carnet
Cyrano LAIKA
>
1<
carnet
Cyrano LAIKA
JO ROETS OVER ‘CYRANO’
“Honderdmaal heb ik deze brief in gedachten herschreven. Nu hoef ik mijn ziel maar naast het papier te leggen en de woorden over te schrijven.”
‘Wat me van meet af aan ontroerde in Rostands stuk was de faalangst van Cyrano. Zijn faalangst die voortkomt uit het feit dat hij zich ‘lelijk’ voelt. Cyrano’s neus is het embleem van die faalangst, wat een schitterende vondst is van Rostand en meteen de kern van het stuk weergeeft. Het stuk drukt je met de neus op het feit dat het ‘uiterlijk’ heel bepalend is, toen al en vandaag bij uitstek. Er is een obsessie voor lichamelijke perfectie. Dat zorgt vaak voor mentale druk. Daarom heeft de acteur die Cyrano speelt geen kunstmatig grote neus. Het gaat meer om wat er in zijn hoofd omgaat dan hoe die neus eruit ziet.’ ‘Het is een prachtige innerlijke paradox: de man die zo mooi kan schrijven over de liefde, is er doodsbang voor. Dit innerlijke gevecht vind ik een boeiend theatraal gegeven, dat van alle tijden en alle mensen is. Wie kent er niet de angst voor de dag waarop de liefde haar glans verliest en langzaamaan verpulvert?’
Het is een prachtige innerlijke paradox: de man die zo mooi kan schrijven over de liefde, is er doodsbang voor.
‘Het is Rostands genie dat hij voor Cyrano’s innerlijke strijd diverse ‘arena’s heeft bedacht, van de vele degenduels tot de oorlog; de oorlog die een emotioneel slagveld wordt wanneer Roxane naar het front komt om Christian te zeggen dat haar liefde alle uiterlijke perfectie overstijgt. Dat is ook het moment waarop Christian beseft dat Roxane verliefd is op diegene die haar de brieven schreef, met name Cyrano. Op slag weet Christian ook dat Cyrano haar bemint en wordt Cyrano zijn rivaal.’
‘Het originele stuk van Rostand is complex, met veel nevenintriges en randpersonages. Voor mij was en is het nog steeds een uitdaging om een ‘groot verhaal’ te reduceren tot de kern van de zaak. in dit geval: een ‘liefdesdriehoek’, een amoureus spel tussen drie mensen. De kracht van onze bewerking en enscenering ligt m.i. in de eenvoud. Met weinig middelen vertellen we een groot verhaal: grote emoties, grote gebaren, grote cast. Dat allemaal met drie acteurs en een hoop rommel.’ >
4<
>
5<
‘Onze bewerking heeft de vorm van een luisterspel. Het vervreemdende effect van een acteur die zich inleeft naast een bruiteur die op dat moment in een bak vol grind loopt - het contrast tussen emotionaliteit en techniciteit zeg maar vind ik fascinerend. In de remake behouden we deze luisterspelvorm. Het is niet alleen een compacte vorm die een maximaal effect sorteert; het is ook een alternatieve discipline in een maatschappij die helemaal op het visuele is gericht. Cyrano is een muziekcompositie met een heel secuur ritme, waarbij de melodie van de tekst en die van de geluiden met elkaar vervlochten zijn.’ ‘Cyrano is in de eerste plaats een soldaat. Een soldaat die na zijn uren poëzie schrijft. Het duelleren met degens behoort tot Cyrano’s dagelijkse bezigheden. Wat me hierin aanspreekt is het contrast tussen Cyrano-de-stoere-vechter en Cyrano-de melancholicus die met zijn emoties overhoop ligt. De bolster met de blanke pit; de held met het droevige hart: het is een welbekend archetype uit de westerse cultuur. We flirten met de historische context door het gebruik van o.a. een musketiershoed en degens.’
“Als kussen per brief gewisseld konden worden, dan las u dit schrijven met uw lippen.”
Onze bewerking heeft de vorm van een luisterspel.
‘In Cyrano wordt de liefde opgewekt in en door de taal, in het bijzonder de geschreven taal. Ik geloof hartstochtelijk in de geschreven taal als communicatiemiddel. Het stuit me bijvoorbeeld tegen de borst hoezeer de taal in het dagdagelijkse mailverkeer flets wordt. Schrijven – of het nu een mail of een brief is; maar wie schrijft nu nog een brief? - dwingt je tot precisie. Je ziet in het stuk hoe Cyrano worstelt met het schrijven, hoe hij voortdurend schaaft tot hij de juiste woorden heeft gevonden. Dat wroeten en ploeteren vind ik mooi. In die zin is Cyrano een eerbetoon aan de taal.’
>
6<
luisterspel The war of the worlds, O. Welles
OVER DE AUTEUR Edmond Eugène Alexis Rostand
Edmond Eugène Alexis Rostand (1868 -1918) was een belangrijke schrijver uit de Franse Romantiek en auteur van het beroemde toneelstuk Cyrano de Bergerac, waarvan de tekst in de verfilming met Gérard Depardieu in de hoofdrol vrijwel integraal werd overgenomen. Andere bekende werken van hem zijn L’Aiglon en Chantecler; dit laatste stuk werd door Laika bewerkt en opgevoerd Duels waren onder de titel ‘Cantecleir’. In 1901 werd Rostand verkozen tot midden 17de eeuw lid van de Académie française, een instituut dat toeziet op de het equivalent woordenschat en de grammatica van het Frans.
van ‘op de televisie verschijnen.’
Rostands grootste succes Cyrano de Bergerac (1897) gaat over de gelijknamige Franse soldaat, satirist en schrijver Savinien Cyrano de Bergerac, wiens leven een inspiratiebron is geweest voor allerlei romantische (maar historisch onjuiste) verhalen. De echte Cyrano had weinig gemeen met de held uit Rostands stuk. Rostand liet zich weliswaar door deze figuur inspireren, maar de hele plot en de personages zijn een product van de verbeelding van de schrijver.
de beroemde acteur Coquelin
Cyrano de Bergerac
“Gezegend het moment waarop u aan mij dacht, ik weer in u bestond. U kwam hierheen, ik wacht ootmoedig af wat u mij zeggen wilt.”
OVER CYRANO Cyrano de Bergerac werd geboren in 1619 in de buurt van Parijs; de naam ‘Bergerac’ verwijst naar een stadje in Zuid-Frankrijk waar zijn familie landgoed bezat. Cyrano leidde al op jonge leeftijd een liederlijk leven, gevuld met drinken, gokken en het voeren van duels. Duels waren midden 17de eeuw het equivalent van ‘op de televisie verschijnen’; met ander woorden: ze boden de snelste manier om eeuwige roem te verwerven. Cyrano heeft talloze duetten gevochten en stond bekend als een ware ‘demon van moed’. Maar hij was een individualist en had moeite om zich te onderwerpen aan de regels die de maatschappij hem oplegde. Hij was een tegenstander van oorlog en doodstraf; >
9<
zijn humanitaire visie werd ondersteund door zijn tijdgenoten én door de generaties na hem, onder meer van de satirische schrijvers Swift en Voltaire.
tegen zijn gevoelens in, helpt hij zijn liefdesrivaal Christian om haar hart te veroveren.
Het portret dat de Franse kunstenaar Le Doyen van hem maakte en dat de cover sierde van een uitgave van zijn verzamelde werken, laat een man zien, met een sceptische glimlach, met een dun snorretje en een grote neus.
Het stuk werd een immens succes. De titelrol werd gespeeld door de beroemde acteur Coquelin, aan wie Rostand het stuk opdroeg. Het 19de eeuwse theater werd gedomineerd door grimmige, realistische verhalen en nuchtere personages. Rostand bracht vernieuwing: het uitgangspunt voor Cyrano was een historische liefdesgeschiedenis anno 1640, met in de hoofdrol een flamboyante held met een belachelijk grote neus, en met als ingrediënten een passionele liefde, humor, actie en een tragisch einde.
Cyrano werd tot twee keer zwaar gewond: één keer liep hij een ernstige schotwonde op, en tijdens het beleg van Arras kreeg hij een zwaardslag in de nek, waarvan hij nooit volledig genas. Tijdens zijn herstel in Parijs kreeg Cyrano financiële steun van zijn nichtje Madeleine Robineau, met wie hij een halfslachtige amoureuze verhouding had. Zij was het die model stond voor de mooie Roxane.
Het uitgangspunt voor Cyrano was een historische liefdesgeschiedenis anno 1640, met in de hoofdrol een flamboyante held met een belachelijk grote neus.
Het jaar daarop gaf Cyrano zijn militaire loopbaan op en ging hij studeren bij de filosoof en wiskundige Pierre Gassendi, wiens libertijnse en atheïstische opvattingen een grote invloed hadden op Cyrano’s visie op de wereld en de mens. Hij begon te schrijven: sciencefictionverhalen avant-la-lettre, over imaginaire reizen in fantastische luchtvaartmachines naar de maan en de zon. Deze verhalen waren bedoeld als satire: hij dreef de spot met de toen gangbare opvatting van de aarde als het centrum van het universum. Ook hekelde hij Descartes’ idee dat dieren ‘zielloze machines’ waren. Cyrano de Bergerac stierf in Parijs op 28 juli 1655. De doodsoorzaak was banaal: volgens sommige bronnen kreeg hij een plank op zijn hoofd, maar daaraan is hij niet onmiddellijk gestorven. Hoogstwaarschijnlijk stierf hij in een straatgevecht.
Hoewel Rostand een 19de eeuws auteur was, speelt het stuk zich af in een andere eeuw: Frankrijk ten tijde van Louis XIII, een periode die Frankrijk koestert als haar gouden tijdperk. Een tijdperk waarin mannen musketiers waren en vrouwen de mooie erfgenamen van onschatbare fortuinen, en waarin de humor even spits was als de degens die werden gekruist. Het was in de 19de eeuw ‘bon ton’ om dit tijdperk te romantiseren en Cyrano, met zijn gevatheid, zijn eerlijkheid, moed, passie en buitengewone wilskracht, was omzeggens de belichaming van dit verloren tijdperk. Alexandre Dumas was Rostand 50 jaar eerder voorgegaan met de publicatie van ‘De Drie Musketiers’. Cyrano is tegelijk een parodie en een eerbetoon aan deze roman.
In Cyrano de Bergerac beschrijft Rostand de avonturen van deze 17de eeuwse edelman, beroemd omwille van zijn grote neus en zijn talent voor het degengevecht. Rostands Cyrano is hopeloos verliefd op de mooie Roxane, maar >
10 <
>
11 <
PERSONAGES Rostands oorspronkelijke stuk wordt bevolkt door vele personages; in Laika’s bewerking is dit aantal teruggebracht naar een tiental – inclusief naamloze – figuranten. Dit zijn de voornaamste personages uit Laika’s bewerking.
Cyrano
Roxane
Cyrano de Bergerac
Dichter, schermer, lid van de ‘kadetten van Gascogne’ – een berucht regiment uit Zuid-Frankrijk. Een moedig man, poëtisch, gevat en welbespraakt. Hij koestert de schoonheid en de waarheid en handelt naar zijn idealen. Hij is, kortom, een man om van te houden. Meer nog: hij is een mens zoals ieder mens zou willen zijn. Maar hoewel hij in al deze disciplines schittert, is hij allerminst aantrekkelijk, om niet te zeggen: lelijk. Hij draagt het ‘juk’ van een lange neus, wat hem onzeker maakt en hem ervan weerhoudt om datgene te vinden wat hij het meest verlangt: liefde. Zijn innerlijke schoonheid staat voor iedereen buiten kijf, maar hij - en hij alleen - kan zijn neus niet vergeten. Tegenover anderen hangt hij de held uit, of de clown; diep vanbinnen is hij somber en vertwijfeld. Is Cyrano echt verliefd op Roxane? Misschien is hij meer verliefd op het idee van liefde en verliefdheid. Want tenslotte koestert hij de vervoering, het mysterie, de poëzie van de liefde, de kunst van het minnen. Sterven voor de liefde, dit lijkt hem de ultieme uitdaging. Roxane Zij is in ieder opzicht de ideale vrouw: intelligent, rijk, warmhartig, zorgzaam en, op de koop toe, mooi. Ze heeft een zwak voor romantiek, poëzie en een scherpe geest. De plot van het stuk draait helemaal om het winnen van Roxane’s liefde. Zij is de schitterende ster rond wie alles draait: haar oprechtheid en beminnelijkheid worden nooit in vraag gesteld. Zij belichaamt de kracht van de liefde in zijn meest zuivere vorm: de liefde die triomfeert over fysieke aantrekking.
>
13 <
Christian
Hij is een ander soort romantische held: de mooie, charmante minnaar die oprecht verliefd is maar die – door een onderliggende verlegenheid, of een gebrek aan verbeelding, wie zal het zeggen? - geen talent heeft om zijn gevoelens uit te drukken.
De Quiche
De Quiche
De tegenhanger van Cyrano. Mocht Cyrano zijn vinnige geest gebruiken om te vleien en in de gunst te komen, dan zou hij net als De Guiche rijk en machtig zijn. De Guiche is de ‘slechterik’ van het stuk; hij is leugenachtig en wil niets liever dan Cyrano’s dood…
Le Bret Le Bret is de goede vriend van Cyrano. We zien hem eerst als kapper waaraan Cyrano zijn verliefdheid opbiecht. Cyrano en Le Bret vechten samen aan het front.
Christian
“Ik lig in uw handen. Dit papier is mijn stem. Deze inkt is mijn bloed.
© Kathleen Michiels
Deze brief... dat ben ik.”
>
14 <
>
15 <
over liefde Klein woordenboek van de liefde
“Bij u heb ik mijn hart verloren. Stuur het mij terug. Ik wil lijden als tevoren.”
Aanrakingen Een steelse aanraking van het lichaam (in het bijzonder de huid) van diegene die men begeert, en alle gedachten daaromtrent. Een hand die men drukt, het minuscule beweginkje tegen de handpalm aan, de knie die zich niet terugtrekt, de arm die ogenschijnlijk onschuldig achterlangs de zetel wordt gelegde en waartegen het hoofd van de ander gaandeweg komt leunen, even zovele subtiele, heimelijke tekens van een stukje paradijs. Beeld In de liefde wordt men dieper gekwetst door wat men ziet dan door wat men weet. Brief Voor wie verliefd is, heeft de brief geen strategische waarde: hij is louter expressief. Wat ik met de ander aanga is een relatie, geen correspondentie. ‘Je bent overal, je beeld is alles’, schrijft Werther in Goethe’s roman ‘Het lijden van de jonge Werther’ op vele manieren aan zijn geliefde Charlotte. Ellende Ten prooi aan allerlei toevalligheden, voelt de minnaar zich meegesleurd door de angst van een gevaar, een kwetsuur, een ommekeer – dat de ander hem zal verlaten; een gevoel dat hij bestempelt als ‘ellendig’. Het ellendige angstgevoel in de liefde: het is de vrees voor een rouw die zich al heeft voltrokken, op hetzelfde ogenblik dat de liefde is ontstaan, toen ik op slag verliefd werd, toen al. Feest De minnaar beschouwt ieder samenkomen met het beminde wezen als een feest.Een feest, daar verheug je je op. Wat ik verwacht van zijn/haar aanwezigheid die mij in het vooruitzicht is gesteld, dat is een glorieus totaal aan feestelijkheden, een festijn; ik jubel als een kind dat lacht als het diegene ziet wiens aanwezigheid het begin is van alle voldoeningen: nu zal ik deelhebben aan ‘de bron van alle goeds’.
>
16 <
>
17 <
Gek Bij de minnaar komt de gedachte op dat hij gek is of wordt. Hart Onder deze noemer worden alle gemoedstoestanden en verlangens samengevat, met als constante: een hart is iets dat je schenkt. Dit geschenk kan verworpen of miskend worden. Ik-hou-van-je ‘Ik-hou-van-je’ spreek ik uit om een antwoord te verkrijgen. En dat antwoord weeg ik op een goudschaaltje, naar de letter. Het heeft de uitwerking van een chemische formule. Het is niet voldoende dat de ander mij een antwoord geeft dat inderdaad iets betekent, zelfs als het positief is (‘ik ook’). Nee, diegene tot wie ik mij richt moet op zijn beurt dit ‘ik-hou-van-je’ verkondigen. Ik hou van je, zegt Pélleas. Ik houd ook van jou, zegt Mélisande. (Pelléas et Mélisande, een stuk van de Belgische auteur Maeterlinck, vertelt de tragische geschiedenis van een driehoeksrelatie.) Jaloezie Gevoel dat ontstaat in de liefde en voortkomt uit de vrees dat de geliefde aan een ander de voorkeur geeft. In mijn jaloezie lijd ik viermaal: omdat ik jaloers ben, omdat ik mezelf verwijt dat ik het ben, omdat ik bang ben dat mijn jaloezie de ander zal bezeren, en omdat ik me op de kop laat zitten door zoiets banaals: namelijk ik lijd omdat ik buitengesloten ben, omdat ik agressief ben, omdat ik dolverliefd ben en omdat het doodgewoon is wat mij overkomt. Koppig vasthouden Ondanks alle narigheden, ondanks inzinkingen, twijfels, wanhoop, en hoewel ik vaak zin heb om ermee te kappen, ondanks dat alles houd ik bij mezelf vol dat de liefde iets waardevols is. Lichaam Alle gedachten, emoties, nieuwsgierigheden die bij de minnaar bovenkomen met betrekking tot het beminde lichaam. Smachten Verfijnde staat van liefdesverlangen, ondervonden als de begeerte verstilt, en men niet ‘wil pakken’. >
18 <
Tekens Ik zoek naar tekens, maar tekens van wat? Wat is het doel van mijn speuren? Is het: weten of ik bemind word (niet meer, nog steeds)? Is het dat ik me eindeloos een vraag stel waarop ik het antwoord hoop te vinden in het gezicht van de ander: wat ben ik waard? Verklaring Neiging van de minnaar om het beminde wezen overvloedig te onderhouden over zijn liefde, over hem, over zichzelf, over hen beiden. Taal is een huid: ik wrijf mijn taal tegen de ander aan. Het is of ik woorden had in plaats van vingers, het is of mijn woorden vingertoppen hebben. Mijn taal beeft van verlangen. Wachten Het buitensporige gevoel van ellende dat wordt teweeggebracht door het wachten op het geliefde wezen, in verband met onbeduidende vertragingen (afspraken, telefoontjes, brieven, terugkeer en thuiskomst). Ik verwacht zijn aankomst, zijn terugkeer, een levensteken dat hij mij beloofd heeft. Het kan heel gewoon zijn of wild pathetisch. Het wachten heeft zijn eigen scenario: ik zet het op touw, en dan zet ik het naar mijn hand, ik knip een stuk uit de tijd en in die tijdsspanne ga ik het verlies van mijn geliefde opvoeren, compleet met rouwbetoon (in het klein). Een heel toneelstuk. (De ellende van het wachten wordt niet altijd door heftigheid gekenmerkt; het heeft zijn suffe kanten; ik wacht en rond mijn wachten lijkt alles door onwezenlijkheid getroffen: in het café staar ik naar de anderen die binnenkomen, kletsen, grapjes maken of rustig zitten te lezen: wachten doen ze niet, dat zie je zo). ‘Ben ik verliefd? – Ja, want ik wacht’. De ander wacht nooit. Soms probeer ik net te doen of ik niet wacht; ik veins bezigheden elders, ik tracht te laat te komen; maar het is een spel waarbij ik altijd verlies; wat ik ook doe, ten slotte heb ik evengoed niets om handen, en ik ben precies op tijd of zelfs te vroeg. Het lot bepaalt dat de minnaar zichzelf in deze termen moet beschrijven: ik ben diegene die wacht. Vrij naar ‘De taal der verliefden’ van Roland Barthes (origineel ‘Fragments d’un discours amoureux’, uit 1977)
>
19 <
Proeven van liefde In de roman ‘Proeven van Liefde’ (origineel ‘Essays in Love’, uit 1993) analyseert auteur Alain de Botton de historiek van een liefde: van de eerste kus tot de eerste ruzie en de eerste verzoening, van de eerste intimiteit en tederheid tot de angst om het verlies, en ten slotte tot het gebroken hart. De roman – of is het een verzameling van essays? – is een poging van een hedendaagse jongeman om grip te krijgen op de eeuwenoude dilemma’s van het hart. In hoofdstuk één buigt hij zich over het ‘romantische fatalisme’. Anders gezegd: de illusie, gekoesterd door menige geliefden, dat hun liefde in de sterren geschreven staat. De protagonisten – jongen, meisje, beiden begin twintig – ontmoeten elkaar tijdens een vlucht van Parijs naar Londen. Wat volgt is, vrij vertaald, een greep van quotes uit dit eerste hoofdstuk. Chloe en ik maakten van onze ontmoeting op het vliegtuig een mythe. Act I scène 1 in de meest klassieke vertelling aller tijden: de liefdesgeschiedenis. Vanaf onze geboorte was er een superbrein bezig geweest, zo geloofden we, om onze levens zachtjesaan naar elkaar toe te schuiven opdat we elkaar, uiteindelijk, konden ontmoeten op een vlucht van Parijs naar Londen. We betreurden al die gemankeerde romances van mensen die waren voorbestemd voor elkaar maar die, door een vlucht te missen of een telefoonnummer kwijt te spelen, hun lot hadden misgelopen. -Chloe en ik zochten ook naar meer rationele verklaringen. We deden een kansberekening. We vlogen niet regelmatig tussen Parijs en Londen. Geen van ons had deze vlucht gepland. Chloe werd ter elfder ure naar Parijs gezonden door haar werkgever, om iemand te vervangen die ziek was geworden. Zelf was ik vroeger dan voorzien teruggekeerd vanuit Bordeaux, waar ik een vergadering had. -De twee nationale luchtvaartmaatschappijen die vanuit Parijs op Londen vlogen, hadden tussen 9 uur ’s ochtends en lunchtijd 6 vluchten tussen Charles de Gaulle en Heathrow in de aanbieding. Gegeven het feit dat zowel Chloe als ik terug in >
20 <
Londen wilden zijn in de vroege namiddag van 6 december, maar dat we beiden tot de laatste minuut hadden gewacht om te beslissen welke vlucht we zouden nemen, was de wiskundige waarschijnlijkheid dat we hetzelfde vliegtuig zouden nemen bij zonsopgang van 6 december 1 op 36. -Later vertelde Chloe me dat ze eigenlijk de Air France vlucht van 10u30 wilde nemen. Maar toen ze haar hotel verliet, bleek dat er een fles shampoo in haar tas lekte. Ze verloor 10 kostbare minuten met het schoonmaken van haar tas. Het was 9u15 toen ze de rekening van het hotel had betaald en een taxi had weten strikken. De kans dat ze de Air France vlucht van 10u30 nog zou halen was aanzienlijk geslonken. Bij aankomst op de luchthaven, na een rit met vertraagd verkeer, was de gate gesloten. En omdat ze niet wilde wachten op de volgende vlucht met Air France, ging ze naar de terminal van British Airways, waar ze de vlucht van 10u45 boekte naar Londen. Een vlucht die ik – om geheel andere redenen – ook had geboekt. -Vervolgens werd het door de computer zo geregeld dat Chloe zetel 15A werd toegewezen, vlak naast 15B, het zitje dat ik kreeg. Gegeven het feit dat geen van ons beiden in businessclass vloog en gegeven het aantal passagiers in economy – namelijk 191 – brengt dat de theoretische waarschijnlijkheid dat Chloe en ik in het vliegtuig naast elkaar zouden belanden terug op 1: 162.245 -Maar de waarschijnlijkheid dat we naast elkaar zouden belanden gold enkel in geval er slechts 1 vlucht was tussen Parijs en Londen. In werkelijkheid waren er dus 6. Beiden hadden we getwijfeld over welke van de 6 vluchten we zouden nemen, maar we hadden deze gekozen. Bijgevolg moest de kans dat we naast elkaar zouden zitten vermenigvuldigd worden met het eerder vernoemde 1:36. De uiteindelijke waarschijnlijkheid dat Chloe en ik elkaar zouden ontmoeten op een ochtend ergens begin december, in een Boeing van British Airways ergens hoog boven de Noordzee bedroeg 1 kans op 584.082. En toch was het gebeurd. De berekening was een bewijs van het mysterie van onze verliefdheid. Een bewijs dat we voor elkaar waren voorbestemd. >
21 <
schoonheidsideaal in de 17de eeuw
over schoonheid Het hedendaagse schoonheidsideaal Het schoonheidsideaal is per definitie tijds- en plaatsgebonden en dus sterk verbonden met onze cultuur. Ons ideaalbeeld wordt mee beïnvloed door televisie, allerlei mannen- en vrouwenbladen, beroemdheden ... Meestal heeft men het over vrouwen als men spreekt over de invloed van het schoonheidsideaal - het absoluut slank willen zijn, de macht van aantrekkelijkheid en de nadelen van onaantrekkelijkheid.
een 19de eeuwse schoonheid
Voor vrouwen…
Maar gezien de impact van media en reclame en de alsmaar toenemende druk om er goed uit te zien, maakt dat ook mannen zich meer en meer bewust worden van de invloed van het uiterlijk op het psychosociale leven. Ook mannen worden vandaag uitgedaagd om er goed uit te zien, Miljoenen mannen aantrekkelijk te zijn en er alles aan te doen om met een bevallig sloven zich uit op lichaam naar buiten te komen.
fitnesstoestellen, niet omdat ze graag aan sport doen, maar om een bredere borstkas te krijgen of een plattere buik.
“U houdt van schoonheid, taal, esprit.
Is er een wijdverspreide crisis onder de huidige jongens en mannen, een crisis die nog maar weinigen opgemerkt hebben? Mannen van alle leeftijden, in nog nooit voorgekomen aantallen, zijn gepreoccupeerd met de verschijning van hun lichamen. Ze praten haast nooit openlijk over dit probleem, omdat mannen in onze samenleving verondersteld worden om zich niet druk te maken over hun uiterlijk. Maar we zien signalen van ongerustheid op velerlei vlakken. Miljoenen mannen sloven zich uit op fitnesstoestellen, niet omdat ze graag aan sport doen, maar om een bredere borstkas te krijgen of een plattere buik. Ontelbare mannen ontzeggen zich dagelijks calorierijk voedsel om toch maar op het gewicht te komen van de standaarden die onze maatschappij pijnlijk genoeg voorschrijft. Wie niet meedoet wordt met meewarige blikken bekeken, als luie en karakterloze
Wat als uw groot idool een boerenkinkel blijkt? Dat is uitgesloten, hij heeft de krullen van een Griekse God. Hetzelfde haar groeit op een schapenkop.”
En voor mannen >
23 <
individuen. Meer en meer jongere mannen besteden enorme sommen aan voedselsupplementen en dieetproducten om spieren aan te kweken of te vermageren. Ook meer en meer mannen duiken op in de psychiatrie en de geestelijke gezondheidszorg met eetstoornissen, zoals anorexia, boulimia, … hoewel de aanmeldingsproblematiek vaak anders is. Steeds meer mannen kopen cosmeticaproducten en schaffen zich sexy lingerie aan. Zelfs kleine jongens tussen 6 en 10 blijken ontevreden met hun lichaam, willen vermageren, of dingen aan hun lichaam veranderen, wat leidt tot een verlies van zelfvertrouwen of depressies. Heel dikwijls worden ze om de lichamelijke onvolkomenheden gepest en willen ze die veranderen. Onderzoek bij mannen die trainen in typische bodybuildingcentra – mannen tussen 15 en 70 jaar – bracht aan het licht dat het merendeel eerder ontevreden was over het eigen lichaam. Ze hadden een erg laag zelfbeeld en leden onder faalangst en het gevoel niet aantrekkelijk te zijn. Naar de Waarom hadden buitenwereld toe leidden ze een normaal leven en geen onze grootouders er enkele van hen zou er ooit aan denken om psychische minder last van? hulp te zoeken. Vrouwen hebben veel meer geleerd weerstand te bieden tegen de druk van de samenleving omtrent het schoonheidsideaal en kunnen hun gevoelens daaromtrent vrij goed uiten. Mannen daarentegen houden dit meer voor zichzelf, maar daarom hebben ze er niet minder last van. Waarom hadden onze grootouders er minder last van? Ze gingen niet tot driemaal per week naar de fitnesszaal en maakten zich geen zorgen over het vetpercentage van hun lichaam. De enige verklaring is dat onze grootouders eerder zelden geconfronteerd werden met de zogenaamde supermannen, die ons nu in de media voortdurend worden voorgeschoteld.
>
24 <
“De liefde rukt en trekt en stoot als een kindje in de moederschoot.”
Voor en na Documentaire van Sunny Bergman: ‘Beperkt Houdbaar’ ‘Beperkt Houdbaar’ is een documentaire van Sunny Bergman over
het heersende schoonheidsideaal. Daarin laat ze zien hoe foto’s bewerkt kunnen worden. Het gebruik van een programma als Photoshop doet volgens Bergman afbruik aan de werkelijkheid en realiteit, met verstrekkende gevolgen. Zo zou de vrouw zichzelf vergelijken met dit ‘bijna perfecte beeld’ van de vrouw zoals te zien in de media, met onzekerheid en een slecht zelfbeeld tot gevolg. Sunny Bergman ergert zich aan ‘het heersende beeld van mooie vrouwen, dat steeds minder overeenkomsten vertoont met vrouwen van vlees en bloed’. Heeft Sunny gelijk? Zij is de actie Photoshop-Vrij gestart, met als doel eerlijk zijn over de mate van beeldbewerking. Negen bladen -zoals Yes, Esta, Viva en Top Santé- hebben meegedaan aan deze actie door een logo te plaatsen bij de foto’s. Wel of niet bewerkt met Photoshop. Op de site ‘Beperkt Houdbaar’, opgericht in navolging van de documentaire van Bergman, doen mensen hun verhaal over hun uiterlijk. www.beperkthoudbaar.info
“Zelfs als ik lelijk was, zou ze van me houden. Zei ze dat? Ja. Dat is onzin, dat meent ze niet.”
Mona Lisa volgens het schoonheidsideaal van de vroege 16de eeuw en dezelfde dame aangepast naar hedendaagse normen
>
26 <
Joyce | 09-07-2010 | 18 jaar, plastische chirurgie Ik heb al veel aan mijn uiterlijk laten veranderen. Lippen, haargrens, wangen. Toen ik 15 was wilde ik ook mijn neus veranderen maar de chirurg wilde dit niet doen, omdat hij er niks mis mee vond. Maar ik was er van overtuigd dat mijn neus te lang was. Nu, 8 jaar verder, zie ik wel dat mijn neus harstikke klein en kort is. Maar toen zag ik dat echt niet. Ik zag hem als lang en spits. En niemand kon mij ervan overtuigen dat dat niet zo was. Toen ik 18 was, ben ik meteen dingen aan mezelf gaan veranderen. Het begon bij mijn lippen, daarna zag ik een rimpeltje, dat heb ik weg laten halen, daarna neus lippenplooi. Daarna wangen. En ik ging telkens terug. Om de maand ongeveer. Al mijn geld ging daar naar toe. Niemand wist ervan. Zelfs mijn vriendinnen niet (die zijn zich na een tijdje wel gaan afvragen waarom ik er zo anders uitzag). Ik ging wel telkens bij verschillende klinieken, zodat de chirurgen niet dachten dat ik zo vaak mijn neus en lippenplooi liet opvullen. Maar dat deed ik dus aan de lopende band. Eigenlijk hoef je dat maar 1x in de 6 maanden te doen. Maar omdat ik telkens na 2 weken al dacht dat het minder werd, ging ik 1x in de 2 maanden. Na 2 jaar dat te hebben gedaan, ben ik met mijn wangen begonnen. Totdat ik op een nieuwe school terecht kwam. En mensen die ik niet kende aan mij vroegen: heb je een facelift gehad? Heb je botox gedaan? Toen pas begon ik in te zien dat je het kon zien als buitenstaander. Terwijl ik echt een beeld in mijn hoofd had van: het is er alweer uit, ik moet terug om nieuwe er in te doen. Nu zie ik in dat ik mezelf lelijker heb gemaakt. Of ja. Mooier dan hoe ik echt was, maar lelijker dan toen ik nog subtiel dingen aan mezelf had laten veranderen. Het maakt me helemaal gek momenteel. Ik ben elke dag de hele dag bezig met zoeken hoe ik dat spul uit mijn gezicht kan laten halen en uit mijn lippen (want die heb ik ook overdreven laten maken, terwijl ze aan het begin best mooi waren. Maar telkens opnieuw had ik het idee dat ze weer dunner werden en nieuw spul erbij moest doen, terwijl dit helemaal niet kan want het is een permanent middel wat er in zit.
>
28 <
>
29 <
nota’s
“Mijn hart was altijd bij je en ook in het hiernamaals zal ik oneindig veel van je blijven houden.”
>
30 <
>
31 <
Wat vooraf ging Cyrano gaat op 12 september 1996 in première in Monty en toert tussen 1996 en 1998 uitgebreid in Vlaanderen, Nederland en Frankrijk. In 1998 maakt Globalstage (San Francisco) met een BBC ploeg opnames van de voorstelling voor een theatervideo die in de Verenigde Staten verspreid wordt. In hetzelfde jaar regisseert Jo Roets een cast van het Seattle Children’s Theatre en worden er meer dan honderd voorstellingen in Seattle, Philadelphia en het Kennedy Center in Washington gespeeld. De bewerking voor drie acteurs van Jo Roets en Greet Vissers wordt tot op de dag van vandaag opgevoerd door andere gezelschappen in Frankrijk, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en de Verenigde Staten. Duitsland: Theater Oberhausen, Theater im Viertel Saarbrücken, Comedia Colonia Köln, Landestheater Mecklenburg Neustrelitz, Junges Theater Augsburg, Combinale THTR Lübeck, Wuppertaler Kinder- und Jugendtheater, HMH Kunstforum Berlin, Württembergische Landesbühne Esslingen, Junges Forum Ulm, Landestheater Schwaben Memmingen, Theater Dortmund, KiJu Theater Sckellstrasse, Mittelsächsisches Theater Freiberg, Niedersachsen Nord Junges Theater, Das DA Theater Aachen, Junges Theater Konstanz, Landestheater Tübingen, KULTURmobil Niederbayern, Euro Theater Central Bonn, Landestheater Coburg, Grenzlandtheater des Kreises Aachen, Fritz Theater Chemnitz, Dehnberger Hoftheater Verenigd Koninkrijk: Riverside Theatre London Oostenrijk: Landestheater Linz Zwitserland: Theater an der Sihl Zürich, Theater Kanton Zürich, Junges Theater Zürich Verenigde Staten: Theatre for Youth Honolulu, Mill Mountain Theatre Roanoke, Sonoma Repertory Theatre Sebastopol CA, Wesleyan University Connecticut, Brigham Young University’s Company Utah, Chekov Theatre New York, Children’s Theatre of Charlotte, Main Central Institute Pitttsfield, New Zenith Theatre Waterbury, Oregon Children’s Theatre Portland, Repertory Theatre Indianapolis, Riverside Theatre Vero Beach, The Growing Stage Theatre New Yersey, Milwaukee Repertory Theatre, John F. Kennedy Center Washington, Miles Square Theatre Hoboken New Yersey, New Repertory Theatre Newton, Weston Playhouse Company, Plays for Young Audiences Minneapolis
>
32 <
>
33 <
cyrano Cyrano de Bergerac van Edmond Rostand Jo Roets advies Greet Vissers spel Benny Ceuppens, Koen Janssen, Tanya Zabarylo vormgeving Peter De Bie, Jo Roets kostuums Manuela Lauwers techniek Marlies Jacques productie Pieter Smet naar
bewerking en regie
première
2 oktober 2014 om 20u in DE Studio, Antwerpen
Volg Laika op www.facebook.com/Laika.theater.der.zinnen of schrijf je in op Laika’s nieuwsbrief: www.laika.be
Mieke Versyp uit Cyrano vormgeving Liesbet Lutin redactie cahier cyrano tekstcitaten
Laika wordt betoelaagd door de Vlaamse Gemeenschap en de Provincie Antwerpen. v.u. Wim Smet, Albrecht Rodenbachstrat 21, 2140 B-Borgerhout, +32-(0)3 230 81 91,
[email protected]
>
34 <
ea
n
t
h
ter
n der zi
>
n
36 <
e
