bulletin juli 2010 Van kwantiteit naar kwaliteit Promotie Zijderveld Publicatieprijs Erelid Henny Meijer Icademy 2010

bulletin juli 2010

Van kwantiteit naar kwaliteit Promotie Zijderveld Publicatieprijs Erelid Henny Meijer Icademy 2010

2

Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie

nvoi-bulletin 2 | juli 2010 pagina 2

Nieu

w

Klein van formaat, groot in prestatie Lengte 6.5 mm, platform 4.0, 4.5, 5.0, 6.0 mm

SWISS PRECISION AND INNOVATION. www.thommenmedical.com

Thommen Medical Benelux B.V. Edisonweg 17B 3404 LB IJsselstein Tel.: 030 6868468 Email: [email protected]

Twee systemen – één concept Twee totaal verschillende implantaatsystemen zijn verenigd, met als uitgangspunt: één gemeenschappelijke abutmentconnectie

Innovative Präzision Made in Germany

OT-F2 Het zelftappende schroefimplantaat heeft een compressieverhogend schroefdraad dat in het crestale gebied overgaat in een microschroefdraad. Het ‘acid-etched’ NANOPLAST® oppervlak komt voort uit brede internationale studies.

OT-F3 Dit conische press-fit implantaat maakt het mogelijk in sterk geresorbeerde kaken te implanteren zonder vooraf te augmenteren. Het poreuze, gesinterde oppervlak zorgt voor een 3-d botingroei. Hierdoor is een crown-to-root ratio van 2:1 mogelijk. Het kleinste implantaat meet 4.1 x 5mm.

FOURBYFOUR® De stabiele interne connectie garandeert een eenvoudige en veilige positionering van de abutments. Platform-Switching, de bacterievrije conische interne connectie en de zeer nauwkeurige rotatieversleuteling zijn de kenmerken van dit moderne concept.

Memodent Dental Systems B.V. Johan van Hoornstraat 3 7541 BB Enschede T 053 430 66 63 E [email protected] I www.memodent.nl

AZ_OT-F2-OT-F3_A5-quer_nl.indd 1

Twee implantaatsystemen – één prothetisch assortiment De compatibiliteit van beide systemen met betrekking tot de prothetische componenten zorgt voor overzichtelijkheid en gebruiksgemak. Het prothetische assortiment is breed en minder kostenintensief.

22.04.2010 13:37:31


Van de voorzitter Als dit stukje wordt gepubliceerd zijn de landelijke verkiezingen weer achter ons. Het wordt daarna weer spannend wat Den Haag met de gezondheidszorg gaat doen. Gaan we de prestatielijst mondzorg nog terug zien of vervalt het concurrentieprincipe binnen de Tandheelkunde. In welke vorm het ook wordt gegoten, er zal waarschijnlijk bezuinigd moeten worden. Wij kunnen daar als professie aan mee werken door onze indicatiestelling zo zuiver mogelijk te houden en te blijven werken aan kwaliteit van zorg. Dat

bovengenoemde problemen in kaart te brengen zodat de

is ook de reden dat het Consilium Implatologicum bezig is

commissie een duidelijk doelstelling krijgt. Wij zullen u

om de richtlijnen voor het instituut Implantoloog bij te

van de vorderingen op de hoogte houden via de website,

werken naar de huidige tijd. In plaats van een meer kwan-

het bulletin en natuurlijk de Ledenvergadering.

titatieve meting gaan we naar een kwalitatieve meting met

Daarnaast vindt u in dit bulletin weer de samenvatting van

als doel de ontwikkeling van de implantoloog te stimule-

een proefschrift gerelateerd aan de implantologie en een

ren. U kunt verder in dit bulletin een verslag van collega

samenvatting van het winnende artikel van de publicatie-

Snel lezen over de precieze doelstelling van de nieuwe

prijs. We vinden het als wetenschappelijke vereniging

reglementen. Het streven is om de nieuwe reglementen in

natuurlijk zeer belangrijk dat er in Nederland onderzoek

de Ledenvergadering in december te bespreken en

naar ons vakgebied wordt verricht. Het bestuur heeft

accorderen.

daarom een stipendium opgericht om dit onderzoek

Vanuit de leden komen steeds meer geluiden over proble-

financieel te ondersteunen. We hopen daarmee nieuw

men met de indicatiestelling , vergoeding, preoperatieve

onderzoek te initiëren en te stimuleren. Ook in dit bulletin

vereisten en de gewenste documentatie voor het verkrijgen

vindt u de aankondiging van ons najaarscongres op 12

van een machtiging voor implantaten bij zowel de onder als

november dat samen met de NVvP wordt georganiseerd in

bovenkaak. De potpourri van regels en aanbevelingen is

de Jaarbeurs in Utrecht. Dit wordt een groot congres met

soms voor zowel de behandelaar als de verzekeringsinstan-

meer dan 800 deelnemers en een indrukwekkende lijst

tie niet goed te overzien. De beroepsverenigingen hebben

met sprekers zoals Lindhe, Belser, Berglundh, Mankoo en

moeite of mogelijk onvoldoende inzicht om initiatief te

Bosshardt. Ik neem aan dat de hele NVOI daar aanwezig

nemen om hier structuur in aan te brengen. In de vorige

wil zijn, dus vergeet niet om u tijdig in te schrijven.

Ledenvergadering heeft het bestuur daarom het voornemen uitgesproken om vanuit de NVOI een Implantologie Onder-

Hopende op een mooie zomer,

handelings Commissie (IOC) op te richten. Ons voorstel is om bij de leden van de NVOI een enquête uit te zetten om

Erelid Henny Meijer Onder luid applaus is tijdens de iCademy 2010 Henny Meijer door de voorzitter tot erelid van de Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie benoemd. Henny Meijer heeft met zijn tomeloze inzet 10 jaar in het NVOI bestuur gezeten en heeft daarnaast vormgegeven aan de ontwikkeling van de wetenschappelijke pijlers van de NVOI; hij heeft een vormende rol gehad in het cursusprogramma, de najaarscongressen en de ontwikkeling van de implantologie aanbevelingen. Daarnaast heeft hij meegewerkt aan het lustrum in Mallorca en Malta en is hij de bedenker van de NVOI publicatieprijs. Meijer nam vorig jaar al afscheid van het bestuur, maar zal zijn kennis en ervaring de komende jaren blijven inzetten voor de NVOI als lid van de commissie Post Academisch Onderwijs Implantologie (PAOI).

Eelco Bergsma, Voorzitter


Verslag consilium

Leen Snel, voorzitter Consilium Implantologicum Van kwantiteit naar Kwaliteit De registratie- en visitatieprocedure voor erkenning als Implantoloog

bekwaamheid beschikt om door de NVOI te worden

door de NVOI is momenteel voornamelijk gebaseerd op kwantita-

erkend als Implantoloog is de visitatie. Op grond van het

tieve toetsing. Er is door de jaren heen bij (het Consilium Implantolo-

Reglement Implantoloog vindt visitatie pas plaats indien

gicum van) de NVOI behoefte ontstaan om (her-)registratie als

uit de aanvraag van de kandidaat-Implantoloog voor

Implantoloog op meer kwalitatief inhoudelijke aspecten van de

erkenning als Implantoloog blijkt dat hij over voldoende

geleverde zorg te baseren.

kennis beschikt over de state of the art van de orale

In dit artikel wordt een aantal overwegingen beschreven, die het

implantologie en daartoe de nodige nascholing heeft

Consilium Implantologicum hanteert om tot een registratieproce-

gevolgd en bovendien die kennis via voordrachten heeft

dure voor erkenning als Implantoloog door de NVOI te komen, die

uitgedragen aan personen uit de (tandheelkundige)

overwegend is gebaseerd op kwalitatieve toetsing van de (kandidaat-)

gezondheidszorg. Daarnaast moet de kandidaat-Implanto-

Implantoloog.

loog kunnen aantonen voldoende nascholing te hebben gevolgd over algemeen tandheelkundige onderwerpen. Inleiding

En tenslotte moet de kandidaat-Implantoloog kunnen

Vandaag de dag wordt (her-)registratie van erkenning als

aantonen dat hij voldoende patiënten zelfstandig heeft

Implantoloog voornamelijk gebaseerd op kwantitatieve

behandeld met alle gangbare indicaties en chirurgische

informatie. Hierdoor bestaat het risico dat erkenning op

technieken. Ten behoeve van de visitatie moet de

een relatief makkelijke wijze kan worden verkregen, maar

kandidaat-Implantoloog minimaal vijf volledig gedocumen-

dat (registratie van) een dergelijke erkenning op zichzelf

teerde door hem behandelde patiënten kunnen presente-

niets zegt over de kwaliteit van de zorg, zoals verleend

ren aan de visitatiecommissie. Deze procedure geldt ook

door de geregistreerde behandelaar.

voor de herregistratie van al eerder erkende Implantologen.

Er is daarom bij (het Consilium Implantologicum van) de

Op grond van de hierboven beschreven gang van zaken

NVOI behoefte ontstaan om (her-)registratie als Implanto-

en de ervaringen van het Consilium Implantologicum met

loog op meer kwalitatief inhoudelijke aspecten van de

de visitaties, valt het niet moeilijk de conclusie te trekken

geleverde zorg te baseren. Deze ontwikkeling houdt

dat (her-)registratie van erkenning als Implantoloog voor-

gelijke tred met de huidige tendens, waarbij ook andere

namelijk is gebaseerd op kwantitatieve informatie. In feite

wetenschappelijke verenigingen streven naar kwaliteits

is beoordeling van de vijf aangeleverde casussen vrijwel

visitatie.

het enige kwalitatieve aspect van de visitatie, die moet leiden tot erkenning als Implantoloog en (her-)registratie

Bevoegd en bekwaam

daarvan.

Binnen de werking van de wet BIG heeft iedere tandarts

Gezien de huidige tendens, waarbij ook andere weten-

cq. kaakchirurg de bevoegdheid tot het plaatsen van

schappelijke verenigingen streven naar kwaliteitsvisitatie

implantaten. De bekwaamheid daartoe moet de betref-

ligt het voor de hand dat ook de NVOI steeds meer oog

fende behandelaar wèl kunnen aantonen. Met andere

krijgt voor kwalitatief inhoudelijke aspecten van de gele-

woorden: een Implantoloog is iemand, die zichzelf

verde zorg. Daarnaast moet uiteraard wel aandacht blijven

aantoonbaar verder heeft bekwaamd in (met name het

bestaan voor de kwaliteit van voorwaarden zoals de prak-

chirurgisch aspect van) de implantologie.

tijkorganisatie, outillage en andere faciliteiten, aangezien

Juist ten behoeve van die aantoonbaarheid en het transpa-

deze van medebepalende betekenis zijn voor de kwaliteit

rant vaststellen van die bekwaamheid heeft de NVOI het

van de zorg.

Consilium Implantologicum ingesteld. Het Consilium is o.a. belast met de taak om aanvragen voor erkenning als

Kwaliteitsvisitatie

Implantoloog langs de maatlat van het Reglement Implan-

Ook bij diverse medische wetenschappelijke verenigingen

toloog te leggen en vervolgens te beoordelen of er sprake

begon begin deze eeuw de behoefte te ontstaan aan een

is van voldoende aantoonbare bekwaamheid voor erken-

nieuw visitatiemodel, waarbij meer nadruk moest worden

ning als Implantoloog en (her-)registratie daarvan in het

gelegd op kwaliteit. Ondersteund door het Kwaliteits

NVOI-register.

instituut voor de gezondheidszorg CBO werd een nieuw visitatiemodel ontwikkeld en in de praktijk getest, het

Huidige toetsing

zogenaamde kwaliteitsprofiel.

Eén van de belangrijkste ‘tools’, die het Consilium volgens het Reglement Implantoloog ter beschikking staat om te

Het professioneel kwaliteitsprofiel

beoordelen of een tandarts cq kaakchirurg over voldoende

De basis voor het nieuw ontwikkelde visitatiemodel wordt

Het is aan de betreffende wetenschappelijke vereniging

sen componenten, te weten:

een keuze te maken hieruit. Omdat het buiten het bestek

1. evaluatie van zorg

van dit artikel valt om uitgebreid in te gaan op alle ‘ins en

2. patiëntenperspectief

outs’ van de genoemde meetinstrumenten wordt hieronder

3. maatschaps-/vakgroeps-/praktijkfunctioneren

volstaan met een beknopte samenvatting.

4. professionele ontwikkeling.

Voor gedetailleerde toelichting en uitleg van de meet

Reden, waarom voor deze componenten is gekozen, is dat

instrumenten wordt verwezen naar het handboek ‘Kwali

behandelaars/specialisten juist hiervoor verantwoordelijk-

teitsvisitatie nieuwe stijl’ ((aan het einde van dit artikel

heid dragen en zij hierop ook getoetst kunnen worden

vermeld onder geraadpleegde bronnen).

tijdens een visitatie. Elke component kent meerdere kwaliteitsaspecten; voor toetsing daarvan zijn meetinstru-

Evidence-based medical audit (EBMA)

menten ontwikkeld (zie onderstaande tabel). Men moet

De EBMA is een instrument waarmee op basis van

zich wel realiseren dat deze meetinstrumenten voort

bepaalde criteria, ontleend aan richtlijnen, het zorgproces

durend volop in beweging en ontwikkeling zijn als gevolg

wordt geanalyseerd en beoordeeld. Van belang is dat er

van voortschrijdend inzicht. Met andere woorden het

een door de beroepsgroep geaccepteerde (bij voorkeur

professioneel kwaliteitsmodel is een continu dynamisch

evidence-based, maar niet noodzakelijk) richtlijn is.

proces. Visitaties zullen door de tijd heen daaraan te

De NVOI zou hiervoor bijvoorbeeld de ‘Aanbevelingen

dienen worden aangepast.

voor orale implantologie’, zoals geformuleerd door de hoogleraren Meijer, Raghoebar, Wismeijer, Ten Bruggen-

Uitgangspunt van het nieuwe model: zelfevaluatie

cate kunnen gebruiken.

Eén van de voornaamste uitgangspunten, die ten grondslag liggen aan de kwaliteitsvisitatie nieuwe stijl, is de

Kwaliteitsinventarisatie en signalering zorgprocessen

zelfevaluatie.

(KISZ)

De te visiteren behandelaar wordt in het kader van het

De KISZ-lijst is een instrument om de organisatie en de

professioneel kwaliteitsprofiel geconfronteerd met zelf

doelmatigheid van de geleverde zorg in de praktijk vast te

evaluatie-aspecten. Van de gevisiteerde wordt verwacht

leggen. Hieruit komen verbeterpunten en de mate van

dat hij een groot aantal items betreffende zijn eigen func-

prioriteit ervan naar voren.

tioneren in de praktijk, zijn mate van deskundigheid, zijn wijze van zorgverlening, de organisatie van zijn praktijk,

Quick Scan

zijn eigen voorstelling over de kwaliteit van zijn zorg

De Quick Scan is bij uitstek een zelfevaluatie instrument.

verlening zelf meet, evalueert en zelf eventuele verbeter-

De vragen gaan over het functioneren van de behandelaar

acties formuleert. Het is de bedoeling dat door de zelf

(i.c. de (kandidaat-)Implantoloog) en de praktijk als geheel.

evaluatie methodiek een systeem op gang wordt gebracht van voortdurende kwaliteitsverbetering van het eigen - op

Patiëntenenquête

kwaliteit gericht - professioneel handelen.

Met behulp van de patiëntenenquête wordt de mening gevraagd van patiënten over de behandelaar(s) en de

Meetinstrumenten

praktijk. Hierbij is de selectie van patiënten belangrijk.

Bij visitaties ter beoordeling van de kwaliteit van de

Daarvoor zijn protocollen beschikbaar.

genoemde kwaliteitscomponenten kan worden gebruik Tabel. Kwaliteitscomponenten, -aspecten en instrumenten ten behoeve van kwaliteitsvisitatie Kwaliteitscomponent

Kwaliteitsaspecten

Instrumenten

Evaluatie van zorg

Evaluatie van zorg(-processen)

Evidence-based medical audit (EBMA): evaluatie van de (toepassing) van richtlijnen. Dossieronderzoek

Evaluatie van het management van zorgprocessen

Kwaliteitsinventarisatie en signalering zorgprocessen (KISZ-lijst) Verwijzersenenquête

Patiëntenperspectief

Evaluatie patiëntenmening

Patiëntenenquête

Praktijkfunctioneren

Evaluatie van praktijk functioneren

Quick Scan (QS)

Professionele ontwikkeling

Evaluatie van vakinhoudelijke kennis en vaardigheden Wetenschap en innovatie Opleiding en onderwijs

Visitatievragenlijst en interview met de behandelaars Visitatievragenlijst en gesprek met de vakgroep en anderen

Zie voor gedetailleerde toelichting en uitleg van de in bovengenoemde tabel gebezigde termen het handboek ‘Kwaliteitsvisitatie nieuwe stijl’ (aan het einde van dit artikel vermeld onder geraadpleegde bronnen).


gemaakt van de in de tabel vermelde meetinstrumenten.

fiel’. Dit profiel bestaat uit vier, tijdens de visitatie te toet-

Verslag consilium

gevormd door het zogenaamd ‘professioneel kwaliteitspro-


Verslag consilium

Ervaringen van het Consilium Implantologicum en

seerd op kwalitatieve gronden. Onderstaand volgt een

relevante uitkomsten

conceptvoorstel hiervoor van het Consilium. Cave: het is

Eind 2008 is de Nederlandse Vereniging voor Mondziek-

een concept, met andere woorden: zo zou in de (nabije)

ten, Kaak- en Aangezichtschirurgie (NVMKA) overgegaan

toekomst de registratieprocedure kunnen zijn.

tot kwaliteitsvisitatie. Ook de Nederlandse Vereniging voor Parodontologie (NVvP) blijkt in de loop der jaren een

Registratieprocedure nieuwe stijl

overwegend op kwaliteit gerichte visitatieprocedure te

I. Procedure voor de eerste aanvraag voor erkenning als

hebben ontwikkeld, die al veel raakvlakken vertoont met het eerder beschreven Professioneel Kwaliteitsprofiel. Om

Implantoloog NVOI 1. Opgave van een aantal (bijvoorbeeld 150) patiënten, bij

daarvan te leren zijn zowel de NVMKA als de NVvP

wie alle gangbare indicaties en chirurgische technie-

akkoord gegaan met het voorstel van het Consilium

ken zelfstandig door de aanvrager zijn uitgevoerd,

Implantologicum om gezamenlijk te visiteren. Naast de

uitgesplitst naar aantallen implantaten en indicatie

hierbij opgedane ervaringen zijn uiteraard ook de ervarin-

- overkappingsprotheses

gen opgedaan bij de visitaties van de groep Implantolo-

- enkeltandsvervangingen

gen, die bereid was mee te doen aan de pilot van

- verschillende brugconstructies

‘vervroegde registratie’, van toegevoegde waarde geweest.

2. Opgave van gevolgde nascholing 3. Toets door middel van een examen (bijvoorbeeld af te

Relevante uitkomsten Uit al deze opgedane ervaringen komt een aantal uitkom-

nemen door de faculteiten, waar een mastersopleiding Implantologie bestaat)

sten naar voren, die uitermate relevant zijn voor de

- schriftelijk

ontwikkeling van een systeem voor kwalitatieve registra-

- mondeling (inclusief casuspresentaties)

tie als Implantoloog NVOI. Om geen afbreuk te doen aan

4. Bij positieve uitslag van het examen is de geëxami-

de leesbaarheid van dit artikel, wordt hier volstaan met

neerde kandidaat-implantoloog. Hierna volgt

alleen het bestaan van die uitkomsten te vermelden.

5. Visitatie. Bij positieve bevindingen volgt uiteindelijk

Overigens komen de uitkomsten ruim aan bod in het

registratie van de erkenning als Implantoloog NVOI

vervolg van dit artikel. Uiteraard is schrijver dezes bereid desgevraagd de uitkomsten nader toe te lichten.

II. Procedure aanvraag voor de herregistratie van

Voorstel Kwalitatieve registratie Implantoloog NVOI

1. Opgave van een aantal (bijvoorbeeld 300) patiënten, bij

erkenning als Implantoloog NVOI Basis van het voorstel is de kwantitatieve meting uit te

wie alle gangbare indicaties en chirurgische technie-

breiden met een kwalitatieve, waarbij de metingen en de

ken zelfstandig door de aanvrager zijn uitgevoerd,

rapportage daarvan jaarlijks worden gedaan door de

uitgesplitst naar aantallen implantaten en indicatie

(kandidaat-) Implantoloog zelf. Hierdoor worden de resul-

- overkappingsprotheses

taten inzichtelijk voor de betreffende (kandidaat-) Implan-

- enkeltandsvervangingen

toloog en bij (her-)registratie voor de visiteurs. Visitatie

- verschillende brugconstructies

krijgt op die manier meer diepgang door de mogelijkheid

2. Aanleveren van de vragenlijst met veel zelfevaluerende

van evaluatie van de aangeleverde data en conclusies. De (kandidaat-)Implantoloog krijgt zo als het ware een handvat aangereikt waarmee hij inzicht verwerft in zijn eigen functioneren. Diens kwaliteit zal voor hem zelf meetbaar worden en aanleiding geven tot maatregelen voor verbeteringen. De hiervoor benodigde zelfevaluatie-aspecten

elementen 3. Aanleveren van de jaarverslagen van de vijf voorafgaande jaren 4. Aanleveren van de resultaten van patiënten- en verwijzersenquête 5. Visitatie (waarbij o.a. evaluatie plaatsvindt van de door

kunnen uit de visitatievragenlijsten naar voren komen en

de Implantoloog zelf in het jaarverslag vermelde verbe-

worden vastgelegd in jaarverslagen.

terpunten). Bij positieve bevindingen volgt herregistra-

Het visiteren zal hierdoor in belangrijke mate meer

tie van de erkenning als Implantoloog NVOI

objectief en eenvoudiger worden. Actuele stand van zaken Gezien de actuele ontwikkelingen op het gebied van regi-

Het Consilium Implantologicum overlegt voortdurend met

stratie en kwaliteitsvisitatie en de daarbij behorende

het bestuur van de NVOI over het traject, dat moet

meetinstrumenten, waarbij aan zelfevaluatie een belang-

worden doorlopen om tot een kwalitatieve stijl van visita-

rijke rol is gegeven, opgeteld bij de ervaringen van de visi-

tie en registratie te komen. In dat gezamenlijk overleg is

teurs van de NVOI en het Consilium Implantologicum en

besloten daarbij een weg van geleidelijkheid te bewande-

afgezet tegen de registratieprocedures van andere weten-

len. Reden, waarom niet ineens een totaal nieuw systeem

schappelijke verenigingen (nationaal en internationaal)

van visitatie en registratie aan de leden zal worden gepre-

kan het Consilium geen andere conclusie trekken dan dat

senteerd, maar een traject, waarbij stapsgewijs nieuwe of

het tijd wordt voor de NVOI zo snel mogelijk te streven

geüpdate versies van al bestaande meetinstrumenten

naar een registratie- en visitatieprocedure, die is geba-

worden ingevoerd. Dit heeft ertoe geleid dat het Consi-

- Reglement Implantoloog (NVOI) - Fossen JA, Hagemeijer JW, Koning JS de, Logtestijn SI van, Lombarts MJMH Kwaliteitsvisitatie nieuwe stijl Handboek voor wetenschappelijke verenigingen Van Zuiden Communications B.V., 2005 - Meijer HJA, Raghoebar GM, Wismeijer D, Bruggencate CM ten Aanbevelingen voor orale implantologie Ned Tijdschr Tandheelk 2008; 115: 481-488 - Raghoebar-Krieger H, Schaub RMH, Zijlstra-Shaw S, Verkerk M, Stegenga B Bespreken en beoordelen van professioneel gedrag Ned Tijdschr Tandheelk 2008; 115: 534-539 - Walburg, J, Integrale kwaliteit in de gezondheidszorg, Deventer, 1997 - Klazinga, N, Quality management of medical specialist care, Overveen, 1996 - NVOI-bulletin december 2008 Interview met Leen Snel - Reglement voor de Parodontoloog NVvP - Snel, LC, Van kwantiteit naar Kwaliteit Vergadering Consilium Implantologicum, maart 2009 - Middelweerd, H, Voorstel voor de opstelling van nieuwe eisen voor (her)registratie als Implantoloog Vergadering Consilium Implantologicum, september 2009

genlijst met zelfevaluatieonderdelen en de invoering van een jaarverslag, inclusief een voorstel voor de daarvoor benodigde aanpassingen van het Reglement Implantoloog. Gaat het bestuur hiermee akkoord, dan zal het deze voorstellen ter goedkeuring voorleggen aan de ALV van 7 december 2010. Bij een positieve stemming zal dan de eerste, belangrijke stap zijn gezet voor de overgang van ‘kwantiteit naar Kwaliteit’. Tot slot Kwantitatieve toetsing leidt in het algemeen tot makkelijk verkrijgbare erkenning. Zo’n erkenning zegt weinig tot niets over de mate van bekwaamheid en kwaliteit van zorg van de geregistreerde zorgverlener. Bovendien brengt makkelijk verkrijgbare erkenning het gevaar met zich mee dat een behandelaar in de verleiding komt om erkenning na te streven louter en alleen omwille van profilering. Kwalitatieve toetsing geeft weliswaar ook de gelegenheid tot profilering, maar dan één, die voortkomt vanuit de ambitieuze motivatie van de behandelaar om gráág te laten zien hoe hoog de kwaliteit is van zijn deskundigheid en van het resultaat van de door hem geleverde zorg.

Nieuw membraan bij BioComp; ATRISORB ® Naast haar bestaande membranen heeft BioComp nu ook ATRISORB in haar assortiment; het eerste en enige vloeibare membraan dat direct ter plaatse aangebracht wordt.

ATRISORB: • Uitstekend bruikbaar op moeilijk bereikbare plaatsen. • B ij iedere klinische indicatie en defect morfologie inzetbaar. • H et membraan is voordelig; met één spuitje (inhoud 0,5 gram) kunnen er meerdere defecten bij dezelfde patiënt behandeld worden. • H et is niet nodig het membraan op maat te knippen of te fixeren.

Voor meer informatie of een afspraak: BioComp Dental bv Contactpersoon: Jan de Jong Molenstraat 2a, 5262 ED Vught Telefoonnummer: 073 - 6847202 E-mail: [email protected] Website: www.biocomp.eu


Geraadpleegde Bronnen

neerleggen voor uitbreiding van de bestaande visitatievra-

Verslag consilium

lium op korte termijn een voorstel bij het bestuur zal


Icademy

Icademy 2010 Esthetic implant therapy is the new paradigm shift justified? “The best of Holland is here!”. Zo opende dr. Hurzeler de Icademy 2010 op 15 juni in kasteel Wittenburg. Enthousiast dat “the hardcore of Dutch implant society” in de zaal zit, zoals moderator prof. dr. Chris ten Bruggenkate zojuist heeft gemeld, steekt hij van wal. Vanavond gaat hij iets compleet nieuws presenteren.

Door de moderne behandelconcepten schuift de implanto-

Betrouwbare parameters zijn gewenst om de uitkomst te

logie steeds verder af van de traditionele 2-fasige proce-

kunnen beoordelen. Bekijk het geheel niet in 2 maar in 3

dure. Immediaat implanteren in de esthetische zone zou

dimensies. Denk na over wat je doet, en stel een degelijk

net zo veel succes opleveren als de traditionele behandel-

behandelplan op. Wat zijn je criteria en wat versta je

procedures. De wens van de patiënt en behandelaar tot

onder succes? De patiënt velt uiteindelijk het oordeel,

snellere trajecten, heeft een verschuiving in de behandel-

maar jij bent de specialist. Wees eerlijk en kritisch en laat

modaliteit opgeleverd. Maar, stelt Hurzeler, de parameters

je niet alleen sturen door de wens van de patiënt om snel

die het niveau van succes bepalen, blijven onduidelijk.

klaar te zijn. “Voorspelbaarheid” is het sleutelwoord van

Niet alleen de reconstructie op zich dient optimaal te zijn,

de avond. Want het blijkt dat voorspelbaarheid in de

de functionele aspecten en esthetiek zijn minstens zo

esthetische zone een haast onmogelijke opgave is.

belangrijk. Maar wat is een perfect esthetisch resultaat?


Icademy Socket preservation technique

Extractiemethode en immediaat implanteren

Na extractie van een element, blijkt in 87% van de

De esthetische zone kent anatomische variaties die onder-

gevallen een buccale botdikte van minder dan 1 mm te

verdeeld worden in klasse 1 tot en met 5. De eerste 3

resteren. Aan de hand van een casus met een brug op

klassen hebben betrekking op enkeltandsvervangingen

implantaten in de bovenkaak demonstreert Hurzeler dat

waarbij sprake is van adequaat bot buccaal en interproxi-

wat initieel een mooi resultaat leek, na 10 jaar toch

maal (1), insufficiënt bot buccaal (2) of insufficiënt bot

diverse recessies toont. Resorptie is een niet te onder-

interproximaal (3). Klasse 4 en 5 vormen de meertands-

schatten proces. Inderdaad, het afschuiven van een

vervangingen in de esthetische zone.

mucogingivale lap veroorzaakt botresorptie. Maar: niet

Extractie van het element dient met de grootste voorzich-

opklappen is geen garantie dat er geen resorptie optreedt.

tigheid plaats te vinden. Het parodontium van de buur

En dus is de voorspelbaarheid een groot vraagteken. Het

elementen en het te extraheren element zijn van cruciaal

is belangrijk om met behulp van volumetrie de verande-

belang. Schuif niet de extractietang over het element,

ringen in de tijd te bekijken. In diverse studies heeft

maar maak eerst een marginale incisie en mobiliseer

Hurzeler met 3D technieken onderzocht wat de effecten

voorzichtig de buccale gingiva door te tunnelen. Mobili-

op botvolume zijn bij gebruik van verschillende behandel-

seer daarna pas het element. Besteed aandacht aan het

technieken, zoals “niets doen”, opvullen van de extractie-

hechten van de papil. Een techniek waarbij de papil met

alveole met Bio-oss met of zonder membraan, en met of

een hechting boven de contactpunten wordt “opgehangen”,

zonder weefseltransplantaat. De conclusie luidt dat alle

blijkt goede resultaten te geven. Een aantal casus worden

technieken (ook niets doen!) tot resorptie leiden. Bio-oss

besproken waarbij bovenstaande classificatie aan de orde

lijkt de potentie te hebben om postoperatieve resorptie te

komt. Met name klasse 3, 4 en 5 zijn gecompliceerd en

verminderen, maar voorkomt dit niet. Overcontourering

moeilijk voorspelbaar qua esthetiek, en dus niet geschikt

van de buccale situatie is niet geschikt om te compense-

voor immediaat implanteren. Tissue is the issue, en

ren voor de veranderingen die optreden na extractie.

opnieuw is (on)voorspelbaarheid in uitkomst het struikelblok.


Icademy

Concepten-ideeën-ontwikkelingen Op zoek naar een betere voorspelbaarheid van de behandeluitkomst passeert een aantal “hulpmiddelen” de revue. Hurzeler geeft aan hoe belangrijk het is om met goed instrumentarium te werken. Microchirurgie is waar het om draait, dus geen mesje 15 voor de incisie, maar een speciaal dun gebogen mesje die de contour van het element volgt. Ook het soort hechtmateriaal en de gebruikte hechttechnieken zijn van invloed op de behandeluitkomst. Er wordt uitgebreid stilgestaan bij het maken van de incisie en flap. Een horizontale incisie in de gekeratiniseerde gingiva geeft littekenweefsel en moet vermeden worden. Ook verticale incisies moet men tot een minimum beperken. De ideale incisie, is een marginale incisie, doorlopend tot ca. 2-3 elementen verder, met een kleine distale ontspanningsincisie. Naar mesiaal kan eventueel getunneld worden om meer ruimte te creëren. Vervolgens worden de 5 belangrijkste factoren van membranen besproken. Het ideale membraan is cell-occlusive, heeft een barrièrefunctie, is makkelijk in gebruik, stabiliseert de beschikbare ruimte en, het belangrijkste: zorgt voor weefselintegratie. Een (Bio-gide®) membraan is een zogenaamd non-crosslinked membraan en resorbeert (te) snel, maar heeft een goede weefselinte-


Icademy gratie. Crosslinked membranen hebben een goede barriè-

juist iets uitsteekt boven de flap. Bij het sluiten van de

refunctie omdat deze minder snel resorberen. Een ideaal

wond, ligt het bindweefseltransplantaat dus precies onder

membraan zou dus aan de weke delen zijde non-crosslin-

de naad. Mocht er een dehiscentie optreden, is er geen

ked en aan de bot(substituut) zijde crosslinked moeten

sprake van blootliggend bot maar zal het bindweefsel-

zijn. Helaas blijkt het, ondanks het verzoek van Hurzeler

transplantaat de continuïteit van de wond waarborgen.

aan de industrie, technisch niet mogelijk dit in 1 membraan te realiseren. De techniek die Hurzeler zelf

Nieuws! The socket shield technique

veel gebruikt is de “2-membranentechniek”. Hij plaatst

Alvorens over te gaan tot het nieuwe behandelconcept

Bio-oss buccaal van het immediaat geplaatste implantaat,

waar hij jaren aan heeft gewerkt, bespreekt Hurzeler eerst

bevestigt daaroverheen een crosslinked membraan,

de biologische principes van het parodontium. Bij paro-

vervolgens een Biogide® non-crosslinked membraan met

dontaal verval is altijd sprake van 1 mm resterend

de ruwe zijde naar het bindweefseltransplantaat, dan het

connective tissue boven het botniveau. Het is zeer

bindweefseltransplantaat en daaroverheen wordt de

belangrijk om deze connective tissue te bewaren om het

mucogingivale flap gesloten. Met een zeer bevredigend

botvolume te behouden. Zoals bekend, dicteert het

weefselintegratieresultaat, en betere voorspelbaarheid

parodontium van de buurelementen waar de papil zal

van de esthetische uitkomst, aldus Hurzeler.

eindigen. De gedachte is dus om zoveel mogelijk van het parodontale ligament in stand te houden. Met dit principe

Sluiten van de wond

in het hoofd, is Hurzeler gestart met het plaatsen van

In de esthetische zone wordt geadviseerd de incisie

implantaten met in situ laten van het buccale deel van het

midcrestaal te plaatsen in verband met de bloedvoorzie-

te vervangen element. Het schildje tandweefsel zorgt

ning. Om te voorkomen dat op de naad een dehiscentie

ervoor dat de buccale contour van het element intact

optreedt, fixeert Hurzeler het op het palatum geoogste,

blijft, doordat het parodontium behouden wordt. Na een

full thickness bindweefselgraft aan de mucogingivale flap.

succesvolle studie op de Beagle hond, is hij 2 jaar geleden

Daarbij zorgt hij ervoor dat het bindweefseltransplantaat

gestart met humane casus. Inmiddels zijn zo’n 15 patiën-


Icademy

ten met deze techniek behandeld en is er een follow-up

resultaten zullen uitwijzen hoe de toekomst eruitziet. Hij

van 2 jaar met veelbelovende resultaten.

besluit zijn betoog met de conclusie dat er op dit moment geen methode bestaat die op betrouwbare wijze de volu-

Techniek en resultaten

metrische veranderingen na tandextracties voorspelt.

Allereerst wordt het kanaal van het te vervangen element

Extracties veroorzaken irreversibel verlies van parodon-

voorgeboord met een Gates glidden drill. Aansluitend

tium, en verlies van parodontium betekent verlies van

wordt het element (aan de buccale-coronale zijde) gepre-

bot, verlies van weke delen en verlies van esthetiek. Met

pareerd en beslepen tot 1 mm boven het botniveau (denk

deze lezing hoopt hij een nieuwe weg in te slaan, om

aan behoud van connective tissue!). Vervolgens vindt

betere voorspelbaarheid van behandelingen in de estheti-

preparatie door het element plaats met de implantaatboor

sche zone te bereiken. “I want to make you think” zei

in opeenvolgende diktes, waarbij het palatinale deel en de

Hurzeler aan het begin van de avond. Het lijkt erop dat hij

apex van het element volledig worden verwijderd. Wat

daar goed in geslaagd is.

overblijft is “the buccal shield”. Het is van cruciaal belang dat er zich geen barstjes in dit buccale schild bevinden. Er

En zo kwam er een einde aan deze enerverende Icademy

wordt Emdogain(R) aangebracht, en het implantaat wordt

2010, die bovendien een bijzonder tintje had door het

geplaatst, met het buccale schild in situ. Uitgebreid histo-

verworven erelidmaatschap van Henny Meijer. Van harte

logisch onderzoek toont tot ieders verrassing geen resorp-

gefeliciteerd!

tie, maar nieuwvorming van cement tussen het buccale tandschild en het bot. Zou dit de oplossing zijn voor het

Jitske Nolte

buccale resorptieprobleem in de esthetische zone?

AIOS MKA-chirurgie Vumc

Nu het hoogtepunt van de avond is bereikt, ontstaat enig rumoer in de zaal. Diverse vragen worden gesteld over de mogelijkheden en onmogelijkheden van deze techniek. Hurzeler beaamt dat een dergelijk concept niet bruikbaar is bij een element met een fractuur in bucco-linguale/ palatinale richting. Daarnaast roept hij op om dit “niet thuis te proberen”. Hij is zich ervan bewust dat er pas een follow-up van 2 jaar beschikbaar is, en dat de techniek niet in alle situaties kan worden toegepast. Lange termijn

Homayoun Zadeh1, Richard Palmer2, Jan Wennström3, Felix Guljé4, Stephen Chen5, Clark Stanford6 , Jan Lindhe3 1University

of Southern California, USA; 2King’s College London, United Kingdom; 3The Sahlgrenska Academy, Sweden de Mondhoek, The Netherlands; 5Balwyn Periodontic Center, Australia; 6University of Iowa, USA

4Praktijk

ABSTRACT This randomized controlled study was initiated to evaluate the clinical performance of OsseoSpeed™ 4.0 S implants of 6 mm length compared to 11 mm, when replacing two or three missing teeth in the posterior region. The implants were loaded 6 to 7 weeks after implant placement. This poster reports marginal bone level alterations 6 months after implant installation for 39 patients (89 implants). Marginal bone level alterations 6 months after implant installation was -0.36 for the 6 mm implant and -0.36 mm for the 11 mm implant. There was no statistically significant difference between the two groups. This clinical study has been sponsored by Astra Tech AB, Mölndal, Sweden. Figure 1. Pre-surgery, position 46 and 47

BACKGROUND AND AIM There is a clinical need for using shorter implants in the posterior regions of both maxilla and mandible with limited vertical bone height. This study was designed to compare the preservation of marginal bone when using Astra Tech OsseoSpeed™ 4.0 S of 6 mm and 11 mm length, respectively. After randomization the implants were placed in the posterior maxilla or mandible, utilizing an early loading protocol.

Figure 2. OsseoSpeed™ 4.0 S 6mm with UniAbutment and ProHeal cap

MATERIALS AND METHODS This randomized, controlled, international multi-center study is ongoing and was designed with specific inclusion and exclusion criteria. Patients in need of replacing two or three missing teeth in the posterior maxilla or mandible, and with a minimum of 11 mm vertical bone height, were eligible to the study. The patients were randomized to either short implants (6 mm) or standard length implants (11 mm). All implants used in the study were 4.0 mm diameter OsseoSpeed™. A one-stage surgical protocol was utilized for all implants with primary stability. UniAbutments with ProHeal caps were used during the 6 to 7 weeks healing period. After healing screw-retained bridges were placed on standard UniAbutments. All implants and study components were supplied by Astra Tech AB, Mölndal, Sweden. Main inclusion criteria were edentulism in the study area for at least 4 months and presence of natural tooth root mesial to the study area. Main exclusion criteria were smoking >10 cigarettes daily and a health status that would not allow implant placement. Primary variable in the study is to compare marginal bone level alterations 5 years after implant placement.

Figure 3. Healing 7 days after surgery

Thus far, 61 patients with 137 implants have been treated at six different study centers (United Kingdom, Sweden, The Netherlands, Australia and USA), and of these 39 patients with 89 implants have been followed for 6 months. Twentythree of the patients, with 54 implants, have been followed for 12 months.

RESULTS The study population represents a wide variety of patients with respect to age (mean 53 years, ranging from 26 to 68 years), gender (51% male and 49% female) and smoking history (8% smokers, 25% previous smokers, 67% non smokers).

Implant length 11 mm

Installation

45

44

Total 89*

12 months

32

22

54

*Only including patients having reached at least 6 months follow up

Graph 1. Marginal bone levels 4.0 S 6 mm 6OsseoSpeed™ mm OsseoSpeed™ 11 mm 4.0 S 11 mm

0,5

mm

One 6 mm implant did not achieve stability during installation and was replaced with a longer implant.

6 mm

Time

Marginal bone levels six months after implant installation is -0.36 and -0.36 mm for 6 and 11 mm, respectively. Of the 137 implants followed, complications are limited to three lost implants (two 6 mm implants and one 11 mm implant), equal to 97.8% total survival rate.

Figure 4. Follow-up 12 months after surgery

Table 2. Distribution of implants

Figure 5. X-ray of implant placement

0

Table 1. Bone quality and quantity of implant positions Bone quantity Bone quality

A

B

C

D

E

1

Total

-0,5 Loading

0

2

19

3

15

4

7

Total

41

9 (1) 23

4 2

3 (2) 35

6

32 2

42

3

2

15

5

2

89

Number of implants (lost implants within parenthesis)

-1,0 -2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12 Figure 6. X-ray of temporary restoration 6 weeks after surgery

Months from loading At 12 months follow-up 54 implants have been radiographically examined

CONCLUSIONS Early results from this randomized, controlled clinical study indicate that treatment with OsseoSpeed™ 4.0 S preserves the marginal bone which is in agreement with data previously reported for OsseoSpeed™ implants1-5. This study also indicates that treatment with short implants had no negative effects on maintaining marginal bone levels compared to standard length implants.

Figure 7. X-ray follow-up 12 months after surgery

Both treatments were safe and predictable and this is in line with a previous review article by Renouard and Nisand6 showing that survival rates for short implants were similar to that of standard length implants. CASE IMAGES, COURTESY OF DR. FELIX GULJÉ

REFERENCES 1. Donati et.al., Clin Oral Implants Res 2008;19:740-48 2) Steveling et.al., J Clin Periodontol 2009;36(Suppl 9):197

3) Stanford et.al., Appl Osseointegration Res 2008;7:49-57 4) Schliephake et.al., Appl Osseointegration Res 2006;5:56-58

5) Roediger et.al., J Dent Res 2009;84(Spec Iss A):3385 6. Renouard and Nisand, Clin Oral Implants Res 2006;17 Suppl 2:35-51


Comparing OsseoSpeed™ 4.0 S 6 mm with 11 mm implant length

P71

Winnende poster

Award voor beste onderzoek tijdens het Academy of Osseointegration congres in Orlanda maart 2010.


Vooraankondiging

Vooraankondiging gezamenlijk congres NVvP en NVOI. Vrijdag 12 november 2010 Beatrixgebouw Utrecht: REROOTED

Omleiden of herwortelen: Congres ReRooted Op vrijdag 12 november 2010 organiseren de Nederlandse Vereniging

consequenties voor de buccale botlamel. Nieuwe inzich-

voor Parodontologie (NVvP) en Nederlandse Vereniging voor Orale

ten, waarbij de osteoclasten als het ware worden omge

Implantologie (NVOI) in het Beatrixgebouw in Utrecht een groot

leid tonen aan dat dit proces te voorkomen is. Jan Lindhe

congres met internationale sprekers met als thema ReRooted.

zal dit in zijn verhaal uitgebreid uiteenzetten.

Waarmee zoveel bedoeld wordt als ‘omgeleid’ of ‘herworteld’. Grote

Paneel 8

•

namen in de tandheelkunde zoals Jan Lindhe (Zweden), Tidu Mankoo

Remodelling van het kaakbot vindt ook plaats na het laten

(Engeland), Dieter Bosshardt (Zwitserland), Urs Belser (Zwitserland)

wortelen van een tandheelkundig implantaat. Met name

en Tord Berglundh (Zweden) zijn uitgenodigd om op dit thema voort

op het moment waarop het implantaat - met behulp van

te borduren.

een abutment - de zachte-weefsel-barriere doorbreekt, is

162 x 225 (back)

Paneel 1

•

162 x 225 (cover)

er op histologisch niveau veel verandering te constateren rondom de nek van het implantaat. Dieter Bosshardt zal schitterend histologisch onderzoek tonen waarbij door de diameter van het abutment te verkleinen ten opzichte van de nek van het implantaat, een zogenaamde platform switch, botresorptie kan worden tegengegaan.

NVvP brons

Het herwortelen is geen doel op zich. De patiënt is

BENELUX BV

uiteindelijk het meeste gebaat bij het herstel van kauw vermogen, spraak en esthetiek door middel van een suprastructuur. Gezaghebbende sprekers op het gebied van

NVvP goud

prothetiek, zoals Tidu Mankoo en Urs Belser, worden ingevlogen om baanbrekende inzichten te tonen met betrekking tot het samenspel van de componenten die op het implantaat geplaatst worden en de zachte weefsels die daaromheen worden geleid, waarbij een natuurlijk ogend

De NVOI en de NVvP willen graag bijdragen aan een duurzamer mileu. Daarom gebruiken zij EU Ecolabel goedgekeurd papier en is al het drukwerk voor het ReRooted najaarscongres volledig FSC gecertificeerd.

resultaat wordt gerealiseerd.

Vormgeving: Jan Willem Vis @ ArtDirected.nl

NVvP zilver

Een groot aantal implantaatsystemen hebben inmiddels bewezen een duurzame oplossing te kunnen bieden, mits de procedures vakkundig worden aangepakt. Over het onderhoud van deze tandvervangers is echter nog weinig

Zo gewoon als het een paar generaties terug was om een 10.06.10 10:21:47

bekend. Een van de meest toonaangevende sprekers Tord

tand of kies te verliezen, zo ongewoon is het nu. Dertig

Berglundh zal het thema van het congres afronden, door

jaar geleden had een derde van de Nederlanders boven de

te spreken over maintenance en lange termijn resultaten.

vijftien jaar een volledig kunstgebit. Nu is dat slechts nog een zevende. Het aandeel van edentaten is in dertig jaar

Gezien het hoge niveau van de sprekers en het feit dat het

meer dan gehalveerd. Daar waar boven de tachtig nog

congres volledig in het engels zal worden gehouden wordt

drie op de vier een kunstgebit draagt, is het aantreffen

er veel aandacht verwacht van buitenlandse congresbezoe

van een volledige prothese bij iemand onder de veertig

kers. Tevens zal het gevarieerde aanbod naar verwachting

tegenwoordig een zeldzaamheid. (Bron CBS)

veel mondhygiënisten, tandarts algemeen practici, prothetisch onderlegde tandartsen, implantologen, kaakchirur-

Het extraheren van een gebitselement gaat gepaard met

gen en parodontologen aantrekken. Vroeg inschrijven is

resorptie. De processus alveolaris bestaat namelijk bij de

daarom geboden. Informatie over inschrijving kun je

gratie van de aanwezigheid van de wortels van tanden en

vinden op www.nvvp.org en www.rerooted.nl.

kiezen. Een belangrijk deel van het kaakbot dat een element omgeeft is gegenereerd door de schede van

Tot vrijdag 12 november 2010 in Utrecht bij het

Hertwig tijdens de afvorming van de wortel. Als dit bot

congres Rerooted!

- waarin het parodontale ligament verankerd zit - na extractie zijn functie verliest, wordt het door osteoclasten

Ronnie Goené, congres coördinator NVOI

afgebroken. Met name in de frontregio heeft dit grote

Paul Sipos, congres coördinator NVvP

genomen op de plaats van het implantaatbed. Naast een klinische evaluatie kan zo ook een histologische en histomorfometrische analyse van het te onderzoeken bot of botsubstituut plaatsvinden. Het hoofdbestanddeel van dit proefschrift betreft een prospectieve vergelijking tussen verschillende augmentatiematerialen in een sinubodemelevatie model, met zowel korte als lange termijn resultaten. In het tweede deel van het proefschrift wordt een onderzoek beschreven naar het effect van pre-compressie van een autoloog bottransplantaat op de uiteindelijke botombouw. In hoofdstuk 2 wordt een prospectieve studie beschreven naar de prevalentie van anatomische en chirurgische In het geval van een ernstig geresorbeerde maxilla in de

bevindingen van 100 opeenvolgende sinusbodemelevaties

zijdelingse delen kan een sinusbodemelevatie het plaatsen

en worden de klinische consequenties hiervan besproken.

van implantaten mogelijk maken. De klassieke sinusbode-

De patiënten werden behandeld volgens de klassieke

melevatie bestaat uit de preparatie van een botluikje in de

sinusbodemelevatie, zoals beschreven door Tatum, waar-

laterale sinuswand, dat naar mediaan en craniaal kan

bij een botluikje in de laterale sinuswand naar mediaan

worden verplaatst, zoals beschreven door Tatum en later

en craniaal wordt verplaatst. Het betrof 36 mannen en 64

gemodificeerd door Boyne.

vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 50 jaar (sprei-

De ontstane ruimte tussen de craniale zijde van de

ding: 17-73 jaar). Bij patiënten met een dubbelzijdige

processus alveolaris van de resterende bovenkaak en de

sinusbodemelevatie werd alleen de eerst behandelde zijde

nieuw gecreëerde sinusbodem kan geaugmenteerd

beoordeeld.

worden met autoloog bot of een botsubstituut. Autoloog

Tijdens de meeste behandelingen werd afgeweken van de

bot lijkt nog steeds de gouden standaard voor deze proce-

standaardprocedure volgens Tatum op grond van een

dure. Een nadeel van autoloog bot is de morbiditeit van de

anatomische variatie of chirurgische bevinding. Een

donorplaats. De hoeveelheid verkregen donorbot is soms

dunne of dikke laterale sinuswand werd gezien in respec-

gering, met name als de onderkaak als donorplaats is

tievelijk 78 % en 4 % van de patiënten, waarbij een gemo-

gebruikt. Deze nadelen leiden tot een continue zoektocht

dificeerde preparatie van het botluikje werd uitgevoerd

naar botsubstituten.

(figuur 1). Zowel bij een sterk convexe laterale sinuswand

Enkele botsubstituten (bone morphogenetic proteins)

(6 %), als een smalle sinus maxillaris (4%) werd het

hebben osteo-inductieve eigenschappen, doch de voorspelbaarheid en betrouwbaarheid van deze materialen zijn soms gering, zodat het gebruik vooralsnog wordt beperkt tot klinische trials. Vrijwel alle andere botsubstituten hebben osteoconductieve eigenschappen. Het meest ideale botsubstituut resorbeert langzaam en wordt tegelijkertijd vervangen door eigen bot. Het sinusbodemelevatie studiemodel is ideaal om bot en botsubstituten te bestuderen op het moment van implantaatplaatsing in tweede instantie. Tijdens implantaatplaatsing kunnen met een trepaanboor botbiopten worden

Figuur 1. Uitdunnen van dikke laterale sinuswand om procedure te vereenvoudigen


Proefschrift

Proefschrift Steven Zijderveld Bone regeneration with different grafting materials in a human maxillary sinus floor elevation model


Proefschrift

Tabel 1. Anatomische bevindingen in 100 opeenvolgende sinusbodemelevaties Dunne laterale sinuswand Dike laterale sinuswand Convexe laterale sinuswand Verbinding Schneiderse membraan and orale mucosa Smalle sinus maxillaris Wijde sinus maxillaris Sinus septa Longitudinael sinus septum Wortelvorm configuraties

78 % 4% 6% 2% 4% 7% 48 % 2% 4%

Tabel 2. Complicaties in 100 opeenvolgende sinusbodemelevaties

Figuur 2a. Preparatie van botluikje in laterale sinuswand

Perforatie Schneiderse membraan Peroperatieve bloedingen Postoperatieve bloedingen Postoperatieve sinusitis maxillaris Locale wonddehiscentie Graft infectie Graft verlies Implantaat verlies (4/243)

11% 2% 0% 1% 3% 2% 1% 1,5%

botluikje op een andere wijze naar mediaan en craniaal verplaatst. In 48% van de sinusbodemelevaties bemoeilijkten septa het los prepareren van het Schneiderse membraan (figuur 2 a,b en c) (tabel 1). Met betrekking tot de complicaties is de perforatie van het Schneiderse membraan één van de meest voorkomende (11 %). Bloedingen tijdens het prepareren van het botluikje veroorzaakte in 2 % een verminderd zicht op het Figuur 2b. Preparatie van twee aparte botluikjes vanwege een septum in de sinusbodem

operatiegebied. Aanvankelijk werd de incisie op de top van de processus iets palatinaal gelegd en dit veroorzaakte in 3 % van de gevallen een locale wonddehiscentie (tabel 2). Er werd geconcludeerd. dat grondige kennis en tijdige herkenning van de anatomische structuren van de sinus maxillaris leidt tot afname van onnodige complicaties. In Hoofdstuk 3 wordt een prospectieve klinische en röntgenologische studie beschreven naar de mate van botvorming van twee augmentatiematerialen in een sinusbodemelevatie, te weten een beta-tricalciumfosfaat (Cerasorb, Curasan, Kleinostheim, Duitsland) en een autoloog kinbottransplantaat. Tien patiënten ondergingen een dubbelzijdige (n=6) of enkelzijdige (n=4) sinusbodemelevatie. De verticale

Figuur 2c. Wegens perforatie van het Schneiderse membraan is een collageen membraan aangebracht

bothoogte van de restmaxilla was tenminste 4 mm en maximaal 8 mm. De dubbelzijdig behandelde patiënten werden volgens een split mouth model geaugmenteerd, met 100 % beta-tricalciumfosfaat aan de test-zijde en 100 % kinbot aan de controle-zijde. Zestien sinusbodemelevaties werden uitgevoerd.. In totaal werden 41 implantaten geplaatst, 26 aan de test-zijde en 15 aan de controle-zijde. De klinische kenmerken verschilden op het moment van implanteren. De betatricalciumfosfaat korrels bleken nauwelijks te zijn geresorbeerd en er werd een duidelijke overgang waargenomen

aan de controle-zijde de botvorming tot stilstand is

maxilla was ten tijde van de implantaatplaatsing nog

gekomen.

nauwelijks waar te nemen. De weerstand tijdens het

De hoeveelheid volwassen, lamellair bot aan de experi-

boren bleek in op één na alle gevallen van de test-zijde

mentele zijde bleek minder dan de helft van de hoeveel-

fibreus in plaats van benig. De weerstand tijdens het

heid aan de controle-zijde. Dit wijst erop, dat de ombouw

boren was aan de kinbot-zijde wel benig. In alle gevallen

van het eerst gevormde jonge vezelbot aan de experimen-

bleek de röntgenologisch gemeten verticale bothoogte na

tele zijde pas kort voor het nemen van het biopt was

augmenteren voldoende voor het plaatsen van implanta-

begonnen, en aan de controle-zijde veel eerder. De

ten. Gedurende de follow-up periode van een jaar zijn er

botvorming nam af naarmate de afstand tot het oorspron-

geen implantaten verloren gegaan.

kelijke kaakbot groter werd. De biopten bevatten verder

Hoewel autoloog bot de gouden standaard blijft, is een

grote delen waar de Cerasorb-korrels niet waren vervan-

beperkte sinusbodemelevatie met 100 % beta-tricalcium-

gen door bot, maar wel geïnfiltreerd en omgeven waren

fosfaat een voorspelbare behandeloptie in deze specifieke

door bindweefselcellen van onduidelijke herkomst.

patiëntenpopulatie.

Er werd geconcludeerd, dat Cerasorb een acceptabel botvervangingsmateriaal is, waarin 6 maanden na

In hoofdstuk 4 worden de histologische en histomorfo-

aanbrengen een tandwortelimplantaat geplaatst kan

metrische resultaten beschreven van een prospectieve,

worden, maar alleen als de patiënt genoeg resterend kaak-

gecontroleerde klinische studie van augmentatie met

bot heeft om de implantaten primaire stabiliteit te geven.

twee verschillende materialen, te weten een beta-tricalciumfosfaat (Cerasorb, test zijde) en gefragmenteerd

In hoofdstuk 5 wordt een histologische evaluatie verricht

autoloog botweefsel uit de kin (controle-zijde). De dubbel-

van biopten die pas 9 maanden (2 patiënten) dan wel 14

zijdige sinusbodemelevatie werd gebruikt als test model

maanden (1 patiënt) na sinusbodemelevatie met beta-

(split mouth) met een test- en controle- zijde in één

triclaciumfosfaat zijn afgenomen. Er werd bekeken of de

patiënt.

bothoogte, het botvolume en de vorming van volwassen

Biopten werden verkregen 6 maanden na transplantatie,

lamellair bot verder zouden toenemen in de tijd. Er werd

5 biopten van de ‘gecontroleerde’ (dubbelzijdig behan-

inderdaad meer botvolume gevonden na 9 en 14 maanden

delde) en 4 van ‘ongecontroleerde’ (enkelzijdig behan-

dan na 6 maanden en ook was het percentage lamellair

delde) patiënten. De histologische bevindingen bevestigen

bot verder toegenomen. Dit wees erop, dat ook in de

de osteoconductieve eigenschappen van het beta-tricalci-

periode na 6 maanden de botvorming rond de beta-trical-

umfosfaat. Meting van de hoeveelheid gevormd bot

ciumfosfaat korrels in de sinus was doorgegaan. Ook had

maakte een vergelijking mogelijk tussen het botvormend

verdere ombouw van vezelbot naar lamellair bot plaats

vermogen van beta-tricalciumfosfaat met de ‘gouden stan-

gevonden. De hoogte van het kaakbot was verdubbeld in

daard’, zijnde autoloog bot. Het gemiddelde botvolume

vergelijking met de 6-maanden groep: van 3 mm tot bijna

aan de experimentele zijde (Cerasorb) was significant

6 mm.

lager dan aan de controle-zijde (17 % respectievelijk 41 %)

Er werd geconcludeerd, dat 9 maanden na transplantatie

(figuur 3). Echter de hoeveelheid osteoid was hoger aan de

van Cerasorb in de sinus maxillaris, de sinusbodem

experimentele zijde dan aan de controle-zijde (1.3% resp.

voldoende is verhoogd om (onbelaste) implantaten te

0.3 %). Dit wijst erop, dat aan de experimentele zijde, na

kunnen plaatsen, doch bij voorkeur met een aanwezige restmaxilla van tenminste 4 mm. Opgemerkt dient te worden, dat de studiegroep te klein was om harde uitspra-

Bone Volume (%)

60

ken te kunnen doen.

50

In hoofdstuk 6 worden, in een lange termijn follow-up

40

studie, de veranderingen in verticale dimensie vergeleken van twee verschillende augmentatiematerialen die

30

werden toegepast in een sinusbodemelevatie. Tevens

20

worden de veranderingen in verticale dimensie in de tijd

10 0

vergeleken bij één patiënt op drie verschillende lokalisaties, te weten: het eerste bot-implantaat contact distaal van het

Control

Test

New Bone Figuur 3. Botvolume percentage van de afzonderlijke patiënten. Rode rondjes: bilateraal behandelde kinbot controle groep. Donkerblauwe rondjes: bilateraal behandelde Cerasorb groep. Het verbindingslijntje geeft aan dat het hier dezelfde patient betreft. Lichtblauwe rondjes: unilateraal behandelde Cerasorb groep.

één na meest posterieur geplaatste implantaat (L1), halverwege dit implantaat en het meest posterieur geplaatste implantaat (L2), en 5 mm dorsaal van het meest posterieur geplaatste implantaat (L3) (figuur 4). Twintig opeenvolgende patiënten werden geincludeerd, 14 test-zijden met beta-tricalciumfosfaat (Cerasorb) en 10 controle-zijden met een kinbottransplantaat. In totaal werden 24 zijden


6 maanden, nog steeds botvorming plaatsvindt, terwijl

De overgang tussen het kinbottransplantaat en de eigen

Proefschrift

tussen het augmentatiemateriaal en de restmaxilla.


Proefschrift

Figuur 4. Verticale dimensie graft gemeten op 3 posities: 1. het eerste bot-implantaat contact distaal van het één na meest posterieur geplaatste implantaat. 2. halverwege dit implantaat en het meest posterieur geplaatste implantaat. 3. 5 mm dorsaal van het meest posterieur geplaatste implantaat.

Figuur 5a. Orthopantomogram pre-operatief

in de tijd op de drie genoemde lokalisaties gevonden en de gemiddelde afname tussen beide augmentatiematerialen verschilde niet significant. Na een initiële afname van bothoogte gedurende de eerste 1.5 jaar was verdere afname significant lager. In hoofdstuk 7 wordt een overzicht gegeven van de tot dan toe beschikbare literatuur met betrekking tot sinusbodemelevaties en de toepassing van bone morphogenetic proteins (BMP’s). rhBMP-2 en rhBMP-7 werden in prek linische en klinische studies toegepast. Een vergelijking tussen de resultaten van deze studies was lastig door geëvalueerd, omdat 4 patiënten een dubbelzijdige behan-

grote verschillen in de opzet van deze studies. Verschillen

deling ondergingen volgens het zogenaamde split mouth

werden gezien in preklinische versus klinische studies, de

model. Gedurende een follow-up van 4 tot 5 jaar werd op

toegepaste chirurgische techniek, het wel of niet toepas-

vijf verschillende momenten een orthopantomogram

sen van een membraan, de carriers, de concentratie van

vervaardigd en geëvalueerd (figuur 5 a,b,c en d). De

het botsubstituut en de inhelingstijd vóór de implantatie-

afname van bothoogten werd gemeten, alsook of deze

behandeling. De resultaten ten aanzien van botinductie

afname optrad in het begin van de ingroeiperiode, of dat

bij toepassing in een sinusbodemelevatie lijken veelbelo-

dit gelijkmatig optrad gedurende de gehele follow-up. Er

vend, doch de uitkomsten bleken niet voorspelbaar en

werd een statistisch significante afname van de bothoogte

consistent om klinische toepassing in de algemene praktijk te rechtvaardigen, met uitzondering van gebruik in prospectieve klinische trials. In hoofdstuk 8 wordt het effect van pre-compressie (studie-zijde) van een autoloog spongieus bottransplantaat uit de crista iliaca vergeleken met non-pre-compressie (controle-zijde). In een prospectieve klinische, histologische en histomorfometrische studie werden de resultaten vergeleken met betrekking tot botvolume en botkwaliteit

Figuur 5b. Orthopantomogram na bilaterale sinusbodemelevatie, rechts kinbot, links Cerasorb

na sinusbodemelevatie met het uiteindelijke doel om de botombouw te versnellen en zo eventueel het plaatsen van tandwortelimplantaten in een eerder stadium mogelijk te maken na pre-compressie van een bottransplantaat. In totaal werden 10 patiënten geincludeerd en behandeld met een dubbelzijdige sinusbodemelevatie volgens het split mouth model, met aan de studie-zijde een autoloog spongieus bottransplantaat uit de crista iliaca met precompressie, voordat het werd ingebracht in de ontstane

Figuur 5c. Orthopantomogram na plaatsen van de implantaten

ruimte na sinusbodemelevatie. Na vier maanden, op het moment van de implantaatplaatsing, vond macroscopische evaluatie plaats en werden tevens de botbiopten genomen voor histologische en histomorfometrische analyse. In totaal werden 60 implantaten geplaatst, 6 in elke patiënt. Macroscopisch bleek sprake van een goede continuïteit van het bottransplantaat ten opzichte van de omgevende bovenkaak, waarbij bijna geen overgang meer was waar te nemen tussen het geaugmenteerde deel en de eigen boven-

Figuur 5d. Orthopantomogram 5 jaar na het plaatsen van de implantaten

kaak. Dit beeld werd bij alle behandelde zijden gezien. Tevens werd geen verschil in weerstand waargenomen tijdens de preparatie voor de tandwortelimplantaten. Het gemiddelde botvolume-percentage (botkwantiteit) bleek aan de pre-compressie zijde niet significant te verschillen van de controle-zijde, met respectievelijk 25.0 % en 25.6 % (figuur 6). Ook het osteoid-volume percentage (actief jong bot) bleek niet significant te verschillen (2.03 % resp. 1.91 %).

directe mechanische invloed op de crista iliaca. De stressfractuur werd mogelijk veroorzaakt door een neerwaartse trekkracht van twee spieren, te weten de musculus sartorius en de musculus tensor fasciae latae, op de crista iliaca anterior. In alle drie gevallen was de therapie conservatief met aanvankelijk bedrust en later toenemend mobiliseren. De genezing verliep verder ongecompliceerd. Tevens wordt een overzicht van de literatuur beschreven met betrekking tot de etiologie, klinische symptomen en behandeling van deze complicatie en worden aanbevelingen gedaan ter preventie. Op grond van deze literatuurstudie wordt geadviseerd om het bottransplantaat te Er werd geconcludeerd, dat ten tijde van de implantaat-

oogsten op voldoende afstand van de spina iliaca anterior

plaatsing geen hoger percentage botvolume werd gevon-

superior (tenminste 3-4 cm posterieur hiervan) en met

den aan de pre-compressie zijde en dus geen versnelde

een reciproque zaag in plaats van beitels.

botombouw bleek te hebben plaatsgevonden, hoewel direct na pre-compressie dit verschil wel werd gezien. In hoofdstuk 9 wordt in een retrospectieve studie bij 146 patiënten, in een periode van 5 jaar, 3 keer een avulsiefractuur van de crista iliaca (bekkenkam) beschreven na het nemen van een bottransplantaat uit het binnenblad de crista iliaca anterior. In alle drie gevallen betrof het een postoperatieve, oftewel late fractuur. Deze patiënten beschreven een spontane knap gepaard gaande met een

Correspondentie: [email protected] Publicatie van het proefschrift werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie van de NVOI. Steven Zijderveld is werkzaam als kaakchirurg in het St. Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein, afdeling Mondziekten, Kaakchirurgie en Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde. De studie is verricht in het VU medisch centrum/ACTA te Amsterdam, het Rijnland Ziekenhuis te Leiderdorp, , alsmede het St.Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein, afdelingen Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie Promotor: prof.dr. C.M. ten Bruggenkate; co-promotor: dr. E.A.J.M. Schulten

BioComp Dental bv presenteert; EPIGUIDE ® Naast de bestaande membranen, heeft BioComp Dental bv nu ook het unieke 3-laags membraan EPIGUIDE in haar assortiment. Dit is het eerste bioresorbeerbare synthetisch membraan gebaseerd op een 3-laags technologie. De genezing is daardoor meer voorspelbaar. De gewaarborgde stevigheid maakt het product uitermate geschikt voor parodontale chirurgie en Guided Tissue Regeneration (GTR).

Voor meer informatie of een afspraak: BioComp Dental bv Contactpersoon: Jan de Jong Molenstraat 2a, 5262 ED Vught Telefoonnummer: 073 - 6847202 E-mail: [email protected] Website: www.biocomp.eu


scherpe stekende pijn zonder dat er sprake was van een

Proefschrift

Figuur 6. Botvolume percentage van de afzonderlijke bilateraal behandelde patiënten (split mouth-design) BV cs: botvolume percentage compressie zijde; BV ncs: botvolumepercentage non-compressie zijde


Schein

Predictable bone augmentation with synthetic bone material in buccal d ehiscence and sinus lift cases Introduction

The injection of VitalOs must always be preceded by

The substitution of lost teeth by dental implants is being

adequate control of the bleeding with the suction canula.

increasingly used to support prosthetic crowns or bridges.

The cement is placed within the defect without need for

Many of these cases are associated with bone loss that

over-filling (fig. 3), unlike what is often done with other

requires the filling of the defects by some kind of bone

types of bone substitutes like granules. Any material put in

substitute. The recent improvements in synthetic bone

excess is always expelled or resorbed. With VitalOs, as the

materials have led to increased predictability and explain

cement forms a block, a large quantity or even the whole

the ever-increasing use of such materials in various bone

material may be expelled. When the injected quantity is in

augmentation indications.

large excess, the hardened block can easily break up and large pieces may be expelled out of the site. With granular

Over the last years, there is a trend to bring products on

materials it is only small granules that are expelled and

the market that seem to be the next generation to supple-

this is less disturbing than pieces of cement. This is the

ment granular materials. These are the materials that have

reason why we never overfill sites with VitalOs.

their own cohesion and are presented in the form of a

A suture is then made with a 5-0 nylon suturing material

paste. One of them is PD VitalOs Cement® (Produits Den-

(fig. 4). No attempt is made to achieve primary suture over

taires, Vevey, Switzerland), a hardening calcium phosphate

the implant because we observed that even when the

(brushite) cement.

cement remains exposed to the oral environment, the bacteriae cannot adhere onto the surface of VitalOs and there-

We have been working with the latter material for a

fore no infection develops.

couple of years now. The large number of positive results

The site was re-opened three months after implant installa-

obtained and the ease of use of the cement explain our

tion to install the healing abutments. Measurement of the

great satisfaction with the product. Nevertheless, to get

buccal bone level was measured again with the periodon-

good results with this product requires to re-think the way

tal probe (fig. 5). The longitudinal defect was 12 mm long

of working because this material, like the pasty materials

after tooth extraction and 2 mm three months later. The

in general, cannot be placed the same way as one would

part of the implant not covered by bone was the neck. The

place granules in a defect.

polished surface of the neck explains the absence of new

The goal of this article is to exemplify the positive results

bone around it.

obtained with the VitalOs cement in two kinds of indications which seem to be the most adequate indications for

After gingival conditioning, impression was taken and the

the use of this product: immediate implantation and sinus

prosthetic restoration was made and installed. The case

lift in one-step.

was followed up after one year and the esthetic result can be seen on fig. 6. The result shows that there was neither

Immediate implantation in alveolus

loss of tissue nor gingival retraction in the grafted area.

A 50-year old non-smoking female patient in good health

Therefore, the anatomy obtained after implantation was

presented with a fractured root at the level of the maxil-

maintained one year after restoration, ensuring a stable

lary first right premolar (fig. 1). The facts that the fracture

esthetic result.

was old and that a fistula developed around the root resulted in a large loss of the buccal bone wall. The treat-

Sinus lift with simultaneous implantation

ment options were presented to the patient, who signed

A 47-year old non-smoking male patient in good general

an informed consent form.

health presented with a missing maxillary right second

After administration of the local anesthetics (Scandicaine

premolar and sinus pneumatization. The sinus pneumati-

2%, Septodont), an intrasulcular incision was made around

zation was an indication for sinus grafting. Since the

the root and a lateral one on the buccal side to provide

remaining bone height was slightly larger than 3 mm it

access and allow visualization of the defect. The fractured

was decided to perform a sinus lifting with simultaneous

root was very carefully extracted to avoid increase of the

implant installation. The treatment options were presented

bone loss. After curettage, the site was prepared for the

to the patient and he signed an informed consent form.

installation of the implant. The bone defect was measured

After local administration of anesthetics (Scandicaine 2%,

with a periodontal probe (fig. 2). The implant placed was a

Septodont) an intrasulcular incision was performed around

Straumann RN SP (4.1 mm diameter, 14 mm length). The

the root and a lateral incision was made on the buccal side

implant was installed at the level of the crestal bone of the

to gain access to the lateral wall of the maxillary sinus.

adjacent teeth.

After creation of the lateral window, the sinus membrane

1

4

7 2 3

5 6

9

8

10

Schein



Schein

was carefully lifted and the site was prepared for implant

Discussion

installation. Then, the cement was injected against the

Several types of biomaterials and different techniques have

inner (nasal) sinus cavity up to half of its width, and the

been proposed for the recovery of bone tissue lost after

implant (Straumann RN SP 4.1 x 12 mm) was then

tooth extraction or loss. The results obtained with the PD

installed (fig. 7). Once the implant installed, the rest of the

VitalOs cement show that this material is suitable and very

sinus cavity was filled with the cement (fig. 8). The suture

efficient as a bone substitute. This is exemplified here

was made with 5-0 nylon simple stitches. A post-operative

through the presentation of two cases, reflecting the

radiograph was taken 7 days after surgery (fig. 9). The

results generally obtained with this material.

distance between the sinus floor and the implant apex was

The way of delivering the product into the site greatly sim-

measured on the radiograph. The patient was recalled after

plifies its placement: a dual syringe with a mixing tip.

one year to take a radiograph of the treated site (fig. 10).

Since the product is initially in a pasty form it fills out the

Six months after surgery, the site was re-opened to install

site to treat very uniformely and prevents the ingrowth of

the healing abutment. A radiograph was taken to measure

soft tissues once it has hardened. The sites presented here

the bone gain. The measurements were the following: 3

are situations which offer stability to the cement due to

mm for the initial ridge height, 9 mm between the original

the geometry of the defects. For these reasons, the product

sinus floor and the implant apex, and 10 mm after one

is used without membrane. However, specific attention

year between the crestal bone around the implant neck

must be paid to achieving primary stability: if the product

and the new sinus floor. Two millimeters of the implant

is not tightly anchored onto the bone walls or onto an

were not covered by bone anymore. This loss took place

implant surface, then the blood pressure is able to expel

only around the neck, the apical part remaining in bone.

part or all of the injected volume. To avoid this situation, it

We already observed that the process of resorption of the

is very important to control bleeding and to choose site

cement coupled with new bone growth can be conven-

geometries that offer stability to the cement.

iently followed up radiographically (Gehrke 2009). One

In our practice we observed the replacement of the cement

year after functional restoration we could see that the level

by bone is generally fast, even though it depends much on

of newly formed bone was maintained, without loss

the injected volume. This is a very interesting feature

around the apical portion of the implant. This is a very

because patients choosing the immediate implantation treat-

positive finding because the loss of bone at the apical level

ment are willing to have the missing element replaced as

after loading the implants is a common phenomenon when

quickly as possible. The same way, in the case of the maxil-

this type of sinus grafting is performed.

lary sinus grafting, the cement promotes accelerated bone formation, enabling earlier placement of the restoration.

www.henryschein.nl ACE_advertentie_A5_liggend.indd 1

[email protected]

036 53 58 600 22-07-2009 09:30:30


Publicatieprijs

A The alveolar socket is reconstructed with a tuberosity bone graft on the buccal site of the defect. Next the alveolus is filled with a 1:2 mixture of tuberosity bone and Bio-Oss®. B The reconstructed alveolar socket is closed with a connective tissue graft. C Clinical view of the wound three weeks after reconstruction. D Clinical view of the wound 12 weeks after reconstruction. E Clinical view of the final crown with very favourable aesthetics.

Op 26 maart werd tijdens de NVOI studiedag de prijs voor het beste, implantologie gerelateerde artikel uit 2009, geschreven door een Nederlandse auteur, uitgereikt aan prof. dr. G.M. Raghoebar. Hieronder volgt een samenvatting van het winnende artikel. A

Samenvatting van winnend artikel NVOI-Publicatieprijs 2009 Comparison of procedures for immediate reconstruction of large osseous defects resulting from removal of a single tooth to prepare for insertion of an endosseous implant after healing B.

Gerry M. Raghoebara , James J. Huddleston Slatera,c, Laurens den Hartoga,b, Henny J.A. Meijera,b, Arjan Vissinka Correspondence to: Dr. G.M. Raghoebar Department of Oral and Maxillofacial Surgery, University Medical Center Groningen P.O. Box 30.001, 9700 RB Groningen, The Netherlands Phone: (+) 31 50 3613840, Fax: (+) 31 50 3611161, e-mail: [email protected]

C

Abstract This study aimed to evaluate the treatment outcome of immediate reconstruction of 45 large osseous defects resulting from removal of a single tooth with a 1:2 mixture of Bio-Oss® and autologous tuberosity bone, and three d ifferent scenarios for soft tissue closing (Bio-Gide® membrane, connective tissue graft, full thickness palatal mucosa graft; n=15 per group). All defects had an unfavourable osseous-gingival relationship and a vertical bone loss of > 5 mm. The hard and soft tissues were immediately reconstructed after removal of the tooth. Implants were inserted after 3 months.

D

Patients’ acceptance, complications and postoperative morbidity of the procedure were prospectively evaluated by standardized clinical and radiographic examinations up to 12 months after the augmentation procedure. The patients completed a questionnaire on the subjective complaints related to the procedure. All hard-soft tissue scenarios resulted in a sufficient bone volume for the insertion of implants and a favourable aesthetic outcome. The gingival mid-buccal aesthetics before and 1 year after, treatment was significantly in favour of the full thickness palatal mucosa graft, showing a gain in gingival contour of 0.5±0.8mm; the other procedures resulted in a decrease of 1.2±1.6mm. Of the procedures evaluated, a full-thickness palatal mucosa graft was the most predict-

E

able for immediate reconstruction of the socket after removal of a tooth.

Clinical oral implants research, online early

Inleiding De inter-implantaire afstand is van invloed op

tijdelijke kronen, die na 4 weken werden vervangen door

de hoeveelheid initieel marginaal botverlies; hoe dichter

metalen kronen. Na 8 weken van functioneren, werden

de implantaten naast elkaar staan, des te meer marginaal

de honden opgeofferd en werden de implantaten inclusief

botverlies er optreedt. Marginaal botverlies kan leiden tot

het omliggende bot geïsoleerd voor nadere analyse. Het

een recessie van de peri-implantaire mucosa en het esthe-

aantal bloedvaten als maat voor de mate van vascularisa-

tische eindresultaat negatief beïnvloeden. Tot op heden is

tie van het bot tussen de implantaten werd bestudeerd

met name de relatie tussen de inter-implantaire afstand

met behulp van een rasterelektonenmicroscoop (Scanning

enerzijds en de invloed hiervan op marginaal botverlies

Electronic Microscopy (SEM)).

en de peri-implantaire mucosa anderzijds, onderwerp van

Resultaten In het inter-implantaire bot uit groep 2

studie geweest. Deze studie onderzocht de invloed van de

werden significant meer bloedvaten gedetecteerd dan in

inter-implantaire afstand op de mate van vascularisatie

het bot uit groep 1.

van het bot tussen de implantaten. De mate van vasculari-

Conclusie Een inter-implantaire afstand van 2 mm leidt

satie van het bot rond implantaten geldt als belangrijke

tot een significant mindere vascularisatie van het inter-

parameter voor een succesvol resultaat op lange termijn.

implantaire bot ten opzicht van een inter-implantaire

Materiaal en Methode Bij zes honden werden de onder-

afstand van 3 mm. Dit pleit voor inachtneming van een

premolaren geëxtraheerd en na drie maanden werden

minimale afstand van 3 mm tussen implantaten, ten

beiderzijds twee implantaten geplaatst. Aan de ene zijde

faveure van de vascularisatie en een succesvol behandel-

betrof de inter-implantaire afstand 2 mm (groep 1) en aan

resultaat op lange termijn.

de andere zijde werd een afstand van 3 mm gerespecteerd (groep 3). Na 12 weken werden de implantaten belast met

Laurens den Hartog

Relationship between sponsorship and failure rate of dental implants: a systematic approach A. Popelut, F. Valet, O. Fromentin, A. Thomas, P. Bouchard

PloS ONE 5(4) (via www.plosone.org) Inleiding Klinisch onderzoek dat wordt gesponsord door

productverstrekking) of dat de studie op geen enkele

de industrie, blijkt vergeleken met volledig onafhankelijk

wijze aan de industrie was gerelateerd.

onderzoek, tot positievere onderzoeksresultaten te leiden

Resultaten Er werden in totaal 41 studies geanalyseerd,

(zgn. ‘sponsorship bias’). Deze studie onderzocht, via een

waarvan 11 studies door de industrie gesteund, 4 onaf-

systematische literatuuranalyse, de invloed van door

hankelijk en van 26 studies was de rol van de industrie

implantaatfirma’s gesponsord onderzoek op de gerappor-

onbekend. Het gemiddeld percentage falende implantaten

teerde overlevingpercentages. De auteurs stelden de hypo-

per jaar, werd berekend op 1,1% (berekend over 5 jaar).

these dat studies die deels of volledig door de industrie

Studies die deels of volledig door de industrie werden

werden gesteund, hogere overlevingspercentages rappor-

gesteund of waarvan dit niet bekend was, rapporteerden

teerden dan onderzoeken die niet aan de industrie zijn

significant hogere overlevingspercentages. Uit studies die

gerelateerd.

niet aan de industrie waren gerelateerd (4 studies), werd

Materiaal en Methode Literatuur verschenen tussen

het gemiddelde percentage falende implantaten per jaar

1993 en 2008 werd doorzocht op systematische reviews

berekend op 2,7%.

die zich specifiek richtten op overleving van implantaten

Conclusie De auteurs van deze studie concluderen dat

bij partieel dentate patiënten. Uit deze reviews werden

wanneer implantologisch onderzoek door de industrie

artikelen gedistilleerd met een minimale follow-up van

wordt gesteund, dit leidt tot gunstigere overlevingspercen-

5 jaar. Vervolgens werd data vergaard betreft het aantal

tages. Verder pleitten zij voor meer transparantie betreft

geïncludeerde patiënten, het aantal geplaatste implantaten

de bijdrage van de industrie aan implantologisch onder-

en het aantal implantaten dat verloren ging (falende

zoek, aangezien dit bij veel studies onduidelijk was.

implantaten). Verder werd beoordeeld of de studie werd gesteund door de industrie (hetzij via fondsgelden of via

Laurens den Hartog


T. Traini, A.B. Novaes, A. Piattelli, V. Papalexiou, V. A. Muglia

Abstracts

The relationship between interimplant distances and vascularization of the interimplant bone


Abstracts

Bone alterations at implant-supported FDPs in relation to inter-unit distances: a 5-year radiographic study. Chang M, Wennström JL.

Clin Oral Implants Res. 2010 Apr 5. [Epub ahead of print] Inleiding Het doel van deze studie was het longitudinaal

ler te liggen dan het botniveau bij implantaten. Het

evalueren van veranderingen in bot rondom implantaten

botverlies tussen 2 implanaten bedroeg 0,5 mm voor de

met een conische implantaat - abutment overgang in rela-

implantaten en 0,3 mm voor de interproximale botpiek.

tie tot de afstand tussen implantaat - natuurlijk element

Multilevel regressieanalyse liet zien dat tussen 2 implan-

en de afstand tussen implantaten.

taten de verandering van het bot-implantaat contact een

Methode Drieënveertig partieel edentate patiënten met

goede voorspeller is van verandering van het interproxi-

in totaal 48 implantaatgedragen constructies op 130

male botniveau. Deze relatie bleek niet te bestaan voor

implantaten (Astra) werden geïncludeerd in deze studie.

situaties waarin implantaten grenzen aan natuurlijke

Na plaatsing van de prothetische constructie (Baseline)

gebitselementen. De horizontale afstand tussen de

werd iedere patiënt in een individueel vervaardigd

implantaten lijkt ook van belang te zijn (meer verlies van

nazorgprogramma geplaatst.

interproximal botniveau bij een kleinere afstand tussen

Radiografische evaluatie werd uitgevoerd na plaatsing van

de implanaten; 0,7 mm botverlies bij implantaat-implan-

de prothetische constructie en ververvolgens na 1 jaar en

taat afstand < 2mm versus 0,2 mm botverlies bij afstand ≥

na 5 jaar. Met behulp van software werden de variabelen

2mm). Dit verschil is echter niet significant (P=0,052).

‘implantaat positie’ en ‘proximale bottopografie’ vergele-

Conclusie De auteurs concludeerden uit de resultaten

ken voor het bot tussen natuurlijk buurelement en implan-

van deze vijfjarige studie bij partieel edentate patienten

taat (n=36) en tussen implantaat-implantaat (n=67).

dat er verschillen bestaan in veranderingen in interproxi-

Resultaten Het gemiddelde botverlies na 5 jaar bedroeg

male botpieken gelegen tussen natuurlijk gebitselementen

voor het bot tussen buurelement en implantaat 0,1 mm

en implantaten ten opzichte van tussen 2 implantaten

voor het natuurlijk element, 0,4 mm voor het implantaat

gelegen botpieken.

en 0,2 mm voor de interproximale botpiek. In alle gevallen bleek het botniveau bij natuurlijke elementen corona-

Eric Santing

Immediate loading of dental implants placed in periodontally infected and noninfected sites in humans. Four years follow-up clinical study. Crespi R, Capparè P, Gherlone E.

J Periodontol. 2010 Apr 6. [Epub ahead of print] Inleiding Het doel van deze studie was het vergelijken van

zout. Het apicale gedeelte van het implantaat werd ten minste

direct-belaste en direct-geplaatste implantaten in enerzijds

4 mm voorbij de apex van het element geplaatst. Direct na de

parodontaal-geïnfecteerde alveoles (IG, infected sites group)

chirurgische ingreep werden de implantaten voorzien van een

en anderzijds niet-parodontaal-geïnfecteerde alveoles (NG,

tijdelijke kroon (volledig contact in occlusie, maar zoveel moge-

non infected sites group).

lijk uit articulatie gehouden). Klinische en röntgenologische

Methode Zevenendertig patiënten werden geïncludeerd in

metingen werden verricht op baseline, 12, 24 en 48 maanden

deze studie. In totaal werden er 275 implantaten geplaatst, 197

na plaatsing van het implantaat.

in parodontaal-geïnfecteerde alveoles (IG) en 78 in niet-paro-

Resultaten Na 48 maanden was de survival rate 100% (NG)

dontaal geïnfecteerde alveoles (NG). De redenen voor extrac-

versus 98,9% (IG). Twee implantaten in de parodontaal-geïn-

tie waren: parodontaal (197, IG), endodontisch (20), wortelca-

fecteerde group waren verloren gegaan 1 maand na plaatsing.

riës (39) en radixfractuur (19). Inclusiecriteria waren: goede

Daarnaast vertoonde 1 implantaat uit deze groep peri-implan-

algemene gezondheid, afwezigheid van chronische systemi-

titis 3 jaar na plaatsing. Er werden geen significante verschil-

sche ziekten, aanwezigheid van een extractie-rijp element

len gevonden in plaque-accumulatie (P=0,55), bloedingsscore

(incisief, cuspidaat of premolaar), aanwezigheid van ten minste

(P=0,32) en marginaal botniveau tussen IG en NG (P=0,54)

4 mm bot voorbij de apex, afwezigheid van botdefecten in de

48 maanden na plaatsing van de implantaten.

wanden van de extractie-alveole (diepe dehiscenties of

Conclusie De auteurs concludeerden dat, mits voldoende

fenestraties werden geëxcludeerd) en insertie-torque van ten

primaire stabiliteit bereikt kan worden, het direct plaatsen van

minste 35Ncm. Een uur voor de ingreep ontvingen patiënten 1

implantaten in parodontaal-geïnfecteerde alveoles niet leidt tot

g amoxicilline en daarna tweemaal daags 1 g amoxicilline

een verhoogde kans op complicaties en dat vergelijkbare resul-

gedurende een week na de chirurgische ingreep. De operatie

taten verkregen worden vergeleken met implantaten geplaatst

werd flaploos uitgevoerd. Het granulatieweefsel werd voorzich-

in niet-parodontaal-geïnfecteerde extractie-alveoles.

tig verwijderd en de alveole werd gespoeld met fysiologisch

Eric Santing

Behandelplanning met SimPlant Planner Lokatie Garderen Datum 22 oktober 2010 Informatie www.implacademy.nl, www.implacom.nl KRT 3 punten

Kennismaken met de orale implantologie (Basic) Lokatie Haarzuilens (Utrecht) Datum 3 september 2010 Docenten Dr. Gert de Lange en Drs. Ben Derksen Informatie www.camlog.nl Kosten € 245,- KRT 7 punten

NVOI Implantologie Het Vervolg

Lokatie Hilton Royal Parc, Soestduinen Datum 28 oktober 2010 - 29 oktober 2010 Docenten Prof. dr. Chris ten Bruggenkate, Dr. Marco Cune, Ronnie Goené, Dr. Gert Meijer, Prof. dr. Henny Meijer, Prof. dr. Gerry Raghoebar, Prof. dr. Daniel Wismeijer Inlichtingen [email protected], www.nvoi.nl Kosten € 895,- KRT 10 punten

Cursus ‘Zelfstandig implanteren in de praktijk’ Datum 12 september 2009 Lokatie Oisterwijk Kliniek, Oisterwijk Cursusleider P. Thoolen Doelgroep Tandartsen, startend implantologen, ervaring met implanteren is niet nodig. Informatie [email protected] of www.biocomp.eu Kosten €780,- (excl. BTW). KRT 8 punten Biomet 3i Zelfstandig leren implanteren Lokatie Heerlen Datum 17 september 2010 Docenten Dhr. B. Rademacher Informatie www.biomet3i.com Estethic Implantology advanced Lokatie Potsdam, Germany Datum 17 september 2010 - 18 september 2010 Docenten Prof.dr. Michael Rosin en Dr. Jens-Peter Lund Informatie [email protected] De implantaatgedragen overkappingsprothese in de bovenkaak Lokatie Antwerpen Datum 23 september 2010 Docenten prof. dr. M.A.J. van Waas Kosten € 295,- KRT 6 punten

Lokatie Putten, Hotel de Vanenburg Datum 1 oktober 2010 Docenten Ronnie Goené, Prof. dr. Henny Meijer, Prof. dr. Gerry Raghoebar, Dr. Fridus van der Weijden Informatie [email protected], www.nvoi.nl Kosten € 395,- KRT 5 punten Regionale Studieclubavond Lokatie Zoetermeer Datum 5 oktober 2010 Informatie [email protected] Kosten nvt KRT 2 punten Casuïstiek bespreking beginnende implantologen Lokatie Vught Datum 14 oktober 2010 Docent Drs. R. Wils Informatie www.biocomp.eu, [email protected] Kosten nvt KRT 3 punten

NVOI Implantologie Breed Belicht Lokatie Datum Docenten Inlichtingen Kosten

Grand Hotel Karel V, Utrecht 15 oktober 2010 Ronnie Goené, Wiboud van Limburgh Prof. dr. Henny Meijer Prof. dr. Gerry Raghoebar [email protected], www.nvoi.nl € 225,- KRT 5 punten

Implanteren met het Straumann ® Dental Implant System voor kaakchirurgen in opleiding Lokatie IJsselstein Datum 16 oktober 2010 Docenten prof. dr. C.M ten Bruggenkate, dr. E.A.J.M. Schulten, prof. dr. D. Wismeijer Kosten kosteloos voor kaakchirurgen in opleiding

NVOI Implantologie De Verdieping

NVOI Implantologie Integraal Lokatie Datum Docenten Informatie Kosten

Kasteel de Vanenburg, Putten 3 december 2010 Dr. Eelco Bergsma, Alwin van Daelen Ronnie Goené, Prof. dr. Henny Meijer [email protected], www.nvoi.nl € 425,- KRT 5 punten

Ledenvergadering NVOI Datum Lokatie

7 december, 20.00 uur Kasteel De Hooge Vuursche, Baarn

www.nvoi.nl NVOI bulletin, 15e jaargang, nummer 1 Het NVOI bulletin verschijnt vier keer per jaar en is een uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie. ISSN: 1569-7118. Druk en vormgeving: www.libertas.nl Redactie: dr. J.E. Bergsma, dr. K. Heijdenrijk Redactieadres: Postbus 34 1633 ZG Avenhorn T +31(0)229 54 03 29 F +31(0)229) 54 34 67 [email protected] Samenstelling bestuur van de NVOI: dr. J.E. Bergsma, voorzitter, [email protected] drs. H.J.M. Rademacher, vice-voorzitter, [email protected] dr. L. Meijndert, penningmeester, [email protected] drs. L. den Hartog, secretaris, [email protected] mevr. drs. I. van de Poll, lid [email protected] dr. K. Heijdenrijk, lid [email protected] Het overnemen van welk deel ook van de inhoud, zonder bronvermelding, is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het bestuur van de NVOI.


Eerst esthetiek, daarna het implantaat Lokatie Vught Datum 30 september 2010 Docent Drs. J.P. Wymenga Informatie www.biocomp.eu, [email protected] Kosten € 250 KRT 3 punten

Agenda

Implacademy Implanteren en Administreren Lokatie Garderen Datum 1 juli 2010 Docent Drs. W.P. van der Schoor Informatie www.implacademy.nl of www.implacom.nl KRT 6 punten

Simple, functional and efficient: the Omnia procedure packs from basic to avanced oral surgery In the last 20 years, we have ensured safety and protection to you and your patients, with advanced and reliable products. Omnia, the specialist in developing and providing medical devices and accessories for implantology and oral surgery, studied a selection of products in order to train and follow the surgeon step by step, from basic implant treatment up to more complex procedures. Omnia is proposing different solutions for surgery treatment that allow different approaches based on the complexity of the surgery or on the surgeon’s level of pecialisation

With Omnia sure to be safe.

Distributed by:

Veluwezoom 16, 1327 AG Almere telefoon +31 (0)36 53 58 601 - fax +31 (0)36 53 58 609 e-mail: [email protected] - internet: www.henryschein.nl

OMNIA S.p.A.

Via F. Delnevo, 190 - 43036 Fidenza (PR) Italy Tel. +39 0524 527453 - Fax +39 0524 525230

bulletin juli 2010 Van kwantiteit naar kwaliteit Promotie Zijderveld Publicatieprijs Erelid Henny Meijer Icademy 2010

Recommend Documents