EUROPESE COMMISSIE
Brussel, 10.2.2016 COM(2016) 85 final ANNEX 1
BIJLAGE bij de Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad over de voortgang van de uitvoering van de prioritaire maatregelen van de Europese migratieagenda Gezamenlijk actieplan EU-Turkije: uitvoeringsverslag
NL
NL
Gezamenlijk actieplan EU-Turkije: uitvoeringsverslag Periode: 17 december 2015 tot en met 31 januari 2016 Inleiding Turkije en de EU hebben op hun topontmoeting van 29 november 2015 het gezamenlijke actieplan geactiveerd dat zij op 15 oktober 2015 ad referendum waren overeengekomen. Het actieplan is gericht op intensievere samenwerking ter ondersteuning van Syrische vluchtelingen die tijdelijke bescherming genieten en de gemeenschappen in Turkije die hen opvangen en ter voorkoming van irreguliere migratiestromen naar de EU. De uitvoering van het actieplan moet dus orde brengen in de migratiestromen en bijdragen tot het indammen van irreguliere migratie. Dit tweede uitvoeringsverslag van het gezamenlijke actieplan, dat twee maanden na de activering van het plan verschijnt, geeft informatie over het gevolg dat Turkije en EU aan hun respectieve verbintenissen hebben gegeven na het verschijnen van het eerste verslag op 17 december 2015. Deze verslagen maken deel uit van de inspanningen om de situatie nauwlettend te volgen. Deel 1 1.1.
Statistische gegevens (EU)
Een van de belangrijkste doelstellingen van het gezamenlijke actieplan is om tot resultaten te komen wat in het bijzonder het indammen van de instroom van irreguliere migranten betreft. Het aantal personen dat vanuit Turkije irregulier naar de EU komt, is nog steeds hoog voor de tijd van het jaar: de verwachting was dat het winterse weer het aantal nieuwkomers zou doen verminderen. Over de ontwikkelingen tijdens de verslagperiode van 46 dagen (d.w.z. van 17 december tot en met 31 januari) kan meer bepaald worden gemeld:
in totaal 110 211 irreguliere migranten zijn over zee en over land naar de EU gekomen (d.w.z. via Griekenland en Bulgarije). De meesten van hen (109 336 ofwel 99,2%) staken de Egeïsche Zee over; dagelijks kwamen 2 377 irreguliere migranten aan via Griekenland en 19 via Bulgarije, in totaal 2 396; wekelijks kwamen 16 437 migranten aan via Griekenland.
Ter vergelijking de situatie in de voorgaande maanden:
in september, oktober, november en december 2015 en in januari 2016 kwamen uit Turkije respectievelijk 147 639, 214 792, 154 381, 110 835 en 67 756 irreguliere migranten in Griekenland aan; de daggemiddelden voor die maanden waren respectievelijk 4 921, 6 929, 5 146, 3 575 en 2 186 personen.
2
De irreguliere aankomst in Griekenland vanuit Turkije (over zee) in de maanden december en januari is in de volgende grafieken weergegeven: grafiek 1 toont het aantal aankomende irreguliere migranten per dag en grafiek 2 per week1. Grafiek 3 toont het aantal irreguliere migranten dat per maand uit Turkije in Griekenland aankwam in de periode van september 2015 tot en met januari 2016. Grafiek 4 toont de aantallen irregulier binnengekomen migranten in diezelfde periode (d.w.z. van september 2015 t/m januari 2016) uitgesplitst volgens de meest voorkomende nationaliteiten (gebaseerd op de door de migranten bij aankomst opgegeven nationaliteit), namelijk Syriërs, Afghanen en Irakezen. De uitgesplitste cijfers tonen een afnemend percentage (vergeleken met het totaal) Syriërs (van 69% naar 38 %) en een stijgend percentage Afghanen (van 18% naar 24%) en Irakezen (van 8% naar 15 %).
Irreguliere aankomst in Griekenland vanuit Turkije per dag, december 2015 en januari 2016 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 1-dec 2-dec 3-dec 4-dec 5-dec 6-dec 7-dec 8-dec 9-dec 10-dec 11-dec 12-dec 13-dec 14-dec 15-dec 16-dec 17-dec 18-dec 19-dec 20-dec 21-dec 22-dec 23-dec 24-dec 25-dec 26-dec 27-dec 28-dec 29-dec 30-dec 31-dec 1-jan 2-jan 3-jan 4-jan 5-jan 6-jan 7-jan 8-jan 9-jan 10-jan 11-jan 12-jan 13-jan 14-jan 15-jan 16-jan 17-jan 18-jan 19-jan 20-jan 21-jan 22-jan 23-jan 24-jan 25-jan 26-jan 27-jan 28-jan 29-jan 30-jan 31-jan
0
Grafiek 1: Irreguliere aankomst in Griekenland vanuit Turkije per dag, december 2015 en januari 2016. Bron: Frontex
1
Zoals in het eerste uitvoeringsverslag over het gezamenlijke actieplan worden in deze grafieken alleen de aantallen vanuit Turkije in Griekenland binnenkomende migranten weergegeven, aangezien die meer dan 99% van het totaal vertegenwoordigen.
3
Irreguliere aankomst in Griekenland vanuit Turkije per week 30.000
27.218
27.069
25.000 20.000
26.089 19.940
15.812
15.776
15.000 10.000
15.383 13.067
12.492
Totaal
5.000 0
Grafiek 2: Irreguliere aankomst in Griekenland vanuit Turkije per week, december 2015 en januari 2016. Bron: Frontex
Irreguliere aankomst in Griekenland vanuit Turkije per maand 250.000 214.792
200.000 150.000
154.381
147.639
110.835
100.000
Totaal 67.756
50.000 0 sep-15
okt-15
nov-15
dec-15
jan-16
Grafiek 3 (Commissie): Irreguliere aankomst in Griekenland vanuit Turkije per maand, september 2015 – januari 2016. Bron: FRAN-gegevens van Frontex voor 2015 en JORAgegevens voor januari 2016 (per 8 februari 2016). De JORA-gegevens zijn voorlopige gegevens, wijzigingen voorbehouden.
4
Geconstateerde irreguliere overschrijdingen van de Griekse zeegrens met Turkije, per nationaliteit 250.000 214.792 200.000
150.000
100.000
154.381
147.639
110.835
109.669 101.584 66.463
65.642
22.670
44.174 24.782
16.811
18.962
50.000 26.404 0
12.357 7.294 sep-15 Totaal TR-zee-EL
okt-15 Syrië
67.756 43.110 26.700 27.726 13.299
nov-15 Afghanistan
dec-15 Irak
25.539 15.975 16.091 10.151 jan-16
Overige nationaliteiten
Grafiek 4 (Commissie): Irreguliere aankomst in Griekenland vanuit Turkije per nationaliteit (Syriërs, Afghanen en Irakezen), september 2015 – januari 2016. Bron: FRAN-gegevens van Frontex voor 2015 en JORA-gegevens voor januari 2016 (per 8 februari 2016). De JORAgegevens zijn voorlopige gegevens, wijzigingen voorbehouden. Het totale aantal vanuit Turkije in Griekenland irregulier aankomende migranten vertoont een veranderlijk patroon, hoewel het aantal daalt (zie de grafieken 2 en 3). De dalende trend valt binnen het bereik dat vanwege de winterse omstandigheden al kon worden verwacht. Rekening houdend met het winterseizoen zijn de cijfers nog steeds hoog voor de tijd van het jaar. De wetgevende en operationele maatregelen van de Turkse autoriteiten om de irreguliere migratie in te dammen, lijken aanvankelijk enig (zij het beperkt) effect te hebben gehad op de migratiestromen. Het exacte kortetermijneffect kan nog niet worden gekwantificeerd. Tevens moet worden opgemerkt dat door de slechtere weersomstandigheden meer mensen bij de irreguliere overtocht naar Griekenland omkomen2. 1.2. Statistische gegevens (Turkije) Turkije herbergt momenteel 2 582 600 Syrische vluchtelingen3, die als groep de tijdelijke beschermingsstatus hebben gekregen. Met deze status hebben zij toegang tot openbare voorzieningen zoals onderwijs en gezondheidszorg. Sinds 15 januari 2016 biedt de status 2
3
Volgens de IOM zijn van 1 t/m 28 januari 2016 244 migranten in de Egeïsche Zee om het leven gekomen. Het aantal geregistreerde Syrische vluchtelingen zoals meegedeeld door het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken op 3 februari.
5
tevens (onder bepaalde voorwaarden, zie verderop) toegang tot de arbeidsmarkt. Op 22 januari verbleven 269 207 Syriërs in vluchtelingenkampen, waar zij gebruik kunnen maken van een breed scala van voorzieningen. Sinds het verschijnen van het eerste uitvoeringsverslag over het actieplan op 17 december 2015 heeft de EU besloten om de gegevens van de EU en Turkije over de uitvoering van het actieplan te verzamelen in het kader van de regeling geïntegreerde politieke crisisbestrijding (IPCR). Turkije heeft in dit verband op 22 januari na overleg met de EU afgesproken dat op basis van een overeengekomen model gegevens zullen worden verstrekt voor een aantal indicatoren met betrekking tot de uitvoering van het gezamenlijk actieplan EU-Turkije. De Turkse autoriteiten hebben op 22 januari de volgende informatie verstrekt:
350 000 Syrische kinderen die tijdelijke bescherming genieten, zijn in een school ingeschreven; in de periode tot 22 januari zijn er in de kampen 151 746 baby’s geboren; in de periode tot 18 januari heeft Turkije 217 952 niet-Syriërs geregistreerd en op die datum bevonden zich 138 912 personen in het registratieproces; tijdens de periode van 1 t/m 15 januari zijn 42 936 Syriërs regulier Turkije binnengekomen en 13 887 Syriërs uit Turkije vertrokken. Voor Iraniërs waren de cijfers 24 896 en 32 268, voor Irakezen 12 525 en 16 300, voor Libanezen 2 778 en 5 449 en voor Jordaniërs 2 032 en 2 527. Afhankelijk van de geldigheidsduur van het visum kunnen vreemdelingen 30 tot 90 dagen in Turkije blijven. Vreemdelingen die zonder visum Turkije kunnen binnenkomen, mogen binnen een periode van 180 dagen ten hoogste 90 dagen in Turkije blijven; tijdens de periode van 1 t/m 15 januari heeft Griekenland bij Turkije 322 overnameverzoeken ingediend. Bulgarije heeft geen overnameverzoeken ingediend. Turkije beoordeelt momenteel de Griekse verzoeken4; in dezelfde periode van 1 t/m 15 januari voorkwamen de Turkse instanties voor rechtshandhaving aan de grens dat 2 541 migranten over de zeegrenzen en 4 671 migranten over de landgrenzen vanuit Turkije irregulier naar de EU vertrokken; er werden in 2015 in Turkije 64 109 asielverzoeken ingediend, waarvan 11 383 door Afghaanse burgers en 42 105 door Iraakse burgers5. In datzelfde jaar werden slechts 459 asielprocedures afgerond door ofwel de toekenning van de vluchtelingenstatus ofwel duidelijke weigering van het asielverzoek. De overige verzoeken zijn nog steeds in behandeling; tussen 1 en 15 januari hebben de Turkse kustwacht, politie en gendarmerie zeven specifieke gezamenlijke operaties uitgevoerd om irreguliere migranten en facilitatoren/mensensmokkelaars aan te houden en irregulier vertrek te voorkomen. Bij die operaties zijn 230 smokkelaars gearresteerd.
Verder heeft Turkije verklaard dat de Turkse rechtshandhavingsinstanties meer inspanningen moeten leveren om irregulier vertrek te voorkomen, smokkelaars te arresteren en migranten 4
5
Overeenkomstig het Grieks-Turkse bilaterale overnameprotocol moet de aangezochte staat binnen 75 dagen op een overnameverzoek antwoorden. Nadat overeenstemming is bereikt, moet de terugkeer binnen vijftien dagen plaatsvinden. Het overnameprotocol voorziet tevens in een vereenvoudigde procedure waarbij een in een grenszone aangehouden persoon door de aangezochte staat binnen één week na de kennisgeving van de aanhouding moet worden overgenomen. Volgens de Turkse wetgeving krijgen slechts personen die Syrië zijn ontvlucht, na registratie automatisch als groep internationale bescherming. Burgers van andere landen moeten individueel een verzoek indienen en kunnen de vluchtelingenstatus krijgen na screening en een besluit van het directoraat-generaal voor migratiebeheer.
6
op zee te redden. Turkije meldde dat in december 2015 514 irreguliere migranten per dag werden opgepakt, terwijl dat er in november 2015 450 waren. In totaal zouden in 2015 3 700 smokkelaars zijn gearresteerd. De Turkse kustwacht en gendarmerie en alle andere rechtshandhavingsinstanties spelen een sleutelrol bij de arrestatie van irreguliere migranten en mensensmokkelaars. Turkije heeft beloofd in februari meer informatie te verstrekken op basis van het overeengekomen model. Deel 2 Uitvoering van de verbintenissen van Turkije in het kader van het gezamenlijke actieplan EU-Turkije Turkije heeft op 8 januari de visumplicht ingevoerd voor Syriërs die vanuit een derde land naar een Turkse lucht- of zeehaven reizen, met als doel de transitmigratie naar de EU te verminderen. De maatregel had onmiddellijk effect: het aantal Syriërs dat uiteindelijk vanuit Libanon en Jordanië in Turkije werd toegelaten, viel sterk terug, van 41 781 in de acht dagen voor de invoering van de visumplicht (1 t/m 8 januari) tot 1 155 in de tien dagen daarna (9 t/m 18 januari). Dat betekent dat 40 000 personen minder werden toegelaten. Turkije heeft op 15 januari een verordening vastgesteld waarbij Syriërs die tijdelijke bescherming genieten, toegang krijgen tot de arbeidsmarkt, zij het op bepaalde voorwaarden en met enkele beperkingen. Het land is daarmee een belangrijke verbintenis in het kader van het gezamenlijke actieplan nagekomen. Turkije moet door deze maatregel aantrekkelijker worden voor Syrische asielzoekers, aangezien het aanvragen van asiel in de EU voor de Syriërs een van de belangrijkste drijfveren is om irregulier verder te trekken naar de EU op zoek naar betere perspectieven. De verordening bepaalt dat Syriërs al zes maanden na de aanvaarding van hun tijdelijke beschermingsstatus een werkvergunning mogen aanvragen. Werkvergunningen worden slechts verleend binnen de provincies waar de vluchteling die tijdelijke bescherming geniet, mag wonen. De verordening beperkt deze mogelijkheid niet tot bepaalde economische sectoren, maar voorziet voor Syrische vluchtelingen wel in een beperking tot 10%, met uitzondering van de sectoren landbouw en veeteelt. De verordening is onmiddellijk van toepassing, maar gezien de aard ervan kunnen nadere uitvoeringsbepalingen noodzakelijk zijn. De vaststelling van de verordening is ontegenzeggelijk een positieve stap, maar het reële effect zal afhangen van een snelle en doeltreffende uitvoering. Turkije heeft een wetsontwerp inzake de bescherming van persoonsgegevens opgesteld en aan het parlement voorgelegd. Als de wetgeving verenigbaar is met de Europese normen, kan Turkije dankzij de nieuwe wet nauwer samenwerken met Europol, Eurojust en de rechtshandhavingsinstanties van de lidstaten. Het voorliggende wetsontwerp moet nog worden verbeterd wat betreft de onafhankelijkheid van de gegevensbeschermingsautoriteit en de uitsluiting van rechtshandhavingsautoriteiten en inlichtingendiensten van het toepassingsgebied van de wet. De EU heeft haar bezorgdheid over deze punten aan Turkije overgebracht in de hoop dat een en ander tijdens de parlementaire behandeling nog kan worden aangepast. Op 8 januari heeft de Turkse regering de tripartiete overeenkomst tussen Turkije, Bulgarije en Griekenland ter bekrachtiging aan het parlement voorgelegd. Turkije zei bereid te zijn de uitvoering van de overnameverplichtingen jegens Griekenland te verbeteren en behalve Dikili nog een aantal overnamepunten te openen. Het belangrijkste knelpunt voor de uitvoering van deze bilaterale overeenkomst is nog steeds de tijdrovende 7
verwerking van Griekse overnameverzoeken. Turkse functionarissen bezochten eind december 2015 en eind januari 2016 Athene, waar zij met de Griekse autoriteiten spraken over methoden om de uitvoering van de bilaterale overnameovereenkomst te verbeteren. De Turkse politie heeft in januari 2016 in de zuidelijke badplaats Bodrum een voorlichtingscampagne georganiseerd. Het directoraat van de provinciepolitie had daarvoor folders opgesteld die migranten moeten ontmoedigen om langs gevaarlijke reisroutes naar Europa te trekken. De politie had zo’n vijfduizend folders in het Turks, Arabisch en Engels laten drukken en door de gendarmerie laten verspreiden. Deel 3 Uitvoering van de verbintenissen van EU in het kader van het gezamenlijke actieplan EU-Turkije De Commissie heeft op 24 november 2015 een besluit vastgesteld tot instelling van een faciliteit voor vluchtelingen in Turkije, een mechanisme voor de coördinatie van het optreden van de Unie en de lidstaten ter ondersteuning van de maatregelen van Turkije om ruim 2 miljoen Syrische vluchtelingen op te vangen. De Commissie en de lidstaten hebben zich ertoe verbonden voor de jaren 2016 en 2017 in eerste instantie 3 miljard EUR uit te trekken, een bedrag dat via de faciliteit zal worden verstrekt. De lidstaten waren ingenomen met de instelling van de faciliteit, maar onderstreepten niettemin dat de verstrekking van de steun gekoppeld is aan de naleving van de verbintenissen die Turkije in het kader van het gezamenlijke actieplan is aangegaan. Later is besloten dat uit de EU-begroting 1 miljard EUR aan de faciliteit zal worden bijgedragen, terwijl de lidstaten de overige 2 miljard EUR voor hun rekening zullen nemen, waarbij hun aandeel in het bni als verdeelsleutel dient. De lidstaten zijn op 3 februari tot een politiek akkoord gekomen over de financieringsbronnen en de werkprocedures van de faciliteit. De Commissie heeft haar besluit vervolgens gewijzigd om rekening te houden met het akkoord met de lidstaten. De Commissie is verantwoordelijk voor de uitvoering van de middelen die door middel van de faciliteit worden gecoördineerd. Zij past daartoe de financiële instrumenten voor externe bijstand toe die het best zijn afgestemd op het type te verlenen bijstand. De faciliteit wordt beheerd door een stuurgroep die door de Commissie wordt voorgezeten. De lidstaten zijn lid van de stuurgroep en Turkije heeft de status van waarnemer. De stuurgroep zal op 17 februari voor het eerst bijeenkomen. Bijstand zal via de faciliteit zo snel mogelijk worden verleend, waarbij het voornaamste doel is om op waardige wijze in de behoeften van de kwetsbaarste vluchtelingenpopulatie in Turkije te voorzien, wat mede inhoudt de verstrekking van voedsel, huisvesting, gezondheidszorg in noodgevallen en bescherming. Als aanvulling op de langetermijnmaatregelen zal ook informeel onderwijs worden geregeld, om te voorkomen dat er een verloren generatie van Syrische kinderen opgroeit. Momenteel zijn er rond 400 000 Syrische kinderen die niet naar school kunnen. Dat is een belangrijke factor die niet alleen hun rechtstreeks welzijn in gevaar brengt, maar ook hun kans om een toekomst op te bouwen. Eind 2015 is de Commissie in samenwerking met de Turkse autoriteiten een behoefteanalyse gestart voor Syriërs die in Turkije tijdelijke bescherming genieten. Een eerste overzicht van de behoeften wordt medio februari verwacht en de studie zal naar verwachting in het vroege voorjaar worden afgerond. Onder andere aan de hand van de behoefteanalyse zal worden bepaald welke projecten via de faciliteit zullen worden gesteund. De Commissie heeft inmiddels al onderwijs, verbetering van de inzetbaarheid van Syrische vluchtelingen en hervestiging als prioriteitsgebieden voor onmiddellijke ondersteuning aangemerkt (zie voor de prioriteitsgebieden het aanhangsel). Volgens de huidige voorlopige raming kan een derde van 8
de bijstand worden benut voor humanitaire behoeften en twee derde voor ondersteuning van de toegang tot onderwijs (een belangrijk aandachtsgebied), lokale infrastructuur en werkgelegenheid. Op 11 januari heeft eerste vicevoorzitter Timmermans van de Commissie een bezoek gebracht aan Turkije, waar hij met Turkse functionarissen de effectieve uitvoering van het actieplan heeft besproken. Op 25 januari hebben hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter Mogherini en commissaris Hahn besprekingen gevoerd over de uitvoering van het actieplan in het kader van de politieke dialoog op hoog niveau. Op 28 januari had een EU-delegatie een ontmoeting met de Turkse autoriteiten in Ankara waarbij werd gesproken over concrete maatregelen om de uitvoering en de effectiviteit van het gezamenlijke actieplan te verbeteren en de migratiestromen in te dammen. Daarbij werden twaalf prioritaire maatregelen vastgesteld die met spoed verder zouden moeten worden onderzocht. Deze maatregelen zijn onder meer:
versterking van de capaciteit van Turkije voor de uitvoering van de overnameovereenkomst met de EU vanaf 1 juni 2016; sluiting door Turkije van overnameovereenkomsten met landen waarvandaan irreguliere migranten naar Turkije en de EU komen; verbetering van de uitvoering van de bilaterale overeenkomst met Griekenland; vaststelling van wetgeving tot bescherming van persoonsgegevens die aan de Europese normen voldoet, een vereiste voor nauwere samenwerking met Europol, Eurojust en rechtshandhavingsinstanties van de lidstaten; versterking van de onderscheppingscapaciteit van de Turkse kustwacht; versterking van de Turkse wetgeving, maatregelen en samenwerking met de EU-landen in de strijd tegen mensensmokkelaars en mensensmokkel; ondersteuning van Turkije met het oog op beter beheer van de Turkse oostgrens; intensivering van de op migranten gerichte informatiecampagnes om hen ervan te weerhouden gevaarlijke reizen naar de EU te ondernemen; ondersteuning van Turkije met het oog op betere identificatie van nagemaakte of vervalste reisdocumenten en andere bewijsstukken.
De EU verleent al bijstand op een aantal van deze gebieden, met name via het instrument voor pretoetredingssteun (IPA) en het instrument voor bijdrage aan stabiliteit en vrede (IcSP). De uitvoering van die bijstand moet wellicht worden versneld. Op 2 februari hebben de twee partijen de eerste vervolggesprekken over deze lijst van maatregelen gevoerd. De Commissie en Turkije hebben de besprekingen over de prioriteiten van het programma voor IPA-steun 2016 voortgezet. Daarbij lag het accent vooral op uitbreiding van de financiële steun aan Turkije die ertoe moet leiden dat Turkije aan de vereisten van de dialoog over visumliberalisering kan voldoen (programmeringsmissie van DG NEAR, 9-11 december). In de tussentijd is de EU in Turkije onmiddellijke bijstand blijven verlenen. Vanaf het begin van de crisis is in totaal 365 miljoen EUR uit de EU-begroting besteed ten behoeve van rechtstreekse steun aan Syrische vluchtelingen en de gastgemeenschappen in Turkije. Van dit bedrag is tot dusver 71 miljoen EUR uitbesteed aan humanitaire organisaties voor humanitaire hulp die voornamelijk aan de vluchtelingen in Turkije wordt verleend. In mei 2015 heeft het bestuur van het EU-trustfonds voor de Syrische crisis een noodhulpprogramma van 9
18 miljoen EUR uit het IPA goedgekeurd, dat moet voorzien in de onmiddellijke behoeften van de Syrische vluchtelingen in Turkije op het gebied van onderwijs en voedselzekerheid. In september 2015 zijn overeenkomsten met Unicef en het Wereldvoedselprogramma ondertekend. In totaal is in 2015 circa 173 miljoen EUR van het IPA via het EU-trustfonds besteed. Op 1 december 2015 heeft het bestuur van het EU-trustfonds voor Syrië nieuwe financiële besluiten voor maatregelen in Turkije goedgekeurd voor een bedrag van maximaal 150 miljoen EUR. Eind 2015 is uit IPA-middelen voor 2012 waarvoor het risico van doorhaling bestaat 165 miljoen EUR, inclusief 25 miljoen EUR aan medefinanciering door Turkije, aan het trustfonds toegewezen voor projecten in Turkije. In de pijplijn bevinden zich 21 projecten ter waarde van 383 miljoen EUR, die momenteel worden beoordeeld. Verdere maatregelen in Turkije zullen worden geïdentificeerd op basis van de behoefteanalyse waaraan momenteel wordt gewerkt (zie boven). Daarnaast is de EU aanzienlijke steun blijven verlenen aan Syrische vluchtelingen in Libanon, Jordanië en Irak en aan Syriërs die binnen Syrië ontheemd zijn geraakt. Op de tweede vergadering (1 december 2015) van het bestuur van het EU-trustfonds voor de Syrische crisis is 350 miljoen EUR vastgelegd voor dringend noodzakelijke hulp aan 1,5 miljoen vluchtelingen en overbelaste gastgemeenschappen in Libanon, Turkije, Jordanië en Irak. De EU heeft op 7 december 2015 het jaarlijks actieprogramma 2015 voor Turkije in het kader van IPA II goedgekeurd, dat verdere steun biedt aan Turkije om de capaciteit voor het bestrijden van migrantensmokkel te vergroten. Daartoe wordt met name de capaciteit van de Turkse kustwacht voor patrouillering en bewaking versterkt door de aanschaf van twintig opblaasboten en zes mobiele radarinstallaties, en worden ook andere Turkse instanties versterkt. Het programma voorziet ook in middelen om het Turkse kustwachtcommando beter in staat te stellen irreguliere immigratie en georganiseerde misdaad op zee te bestrijden door meer irreguliere migranten te redden/op te pakken. In het kader van het IPA wordt momenteel een project opgezet om Turkije te steunen bij de afgifte van veilige biometrische paspoorten. De EU heeft de selectieprocedure voor de inzet van een Frontex-verbindingsfunctionaris in Turkije afgerond. Deel 4 Conclusies en aanbevelingen Het aantal migranten dat vanuit Turkije de EU binnenkomt, neemt sinds oktober 2015 af. De cijfers zijn echter nog steeds hoog voor de tijd van het jaar. Om dit zorgwekkende verschijnsel aan te pakken, moet Turkije er dringend voor zorgen dat minder migranten en vluchtelingen irregulier het Turkse grondgebied verlaten. Om irregulier vertrek te voorkomen, is het met name essentieel de operaties aan de landgrenzen te intensiveren. Het aandeel niet-Syriërs (d.w.z. Afghanen, Irakezen, Pakistanen, Iraniërs, Marokkanen, Bengalezen) onder de binnenkomende irreguliere migranten neemt sinds oktober toe. Om dit verschijnsel aan te pakken, moet Turkije dringend verdere maatregelen nemen om zijn visumbeleid op dat van de EU af te stemmen en daarbij in de eerste plaats kijken naar de landen waarvan de burgers irregulier naar de EU trekken. Turkije moet ervoor zorgen dat de toepasselijke procedures snel worden afgerond, overeenkomstig zijn nationale wetgeving, en uitkomen op hetzij toekenning van de vluchtelingenstatus, hetzij weigering. Turkije moet tevens voorkomen dat irreguliere migranten die geen internationale bescherming nodig blijken te hebben, irregulier naar de EU trekken.
10
Er wordt op aangedrongen dat Turkije het wetsontwerp inzake de bescherming van persoonsgegevens – dat momenteel bij het parlement in behandeling is – herziet en volledig afstemt op de Europese normen. Door snel passende wetgeving tot bescherming van persoonsgegevens vast te stellen, zou Turkije operationeel nauwer kunnen samenwerken met Europol, Eurojust en rechtshandhavingsinstanties van de lidstaten. Turkije en Griekenland moeten hun bilaterale samenwerking intensiveren op het gebied van grensbewaking en bestrijding van migrantensmokkel en om de uitvoering van hun bilaterale overnameverplichtingen te verbeteren. Turkije wordt tevens verzocht voorbereidingen te treffen om met ingang van 1 juni 2016 de overeenkomst met de EU inzake de overname van onderdanen van derde landen te kunnen uitvoeren. Er wordt op aangedrongen dat Turkije krachtiger optreedt tegen migrantensmokkel in de kustgebieden, ook in samenwerking met belanghebbende lidstaten van de EU. Nu overeenstemming is bereikt over de faciliteit voor vluchtelingen in Turkije, moet de EU harerzijds zo snel mogelijk beginnen met de steunverlening en de aanpak van de behoeften van de vluchtelingen in het kader van de faciliteit. Bovendien moeten de Commissie en Turkije bereid zijn de prioriteit van bestaande programma’s voor bijstand aan Turkije op migratiegebied te heroverwegen, zodat snel op nieuwe behoeften kan worden ingespeeld. Zoals in het aanhangsel aangegeven, zijn humanitaire hulp, onderwijs, integratie op de arbeidsmarkt, gezondheidszorg, sociale inclusie, gemeentelijke infrastructuur en het beheer van de vluchtelingenstromen de prioriteitssectoren voor de financiële bijstand aan de vluchtelingen in Turkije. Met de lopende behoefteanalyse kan precies worden vastgesteld waar er een tekort aan financiering bestaat en kunnen voor alle sectoren de financieringsprioriteiten worden bepaald. De stuurgroep van de faciliteit zal strategische richtsnoeren vaststellen en een beslissing nemen over specifieke acties en bedragen en de meest geschikte financiële instrumenten. De eerste bijeenkomst van de stuurgroep zal op 17 februari 2016 plaatsvinden. Turkije en de EU moeten verder werken aan de op 28 januari overeengekomen twaalf maatregelen ter ondersteuning van de uitvoering van het gezamenlijk actieplan en zorgen dat die maatregelen operationeel zijn. Tot slot wordt erop aangedrongen dat Turkije zijn maatregelen voor de volledige en doeltreffende uitvoering van het plan voortzet en intensiveert. Het is belangrijk dat de gecoördineerde inspanningen van de EU en Turkije snel tot resultaten leiden, in het bijzonder tot vermindering van de instroom van irreguliere migranten. De Commissie zal zich blijven inzetten voor een snelle en doeltreffende uitvoering van het gezamenlijk actieplan EU-Turkije. De Commissie volgt de uitvoering van het gezamenlijke actieplan van nabij en zal er regelmatig verslag over uitbrengen.
11
AANHANGSEL Lijst van prioriteiten en mogelijke projecten in het kader van de faciliteit voor vluchtelingen in Turkije Prioriteit 1: Basisbehoeften 1.1. Humanitaire bijstand Bij het beheer en de uitvoering van alle humanitaire bijstand zullen de humanitaire beginselen en de Europese consensus over humanitaire hulp volledig in acht worden genomen. Doelstelling: voorzien in de meest dringende humanitaire behoeften in vijf prioriteitssectoren: voedsel en non-foodartikelen, gezondheid, bescherming, onderdak, sanitaire en hygiënische voorzieningen en onderwijsmogelijkheden. Potentiële projecten
De lopende humanitaire maatregelen van de EU bestaan met name uit regelingen voor overdracht van middelen, die samen met een relatief groot aantal partners worden uitgevoerd en gericht zijn op de behoeften aan voedsel en non-foodartikelen, bescherming, gezondheid en maatregelen om onderwijs in Turkije mogelijk te maken. Deze regelingen voor overdracht van middelen kunnen op grotere schaal worden uitgevoerd en zo 1 miljoen mensen bereiken. Streven naar een noodvangnet: een flexibel inzetbare regeling voor overdracht van middelen die op de basisbehoeften is gericht (waaronder voedsel, non-foodartikelen en onderdak) om de factoren aan te pakken die tot secundaire migratiestromen leiden. Met dit systeem kunnen de vluchtelingen op waardige wijze voorzien in hun basisbehoeften zoals voedsel en artikelen voor dagelijks gebruik. Doorgaan met de verstrekking van bijstand in natura en de uitvoering van een effectief beschermingssysteem (fonds voor bijzondere behoeften, casemanagement, rechtsbijstand, doorverwijzing, hulpverlening alsmede programma’s voor kinderbescherming en bestrijding van gendergerelateerd geweld) alsook koppeling van noodhulp, rehabilitatie en ontwikkeling (LRRD).
Doelgroep: een aanzienlijk aantal van de meest kwetsbare vluchtelingen in Turkije, voor het merendeel Syriërs. Het aantal vluchtelingen op wie de humanitaire bijstand moet worden gericht, kan 1 miljoen bedragen. Prioriteit 2: Sociaal-economische steun 2.1. Onderwijs Ondanks de huidige inspanningen zijn er nog tot 400 000 kinderen die in de schooljaren 2015/16 en 2016/17 weer naar school moeten kunnen. Bovendien wordt er slechts zeer weinig gedaan om de toegang tot het hoger secundair onderwijs, met name beroepsonderwijs en -opleiding, te vergemakkelijken, en vrijwel niets om jonge vluchtelingen tertiair onderwijs te laten volgen.
12
Doelstellingen: toegang tot basisonderwijs voor alle Syrische kinderen (400 000 kinderen moeten in de schooljaren 2015/16 en 2016/17 weer naar school kunnen gaan); toegang tot secundair onderwijs, met name beroepsonderwijs en -opleiding; toegang tot tertiair onderwijs. Potentiële projecten:
ondersteuning van de toegang tot onderwijs voor alle kinderen; ondersteuning van de toegang tot secundair onderwijs, waaronder beroepsonderwijs en -opleiding en duaal onderwijs; ondersteuning van de inschrijving in het onderwijs en voorkoming van voortijdig schoolverlaten, waar nodig met behulp van taalcursussen; ondersteuning van de toegang tot tertiair onderwijs; ondersteuning van betere afstemming van onderwijs en opleiding op de behoeften van de arbeidsmarkt; terbeschikkingstelling van onderwijs- en opleidingsinfrastructuur in regio’s waar de komst van de vluchtelingen tot aanzienlijke demografische veranderingen heeft geleid.
Doelgroep: kinderen en jonge vluchtelingen, met speciale aandacht voor meisjes. 2.2. Toegang tot de arbeidsmarkt Vluchtelingen moet hulp worden geboden om de arbeidsmogelijkheden te benutten die zijn ontstaan door de wetgeving tot openstelling van de arbeidsmarkt voor vluchtelingen, onder meer wat betreft versterking en aanpassing van competenties en vaardigheden. Hiermee moet worden bevorderd dat vluchtelingen werk zoeken en dat zij een aanwinst worden voor de Turkse economie. Doelstellingen: toegang tot arbeid in loondienst, arbeid als zelfstandige en oprichting van ondernemingen, met name micro-ondernemingen. Potentiële projecten:
ondersteuning van analyse van de arbeidsmarktbehoeften; verstrekking van op het individu afgestemde beroepsoriëntatie en beroepsadvies; ondersteuning van de versterking van vaardigheden en competenties, met name door opleiding en omscholing; ontwikkeling van systemen voor de erkenning van kwalificaties; ondersteuning van ondernemerschap, onder meer met regelingen voor microkrediet.
Doelgroep: volwassen vluchtelingen, met speciale aandacht voor lager gekwalificeerden. 2.3. Gezondheidszorg en sociale inclusie Op gebieden als primaire gezondheidszorg, revalidatie en postoperatieve zorg voor oorlogsgewonden en reproductieve en geestelijke gezondheidszorg is er een acute achterstand. In gemeenschapscentra kan doeltreffende steun worden geboden zoals rechtshulp, bescherming en administratieve ondersteuning, cursussen voor vrouwen, informeel en kleuteronderwijs voor kinderen, medisch advies en doorverwijzing voor behandeling door artsen en ziekenhuizen. Doelstellingen: toegang tot gezondheidszorg en toegang tot sociale basisvoorzieningen. Potentiële projecten:
verstrekking van gezondheidszorg; verstrekking van psychiatrische en psychologische steun
13
ondersteuning van de toegang tot sociale basisvoorzieningen, inclusief administratief en juridisch advies; verstrekking van gezondheidsinfrastructuur en sociale infrastructuur.
Doelgroep: vluchtelingen en leden van de gastgemeenschappen, met speciale aandacht voor de meest kwetsbaren. 2.4. Openbare infrastructuur De overgrote meerderheid van de vluchtelingen (85%) leeft buiten de 25 bestaande kampen, waar ca. 250 000 personen verblijven. Door deze grote toestroom van mensen in de minst ontwikkelde delen van het land is de openbare infrastructuur van sommige dorpen onder grote druk komen te staan, met name wat betreft de toegangswegen, de watervoorziening, de riolering en afvalwaterbehandeling en het beheer van vaste afvalstoffen. Bovendien moeten de sociale voorzieningen die aan de vluchtelingen worden aangeboden, waar nodig ook voor de plaatselijke gemeenschappen beschikbaar zijn, om het vijandige klimaat dat al merkbaar is, tegen te gaan. Doelstellingen: vermindering van de gevolgen van de toestroom van vluchtelingen voor de openbare infrastructuur. Potentiële projecten:
ondersteuning van het herstel, de modernisering of de aanleg van plaatselijke openbare infrastructuur, met name in verband met waterbeheer, afvalstoffenbeheer, stadsvervoer en openbare voorzieningen.
Doelgroep: vluchtelingen en mensen uit de gastgemeenschappen. Prioriteit 3: Steun voor de nationale en plaatselijke autoriteiten bij de aanpak van de gevolgen van de aanwezigheid van vluchtelingen in Turkije 3.1. Beheer van de migratiestromen De regionale en plaatselijke autoriteiten, die de bestuurlijke verantwoordelijkheid dragen voor de huisvesting van de vluchtelingen die niet in de kampen verblijven, hebben eveneens behoefte aan capaciteitsversterking en operationele steun. Ook de nationale autoriteiten die met de registratie van vluchtelingen en migratiebeheer zijn belast, ondervinden bovendien capaciteitsproblemen waarvoor een oplossing moet worden gevonden. Doelstellingen: versterking van de capaciteit van de plaatselijke, regionale en nationale autoriteiten voor het beheer van vluchtelingen/migranten. Potentiële projecten:
capaciteitsopbouw op het gebied van migratiebeheer; levering van geschikte uitrusting.
Doelgroep: plaatselijke, regionale en nationale autoriteiten.
14
