI DE L’ÉVASION aan het werk van Pasolini. De eigenzinnige Franse cineast Alain Guiraudie wil “het verhaal van een midlifecrisis vertellen, de vinger leggen op het moment in het leven dat men vernieuwing zoekt om zich niet dood te vervelen”. Centraal staat een 43-jarige homo die kampt met overgewicht én de dagelijkse sleur. Een passie voor een zestienjarig meisje doet de niet al te snuggere salesman herleven, ook al moet hij op de vlucht voor de politie, haar vader (die ook zijn baas is) en een mannengenootschap die libido-stimulerende planten (hun effect is een combinatie van Epo en Viagra) in het bos wil beschermen.
19 mei
C ‘Oude meester’ Alain Resnais (87!) wil nooit in herhaling vallen en tekent voor een van de meest frisse, vernieuwende en inventieve competitiefilms. LES HERBES FOLLES verwijst naar tal van films (de openingsscène knipoogt naar Truffauts L’homme qui aimait les femmes) maar is vooral een originele, misleidend lichtvoetige en meeslepende wervelstorm van beelden, geluiden en stemmen. Hoofdfiguur van deze surrealistische komedie is een man met een levendige fantasie (André Dussolier) die dol is op literatuur (“Lezen heeft nooit iemand gedood. Integendeel, het helpt om te leven”) en die wanneer hij de ge-
LES HERBES FOLLES
22 | JULI-AUG 09 | FILMMAGIE #596
TALES FROM THE GOLDEN AGE
stolen portefeuille van een tandartse (Sabine Azéma) vindt, besluit om verliefd te worden op die onbekende vrouw. Zijn fantasma en fantasie botsen echter met haar gevoelens en verlangens. Niet voor het eerst gaat, in een betoverend stedelijk decor (gevisualiseerd door DOP Eric Gautier), een barokke verbeelding de strijd aan met de rede. Alleen ging bij Resnais, in de periode tussen La vie est un roman en Coeurs, angst voor eenzaamheid het verlangen naar liefde anders inkleuren. Voorts herkennen we het onvermogen de tijd te controleren (Providence), de deconstructie van gedrag (Mon oncle d’Amérique) en de reconstructie van een relatie (Je t’aime, je t’aime). Maar Resnais gebruikt mise-en-scène om deze vertrouwde thema’s in
een nieuw jasje te hijsen en op een speelse manier diepgang te creëren.
UCR
“Deze keer mag ik wèl zeggen: amuseer je!” zegt de voormalige Gouden Palm-winnaar Cristian Mungiu (4 Months, 3 Weeks and 2 Days) als woordvoerder van een bende van vijf Roemeense filmmakers. Vijf door Mungiu geschreven hallucinante verhalen, daterend uit de jaren 80, tijdens het schrikbewind van de communistische leider Ceaucescu, zijn gebundeld met als ironische titel
TALES FROM THE GOLDEN AGE (AMINTIRI DIN EPOCA DE AUR) van Hanno Höfer, Razvan Marculescu, Cristian Mungiu, Con-
CANNES
QUENTIN TARANTINO OVER INGLOURIOUS BASTERDS “Het script nam acht jaar in beslag maar werd op acht maand tijd gedraaid
Alleen is het niet zo verlopen omdat ze niet bestonden. Hadden ze geleefd, dan is alles
én in Cannes gepresenteerd” stelt ‘Basterd’ Brad Pitt vast tijdens de persontmoeting
wat in de film gebeurt plausibel.
van de meest geanticipeerde film van deze editie. Zij aan zij met regisseur Quentin Tarantino en het INGLOURIOUS BASTERDS-peloton Michael Fassbender, Diane Kru-
Zou jij als filmfreak films kunnen verbranden, zoals Shosanna?
ger, Mike Myers, Eli Roth en Daniel Brühl, is het de onbekende Oostenrijker Christoph
TARANTINO: Toch wel als ik de nazi’s zou doden en de oorlog winnen. Je kan de finale
Waltz die de meeste lof krijgt toegezwaaid. Terecht neemt hij aan de eindmeet ook de
ook zo interpreteren: cinema is zo sterk dat het medium al het kwade uitroeit. Dat is
Acteursprijs huiswaarts.
een metafoor die ik ook letterlijk illustreer; de kracht van cinema vernietigt het Derde Rijk. Daar krijg ik een kick van.
INGLOURIOUS BASTERDS is tegelijk oorlogsfilm én hommage aan de westerns van Sergio Leone.
Zonder acteur Christoph Waltz, verrukkelijk als polyglot nazikolonel Landa, had je
QUENTIN TARANTINO: Voor Leone stierf droomde hij er nog van om een film te ma-
deze film niet kunnen maken. Hoezo?
ken rond de Slag om Stalingrad. Dat zou fantastisch zijn geweest. Toen ik dat vernam
TARANTINO: Al van toen ik nog worstelde met pen en papier wist ik dat Hans Landa
dacht ik dat het cool zou zijn om een WO II-film te maken – ik ben zot van het genre
een indrukwekkend personage was. Zijn linguïstisch talent is een belangrijke karak-
– maar die op te vatten als een spaghettiwestern mèt de oorlogsiconografie. Je moet
teristiek. Welke acteur ik ook in die rol zou casten, hij moest een even groot genie zijn.
weten dat de situatie in Europa destijds bij het westerndecor aanleunde: het leven
Anders zou dat personage, op wie ik apetrots ben, nooit van het papier loskomen! We
was goedkoop, je ging snel dood, het was een niemandsland. Twee stijlen versmelten
begonnen in Duitsland te casten maar ik vond niemand die beantwoordde aan wat
leek me fijn.
ik zocht. Ze konden de poëzie overbrengen in deze of gene taal, maar niet in die taal. Wanhopig deelde ik de producenten mee dat als we Landa niet zouden vinden, we het
Iedereen speelt dubbelrollen. Via sappige dialogen probeert men elkaar te ontmas-
script zouden publiceren en iets anders opstarten. Pas toen Christoph binnenkwam
keren.
en twee scènes las, wist ik: ‘We maken de film’. Begrijp me niet verkeerd: INGLOURIOUS
TARANTINO: Personages verbergen hun identiteit, hebben dubbele agenda’s en diver-
BASTERDS betekende alles voor mij. Het werkte echter bevrijdend om te zeggen dat
se namen. We kennen niemands verhaal echt. We weten wat ze zeggen, maar niet of ze
wanneer ik hem niet kon maken zoals ik wou, ik hem liever losliet dan compromissen
de waarheid spreken. Daar hou ik van. Daarenboven vond ik het cruciaal dat iedereen
te sluiten.
zijn moedertaal spreekt. Duitsers vertolken Duitsers, Amerikanen spelen Amerikanen, enz. In het ware leven moest je ook niet met een gruwelijk accent komen aanzetten:
Waarom is de titel fout gespeld?
je werd opengereten. Je talent om talen correct te spreken kon het verschil betekenen
TARANTINO: Wanneer je iets artistiek bijkleurt, mag je dat nooit uitleggen. Het neemt
tussen leven en dood. Dat zet ik in de verf. Over de rollen praatte ik ellenlang met alle
de sprankel weg en devalueert het idee.
acteurs. Ik creëer personages, maar eens de film af is zijn we allemaal co-auteurs. Personages komen van ergens; ze bestaan voor de film start. Het publiek moet dat niet
Hoe blij ben je dat INGLOURIOUS BASTERDS in première gaat aan de Rivièra?
eens weten – het is belangrijk dat ze weten dat wij het weten.
TARANTINO: Dat was mijn droom. Voor filmers gaat er niks boven Cannes. Het is de ‘Cinematic Olympics’! Tijdens het festival doét cinema er toe. Het is belangrijk. Hoe
Wil je INGLOURIOUS BASTERDS labelen als een komische Joodse wraakfantasie?
mensen ook reageren, ze doen dat met passie. Daarenboven is de wereldpers hier ver-
TARANTINO: Het werkt op die manier, maar het is niet die sectie in de videotheek waar
zameld. Ik ben geen Amerikaans filmer, ik maak films voor de planeet aarde. Cannes
×
ik de film zou onderbrengen. Mensen vragen me vaak of de film een sprookje of een
weerspiegelt dat het best. (jdc)
wens is. Ik denk er zo over: mijn personages veranderden de uitkomst van de oorlog.
> Release 19 augustus, bespreking zie Bios
FILMMAGIE #596 | JULI-AUG 09 | 23
CANNES Q “Er zijn drie films in mijn carrière die ik absoluut wou doen,” vertelt Jim Carrey het Quinzainepubliek, “The Truman Show, Eternal Sunshine of the Spotless Mind en I LOVE YOU PHILLIP MORRIS. Toen ik het scenario las wist ik niet of ik het personage sympathiek of hatelijk vond, maar ik wist dat ik de film moest doen”. Het waargebeurde verhaal is dat van een homoseksuele con artist, een geniale bedrieger die verscheidene keren uit de gevangenis ontsnapt om bij de man van zijn leven (Ewan McGregor) te zijn. Deze romantische komedie van Glenn Ficarra en John Requa gold vooraf als een subversieve (en daardoor in de V.S. moeilijk te distribueren) film die volgens Screen “even belangrijk is als Brokeback Mountain voor het doorbreken van barrières in mainstream cinema”. In de praktijk blijkt het een conventionele film die wansmakelijk wordt wanneer de mythomaan aids misbruikt om iedereen om de tuin te leiden.
LA PIVELLINA
stantin Popescu & Ioana Uricaru. Ze worden zo vermetel verteld dat deze legendes – met als apotheose ‘The Legend Of The Air Sellers’ – als straffe verhalen overkomen. Een kransje verbazend komische vertellingen die perfect de grenzeloze fantasie, overlevingsstrategieën en –kunsten van een heel volk illustreren. Samen geven ze een surrealistisch beeld van het alledaagse leven in het Roemenië van toen.
Q “We wilden laten zien hoe circusmensen in een Romeinse buitenwijk leven, maar niet op een té documentaire wijze,” stelt co-cineaste Tizza Covi tijdens een Q&A, “daarom verzonnen we
het verhaal van het te vondeling gelegde tweejarige meisje dat ze in hun leven trachten in te passen. Niet evident gezien het racisme tegenover campingbewoners”. “We wilden de gemeenschap die we kenden van onze documentaires van binnenuit filmen, een vreemd element inbrengen was daarbij het beste middel” vult regisseur Rainer Frimmel aan. LA PIVELLINA tracht in neorealistische traditie zo dicht mogelijk bij de realiteit, bij het leven van mensen, te komen. Die authenticiteit wordt bereikt door amateuracteurs zichzelf te laten spelen in een fictie die draait rond mensen, gedrag en emoties.
S
Van een wezenloze schoonheid zijn de panoramische beelden in het in Iraaks Koerdistan gesitueerde sfeerportret van een door oorlog en geweld gelittekende en even exotische als ongewone postman. WHISPER WITH THE WIND (SIRTA LA GAL BA) van de jonge filmer Shahram Alidi is dan ook in de eerste plaats een eresaluut aan zijn land maar ook een scherpe aanklacht tegen de genocide toen Sadaam Hoessein een chemische aanval tegen de Koerdische regio in Irak beval. Tijdens de prijsuitreiking van de Semaine de la Critique maakt Alidi zijn statement: “In een regio waar vooral
LEÇON DE CINEMA: ‘LES FRÈRES’ GEVEN LES Naar jaarlijkse traditie nodigt het festival een prominent cineast uit
de casting zelf. Onze acteurs waren onbekend en we stonden wantrouwig tegenover
om zijn filmkennis met cinefielen te delen. Na Sydney Pollack, Martin Scorsese en
de techniek. Het devies was: dagelijks met de acteurs werken én in continuïteit fil-
Quentin Tarantino valt die eer te beurt aan onze broers Dardenne, die intussen deel
men. We vonden onze methode door knowhow te negeren, op onze intuïtie te ver-
uitmaken van het eliteclubje dat twee Gouden Palmen wist te strikken. Meer nog, of
trouwen en niet te conformeren. Het budget stopten we in tijd: repeteren, draaien,
het nu een acteurs- of scenarioprijs betreft, telkens pikken ze wel een graantje mee
monteren”.
op het palmares. Anno 2009 blikt het duo via filmextracten terug op hun parcours,
Met hun derde film vinden ze hun stem. Ook publieke erkenning volgt met La pro-
keuzes, werkmethode en labeur met acteurs – van casting tot repetities. Jean-Pierre
messe, starring een debuterende Jérémie Renier en Olivier Gourmet. Jean-Pierre: “Jé-
en Luc, acteur en filosoof van opleiding, halen herinneringen op aan hun roots. “Wij
rémie was een groentje van 14, Olivier had theaterervaring. De kijker mocht geen ver-
leerden al doende door portretten te draaien” zegt Jean-Pierre. “We trokken naar
trouwd gezicht zien dat al vele rollen verborg”. De keuze voor een onbezoedelde blik
arbeiderswijken en vroegen mensen om zich één moment te herinneren waarin ze
gaat evenzeer op voor Émilie Dequenne in Rosetta, Déborah François in L’Enfant en
tegen onrecht moesten opboksen” vult Luc aan. “Die films vertoonden we dan in
Arta Dobroshi in Le Silence de Lorna. Verzinnen de broers eigenlijk een biografie voor
de provinciezaal, club, bistro, bar of garage. Er kwam volk op af, al was het maar om
hun personages? “Onze acteurs weten niks,” aldus Jean-Pierre, “eens we praten over
zichzelf te zien,” rondt Jean-Pierre af, “af en toe slaagden we in ons opzet: via film het
psychologie of achtergrond is alles om zeep. We filmen in het heden. We zeggen hen
kritisch bewustzijn t.o.v. de maatschappij aanscherpen”.
wat ze moeten doen, zoeken samen de kostuums en de lichaamstaal. Het is een oud
Spijt over hun eerste twee fictiefilms, Falsch en Je pense à vous, is er niet. “Flops zijn
principe: hoe minder je toont, hoe meer de kijker moet investeren, emoties projecte-
leerrijk,” benadrukt Luc, “blijkbaar voelden we niet aan waar de camera moest staan.
ren en zelf het personage vormen”. Focussend op het belang van camerabewegingen,
Bij onze tweede film hadden we geld en professionals, maar dat verlamde ons”. Er
objecten en het lichaam, wordt ook het gebruik van muziek geaccentueerd. “Zo geeft
volgt een bezinning én het besluit om van nul te beginnen. “Het proberen waard,”
het geluid van een trein de cadans van een scène aan” zegt Luc. “De sound wordt
glimlacht Luc, “we gooiden onze bagage overboord en omringden ons niet langer
bepaald door de personages – hun beweging, ademhaling, kleren – en de accessoires
met vaklui maar met vrienden zonder fictiefilmervaring. Voor het eerst deden we ook
in de scène” vult zijn broer aan. “Een camera bewegen volstaat ook niet om spanning
24 | JULI-AUG 09 | FILMMAGIE #596
CANNES
LA TERRE DE LA FOLIE
oorlog is maakten wij een film over vrede!”. De twee jongerenjury’s die de film lauweren hebben het over een “hommage aan het leven, een film met een ziel” en “over de poëzie van de beelden die hen zo had aangegrepen en die hen het lijden
van een volk zonder land had laten aanvoelen”.
20 mei
Q Luc Moullet is opnieuw ‘hot’ in Franse cinefiele kringen. Zijn geschriften worden her-
ontdekt (met name ‘La Politique des Auteurs’), zijn oeuvre gevierd (retrospectieve in Centre Pompidou) en zijn nieuwste triomfantelijk ingehaald in Cannes. LA TERRE DE LA FOLIE is een documentaire over geestelijke stoornissen in
sluit zich op. We moesten haar energie en wilskracht vatten en mochten niet weten wat ze ging doen. Het contrechamps was oninteressant. Wij, de camera en de kijker, blijven in haar rug en worden verrast door wat volgt”. Over de keuze voor Dequenne verklaart Jean-Pierre dat ze als een blok voor haar uiterlijk vielen. “Ze is zeer fysiek. We vonden het ook passen dat ze rood kleurt wanneer ze inwendig kookt. Ze heeft pit maar kan ook kraken. Met zo’n actrice is de helft van de film al gemaakt”. De relatie met het lichaam is desgewenst nog straffer in Le Fils. “De scènes waarin Gourmet zijn dagelijkse oefeningen doet zijn rituele gebeden. De man heeft pijn en is alleen – zijn kind is dood, zijn vrouw is weg. Mechanische oefeningen symboliseren zijn LUC EN JEAN-PIERRE DARDENNE
eenzaamheid; het is alsof hij contact zoekt met een ander lijf. Hij sleurt letterlijk en figuurlijk gewicht met zich mee, maar is tegelijk zo gracieus als een kat. En altijd op
te creëren,” beseft Jean-Pierre, “spanning ontstaat door interactie, door wat de ene
z’n hoede” besluit Luc.
weet en de andere niet. Wanneer de camera van het ene naar het andere personage
Ook Palmwinnaar L’Enfant is gedraaid in thuisstad Seraing. Hoe beïnvloedt de loca-
zwenkt, wordt er een onzichtbare band doorkruist en stijgt de spanning”.
tie de film? Jean-Pierre: “De straten kennen we op ons duimpje. Op video filmen we
Exact tien jaar geleden plukten ze hun eerste Gouden Palm met Rosetta, aangevuld
locaties, die we in een zaaltje visioneren. Zo ontdekken we plekken waar het verhaal
met de Actriceprijs voor Émilie Dequenne. “De keuze voor de stijl – die ons zou ken-
zich kan situeren. Zoals het bos nabij de autobaan in L’Enfant. Nadien bedenken we
merken – is rijk en complex,” legt Luc uit, “al ligt een simpel idee aan de basis. We zou-
waar de personages zich in die ruimte bevinden – onze plans vinden we maar door
den een verhaal maken rond de kleine vechter Rosetta. Ze staat voor een burcht: de
er maandenlang aan te sleutelen”. Met de liefdesscène uit het in Luik gesitueerde Le
maatschappij. Zij bevindt zich aan de buitenkant, in haar caravan. Het fort bestrijdt
silence de Lorna (“Onze enige seksscène ooit”) wordt een punt gezet achter het dis-
ze met alle middelen. We bedachten dat we geen soldaat konden filmen door met
cours rond een onuitputtelijk zoeken naar het juiste oogpunt, geluid, ritme en licht.
de camera voor het geweer te staan. We moésten haar volgen, zoals een oorlogsre-
Een anekdotische analyse van een meermaals bekroond oeuvre, met als conclusie
porter de oorlog verslaat. Rosetta bonkt op deuren, beukt in op tegenstanders en
dat “noch Luc noch ik cineast zijn, wij zijn een cineast”. (jdc)
×
FILMMAGIE #596 | JULI-AUG 09 | 25
CANNES beeldkaders ingevuld portret van Angelina, een emotieloze politie-inspecteur, heeft uitsluitend grijs- en grauwtinten. De vrouw lijkt levensloos; liefde komt nooit in de buurt, de zon al evenmin om het over geluk niet eens te hebben. TALE
IN THE DARKNESS (SKAZKA PRO TEMNOTU) – een love story zonder liefde
– woelt in de donkere kant van iemands ziel om een ontwrichte maatschappij op te roepen. Sociale kritiek die kan tellen.
UCR THE WIND JOURNEYS (LOS VIAJES DEL VIENTO) van de Colombiaanse cineast Ciro Guerra heeft mythische THE WIND JOURNEYS
Moullets geboorteregio Provence Alpes. Met een dosis donkere humor onderzoekt de filmmaker een mysterie, het hoge aantal misdaden die het gevolg zijn van waanzin in een geometrisch afgebakende streek. Via getuigen serveert hij ons op sarcastische wijze verklaringen. Zijn optreden op het Quinzaine-podium is even speels. “Het contrast tussen de Moullet die met relatieve ernst en schijnbare normaliteit de film inleidt en het bizarre Moullet-personage dat via de beelden opduikt, heeft een komisch effect” stelt de regisseur achteraf in Libération vast.
C
21 mei
Een waargebeurd verhaal ligt aan de basis van À L’ORIGINE van de Corsicaanse filmer Xavier Giannoli. Pas vrij uit de gevangenis wil een bajesklant een gewone job maar vindt die niet. Hij meet zich dan maar een andere identiteit aan, bedient zich van een bekende firmanaam, wekt het vertrouwen van banken en politici uit de regio, knoopt een relatie aan met een vrouwelijke burgemeester en begint warempel een autoweg te bouwen. Een oplichtersverhaal om u tegen te zeggen. Giannoli vertelt snedig en genuanceerd maar
vlak – ondanks de aanwezigheid van onze Vlaamse DOP Glynn La Sicilia Speeckaert – en steekt zijn sympathie voor deze door François Cluzet gespeelde handige Harry niet weg.
C Elia Suleiman, de Palestijnse Buster Keaton (zoals hij zich graag portretteert), legt in vier hoofdstukken, van 1948 tot vandaag, koddige accenten op de jarenlange strijd op leven en dood tussen Palestijnen en Israëli. De humor is niet altijd vlot te doorgronden, toch bevat deze sketchfilm hilarische voorvallen en memorabele want onweerstaanbare momentopnames. THE TIME THAT REMAINS portretteert het leven van alledag van Palestijnen die in Israël wonen en is sterk autobiografisch; Suleiman liet zich inspireren door het dagboek van zijn vader, anno 1948 een verzetsstrijder, brieven van zijn moeder die zij schreef aan familieleden die waren geëmigreerd én eigen herinneringen. UCR “Ik denk dat mijn film over een vrouw gaat maar precies weet ik het niet” geeft de Russische cineast Nikolay Khomeriki de kijker mee. Zijn door zorgvuldig afgemeten
allures maar is onmiskenbaar een roadmovie, gecombineerd met een relatie meester-leerling. Ze ontmoeten elkaar nadat een oude rondtrekkende accordeonist heeft besloten om zijn bij een duel doorboorde muziekinstrument (die hem het leven heeft gered) naar zijn leermeester en mentor terug te brengen. Hun avontuurlijke tocht naar het noorden van het land brengt hen dan eens nader tot elkaar, dan weer gaan ze even als gezworen vijanden door het leven.
Q
De eigenzinnige Canadese cineast Denis Côté (Nos vies privées) omschrijft CARCASSES als “iets tussen documentaire en fictie. Een
film over een ongewone plaats, de excentrieke bewoner die de locatie omvormt en de marginalen die er een toevluchtsoord vinden”. De reportage over een bizarre verzamelaar van autowrakken gaat naadloos over in een poëtische, dialoogloze speelfilm over menselijke ontmoetingen. Atypisch en moeilijk te plaatsen, maar ook hypnotiserend. Q Terwijl de hele wereld kerstmis viert, vinden drie adolescenten elkaar en hun identiteit in een afgelegen woning. De Chileense cineast Sebastian Lelio schetst de personages van NAVIDAD zo subtiel en liefdevol dat het louterend
ENTER THE VOID
26 | JULI-AUG 09 | FILMMAGIE #596
CANNES seksueel triootje waarmee dit coming of age-verhaal afsluit natuurlijk en onshockerend overkomt.
22 mei
C Het verhaal van ENTER THE VOID is eenvoudig: twee wezen, een junkiedealer en zijn strippende zus, vinden elkaar in Tokyo waar de jongeman in de toiletten van een bar door de politie wordt neergeschoten. Voor hij sterft, ziet Oscar (Nathaniel Brown), dankzij een drug, zijn leven de revue passeren waardoor hij er zin en een vervolg aan kan geven. De verdienste van Gaspar Noé (Irréversible) is dat hij deze trip op energieke wijze visualiseert. Via een subjectieve camera en een caleidoscopisch beeldenbombardement dat de grenzen van tijd en ruimte doorbreekt, maakt hij een letterlijk hallucinant psychedelisch melodrama. Niet iedereen zal kunnen genieten van de travelling van een verloren ziel boven een neonverlichte grootstad maar wie openstaat voor een portie psychedelica kan genieten van indrukwekkend visueel spektakel – opgedeeld in drie delen gelinkt aan drie vervormingen van de perceptie
– met een hoog spiritueel gehalte. Zelfs in niet-definitieve versie (daarom liet Noé de film in Cannes vertonen zonder generiek) is het een mokerslag die nazindert.
C “Ik ben op een leeftijd gekomen dat ik vind dat ik als actrice het moeilijkste eerst moet doen” vertelt de Japanse actrice Rinko Babel Kikuchi over haar moeilijke (seks)scènes. Behalve haar erotische fantasieën en de Japanse cultuur was vooral het unieke geluidsdecor van de stad Tokio voor de Spaanse Isabel Coixet inspiratiebron en belangrijkste attractiepool uit MAP OF THE SOUNDS OF TOKYO, een in oppervlakkigheid wegzwijmelend liefdesverhaal van een handelaar in Spaanse wijnen en een bloedmooie maar o zo fragiele werkster in een vismijn die (als wraakengel) een dubbelleven leidt. BC
Na zijn dramatische Don Quichotte-avontuur werd Terry Gilliam opnieuw geplaagd door het noodlot toen Heath Ledger overleed
tijdens de opnames van THE IMAGINARIUM OF DOCTOR PARNASSUS. Gelukkig bleken Johnny Depp, Jude Law én Colin Farrell bereid als eerbetoon aan Ledger zijn rol te spelen in de nog niet gedraaide scènes. Bovendien is dit een moreel sprookje (een professor is veroordeeld tot het eeuwige leven door een weddenschap met de duivel) waarin circusartiesten door een spiegel stappen en daarbij van uiterlijk veranderen. Daardoor werkt het ‘vier acteurs voor een rol’concept wel. Tenminste voor wie zich thuisvoelt in de barokke fantasiewereld van Gilliam. “Ik heb nooit een naturalistische film kunnen maken,” stelt de regisseur, “ik ben meer op mijn gemak met metaforen. Vele volwassenen willen dat kunst ernstig blijft. Kinderen kunnen mijn films makkelijker vatten. Dàt is mijn uitdaging: volwassenen doen denken zoals kinderen”.
23 mei
C De titel van het door Tsai Ming-liang geregisseerde en door het wereldvermaarde museum Louvre gesponsorde VISAGE verwijst
GOUDEN PALM VOOR MICHAEL HANEKE: ZESDE KEER GOEDE KEER Laten we wel wezen. Ook dit jaar is de
weten! Als iemand dat wist dan zou de wereld er
Gouden Palm – voor DAS WEISSE BAND van Mi-
niet uitzien zoals hij er nu uitziet… Als artiest stel ik
chael Haneke – dubbel en dik verdiend. Zijn kro-
vragen, maar poneer geen antwoorden. Antwoor-
niek over vreselijke gebeurtenissen in een protes-
den helpen ons niet verder, vragen kunnen zo nu
tants boerendorpje in het noorden van Duitsland
en dan nuttig zijn…”
anno 1913 – de feodale structuur houdt iedereen
En de vraag of hij er nooit aan heeft getwij-
in bedwang en een op straffe Gods terende re-
feld om de film in zwart-wit op te nemen be-
ligieuze gemeenschap is er alleen maar om nog
antwoordt Haneke met “alle beelden die we
meer strenge leefregels op te leggen – schetst de
kennen uit die tijd, het laatste deel van de
krijtlijnen tussen notabelen en gewone bewoners,
18de eeuw en de eerste helft van de 20ste, zijn
tussen ouders en kinderen. Zou een en ander vroeg
zwart-wit: films, foto’s, newsreels en kranten.
of laat kunnen ontsporen in extreem geweld? In
Ten tweede ben ik een fan van zwart-wit en
internationaal terrorisme? De Oostenrijkse cine-
grijp ik elke gelegenheid aan om in zwart-wit te draaien. Een derde reden is omdat het zwart-wit
ast, stilaan een expert in maatschappelijk geweld, vraagt het zich luidop af tijdens de persconferentie na de film: “Tien jaar geleden al ben
– zoals trouwens de vertelstem – het verhaal uit zijn realistische context haalt en
ik begonnen aan dit project. Het ging er mij om een verhaal te vertellen waarin jonge
voor een vervreemdingseffect zorgt”.
mensen, een groep kinderen in dit geval, de idealen die hen door een oudere generatie
Verrassend is de Gouden Palm voor Haneke (Funny Games, Caché) allerminst. Al dagen
werden gepredikt, verabsolutiert. Van het ogenblik dat men een ideaal of een principe
gonzen de geruchten. En de dag voor het bekend worden van het palmares, op zater-
als een absolute waarde aanziet, maakt men het onmenselijk. Dat is fundamenteel voor
dagavond, ontvangt Haneke namens de Fipresci-jury (de internationale filmkritiek) al de
elke vorm van terrorisme. Een van de titels die ik voor deze film in gedachten had was
hoogste onderscheiding. Even later gevolgd door een Speciale Vermelding van de door
‘La main droite de Dieu’ d.w.z. deze kinderen beschouwen zich als de rechterhand van
de Roemeense filmer Radu Mihaileanu voorgezeten Oecumenische jury, voor de 35ste
God. Elke wet en elk ideaal interpreteren en volgen zij letterlijk. Wie dat niet voor 100
keer in Cannes te gast, voor “een buitengewoon werk van een magnifieke cinematogra-
% doet, moet worden gestraft. Vervolgens eigenen zij zich het recht toe om te straffen.
fische en formele strengheid dat uitnodigt tot waakzaamheid voor de symptomen van
Elk terrorisme komt daaruit voort. Het is daarom ook dat ik zou willen dat men de film
ons innerlijk geweld dat de bedding graaft voor sociaal en politiek geweld”. Zo staat te
niet ziet als een film louter over het fascisme. Het is een film waaruit men zou kunnen
lezen in het juryrapport. Deze prijzen – Haneke komt ze zelf ophalen en zegt erg opge-
concluderen dat gelijk welk ideaal is geperverteerd van zodra men het als absoluut be-
togen te zijn – zijn al langer een graadmeter, om niet te zeggen trendsetter, voor wat de
schouwt. Als je DAS WEISSE BAND alleen maar ziet als een film over het fascisme – want
festivaljury zal beslissen. De apotheose moet dan nog komen. Een dag later mag hij als
het is een Duitse film – dan is het gemakkelijk voor toeschouwers uit andere landen om
laatste het podium op. “Mijn vrouw vraagt me soms: Ben je wel eens gelukkig? Nu, geluk
te zeggen: ‘O, een film over een Duits probleem’. Ik denk dat het gaat over een probleem
is een zeldzaam iets. Maar vanavond mag ik zeggen dat ik heel blij ben!” onthult Haneke.
dat iedereen aanbelangt!”. Een journaliste probeert “Hoe dan een evenwicht te vinden
Zijn tiende film, en de zesde waarmee hij Cannes ‘haalt’, is uiteindelijk de goede geble-
tussen een duidelijke visie van ideeën die naar het absolute leidt en de moeilijkheids-
ken. De lange en innige knuffel die hij daarna van juryvoorzitter Isabelle Huppert krijgt
graad van de realiteit vandaag, in de opvoeding en in het dagelijkse leven?”. Haneke, die
is er niet minder hartelijk om. (fs)
×
zijn armen ten hemel heft, antwoordt: “Vraag dat de goede God maar! Ik zou het niet
FILMMAGIE #596 | JULI-AUG 09 | 27
CANNES onder meer naar het engelengezicht van het Franse icoon, het topmodel Laetitia Casta die de mythe Salomé vertolkt in een film-in-de-film waarbij de problemen zich opstapelen. Filmproductrice Fanny Ardant moet rekening houden met een kwetsbare acteur (Lee Kang-Sheng),
met Jean-Pierre Léaud als Koning Herodos (en als zichzelf ) en het dartele hert Zizou. Tsai’s (aan zijn moeder opgedragen) sprookjesuniversum met leuke muziekdeuntjes en in een besneeuwd woud ronddansende nimfen, is bijzonder mooi om naar te kijken. Al geeft hij de kijker weinig
sleutels mee om een en ander te ontsluieren. De dromerige liefdesfilm, geboetseerd naar het boeddhistische gezegde ‘Bloemen in de spiegel, maan in het water’ (alles is maar illusie), moet het hebben van momenten en van sfeer, en wil vooral een hommage aan François Truffaut zijn. ×
VISAGE
Cannes '09 PALMARES GOUDEN PALM: DAS WEISSE BAND van Michael Haneke GROTE PRIJS: UN PROPHÈTE van Jacques Audiard SPECIALE PRIJS VOOR ZIJN HELE CARRIÈRE EN ZIJN UITZONDERLIJKE BIJDRAGE AAN DE GESCHIEDENIS VAN DE CINEMA: Alain Resnais BESTE REGIE: Brillante Mendoza voor KINATAY BESTE VROUWELIJKE VERTOLKING: Charlotte Gainsbourg in ANTICHRIST van Lars von Trier BESTE MANNELIJKE VERTOLKING: Christoph Waltz in INGLOURIOUS BASTERDS van Quentin Tarantino BESTE SCENARIO: Mei Feng voor SPRING FEVER PRIJS VAN DE JURY EX AEQUO: FISH TANK van Andrea Arnold en THIRST van Park Chan-wook PRIX VULCAIN DE L’ARTISTE-TECHNICIEN: Aitor Berenguer (geluidsmix) in MAP OF THE SOUNDS OF TOKYO van Isabel Coixet CAMÉRA D’OR: SAMSON AND DELILAH van Warwick Thornton SPECIALE VERMELDING: AJAMI van Scardar Copti & Yaron Shani GOUDEN PALM KORTFILM: ARENA van João Salaviza SPECIALE VERMELDING: THE SIX DOLLAR FIFTY MAN van Mark Albiston & Louis Sutherland
28 | JULI-AUG 09 | FILMMAGIE #596
PRIJS VAN DE INTERNATIONALE FILMKRITIEK (FIPRESCI): DAS WEISSE BAND (Officiële Selectie), POLITIST, ADJECTIV (Un Certain Regard), AMREEKA van Cherien Dabis (Quinzaine des Réalisateurs) PRIJS VAN DE OECUMENISCHE JURY: LOOKING FOR ERIC van Ken Loach SPECIALE VERMELDING: DAS WEISSE BAND
GRAND PRIX DE LA SEMAINE DE LA CRITIQUE: ADIEU GARY van Nassim Amaouche PRIX SACD: LOST PERSONS AREA van Caroline Strubbe STEUN ACID/CCAS: WHISPER WITH THE WIND van Shahram Alidi PRIX DÉCOUVERTE KODAK: LOGORAMA van François Alaux, Hervé de Crécy & Ludovic Houplain
PRIX UN CERTAIN REGARD: DOGTOOTH van Yorgos Lanthimos PRIJS VAN DE JURY: POLITIST, ADJECTIV van Corneliu Porumboiu PRIX SPECIAL: NO ONE KNOWS ABOUT PERSIAN CATS van Bahman Ghobadi en LE PÈRE DE MES ENFANTS van Mia Hansen-Love PRIX DE L’EDUCATION NATIONALE: DAS WEISSE BAND QUINZAINE DES RÉALISATEURS PRIX REGARDS JEUNES & PRIX SACD: J’AI TUÉ MA MÈRE van Xavier Dolan SPECIALE VERMELDING CICAE: DE HELAASHEID DER DINGEN van Felix Van Groeningen LABEL EUROPA CINEMAS: LA PIVELLINA van Tizza Covi & Rainer Frimmel
Worden nog in België uitgebracht: À L’ORIGINE, ALTIPLANO, ANTICHRIST, DRAG ME TO HELL, ENTER THE VOID, FISH TANK, DE HELAASHEID DER DINGEN, HUMPDAY, I LOVE YOU PHILLIP MORRIS, THE IMAGINARIUM OF DOCTOR PARNASSUS, INGLOURIOUS BASTERDS, J’AI TUÉ MA MÈRE, LOOKING FOR ERIC, LOST PERSONS AREA, NO ONE KNOWS ABOUT PERSIAN CATS, UN PROPHÈTE, UP, SPRING FEVER, TALES FROM THE GOLDEN AGE, THE TIME THAT REMAINS, VENGEANCE, VINCERE, VISAGE, DAS WEISSE BAND
