QUO fadis GGD Fryslân Politie Fryslân Verslavingszorg Noord Nederland
Cannabis feitenblad genotmiddelen Nummer 7 – november 2006
Het Feitenblad genotmiddelen wordt uitgegeven door de leden van Quo Fadis. Quo Fadis is een samenwerkingsverband tussen GGD Fryslân, Politie Fryslân en Verslavingszorg Noord Nederland (VNN). Quo Fadis heeft als taak gegevens over genotmiddelen in de provincie Fryslân bijeen te brengen en u op de hoogte te stellen van actuele ontwikkelingen hierin. Dit Feitenblad gaat over het genotmiddel cannabis en is gebaseerd op diverse informatiebronnen.
Wat is het? Cannabis Sativa is een plant, waarvan de psychoactieve stoffen cannabis worden genoemd. Er zijn mannelijke en vrouwelijke planten. Alleen de vrouwelijke planten bevatten de werkzame stof THC. De gedroogde bloemen, stengels of bladeren staan bekend als wiet (marihuana of weed). Een tweede product is hasj (stuff). Dit bestaat uit blokken geperste hars, dat de bladeren en bloemen afscheiden.
Hoe wordt het gebruikt? Cannabis Straattaal: Hoofdeffect: Afhankelijkheid: Tolerantie:
Werkzame stof: Uiterlijk:
Prijs:
Hasj, wiet, stickie, joint, blowtje Waarnemingsveranderend. Geestelijk, bij intensief gebruik. Bij intensief gebruik. Er is meer nodig om het effect te voelen. Om langer en vaker stoned te zijn moet men per keer veel gebruiken. 9-TetraHydroCannabinol (THC) Plant, gedroogde bloemtoppen of geperste hars. Varieert van 5 tot 10 euro per gram.
Cannabis wordt meestal gerookt, vermengd met tabak in een joint of stickie of puur in een pijpje of waterpijp. Cannabis kan ook gegeten worden. Spacecake, cannabisbonbons of cannabismuffins zijn producten waarin cannabis verwerkt is. In bepaalde Friese coffeeshops worden zelfs Fryske dûmkes met cannabis verkocht. Soms zet men thee van cannabis. Een methode om te roken zonder de schadelijke teer te inhaleren is het inhaleren van verdampte cannabis met behulp van een zogenaamde vaporizer.
Wie gebruiken het?
Wat zijn de risico’s?
Cannabis is een recreatieve drug die gebruikt wordt in thuissituaties, op straat en, hoewel het geen specifieke uitgaansdrug is, in het uitgaanscircuit. Meer mannen dan vrouwen gebruiken cannabis. Het grootste aantal cannabisgebruikers bevindt zich in de leeftijdsgroep tussen 20 en 24 jaar. Consumptie van cannabis komt meer voor in steden dan op het platteland. Cannabisgebruik komt aanzienlijk meer voor bij bepaalde groepen. Zo is 52% van de daken thuislozen actueel cannabisgebruiker. Mensen met een specifieke stemmings-, angst-, of alcoholstoornis gebruiken vaker cannabis dan mensen zonder deze stoornissen.
Omdat cannabis in Nederland overwegend wordt gerookt, is het grootste risico schade aan de luchtwegen en longen. Rook van cannabis bevat in doorsnee meer kankerverwekkende stoffen dan rook van tabak. De risico’s van cannabis en tabak tellen bij elkaar op als de gebruiker de cannabis, vermengd met tabak, rookt. Iemand die drie à vier joints per dag rookt, loopt een even grote kans om chronische bronchitis te ontwikkelen als iemand die meer dan twintig sigaretten per dag rookt. Diezelfde cannabisgebruiker loopt echter minder risico om astma of longemfyseem te ontwikkelen dan de sigarettenroker.
Wat zijn de effecten? De kracht van het effect hangt af van de dosis, de wijze van inname, de persoonlijke omstandigheden en verwachtingen van de gebruiker. Psychisch • eufore stemming ‘high’: alles is te gek • versterking van zintuiglijke prikkels • introvert gedrag • vergeetachtig bij praten • honger: ‘vreetkick’ • lachen giechelbuien: ‘lachkick’ • onderschatting van de lichamelijke prestaties • lacunes in korte termijn geheugen • onverschillig, passief, desinteresse Lichamelijk • draaierig, licht duizelig, oorsuizing • zware benen en armen: ‘stoned’ • rillerig, beverig, koude neuspunt en vingers • droge mond en keel, pijn in de borst, dorst • rode ogen, trillen van handen of van de tong • hartkloppingen; versnelling van de hartslag bij beginnende gebruikers, bij ervaren gebruikers treedt tolerantie op. • lichtschuw, echter geen pupilverwijding
Tot nog toe werd er geen causaal verband aangetoond tussen cannabis roken en longkanker. Het roken van cannabis is sinds relatief korte tijd verspreid in West-Europa. Er kan geen link worden aangetoond tussen cannabis en longkanker. Wel blijken cannabisrokers vatbaarder te zijn voor longinfecties. Door extrapolatie van onderzoek over het roken van tabak naar het roken van cannabis, kan men verwachten dat wanneer iemand gedurende een beperkte periode bij gelegenheid cannabis rookt, dit geen verhoogd risico op longkanker met zich meebrengt. Cannabis heeft een negatieve invloed op geheugen, concentratie en leerprestaties. Bij gebruik van cannabis in negatieve stemming is er kans op angst- en paniekaanvallen (flippen). Momenteel is er een discussie gaande over de relatie tussen cannabisgebruik en het ontstaan van psychische stoornissen, met name schizofrenie. Het gebruik van cannabis kan psychotische verschijnselen veroorzaken.
jongeren dat in 2004 cannabis gebruikt (heeft), is afgenomen ten opzichte van 1998. In Nederland stabiliseert het aantal cannabisgebruikers onder jongeren zich de laatste jaren.
Combinatie met andere middelen Combineren van middelen brengt sowieso meer risico met zich mee. Het effect van verschillende middelen wordt hierdoor onvoorspelbaar. Cannabis wordt nogal eens gecombineerd met alcohol. Jongeren praten dan over ‘stronken’ worden (stoned en dronken). Misselijk-heid is hiervan nogal eens het gevolg. Cannabis wordt soms gebruikt als downer om beter te kunnen slapen na amfetamine-, XTC- of cocaïnegebruik.
Het profiel van cannabisverslaafden in de hulpverlening en trends in hun zorggebruik Cannabisverslaafden die bij Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) hulp zoeken, hebben een gemiddelde leeftijd van 30 jaar. Personen die cannabis als hoofdmiddel gebruiken (primaire cannabis-verslaving) zijn gemiddeld 26 jaar. Een vijfde deel van de cannabisverslaafden is vrouw en een zelfde deel heeft een baan. Een vijfde deel wordt klinisch behandeld.
Cannabis als medicijn Sinds september 2003 kan medicinale cannabis op recept verstrekt worden bij de ziektes multiple sclerose, kanker, hiv en aids, chronische zenuwpijn en bij het syndroom van Gilles de la Tourette. Het gaat hierbij niet om genezing van de genoemde ziektes door cannabis, maar om vermindering van klachten.
Het aantal personen in Noord Nederland dat vanwege een primaire cannabisverslaving hulp zoekt bij VNN is in 2005 met bijna de helft toegenomen ten opzichte van 2003 (figuur 1). In 2005 was het aantal personen waarvan het primaire middel niet is geregistreerd (13%) groter dan in 2003 en 2004 (1%), waardoor de toename in 2005 nog groter zal zijn.
Cannabis en de wet Cannabis is een softdrug, dat op lijst II staat van de opiumwet. Cannabis mag verkocht worden in coffeeshops die voldoen aan een de AHOJG-criteria.
Figuur 1. Personen met een primaire cannabisverslaving die in 2003, 2004 en 2005 hulp zochten bij VNN naar provincie in absolute aantallen.
AHOJG-criteria voor coffeeshops Geen Affichering (reclame), geen Harddrugs verkopen, geen Overlast veroorzaken, geen toegang voor Jeugdigen (onder 18 jaar) en geen verkoop van Grote hoeveelheden. De maximale handelsvoorraad is 500 gram, maar gemeenten kunnen een lager maximum vaststellen. Het bezit of kweken van cannabis is strafbaar. In Nederland wordt het kweken van maximaal vier cannabisplanten voor eigen gebruik gedoogd, alsmede het in bezit hebben van maximaal 5 gram cannabis.
Cannabisgebruik onder Friese jongeren 16% van de Friese jongens en 11% van de Friese meisjes van 13 tot 18 jaar heeft in 2004 ooit cannabis gebruikt. In Nederland is dit iets hoger, namelijk 20% voor de jongens en 17% voor de meisjes. Het percentage jongeren dat ooit cannabis heeft gebruikt, neemt toe met de leeftijd. Bijna 10% van de jongens en 5% van de meisjes is actueel cannabisgebruiker, met een gemiddelde van 2 keer per maand. Uit vergelijkbaar Fries onderzoek in 1998 blijkt dat het percentage
500 400
Friesland
300
Groningen
200
Drenthe
100
totaal
0 2003
2004
2005
Ook in Friesland is in 2005 de omvang van het aantal primaire cannabisverslaafden bijna verdubbeld ten opzichte van 2003. Deze toename was procentueel groter dan de toename in Groningen en Drenthe. De toename van het aantal primaire cannabisverslaafden in Friesland, is vooral terug te vinden in de volgende gemeenten: Leeuwarden (21 in 2003; 42 in 2005), Smallingerland (6 in 2003; 21 in 2005), Heerenveen (8 in 2003; 11 in 2005), Opsterland (2 in 2003; 9 in 2005), Skarsterlân (0 in 2003; 5 in 2005), Bolsward (1 in 2003; 4 in 2005).
Het totaal aantal cannabisverslaafden (hoofdmiddel of bijmiddel) in Noord Nederland, dat hulp zoekt bij VNN, was in 2005 904 personen. Dit aantal wijkt niet erg af van de jaren daarvoor (zie figuur 2). In tegenstelling tot de toename in omvang van de primaire cannabisverslaafden in Friesland, is de omvang van alle cannabisverslaafden in Friesland over de jaren 2003-2005 stabiel. Ook in Groningen en Drenthe is een stabiel totaal aantal cannabisverslaafden over de jaren 2003-2005.
Figuur 2. Alle personen met een cannabisverslaving, die in 2003, 2004 en 2005 hulp zochten bij VNN naar provincie in absolute aantallen.
•
door de hoge winstmarge op hennep neemt het aantal thuiskwekerijen toe. naar aanleiding van meldingen over het illegaal aftappen van stroom, storingen en brand wordt ook gekeken naar de mogelijke aanwezigheid van een hennepkwekerij.
•
Naast de toename van het aantal opgerolde hennep-kwekerijen, nemen ook de meldingen over de handel in softdrugs, het vervaardigen van softdrugs en het bezit van softdrugs toe ten opzichte van 2005 (figuur 3).
Figuur 3. 8-maandscijfers Politie Fryslân in 2005 en 2006 ten aanzien van meldingen handel, vervaardigen en bezit van softdrugs. 1 50
1000
2005
1 00
800
Friesland
600
Groningen
400
Drenthe
200
totaal
2006
50 0 handel e.d. sof tdrugs
verv aardigen bezit sof tdrugs softdrugs
0 2003
2004
2005
Hennep in Fryslân Het aantal opgerolde hennepkwekerijen door de politie in de provincie Fryslân stijgt. In de eerste acht maanden van 2006 zijn er 84 opgerold. In 2005 waren dit nog 50. Er bestaat een sterk vermoeden dat de stijging gerelateerd is aan de volgende ontwikkelingen: • toename van risicospreiding hennepkwekerijen; waar voorheen 1 grote hennepplantage werd ingericht, worden steeds vaker meerdere kleine kwekerijen ingericht. Hierdoor worden bij aanhouden van een verdachte, niet 1, maar meerdere kwekerijen opgerold. • elke melding van een hennepkwekerij wordt direct in behandeling genomen. Soms wordt bij een clustering van meldingen een project opgezet en uitgevoerd. • Meld Misdaad Anoniem; deze mogelijkheid om misdaad telefonisch anoniem te melden kan de melder overhalen om signalen af te geven. • convenant Politie/Essent/Omrin; alle betrokken partijen worden geactiveerd bij signalen van een hennepkwekerij. Hierdoor wordt snel, efficiënt en effectief samengewerkt.
Conclusies • • • • • • •
Cannabis is een softdrug. Het bezit of kweken wordt in beperkte mate gedroogd. Cannabis wordt meestal gerookt, puur of vermengd met tabak. Meer mannen dan vrouwen gebruiken cannabis. De grootste groep gebruikers is tussen de 20 en 24 jaar oud. Het grootste risico van cannabis roken is schade aan de luchtwegen en longen. Cannabis heeft een negatieve invloed op geheugen, concentratie en leerprestatie. Cannabis mag alleen verkocht worden in coffeeshops die voldoen aan de AHOJG criteria. 10% van de Friese jongens en 5% van de Friese meisjes gebruikt regelmatig cannabis.
Informatiebronnen: 1. Drugs Informatie en Monitoring Systeem; Dims-abc middelen, Trimbos-instituut 2. Van alcohol tot XTC actuele basisinformatie; De Grift 3. internet: www.drugsinfoteam.nl ; www.unitydrugs.nl; www.gezondheid.be 4. Epen, H. van; Drugsverslaving en alcoholisme; Bohn Stafleu van Loghum; 2002 5. Registratiegegevens Addictis/Zorgas/User; Verslavingszorg Noord-Nederland 6. GGD Fryslân; Gezondheid in Friesland januari 2004 7. Politie Fryslân; Registratiegegevens 20052006.
Colofon
Dit feitenblad is samengesteld door QUO fadis*:
GGD Fryslân Bert Soenveld 088 – 22 99 222 b.soenveld@ggdfryslân.nl Markwin Jetzes 088 – 22 99 222 m.jetzes@ggdfryslân.nl www.ggdfryslân.nl
Verslavingszorg Noord Nederland Frank Brook 050 – 3 648 900
[email protected] Marcel Seuninga 058 – 2 847 647
[email protected] www.vnn.nl
Politie Fryslân Kees ten Cate 06 - 54351223
[email protected] www.politie.nl © Quo Fadis, Overname met bronvermelding toegestaan
*Qua Uitvoering Onderzoeksmatig Fries Alcohol en Drugs Informatiesysteem.
