Consumentenplatform Waddenveren West Rederij Doeksen T.a.v. de heer P. Melles Waddenpromenade 5 8861 NT Harlingen
A goordijk 4, 7275 ca gelselaar M 06-29 43 79 20 E
[email protected]
plaats en datum: Leeuwarden, 21 juli 2014 onderwerp: Reactie op vervoerplan 2015 kenmerk: CWW 01-2014
Geachte heer Melles, Met deze brief reageert het Consumentenplatform Waddenveren West op het vervoerplan 2015 van de TSM. Het consumentenplatform gaat in grote lijnen akkoord met het door TSM voorgestelde vervoerplan. Op een aantal punten uit het vervoerplan wijkt de visie van het consumentenplatform af of vraagt het platform om een nadere toelichting. De reactie van het platform is gebaseerd op de punten die tijdens het overleg op 27 juni aan de orde zijn geweest en op de commentaren die schriftelijk zijn ingediend. Voor deze reactie is de hoofdstukindeling van het vervoerplan aangehouden en wordt zo veel mogelijk verwezen naar de pagina's uit dit plan. I. Een visie op de ontwikkeling van de vervoervraag en het vervoeraanbod in de komende vijf jaar. [blz.9] Bij 'Bedreigingen' zou nog vermeld moeten worden: De anti-eiland houding van de Gemeente Harlingen wordt een steeds groter probleem. Op dit moment uit zich dat bijvoorbeeld in de steeds duurdere voorzieningen voor parkeren en de toenemende beperkingen voor gasten om hun auto ergens kosteloos te kunnen stallen gedurende langere verblijven op het eiland. De te hoge kosten voor toegang tot de eilanden (parkeren, veerboot) Te weinig differentiatie in de tarieven voor het parkeren en voor de veerboot [blz.10] “Het gemiddelde inkomen op de eilanden behoort tot de hoogste van Nederland”. Gemiddeld is dit misschien waar, maar van belang is ook de verhouding tussen de hoge en lage inkomens. Een relatief kleine groep ondernemers heeft veel inkomen, terwijl een grote groep eilander(werknemer)s met meerdere kleine baantjes probeert te overleven. Er wordt de suggestie gewekt dat de eilanders relatief meer te besteden hebben. In sectoren zoals de horeca en de installatietechniek werken veel mensen tegen lage lonen. Ook door de combinatie met de dure woningmarkt is het niet zo dat eilanders per definitie meer te besteden hebben. Het consumentenplatform adviseert het gemiddeld inkomen niet als uitgangspunt in het vervoerplan mee te nemen, of anders meer te nuanceren.
1
[blz.10] Stijging van het aantal gasten: Bij de logiesverstrekkers bestaat het beeld dat er, ondanks een mogelijke stijging van het aantal gasten, juist minder overnachtingen zijn geboekt. De toename van het aantal gasten betreft hoofdzakelijk dagjesmensen. Het grote aantal dagjesmensen is mogelijk een gevolg geweest van de goedkope tarieven. Vooral in de verblijfsmarkt voor de gezinnen is een daling te zien. Door een kortere verblijfsduur en door grotere groepen in het voor- en naseizoen kan het aantal reisbewegingen wel toegenomen zijn, maar het wegblijven van gezinnen in de vakantieperiode is een zorgelijke ontwikkeling. De gemiddelde verblijfsduur op de eilanden neemt af, terwijl de economie op de eilanden juist gebaat is bij gasten die langer blijven. De grote concurrentie van andere vakantiebestemmingengebieden, zowel in Nederland als in het buitenland, maken Terschelling voor de doelgroep gezinnen minder interessant. Er zijn verhuurders die tot ver in juli nog ruimte beschikbaar hebben en na half augustus ook al weer. II. Een visie op en op de reizigers gerichte dienstverlening... III. Een vertaalslag van de visies, bedoeld onder I en II... [blz.15] De installatie van de Raad van Advies is cruciaal . De eilanders zijn volledig afhankelijk van de rederij om op het eiland te komen en voor bijna 100% afhankelijk van het toerisme als bron van inkomsten, waarvoor de rederij ook een essentiële schakel vormt. Het is daarom erg belangrijk dat de eilanders mee kunnen beslissen over de inrichting van de veerdienst. De Raad van Advies is daarvoor het overeengekomen instrument en heeft als doel de eilanders meer zeggenschap te geven in de dienstverlening van de rederij. [blz.16] Het consumentenplatform adviseert om voor de start van fase 2 van het Vlootplan onderzoek te doen naar de ideale dienstregeling. Dit zou de keuzes voor de nieuwe vloot kunnen beïnvloeden. [blz.16] Lichtgewicht autocatamarans op LNG: Het consumentenplatform staat in beginsel positief ten aanzien van duurzame innovaties, maar wil meer helderheid over de sterke kostenverhoging die hieraan verbonden is. Gaat het hier om investeringskosten of om de exploitatiekosten? Als de exploitatie significant duurder wordt, adviseert het consumentenplatform de innovaties niet te doen. Als de veerdiensten groen zijn, maar te duur voor de markt, heeft dat zijn weerslag op de tarieven en op de economie van het eiland. [blz-18] De tabel geeft een vergelijking van de tarieven per kilometer , een benchmark voor de autoveertarieven. Naast dit relatieve bedrag per kilometer is ook het absolute bedrag voor de gast van belang. Het moet betaalbaar zijn om naar Terschelling of Vlieland te komen. Dat is voor de eilanders een punt van zorg. De prijs van het bootkaartje vormt een drempel voor gasten. Een vakantie op Vlieland of Terschelling begint vanaf het moment dat de gast de boot op stapt, maar dat geldt ook voor een 'Schiermonnikoogvakantie', met een veel kortere reisafstand. Mogelijk willen mensen voor hun primaire (zomer)vakantie nog wel zoveel geld uitgeven om naar Vlieland of Terschelling te gaan, maar voor de extra weekendjes in het voor-, na- of winterseizoen worden de tarieven steeds meer een blokkade. De eilanden
2
moeten dan concurreren met andere vakantiebestemmingen. Dit zou pleiten voor seizoentariefdifferentiatie. TSM stelt dat de verliezen van de afgelopen jaren goed gemaakt moeten worden met een tariefverhogingen voor eilanders en gasten in de komende jaren. Een tariefverhoging van het bootkaartje kan leiden tot vraaguitval. Het kan voor gasten een reden zijn om niet voor Terschelling of Vlieland te kiezen. De logiesverstrekkers merken juist dat ze scherp moeten zijn met hun prijzen. De hedendaagse gast is goed geïnformeerd en vergelijkt de prijzen. Terschelling en Vlieland moeten daarom concurreren met andere reisbestemmingen. De recreatie staat overal onder druk en de prijzen zijn scherp. Een benchmark voor het veertarief per kilometer zegt iets over de tarieven van TSM in relatie tot andere veren, maar houdt geen rekening met de ontwikkelingen in de reisbranche. Vliegvakanties naar allerlei popul aire bestemmingen zijn soms erg goedkoop. Het platform adviseert ook hiermee rekening te houden. Voor de eilanders geldt dat zij volledig zijn aangewezen op de veerdienst. De kortingen op de eilander auto’s doordeweeks in de winterperiode heeft aangetoond dat veel meer eilanders zijn gaan reizen met hun auto. Een lager tarief genereert meer reizigers en is beter voor de participatie van de eilanders aan het maatschappelijk leven op de vaste wal en beter voor de economie op het eiland. [blz.20] Voor gasten die langer op het eiland verblijven, zoals veel kampeerders, is een goede aansluiting op het openbaar vervoer de laatste tijd veel belangrijker geworden. Het toenemende gebruik van het openbaar vervoer is mede een gevolg van de zeer onvriendelijke houding van de gemeente Harlingen t.a.v. auto's van gasten. Het consumentenplatform is een voorstander van het gebruik van het openbaar vervoer, maar geen tegenstander van het autoverkeer. Voor de economie op de eilanden is het belangrijk dat ook de mensen die met de auto komen een betaalbare vakantie kunnen hebben. De hoge parkeertarieven in Harlingen maken dit onmogelijk en leiden tot ontmoediging en vraaguitval van de autotoeristen. TSM is ook een Harlinger bedrijf. Het consumentenplatform adviseert TSM vanuit die positie te trachten invloed uit te oefenen op de gemeente Harlingen. Een eigen parkeergelegenheid (zoals Wagenborg heeft op Holwerd en Lauwersoog) zou mogelijk een onderhandelingspunt met de gemeente Harlingen kunnen zijn. Of een initiatief dat in gezamenlijkheid met de eilander ondernemers of met de eilander gemeentes wordt opgepakt. Het consumentenplatform verneemt graag wat de verhoudingen is tussen gasten die naar Harlingen komen met de auto en met het openbaar vervoer, en of hier nog een seizoeneffect in is. [blz.21] De rederij stelt voor om vaste aankomsttijden te introduceren. Het consumentenplatform is positief over dit voornemen. Het onderwerp is echter niet nieuw, in het klantenpanel zijn de vaste aankomsttijden al vaker aan de orde geweest. Het realiseren daarvan bleek in de praktijk niet altijd succesvol. Het consumentenplatform verneemt daarom graag welke concrete maatregelen er voor zorg dragen dat dit nu wel lukt. [blz.21] De locatie van de priority lane is onhandig (achteraan), waardoor deze niet als zodanig werkt (als het druk is staan er veel mensen in de rij die de toegang tot
3
de priority lane blokkeren). Mede omdat de vingerscan zo traag is, is het vaak veel sneller om via de medewerker van Doeksen aan boord te gaan. Dit is tegenstrijdig met het doel van de priority lane. [blz.30] In het vervoerplan geeft TSM aan te streven naar een full service online boekingsplatform als portal voor de Wadden. Een consequentie hiervan kan zijn dat TSM daarmee een rechtstreekse concurrent wordt van de VVV en van veel eilander ondernemers. Het consumentenplatform adviseert deze partijen in ieder geval te betrekken in de ontwikkeling van het boekingsplatform. [blz.30] 'TSM stelt hoge eisen aan de kwaliteit van de horecaproducten.' Afgezien van de kwaliteit beveelt het consumentenplatform aan ook aandacht te besteden aan de variatie van het aanbod in de tijd, bijvoorbeeld als aanvulling op het basisassortiment. [blz.31] De kapitein is verantwoordelijk voor wat er op het schip gebeurt, maar de primaire contactfunctie voor de gasten op het schip wordt verzorgt door een externe partij (de horeca). Dat lijkt onlogisch, de reizigers nemen in de basis een dienst af van TSM. Op treinen is het eerste aanspreekpunt voor reizigers een conducteur of een steward, in dienst van het vervoerbedrijf.
IV. De dienstregeling, voornemens en wijzigingen V. Aansluiting op de ov-keten [blz.34] 1.4 SD H-T-V 17:15 wordt H-T-V 17:25. In de winterdienstregeling gaat de laatste boot van Harlingen naar Vlieland om 17:25. Dit is te vroeg. Als iemand een vergadering of cursus heeft buiten Harlingen dan is deze boot vaak niet te halen. Je mist dan je boot en je moet bovendien extra kosten maken voor een overnachting op de wal. Het verdient de voorkeur om deze boot tussen 18:00 en 19:00 te laten vertrekken, liefst zo dicht mogelijk tegen 19:00 aan. [blz.35] punt 1.5 en 1.8 SD V-H 18:50 wordt 18:55. De reistijd is 45 minuten, de aankomst om 19:40 sluit aan op het vertrek van de trein om 19:50, maar niet op de bussen om 19:40 en 19:41 zoals onterecht in het vervoerplan vermeld wordt. [blz.35] 1.7 2 typefouten: 113:30 moet zijn 13:30 en autoveerdienst H-V 14:15 moet zijn 14:25. De mensen op Terschelling zouden graag zien dat de zomerdienstregeling ingaat met de start van het drukke seizoen in april, bij de Fjoertoer, en pas eindigt na de Bereloop, het eerste weekend van november. Nu wordt die periode ingevuld met allerlei extra afvaarten. Het voorstel is om de dienstregeling over deze periode consequent door te laten lopen. Er is bij de aankomst op de veerhaven op Terschelling tussen 12 en 14 uur een piekmoment van aankomende en vertrekkende reizigers en hun bagage. De huurders van vakantiehuisjes willen op wisseldagen vaak later uit hun vakantiehuis vertrekken dan is afgesproken, om zo een betere aansluiting op de boot te hebben. Arriverende huurders willen vaak eerder de huisjes betrekken dan is afgesproken, omdat de boot eerder aankomt. Een aankomst om 14.30 zou voor de huurders van de vakantiehuisjes een betere aansluiting geven op het moment dat ze het huisje
4
kunnen betrekken. De vertrekkende huurders zouden beter om 10 uur een boot kunnen hebben. Bij een later vertrek van de snelboot uit Harlingen en een eerder vertrek van Terschelling wordt de tijd die werklui en dagjesmensen op Terschelling door kunnen brengen erg kort. Het voorstel is om de snelboot juist eerder uit Harlingen te laten vertrekken op de maandag, om 7:45 uur in plaats van om 8:15. En de afvaart van Harlingen van 17:15 wordt 17:25 uur. De afvaart van Terschelling van 16.15 kan dan mogelijk ook 10 minuten later. Dat geeft weer wat meer tijd. Auto mee vanaf het eiland Indien je vanuit Terschelling in de winter op zondag een dagje met de auto naar de vaste wal wilt of moet, moet de auto al op zaterdag met de boot van 12:30 naar de overkant, terwijl je als eilander op zondagmorgen pas om 10:30 in de auto kunt zitten. Het voorstel vanuit Terschelling is daarom om op zondagen een vroege boot in te leggen. Vaartijd De hedendaagse gast boekt een kortere verblijfsduur dan enkele jaren geleden. De trend is dat mensen zo veel mogelijk willen doen in een zo kort mogelijke tijd. Een lange vaartijd past daar niet in, hoewel de vaartocht vaak wel als belevenis wordt ervaren. Ook de eilanders hebben behoefte aan een snelle verbinding met de vaste wal. Zowel vanuit Vlieland als Terschelling is de wens dat er in het vervoerplan een maximum wordt gesteld aan de vaartijd. Ook omdat TSM in het verleden heeft aangegeven de vaartijd te willen verlengen om kosten te besparen. Een overtocht met de autoveerdienst zou niet langer mogen duren dan 1:30 uur. V. De tarieven en voornemens voor wijzigingen in de tariefstructuur voor 2015. Tarieven Geen toeslag op basisdienst naar Vlieland. De basisdienstregeling om Vlieland bereikbaar te houden is 3 boten per dag van en naar het eiland. Als de rederij ervoor kiest om de basisdienstregeling in te vullen met een bepaald type schip mag dat geen effect hebben op de kosten van de bereikbaarheid van Vlieland. Snelboot is geen sneldienst. Het consumentenplatform vindt het in de basis terecht dat er een toeslag wordt berekend als er sprake is van een betere dienstverlening. Voor de sneldienst naar Vlieland via Terschelling duurt de overtocht echter langer dan de overtocht met de reguliere boot. Bovendien zijn er op deze snelle boten geen horecafaciliteiten aan boord. De reistijd is langer en het comfortniveau is lager dan bij de reguliere dienst. Het consumentenplatform adviseert daarom geen toeslag te hanteren op het tarief van deze veerdienst. Dit geldt zowel voor eilanders als voor gasten. Eilandertarief voor fietsen. Vooral oudere eilanders hebben de wens om hun eigen fiets (elektrisch, lage instap, fietstas, etc.) mee aan boord te kunnen nemen voor dokter-, familie- en winkelbezoek in Harlingen. Het consumentenplatform adviseert een speciaal tarief in te voeren voor het meenemen van de fiets voor de bewoners van het eiland. Het consumentenplatform onderkent de mogelijke fraudegevoeligheid van een dergelijke tariefmaatregel, maar stelt voor om bij wijze van een pilot te onderzoeken of een
5
speciaal tarief voor eilander fietsen haalbaar en werkbaar is en gaat graag met u in overleg over de nadere uitwerking. Tariefdifferentiatie Algemeen Het platform onderkent dat differentiatie van de tarieven een middel kan zijn om meer reizigers te trekken op specifieke afvaarten of in specifieke periodes. Het verlagen van de tarieven om dit doel te bereiken levert bij de platformleden natuurlijk geen bezwaar op. Ter compensatie stelt u echter voor om op andere tijden de tarieven iets te verhogen. Dat laatste is omwille van de toch al slechte concurrentiepositie van de eilanden niet wenselijk. Het platform adviseert ter compensatie eerst te kijken naar een mogelijke kostenreductie elders in het bedrijf. Dagtariefdifferentiatie Tariefdifferentiatie kan op veel manieren worden toegepast (tijdstip, seizoen, doelgroep, modaliteit etc.) maar moet beantwoorden aan het doel waarvoor het is ingesteld. In uw voorstel wilt u differentiëren met de tarieven in het zomerseizoen 2015 voor de verschillende afvaarten op de dag om een betere spreiding van passagiers en auto's over de verschillende afvaarten te krijgen. Ook verwacht u meer reizigersgroei te genereren door de maatregel. Het tarief voor de eerste boot vanaf het eiland en de laatste boot naar het eiland wordt met 20% verlaagd. Ter compensatie wilt u de andere afvaarten iets duurder maken. Vanuit Vlieland is de verwachting dat deze tariefdifferentiatie 2 effecten kan hebben: a) reizigers kiezen voor een andere afvaart omdat die goedkoper is, b) reizigers komen naar Vlieland of Terschelling omdat de kosten laag zijn vergeleken met andere bestemmingen. Eilanders hebben geen alternatief voor de veerdienst. Als ze naar de wal moeten gaan ze. Mede door de geringe korting (in absolute termen) is een gedragsverandering door tariefdifferentiatie waarschijnlijk niet te verwachten. De hoogte van het tarief is niet het enige motief voor reizigers om te kiezen voor een bepaalde afvaart. Een korting van 20% is aantrekkelijk, maar andere argumenten zullen vaak doorslaggevender zijn voor het kiezen van een bepaalde afvaart ('hoe laat kan ik er zijn na mijn werk/school'). Als er al een effect is zal dit hoogstens een verschuiving van afvaart zijn (effect a), en waarschijnlijk niet van een betere concurrentie met andere bestemmingen (effect b). Deze vorm van differentiatie is niet interessant voor dagtoeristen. Er is ook een risico dat het verhogen van de tarieven op drukke afvaarten zal leiden tot vraaguitval. Mensen plannen hun overtocht op het voor hen meest praktische tijdstip. Dat is voor veel mensen dezelfde afvaart. Als juist deze afvaart duurder wordt is er een kans op meer spreiding van de reizigers, maar ook op vraaguitval. Ook voor eilanders is differentiatie van dagtarieven niet handig. Als je klaar bent met je werk of school dan wil je naar huis. En ook omgekeerd, als je ’s middags pas hoeft te werken ga je niet al met een vroege boot naar de vaste wal. Vanuit Vlieland is men voor een experiment met tariefdifferentiatie, maar verwacht men meer effect van weektariefdifferentiatie en van seizoentariefdifferentiatie.
6
Voorstel: Weektariefdifferentiatie Hierbij worden afvaarten op bepaalde dagen van de week goedkoper. Bijvoorbeeld op dinsdag, woensdag en donderdag. Het doel is vooral een afvlakking van de piekmomenten te realiseren waardoor de kosten lager worden. Verwachting van het effect op gasten: We onderscheiden 2 groepen: Dagtoeristen. Een dagtoerist wordt mogelijk in zijn dagkeuze beïnvloed door het tarief van de veerdienst (effect a). Dat is immers zijn grootste uitgave voor die dag. Voor een dagtoerist zijn alleen de eerste afvaart van de wal en de laatste afvaart naar de wal van belang. Als de korting significant is (dagje Vlieland voor enkele reis + 1 euro) zal het mogelijk ook meer mensen verleiden om kennis te maken met Vlieland (effect b). Verblijfstoeristen. Verblijfsgasten boeken hun vakantie meestal op basis van beschikbare vrije dagen. Alleen tijdens de zomervakantie zal dit minder het geval zijn. o buiten zomervakanties. Omdat veel mensen in de weekenden vrij zijn zullen de boten vrijdag en zondag/maandag altijd druk blijven, wat je ook doet met de tarieven. o in de zomervakantie Omdat mensen in de zomervakantie vaak langer komen én ze maar een deel van hun vrije dagen op Vlieland doorbrengen hebben ze meer keus in aankomst- en vertrekdag. Dit geldt vooral voor campings en hotels. Een goedkopere afvaart op bepaalde dagen zou mensen dus kunnen verleiden om die afvaarten te kiezen. Verwachting: Een weektariefdifferentiatie zou zinvol kunnen zijn voor dagtoeristen en in de zomervakantie. Voorstel: Tariefdifferentiatie naar seizoen Hierbij worden afvaarten in het rustige winter-, voor- en naseizoen goedkoper t.o.v. de afvaarten in het hoogseizoen. Waarbij we alle schoolvakanties tot het hoogseizoen rekenen (maar ook ITGWO). Dit sluit nauw aan bij vraag- en aanbodprijzen zoals die bijvoorbeeld voor de vakantiehuisjes gehanteerd worden. In het hoogseizoen kost het huren van een 6 persoons vakantiehuisje op Vlieland voor een week ongeveer 1000 euro, terwijl er in de winter voor hetzelfde huisje maar 300 euro hoeft te worden betaald. Dat is dus een korting van 70% en dat terwijl de (stook)kosten in de winter juist hoog zijn . Omdat de gast buiten het seizoen vaak slechts een weekend of paar dagen door -deweek komt ligt de prijs van het verblijf op het eiland echter vaak tussen de 150 en 250 euro. Verhouding bootkosten met reis- & verblijfskosten In de huidige situatie zijn de bootkosten voor een gemiddeld gezin met 2 kinderen ongeveer 100 euro. In het hoogseizoen zijn de bootkosten 9% van reis- en verblijfskosten. Bij een weekend in de winter zijn de bootkosten 33% van de reis - en verblijfskosten. Een seizoentariefdifferentiatie is dus een middel om de uit balans geraakte kosten van de veerboot naar het eiland recht te trekken. Gezien vraag- & aanbod zou in de winter een korting van minimaal 50% nodig zijn en in het voor- en naseizoen een korting van 25%.
7
VII Onderhoud gebouwen en afmeervoorzieningen [blz. 45] De eerste alinea heeft betrekking op activiteiten die al in 2011 en 2012 zijn gestart. In hoeverre is dit relevant voor het vervoerplan 2015? De toegankelijkheid van de looppaden in en rond de terminals lijkt niet te voldoen aan de richtlijnen. Zo ontbreken er geleidelijnen voor blinden en slechtzienden. Catering: De bediening aan tafel wordt als prettig ervaren en kan worden uitgebreid. Comfort: Het platform vraag aandacht voor de reinheid en hygiëne van de toiletten. Op drukke vaarten is een frequentere schoonmaak wenselijk. Aanleginrichtingen: De aanleginrichtingen zijn een belangrijke onderdeel van de veerdiensten. Slecht onderhouden aanleginrichtingen maken de uitvoering van de veerdienst kwetsbaar. Het consumentenplatform adviseert duidelijke afspraken te maken over het periodiek onderhoud en over de maximale leeftijd van de aanleginrichtingen. Ook hoort er een deugdelijke (eenvoudige) reserve-inrichting te zijn. Op Terschelling is de aanleginrichting verouderd en neemt de kans op verstoring van de dienstregeling toe.
Met vriendelijke groet, namens het consumentenplatform Waddenveren West,
Ton Ettema, voorzitter
8
