Bureau Juridische Zaken
Postadres
Bezoekadres
Postbus 2287,1000 C G Amsterdam Elandsgracht 117
Betiandeld door;
Telefoon
0900 - 8844
Fax E-mall
uw kenmerk ons kenmerk
,
0000228-01 12.18409
Onderwerp
Wob-verzoek UAV
Datum
13 november 2012
Bijlagen
2
Geachte Bij brief van 4 september 2012 hebt u met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) verzocht om informatie met betrekking tot de aanschaf en het gebruik van zogenoemde Unmanned Aerial Verhincles (verder: UAV's). In uw verzoek venwijst u naar een artikel met de titel 'Verkenning vanuil de lucht' uit het blad Incident (november 2010). In dit artikel staat dat het Regiokorps Amsterdam-Amstelland de beschikking heeft over een UAV, U verzoekt om openbaarmaking van alle documenten die betrekking hebben op de aanschaf en het gebruik van de UAV van het korps, waaronder in ieder geval begrepen documenten die betrekking hebben op: De aanschaf en ontwikkeling, 1. het onderhoud, II. de juridische aspecten, III. de technische specificaties, IV de criteria voor en het proces van de Inzet, V. het aantal en het soort Inzetten, VI. VII, de duur van de inzetten, hel soort informatie wat is verzameld met de UAV's en de verwerking daarvan, VIII. de functieomschrijving, training en certificering van het personeel dat bij de Inzet is betrokken^ IX. de samenwerking met partners, danwel de inhuur van externe experts ten behoeve van de X. venwerking van de gegevens, de resultaten, danwel evaluaties van de Inzet van de U A V s , XI. de te venwachten ontwikkelingen met betrekking tot de UAV's. XII. Uit navraag binnen de organisatie is mij gebleken dat het korps In 2006 een U A V van het merk AirRobol heeft aangeschaft. Het doel van deze aanschaf was te lesten in hoeverre dit platform ingezet kon worden ten behoeve van luchtfotografie en verkenning en opsporing van strafbare feiten. Binnen het korps heeft vervolgens een verkennend onderzoek plaatsgevonden naar de mogelijkheden van het luchtvaartuig, onder andere door testvluchten uit te voeren. De AirRobol gaf echter vanaf 2010 technische problemen en storingen, waarna Is beslist de AirRobol, gelet op de veroudering van de hardware en techniek, niel meer in le zetten, In het licht van de ontwikkelingen richting de Nationale Politie is ervoor gekozen vooralsnog geen nieuwe UAV aan te schaffen,
« waaKzaain en dienstbaar» 4 Amsterdam-Amstelland
L/
\ \
Gelet op tiet bovenstaande beschikt het korps over een deel van de door u gevraagde informatie. Deze informatie is terug te vinden In twee documenten: 1. Operating Instructions van Tedas BV, Dit document is tevens te raadplegen op www.airrobotde. 2.
Onderzoeksrapport van ICT-rechearch over de Airrobot van 2 januari 2007.
Ten aanzien van 1 Aangezien het document reeds openbaar is, valt deze verstrekking niet onder de reikwijdte van de Wob, Ten aanzien van 2 In dit document zijn op paginanummers 2 , 3 , 4 (persoon op foto), 7, 8 , 1 2 , 2 6 (persoon op foto), 27 (kenteken op foto's), 28 (adres- / locatiegegevens bij foto's), 29 (persoon en kenteken op foto's) en 30 (persoon en kenteken op foto's) tot personen herleidbare gegevens verwijderd op grond van artikel 10, lid 2, onder e van de Wob. Het belang van openbaarmaking weegt niet op tegen het belang van eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer van de betrokken personen, waaronder politieambtenaren en bij het project betrokken contactpersonen zoals leveranciers, eigenaren van auto's en betrokkenen bij locaties. Op paginanummers 10,12 t/m 15,17,18, 20,22 (punt 5.9), 23, 25, 27,29 en 30 zijn gegevens venA/Ijderd op grond van artikel 10, lid 2, onder d van de Wob. Het belang van openbaarmaking van deze informatie weegt niet op tegen het belang van Inspectie, controle en toezicht door bestuursorganen, in dit geval de politieregio Amsterdam-Amstelland. Bedoelde Informatie kan bij openbaarmaking de effectiviteit van mogelijk toekomstige Inzet van deze dan wel vergelijkbare apparatuur belemmeren. Dit kan onder meer de effectieve handhaving van de openbare orde bij toekomstige demonstraties, ontruimingen of rampen schaden, maar ook de opsporing van strafbare feiten. Dit kan mensen In gevaar brengen, zowel demonstranten, slachtoffers, verdachten en zijdelings betrokken geraakte burgers, als ook politiemensen. Op paginanummer 22 (punten 6 en 9) zijn gegevens verwijderd op grond van artikel 11, lid 1 van de Wob. Het hele document is in beginsel opgemaakt ten behoeve van intern beraad over de aanschaf en inzet van deze apparatuur. De zwart gemaakte passages bevatten persoonlijke beleidsopvattingen van de opstellers van het document en komen niet voor openbaarmaking in aanmerking, Uit onderzoek binnen de politieregio Amsterdam-Amstelland Is gebleken dat er verder geen documenten met Informatie met betrekking tot U A V beschikbaar zijn. Ik ga er vanuit u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Hoogachtend, De korpsbeheerder van de politieregio Amsterdam-Amstelland, Namens-deze-de-kor^chef,
KTTVrerfendaal Bureau Juridische Zaken
Een belanghebbende kan tegen een besluit binnen zes weken bezwaar aantekenen. De termijn voor het Indienen van een bezwaarschrift vangt aan met Ingang van de dag na die waarop het besluit Is toegezonden. Het bezwaarschrift dienl te worden gericht aan de Korpsbeheerder en gezonden aan de bureauchef van hei Bureau Juridische Zaken, Postbus 2è87,1000 CG Amsterdam.
P
O
L
I
T
I
E
POLITIE AMSTERDAM - AMSTELLAND ICT-Research
AirRobor C o d e 5656 documentversie: 1.1 documentstatus: definitief
Een b e s c h r i j v i n g van de Q u i c k S c a n van de A i r R o b o t i n de zomer van 2006 t e Amsterdam.
Afgedrukt op 2-1-2007 16:35:00
AirRobot - 20061123 - Onderzoel<srapport ICT-Research - definitief 1.1 .doc
Inhoudsopgave Samenvatting
4
Inleiding
5
E e n beschrijving v a n d e proef
6
De AirRobot
6
D o e l v a n d e proef
6
Locaties
7
Resultaten v a n d e proef
8
Verzamelde gegevens
8
Uitgevoerde metingen
8
Veiligheid Bruikbaarheid Eenvoudig
10 12 14
A a n v u l l e n d e informatie IVIogelijke risico's e n tegenmaatregelen
15 15
Leerpunten
16
Leerpunten
17
V e e l v o o r k o m e n d e vragen
18
Vergelijkbare micro-uav's
19
Conclusie
20
E n nu v e r d e r
20
Aanbeveling
20
B i j lagen
21
Bronnen In gebruik n e m e n
21 22
Extra informatie
24
Fotomateriaal
26
Documentbeheer V e r s i e historie Versie Datum 0.1 0,2 1.0 1.1
Auteur
Wijziging
23-10-2006 14-11-2006 21-11-2006 20-12-2006
Distributie historie Versie Datum 23-11-2006 1.0 23-11-2006 1.0 23-11-2006 1.0 23-11-2006 1.0 23-11-2006 1.0 Goedkeuring Datum
Opmerkingen^^^^^^^H^ Opmerkinqen^^^l^^^^B Opmerkingen uit eindevaluatie Aanpassing layout
Gedistribueerd a a n
Naam
Functie Senior Ict-researoh
Chef S T G
Pagina 2 van 30
Handtekening
AirRobot - 20061123 - Onderzoel<srapport iCT-Research - definitief 1.1.doo
De p r o e f is u i t g e v o e r d o p i n i t i a t i e f v a n ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ Bedrijfsprocessen van de korpsleiding van de regiopolitie
Datum: Versie: Document: Auteurs: Organisatie: Afdeling:
Afgedrukt op 2-1-2007 16:35:00
Hoofd Bedrijfsvoering en Amsterdam-Amstelland.
2 3 november 2 0 0 6 1.1 AirRobot Regiopolitie A m s t e r d a m - A m s t e l l a n d DBI: I C T R e s e a r c h / D O R : S e c t i e T e c h n i s c h e Ondersteuning
De AirRobot heeft 4 elektromotoren voorzien van propellers en weegt minder dan 1 kilogram.
Pagina 3 van 30
AirRobot- 20061123 - Onderzoei<srapport ICT-Research - definitief 1.1.doc
Afgedrul
Samenvatting In d e z o m e r v a n 2 0 0 6 is door d e regiopolitie A m s t e r d a m - A m s t e l l a n d e e n Q u i c k S c a n uitgevoerd naar d e bruikbaarheid v a n e e n micro U n m a n n e d A e r i a l V e h i c l e ( U A V ) g e n a a m d AirRobot. Door d e specifieke e i g e n s c h a p p e n v a n dit toestel namelijk laag vliegen, in d e nabij v a n objecten, stilhangend op e e n plek, bij extreem gevaarlijk situaties e n zelfs tegen of in g e b o u w e n , verwachten w e dat d e A i r R o b o t e e n grote bijdrage z a l leveren a a n d e veiligheid van burgers e n politiemensen. Het beeldmateriaal wordt direct e n rechtstreeks v i a e e n videolink op het b e e l d s c h e r m v a n het grondstation getoond e n kan w o r d e n o p g e s l a g e n . D e foto's worden o p g e s l a g e n op e e n memorykaart a a n boord v a n het toestel e n kunnen n a d e vlucht w o r d e n veiliggesteld. V a n het beeldmateriaal, z o w e l video als foto's, is d e kwaliteit o v e r w e g e n d g o e d . V o o r e e n A i r R o b o t , in d e configuratie z o a l s die is getest, z a l inclusief B T W € 2 8 9 3 4 , 8 5 worden g e v r a a g d . O m e e n A i r R o b o t te kunnen vliegen is e e n training v a n 4 w e k e n nodig. D e assistent heeft g e e n bijzondere opleiding nodig. Door e e n aantal veiligheidsmaatregelen e n het geringe gewicht zijn er a a n het vliegen met d e A i r R o b o t weinig risico's v e r b o n d e n . Het toestel is w e l windgevoelig. Bij e e n w i n d s n e l h e i d vanaf 7 meter per s e c o n d e e n ook bij regen kan d e A i r R o b o t niet w o r d e n gebruikt. De A i r R o b o t z a l d e O O V sector grote diensten kunnen bewijzen e n is e e n g o e d e opstap naar a n d e r e v o r m e n v a n luchtondersteuning
Zo eenvoudig z a l het i n de p r a k t i j k n i e t a l t i j d
zijn.
Pagina 4 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoel<srapport iCT-Research - definitief 1.1.doc
Afgedrui
I n l e i d i n g De regiopolitie A m s t e r d a m - A m s t e l l a n d volgt d e ontwikkelingen op het g e b i e d v a n U n m a n n e d Aerial V e h i c l e s ( U A V ) sinds enige tijd. E r zijn e e n aantal belangrijke voordelen op het g e b i e d v a n veiligheid te bereiken e n kostenbesparingen zijn mogelijk. Eén v a n d e e i s e n die w e a a n dergelijke apparaten stellen is dat het gebruik daarvan veilig moet kunnen plaatsvinden. D e A i r R o b o t is e e n micro U A V die o n s d e z e mogelijkheden k a n bieden e n d a a r o m h e b b e n w e in d e z o m e r p e r i o d e v a n 2006 het toestel middels e e n kort o n d e r z o e k ( Q u i c k S c a n ) getest. De t o e p a s s i n g s g e b i e d e n waarbinnen e e n U A V gebruikt kan worden zijn uiteenlopend. S a m e n v a t t e n d k o m e n voor d e O O V sector d e t o e p a s s i n g e n uit d e v o l g e n d e vier hoofdgroepen in aanmerking: Domein Opsporing Volgen Beslissing ondersteunend Controleren
Opsomming vervaardigen v a n drugs, o n d e r z o e k plaats delict, o o r z a a k verkeersongevallen, v e r m i s s i n g e n p e r s o n e n , s m o k k e l , milieudelicten achtervolging, gijzeling, g o e d e r e n , m e n s e n m a s s a ' s , p e r s o o n s - e n transportbeveiliging observaties bij voetbal, e v e n e m e n t e n , ontruimingen; overzicht bij rampen, brand, gifwolk; toetsen v a n noodplannen en draaiboeken milieu,verkeer, objecten, foto's infrastructuur, dijken, spoorrails, stadsproblematiel< (illegale aanbouw)
V l i e g e n i n de n a b i j h e i d van brand i s m o g e l i j k , de mate van h i t t e b e s t e n d i g h e i d van de AirRobot i n nog n i e t bekend.
Pagina 5 van 30
AirRobot- 20061123 - Onderzoel<srapport ICT-Research - definitief 1.1.doc
Afgedrul
Een beschrijving van de proef In d e z o m e r p e r i o d e v a n 2 0 0 6 is e e n Q u i c k S c a n uitgevoerd met d e AirRobot. Het doel v a n d e z e Q u i c k S c a n is hieronder s a m e n g e v a t .
De AirRobot D e A i r R o b o t is e e n helikopterachtig toestel v o o r z i e n v a n vier propellers, e e n behuizing waarin z i c h elektronica bevindt. D e z e elektronica dient o m stabiel te kunnen vliegen, o m e e n directe videoverbinding tot stand te kunnen brengen met e e n grondstation e n o m d e A i r R o b o t op zijn plaats te h o u d e n middels e e n G P S bepaling. In d e configuratie die bij d e proef is gebruikt hing onder het toestel e e n v i d e o c a m e r a .
Doel van de proef Bij d e doelstellingen v a n d e proef is met n a m e g e k e k e n naar functionele criteria. D e inzet v a n de A i r R o b o t moet bijdragen a a n d e veiligheid voor burger e n politiemensen e n moet m e e r opleveren d a n a n d e r e middelen. Het moet duidelijk zijn w a n n e e r d e A i r R o b o t gebruikt k a n w o r d e n e n d e A i r R o b o t moet bovendien e e n v o u d i g kunnen w o r d e n ingezet. , Omschrijving
Groep Veilig Batterijen
Noodlanding Veiligheden Reikwijdte GPS Wind Blindvliegen
Test van de vliegduur op een volle batterij; maak een berekening van de energie afname bij gebruik van encryptie middelen. De micro-uav voert een noodlanding uit Welke veiligheids procedures kent deze micro-uav Afstand grondstation en micro-uav Kan de G P S module het toestel op z'n plaats houden Bij welke windsnelheden kan veilig worden gevlogen Kan de AirRobot bestuurd worden terwijl het toestel uit het zicht is
Bruiicbaar Weersomstandigheden Ook onder moeilijke weersomstandigheden moet de micro-uav eenvoudig te bedienen zijn en goede beelden leveren. Wat is de invloed van regen. Referenties Leerpunten overnemen van referenties, bij voorkeur politie in Duitsland. Meten middels decibelmeter en afstandsmeter (via Geluid laptop) De kwaliteit van de beelden te weten: infrarood, Kwaliteit beelden fotocamera en video worden beproefd en met een score beoordeeld Zichtbaarheid Navraag bij luchtmacht welke criteria daarvoor gebruikt kunnen worden Logfile Inzoomen
Heeft het systeem een automatische logfile Hoe zijn de beelden bij het inzoomen
Inzetbaarheid Bediening Videobril Lock
Hoe snel is de micro-uav inzetbaar. Meet de tijd. Hoe wordt de bediening ervaren Is de videobril een waardevolle toevoeging Kan het toestel worden gelocked (automatisch op een positie worden gehouden) Hoe eenvoudig is het om foto's te maken
Eenvoudig
Foto's
Pagina 6 van 30
AirRobot-20061123 - Onderzoel<srapport iCT-Research - definitief 1,1.doc
Afgednji
Locaties Tijdens d e proefperiode is er aclntereenvolgens getest o p vijf locaties: Het sportterrein O v e r A m s t e l , Ouderkerkerdijk 150 te A m s t e r d a m G e b o u w D e E e n h o o r n , J a m e s Wattstraat 84, 1097DI\/1 A m s t e r d a m jolitie, Sloterplas, A m s t e r d a m
AP/STERDAM / SCHiPHOL VISUAL APPHOACH CHART
AP 2 EHAhyvAd
CHANGE ECHPttOLmachangad Ha Tr,W,'4.?.SOÊSTBlDER3Tm'CiaNiVMaiJQ0JTtM a u NWWlUGEHThWFrm^wfa
De stad Amsterdam l i g t n a b i j de luchthaven S c h i p h o l . Rondom deze luchthaven l i g t een ConTRoleZone (CTR). V l i e g e n binnen deze zone i s verboden t e n z i j met toestemming van de L u c h t v e r k e e r g e l e i d i n g . Echter de wetgeving voor uav's op d i t gebied i s n i e t d u i d e l i j k .
Pagina 7 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoel<srapport ICT-Research - definitief 1,1 ,doc
Afgedrukt op 2-1-2007 16:35:00
Resultaten van de proef O p d e vijf iocaties is v a n d e viucliten videomateriaal v e r z a m e l d op e e n D V v i d e o c a m e r a en op e e n t a b l e t P G die rechtstreeks a a n het grondstation gekoppeld w a s . E r zijn ook foto's gemaakt v a n e n vanuit d e AirRobot.
Verzamelde gegevens G e d u r e n d e d e proefperiode is er z o v e e l mogelijk informatie v e r z a m e l d . E r w a s e e n t a b l e t P C gekoppeld a a n het grondstation. Het v e r z a m e l d e materiaal kan gebruikt w o r d e n voor verdere analyse. In o n d e r s t a a n d e tabel zijn d e vluchten b e s c h r e v e n .
Nr 1. 2. 3. 4.
Datum vr 23-06-2006 za 24-06-2006 zo 25-06-2006 ma 26-06-2006
5. 6. 7. 8. 9.
dl 27-06-2006 WO 28-06-2006 vr 15-09-2006 za 16-09-2006 za 14-10-2006
tijdstippen 10.00-16.00 10.00-14.00 10.00-14.00 10.00-13.00 17.00-21.00 19.00-21.00 10.00-16.00 09.00-13.00 07.00 - 15.00 08.00-14.00
10. 11. 12.
ma 16-10-2006 dl 17-10-2006 do 19-10-2006
10.00-16.00 10.00-16.00 10.00-16.00
Omschnjvinc] PTO sporthal training PTO sporthal training PTO sporthal training PTO testen
Bijzonderheden Soms lijkt de AirRobot niet stabiel geen geen geen
PTO testen Eenhoorn & PTO testen
geen AirRobot drijft weg op de wind Training blindvliegen Training blindvliegen Tijdens landelijke open dag polilie zijn er problemen met de GPS module Problemen met 1 motor Testen kentekenherkenning Testen van noodlanding, brand, controle dak, herkennen gezichten
IIBHHI^I Amsterdam tent Sloterplas
Uitgevoerde metingen Mirco-uav's z o a l s d e A i r R o b o t kunnen w o r d e n gebruikt op locaties w a a r ernstige calamiteiten zijn en b e m a n d e helikopter of e e n vliegtuig niet kan k o m e n z o a l s in d e buurt v a n gebouwen^ en andere obstakels. Juist d e z e bijzondere e i g e n s c h a p v a n micro-uav's dragen bij a a n nieuwe t o e p a s s i n g e n die over het a l g e m e e n e e n verbetering v a n de veiligheid v a n burgers en politiemensen met z i c h m e e b r e n g e n . D e n k hierbij a a n bomverkenning, brand, explosiegevaar, vuurwapengevaarlijke verdachten e n gifwolken. D a a r o m is in d e z e proef in het bijzonder gelet op: • • •
veiligheid: is d e A i r R o b o t veilig in het gebruik en wat gebeurt er als er e e n calamiteit optreedt? bruikbaarheid: in hoeverre is het (beeld)materiaal bruikbaar, maakt het toestel lawaai en onder welke o m s t a n d i g h e d e n kan het toestel worden ingezet? e e n v o u d i g : is d e A i r R o b o t s n e l inzetbaar, welke handigheden heeft het apparaat en is d e bediening ervan e e n v o u d i g ?
Om het v l i e g e n met wind en i n de buurt van objecten onder de knie t e k r i j g e n i s training vereist.
Pagina 8 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoelcsrapport iCT-Research - definitief 1.1.doc
Afgedrukt op 2-1-2007 16:35:00
De AirRobot, de afstandsbediening (Remote C o n t r o l System) en t a b l e t P C
De antenne en de t a b l e t p c vormen gezamelijk het g r o n d s t a t i o n waarop de videobeelden binnen komen en waarop s t a t u s i n d i c a t o r s worden weergegeven. De videograbber o p t i e kan het v i d e o m a t e r i a a l opslaan op de harde s c h i j f z o a l s b i j een harddiskvideorecorder.
Pagina 9 van 30
AirRobot- 20061123 - Onderzoel<srapport iCT-Researoli - definitief 1,1,doc
Afgedrui
Veiligheid Samenvatting, Batterij Noodlanding Veiligheden Reikwijdte GPS Wind Blindvliegen
de AirRobot: I
"
Batterijen Eén opgeladen batterij k a n ^ m i n u t e n gebruikt worden. Na J^minuten buiten vliegen is de batterij echt leeg en land de AirRobot zelfstandig. Dit is niet wenselijk, een gecontroleerde landing met 20% reserve is raadzaam. Het ontladen/opladen duurt 1 uur. De invloed van stilhangen of vliegen op het energieverbruik lijkt tegen de verwachting in niet groot en was niet meetbaar. Door het aan boord brengen van encryptiemiddelen kan het energieverbruik toenemen. Encryptie is nog niet beschikbaar en daarom niet getest Noodlanding De status van de batterijen speelt een belangrijke rol bij de noodlanding. De AirRobot maakt automatisch een noodlanding als de batterijen bijna leeg zijn of als de AirRobot geen contact meer heeft met de afstandbediening. Ingrijpen met de afstandsbediening tijdens de noodlanding terwijl de batterijcapaciteit laag is niet raadzaam, het toestel wordt dan onstabiel. Zie in bijlage "fotomateriaal". Veiligheden De AirRobot heeft de volgende veiligheden: • De AirRobot voert een automatische landing uit bij een lege batterij en als de verbinding met het Remote Control System (afstandsbediening) verbroken is. Deze noodlanding wordt uitgevoerd met een geringe daalsnelheid, de propellers blijven draaien. • Om het toestel is een beschermingsring aangebracht. • Het gewicht is heel laag, inclusief de lading minder dan 1 kilogram • De 4 propellers draaien op maximaal 2000 toeren per minuut en zijn bovenop op het toestel geplaatst. • Het toestel stabiliseert en gaat stilhangen als de controls worden losgelaten en het wordt op z'n plaats gehouden dankzij de G P S module. • Het toestel is voorzien van elektromotoren en heeft geen brandbare stoffen aan boord. • De snelheid waarmee het toestel vliegt is laag • De status van de batterijen is op het grondstation zichtbaar. • De beelden zijn direct zichtbaar op het grondstation of op de videobril. • De besturing van de AirRobot kan op de grond worden getest als de 2^ persoon het toestel met één hand op z'n plaats houdt • Een windsnelheidsmeter behoort tot de standaard uitrusting. • Het is noodzakelijk om een richt zicht verbinding te houden tussen het grondstation en de AirRobot. Hierdoor blijft het videobeeld dat binnenkomt van goede kwaliteit Dit is belangrijk bij blindvliegen. Zie ook reikwijdte. • Het is niet bekend wat er gebeurt als de motoren stoppen. Om te testen of het toestel langzaam zakt op de daalwind rondom de propellers kan de AirRobot vanaf een gebouw worden losgelaten.
Reikwijdte Zowel de afstandsbediening als de videoverbinding zijn door de leverancier gegarandeerd op 500 meter. Door ons is geconstateerd dat op een afstand van 400 meter beide verbindingen naar behoren functioneerden. Op basis van uitspraken van deskundigen is de venwachting dat het bereik groter zal zijn dan 500 meter. Een uitvoerige test is in het advies opgenomen om de grenzen te verkennen.
GPS De primaire functie van G P S is het horizontaalstabiliseren van het systeem. Als de handels op de afstandbediening losgelaten worden, behoudt de AirRobot z'n positie, dit is een handige en veilige eigenschap want hierdoor kun je maximaal geconcentreerd zijn op het maken van foto's en films. Als de AirRobot door middel van de afstandsbediening wordt bestuurd is de G P S stabilisatie uitgeschakeld. Windsnelheid 7 meter per seconde (zie ook bij aanvullende informatie: tabel windsnelheid)
Pagina 10 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoelcsrapport ICT-Research - definitief 1.1 .doc
Afgedrukt op 2-1-2007 16:35:00
Wind De besturing wordt moeilijl<er en de beelden slectiter. Blijkens proefneming is liet vliegen met een wind tot aan 7 meter per seconde nog uitvoerbaar (de G P S module moet dan wel zijn ingesctiakeld, namelijk bij uitsctiakeling zal de vlieger het toestel moeilijk op z'n plaats kunnen houden). Het advies is om een proef uit te voeren om de uiterste grenzen m.b.t. windsnelheid te ontdekken. Blind vliegen Als de tabletpc (waarop o.a de beelden zichtbaar zijn) goed is afgeschermd voor zonlicht kan het blindvliegen goed worden uitgevoerd. De tabletpc biedt de meeste informatie zoals snelheid, vliegrichting (kompasroos), batterij capaciteit en het aantal zichtbare satellieten. De in eigen beheer ontwikkelde vlieglielm is met name voor het blindvliegen praktischer dan de tabletpc.
Met de AirRobot kunnen mooie o v e r z i c h t f o t o ' s gemaakt worden.
Pagina 11 van 30
Afgedrui
AirRobot- 20061123 - Onderzoei<srapport iCT-Researcti - definitief 1.1.doo
Bruikbaarheid Samenvatting, de AirRobot: Weersomstandigheden zijn van invloed op beeld en besturing Referenties twee overheidsorganisaties: politie en defensie Geluid is op 35 meter niet meer hoorbaar Kwaliteit beelden zonder meer goed en stabiel, behalve bij inzoomen Zichtbaarheid I
Geluid Op een afstand van 35 meter is de AirRobot niet meer hoorbaar. Het achtergrondgeluid overdag voor een woonwijk in de stad is 50 decibel. Zie: http://www.av-consultinq.nl/artikelen/qeluid/omqevingsgeluidachterqrondqeluid.htm
•
© ©
Decibel
achtergrondgeluid
©0
Decibel
A f s t a n d 5 meter
© ©
Decibel
A f s t a n d 15 m e t e r
©O
mm
© ©
Decibel
Decibel
A f s t a n d 25 m e t e r
A f s t a n d 35 m e t e r
Kwaliteit beelden
Pagina 12 van 30
AirRobot- 20061123 - Onderzoelcsrapport iCT-Researcli - definitief l.l.doo
Afgedrulctop 2-1-2007 16:36:00
Zie ool< in de bijlage: (1) specificaties film/fotocamera en (2) tiet fotomateriaal behorende bij de proef. Zichtbaarheid Kleur nu is groen met zwart. Het advies is om bij opsporing de grijze kleur te nemen die op de toestellen van de luchtmacht gebruikt wordt. Het toestel is dan het minst zichtbaar. Indien zichtbaarheid belangrijk is, dan is oranje een goede keuze en bij donker een reflecterende verf. Logfile Er is geen logfile. inzoomen Het inzoomen geeft een sterk bevend (bibberend) beeld. Zelfs foto's nemen is niet meer mogelijk. Dit euvel treedt niet op bij windstil weer en is minder erg bij weinig wind. Bij harde wind blijft de trilling constant aanwezig.
Sperwer moet militiiireii behoeden vmw ïiiiiderlagen Naast 13Ö extra Kcdcrbndac ralhliiiicii diu worden inpuct ln S;Mi«iciiik Afghunislan. arrivecri een conhvïd ven bijrm 40 msn mc-f Sjicm«rs. Hel is voor hef eerst dat die {infat^m^ntle verktin' niiigivNcfitiiigcn door Ncdcriond •ftïiAicii iiigcïct hl'} ven üpcralii:. De ïïpOTcr hcch ccn bcrcift van öü ti!lïmit|t!f t'n kan ilü)* m nueht m'Ki:» mar tcsi-msiatidm cn naar
tiuii spurcii- Ut' CaiiadciCin htbhen hün Spcreets ai ifl[«ii*icÊ scbmikt tn KjiKhtut mrRdiiVc toestellen uordeii steeds belangajkcrbij i»ilt(fliie opctfliitrt, öe NAVO-ccmimandant van zuidelijk vVglisHtitaii dn; J mVL'tnbijr Iseyhil, di' N'«fe.t)9sitise gefierjal'iE!a|Mr Van ILocjn. krjfRt udil fxfra Sjit^rwerw kii /Ijii {K« vcti vt-cl jyuïCT bm-iïi itaii dc ötli! mlïi!-vlii>atui!ji('S, dc Alndm, waarrnxT de Ncdi-'rlniKkTii iiï tJntütr dc ,Spcnsvr liaiijjt t'tfti
draaibare buJ mitl;iH-
\mU mcl meer dan nfi kdümeliT. Het apparaat wordl 111 \Jm/.gm KChmiUt door commando's cit infaii Icricpcicilons. Ah zïi biivuorbrald een hiTidiirUas vrci<;!i, op m\ (H'rniifr-ï oi hlj ccn doonvaatfban; pLials, iiuinncn zjj tt'r^t hm "vtit-OL' 3,5 nicU-r kngt.-- SpmVuir i;c)idft rff kSjfeer' aiurcn^ vvürdl mcl ~k^3\^ni\l ^aliiii' Oc A\?.dm\h€p nsisiouti tip 50 u-^rA. vlicRt nfccsbt op ten iwogtf Jni l.'ïfl nwAti höi>êie en hk\il Citi van «00 ItJt I20Ü mciiir md cHïil holfiiur in de lucbl. Di; bt;diCncr krw.'Jsnclhcid vati IbCkdomtwr kan ap tCd sdicmipic nic^lnjli^n pLTUur, Na^iiTtiuriüik'l hfl im- cn inzoomen. Ook dc Duilsocs, sScl ieriigkcrcn cn iaiiden msl bc- AiisMtcra en Cö!iudi.'a:i;n gubcuiliuip narachtJlc Kii airlU"]», ken Alödlns m Ai^hani^ltn. Onh-aniantlc! luesfyllcn ïijn Dv' AUdin past frt n137.1l; en
N e t l e r l ö m l z e t S p e r w e r s iti> o n f a ê m a n d e y e r k e t m ï n g s v i f ü g t i i r g e i u b i j ü e m f s s i e i n A f s l i a n i s t a i i .
Uav's l e v e r e n een b i j d r a g e aan de v e i l i g h e i d
Pagina 13 van 30
sks'lit niiddfl voor <en eom- . «laiidnnLtim inlichiïnuua fe vtjr^ji- : meiïii. De (yv^tvlM K-^tuuii o\ • %ind5 de jaren vi|it!g, maar d.-jnk«ii : fiötfirii «iiistiröii [-oinmuiticutie' midilt-k-ii nvumL hel annüil lers i MQ. S[ïmveT cn Aiadftt zijn lat'U- ; sïlif modylU'ii soQi ktiiicöfsinni1. ; Dc Awerikünt'n .iurvcilkivn l'u- ; vsn Afglianisten inyt jimScr^ Hc!(t-il, /itóhdcfSkibal Uawk (bi' : reiU; as Oilo kilomettir) m dt f're. » dator (7fift kiinmeter!. Pio kusniKn ' mk rakMten me(!iienii.'ii. Ouk Nei \ diTliiiKÏ wil wti Kmla mmM han- •• uimfffii, !
AirRobot - 20061123 - Onderzoei<srapport ICT-Research - definitief l.l.doo
Afgedrul
Eenvoudig Samenvatting, de AirRobot: Inzetbaarheid binnen^^minuten Bediening is eenvoudig, een training van 4 wel<en wordt geadviseerd Bril praktisch bij het blindvliegen Lock werkt alleen voor stilstaande objecten Foto's middels knop op afstandsbediening of via tabletPC
Inzetbaarheid B i n n e n 5 minuten kan de A i r R o b o t vanuit d e koffer in elkaar w o r d e n gezet. A l s het s y s t e e m v o o r vliegen gereed is moet er nog tijd w o r d e n b e s t e e d a a n verkenning v a n de o m g e v i n g (eventueel vooraf m.b.v. G o o g l e M a p s ) , het afwerken v a n d e checklist en het w a c h t e n op het tot stand k o m e n v a n e e n G P S verbinding. S o m m i g e handelingen kunnen tegelijkertijd plaatsvinden. B i n n e n ^ ^ ^ ^ ^ ^ k a n de A i r R o b o t operationeel w o r d e n ingezet.
Bediening Het is mogelijk om zonder training met de AirRobot vliegen. Het moet dan wel windstil zijn. Een training'' van ± 40 vlieguren kan voldoende zijn om behendigheid te krijgen voor het vliegen in de buurt van objecten, om met invloeden van buitenaf om te kunnen gaan (zoals wind), de camera te kunnen bedienen en kennis te krijgen met de randapparatuur in het algemeen. Uit oogpunt van veiligheid is het raadzaam om hieraan eisen te verbinden. Om bekend te raken met de software applicaties, zoals foto's uitlezen, filmpjes bewaren, is 5 uren vereist. Het vliegen met de AirRobot is vermoeiend. Ter illustratie: de vlieger • staat onder spanning • moet geconcentreerd zijn • mag niet worden afleid Het advies is om: • van te voren een vliegplan te maken • zoveel als mogelijk middels helm en/of videobril te vliegen • de rusttijden in acht te nemen • met z'n tweeën als team te vliegen, de tweede persoon bewaakt het uitlezen van de gegevens op de tabletpc van het grondstation en bekijkt de omgeving • voor zover mogelijk van te voren oude luchtfoto's of satellietbeelden (bijvoorbeeld van GoogleMaps) te bestuderen. Voorafgaand aan een vlucht wordt de omgeving vanaf de grond verkend waarbij de landingsplaats en obstakels in de omgeving centraal staan. De eerste procedure van een vlucht die deel uitmaakt van de verkenning, is het rechtstandig omhoog vliegen om een 360 graden scan te maken.
Bril De uitgeleverde bril is te groot en dekt het gezichtsveld af. Heel bruikbaar is de zelf ontwikkelde vlieghelm waarbij de ontvanger is ingebouwd en de bril zo smal is datje eroverheen kunt kijken (voor contact met de omgeving of de AirRobot en daarnaast ook handig bij het uitvoeren van een landing)
Lock
Foto's Vanaf het grondstation en vanaf de afstandsbediening kunnen foto's worden gemaakt Dit werkt heel goed en de kwaliteit daarvan is 7.1 megapixel. De foto's worden opgeslagen aan boord van de AirRobot enl
^ Een voorbeeld van de bij deze proef gebruikte checklist staat in de bijlage. Het advies is om naast training in het vliegen ook kennis te verkrijgen van aërodynamica, de invloed van weersomstandigheden op het vliegen en over regelgeving voor de luchtvaart.
Pagina 14 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoel^srapport ICT-Research - definitief 1.1,doc
Afgedrul
Aanvullende informatie N a a s t d e uitgevoerde e n b e s c l i r e v e n testen is informatie verl
Mogelijke risico's en tegenmaatregelen Het vliegen met d e A i r R o b o t l
T e r voorkoming v a n e e n o n g e v a l met d e A i r R o b o t kunnen er e e n aantal tegenmaatregelen worden g e n o m e n door: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
e e n g o e d e training v a n d e p e r s o n e n die d e A i r R o b o t b e d i e n e n altijd met twee personen te bedienen voorafgaand a a n elke vlucht d e checklist af te w e r k e n het afsluiten v a n e e n verzekering vooraf e e n vluchtplan m a k e n e n d a a r niet v a n afwijken v o l d o e n d e rust te n e m e n d e g r e n z e n te b e p a l e n (bijvoorbeeld door e e n proef in e e n windtunnel) e n regels daarover op te n e m e n in d e checklist
HHE3 r - l - . ^
. ©
Si
ó
\
m
0 { #
*
«)
& T)
(
fi""
•
••'
h '
"K-
1
te
c
1
'I'I
" 1'
, •1
ü
.(Ï6, ] ' T J
li Voor het bepalen van de gemiddelde windsnelheid op hoogte waar doorgaans microuav' s v l i e g e n kan gebruik gemaakt worden van de rekenmethoden d i e voor windmolens g e b r u i k t worden. Z i e ; rittp://www.qew^iekste.nl/MolenOntW Alq.tltm
Pagina 15 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoel<srapport iCT-Research - definitief 1.1 ,doc
•A
Afgedrul
n
POLITIE RAAKT KOSTB ^,:;;"vi"-
'-'VimoiKEoverslflggeveris "• A M S T E R D A M . vrijHnff I DqAmstei^amscpoUlioiswanliopigoiixoeltnaarceai. i r fïurft minihelikopter die zij ti|deös een pcoeMuclit is kwijtsefflafet. De Ait-Babui-wciril «p 28 juul getesl; maar raakte door hog onljelteode ooKaak u U koers. : ' P e heli verdween tijdens een i^fenvlucht op het trai* nün^complex van ds politie op Overamsteli: De agentên raakteudeciin-: . / trolei ovet het o|j afstand bestuurbare . viiEgiMigje kwijtj.: waarna i e t ding acliter de [jomen verdween en uiet meer terug, te vinden was, Zelfe; de inzet van speurhon-«len leverde niets op. . politic hfiö het apparaat in.tjirBiWccn van h e i bcdrijE TedasnliZuip}ien.Mogeiiikis het vliegtuigje door onbckend c a gevondeiï of i n liet water yan Ie Amstel geland, Oe heüIf-opter itan worden vooctïcn van camera's waarmee do poHtie opnames vanuit de lucht ksnjmftkon, bijvoorbeeld b i j voetbalreilcn, demonstraties efgtoleevencmenten-DetJolitiehaalt er stevig van dat defU' tiirtstische A i r Eoboi ia verdwenen, i,Wij zuilen de eerlijke vinder belonen'',a!dusi>0H* Üeïegsman LeoDojrtland. „HettsheÈnieuwstevanhef aicu-wate en kan de politie en brandweer veel informatie v^irschaffen door van bovenaf
^.Y^jlgcas ïedfla is bet mogeiijk ast de agenten dio m e i de 'vU^léiidesploa'öcfeiïtleüiËt' .•wflt overmoedig' zijngeweest. > ' „ T R een s p o H h a i i è ^ f t ieder-= ei?n het rovolutiomiiro opj^araat èncl oodct:fe>ntro!e, maar. i n de-opcolucbt Is hoteon n»dér verhaal. D a n krijj; j o te niaften raet aRöcre Juvloedeji cn i i hel moKcIijfc Hnt je het foesicl: snei' « i t h^t oog verl!i-.-il",wf«tiriirrirHi7VRnKuiik. ' . D e A i r lioböt kost enkele, •
'>'.->. ».*k
r., .j
0
J)
vlerh'cineehktropïopcVmsm Megt tuinï éefi kHQ. Verder hst ;
trBinhgscónh pfoK van de póli'
s s .
oefenvlucM
ziet enifl als een groottiilgcvdleet) onUrek vsn een mater, i$ \
tot v e l e ' diii'/ej.dën ëutt?'s-' , j r o e v e e l precies ss afeankÊlijk van de .ipparatuur die je eronderhi 'i* ardtiïdelijk ls .dat hel geen prijzen rijn dip
Spoorloos na
Overmoedig
'
tie op Oversow stclenhetaebied ivsarbimen danth'ihsSi : wordt ver-nlst POUTIE EBUAM itLAND
^"rt;;
Kuijfc, dif Icstdodsindun iniitidde^ eeii ;; aantal toehtcHon hëeft;^tge-i' leend aan brandwtjerr en politiekorpsen In ons iand^ i
Op woensdag 28 juni 2006 is tijdens een vluctit de AirRobot door de wind weggedreven buiten liet ziclit van de bedienaar/vlieger. Hierbij speelde onervarentieid een rol. Een oproep in de Telegraaf heeft ervoor gezorgd dat de eerlijke vinder tiet toestel heeft teruggebracht. Het toestel bleek 5 minuten nadat het uit beeld was verdwenen veilig te zijn geland op een hockeyveld. Blijkens onderzoek door de leverancier functioneerde het toestel nog naar behoren en Is er geen schade geconstateerd. De AirRobot heeft sindsdien een nieuw ontwikkelde G P S module die er voor zorgt dat de toestel op zijn plek blijft als de afstandsbediening In een neutrale stand wordt gezet (wat automatisch gebeurt bij het loslaten van de handels). Deze G P S module is beproefd in de nazomer van 2006 en de bevindingen zijn vastgelegd in dit rapport.
£ 3 1 4 lil
J I J
PMit^ tteB* i ïfljttft Fwt^^t y a y j m<
* O*
,ffi" -Ogy..'faita...
:
'
,
.
_
Van BeuMfort naar... Jirt
0
vöï
= 1
K«pV l ö ^ Cretla) otrMog
1
0.J.I5
1-3
Ui
1S-3H
A^i
<-ll
Koci'.f'luimcQ £ m a n d i ^ u s llïi»e& HitUn
t A
l.i-l.i
S
V-IO 11-16
11-ai
«
12-19
ïilidstiB-lwiigïa
20-28 25-38
Sur En papiïr dwMTtltB 4p
in bswïjuy;
IM-13 6
22-27
354»
C t i l i Talicn fcewïÊfn
ij-9.ni
2S.53
17-2.2» 5
54.4»
62.74
208.M4 2-4-5.284
41-47 48-55
75-88 8?-102
Xwjsfn tfiktii af t^kta Incktn it ( M p i ^ m waam Wfï
11
2B5.326
56.65
103.117
lï
m(
»ö
=•117
7 8 > 10
HarJi vmi
t a b e l windsnelheid, de AirRobot kan v e i l i g v l i e g e n t o t aan een windsnelheid van 7 meter per seconde.
Noot: In het algemeen zijn micro-uav's gevoelig voor wind. Het vermogen van de motoren is bepalend voor bij weli<e windsnelheden de AirRobot (met behulp van de GPS module)z'n positie kan behouden. Om deze grenzen te leren kennen wordt een proefin een windtunnel aanbevolen. Zie ook leerpunten.
Pagina 16 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoeksrapport ICT-Research - definitief 1.1 .doc
Afgedrul
Leerpunten Leerpunt Checklist
Grenzen
W e e r e n wind
Verkenning
GPS
2^ p e r s o o n
Rolverdeling
Weerstation
Omschrijving Het opstellen e n het gebruik v a n e e n checklist is in d e praktijk z e e r w a a r d e v o l g e b l e k e n . IVlet het gebruik v a n e e n checklist wordt d e veiligheid verbeterd. K e n d e g r e n z e n z o a l s : d e m a x i m u m snelheid v a n d e wind waarbij veilig vliegen nog mogelijk is, d e m a x i m u m temperatuur die e e n micro-uav k a n verdragen bij e e n brand, d e invloed v a n koude temperaturen op d e batterijen. Stel a a n d e hand v a n d e z e kennis normen die bijvoorbeeld o p g e n o m e n kunnen worden in d e checklist. Het vliegen met wind met variabele s n e l h e d e n in d e buurt v a n g e b o u w e n en a n d e r e obstakels is niet e e n v o u d i g . E e n training w a a r d o o r vaardigheid op dit gebied wordt verkregen is noodzakelijk. Het is r a a d z a a m o m elke vlucht vooraf te laten g a a n door e e n verkenning waarin bijvoorbeeld: • e e n print v a n d e locatie uit G o o g l e M a p s wordt bestudeerd zodat d e omgeving b e k e n d is. • e e n visuele inspectie wordt uitgevoerd op locatie waarbij obstakels in kaart w o r d e n gebracht. • e e n s c h o n e e n bruikbare frequentie kan w o r d e n g e k o z e n omdat met behulp van e e n frequentiemeter op d e locatie e e n a n a l y s e is gemaakt. Het is o n s g e b l e k e n dat het G P S s i g n a a l in d e buurt v a n g e b o u w e n of grote metalen objecten niet constant is. Het s i g n a a l valt s o m s w e g e n d e positie die d e G P S weergeeft veranderd. D e A i r R o b o t is dan niet stabiel. Het advies is o m d e G P S module op d e A i r R o b o t in dergelijke o m s t a n d i g h e d e n uit te s c h a k e l e n . V o o r e e n optimale concentratie kan d e vlieger v a n e e n micro-uav z i c h beter laten vergezellen door e e n 2^ p e r s o o n die b e p a a l d e taken overneemt z o a l s : • b e w a k e n v a n d e omgeving e n bij veranderingen dit doorgeeft a a n d e vlieger.Denk hierbij a a n : O het controleren v a n d e status indicators op het grondstation O nadering v a n publiek, voertuigen O het blijvend controleren v a n d e windsnelheid • het v o e r e n v a n communicatie met d e r d e n • toezien op het behalen v a n d e opdrachtdoelen T e n b e h o e v e v a n d e veiligheid is d e rol v a n d e vlieger leidend. Hij/zij neemt tijdens d e vlucht zelfstandig b e s l i s s i n g e n e n k a n eventueel g e g e v e n opdrachten naast z i c h neerleggen. Het w e e r is v a n invloed op het vliegen (zowel bij grote a l s kleine toestellen). R e c h t s t r e e k s e toegang tot informatie over het w e e r is ook tijdens d e vlucht onontbeerlijk.
Pagina 17 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoel<srapport iCT-Research - definitief 1,1 ,doc
Afgedrul^t op 2-1-2007 16:35:00
Veelvoorkomende vragen De AirRobot H o e v e e l l
Is het radiografisch W a t is het bereik H o e snel vliegt het O p w e l k e hoogte W a t is d e vluchtduur Is er botsing detectie a a n boord K a n het vliegen tijdens regen Zijn er nog andere ontwikkelingen
Het gebruik e n d e m a n o e u v r e s W a a r blijven d e b e e l d e n
W a t v o o r aandrijving wordt er gebruikt W a t gebeurt er als d e verbinding wegvalt K u n je ' s nachts vliegen Werkt G P S overal
€ 21.985,00 excl. btw v o o r één A i r R o b o t inclusief grondstation plus bijbehorende software e n antenne. E r wordt één c a m e r a meegeleverd voor € 2330,J a , d e micro uav wordt gestuurd d.m.v. remote controle s y s t e m . Het G P S dient o m het toestel op z ' n plaats te h o u d e n . In e e n cirkel v a n ± 5 0 0 meter rondom het grondstation. Onbekend Onbekend IVIaximaal^lminuten. Nee N e e . D e fabrikant meldt w e l dat d e A i r R o b o t spatwaterdicht is. A i r R o b o t werkt a a n e e n grondherkenningsmodule w a a r d o o r het toestel op e e n vaste positie k a n blijven "hangen" op b a s i s v a n het patroon o p d e grond. D e beelden w o r d e n naar e e n grondstation gestuurd e n d a a r op e e n laptop op het s c h e r m g e p r e s e n t e e r d . Het is mogelijk o m d e beelden vanuit het grondstation door te sturen naar e e n a n d e r e locatie. E e n door a c c u ' s (LiPo's) a a n g e d r e v e n elektromotoren. D e A i r R o b o t voert e e n noodlanding uit met e e n g e m i d d e l d e daalsnelheid v a n ± meter per s e c o n d e . J a , bij v o l d o e n d e verlichting of i.v.m. obstakels op grote hoogte. D e G P S module werkt niet in g e b o u w e n e n tunnels. E r zijn ontwikkelingen waarbij e e n G P S replicator er v o o r kan z o r g e n dat ook in overdekte ruimten e e n G P S s i g n a a l komt.
Regelgeving W a t zijn d e regels
E r is geen regelgeving. V o l g e n s s o m m i g e n valt het toestel onder d e regeling modelvliegtuigen. A a n regelgeving wordt w e l gewerkt, z i e daarvoor http://www.iaa.nl bii d e afdeling U A V taskforce. D e C T R ( C o n T R o l e - z o n e ) is e e n denkbeeldige cirkel in het W a t is e e n C T R luchtruim bijvoorbeeld rondom S c h i p h o l e n dat onder d e verantwoording v a n d e luchtverkeersleiding op S c h i p h o l valt. A l s binnen d e C T R gevlogen wordt moet er e e n verbinding Is er e e n radioverbinding met d e zijn, daarbuiten is d e vlieger verantwoordelijk. toren IVlag het z o m a a r i.v.m. privacywetten Mits d e beelden g e e n naar p e r s o n e n herleidbare g e g e v e n s opleveren. Z i e http://www.cbpweb.nl/ ^ i d e n ^ ^ r o e n ^ r gebruik gemaakt v a n e e n vrije frequentie: W e l k e frequentie wordt gebruikt
^^H^^^^^^Bbanden K a n het beeld w o r d e n afgetapt
J a , het is e e n o p e n b a r e band e n d e signalen zijn niet versleuteld.
Pagina 18 van 30
AirRobot- 20061123 - Onderzoel<srapport iCT-Researoli - definitief l.l.doo
Afgedrui
Vergelijkbare micro-uav's E r zijn enl<ele micro-uav's die viiegen met 4 elel^trische motoren e n voorzien zijn v a n e e n c a m e r a e n in die zin vergeiijl
C P X 4 (Novadem, Franl
http://cpx4.novadem.com/ FanCopter (EIVIT, Duitsland)
http://www.emt-penzbera.de/lndex.php710&L=1
ProxFlyer ( ProxflyerAS, Noora/egen)
h t t p ; / / w w w . p r o x f I y e r . c o m / p f news.htm
Pagina 19 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoei<srapport iCT-Research - definitief l.l.doo
Afgedrul
Conclusie D e proef heeft aangetoond dat d e A i r R o b o t z e e r g o e d gebruilct l
nodig.^|^H^m[[|||||||||||HH^|P
Groep
Resiiitsten
Veilig
Door het geringe gewicht van het toestel, het gebruik van elektromotoren, de geringe vliegsnelheid en lage daalsnelheid bij noodlanding is de AirRobot een uitermate veilig apparaat. Het automatisch vasthouden van positie door middel van G P S maken de AirRobot minder windgevoelig en de besturing minder inspannend. Door de beperkte batterijcapaciteit is de actieradius is niet groot. De AirRobot is bruikbaar in zeker 4 domeinen: opsporing, volgen, beslissingsondersteuning en controle. Met name op gebied van veiligheid van burgers en politiemensen zal het inzetten van de AirRobot diensten bewijzen. Omdat de AirRobot nauwelijks zichtbaar en hoorbaar is, kan vliegen op bijna alle plekken en zodoende ook voor on- opvallende operaties worden gebruikt. De kwaliteit van de foto's is zeer goed, het videosignaal wordt als behoorlijk stabiel ervaren maar wordt soms wel eens kortstondig verstoord. Dwarrelwind is van invloed op de beelden. De AirRobot is, mits door twee personen uitgevoerd, b i n n e n ^ ^ ^ ^ ^ ^ inzetbaar met inbegrip van een verkenning van de omgeving, contact met de luchtverkeersleiding en het afwerken van de checklist. De bediening van de AirRobot en camera is eenvoudig, de software op het grondstation is intuïtief maar verdient verbetering. De AirRobot kan blind worden gevlogen op basis van het videobeeld op het grondstation of bril. Dit videobeeld kan verstoord zijn indien er zich obstakels bevinden tussen de AirRobot en het grondstation. E e n training van ongeveer 4 weken wordt aanbevolen waarin praktijk wordt afgewisseld met aërodynamica, kennis over weersomstandigheden en regelgeving.
Bruikbaar
Eenvoud
Resultaten bij doelstellingen van de proef
En nu verder D e voordelen die het gebruik v a n d e A i r R o b o t met z i c h m e e brengen steken met kop e n s c h o u d e r s uit b o v e n het o n g e m a k v a n windgevoeligheid. A l s d e onderstaande aanbeveling wordt o v e r g e n o m e n kan d e A i r R o b o t medio volgend jaar operationeel w o r d e n ingezet. D e ontwikkelingen die voor uav's plaatsvinden z o a l s verbetering ten b e h o e v e v a n video e n foto's, m e e r capaciteit in batterijen e n het vliegen bij harde wind kunnen er op termijn voor z o r g e n dat het toestel ook ingezet kan w o r d e n bij langdurige operaties. D e ervaringen die w e straks o p d o e n met d e A i r R o b o t zijn e e n g o e d e opstap naar a n d e r e v o r m e n v a n o n b e m a n d e luchtsteun.
Aanbeveling Wijs een portefeuillehouder a a n in dit project e n geef h e m / h a a r d e v o l g e n d e opdracht m e e : draag zorg voor het inbedden v a n d e A i r R o b o t binnen o n z e organisatie. Let daarbij o p d e aandachtspunten uit dit rapport in het bijzonder d e punten die vermeld staan in d e bijlage onder d e subtitel "in gebruik n e m e n " .
Pagina 20 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoel<srapport iCT-Research - definitief l.l.doo
Afgedrul
B i j l a g e n
Bronnen Divisie luchtvaail v a n verl<eer e n waterstaat Luchtverl<eerleiding N e d e r i a n d Joint Aviation Authorities F r e q u e n t i e m a n a g e m e n t poiitie Agentschap Telecom Wikipedia E e n fotocollage v a n micro uav's E e n micro uav portal http://www.ua
http://www.ivw.nl http://www.lvnl.nl http://www.iaa.nl/ http://isc.ict.politie.nl/npol/show http://www.agentschap-telecom.nl http://de.wikipedia.org/wiki/Quadrocopter http://www.uavforum.com/librarv/photo.htm iter.com/enqlish/wwuavs/europe/efrance.asp
O n b e m a n d e vlucht b o v e n A m s t e r d a m 17 juni 2 0 0 5 : Rapport Bird E y e 5 0 0 Integration of U n m a n n e d A e r i a l V e h i c l e s into future A i r Traffic IVlanagement: iabg.pdf Betrokken bij de proef Direct DCR DBI Tedas AirRobot
Dienst C e n t r a l e R e c h e r c h e , afdeling S e c t i e T e c h n i s c h Ondersteuning Dienst Bedrijfsinformatie, afdeling I C T research Firma uit B r u m m e n die d e A i r R o b o t in N e d e r l a n d levert Fabrikant uit Duitsland: A i r R o b o t G m b H & C o . K G
Adviezen NLR Landmacht KLPD LvNL MvV&W
Nationaal Lucht en Ruimtevaart laboratorium U A V groep landmacht Dienst luchtvaartpolitie Luchtverkeersleiding Nederland Ministerie v a n V e r k e e r e n Waterstaat
z i e : http;//de.wikipedia.org/wlkl/Quadrocopter
Pagina 21 van 30
AirRobot- 20061123 - Onderzoel<srapport ICT-Research - definitief l.l.doo
Afgedrul
In gebruik nemen O m tot ingebruikname v a n d e A i r R o b o t te k o m e n zijn er e e n aantal punten die d e aandacht verdienen: 1. O m boven A m s t e r d a m (binnen d e C o n t r o l e Z o n e v a n Schiphol) te m o g e n vliegen moet er e e n convenant worden gesloten met Luchtverkeersleiding Nederland B V 2. V r a a g e e n aparte frequentie a a n voor het R e m o t e Control S y s t e m v a n d e A i r R o b o t e n voor d e videolink. 3. B e p a a l d e g r e n z e n . G e e f a a n onder w e l k e a n d e r e w e e r s o m s t a n d i g h e d e n het vliegen nog veilig is, denk a a n wind, mist, regen e n extreme kou. V o e r bijvoorbeeld e e n proef uit in d e windtunnel v a n het N L R . G e e f a a n hoe dicht e e n brand of gevaarlijk object benaderd m a g w o r d e n . O n d e r z o e k o o k d e g r e n z e n die d e privacywetgeving stelt. 4. Investeer in e e n opleiding voor het p e r s o n e e l dat met U A V ' s gaat w e r k e n . D e landmacht wil faciliteren in e e n opleiding v a n 4 w e k e n waarin regelgeving, weer, aërodynamica e n vliegen in d e praktijk tot het lespakket behoren. V r a a g daarbij o m e e n instaptoets (niet iedereen is geschikt) e n o m e e n certificaat v a n b e k w a a m h e i d bij afronding v a n d e opleiding door middel van e e n e x a m e n . 5. V r a a g d e leverancier of fabrikant v a n d e A i r R o b o t naar verbeteringen op het g e b i e d v a n : (5.1) videodownlink (5.2) batterij (5.3) statusindicatie op het grondstation (5.4) m e e r intelligentie in d e elektronica zodat d e vlieger z i c h minder hoeft in te s p a n n e n (5.5) encryptie v a n het videosignaal (5.6) blind vliegen (5.7) nieuwe apparatuur z o a l s infraroodcamera's (5.8) G P S logging als watermerk in het beeldmateriaal (5.9) mits v o l d o e n d e snel kan worden g e v l o g e n :
8.
Zorg ervoor dat er twee of m e e r d e r e A i r R o b o t s w o r d e n aangeschaft, z o r g daarbij voor reserveonderdelen, voor e e n mobiel weerstation e n mobiel internet bijvoorbeeld v i a het umts protocol. Dwing af dat er voor elke vlucht e e n plan g e m a a k t wordt. Optimaliseer d e checklist (eventueel m.b.v. a d v i e z e n v a n d e landmacht) e n b o u w e e n c o n t r o l e m e c h a n i s m e in (het afwerken v a n d e checklist is belangrijk)
10. N e e m v a n d e auteurs v a n dit rapport d e contacten over die reeds zijn gelegd met het K L P D , met D e f e n s i e e n met Luchtverkeersleiding N e d e r l a n d b.v.
Pagina 22 van 30
AirRobot- 20061123 - Onderzoei<srapport ICT-Research - definitief 1.1.doc
Domein Opsporing
Volgen
Beslissings ondersteunend
Controleren
Bruikbaariieid
Afgedrul^t op 2-1-2007 16:35:00
Beschrijving
+
J
+/-
+
+/-
Kort e n krachtige overzichtsbeelden bij e e n grootschalig optreden zullen v a n v o l d o e n d e kwaliteit zijn. D e A i r R o b o t is uitermate geschikt o m e v e n snel e e n paar s n a p s h o t s a a n te leveren. De batterij v a n d e A i r R o b o t staat garant v o o r ^ minuten vliegen. V o o r langdurige observaties vanuit d e lucht zullen extra voorzieningen moeten w o r d e n getroffen. Kortstondige controle bijvoorbeeld v a n e e n specifiek milieudelict, e e n object, d a k v a n e e n g e b o u w zijn g o e d mogelijk.
In gebruik nemen: t a b e l domeinen en b r u i k b a a r h e i d i n de OOV s e c t o r
Onderwerp Brand Ramen
Gebouw
Dak Rampen Toetsen noodplannen Object beveiliging
Omschrijving Bij e e n brand, e x p l o s i e g e v a a r of gifwolk kan d e A i r R o b o t het g e v a a r in kaart brengen voor d e operationeel c o m m a n d a n t . Het binnentreden v a n w o n i n g e n v a n vuurwapengevaarlijke verdachten kan worden v o o r a f g e g a a n a a n e e n verkenning v a n d e woning door d e AirRobot. Het is mogelijk o m door e e n ruit naar binnen te kijken. Bij het betreden v a n e e n gebouw, woning of a n d e r e locatie k a n d e A i r R o b o t naar binnen vliegen e n e e n voorverkenning uitvoeren. E r moet dan w e l v o l d o e n d e ruimte zijn o m naar binnen te vliegen e n het videosignaal moet dan buiten kunnen w o r d e n o p g e v a n g e n (bijvoorbeeld door d e videograbber voor het raam te plaatsen). Bij het betreden v a n e e n bijvoorbeeld e e n kraakpand kan het d a k vooraf worden verkend o p a a n w e z i g h e i d v a n gevaarlijke objecten. De A i r R o b o t kan bijdragen a a n d e veiligheid door e e n verkenning uit te voeren op plaatsen w a a r z i c h e e n ramp heeft v o o r g e d a a n . Een noodplan (bijvoorbeeld ontruiming v a n e e n gebouw) k a n op veiligheid worden getoetst door e e n verkenning v a n het g e b i e d w a a r v o o r het noodplan is g e s c h r e v e n . Het beveiligen v a n e e n object kan preciezer e n veiliger plaatsvinden als d e A i r R o b o t daarbij wordt gebruikt.
In gebruik nemen; t a b e l p r a k t i s c h e voorbeelden en v e i l i g h e i d
Pagina 23 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoeksrapport iCT-Research - definitief l.l.doo
Afgedrukt op 2-1-2007 16:35:00
Extra informatie Checklist
Onderwerp Vooraf weerbericht hulpmiddelen batterij RCS meldkamer twee personen locatie plan bepalen noodprocedure doorspreken wind meten tag verkennen
signaal controle Tijdens scan
interferentie videograbber omgeving energie bewaken uitvoering noodprocedure
Achteraf uitzetten meldkamer batterij logboek
i Omschrijving Opvragen weerberichten Verrekijker, afstandmeters Status batterij, alleen vliegen indien helemaal vol Status batterij van het radio control system Telefoneren met de meldkamer, locatie vermelden, vliegduur en bereikbaarheid Minimaal twee personen, duidelijke taakverdeling Minimaal op 2 kilometer afstand van de CTR (tenzij de wind de andere kant opwaait) Calamiteiten plan (wie doet wat als het misgaat) Noodprocedure (bijv. uitzetten van het radio control system bij elke calamiteit) Voor het opstijgen windsnelheid (anemometer) en richting bepalen. Voor de vlucht (indien mogelijk) een Smart Tag of een peilzender installeren. Verkennen van het terrein, bepalen van de landingsplaats, obstakels (m.b.v. kaartmateriaal, opvragen GoogleMaps) Is de AirRobot klaar met de interne check's, het signaal moet gestopt zijn. Controle van (1) bediening, (2) hardware, (3) verbindingen (4) video Éénmalig rechtstandig omhoog vliegen en de omgeving bekijken, waar sta ik t.o.v. het object, herkenningspunten ontdekken en windrichting bepalen. Controleer of het signaal verstoord kan worden De videograbber inschakelen. Een persoon dient de omgeving te bewaken, bijv. windsnelheid, vogels, obstakels, voertuigen, personen. Een persoon dient de vliegduur te bewaken terugkeren als de accu nog 40% energie bevat (e.e.a. afhankelijk van de te vliegen afstand en route) Tijdens de noodprocedure controleren of de AirRobot wegdrijft. G P S inschakelen en naar de AirRobot toelopen. Drijft hij ondanks alles toch weg, de zender uitschakelen. AirRobot uitzetten Afmelden Loskoppelen en opladen Logboek bijwerken
C h e c k l i s t die doorlopend wordt voorafgaand a a n elke vlucht met d e A i r R o b o t
Pagina 24 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoel<srapport iCT-Researcli - definitief 1 .l.doo
Afgedrui
Technische gegevens
General Data
weight < 1 kg s i z e < 1 m d. / Diameter flight duration pay load 2 0 0 g distance 500 m transport detachable
>^Pmin.
AirRobot Inside
4 brushless a n d g e a r l e s s electric drives (2000 rpm for silent operation) barometrical altitude control protection ring a n d landing g e a r receiver with 35 M H z LiPo-Battery (14,8 V , 2,05 A h ) gyroscopical a n d accelerational s e n s o r s autonomous landing if radio communication is missing or battery is low flight duration a p p r o x . ^ m i n u t e s wind load up to 4 m / s e c diameter < 1m take-off weight incl. pay load <1 kg
Base Station
2,3 - 2,5 G H z security link with 4-fold diversity receiver for video transmission mini stand radio control s y s t e m battery charging adapter software for e a s y documentation of m i s s i o n s by using the t o u c h - s c r e e n of the T F T T a b l e t - P C (photos and recording during the flight) audio c h a n n e l at b a s e station to d o c u m e n t missions by using a headset residual energy indication to b a s e station by downlink flight control by using T F T Tablet P C or video e y e g l a s s e s
Pay Loads
daylight color video (470 lines) d a w n b/w video c a m e r a (570 lines, 0.0003 lux) digital c a m e r a (7.1 M P i x e l ) IR thermal imaging c a m e r a (320 x 2 4 0 dots, range to detect human activity up to 100 m [330 feet]) vertical tilt m e c h a n i s m measuring technique s e n s o r s
Pagina 25 van 30
Afgedrul^t op 2-1-2007 16:35:00
AirRobot- 20061123 - Onderzoeftsrapport iCT-Research - definitief l.l.doo
Fotomateriaal De o n d e r s t a a n d e pagina's bevatten o.a. foto's die tijdens d e proef zijn g e n o m e n . D e foto's staan ool< in het oorspronl<elijl<e formaat o p d e c d
De z e l f ontwikkelde b r i l k r i j g t de beelden v i a de ontvanger u i t de helm.
De meegeleverde b r i l (andere afbeelding) moet aan het g r o n d s t a t i o n b e v e s t i g d z i j n .
Tijdens het v l i e g e n kan de AirRobot eenvoudig tegen een gevel van een gebouw en ook tegen een raam worden "gezet". Beeld van van het g r o n d s t a t i o n
(software)
II
Door ra.'aon k i j k e n kan maar s p i e g e l i n g s p e e l t een r o l
•
I I
De hoek waaronder g e f i l m d wordt kan een d e e l van de s p i e g e l i n g wegnemen.
Pagina 26 van 30
AirRobot - 20061123 - Onderzoeksrapport iCT-Research - definitief 1.1 .doo
Pagina 27 van 30
Afgedrukt op 2-1-2007 16:35:00
AirRobot- 20061123 - Onderzoettsrapport iCT-Researoh - definitief 1.1.doo
Pagina 28 van 30
Afgedrui
AirRobot - 20061123 - Onderzoel<srapport iCT-Researoh - definitief 1.1 .doo
Afgedrul^t op 2-1-2007 16:35:00
In bovenstaande f o t o s e r i e wordt getoond hoe eenvoudig de AirRobot met de hand kan worden opgevangen t i j d e n s een l a n d i n g . Omdat het gras h i e r op deze p l a a t s v o c h t i g was l s b e s l o t e n om de s t a r t en l a n d i n g "bovenhands" t e l a t e n p l a a t s v i n d e n . I n het bijbehorende videofragment i s goed z i c h t b a a r hoe ontspannen d i t h e e f t plaatsgevonden.
Pagina 29 van 30
AirRobot- 20061123 - Onderzoel<srapport ICT-Researoli - definitief 1.1 .doo
DVD f o t o - en v i d e o m a t e r i a a l
Pagina 30 van 30
Afgedrui
