BRIEVEN ARCHIEF BESTUUR ARMENSCHOOL

BRIEVEN ARCHIEF BESTUUR ARMENSCHOOL.

1823 De archiefstukken uit deze periode, waarmee ook het schoolarchief begint, zijn hierover duidelijk. Zo bevat het archief een brief d.d. 11 oktober 1823 waarin de Armbesturen der beide kerken een verzoek aan de Burgemeesteren van Amersfoort richt om een aparte Armenschool voor meisjes te mogen oprichten en deze onder te brengen bij de kostschool van mejuffrouw van Werkhoven. Een brief van 22 november 1823 van de Gecommiteerden van de Armenschool betreft exact hetzelfde verzoek, met de aantekening dat deze brief niet is verzonden. Op 25 november 1823 ontvangen de Armbesturen antwoord van de gemeente met het verzoek nog enkele vragen te willen beantwoorden. Deze vragen zijn: Of de in te rigten kostschool zal zijn eene school in het algemeen voor kinderen zo van binnen als buiten de stad of alleen eene kostsschool voor kostkinderen van buiten de stad? Of zal het zijn eene bijzondere school alleen voor Rooms Catholijken? Op 29 november 1823 antwoorden de Armensbesturen dat zij een kostschool willen oprichten voor meisjes van buiten de stad die daar geheel in de kost zijn, maar “ niet inzien op welke voet zij aan de inwoners dezer stad zouden weigeren hunne kinderen op deze kostschool geheel in de kost te doen, even als zulks aan anderen wordt toegestaan, te meer dat er geene andere kostschool voor meisjes in deze stad bestaat en zij dus zouden genoodzaakt zijn hunne kinderen in kostscholen buiten de stad te besteden. Indien het echter aan UWEd Achtbaren, om redenen ons onbekend mogt behagen te bepalen, dat er geene kinderen uit deze stad in de kostschool zouden mogen toegelaten worden, zullen rekwestranten zich volgaarn daar naar voegen ”. De kostschool zou bestemd zijn voor meisjes van de R.C.Godsdienst. Het Armenbestuur had, gezien het voorbehoud dat ze zelf al maken, achter de schermen al vernomen dat een kostsschool voor meisjes uit de stad geen instemming zou krijgen van het stadsbestuur.

1824 Op 28 januari 1824 antwoorden De Burgemeesteren der stad Amersfoort in een brief dat zij instemmen met het dubbele verzoek. In de “expeditie van het ons gegeven appointment” (een soort bijlage) gedateerd d.d. 26 januari 1824 wordt de toestemming als volgt omschreven: “wij authoriseren de rekwestranten tot oprigten eene bijzonderen school van de 1e klasse en wel tot eene Armenschool voor behoeftige meisjes afgescheiden van de jongens zo als dezelve thans gecombineerd bestaat. En authoriseren de plaatselijke Schoolkommissie des verkiezende tot het oprigten eener kostschool voor Jongejuffrouwen als bijzondere school der 2e klasse onder bepaling dat op dezelve geen meisjes worden opgenomen hetzij als halve kostgangsters, hetzij als externen binnen deze stad woonachtig”. Deze goedkeuring tot oprichting van een kostschool, onder voorwaarde dat de plaatselijke schoolkommissie ermee instemde, hield dus in dat er ook meisjes van binnen de stad de kostschool mochten bezoeken, mits zij volledig intern waren. Op 2 maart 1824 richten de Armbesturen zich in een brief tot de Minister va n Publiek Onderwijs met hetzelfde verzoek tot oprichting van een Armenschool voor meisjes en een Kostschool voor jonge juffrouwen. Bij dit schrijven wordt toegevoegd een “Plan van een Instituut voor meisjes van den R.C.Godsdienst op te rigten te Amersfoort”, waarin onder bepaling 6 wordt gemeld dat “Voor het godsdienstig onderwijs zal door één der Pastoors dezer stad zorg worden gedragen” Bepaling 7 hield de jaarlijks vergoeding in die was vastgesteld op “driehonderd gulden, om de drie maanden vooruit te betalen”. Op 4 maart 1824 werd een schrijven gericht aan de Schoolopziener waarin het bovenvermelde plan aan hem werd voorgelegd. 2 maart 1824 Brief aan Zijne Excellentie den Minister van Publiek Onderwijs. Ondertekend door J.van Thienen R.C.Pastoor, G.A.Vermeulen R.C.Pastoor, F.J.van Lilaar, J.Moesman, F.X. Sasse van Ijsselt gg, M.A.van Crimpen, J.van Nimwegen, H.Brom, J.Kok, R.van Pippen, H.Gijbels. 19 july 1824 Brief van de plaatselijke Schoolcommissie (met c) met vragen over de armenschool waarover informatie ontvangen wenst te worden .1.Of er ook kinderen van onbedeelden uw aremenschool bezoeken tegen betaling van Schoolgeld. 2. Idem van onbedeelden, doch 1

behoeftigen gratis. 3. Beide gevallen of een derzelven plaats hebbend a. het getal der kinderen betalende b. idem gratis. C. idem daadwerkelijk bedeeldend. 24 juli 1824 volgt bericht van de Gecommiteerden tot de Arnmenschool der beide R.C. Gemeenten alhier, dat op onze school geen kinderen worden toegelaten of onderwezen van wie de ouders schoolgeld betalen Wel vijftien kinderen waarvan de ouders op dit ogenblik geen bedeling ontvangen, maar die werkelijk behoeftig zijn en 150 kinderen van werkelijk bedeelden.

1825 Archiefstuk No.1 Amersfoort, den 7 Januarij 1825 Daar onze Armenschool door den vrijwillige afstand van den onderwijzer A.Vlaming den 1 Februarij aanstaande zal vaceren, hebben wij noodig geoordeeld Uwel Ed. daar van kennis te geven. –Om in de vervulling die vacature te voorzien, verzoeken wij Uwel Ed. de noodige advertenties daar toe van onzen wegen in de bijdragen tot het Lager Onderwijs te doen plaatsen “de Sollicitanten moeten van eene algemeene akte van toelating voorzien zijn, en den derde rang bezitten, zij moeten den R.C. Godsdienst belijden en bewijzen geven van goed gedrag. Het traktement is bepaald op Drie Honderd Gulden in het Jaar. Zij welke de bekwaamheden en vereischten bezitten en tot deze plaats wenschen aangesteld worden, worden uitgenodigd om de getuigschriften en bewijsen van bovenstaande voor of op den 15 April aanstaande in te leveren aan den Hr. H.Gijbels, bij wien de verdere condities ten visie zullen zijn, terwijl wij UwEd. verzoeken het vergelijkend examen te houden op woensdag of donderdag den 4e of 5e Meij daaraan volgende, de bepaling daarvan aan Uwel Edele over latend. Hier mede hebbende wij Eren (?) met achting te zijn Uwel Edele Dienaar, De gekommiteerden tot de R.C.Armenschool, H.Gijbels. Aan de heeren van de Plaatselijke Schoolkommissie der Stad Amersfoort. Archiefstuk No.2 Amersfoort, 18 Januarij 1825 De Plaatselijke School Commissie heeft de eer hiermede op Uw Missie van den 7. dezer (waarbij Gij haar Kennis gegeven hebt, dat, door vrijwilligen afstand van A.Flaming, de Post van Onderwijzer bij de R.C.Armenschool met den 1sten Februarij aanstaande zal vaceren) te antwoorden, dat aan Uw verzoek on de nodige advertentie deswegens in de Bijdragen tot het Lager Onderwijs te doen plaatsen, zal worden voldaan. De Sollicitanten zullen daarbij worden uitgenodigd om de vereischte bewijzen van toelating en getuigschiften van goed gedrag enz. in te leveren aan den Heer H.Gijbels, voor of uiterlijk op den 25 April aanstaande en het vergelijkend Examen zal gehouden worden op Donderdag den 5 Meij daaraanvolgende. De Plaatstelijke SchoolCommissie voornoemd, N.Buijl, P.J.Meester Milius. Aan Heeren Gecommitteerden tot de R.C.Armenschool te Amersfoort. Archiefstuk No.4 Amersfoort den 2 Februarij 1825 De Gekommitteerden tot de R.C.Armenschool deze stad hebben de eer Ued. te berigten dat zij in staat zijn gesteld om provisioneel hunne school te laten waarnemen door Jan van Dam, die door de Kommissie van onderwijs in de Provincie Utrecht geexamineerd is en den 3den rang bezit, totdat zij, na gehoduen vergelijkend examen, tot het aanstellen van eenen Onderwijzer geautoriseerd zullen zijn. Zij twijfelen niet of dit zal Uwe goedkeuring wegdragen, waarvan zij door Uw antwoord spoedig wenschen verzekerd te zijn. De gekommitteerde voornoemd, H.Gijbels. Aan de plaatselijke Schoolkommissie der stad Amersfoort. Archiefstuk No.4 Amersfoort den 6 februarij 1825 Ingevolge een bekerne aanschrijving van den Heer Gouverneur derze Provincie verzoeken wij UwelEd. ons uiterlijk morgen ochtend ten tien uren op het stadhuis kenbaar te maken of op de Armenscholen onder Uwed. Bestuur uitsluitend ten behoeven der Armen en op zich zelve staande zijn. Op welke derhalven geene andere kinderen voor verminderd schoolgeld worden aangenomen. 2

Burgemeester en wethouders det stad Amersfoort, M (?) Scheltus, Ter ordonante van dezelve W.van Deventer.\ Aan Heeren directeuren der R.Cath.Armenscholen te Amersfoort. Antwoord op bovenstaande brief luidde als volgt: Amersfoort 7 Februarij 1825 Ten Gevolgen UwEd. Achbe Missie van den 6 dezer hebben wij de Eer UwelEd Achb e kenbaar te maken dat het R.C.Armenschool onder ons bestuur uitsluitend en behoeve der armen en op zich zelve staande is. Dat gevolglijk geen kinderen voor een verminderd schoolgeld worden aangenomen. Gekommitteerde tot de School der R.C.Behoeftigen Jeugd der stad Amersfoort, namens dezelve, H.Gijbels. aan de Wel Edele Achbare Heeren Burgemeester & Wethouder der stad Amersfoort. Amersfoort, den februarij 1825. Aan de Ed.Achtb. Heeren Burgemeester en Wethouderen der stad Amersfoort. Gecommiteerde tot de R.C.Armenschool hebben de eer Ued.Achtb. toe te zenden de ingevulde tabellen Lett.a. A en B., benevens eene uitvoerige memorie van toelichting, welke wij des te wijdloopiger hebben gemaakt ons Ued. Achtb. en het Gouvernement volkomen bekend te maken met de staat onze Armenschool. Het is onloohenbaar, dat dezelve reeds nut, ook van den zedelijken kant beschouwd, voortgebragt heeft, doch wij hebben de gegronde verwachting, dat er nog veel meer nut van te verwachten is, wanneer wij onze heilzame bedoelingen mogen bereiken, en door Ued. Achtb.en het Gouvernement daarin ondersteund en beschermd worden, waaraan wij geene redenen hebben te twijfelen. Gecommitteerde voornoemd. Memorie van toelichting tot den staat der R.C.Armenschool te Amersfoort. (febr.1825). 1. De behoeftige jeugd van de beide zeer talrijke R.C.gemeenten te Amersfoort, bevond zich volstrekt verstoken te zijn van alle middelen en gelegenheid om onderwijs in lezen, schrijven en rekenen te ontvangen, en het behoeeft geen betoog welke nadeeligen invloed dit had, zo op de zedelijkheid der armen, als op hunnen middelen van bestaan. Dit had men sedert lang bespeurd, en naar middelen uitgezien ter verhelping; doch door onderscheiden omstandigheden te vergeefs. Eindelijk, in het jaar 1814, eenige leden der beide gemeenten bevindende dat de vrijheid van godsdienst aan elke gezindheden verzekerd, ook de magt liet om voor het onderwijs der behooeftige jeugd hunnenr geloofsovertuiging te zorgen, besloten onder het opzigt der beide armbesturen eene intekening te openen, met het heilzame gevolg dat daaruit deze school ontstaan is en sedert bestaan heeft. 2. Ten gevolge van het bovenstaande worden op deze school niet anders toegelaten dan de kinderen van behoeftige R.C.tot het beheer van eene dier twee armbesturen behoorende. 3. Op deze school wordt geen andere onderwijs gegeven dan in lezen, schrijven, rekenen, de beginselen der nederduitsche taal en eenige denkbeelden der geschiedenis, vooral van de vaderlandsche geschiedenis, wordende echter dit onderwijs tevens ingerigt ter opscherping van het verstand en verbetering van zeden. Terwijl de Directie wenschte de gelegenheid te hebben, om althans aan de arme meisjes, nevens het gewone onderwijs ook onderwijs in de noodzakelijke vrouwelijke handwerken te doen geven. waartoe reeds pogingen zijn aangewend, maar hetwelke tot hiertoe niet tot stand heeft kunnen gebracht worden. 4. De Directie heeft het genoegen gehad, in de onderscheidene correspondentien met het plaatselijke en provinciale bestuur, alsmede in de betrekking met den heer Schoolopziener van dit district en de plaatselijke Schoolcommissie niet anders dan blijken van goedkeuring en goedgunstige medewerking te bespeuren. Ook had zij rede zulks te verwachten, daar alle hare inrigtingen volgens de wetten op het lager onderwijszijn daargesteld en werden uitgevoerd. 5. Sedert eenige tijd heeft er eene aanmerkelike wijziging in de stand der school plaatsgehad. Uit hoofde der bekrompene middelen had men zich aanvankelijk bediend van eene onderwijzer welke in deze stad openbaar onderwijs gaf en men had een lokaal voor de Armenschool gehuurd. Doch de onderwijzer bleef nog altijd opnderwijs geven aan andere kinderen die niet tot de armbesturen behoorden. Zulks geschiedde, wel is waar, dikwijls op afzonderlijke uren; doch somtijds ook op de schooluren voor de armen bestemd, hetwelk dan eens ongemerkt gehouden, dan eens oogluikend, uit hoofde van de geringe bezoldiging aangezien werd. Totdat de Directie ten duidelijkste ontwarende dat dit eenige zeer nadeelige invloed op het onderwijs der behoeftige kinderen had, hem verboden heeft, op geenerlei wijze eenige andere kinderen, onder welk voorwendsel dan ook, op hunne Armenschool te onderwijzen. Dit heeft ten gevolge gehad dat die onderwijzer bedankt heeft, waarvoor de school vacant geworden is, welke echter thans, met goedkeuring der plaatselijke Schoolcommissie provisioneel wordt waargenomen door den onderwijzer J.van Dam,

3

6.

7.

bezittende den derde rang, terwijl sollicitanten zijn opgeroepen tot vergelijkend examen, dat gehouden zal worden den 5 mei aanstaande (Nieuwe bijdrage voor januarij 1825). De grootste moeijlijkheid welke de Directie in hare werkzaamheden ontmoet is om de kinderen school te krijgen en geregeld te doen school gaan. Dit kan niet anders dan door aanhoudende pogingen der Armbesturen, die dan de bedeeling inhouden of daarmede bedreigen, overwonnen worden. Intusschen werkt dit nadeelig op het onderwijs zelve, levert dikwijls een aanmerkelijk onderscheid in het getal der leerlingen op. De financieele toestand belooft eene aanmerkelijke verbetering, doordien de leden er gemeenten, de heilzame uitwerking van het onerwijzen der behoeftigen bespeurende, ook aanmerkelijke bijdragen tot derzelver bestaan en voortduring opofferen. De finantieele toestand van verbeterd worden door meerdere giften der gemeenten en wanneer leden derzelve dezer school, door donaties of giften onder goedkeuring van het Gouvernement willen begunstigen.

Aan Heeren Bestuurderen der R.C.Armenschool te Amersfoort. Amersfoort den 15 April 1826. Van Gouvernementswege eene aanschrijving gekomen zijnde over de oprigting eener Stadsarmenschool alhier, waarop ons door den Raad dezer stad verzocht in te dienen van bericht Consideraten, advies nemen wij de vrijheid ten einde dit berigt volledig te kunnen doen. Uw te verzoeken ons zoo spoedig mogelijk te willen opgeven het getal kinderen Uw Armenschool bezoeken van ouders welke volstrekt geen bedeeling ontvangen aan welke gratis onderwijs gegeven wordt. Wij twijfelen niet of de oprigting van zoodanige school zal Ued. hoogst aangenaam zijn als strekking hebbende uw school van een aantal kinderen te ontlasten welke op dezelve niet behoren te worden opgenomen. De Plaatselijke Schoolcommissie alhier.

Aan de WelEd, Heeren Regenten van de R.C.Armbesturen. Utrecht 24 april 1825 Advies van dhr. H.F.Kamphuis om dhr. van Dulken aan te stellen als nieuwe onderwijzer mocht de zaak met A.Vlaming voor de Directie goed aflopen. Zo niet dan trekt hij zijn sollicitatie tevoren in. Proces verbaal Op heden den vijfden Mei 1800 vijf en twintig heeft de Plaatselijke Schoolcommissie te Amersfoort, met en beneves de Directie der R.C.Armenschool aldaar, ten overstaan van den Schoolopziener in het 3e Schooldistrict der provincie Utrecht, vergelijkend geexamineerd de opgekomen Sollicitanten naar de vacerende onderwijzersplaats aan de voornoemde Roomsch Catholijke Armenschool, welke vacant is door den vrijwillige afstand van den onderwijzer A.Flaming. Van deze vacature is bevorens behoorlijke aankondiging gedaan in de Bijdragen voor het Schoolwezen; en zijn de namen der sollicitanten in eene alphabetische orde opgetekend op de hieraan geanexeerde tabel, sub.La A. Alvorens tot het examen over te gaan heeft men de sollicitanten nummers doen trekken, alsmede eene letter; het nummer voor de orde bij het mondeling examen, de letter ten einde daarmede de uit te werken stukken te kenmerken; en zulks ten einde eene geheel onpartijdige beoordeling derzelve konde plaats hebben. Overgegaan zijnde tot het examen heeft men den sollicitanten onderscheidenen stukken ter schriftelijke bewerking voorgelegd en hen mondeling ondervraagd in de verschillende vakken tot den 3e rang behoorende, als ook derzelve theoretische en practische kennis in het onderwijs getoetst. De uitslag van de beoordeling van dit een en ander is opgetekend op de tabel sub.La.B. Deze optekening is als vergelijkend opgenomen en behoort geensints als een bepaalde beoordeling van de door de sollicitanten aan den dag gelegde kundigheden te worden aangemerkt. De werkzaamheden tot het vergelijkend examen behoorende hiermede afgelopen zijnde, is van al het verrigte het tegenwoordige Proces-Verbaal opgemaakt en door de in het hoofd dezen vermelde aanwezigen geteekend om te strekken dan en waar zulks behoort. Alphabetische lijst der Sollicitanten naar de vacerende Schoolonderwijzersplaats bij de Armenschool der Roomsch Catholijke Gemeenten te Amersfoort, den 5 Mei 1825. 1. Joannes de Geest Utrecht 2. Johannes Josephus Mollas Utrecht 3. Johannes Daniel Savelkouls Utrecht 4. Albertus Schreijer Rotterdam allen onderwijzer der derde rang

4

Het vergelijkend examen Ontleden Een man van eer acht zich niet vernederd door eene schandelijke belediging zijns vijand maar toont door edelmoedig te reageren dat hij boven dezelve veheven is. Kandidaat D ontleedde de zin aldus: Een onbepalend lidwoord man zelfstandig naamwoord, mannelijk, enkelv. 1 naamval van voorzetsel eer zelfstandig naamwoord, enk. 4e naamval acht bedrijvend ongelijkvloeijend werkwoord (Wederkerig onregelmatig werkwoord), aantonende wijs tegen 3e persoon zich wederkerig voornaamwoord niet bijwoord, ontkennend vernederd bijwoord van hoedanigheid door voorzetsel eene verbogen bepalend lidwoord (onbepaald lidwoord) schandelijke bijvoeglijk naamwoord belediging zelfstandig naamwoord,vrouwelijk, enkelv. 4e naamval zijns bezittelijke voornaamwoord vijands zelfstandig naamwoord, mannelijk enk. 4 naamval maar besluitend voegwoord (redegevend voegwoord) toont bedrijvend werkwoord, Aant tegen 3e persoon enkelvoud door voorzetsel edelmoedig bijwoord van aandrang te reageren bedrijvend werkwoord aant teg. dat betrekkelijk voornaamwoord hij persoonlijk voornaamwoord boven voorzetsel dezelve betrekkelijk voornaamwoord verheven is onz.werkwoord gel. 3e pers. Tussen haakjes oplossingen van andere kandidaten. Rekenen: een ingewikkelde berekening van de opgave 3:359,5 = 1,957 : X Proza Schrijven: Waardigheid (groot), Koning der Nederlanden (middel) en Het is beter te vergeven dan om vergiffenis te moeten vragen (klein).

Aan de EdelAchtb. Heeren Burgemeester & Wethouders der stad Amersfoort. Amersfoort den 8 Meij 1825.

5

De ondergeteekende A.Vlaming geeft met verschuldigde eerbied te kennen dat hij als gepatenteerd onderwijzer van den jare 1805 eene school binnen deze stad heeft gehad, dat hij altijd kinderen van burgers dezer stad heeft onderwezen en in het jaar 1806 bij gelegenheid van de invoering der laatste schoolwetten, hier ter stede eene akte van algemeene toelating heeft bekomen, waarvan een Kopie hieraan geannexeerd is, dat hij op Zijne school eenige arme kinderen waarvoor particulier betaald werd, nevens de anderen heeft onderwezen, doch dat naderhand eene Directie vanwegen de R.C.Armbesturen, met hem is overeengekomen om al de arme kinderen op zijne school te doen onderwijzen, waarvoor zelfs door die Armbesturen een geschikt Lokaal eerst is gehuurd en naderhand een ander gekocht, zoodat daarvoor een wezenlijk Armenschool is daargesteld met de welke de ondergetekende de evenwel altijd op zijne Burgerschool heeft vereeningd alzoo hij op dezelfde uren of ook op afzonderlijke uren nevens armen kinderen ook burger kinderen voor schoolgeld heeft onderwezen. Dan in de maand Junij 1824 heeft de Directie tot groot bezwaar van den ondergetekende aan hem opgelegd, om geen burgerkinderen op de Armenschool hier te onderwijzen, hetwelk van ondergetekende heeft aangenomen maar nogthans heeft hij aangehouden met een ander Lokaal burger kinderen te onderwijzen. Met de aanvangs des jaars eenig geschil hebbend met de Directeurs der Armenschool heeft ondergetekende onder zekere voorwaarden vrijwillige afstand van den armenschool gedaan en daarbij tevens het voornemen gemaakt om zijne Burgerschool niet alleen aan te houden maar zelfs zoo te verbeteren dat hij zich van een bekwame ondermeester heeft voorzien met wiens medewerking hij thans zijnen school in zoodanige orden heeft ingerigt dat hij vertrouwd (!t!) daarin een doelmatig onderwijs te geven, tot voordeel der jeugd, tot genoegen der ouders en tot goedkeuring der EdelAchtb. raad dezer stad, waarvan de ondergetekende verlangt, dat de plaatselijke Schoolkommissie zich eerlang door onderzoek zal willen overtuigen. Niet tegenstaande al het bovengemelde, heeft den ondergetekende vernomen dat vanwegen twee onderwijzers dezer stad, J.D.Kormnaul (die geen betere rang heeft dan van ondergetekende) en J.Jekel verzoekschriften zijn ingekomen bij de Ed.Achtb. tegen het schoolhouden Dan hij berust en verlaat zich veilig in WelEd. wijsheid en regtvaardigheid dat hij in zijn goed regt niet zal worden te kortgedaan dat zijn school niet zal worden gehiderd maar ondersteund, maar dat in tegendeel tegen andere scholen welke hier ter stede zonder eenige akte worden gehouden zal worden gewaakt. ’t Welk doende, getekend A.Vlaming. P.S. De Gekwestrant meent ter onderrigting van de EdelAchtbare Raad te moeten vermelden, dat zijn akte van toelating als Burgerschool-houder hier bij niet kan worden overlegd, vermits dezelve bij de plaatselijke SchoolKommissie berustend is. Getekend voor eensluidend afschrift, de Secretaris der syad Amersfoort, W.van Deventer. Aan de Heeren Directeuren der R.Cath.Armenschool te Amersfoort. Wij hebben de eer hierbij aan UwEd. te doen toekeomen afschrift van een bij ons ingediend rekwest van A.Vlaming, zich noemende Schoolonderwijzer binnen deze stad en verzoekende om bij zijn goed regt tot het houden eener school alhier gemaintineerd te mogen worden. Wij verzoeken Ued. omtrent hetgeen daarin ten uwen opzichten is gezegd geworden wel te willen dienen van berigt, consideratien en advies. Burgemeester en Wethouders der stad Amersfoort, W.Scheltus, ter ordonnantie van dezelve, W.v.Deventer.

Aan de Plaatselijke SchoolCommissie te Amersfoort Amersfoort, den 9 Mei 1825 De Directie der R.C.Armenschool alhier, heeft de eer ter kennis van UwEd. te brengen, dat zij, om redenen in het bijgaande extract harer handelingen, op derzelve vergadering van 6 mei gemotiveerd, den sollicitant Joannes de Geest tot onderwijzer op hare school heeft gekozen. Gemelde Directie verzoekt de bijgaande stukken daartoe door Uw intermediair ter kennis van Z.Exc. den Minister van Publiek Onderwijs gebragt te zien, ten einde van Z.Exc. de noodige authorisatie te bekomen tot het aanstellen van gemelden Joannes de Geest als onderwijzer aan de R.C.Armenschool alhier. De Directie der R.C.Armenschool, Gijbels, voorzitter, S.J.de Jong, secretaris. Aan de Plaatselijke SchoolCommissie te Amersfoort Amersfoort, den 9 Mei 1825 De Directie der R.C.Armenschool alhier, meenende bespeurd te hebben dat Joannes Van Dam, thans provioneele onderwijzer aan bovengenoemde Armenschool, verlangt hoe eerder hoe liever in zijne voorige betrekking terug geplaatst te worden; en overwegende den nadeelige invloed welke zulks op het onderwijs aan bovengemelde school zou kunnnen hebben, wanneer gemelde Van Dam dit onderwijs niet langer met eigen genoegen gaf; en daar voornoemde Directie thans in staat is hare school provisioneel door gemelde Joannes de Geest te doen 6

waarnemen, tot dan de verhoopte authorisatie van Z.Exc. den Minister van Openbaar Onderwijs komen, van gemelde J.de Geest als vasten onderwijzer te mogen aanstellen; heeft zij de eer Uw Ed. te melden daty zulks haar het beste voorkomt in het belang van het onderwijs op hare school. De Directie twijfelt niet of zulks zal UwEd.goedkering wegdragen, waarvan het door spoedig antwoord hoopt verzekerd te worden. De Directie der R.C.Armenschool, Gijbels, voorzitter, S.J.de Jong, secretaris. Aan de Directie der R.C.Armenschool te Amersfoort. Amersfoort, den 11 Mei 1825 De Plaatselijke SchoolCommissie heeft de eer op Uwen missie van den 9. dezer No.2 te antwoorden dat zij de door U gedane keuze van Joannes de Geest tot onderwijzer in Uw school volkomen goedkeurende, ook geen der minste zwarigheid maakt om er in toe te stemmen, dat Uwe school provisioneel door gemelde J.de Geest waargenomen worde. De Plaatselijke SchoolCommissie voornoemd, was getekend, P.J.Meesters Milius. Utrecht 17 mei 1825 Aan de weledele Heeren Regenten van de R.C.Armenschool te Amersfoort. Weled. Heeren! Het was mij bijzonder aangenaam van UwwelEd. te mogen vernemen dat uwe keuze zich tot mijn persoon bepaald had. Om als onderwijzer in Uw school te fungeren; voorlopig betuig ik UwwelEd. voordat bewezen vertrouwen mijn hartelijke dank en hoop hetzelve door vlijt en oppassendheid mij verder waardig te maken. Niet zonder vreeze treed ik mijne nieuwe loopbaan in; dan ik vertrouw op de Goddelijke voorzienigheid en verlaat mij veilig op hare genade en medewerking. Op den 26 aanstaande ontslag van mijne Regenten bekomen hebbende zal ik zorgen op den door UwwelEd. bepaalden tijd in Amersfoort aanwezig te zijn. Na mij in UwwelEd. gunst te hebben aanbevolen noem ik mij met alle achting. UwwelEd. D.v.Dienaar. J. de Geest

Aan de Directie der Roomsch Catholijke Armenschool te Amersfoort. Amersfoort, den 9den Julij 1825 De Plaatselijke ScholCommissie te Amersfoort, door den Heer schoolopziener in het 3e District der provincie Utrecht, bij missie van 20 Junij l.l. geinformeerd zijnde, dat de Minister van Binnenlan dse Zaken, uit kracht van Zijne Majesteits Besluit van 20 Maart 1814 No.2, authorisatie heeft verleend tot de aanstelling van Joannes de Geest, bezittende de 3e rang, tot School-Onderwijzer der Roomsch Catholijke Armenschool in deze stad, heeft de eer zulks hiermede te Uwer kennis te brengen, UE. tevens verzoekende haar berigt te willen geven van den dag op welke de voornoemde Onderwijzer dezen post zal hebben aanvaard. De Plaatselijke Schoolcommissie voornoemd Amersfoort, den 11 Junij 1825 Op UwwEd.Achtb. schrijven van den 4 Junij hebben wij de eer te berigten dat datgene wat den onderwijzer A.Vlaming ten onzen opzigte zegt in zijn rekwest van den 18 Mei jongstl. niets dan waarheid bevat. Ten blijke daarvan nemen wij de vrijheid Ued.Achtb. naar de in februarij aan Ued.Achtb. gezondene Memorie van toelichting tot den staat onzer school te verwijzen, waarvan wij Ued.Achtb. hiernevens een extract toezenden. De Directie der R.C.Armenschool, was getekend H.Gijbels, voorzitter, S.J.de Jong, secretaris. 7

Extract uit de Memorie van Toelichting tot de Staat der R.C. Armenschool. 5. Sedert eenige tijd heeft eene aanmerkelijke wijziging in de stand der school plaatsgehad.enz. Zie Memorie van Toelichting. 8 Julij 1825 Document inhoudende de oorsprong, aard en werkzaamheden van de Directie der R.C.Armenschool te Amersfoort. Opdat te allen tijde zou kunnen blijken welke de aard, eigenschappen en werkzaamheden zijn van de leden welke de Directie der R.C.Armenschool uitmaken, en om alle oneenigheid en botsing tusschen de Armbesturen en gezegde Directie voor te komen, hebben wij, leden van de beide R.C.Armbesturen hier te stede gemeend dit tegenwoordige stuk te moeten vervaardigen opdat hetzelve zoude dienen tot een gedankstuk voor het toekomende en te gelijk tot een reglement voor de Commissie of Directie der R.C.Armenschool. 1. Het beheer of bestuur van de R.C.Armenschool behoort eenig en alleen aan de R.C.Armbesturen dezer stad. 2. Gezegde besturen hebben nochtans de magt om dit beheer of bestuur door anderen re doen uitoefenen. 3. Van de magt hebben zij, onder anderen gebruik gemaakt met het aanstellen van de tegenwoordige Directie, welke aanstelling zij echter voor het geheel of voor een gedeelte kunnen herroepen of intrekken, nochtans niet andere dan op voordragt van de Directie. 4. De Directie bestaat uit een effen aantal leden, waarbij iedere Gemeente een gelijk aantal leden heeft, en waaronder zooveel mogelijk een Geestelijk uit iedere Gemeente zijn zal. 5. Bij het aftreden of overlijden van een lid der Directie, wordt door de overige leden de voordrgt van eenen anderen gedaan; doch de aanstelling geschiedt door hget Armbestuur van de Gemeente waartoe de vacante plats behoort. Het blijft echter aan de Armbesturen vrij om de voorgedragenen al of niet goed te keuren, zullende in het laatste geval de voordragt door de Directie vernieuwd worden totdat de Armbesturen den voorgedragenen goedkeuren. 6. Het huishoudelijke der school, het ontvangen en uitgeven der penningen voor dezelves, het opnemen der kinderen tot dezelve, de leerwijze en wat daarmee in betrekking komt, wordt door de Directie geregeld, alles onverminderd de regten welke de Commissie tot de fabricatie over het schoolgebouw zelve hebben. 7. De beantwoording der stukken welke bovenvermelde zaken betreffen, of die niet regtstreeks met de school in aanraking komen, geschiedt door de Directie. De overige stukken die het bestaan zelve der school betreffen, of of aankantingen tegen dat bestaan of tegen dat der Directie behelzen, worden met overleg der Armnesturen beantwoord. 8. De Diectie kan zonder overleg met de Armbesturen overgaan tot het daarstellen van verbeteringen, wanneerd de kosten derzelven de inkomsten der school mogten overtreffen. 9. De Directie is bevoegd tot het aannemen en administreren der giften welke onmiddelijk aan de school mogten worden gemaakt; maar zij is verpligt tot het doen van jaarlijksche rekening en verantwoording aan de Armbesturen wegsn al de inkomsten en uitgaven der school. 10. Bij eene onverhoopte ontbinding der Directie of vernietiging der school of veranderde zamenstelling derzelve, keeren alle gelden inkomsten, boeken, papieren en wat de school verder mogt aangaan, tot de Armbesturen terug, tenzij diegenen welke ingevolge het eerste gedeelte van het voorgaande artikel eenige giften aan de school mogten maken, derzelve, in dat geval, uitdrukkelijk tot een ander doel hadden bestemd, zullende alsdan die giften daarvan uitgezonderd blijven en tot het bestemde doel overgaan. 11. Bij eene onverhoopte ontbinding vernietiging of veranderde zamenstelling der Armbesturen voornoemd, treden wat dit reglement aangaat, de Kerkbesturen van de beide R.C.Gemeenten in deze stad, in al de voorgeschreven regten der Armbesturen op. 12. Het tegenwoordige stuk zal in triplo worden geschreven en door de leden der beide Armbesturen worden geteekend, alsook door de leden der Directie worden aangenomen en geteekend; zullen verdere een eigen plaats van hetzelve bij elk der twee Armbesturen en een bij de Directie der R.C.Armenschool blijven berusten. Het is op dezen voet en overeenkomstig dit reglement dat wij de Directie der R.C.Armenschool erkennen en bevestigen. Actum Amersfoort den 8 Julij 1825. J.van Thiemen, R.C. pastoor. G.A. Vermolen, R.C.Pastoor F.X.Sasse Van Ijsselt J. Moesman J. van Nimwegen R. van Pippen 8

H. Gijbels M.A. van Crimpen J.Kok J.Brom Wij ondergetekende leden der Directie van het R.C.Armenschool verklaren bij deze, het bovenstaande stuk goed te keuren en als zoodanig te accepteren H. Gijbels F.X.Sasse Van IJsselt, J.Hartman, M.Wilting, F.A.Vlieckx S.J. de Jong De eerste Directie bestond uit: Hendrikus Gijbels en Franciscus Xaverius Sasse van Ijsselt, Hubertus Aloisius Vlieckx, Johannes Hartman, Martinus Wilting en Franciscus Johannes de Jong Amersfoort, den 14 Julij 1825 De Directie der R.C.Armenschool alhier, heeft de eer UwEd. te melden dat zij ingevolge UwEd. missie van den 9e dezer, betrokken de authorisatie van wege Z Exc. den Minister tot het aanstellen van Joannes de Geest als onderwijzer op hare school, op den 13e dezer voornoemde Joannes de Geest als vasten onderwijzer op hare school heeft aangesteld, en dat voornoemden onderwijzer op dienzelfde dag als zoodanig is in functie getreden. De Directie der R.C.Armenschool, was getekend F.J.de Jong, secrets.

Op 8 augustus 1825 schenkt Rijk van Pippen de som van tweeduizend gulden Nederlandsch Courant1 aan de Directie der R.C.Armenschool onder voorwaarde dat het geld belegd zal worden, en de opbrengsten van de belegging ten goede komen aan de voornoemde school. Mocht de school onverhoopt worden gesupprimeerd of met andere scholen mogt worden vermengd, dan komt het geld toe aan de beide R.C.Armbesturen. Overledene Anna van Beek Vader Albert van Beek Moeder Cornelia Boldoot Partner Rijk van Pippen Partner Type Echtgenoot/echtgenote Datum Overlijden 20-01-1825 Overledene Leeftijd 67

1

Overledene Richardus van Pippen Vader Bart van Pippen Moeder N.N. Partner Anna van Beek Partner Type Weduwnaar/weduwe Datum Overlijden 31-08-1828 Overledene Leeftijd 77 Langestraat wijk C no 134

Tweeduizend gulden in 1825 heeft in 2012 een "koopkracht" van fl. 45 534.62 (€ 20 662.71). 9

Aan de Directie van de R.Cath. Armenschool te Amersfoort. Amersfoort, 26 October 1825 Van den Heer Gouverneur dezer provincie eene aanschrijving ontvangen hebbende dat de gewoon jaarlijksche staten van het Armwezen weder als het vootgaande jaar, voor het einde dezer maand moeten ingezonden worden verzoeken wij Ued. aangezien deze termijn nog zeer kort is, op het allerinstantelijkst dezelve gevorde staat naar het model van het voorgaande jaar ingerigt aan ons zo spoedig mogelijk te doen geworden. Ter gemakkelijk making daarvan nemen wij de vrijheid de laatste voorgaande staat hierbij te voegen, dewelke wij volstrekt met eene mieuwe voor dit jaar opgemaakt van Ued terug verwachten. Burgemeester en Wethouders der stad Amersfoort. W.Scheltus, W. van Deventer

Aan de Directie der R.C.Armenschool te Amersfoort. Amersfoort den 9 Mei 1826. Ingevolge de bestaande schoolwetten verpligt zijnde jaarlijks de bijzondere scholen der Eerste klasse te gaan bezoeken, hebben wij dit bepaald voor de R.C.Armenschool op Maandag den 22 dezer des Voormiddags precies ten 10 uren: indien de voormelde tijdsbepaling Ued. welgevallig en of niet wel mag te schikken zal het ons aangenaam zijn daarvan in tijde berigt te worden. De Plaatselijke Schoolcommissie.

10

1878 Den Hoorn 6 october 1878 Hoog Eerwaard Heer Volgens afspraak haast ik mij Hoog Eerw. mede te deelen dat ik mijne benoeming tot Hoofdenonderwijzen aan de R.C. Par. School te Amersfoort aanneem. Gaarne wil ik het hier nog herhalen dat ik mijn best zal doen aan de verwachtingen van U Hoog Eerw. Te beantwoorden. Ofschoon nog al over vele dingen gesproken, is er aan eene zaak niet gedacht nl de belasting der woning. Ik hoop toch dat ook dit niet ten mijnen laste zal zijn. Hiero p vertrouwende heb ik reeds van morgen mijn ontslag alhier aangevraagd. Ik hoop nu maar dat ze er spoedig in mogen slagen een opvolgen voor mij te vinden anders vrees ik dat ik binnen de drie maanden bezwaarlijk zal kunnen weg komen. Na U Hoog Eerw. de groeten te hebben aangeboden ook vanwege mijne vrouw heb ik de eer met de meeste hoogachting te zijn, P.H.Krekelberg.

1885 Amersfoort, 18 december 1885 Aan de Katholieken van Amersfoort! Ten allen tijde is de Katholiekre Kerk bezorgd geweest voor het Onderwijs. Wanneer het verstand der kinderen ontluikt, laat Zij de stralende waarheid daarin dringen, als eene zon, die leven wekt en een gezonde kern vormt voor een goede vrucht; maar gelijk de tijdige regen in de natuur de ontwikkeling bevordert, zoo is het onderricht in de wetenschappen een machtig middel om het verstand te ontwikkeling bevordert, zoo is het onderricht in de wetenschappen een machtig middel om het verstand te ontwikkelen en te bereiden ter ontvangst van de waarheid, van die uitstraling der Goddelijke liefde, welke de rede verlicht en het hart verwarmt, in een woord den mensch maken moet tot een kind van God. Daarom is het onderwijs in den geest der Katholieke Kerk zoo weldadig; daarom is het zulk een verheven plicht der ouders om hunnen kinderen dit onderwijs te verschaffen; daarom is bevordering van dit onderwijs zulk een groote daad van liefde voor God. Die liefde, in God haren oorsprong en doel vindende, denkt niet aan maatschappelijk onderscheid, maar alleen aan de waarde der ziel; en zij weet het uit de leer der Kerk, dat het onderwijzen in Katholieken geest een liefdewerk is bij uitnemendheid. Dit liefdewerk komen wij met vertrouwen bij U aanbevelen. Aan U, Ouders, de plicht van alle mogelijke offers te brengen, om uwe kinderen als Katholieken te doen onderwijzen! Voor U allen, Katholieken, een niet te verzuimen middel, om uwe liefde voor God met de daad te toonen, door uwe hulp met het hart en het woord, door het offer van uw goed! Het Katholiek onderwijs alhier heeft een hatden strijd te verduren gehad; vele en groote kosten zijn er tot dusverre aan verbonden geweest. Cijfers als de volgende zeggen genoeg. Sedert 1869 bedroegen die kosten. Voor de Burgerschool ongeveer F 2600,- , Armenschool ongeveer F 4000,-. Te luider spreken die cijfers, als men nadenkt, dat wij hier allen de Jongensscholen bedoelen. In die omstandigheden kwamen nieuwe zorgen- om het vooruitzicht van groote kosten- de Buitendien zorgen Zusters van O.L. Vrouwe alhier voor het onderwijzen der Meisjes, met eene toewijding en opoffering, niet genoeg te waardeeren. Besturen der verschillende Scholen verontrusten; want de Burgerschool en hare onderwijzerswoning eischten kostbare herstellingen; terwijl de Armenschool moest uitgebreid worden. Toen, bezorgd eenerzijds om het onderwijs te verbeteren, anderzijds om de steeds voortschrijdende kosten binnen behoorlijke grenzen terug te voeren, begrepen de Schoolbesturen met de Kerk en Armbesturen eenstemming, dat daarvoor slechts een afdoend middel kon aangewend worden, namelijk de vereeniging van de verschillende scholen onder een bestuur en een hoofdonderwijzer met voldoend hulppersoneel. De daartoe strekkende plannen, aan het oordeel van Z.D.H. den Aartsbisschop onderworpen, werden goedgekeurd. En door aanbouw aan het Schoolgebouw a/d Breestraat, verrezen de ruime, goed ingerichte lokalen, dier, behoorlijke afscheiden, thans bestemd zijn voor Burgerschool, Tusschenschool en Armenschool. De volgende bepalingen zijn o.a. daarvoor vastgesteld: 1. De nieuwe Schoolinrichting vangt aan op Maandag den 4 Januari aanstaande. 2.De schooluren zijn: a. Voor de Burgerschool dagschool avondschool Op maandag van 9-12, 2-4 5-7 11

Op dinsdag van Op woensdag van Op donderdag van Op vrijdag van Op zaterdag van

9-12, 2-4 9-12 9-12, 2-4 9-12, 4-4 9-12

5-7 5-7 5-7

b. Voor de Tussenschool, evenzoo, behalve, des avonds van 5-7 uren. c. Voor de Armenschool, op de dagen en uren, zooals die thans geregeld zijn. In den winter wordt er des avonds herhalingsonderwijs gegeven. 3. De vakken van onderwijs zullen zijn: a. Op de Burgerschool, 1 de gewone vakken, 2 wiskunde, teekenen, Fransch en, voor die zulks verlangen, Duitsch en Engelsch; b. Op de Tussenschool, de gewone vakken; c. Op de Armenschool, enzevoo. 4. Na de eerste regeling zullen in het vervolg nieuwe leerlingen worden toegelaten: a. Tot de Burgerschool, eens per jaar, na de zomervakantie b. Tot de Tussenschool, met 1 Mei en 1 November c. Tot de Armenschool, met 1 Mei en 1 November Kinderen die reeds onderwijs ontvingen, kunnen tusschentijds worden toegelaten tot de klassen voor hen geschikt. 5. De vakanties zullen voor alle scholen gelijk zijn, nl: in den zomer, gedurende drie weken; met Paschen, eene week; en van Kerstmis tot Nieuwjaar. Op Kerkdagen wordt des voormiddags geen school gehouden 6. De Schoolgelden zullen bedragen: a. Voor de Burgerschool, op de dagschool waar de gewone vakken worden onderwezen, F2,- per maand: b. Voor de Tussenschool, 50 cents per maand. c. Voor de avondschool, voor onderwijs in wiskunde, teekenen en Fransch, F1,- per maand of wanneer ook onderwijs in andere vreemde talen verlangd wordt F1.50 per maand. De schoolgelden zullen eene maand vooruit, op kwitancie, worden ingevorderd. Na deze mededeelingen sluiten wij met de aanhaling van eene overweging die o.a. tot het samenvoegen der .R.K. Scholen leidde; namelijk, dat al zou men ook meenen, dat deze vereeniging aanvankelijk niet het voordeel zal geven, dat wij ons voorstelen, de toekomst toch beter doet verwachten, omdat het geldt een liefdewerk der scholen, eene katholieke stichting, waarmede de liefdadigheid steeds rekening houdt, zoodat te verwachten is, dat ook dit voornamen liefdewerk zijn deel zal krijgen van giften en testamentaire beschikkingen der liefdadigheid. Moge die verwachtingen niet beschaamd worden! Het R.K. Schoolbestuur, J.Beekman, Pastoor, Voorzitter L.J v.d. Bosch, Pastoor, plaatsverv. Voorzitter D.P. Hamers, Secretaris Dr.P.Smits, Penningmeester C.T. van Beek, pl.-verv. Secretaris en lid der Comm. V. Fabricage P.T. Brom, 2e Penningmeester G.A. Kamp, lid der Comm. v. Fabricage De ouders worden verzocht voor 1 januari aanstaande aan den Heer G.J. RIBBERINK op te geven, op welke der scholen zij hunne kinderen wenschen geplaatst te zien Het R.K. Schoolbestuur te Amersfoort Overwegende, dat het zeer wenschelijk is het geregeld bezoeken der school, het dagelijks ter kerk gaan en het aanleren der catechismuslessen door de schoolkinderen, aan te moedigen, heeft bepaald: 1- Jaarlijks worden een Kersenfeest en een St. Nicolaasfeest gegeven; waarbij alleen de kinderen zullen toegelaten worden, die telkens getrouwd ter school zijn gekomen, zonder eenig verzuim, tenzij om wettige redenen, tijdig aan den onderwijzer kenbaar gemaakt. 2- Telken jare zullen prijzen worden uitgereikt aan de kinderen die het schoolbezoek en het dagelijks ter kerk gaan geen enkele keer verzuimd hebben, steeds hunne catechismuslessen gekend en zich overigens goed gedragen hebben. Die prijzen zullen gedeeltelijk bestaan uit eenige Spaarbankboekjes van F2,50, met getuigschrift, zoo noodig bj loting toe te wijzen, en verder uit fraaie boekwerken. Deze bepalingen zullen aan de schoolkinderen en hunne ouders worden meegedeeld. 12

Amersfoort, 27 april 1888 R.K. NORMAALSCHOOL Te Amersfoort Voor H.H.onderwijzers Artikel 1- De lessen beginnen en eindigen op tijd: het laat den onderwijzers vrij, kweeklingen de te laat komen, niet tot les toelaten. Artikel 2- Voor afwezigheid eene les is de toestemming van den betrokken Onderwijzer noodig; voor meerdere lessen die van den Directeur. Artikel 3- Na afloop der les schrijft de Onderwijzer het door den Kweekeling behaalde cijfer op diens lijst. Eveneens eventuele aanmerkingen omtrent gedrag tegen orde en oplettendheid ook vooral wat de zorg voor het nethouden der boeken en leermiddelen betreft. De onderwijzers zin verantwoordelijk voor het gedrag der kweekelingen gedurende hunne lessen, ook met het oog op onderstaande artt. Voor de kweekelingen Artikel 1 Vlijt aandacht en volstrekte gehoorzaamheid gedurende de les is geboden. Artikel 2 Pijpjes rooken op de speelplaats en in school is verboden Artikel 3 Een braaf en godsdienstig gedrag en netheid in alles en overal kenmerke hen steeds. De Eerw. Heeren gestelijken houden ook hierop het oog.

1912 Regelement voor het onderwijzend personeel der Roomsch- Katholieke Jongensschool te Amersfoort Artikel 1. Het onderwijzend personeel der scholen is verplicht minstens om de drie maanden gemeenschappelijke besprekingen te houden over den gang van zaken in de schoen en alles te betrachten, wat tot verbetering van het onderwijs kan dienen. Deze bespreking zullen bij voorkeur gehouden worden op woensdagnamiddag. Artikel 2. Doel van deze schoolvergaderingen is: door onderlinge vriendschappelijke besprekingen de opvoeding en het onderwijs der schoolgaande kinderen zoo vruchtdragend mogelijk te maken. Artikel 3. In de schoolvergaderingen mogen geen andere schoolaangelegenheden behandeld worden, dan de volgende: a. maatregelen van orde en tucht; b. de methodiek van de leervakken en de verdeeling der leerstof over de verschillende klassen binnen de grenzen van het algemeene leerplan; c. de schoolbibliotheek en de aanvrage van leermiddelen; d. de wijze van bevorderen der leerlingen; e. de regeling van schoolfeestjes en prijsuitdeelingen; f. de regeling van het godsdienstoderricht in verband met den katechismus; g. de beantwoording van de door het Aartsbisschoppelijk schooltoezicht toegezonden vragenlijsten; h. invulling der aan de kinderen uit te reiken schoolrapporten. Zaken van persoonlijken aard zijn uitgesloten Artikel 4. Het hoofd der school is voorzitter van de schoolvergaderingen. Bij ontstentenis van het hoofd treedt in zijn plaats de aan de school verbonden onderwijzer of onderwijzers, door den geestelijke, bovengenoemd, ter goedkeuring moet worden aangeboden. Wil een der leden van het personeel een onderwerp op de agenda geplaatst zien, dan geeft hij dit minstens tien dagen voor den dag der vergadering aan den voorzitter schriftelijk op. Deze voorzitter is verplicht alle opgegeven onderwerpen, behoudens het art. 3 en art. 4, 2e alinea, bepaalde, te plaatsen op de agenda. Op de vergaderingen worden slechts die onderwerpen behandeld, welke op de agenda voorkomen. 13

Artikel 5. De vergaderingen zullen geregeld worden gehouden op Artikel 6. Minstens een week te voren zullen de Pastoor der parochie en de geestelijke, met het plaatselijk toezicht op de school belast, alsmede de leden van het onderwijzend personeel worden uitgenodigd. Deze uitnodiging zal zijn vergezeld van de agenda. Artikel 7. Het geheele personeel der school is verplicht, behoudens schriftelijk op te geven redenen van verhindering, de schoolvergaderingen bij te wonen. Artikel 8. De besluiten van de schoolvergaderingen hebben slechts een adviseerend karakter Artikel 9. De notulen der vergaderingen worden door den telkens op de eerste vergadering van het schooljaar aangewezen secretaris opgemaakt binnen acht dagen na iedere vergadering en, door den geestelijke bovengenoemd geteekend, in de school bewaard. De notulen liggen ten allen tijde voor het bestuur, den geestelijke, bovengenoemd en het Aartsbisschoppelijk schooltoezicht ter inzage. Artikel 10. De Hoofden der scholen zullen minstens twintig en de onderwijzers minstens vijftien minuten voor elken schooltijd in de school aanwezig zijn tot regeling van het geen voor ’t onderwijs noodig is en opdat alle lessen stipt op tijd kunnen aanvangen. Artikel 11. De vakantiedagen zijn op den rooster aangegeven, voor bijzondere hierop niet vermelde dagen of gelegenheden wordt de toestemming van het bestuur geeischt Artikel 12. Het is aan het onderwijzend personeel verboden tegen enig salaris aan leerlingen der school onderwijs te geven in de vakken op de school onderwezen, tenzij met goedkeuring van het Bestuur. Artikel 13. Het onderwijzend personeel is gehouden aan alle bepalingen voorkomend in het Regelement voor het Roomsch Katholiek Bijzonder Lager Onderwijs in het Aartsbisdom Utrecht, vastgesteld den 2 den januari 1912. Aldus vastgesteld door het Bestuur der R.K. Jongensschoen van Amersfoort den 4den juni 1912

Mijne Heeren Het kerkbesturen de parochie van O.L.V. Hemelvaart wenscht de aandacht van uwe vergadering te vestigen op het volgende. Volgens eene waarschijnlijke berekening zal het in het jaar 1913 de bijdrage aan de R.K. school van ieder der beide parochie kerken bedragen de som van duizend gulden, en voor het armbestuur twee duizend gulden. Het kerkbestuur van O.L.V.H stelt voor om dit bedrag voor ieder den beide kerkbesturen te bepalen op achthonderd gulden en voor het armbestuur op dertien honderd gulden, terwijl de ontbrekende acht honderd gulden zouden moeten worden aangevuld. Het bij door wekelijkse collecten in beide kerken te houden, het zij door het invoeren van een schoolpenning. Aanleiding tot het doen van dit voorstel is het feit dat de belangstelling in Amersfoort om het Katholieke onderings financieel te steunen vul te wenschen over laat en de verwachtingen dat die belangstelling dan bovengenoemde collectie of schoolspanning zal worden opgewekt. Met de meeste Hoogachting namens het Kerkbestuur

Baarn, 8 augustus 1914 In antwoord op uw schrijven van 7 dezer heb ik de eer U het volgende te berichten. Het komt mij zeer wenschelijk voor, zoowel in het belang der kinderen als ter bevordering der rust in de gemeente, dat na het 14

eindigen der vacantie het onderwijs weder begint en zoo geregeld en getrouw mogelijk wordt gegeven. Waar een deel van het personeel ontbreekt, kan hierin door combineeren van klassen zoo goed mogelijk worden voorzien. Alleen waar dit niet kan geschieden en waar de schoollokalen voor militaire doeleinden in beslag zijn genomen, dient natuurlijk aan sommige klassen vrij te worden gegeven. Onderwijzers, die vrij komen, doordat hun lokalen bezet zijn door de militaire macht, kunnen in andere klassen of scholen dienst doen. Ik herhaal, dat het mij zeer gewenscht voorkomt, de kinderen in de scholen en van de straat te houden. Tegen afwijking van de goedgekeurde leerplannen en lesroosters is, onder deze omstandigheden, geen bezwaar. De hoofden van scholen kunnen de lessen naar de omstandigheden regelen. Gaarne verklaar ik mij bereid zoo mogelijk U door het geven van inlichtingen bij de keuze van een hoofd van dienst te zijn. Aan het bestuur der R.K.ath. scholen te Amersfoort

1914 Rapport Omtrent den gezondheidstoestand van Antonius Cornelis Joseph Hegelbroek afgegeven door den Geneesheelkundige J.H. Jorissen 1. Maakt de persoon den indruk van gezond te zijn? 2. Hoe is de toestand van de ? 3. Hoe is het gehoor? 4. Zijn de longen gezond? 5.Is het hart gezond 6. Bestaan er afwijkingen aan de groote vaten? 7. Schijnen hersen en zenuwfunctien ongestoor? 8. Zijn er verschinselen, die op stoornis in de spijsverteringsorganen wijzen? 9 Zijn lever en milt gezond? 10. Is de persoon lijdende aan breuk? 11. Bevat de urine eiwit of suiker? 12. Heeft de persoon platvoeten? 13. Acht gij hem geschikt voor de betrekking van onderwijzer? 14. Is de gezondheid gunstig? twijfelachtig? ongunstig?

Ja Goed Goed Ja Ja Neen Ja neen Ja Neen Neen Neen ja gunstig

Amersfoort, den 7 october 1914 Verklaring van A.C. J. Hengelbroek te Amersfoort sollicitant naar betrekking van onderwijzen te Amersfoort, gedaan aan den Genees-heelkundige J.H. Jorissen VRAGEN 1- Hebt gij vroeger aan een ernstige of langdurige ziekte geleden en hoe is doorgaans en ook thans uw gezondheid? Nooit ziek geweest goed gezond 2- Zijt gij afgekeurd voor lands- of gemeentebetrekking? Afgezien voor landsdienst wegens zwakte 3- Hebt gij eenig gebrek, dat U van tijd tot tijd ongeschikt maakt tot het verricht der werkzaamheden, verbonden aan de betrekking van onderwijzer? neen 4 (Bij vrouwen) is de menstruatie geregeld en zijt gij tijdens de menstruatie steeds in staat uw werkzaamheden te verrichten? Amersfoort den 7 october 1914

Verklaring De schoolopziener in het district Utrecht gezien hebbende de op 26 januari j.l. ontvangen opgave, model G, van het bestuur der bijzondere lagere school te Amersfoort Breestraat hoofd: de 15

(Heer: H.J. Hartens verklaart 1) na ingesteld plaatselijk onderzoek dat de schoollokalen in die opgave bedoeld ,door hem geacht worden te voldoen aan de bij Koninklijk besluit van 15 Juni 1912 (staatsblad no.193) vastgestelde regelen omtrent den bouw en de inrichtingen van schoollokalen, bedoeld in het vijfde lid sub A van artikel 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs. Utrecht, den 28 Juni 1915 De Schoolopziener in het district Utrecht

1922 WeelEerw Heeren Ofschoon het niet mijne competentie behoort te oordelen over de benoeming van een Hoofd der school, wil ik des gevraagd de mijne menig wel zeggen. De Heeren Thannhauser Ravensloot en Smolders zijn goed Kath en goede onderzoekers . Doch omdat het een Armenschool is verdiend de heer Thannauser mijn voorkeur. Als man van levenservaring zal hij eenvoudig en taktisch de kinderen leiden. Dat zal de heer Ravensloot wellicht ook doen doch die heeft met handelscursussen enz. enz. te veel afleiding. De heer Smolders is, geloof ik , beter voor ene burgersschool de heer Thannauser zal wellicht altijd in Amersfoort blijven terwijl bij de andere Heeren met de tijd wel hoger op zullen gaan. Achtend B.A.Auser Nijkerk 31 januari 1922 Wat betreft de bemanning van een Hoofd in de Armenschool: ik geloof dat Thannhauser toch de beste zal zijn. Raversloot is veel te druk met zijn boekhoudcursussen en boeken in orde brengen van anderen. Daaraan heb ik niet gedacht toen u bij mij was. Ravensloot heeft hier verleden jaar een cursus gegeven. Thannhauser zal de kinderen even goed leiden al Ravensloot en deze in hun dagelijks leven meer nagaan en ik geef de Smolders van Hilversum de lasten van de arme kinderen niet. Dus ik ben voor Thannhauser al zijn alle drie goed katholiek. Groeten B.A. Auser

Bespreking bureau Oen O Door het Bureau van O en O is aangeraden nog eens bespreking gehouden op 24 maart l.l. de aanvrage te zijn er tijd te doen overeenkomstig artikel 72 wegens uitbreiding U.L.O school en wegens uitbreiding gemeente in het stadskwartier Arnh.weg onder overlegging van een lijst van handtekeningen van ouders waarheid blijkt dat met minstens 60 leerlingen de school kan worden ovengevangen. Vervolgens zou overeenkomstig art.72 Gem. verzocht worden de U.L.O. school uit breiden met drie localen. Locaal voor: teeken lokaal Locaal voor:bestuurkamer Locaal voor:leermiddelenkamer Locaal voor: personeelkamer Locaal voor: verblijflocaal Eenige leerlingen van de school a/d Schimmelp.kade of sraat zouden ook kunnen overgaan zoodat ook de ouders die leerlingen op deelname lijst zouden kunnen teekenen het bestuur moet zich dan anders handtekeningen geldig te doen zijn beroepen op uitbereiding van de stad.

Instructie voor de Onderwijzers aan de R.K. Jongensscholen, enz. In Amersfoort. 1. De Jongensscholen bestaan uit drie afdelingen n.l. A Burgerschool, B. Tusschenschool en C. Armenschool. Bovendien is aan de inrichting eene cursus van Normaallessen verbonden ter opleiding van kwekelingen voor het examen van onderwijzer ( acte bedoeld bij art. 56a op het L.O.) 2 Het R.K. schoolbestuur heeft het Bestuur en toezicht over de algemeen belangen deze inrichting 16

3 Het Hoofd der School is Directeur van het onderwijs der geheele inrichting en fungeert tevens als Directeur en onderwijzer der Normaalschool. Hij heeft toe te zien op de getrouwe nakoming der bepaling in deze instructie voorgeschreven. 4 De schooltijden zijn vastgesteld als volgt: A: voor de Burgerschool , op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag: ’s morgens van 9 uur tot kwart voor 12 uur , ’s namiddags van 2 uur tot kwart voor 4 uur; des woensdag alleen des morgens als boven; des zaterdags alleen des morgens tot half 12. B. voor de Tusschenschool, als voor de Burgerschool , met dien verstande evenwel ,dat de verschillende klassen uit lokaal 4,5 en 6 achtereenvolgens uitgaan. Op maandag , dinsdag, donderdag en vrijdag wordt er onderwijs in de Fransche taal gegeven des avonds van 5 tot half 7. C. voor de Armenschool: dagelijks uitgenomen zaterdags van 9 tot half 12 en van 2 tot half 5 uur des woensdags is er alleen ’s morgens school. 5 Als 4 op bijgaande gedrukte Circulaire 6 De vacantien zijn: A. drie weken in de zomer B. van Kerstmis tot Nieuwjaar C. van Witten donderdag tot Beloken Paschen. D. op dagen wanneer het verplichting is van H. Missen hooren wordt des morgens geen school gehouden. E. In de Kermisweek de laatste drie dagen vacantie, daarboven ook de eerste drie dagen geen Fransche les. F. Des namiddags en ’s avonds op vastenavond (?) In buitengewone gevallen kan een dag of schooltijd vrij gegeven worden door de Directeur in overleg me den Z.Eerw. Voorzitter van ‘t Bestuur. 7. De onderwijzers en Kweekelingen komen een kwartier uur voor elke schooltijd ter school. Voor zooverre met de weer gesteldheid en goede orde overeenkomt hebben de leerlingen dadelijk toegang tot de school. Een der onderwijzers van de Tusschenschool of Burgerschool en ook een der onderwijzers der Armenschool hebben elke op hunne beurt telkens gedurende eene week de taak om nog vijf minuten eerder te komen om de deuren te ontsluiten en na afloop der lessen te afsluiten 8 Het onderwijs wordt in de verschillende klassen, wat betreft de leervakken gegeven volgens eene rooster door den Directeur opgemaakt of goedgekeurd. 9 Elke onderwijzer houdt toezicht op de kweekeling die met hem in hetzelfde lokaal werkzaam is. 10 De onderwijzers der Armenschool zijn de zaterdag ’s morgens of in de Bibliotheek of in de Burgerschool of Tusschenschool werkzaam volgens regeling van de Directeur. Art 11 Bestellingen van boekwerken en andere leermiddelen geschieden door de Directeur gecontrasigneerd door de penningmeester des Bestuurs. Herstelling aan of in de lokalen worden aangevraagd bij het lid der Commissie van Fabricage. 12 Behalve dat elke onderwijzer het leeren der Catechismus in zijn klas bevordert en nauwkeurig aantekening houdt van de absentie tracht hij door woord en voorbeeld de Kinderen zooveel mogelijk elken morgen de H.Mis te doen bijwonen. 13 voor de Normaalschool gelden nog deze bepalingen: A- de lessen worden gegeven volgens eene rooster die in het bezit van elken onderwijzer en Kweekelingen zijnde, sinecuur gevolgd wordt B- zie bijgaand gedrukte en gewijzigde artikel enz.

1922 Amersfoort, 1 februari.22 In overleg en op advies, me den Algemeenen Inspecteur van het aartsbisdom, den ZeerEerw. Heer Rector W. van den Hengel te Hilversum, den dekenalen Inspecteur den ZeerEeerrw. Heer H.B. Huser, Pastoor te Nijkerk en den Inspecteur van het Rijkschooltoezicht te Hilversum, zijn door ondergeteekende na grondig onderzoek van

17

geschiktheid, onderwijiskracht op de voordacht voor hoofd der school aan de Breede straat, vacature H.J. Martens, geplaatst naar volgorde van gebleken geschiktheid: No 1. De Heer A.Thannhauser, Hoofd der R.K. School te Barneveld. No2. De Heer J. Smolders, Onderwijzer aan de R.K. Jongensschool te Hilversum No3. De heer HeerW. Raavesloot onderwijzer aan de R.K. Jongensschool, Schimmelp. Straat Amersfoort Secretaris Joh. Van Dijk Geachte Ambtgenoot. Uw schrijven van 8 dezer No 311 bevat voor mij eene zeer moeilijk te beantwoorden vraag. Wanneer hier sprake was van een e school met een gering aantal leerlingen, dan zoude ik geen ogenblijk aarzelen met U den heer R. van der Velden als hoofd aan te bevelen. Waar U echter schrijft “het is een moeilijke betrekking ,waarvoor iemand nodig is met wilskracht en initiatief, grooten ijver en veel takt”. Daar wordt het een geheel andere zaak. Voor mij, die van der Velden eenige malen zag werken in een lokaal met een handje vol leerlingen, welke mij bovendien niet van de lastigste soort geleken, is het uit den aard der zaak uiterst lastig, zoo niet onmogelijk om te constateeren dat hij bovengenoemde qualiteiten in zich vereenigt. Wat ik van hem zag en hoorde beviel mij uitstekend. Er heerschte steeds volmaakte orde in zijne klasse de kinderen leveren keurig werk en de vorderingen zijn bevredigend. Of het een krachtige persoonlijkheid is, aan wien de leiding eener groote inrichting kan worden toevertrouwd, ja!……….. daarop moet ik U het antwoord schuldig blijven. De school te Bussloo is een tweemansschooltje (v.d. Velden en eene onderwijzers), bevat ongeveer een zestigtal leerlingen en is een keurig nieuw en riant gebouwtje; zoals i U reeds zeide lijkt de schoolbevolking mij niet van de rumoerigste te zijn en om het daar als hoofd te kunnen bolwerken is, duknt mij, geen bijzonder moeilijke taak. Het spijt mij dat ik uwe vraag niet categorisch kan beantwoorden, doch na bovenstaande uiteenzetting zal het U duidelijk zijn dat zulks voor mij niet wel doenlijk is.

Amersfoort januari 1922 Naar aanleiding van uw sollicitatie voor de te vervullen betrekking van Hoofd de J.R. Jongensschool a/d Breedestaat te Amersfoort verzoekt ondergeteekende namens het bestuur der school u vriendelijk de navolgende vragenlijst te willen invullen en die aan zijn adres terug te zenden Namens het Bestuur der school, Joh. V. Dijk Vragenlijst. 1 Hoe zijn uw naam en voornamen?

1. Thannhauser Arnoldus Joseph 2 Welke is de dag en het jaar van uw geboorte? 2. 25 december 1883 3 Welke bettrekking beleed u op het oogen 3.Hoofd eener R.K.school klassen IV,V en VI blik?(school, klas, enz. 4 Welk is uw woonplaats? 4.Barneveld 5 Welke akten van bekwaamheid of bevoegdheid 5. Hoofdakte art.77b bezit u? Kunt u zingen? Ja 6 Hoeveel dienstjaren hebt u? 6.achttien 7 Hoe staat het met uw militieplichten? 7.Vrij van militieplichten 8 Welk is uw burgerlijk staat? 8. Gehuwd 9 Hoeveel kinderen hebt u? 9. Vier 10 Hebt ge in uw tegenwoordige of in uw 10.nooit verlof nodig gehad vroegere betrekkin (en) ziekteverlof gehad? Hoe dikwijls en voor hoe lang? 11 Kunt u overleggen een geneeskundige verklaring omtrent uw gezondheid? 11. Ja N.B. heb nog voor jaar een levensverzekering gesloten

18

Provincie: Utrecht District: Utrecht Arrondissement: Amersfoort Gemeente: Amersfoort Nadere aanleiding van de plaats (straat of gracht) waar de school gelegen is: Schimmelpennickkade Naam der instelling of vereeniging, onder wier bestuur de school staat: De R.K. Kerkbesturen v/d H. Franciscus Xaverius en van O.L.V Hemelvaart te Amersfoort.

Amersfoort,30 Juni 1924 Aan het bestuur der R.K. Jongensscholen aan de Breestraat en Schimmelpennickkade te Amersfoort Mijne Heeren Ondergeteekende neemt beleefd de vrijheid het volgende onder uw aandacht te schoolgaande kinderen brengen: in een vergadering door u gehouden in april 1923 is het Besluit om de R.K. jongensschool a/d Breestraat op te heffen, weer ingetrokken. Zal deze school echter blijven voortbestaan dan is noodig dat jaarlijks een voldoend aantal leerlingen kan worden ingeschreven. Op ’t eind van dit schooljaar zal ’t getal schoolgaande ongeveer 70 kinderen bedragen. Indien aan de anders van die leerlingen, die uit maatschappelijk oog punt beter op mijn school thuis hooren, geheel de vrije keus wordt gelaten, ligt het voor de hand dat zij bij voorkeur plaatsing zullen zoeken op een andere school. Er worden thans aan de fraterscholen o.m. ook de leerlingen aangenomen en waarvan de ouders geen schoolgeld behoeven te betalen. Zou het niet mogelijk zijn dat uw bestuur maatregelen trof om de leerlingen het onderwijs aan de school a./d Breestraat te doen volgen? Heb het oog ook op mijn gezin richt ik mij met vertrouwen tot u met het beleefd verzoek uwe welwillende medewerking in deze aangelegenheid te willen verleenen. Het verschuldigden eerbied en hoogachting teeken ik A.J. Thannhauser hoofd R.K.J. School Breestraat

Prospectus Van de school der vereeniging van den H. Vincentius van Paulo Eerw. Broeders der onbevlekte ontvangernis Te Amsterdam in de nes Afdeeling burgerschool Vakken van onderwijs: Het onderwijs dat alleen aan R.K. Jongens gegeven wordt omvat de volgende vakken; De Godsdienst De Nederlandsche taal De Fransche taal De Stijloefenig De Rekenkunde De Aardrijkskunde De Gewijde, de Vaderlandsche en de Algemeene Geschiedenis Het Schoonschrijven De Vormleer De Natuurkunde De beginselen van het Boekhouden Het zingen Schooltijden: Voormiddags van 9 tot 11:45 ure Namiddags van 2 tot 4:30 ure Des zaterdags namiddags wordt geene school gehouden Schoolgelden: Voor iederen leerling wordt jaarlijks F 24,- betaald, te voldoen in drie maandelijksche termijnen van F 6,- bij vooruitbetaling, op kwitantie van het bestuur. De schoolbehoeften word in rekening gebracht.

19

De opening der school zal plaats hebben op maandag 3 mei 1829. Voorlopig kunnen alleen toegelaten worden de kindren in de jaren 1860, 1861 en 1862 geboren. Tot plaatsing van kinderen zal men zich kunnen aanmelden aan het schoollokaal op donderdag 7, vrijdag 8 en zaterdag 9 april des morgens van 10 tot 1 ure.

1923 Amersfoort april 1923 Aan de besturen van Roomsch Katholieke Instellingen te Amersfoort Zeer geacht bestuur, In de algemeene vergadering der Roomsch Katholieke Middenstands Vereniging “De Hanze” te Amersfoort, werd de wenschelijkheid betoogd, onze vereeniging nogmaals onder Uwe welwillende aandacht te brengen. Wij achten het onzen plicht aan dezen wensch gevolg te geven, temeer nu wij tot onzen spijt en teleurstelling moeten constateren, dat het negeeren onzer R.K. Vereeniging, door enkele R.K. Instellingen hier ter plaatse, bij enkele leden groote onstemming heeft gewekt. In opdracht van de vergadering, heeft het bestuur de eer, U te verzoeken bij eventuele inkopen Uwer benoodigheden en behoeften of het geven van opdrachten deze zooveel mogelijk te doen bij Roomsch Katholiek georganiseerde middenstanders en industrieelen. Met gepaste vrijmoedigheid durven wij dit te doen, overtuigd als wij zijn, dat onze leden de concurrentie kunnen staan en U naar behooren en wensch kunnen bedienen. Wij zijn gaarne bereid U een ledenlijst onzer Vereeniging toe te zenden en zullen het op hoogen prijs stellen indien U met bovenstaand verzoek rekening wilt houden,

1928

Aan den Heer J. Van Dijk Secretaris van het bestuur der R.K. Jongensscholen aan de Breedestraat en de Schimmelpennickstraat Te Amersfoort 2 maart 1928 Onderwerp: Inkoop diensttijd De pensioenraad Gelet op de van J. van dijk, secretaris van het bestuur der R.K. Jongensscholen aan de Breedesstraat en de Schimmelpenninckstraat te Amersfoort, ontvangen stukken voor inkoop voor pensioen van diensttijd voor 1 juli 1993; Mede gelet op de Pensioenwet 1993 (s.240), laatstelijk gewijzigd bij de wet van 28 mei 1925 (s.216) Overwegende, dat adressant was benoemd tot secretaris dier Vereeniging dat hij echter niet was verbonden aan een bijzondere lagere school, bedoeld in art. 4 le lid b van eerstgenoemde wet; DEELT den adressant bij afschrift dezer mede, dat zijn diensttijd als secretaris van het bestuur der R.K. Jongensscholen aan de Breedestraat en de Schimmelpenninckstraat te Amersfoort van 23 December 1910 t/m 30 Juni 1992 niet krachtens genoemd artikel 134 voor pensioen kan worden afschrift, De secretaris Punten van behandeling en besluiten der schoolvergadering op dinsdag 8 december 1931

20

Deze worden aan de fraters en onderwijzers ter behartiging aanbevolen. Hoofdstuk 1 1. Door persoonlijke leiding trachte men de jongste, die zondags vaak de H.Mis verzuimen , warm te maken voor hun verplichtingen dienaangaande. 2. Deze verzuimen niet publiek controleren. 3. Deze jongens vooral met zachtheid en liefde leiden. 4. De namen der jongens, die verzuimd hebben, maandelijks aan het hoofd der school opgaven, deze zorgt voor doorzending Hoofdstuk 2 1. Wat het bezoeken der schoolmis betreft, oefene men geen dwang uit. Ook geen belooning geven voor trouw bezoek 2. Met warmte spreken over de verhevenheid van ’t H.Misoffer. Veel werk er van maken om de kinderen de Misgebeden eenigszins te doen begrijpen 3. De kinderen zullen vooraan in de kerk geplaatst worden om beter de priester te kunnen volgen aan het altaar. 4. De leider der school mis bidde ook voor met eigen woorden of uit een of ander geschikt boekje. 5. Men surveilleere goed tijdens de schoolmis. 6. De kinderen knielen op twee knieën bij uitstelling of Communie uitreiken. 7. Tijdens de consecratie en bij het Domine non sum dignus knielen ze op de plaats, waar ze zijn. Hoofdstuk 3 1. Met veel toewijding verzorge en onderhoude men ’t kerststalletje. 2. Men leere de kinderen met eigen woorden eenvoudig tot het kindje Jezus spreken. 3. Men houde in ’t oog, dat het kerstfeest zelf ’t hoogste punt moet zijn. Wat daarvoor gedaan wordt, zij hiertoe voorbereiding. Men wijze ook op het Oude Verbond (verlangen naar de Messias Voorspelling enz.) Hoofdstuk 4 1. Snoepen zo veel mogelijk tegen gaan, zeker tijdens schooluren. 2. Aansporen tot sparen voor de vele armen in deze tijd 3. In verband met punt snoepen, zullen alle geldzaken zooveel mogelijk van school verwijderd gehouden worden. 4. ’t Hoofdbestuur der H.Kindsheid zal gevraagd worden, om zelatricen aan te stellen, die de contributie ophalen. Zie ook art.76 Reglement L.O. en U.L.O. 5. Er zal getracht worden een oudersavond te beleggen op de wijze al sop de vergadering besproken is. Hoofdstuk 5 1. Men handhave streng ’t verbod om op auto’s en voertuigen te klimmen. 2. Men make veel studie van opvoeding in R.K. geest en trachte in die geest te werken. 3. Bij de zangles leere men de kinderen ook iets van ’t Gregoriaansch binnen de lijnen van het leerplan. Opmerkingen: in verband met de punt 3 van hoofdstuk 4 is later besloten, de bibliotheekboeken gratis ui te leenen. Tot nu toe was dat een cent per boek. Daarvan is de ouders kennis gegeven. Ook zullen de weekblaadjes met ingang van 1 januari aan huis bezorgd worden door een krantenbezorger, die ook de abonnementsgelden int.

Amersfoort 6 september 1928 Bij de wet van 11 februari 1928 S 29 tot wijziging en aanvulling van de wettelijke bepalingen betreffende de vaccinatie is tot 1 januari 1929 buiten werking gesteld het bepaalde in het eerste lid van artikel 17 van de wet van 4 december 1827 S 134 houdende voorzieningen tegen besmettelijke ziekten, waarbij bepaald word, dat onderwijzers, onderwijzeressen en leerlingen slechts in de scholen worden toegelaten indien wordt overgelegd een verklaring van een geneeskundige, dat zij met goed gevolg of meer dan eens de inenting tegen de pokken hebben ondergaan of aan de natuurlijke kinderpokken hebben geleden. Hieruit volgt echter niet dat de lijst van toegelaten leerlingen (model no. 6) niet behoeft bijgehouden te worden. Teneinde hierover misverstand te voorkomen, verzoeken wij U bedoelde lijst op te maken zooals gebruikelijk is en in de rubriek “bijzonderheden” te vermelden wanneer kind geen vaccinebewijs heeft ingeleverd. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De secretaris, de Burgemeester, K.Kaan Jzn v. Randwijck

21

Amersfoort 16 Juli 1928 Wij hebben de eer U te berichten, dat door ons voor de gemeente- scholen nader de volgende regeling is getroffen voor het geven van vacantie wegens hitte. Wanneer de morgens om halfelf bij onbewolkten hemel, de thermometer op een door het hoofd der school in de school aan te wijzen plaats een temperatuur van 75 graden aanwijst, wordt des middags vrij gegeven Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De secretaris, de Burgemeester, J.Haars (l.s.) v. Randwijck

Amersfoort 15 februari 1928 Uit een uitgebreide en nauwkeurig onderzoek is gebleken, dat van de tegenwoordig schoolgaande kinderen een groot aantal, zieke kiezen of tanden heeft. Slechts zelden wordt een geheel gezond gebit aangetroffen. Deze toestand werkt zeer nadeelig op de algemeene volksgezondheid, daar een behoorlijke voeding afhankelijk is van een gezond gebit. Holle tanden en kiezen bieden een gunstige bergplaats voor in gisting overgaande spysresten en worden zoo de broeiplaats van ontelbare micro-organismen, die volgens onderzoekingen van Professor Miller in de mondholte worden aangetroffen. De school kan op dit gebied nuttige wenken geven. Wij nodigen u daarom uit in overweging te nemen, onder het vak gezondheidsleer vooral op te nemen Mond- en Tandhygiëne. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris, De Burgemeester, K.Kaan Jzn. v. Randwijck

Amersfoort 6 november 1928 In antwoord op Uw nevenaangehaald adres, waarin U verzocht de benoodigde gelden voor de aanschaffing van eenige leermiddelen ten behoeve van de R.K.jongensschool aan de Breestraat, zulks wegens uitbreiding van het leerplan met het 7e leerjaar uit de gemeentekas te mogen ontvangen, hebben wij de eer U mede te deelen, dat de Raad dezer gemeente in zijn vergadering van 31 October j.l. besloot de gevraagde medewerking te verleenen. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De secretaris, de Burgemeester, K.Kaan v. Randwijck

Amersfoort 11 november 1928 Het bestuur der R.K. jongensscholen van Amersfoort a/d Breestraat, Schimmelp.str. en Kade heeft de eer Ued. Gestr. te doen toekomen,de in art. 77, 4e lid der L.O. wet bedoelde stukken, betreffende het aanschaffen der benoodigde leermiddelen en schoolmiddelen voor het 7e leerjaar (uitbreiding leerplan) der R.K. Jongensschool nu aan de Breestraat waarvoor door het Bestuur van voornoemde school onder dagteekening van 3 october 1928 aan den Gemeenteraad een verzoek is ingediend tot het beschikbaarstellen van het benoodigde bedrag, op welk verzoek de Gemeenteraad in zijn vergadering van 31 october een gunstig besluit heeft genomen welk besluit bij schrijven van 6 november l.l. ter kennis is gebracht van voornoemd bestuur Hopende in deze een gunstig advies te mogen ontvangen. Het bestuur voornoemd, Voorzitter, Secretaris, 22

Fock

Joh. Van Dijk

1928 11 november 1928 Raming van kosten voor de aan te schaffen leermiddelen en meubelen voor het 7e leerjaar (uitbreidingleerplan) voor de lagere school aan de Breestraat Raad der Gemeente Amersfoort, door het Bestuur van voormelde school waar voor beschreven van 6 november l.l. in de raadsvergadering van 310ct. medewerking is verleend Wandkaart van Europa van Noordhoff Eenige maten en gewichten2

F35,F25,-

2 series Leesboekjes Vroolyk Volkje 12 en 13

F45,60

1 serie boekjes Aardryksk. Buiten Europa van Bos eenige boeken voor de Bibliotheek eenige Natuurk. Instrumenten Bol en ring van sGravenzande 2 Kookfleschjes inhoud 500c. M. 3, eenige glazen buizen, 1 spiritusbrand 1 Fleschje kwik 1 stukje metaalgaas, 1 schietlood, 1 gummislang, 4 glazen puntbuisjes 1 glazen bak 30 c. M. lang 1 glazen trechter, 1 heronflesch, 1 steekhevel, 1 spuit van glas 1 glazen zuigpomp F2, 25 1 glazen zuigspomp F2 50 2 stopflesschen, 1 Welffsche flesch, 2 reageerbuisjes, 1 busje Natium per. 1 paar staafmagneten 1 kompas F1 , 75, 1 kattevel F 3,50 1 gasslaag, 1 ebonietstaaf, 1 proefballetje op staaf 1 electr. Bel met leiding en knop 1 kast voor opberging instrumenten 1 klok TOTAAL

F15,geschrapt F4,50 F4,70 F5,F3,25 F7,F2,F4,75 F3,25 F4,50 F5,25 3,50 F8,F70,17,50 298,80

Salarislijst Breedestraat H.J Martens F.1625,- of F135,41 per maand T. Watervis F.1400,- of F.116,67 per maand W.R. Heere F.775,- of F.64,58 per maand Van af 1 juni F.850 of F.70,83 per maand H,J,Viesten (zoodra hij buiten dienst is) F.775,- 4,58 per maand P.W.L. Zeeman F.1050,- of F.87,50 per maand H. Epaansma F.950 of F.79,16 per maand A.v.d Hoogen F.675,- of F.56,25 per maand W de Beer F750,- of F.62.50 per maand Vanaf 1 Juli F825,- of F. 68,75 per maand A.C.J. Hengelbroek F.675,- of F 56,25 per maand Pensioensbijdrage (wijziging) H.J. Martens niets T. Watervis F.54,25 of F8,16 per maand 2

Bij Koninklijk Besluit was in 1819 het gebruik van Nederlandse maten en gewichten per ingang van januari 1820 bepaald. Het zou nog ruim een jaar duren voordat de maatregel uiteindelijk inging. Pas in 1870 zouden de namen voor de maateenheden pas officieel worden. In Frankrijk, het land van oorsprong van het decimale stelsel, werd dit stelsel pas in 1837 verplicht. 23

W.R. Heere F.54,25 H.J. Viester F.54,25 P.W. Leeman F.73,50 H. Graansma F.66.50 A.v.d. Hoogen F.47,25 W de Beer F.52,50 A.C.J. Hengelbroek

of F4,52per maand of F4,52per maand of F 612,- per maand of F5,54 per maand of F3,93 per maand of F 4,37 per maand F.47,25 F.3,93 per maand

1929

Amersfoort 9 februari 1929 Tot nog toe was het gebruikelijk, dat ingeval aan de openbare scholen ysvacantie werd gegeven, hiervan vanwege de gemeente- secretarie aan de bijzondere lagere scholen mededeeling werd gedaan. Daar wij van oordeel zijn dat het verleenen van ysvacantie geheel aan de prudentie van de schoolbesturen moet worden overgelaten, zal bedoelde mededeeling in het vervolg achterwege blijven. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De secretaris, De burgemeester, K.Kaan Jzn. v. Randwijck

Amersfoort 14 juni 1929 In aansluiting met ons nevenvermeld schrijven hebben wij de eer u te berichten dat de in dat schrijven modegedeelde regeling voor het vrij-geven wegens hitte op de openbare scholen, is aangevuld in dier voege, dat ook vacantie gegeven zal worden, indien buiten den aangegeven norm blijkt, dat ’s middags de temperatuur toch boven de 80graden is gestegen. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De secretaris, De burgemeester, K.Kaan Jzn. v .Randwijck

Utrecht, 16 januari 1929 Zeer Geacht Bestuur Dezer dagen werd mij medegedeeld, dat er in Uw Bestuur een zekere neiging valt waar te nemen, over te gaan tot samensmelting van Uw A en B school in een school voor allen, wat practisch zou neerkomen op ’n totale opheffing van het standsverschil op school. Ongetwijfeld heeft het instandhouden eener afzonderlijke Burgerschool zijn eigenaardige moeilijkheden, vooral voor sommige categorieën ouders, die volgens hun maatschappelijke positie hun kinderen naar die school dienen te sturen en toch zwarigheid hebben tegen het hoogere schoolgeld, ambtenaren bijv. Toch verwondert die neiging tot opheffing der standenschool mij zeer en acht ik mij verplicht, U dit zeer stelling te ontraden, al zou het alleen maar zijn, omdat U dan moeilijkheden krijgt, grooter en talrijker dan te voren. Ik wil u in het algemeen op enkele moeilijkheden wijzen. Als U tot wegneming van het standenverschil op Uw school overgaat, zal U moeten overgaan tot vorming vaneen groote school of van twee kleinere scholen bestaan de volgende bezwaren: a) een der hoofden van scholen zal op non-activiteit gesteld moeten worden. U begrijpt, dat ik daartegen bezwaren heb. b) De laatste wijziging der leerlingenschool in Wet is bepaald ongunstig voor de grootere scholen. Het gevolg van Uw maatregel zou kunnen zijn, dat een of meer leerkrachten niet meer voor de subsidie in aanmerking 24

kwamen. Het zal U wel duidelijk zijn , dat ik er niet in kan toestemmen, Fraters als ongesalarieerde leerkrachten te doen optreden. Maar ook als U ernstige moeilijkheden van het standsverschil krijgt U ernstige moeilijkheden: er zal dan een sterke drang ontstaan naar de vroegere Burgerschool. Het keeren van dien toevloed is de taak van het Schoolbestuur. En U begrijpt wel, dat de volvoering van die taak naar twee kanten moeilijkheden geeft: van den kant van hen, wien toegang tot die school geweigerd moet worden en anderzijds van den kant der ouders van leerlingen der Burgerschool, die zoo’n invasie zeer ongaarne zien. Opgrond van al deze moeilijkheden ontraad ik U dus nogmaals over te gaan tot opheffing van het bestaande standenverschil. De tegenwoordige schoolgeldmoeilijkheden zijn te ondervangen. Ik zou het in verband met al het voorgaande zeer op prijs stellen, als U mij in de gelegenheid zou willen stellen, in Uwe vergadering deze zaak eens uitvoering toe te lichten

12 augustus 1929 De minister van onderwijs, kunsten en wetenschappen, Gezien de bij zijn Departement ingekomen aanvrage van de R.K. Parochiaal Kerkbesturen van den H. Franciscus Xaverius en van O.L. Vrouw Hemelvaart te Amersfoort, om ten behoeve van den onder dat bestuur staande bijzondere lagere school aldaar, Breestraat 18, afdeling g.l.o., over het jaar 1928 in het genot te worden gesteld van de Rijksvergoeding, bedoeld in art. 97 der Lager- Onderwijswet 1920; overwegende, dat het salaris en mitsdien de Rijksvergoeding van de na te noemen leerkrachten moeten worden bepaald als volgt: A.J. Thannhauser F 4344,76 B.J. Brugman

F.2255,

Jaarwedde F.3500,persoonlijke toelage F.182,Kindertoelage F.662,76 10 maanden á F.2250,2 maanden á F.2280,-

Dat overigens de in de aanvrage voorkomende berekeningen juist zijn; Gelet op de artt. 99 en 206 der wet tot regeling van het lager onderwijs 1920, op het 2de lid van art. 6 der wet van 30 juni 1924 (staatsblad No.319 ) op de artt. 10 en 11 van het Koninklijke besluit d.d. 4 september 1923 (staatsblad No. 432) HEEFT GOEDGEVONDEN: 1- te verklaren, dat de school voldoe aan de eischen en voorwaarden op het bekomen van de Rijksvergoeding gesteld; 2- het bedrag der vergoeding over 1928 voor het onderwijzend personeel te bepalen op………………………..F.8333,09 3- ter kennis te brengen van het schoolbestuur, dat met verrekening van het over 1928 genoten voorschot ten bedrage van F.9200,- der te veel is genoten….866,91 welk bedrag alsnog zal worden ingehouden op het voorschot der Rijksvergoeding over het jaar 1929. 4 De aandacht er op te vestigen dat, indien tegen deze beschikking beroep wordt ingesteld, dit overeenkomstig art. 99, 3de lid, der genoemde wet, door inzending van een adres aan de Koningen, behoort te geschieden binnen 30 vrije dagen na de dagteekening dezer. Afschrift dezer beschikking zal worden gezonden aan de Algemeene Rekenkamer, aan het bestuur der gemeente, waar de school is gevestigd, en aan het belanghebbend schoolbestuur, onder terugzending der quitantien. ‘s- Gravenhage, 12 augustus 1929

Zeereerw Heer Deken, Pastoor, en Geachte Heer Secretaris,

25

In ben zoo vrij aan U allen tegelijk een schrijven te verzenden, dat naar ik hoop het laatste mag zijn ,om de kwestie uwer schoolregelingen op te lossen. Na een bespreking over de kwestie met Fr. Andreas, die de toestanden te Amersfoort kent als een, ben ik tot de volgende oplossing gekomen, die mij toeschijnt al uw bezwaren te ondervangen en toch de voordeelen heeft, die wij met verschillende regelingen hebben trachten te bereiken. Ziehier een korte uiteenzetting: Begin dit jaar de Muloschool aan de singel in het gebouw der school Breedstraat, zonder eenige verbouwing, de school voorminvermogenden met den Heer Thanhauser aan het hoofd blijft in de Breedstraat en heeft haar uitgang aan de Breedstraat, de Fraters houden de school aan de Schimmelpenninckkade. Aldus is de geheele subsidie te behouden en de opgezette zaak der Muloschool kan doorgaan. Indien U dit plan aannemelijk acht en nog gaarne toelichting wenscht ,zoo ben ik daartoe gaarne bereid. N.B. Bedoeling is het volgende jaar of althans spoedig in de toekomst, zoodra de ervaring heeft geleerd dat het mogelijk en wenschelijk is, bij de Gemeente aan te kloppen om een nieuwe gebouw voor de Muloschool.

Amersfoort, 9 december 1929 In Uw adres aan den Raad dezer gemeente d.d. 4 november j.l. wordt verzocht de benoodigde gelden te mogen ontvangen voor de aanschaffing van schoolmeubelen en leermiddelen o.a. ten behoeve van de onder Uw bestuur staande lagere school aan de Schimmelpennickstraat. Dit verzoek wordt gemotiveerd met de mededeeling, dat het gemiddeld aantal leerlingen over 1925 bedroeg 152, terwijl dit op heden 219 is, zoodat dit een stijging uitmaakt van ± 50%. Daar bij Raadsbesluit van 13 december 1927 op Uw daartoe strekkende aanvrage de benoodigde gelden beschikbaar gesteld zijn in verband met de uitbreiding van het onderwijs aan de school Schimmelpennickstraat met het 7e leerjaar, zoodat tot dien datum die school van het noodige voorzien is, verzoeken wij U ons nader te willen berichten, met welk aantal leerlingen die school na dien datum nog is toegenomen en welke schoolmeubelen en leermiddelen in verband hiermede verlangd worden. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort Voorzitter, Secretaris, Kraam van Randwijck

Amersfoort 4 april Memorie van Toelichting In aansluiting met de hierbij gaande aanvrage, heeft het R.K. schoolbestuur van Amersfoort aan de Breestraat, Schimmelp.straat en kade, uitgaande van de R.K. Kerkbesturen van den H. Franciscus Xaverius en O.L. Vrouw Hemelvaart, de eer de aanvrage alsvolgt toe te lichten: Wegens toenemen van het aantaal leerlingen moet de bestaande U.L.O. school uitgebreid en verbouwd worden, om de bestaande inrichting meer in overeenstemming te brengen met de eischen des tijds in verband met deze uitbreiding, zijn noodzakelijker wijze eenige meubelen leer en hulpmiddelen noodig. Vertrouwende op een gunstige besluit in dezen, Hoogachtend, het bestuur voornoemd:

Den WelEd. Heer A.J. Thannauser. Hoofd der L.O.school Breestraat Amersfoort Namens het R.K. schoolbestuur heb ik de eer U te verzoeken te willen zorgen voor de lijst van de noodige handteekeningen, benoodigd voor de aanvrage aan de Raad der Gemeente, om medewerking voor de stichting vaneen nieuwe L.O. school in het Arnhemsche wegkwartier. Het besuur was op zijn vergadering van 6 maart unaniem van oordeel, allereerst zooveel moegelijk de ouders van leerlingen der bestaanden school te doen

26

teekenen en de lijst verder aan te verder aan te vullen met handteekeningen van ouders van leerlingen uit bovengenoemde stadskwartier. Een groot aantal handteekeningen zou zeer gewenscht zijn. Voor het bestuur voornoemd: secr.

Aan de Burgemeester en Wethouders van Amersfoort Amersfoort 13 december 1929 In antwoord op Uw geeerd schrijven van 9 december 1.1. No. 4923 Bijzonder L.O. Aanschaffing schoolmeubelen enz. heeft het Bestuur der R.K. School a.d. Schimmerlp.straat 3 te Amersfoort, de eer Uw geacht College het volgende mede te deelen, tot meer volledigde motiveering zijner aanvrage van november l.l. Terbeantwoording van Uw vraag, deelt bovengenoemd bestuur Uw geacht College mede, dat het aantal leerlingen van genoemde school op 16 december 1927, 1933 bedroeg en op den datum der aanvrage van 4 november l.l. 219. Bovengenoemd Bestuur is echter zoo vrij er Uwe aandacht op te vestigen, dat afgezien van de aanvrage in verband met de installatie van een zevende leerjaar (toegestaan bij Raadsbesluit van 13 december 1927) er voor genoemd school, nimmer een aanvrage als bovengenoemde is gedaan. Daar nu de aanvrage voor het 7e leerjaar slechts betrekking had op de installatie van een nieuwe klas, gevormd door samenvoeging van leerlingen van twee scholen, namelijk van Schimmelp. Str. En Schimmelp. Kade welke tot nog toe bij de respectieve 6 de klassen waren gevoegd, meent het Bestuur, dat de in Uw geacht schrijven gebezigde uitdrukking van het noodige voorzien slechts betrekking kan hebben op het zoo even genoemde zevende leerjaar en niet op de geheele school. Het ligt geenszins in de bedoeling van bovengenoemde Schoolbestuur van soortgelijke Extra aanvragen meer dan redelijk gebruik te maken. Zoo werd b.v. voor de school a.d. Schimmelp.kade maar eenmaal een dergelijke aanvrage gedaan, ofschoon haar gemiddeld aantal leerlingen in 1924 213 en het aantal leerlingen op heden 275 bedraagt. Wij vestigen hierop de aandacht, omdat verschillende der aan te vragen leermiddelen een gemeenschappelijk gebruik hebben. Verder meenen wij te mogen opmerken, dat het gemiddeld aantal leerlingen van eerstgenoemde als laatstgenoemde school sterk stijgende is en er alle reden is aan te nemen, dat deze stijging de eerste jaren aan zal houden. Moge dan ook al naar de meening van uw geacht College de aanvrage in verband met de installatie van het zoo even genoemde 7de leerjaar niet geheel te motiveren zijn, over een of twee jaar zal zij dit dan toch zeker zijn. En het licht niet in de bedoeling van het Bestuur over een of twee jaar, in verband met die toename der schoolbevolking nieuwe extra aanvrage te doen. Ten slotte vestigen wij de aandacht van Uw geacht College op het feit, dat het wenschelijk is en noodzakelijk wordt, de installatie van de klassen van eerstgenoemde school in te richten voor 48 leerlingen per klas, terwijl die tot nog toe op ongeveer 36 berekend zijn. Gaarne zullen desgewenscht nog mondelinge inlichtingen verstrekt worden. Met deze uiteenzetting meent het Bestuur te hebben voldaan aan het in uw schrijven van 9 december l.l. gedane verzoek om inlichtingen. In de hoop de aanvrage zoo spoedig mogelijk behandeld te zien, met de meeste hoogachting Het bestuur voornoemd: Voorzitter, Secretaris, Fock Joh. Van Dijk

1930 Amersfoort, 18 februari 1930 WeelEerw. Zeergel. Heer Zeer gaarne zou het Bestuur der R.K. Jongens scholen van Amersfoort Uw gewaardeerd advies willen vernemen over het volgende: In het Arnhemschewegkwartier te dezer stede, doet zich de behoefte zeer sterk gevoelen, eerlang een R.K. school te stichten. Reeds is het Bestuur in het bezit, van een voorloopige lijst met handteekeningen van ouders, van eene deelname van ongeveer 45 leerlingen, dit is niet voldoende, wij hebben eene deelname noodig van 60 leerlingen minstens. Doch om nu toch tot de stichting van een school te komen in dat kwartier, zou het bestuur de bestaande lagere school aan de Breestraat willen opheffen en deze over plaatsen te gelegener tijd, naar die te stichten school in de Arnhemschewegkwartier. De Wethouder van Onderwijs alhier heeft het bestuur geadviseerd, dat om met medewerking van de Gemeente in het Arnhemschewegkwartier een school te bouwen het bestuur slechts de school aan de Breestraat heeft op te heffen, en dan over te brengen naar 27

de te stichten school, het bestuur heeft dan in het geheel geen lijst met handteekeningen noodig. Bij de aanvraag om medewerking van de Gemeente motiveert het bestuur slechts, dat de lagere school aan de Breestraat. Tweemaal per jaar moet het bestuur en verklaring aan het Gemeente bestuur overleggen dat de lokalen overeenkomstig kunnen bestemming worden gebruikt de bestemming was voortgeven voor G.L.O. en de bestemming wordt voor uitgb.L. Onderwijs onttreken wordt aan het gewoon lager onderwijs. Loopt onze vergoeding ex. Art. 205. Der L.O. Wet 1920 nu geen gevaar en hoe gaat het dan met de vergoeding ex.art. 101 der L.O. Wet 1920, want het onderhoud blijft bestaan; ter verduidelijking van den bestaanden toestand nog het volgende. In het schoolgebouw aan de Breestraat is ondergebracht de U.L.O. School die behalve drie gewone klasse localen, ook een locaal voor natuurkunde onderwijs in gebruik heeft vervolgens de L.agere school, die het Bestuur wilde opheffen, die drie localen in gebruik heeft Deze U.L.O. school breidt zich uit zoodat wij hoogst waarschijnlijk reeds dit jaar met september een onderwijzer meer kunnen aanstellen, dus ook een locaal meer zullen noodig hebben. Dit jaar dus reeds zouden wij een locaal van de lagere school er bij kunnen gebruiken daar de eventuele ontruiming der Lagere school toch niet zoo vlug zal gaan, zou het bestuur zich voorlopig kunnen beheplen en het natuurkunde- locaal voor gewoon klasse-locaal, voor de U.L.O. school kunnen gebruiken. Indien het Bestuur nu onmiddellijk na de ontruiming der Lagere school een locaal voor de U.L.O.school in gebruik neemt, blijven er voorlopig nog twee localen over voor eventueele verdere uitbreiding der U.L.O. school wellicht zou het bestuur een locaal van de lagere school in gebruik kunnen nemen voor de U.L.O. school voor teeken onderwijs, dan zou er maar een locaal ongebruikt blijven. De vraag is nu hoe zou het bestuur het best en het voordeeligst kunnen handelen in de genoemde gevallen? Gaarne Uw geeerd advies spoedig te gemoet ziend en bij voorbaat hiervoor dankend Voor het bestuur voornoemd: Joh. V. Dijk secretaris Amersfoort, 4 april 1930 Wij achten het van belang voor zooveel noodig opnieuw Uwe aandacht te vestigen op de wenschelijkheid in descholen verkeersonderwijs te geven. Het is wettelijk niet geoorloofd dit als afzonderlijk vak te beoefenen. Dit is ook trouwens niet de bedoeling. Het heeft onze aandacht getrokken, dat in een circulaire van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam aan de hoofden van scholen erop wordt gewezen, dat de regels van het verkeer ( het boekje “Regels van den weg”, uitgegeven door den A.N.W.B. werd U vroeger reeds toegezonden) telkens weer bij verschillende vakken ter sprake gebracht kunnen worden b.v. lezen (“Veiligheid voor alles”Frits van Raalte) schrijven (verkeersregels). Zeer in het bijzonder wordt in dit verband in die circulaire gewezen op de lessen in de lichamelijke oefeningen, waarbij in het gymnastieklokaal of op de speelplaats op meer praktische wijze dan zulks in de gewone klasselokalen mogelijk is, de toepassing van de verkeersregels kan plaats hebben. Wij hebben de eer U te verzoeken bij het onderwijs met het bovenstaande rekening te willen houden Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris, de Burgemeester, K.Kaan v. Randwijck

Amersfoort 4 april 1930 Wij hebben de eer U hiernevens toe te zenden een afschrift van een door ons College aan de Hoofden der openbare scholen gezonden schrijven, waarin opnieuw de aandacht wordt gevestigd op de wenschelijkheid in de scholen ”verkeersonderwijs” te geven. Wij mogen voor zooveel noodig ook Uwe aandacht op deze aangelegenheid vestigen Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De secretaris, De burgemeester, K.Kaan v. Randwijck

Amersfoort, 15 Maart 1930 Weledele Heer,

28

In beleefd antwoord op Uw schrijven van 18 februari l.l. deelen wij U het volgende mede. Aan de hand van de door U in Uw bovendoeld schrijven verstrekte gegevens gelooven wij niet, dat er ernstige moeilijkheden zijn om onmiddellijk tot stichting van een nieuwe school in het Arnhemschewegkwartier te komen. Het Bestuur kan n.l. besluiten, dat met ingang van een bepaalden datum de lagere school aan de Breestraat zal worden opgeheven in verband met de noodzakelijke uitbreiding van de in hetzelfde gebouw gevestigde Ulo-school. Door dit besluit komt vast te staan, dat er voor de leerlingen der lagere school in de Breestraat op den duur geen gelegenheid tot plaatsing blijft, zoodat de ouders van de leerlingen van deze school in het Arnhemschewegkwartier zullen doen bezoeken, hun handteekening op de in te dienen lijst kunnen plaatsen. De Raad zou de aanvrage om gelden voor deze nieuwe school o.i. dan niet kunnen afwijzen op grond der ingediende lijst van handteekeningen, wel krachtens art. 205, derde lid, op grond van de bruikbaarheid van het bestaande gebouw (Breestraat). Uit Uw schrijven maken wij echter op, dat er voor dit laatste geen vrees behoeft te bestaan. De moeilijkheid schuilt echter in het tweede deel van Uw brief, waarin U vraagt, of er gevaar ontstaat, voor de vergoeding ex art. 205 voor het gebouw a.d. Breestraat. Dit gevaar lijkt ons inderdaad niet denkbeeldig. Het is voldoende hiervoor U te verwijzen naar ar. 205 derde lid, der L.O. wet, U zie ook “Vraag en Antwoord” van 5 oct. 1928, vraag 420. Wij mogen er U echter op wijzen, dat het bestuur voor de uitbreiding van de U.L.O. school telkens, wanneer het nodig is, een aanvrage ex art. 72 kan indienen. Aangezien dan de U.L.O. school uitgebreid wordt met bestaande lokalen , zou toepassing kunnen worden gegeven aan art. 77, negende lid, der L.O. wet. In de kostenraming van de uitbreiding zou dus telkens moeten worden opgenomen de te schatten waarde van het terrein en de lokalen, waarmee de Ulo wordt uitgebreid, eventueel verminderd met de te schatten waarde van eventueele afbraak. Deze schattingen geschieden op verzoek van een voor rekening van het bestuur door drie deskundigen, waarvan een aan te wijzen door den Onderwijsraad, een door het gemeentebestuur en een door Uw Bestuur. Om direct algeheel verlies der vergoeding ex art. 205 voor de L.O. school a.d. Breestraat te voorkomen, zou het Bestuur die langzaam aan moeten laten leeglopen, door op deze school, zoodra de school in het Arnhemschewegkwartier gereed is, voortaan geen nieuwe leerlingen meer toe te laten, zoodat van de oude school ieder jaar een leerjaar verdwijnt. Het bestuur zou dan, omdat deze school voortaan geen 7 leerjaren meerttelt, tijdig een verzoek aan de Kroon moeten richten, als bedoeld in art. 3, tweede lid, der L.O. wet, om een school te mogen hebben, waarvan achtereenvolgens het eerste jaar na de reorganisatie alleen het eerste, tweede en derde leerjaar zullen ontbreken enz. In het verzoekschrift zal duidelijk uiteengezet moeten worden, wat de oorzaak hiervan is, en dat de bedoeling is, deze school langzaam aan te doen uitsterven in verband met de stichting van de nieuwe achool in het Arnhemschewegkwartier en de noodige uitbreiding van de ulo-school in hetzelfde gebouw aan de Breestraat. Het verzoek is vrij van zegel. Wij vertrouwen met het bovenstaande U een duidelijke inzicht in de kwestie te hebben gegeven.

Folder schoolsparen Vele hoofden van scholen zouden gaarne een spaarsysteem voor hun leerlingen invoeren doch worden daarvan afgehouden door de vrees, dat het schoolsparen veel tijd en moeite vergt, waardoor het normale leerplan in het gedrang zou kunnen komen. Uiteraard is ook het schoolsparen zoals de Rijkspostspaarbank het propageert zonder de medewerking van het hoofd of een daarvoor aangewezen leerkracht niet mogelijk. Het grote paedagogisch belang van het sparen: de karaktervervorming van het kind, weegt echter m.i. ruimschoots op tegen de weinige tijd en moeite verbonden aan de toepassing ervan. Daar veel onderwijzers niet volkomen op de hoogte blijken te zijn van de gang van zaken, heb ik het nuttig geoordeeld in deze circulaire een korte uiteenzetting te geven van: Het schoolparen bij de Rijkspostspaarbank Systeem: kinderen kopen zegels, welke op een kaart worden geplakt, die als inleg wordt ingeleverd. Er kan worden gespaard met spaarbankzegels ter waarde van 1 cent, te verzamelen op een spaarkaart (model rps 6a) waarop ruimte is voor 100 stuks, of met zegels van 5, 10 en 25 cent, welke door elkaar kunnen worden geplakt op een spaarkaart (model rps 6d) met ruimte voor 40 stuks. De spaarkaarten worden door de postkantoren kosteloos verstrekt aan de scholen, die aan het schoolsparen deelnemen. De spaarbankzegels worden eveneens door de postkantoren verstrekt. Hoofden van scholen kunnen de aan de leerlingen te verkopen spaarbankzegels in voorschot ontvangen tot een bedrag van ten hoogste F50,-. Daarbij wordt opgegeven, wie bij ontstentenis van het hoofd de verantwoordelijkheid voor het verstrekte voorschot zal overnemen en eventueel van veranderingen kennis zal geven aan de directeur van het postkantoor. De aanvulling van de zegelvoorraad geschiedt tegen 29

contante betaling aan het postkantoor, waar het voorschot is ontvangen. Inleg op spaarbankboekje De leerlingen leveren zelf de spaarkaarten aan het postkantoor in, waar dan een spaarbankinleg in hun boekje wordt bijgeschreven. De spaarkaarten, waarop zegels van 1 cent zijn geplakt, worden slechts aangenomen als een inleg wanneer ze geheel zijn volgeplakt; de kaarten voor zegels van 5, 10 en 25 cent, wanneer daarop voor ten minste een bedrag van F2,- aan zegels voorkomt. De uitgifte van een nieuwe spaarbankboekje geschiedt aan het postkantoor. Desgewenst kan de onderwijzer de kinderen reeds op school een “verklaring” ter verkrijging van een nieuw boekje doen invullen en ondertekenen. Veelal zal het mogelijk zijn met de directeur van het postkantoor een regeling te treffen, dat volle spaarkaarten en spaarbankboekje op vaste tijden door een besteller op school worden afgehaald en na bijwerking teruggebracht. De bemoeiingen van het schoolhoofd, of de met het schoolsparen belaste leerkracht, bestaan dus slechts uit; 1e. De zorg voor voldoende voorraad spaarbankzegels en spaarkaarten. 2e .De periodieke (b.v. wekelijkse) verkoop van zegels aan de leerlingen. (de kascontrole is zeer eenvoudig ; immers, kasgeld + zegelvoorraad = bedrag aan zegels waarmede is begonnen) 3e .Eventueel het bewaren van de kaarten op school ter voorkoming van verlies. De behandeling is dus wel eenvoudig: geen lijsten behoeven te worden bijgehouden, waarop de namen van de leerlingen en de gespaarde bedragen moeten worden ingevuld, doch ieder spaardertje heeft zijn eigen kaart. Het is ook heel goed mogelijk flinke jongens of meisjes van de hoogste klassen in te schakelen bij de zegelverkoop en bij het inleveren van kaarten en spaarbankboekjes aan het postkantoor: daarmede wordt dan tevens hun zelfwerkzaamheid bevorderd. De Rijkspostspaarbank van haar kant biedt u gaarne alle mogelijke service om uw medewerking, die zij bijzonder op prijs stelt, te vergemakkelijken De Directeur van de Rijkspostspaarbank J.F. Faber

Amersfoort, december 1930 Heeft met verschuldigde eerbied het Bestuur der R.K. Jongensscholen van Amersfoort aan de Breestraat, Schimmelpadstraat en kade, de eer Uw geachte College ter kennis te brengen, dat genoemd. Bestuur besloten heeft de G.L.O school en de Breestraat eerlang niet meer beschikbaat te stellen voor het geven van G.L.O Onderwijs, vervolgens dat genoemd bestuur besloten heeft een nieuwe school te stichten voor G.L.O Onderwijs in het Arnhemse weg kwartier of omgeving daarvan, en ouders in verband met de uitbreiding des stad aldaar tevens dat in de verband met de uitbreiding des U.L.O. school binnen zes korten tijd bevallen meer nodig zullen zijn voor dit onderwijs. Het bestuur voornoemd Voorzitter, secretaris, Fock Joh.van Dijk Aan Burgemeester en Wethouder van Amersfoort

1931

Amersfoort 19 februari 1931 Heer Eerw. Leergel. Heer, Mag ik ondergeteekend, nog eens uw advies aanvragen omtrent ’t volgende: De wethouder van onderwijs raadt ons aan bij het verzoek om een nieuwe schoolgebouw in het Arnhemseweg-kwartier een lijst van 61 leerlingen over te leggen, van de thans bestaande school Breestraat, natuurlijk geteekend door de respectievelijke ouders of verzorgers. Deze leerlingen behoeven immers niet aan andere scholen betrokken te worden? De meeste dezer leerlingen zullen wel niet of maar zeer korten tijd de nieuwe school bezoeken, doch daar staat tegenover dat uit de omgeving velen zich voor deze school zullen aanmelden. De vraag is dus nu: kunnen we als we aldus handelen in moeilijkheden met wel komen? Gaarne uw antwoord tegemoet ziende en bij voorbaat beleefd dankend enz.

Geachte heer Thannhauser, 30

In een nabespreking met den Voorzitter den ZeerEeuw Heer Pastoor Hartman en den Weth.van onderwijs, is door het bestuur besloten toch maar alleerst de handteekeningen te verzamelen dus ouder van leerlingen des bestaande school aan de Breestraat en vervolgend van ouders in het Arnh,weg kwartier en omgeving. Het bestuur zou gaarne zoo spoedig mogelijk deze lijst ontvangen door alles voor de aanvrage om medewerking aan de Gemeente gereed is volgens de Weth. van onderwijs zou de school wellicht voor september klaar kunnen zijn. Hoogachtend, Joh. Van Dijk

Namen 1. C. Rijnders 2. Wekels 3. Hellosing. 4. E.Veenendaal 5. G.H.Staekenbroek 6. C.Mulder 7. C.Klomp 8. J. van Keulen 9. Wed.Boomhauwer 10. A.Hagebeuk 11. Wed J.Buys 12. P. Geurtsen 13. W. Thomassen 14. C de Jong 15. H v Doorn 16. J Lablans 17. T.v.’t End 18. H.Helmerhorst 19. J Gouw 20. M.Bouwman 21. H. Pampus 22. Jos Verhoef 23. J. Ruitenbeek 24. W.van Riel 25. W.van Vulpen 26. A.v Bekkem 27. Ph van den Hoek 28. A.J. Thannhauser 29. J.R.den Ouden 30. AJ.Ehrismann 31. ACC Atteveld 32. P de Jong 33. A.van de Bogert 34. H. Formanoy 35. G. Bliekendaal 36. R.de Bruin 37. Wed. L.M.v.Maaren 38. RAP v.Eijk 39. A.v Groenesteyn 40. A.J. Thannhauser

adres aantal kinderen Hellenstraat 8 Hellenstraat36 III Hellenstraat36 IV Hellenstraat40 Hellenstraat84 Hellerweg 2 Hellerweg 1 Kleine Spui 22 III Bisschopsweg 61 Groote Haag 52 Groote Haag 58 Breestraat 44 Muurhuizen 40 Breestraat 11 Breestraat 41 Valkestraat 41 Annastraat1 Annastraat 1 De Kamp 57 Conninckstraat20 Teutstraat 26 Boldershofje 61 Bloemenstraat 38 Hoefstraat 14 St.Annastraat16 St.Annastraat 12 Achter de Kamp35 Pauwstraat 12 Hobbemastr 25 J.Tooropstraat 16 Mesdagstraat 3 P.Potterstr. 34 Arnh.weg 164 Aldegondestr.1 Bisschopsweg47 Weltevreden 25 Bisschopsweg 78 Gashuislaan 15 L.Beekstr. 13 Pauwstr.12 31

1 2 2 2 1 1 1 4 1 2 1 2 2 1 1 1 3 1 3 3 1 1 1 1 1 1 1 1 5 1 2 1 1 1 1 1 3 1 1 1

41. H F. Trip 42. M v Zetten 43. H.A. Smink 44. A v Pluren 45. G.Nieuwenberg 46. P.Kammeyer 47. Joh Overmars 48. W.A. v Keulen 49. E.T. Vos 50. Jet Adelaar 51. JBG Rutgers 52. A.Vennis 53. A M. v. Nieuwenhoven 54. J.Wagener 55. H.W de Hair 56. H.J.W. Hoogland 57. JN Hoevens 58. Th.E Erhard 59. Z.L. Sleurink 60. A.F.v.Hamersveld 61. LL.H Bellaard 62. J.G.Y. Veltman 63. J.C. Verdurmen 64. P.J.Rithoven 65. L.Wesseling 66. H.J. Ibol 67. J.G.P.Hartoungh 68. J.G.P. Overmars 69. E.M.J. vd Heemel 70. J.Regtien 71. J.Verhaar 72. A.Veldhuizen 73. J.Groenestein 74. J. Hamers

Bisschopsweg 228 Breitnerstraat ? Heiligenbergerweg 55 G. Doustr 14 Arnh.weg 104 P.Potterstr 22 L. Beekstr. 2 Leusderweg 55 St.Andriesstraat 14 Aldegondestraat 16 Vermeerstraat 15 P.Potterstr. 25 Ansfridusstr.57 Ruijsdaelstraat 5 V.Woustr 20 Arnh.weg 99 Arnh.weg 3 Arnh.weg 99 Kroontjesmolen 7 Alb. Hahnstr. Zwaanstraat Kalkoenstraat Pauwstr.32 Kalkoenstr.15 Bisschopsweg 226 Pauwstr.26 Julianaplein 3 Arnh.weg Anfridusstr 43 Bernulfusstraat 20 Aldegondestraat 66 Bisschopsweg 43 Heiligenbergerweg 149 Bisschopsweg

1 2 1 1 1 1 1 1 1 2 4 1 1 2 2 1 2 1 1 1 1 2 2 2 1 1 1 2 1 1 2 3 3 1

Totaal 113 aangemelde leerlingen! Hoogwaardige Exellentie In verband met de noodzakelijke en de lagere bijzondere school aan de Breestraat in Amersfoort te verplaatsen en de bestaande uloschool aldaar voornamen wegens de uitbreiding van de aantal leerlingen nog bij mij aangemeld zijn, ook niet naam van de pastoor van de Fransiscus Haarniw uw Hoogwaardige Exelentie het volgende en liedig te vergaderen. In het schoolbestaan de leid de parochiën O.L.V. Amersfoort U.A.L. Fransiscus Xaverius letten hebben sitting het moeten

29 mei 1931 Het bestuur der R.K.Jongensscholen aan de Breestraat, Schimmelpenninckstraat en –kade, uitgaan de van de R.K.Kerkbesturen van den H.Franciscus Xaverius en O.L.Voruwe Hemelvaart te Amersfoort, heeft zich tot de raad gewend met het verzoek de voor de stichting van een school voor gewoon lager onderwijs in het Arnhemscheweg kwartier overeenkomstig art. 74 van de L.O.wet van 1920 de benodigde gelden uit de gemeentekas te verstrekken. Bij de aanvrage zijn overlegd lijsten van handtekeingen van verschillende ouders die zich bereid verklaard hebben hun kinderen (in totaal 115) deze school te doen bezoeken. 32

2 juni 1931 De raad der gemeente Amersfoort, gelezen het ad ree d.d 4 april 1931 van het Bestuur de R.K.Jongensscholen aan de Breestraat, Schimmelpenninckstraat en –kade, uitgaande van de R.K Kerkbesturen van de H.Franciscus Xaverius en O.L.Vrouwe Hemelvaart te Amersfoort, waarbij overeenkomstig artikele 72 der Lager Onderwijswet 1920, wordt verzocht de voor de stichting van een school voor gewoon lager onderwijs in het Arnhemschewegkwartier, overeenkomstig art.74 der genoemde wet benodigde gelden uit de gemeentekas te verstrekken. Gelezen het oorstel van B.&.W. d.d. 29 mei 1931, overwehende dat ten aanzien van bovengenoemde aanvrage aan art.73 der L.O.wet 1920 omschreven vereischten is voldaan, Besluit de gevraagde medewerking te verlenen. Amersfoort, 6 juni 1931 Naar aanleiding van Uwe ingevolge artikel 72 der Lager Onderwijswet 1920 gedane aanvrage, dd 4 april 1931 (ingekomen 7 april 1931) om voor de stichting van een school voor gewoon lager onderwijs in het Arnhemschewegkwartier, overeenkomstig artikel 74 der genoemde wet, de benoodigde gelden uit de gemeentekas te verstekken, hebben wij de eer U te berichten dat de Raad dezer gemeente in zijn vergadering van 3 juni j.l. geeft besloten de gevraagde medewerking te verleenen. Voor zoveel noodig wijzen wij u op het bepaalde in art. 77, 4e en 5e lid der Lager Onderwijs 1920. Burgemeester en Wethouder van Amersfoort De secretaris, de Burgemeester, Kraam van Randwijck

1932

Amersfoort 7 januari 1932 Aan het R.K. bestuur van Amersfoort Het R.K. schoolbestuur van Amersfoort heeft de eer uw geacht College beleefd te verzoeken de interest van de aan aan genoemd Bestuur geleende kapitalen, te willen bepalen op vier ten honderd gaarne met ingang van 1 januari 1932. Hopend een gunstig advies op dit verzoek te mogen ontvangen met ware hoogachting Het bestuur voornoemd: Fock voorzitter Johanes van Dijk secretaris

Amersfoort 18 januari 1932 Aan het R.K. schoolbestuur te Amersfoort Mijne heeren In antwoord op uw schrijven van 7 januari l.l. moet ik u namens het kerkbestuur de parochie O.L.V. hemelvaart al hier melden dat de financiele toestand der parochie niet toelaat aan uw verzoek te voldoen Hoogachtend, namens het kerkbestuur voornoemd Bern Brom

Amersfoort 21 juni 1932 33

Het is ons gebleken, dat het voorkomt, dat het hoofd van eerstgenoemde school hiervan in kennis gesteld wordt, waardoor moeilijkheden kunnen ontstaan. Ter voorkoming hiervan hebben wij de eer U voor zoveel noodig, te verzoeken in een zoodanig geval steeds bericht van de plaatsing op de uwe school aan het hoofd der school te zenden. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris, de burgemeester, K.Kaan Jzn v.Randwijck

Amersfoort 2 juli 1932 Wij hebben de eer U mede te deelen, dat bij Koninklijke Besluit van 23 Juni 1932, Stbl.no.312, artikel 1 van het Koninklijk Besluit van 13 december 1920 no.37 betreffende bepaling van den leeftijd van toelatingen tot de school is gewijzigd en dat dit artikel thans moet worden gelezen als volgt: “De kinderen, die in het tijdvak van 16 Juli 1932 tot en met 15 “Juli 1933 tot eene school voor gewoon lager onderwijs worden toegelaten moeten bij het begin van het schooljaar of van den schoolcursus den leeftijd bereikt hebben van vijf jaren en negen maanden. “De kinderen, die in het tijdvak van 16 Juli 1933 tot en met 15 Juli 1935 tot eene school voor gewoon lager onderwijs worden toegelaten, moeten bij het begin van het scholjaar of van den schoolcursus den leeftijd van zes jaren bereikt hebben. “Onder schooljaar of schoolcursus wordt verstaan de in het “leerplan der school vastgestelde klasseduur.” Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris, De burgemeester, K.Kaan Jzn. V.Randwijck 27 juli 1932 Dienst bouw en woningtoezicht. In opdracht van de heer directeur doe ik het college het schetsplan doen toekomen van de te bouwem school aan het Dupontplein. (architekt Kroes). Na schier eindeloze onderhandelingen en veranderigen van deze plannen, is arrensmoede door den directeur van bouw- en woningtoezicht van de gemeente het hierijgaande ontwerp voorgevel opgezet en arch. Kroes ter hand gesteld om het na te tekenen. Alhoewel de voorgevel van het door de architekt ingediend schetsplan door het aanbrengen van enioge wijzigingen voornamelijk in de ramen wel zou zijn te accepteren, oldoen de achter en beide zijgevels op geen enkele wijze aan redelijke architectonisch eischen. De enige weg welke thans rest om tot een bevredigend resultaat te komen is dat deze gevels in schetsvorm door de directeur eorden opgezet. Naar zijn inzicht moet dit echter in geen geval gescheiden. Niet aleen zou dit toch al te gek worden, doch een dergelijke wijze van werken ligt o.i. niet op den weg van de dienst. Naar dezerzijds gevoelen zou het Schoolbestuur met een en ander in kennis moeten worden gesteld, en haar in overweging worden gegeven, de architectonische verzorging van dit plan aan een alleszins beoegd architect toe te vertrouwen. Zonder enig bezwaar zou de technische uitvoering in handen van de heer Kroes kunnen blijven. Resumerend het voorgaande geef ik U dan ook in overweging dit gevelplan niet goed te keuren en de door Uw college in deze noodzakelijke maatregelen te nemen. De Stadsarchitect.

11 oktober 1932 Den ZeerEerw. Zeergel. Heer Dr. Th Verhoeven. Directeur van het Bureau van Onderwijs en Opvoeding Te s’ Gravenhage Gaarne zou ondergeteekende eenige inlichting hebben in het volgende: Onze Lagere en U.L.O. school, die ondereen dak zijn gehuisvest, worden verbouwd en geheel ingericht voor U.L.O. school. Bij deze verbouwing, moeten natuurlijk de localen worden ontruimd. De Gemeente nu heeft een schoolgebouw gedeeltelijk ongebruikt staan, zes localen, nu heb ik een verzoek gericht aan B%W om te zijnertijd gedurende de verbouwingsperiode deze gedeeltelijk zouden we vier localen noodig hebben voor de U.L.O. Sch. En Drie voor de Lagere school. Nu zouden de Zeven klassen der Lagere sch. Wel ondergebracht kunnen worden in twee leerkrachten te gelijk werkzaam moeten zijn in een locaal. Is dit geoorloofd? Heb ik nog eenige kennisgevingen te doen of 34

formaliteiten te vervullen voor deze tijdelijke onderbrenging der twee scholen? Is het bestuur aan de Gemeente huur verschuldig, zoo ja, dan kan dit toch zeker ex. Art 101 worden betaald, het is toch voor den goeden gang van het onderwijs. Onze U.L.O. school heeft 96 leerlingen en vier leerkrachten onze L. school schimmelpstr heeft 233 213 leerlingen en 6 leerkr. De L.school Schimmelp kade heeft 270 leerlingen en 8leerkrachten. Amersfoort 7 november 1932 Het bestuur den R.K. Jongensscholen van Amersfoort aan de Broestraat, Schimmelp. Straat en kade heeft de eer over voor Exellentie ter kennis te brengen, dat de R.K.L.O School Breestraat gedurende de verbouwing der school tijdelijk wordt ondergebracht in twee lokalen boven de CentraleBoekhouding, achter Davidshof en een lokaal boven de R.K. Wilitnire ver eniging aan het Zand , terwijl de R.K.U.L/O school tijdelijk wordt ondergebracht in de school aan de Coninckstraat, Plantsoen zijde. Beide scholen met ingan van 14 november 1923 Het bestuur voornoemd: Fock Voorzitter. Johanes van Dijk secretaris.

21 november 1932: Copie der gevonden oorkonde bij het afbreken der school aan de Breestraat tijdens de uitvoering der verbouwing. Geloofd zij Jezus Christus. Deze school is gebouwd in het jaar 1884 en geopend 1 januari 1885, Pastoor de O.L.Vrouwe Kerk was J.Beekman en der H.Franciscus Kerk L.J. v/d Bosch. Aartsbisschop was Mgr. P.M.Snickers en Paus Leo XIII. Er was één katholiek raadslid in den Gemeenteraad van Amersfoort n.l. M.v.Beek. De eersten hoofdonderwijzer der school was G.J.Ribberink, geb.te Tilligte gemeente Denekamp prov.Overijsel. De aannemer van het werk was V.d.Kooij, de architect J.B.F.Lensing. Amersfoort, 1 nov.1885, w.g. Ribberink H.d.S. Dat het H.Hart van Jezus de school bescherme. Amersfoort 21 november 1932 Aan de Burgemeester en Wethouder van Amersfoort In verband met het ontvangen schrijven dato 17 november 1.1. afd. Bouw en Woningtoezicht, onder No. 238 a A.Z. heb ik de eer namens het R.K Schoobestuur van Amersfoort aan de Breestraat enz. Uw geacht College alsnog toe te zenden in duplo, de bij het ingezonden bestek en plan der school Dupontplein nog ontbrekende raming van kosten Voor het Bestuur voornoemd Johanes van Dijk secretaris Amersfoort 17 november 1932 Hiermede heb ik de eer U namens Burgemeester en Wethouders te berichten, dat voor de school aan het Dupontplein in beginsel is goedgekeurd het plan, waarbij later 3 lokalen in de kap kunnen worden gebouwd worden, een en ander overeenkomstig het door den heer Kroes aan mijn dienst overgelegde gewijzigde teekening. Uw bestuur word verzocht, het geheel uitgewerkte plan met bestek en begrooting van kosten c.a. ter goedkeuring aan het College te willen inzenden De Directeur-Stadsarchitect , Tak Amersfoort 12 november 1932 Onderwerp: gebruik schoollokalen Als vervolg op ons schrijven van 28 oktober j.l. deelen wij U mede dat van de school-coninckstraatplantsoenzijde slechts vijf klasselokalen voor uw bestuur beschikbaar zijn. Tevens worden onder de 35

voorwaaarden in dat schrijven genoemd twee lokalen van het Bijgebouw Stadhuis Achter Davidshof te Uwer besschikking gesteld. Wij verzoeken U omtrent het gebruik van deze lokalen nader overleg te plegen met en Directeur van Openbare Werken. Voor keuren wij naar aanleiding van Uw schrijven van 4 november j.l. goed, dat een boven- lokaal van het gebouw van de Militaire Vereeniging aan het Zand wordt gehuurd voor F35.- per maand. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris, Kaan De burgemeester, Randwijck

Den WelEdelen Heer Joh. Van Dijk te Amersfoort. Zand No. 25 WelEdele Heer, Bij deze deelen wij Ued beleefd mede, dat wij uwe geëerde letteren, dato 25 dezer, in goede orde ontvingen. Wij namen goede nota van uwe kennisgeving, dat de localen der U.L.O en L.O. School aan de Breestraat worden gesloopt. Wij namen verder goede nota van uwe kennisgeving, dat de leermiddelen der U.L.O. School zijn ondergebracht in de Openbare Lagere Schoolaan de Coninckstraat No. 80, Plantsoen zijde, welke leermiddelen zijn geschat op een verzekerings waarde van F 8000.- Die der Lagere Onderw. School zijn ondergebracht in het bijgebouw Stadhuis,Achter Davidshof 2 en de R.K. Militairen Vereeniging, Zand No 37, zooals Ued meldt, en worden geschat op een waarde van F 4000.- zooals Ued bekend is, zijn de gebouwen bij polis No 1368 voor F 54.000.- verzekerd, Ued zult ons wel willen melden, met welk bedrag deze som nu moet verminderd worden, in verband met de slooping.. Dit met het oog op de aan te bieden quitantie in het nieuwe jaar. Uwe nadere berichten zien wij gaarne tegemoet, en verblijven. Hoogachtend Ued. Ew. Dienaar Holihuwels

Aan heeren Burgemeester en Wethouders van Amersfoort Hiermede hebben wij de eer U te berichten, dat voor het bouwen van het schoolgebouw aan het Dupontplein de aanbesteding heeft plaats gehad, waarvan de uitslag is als volgt: Joh. Van Keulen H. Schipper & Zoon H.G.L. Foke Gebr. Trebbe J.A. van Keulen G.G. Blanken Firma ter Beek & Lookhuis H. Barten Firma Miel M.van Ooyen J. de Vos Hollander & van Dijken W. Bunnik C. Kloosterboer J. van Sante Firma de Snayer & Eigenraam H.Rood G. van der Pol Gebr. Van Lieshout R.A. van Batenburg H.D Slagmolen Aannenmersbedrijf Firma Heymerink Th.H. de Goede P.F Brandsen & J. van Ouwerkerk H. Groen

Amersfoort Wierden Hengelo Enschede Amersfoort Bussem Almelo Amersfoort Almelo Utrecht Amersfoort Amersfoort Amersfoort Br. Op. Langend Zaandam Vlaardingen Deventer Hooglanderveen Utrecht Amersfoort Utrecht Amersf. Nijm. Soesterberg Amersfoort Amersfoort 36

F. 30878. F.31550. F.32100. F.32150. F.32180. F.32200. F. 32600. F.32760 F.32950 F.33145 F.33242. F.33545 F.33595 F.33895 F.33980. F.34300 F.34500 F.34600 F.34887.87 F.34970 F35700 F.35725 F.36530 F.37798 F.3653

N.V. Aannem. Bedrijf v/h T.v. Hoogevest D. Middelkoop Jac. Van Gent Verschuur ’s Aannemersbedrijf

Amersfoort Vleuten Amersfoort Zeist

F.36300 F.39370 F.40998 F.52775

Na ingewonnen informatie omtrent den laagsten inschrijver, Joh. Van Keulen voornoemd, verzoeken wij U beleefd, ons toestemming te willen verleenen aan hem dit bouwwerk op te dragen. Het bestuur der R.K. Jongensscholen te Amersfoort. De voorzitter, De secretaris, Amersfoort december 1932

17 december 1932 den WelEd. Gestr. Heer Mr. Van Basten Bastenburg, Voorzitter der Commisie van Beroep voor Groep 4 in het Aartsbidom Utrecht WelEd. Gestr. Heer Hiermee heeft ondergeteekende de eer, Ued Gestr. te melden, dat het aantal leerlingen der L.O. School aan de Breestraat op den laatsten teldag van 16 december 1.1.66 is, zoodat het gemiddeld aantal leerlingen over 1932 is: het vierde deel van de som der vier teldagen (69 plu 65 plus 67 plus 66) is 66 ¾ , terwijl om een derde leerkracht te kunnen behouden, het gemiddeld aantal leerlingen minstens 72 zou moeten zijn. Er zal derhalve van wege de comissie van Beroep geen bezwaar zijn, om het ontslag van den onderwijzer H.W. Alferink te handhaven, welker bvan devestiging wij gaarne spoedig tegemoet zien. Met de meeste hoogachting. Uw dw. Johanes van Dijk Secretaris Hierop is einde december van de voorzitter der commissie Van beroep een schrijver van handhaving van het ontslag otavangen. Dit schrijven is verstrekt aan de ontslagen onderwijzen H.W. alferink die dit schrijven moest overleggen aan het Minnisterie voor de aanvragen van zijn wacht geld

Het bestuur der R.K. Jongensscholen secretaris de heer Joh.v.Dijk Amersfoort 24 december 1932 Wij hebben de eer U te berichten, dat wij ons met het door u ingezonden bestek enz. (met aangebrachte wijzigingen) voor den bouw van een R.K. school aan het Dupontplein kunnen vereenigen, behoudens dat door ons nader wordt bepaald, dat Uw bestuur of de architect, na ontvangst van een bericht betreffende het aanvragen van arbitrage over eenig geschil, daarvan binnen 24 uur kennis moet geven aan ons college en dat door Uw bestuur of den architect geen meerder werk mag worden opgedragen wanneer dit niet door ons college is goedgekeurd. Op de begrooting komt de post architectenhonorarium voor ten bedrage van F 4.000,- blijkbaar is dit bedrag gebasseerd op de tabel klasse B, waarvan de bedragengelden voor speciale werken. Het komt ons onjuist voor een school te beschouwd als te behooren tot klasse A. Gaarne vernemen wij, of U met het een en ander kunt instemmen, waarna het totaal beschikbaar te stellen bedrag kan worden bepaald.

29 december 1932 Aan de Heeren Burgemeester en Wethouders van Amersfoort In antwoord op Uw school schrijven dato 24 december.11. Afd.11 No.4965, onderwerp: R.K. School Dupontplein, heeft het Bestuur der R.K. Jongensscholen van Amersfoort de eer Uw geacht Collelge te berichten, dat gen, bestuur kan instemmen met de door U aangegeven bestekbepalingen, omtrent Uwe bemerkingen ten opzichte van de op de begrooting voorkomende post architecten honorararium, kunnen wij U nog geen antwoord 37

geven, aangezien onze architect zich hiervoor zal wenden tot het Bestuur van den Bond van Nederlandse architecten, om advies in te winnen,, inzake het vaststellen van het verschuldigde honorarium van de verschillende door hem geleverde bouwplannen, zoals in de algemeene regelen van dezen Bond van 1922, bij artikelen 4-26 en in die van 1932 bij artikelen 6-16 is bepaald. Inmiddels heeft het Bestuur aan den aannemer Joh. Van Keulen alhier het werk opgedragen voor de som van F1.30878. Het Bestuur voornoemd: Fock voorzitter Johanes van Dijk Secretaris

Gemeente Amersfoort Wij keuren goed, da het werk inmiddels wordt gegund aan Joh.van.Keulen, alhier voor de som van F.3087,Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris De Burgemeester Kaan van Randwijck

1932/1931??? Den WeelEerw. ZeerGel. Heer Dr Th. Verhoeven. Directeur van Bureau van Onderwijs en Opvoeding WelEerw. ZeerGel. Heer. Hoogst aangenaam zou het mij zijn in het volgende eenige inlichting te mogen ontvangen: Onze school (L.O. en U.L.O.) aan de Breestraat wordt verbouwd en geheel ingericht voor U.L.O. school. Daar de school nu niet meer aan haar bestemming beantwoordt, vervalt m.i. de vergoeding van de Gemeente ex. Art. 205. Der L.O. Wet 20 3de lid. Nu is de school mede november ontruimd en is men reeds met de verbouwing begonnen. De herschatting heeft plaats gehad den 23 november l.l. Het terrein met opstal, alsmede de op het terrein staande gebouwen, verminderd met de waarde der afbraak is geschat door de drie daarvoor eengewezen schatters, zoals de wet het eischt, op een gemiddelde waarde van 50.000 Gld. Deze schatting is veel hooger, dan de schatting van augustus 1921, moet het bestuur nu nog eenig schrijven over deze schatting richten aan Gedeputeerde, of moeten wij maar afwachten. De termijn van 30 dagen waarop Gemeente of Bestuur, aanmerking kunnen maken, is 23 december verstreken. Het bestuur zal natuurlijk geen aanmerking maken op deze schatting, want het is er veel op vooruit gegaan, en de gemeente m.i. ook niet want een der schatters was door de Gemeente aangewezen. Heeft het Bestuur nu nog eenige stappen te doenbetreffende deze schatting? Op de ingediende verklaring, betreffende de aanvraage vergoeding ex art. 205. Die voor 31 december bij de Gemeente moest worden ingediend, had ik aanvankelijk genoteerd, dat de gebouwen enz. van 1 juli tot op 15 november aan hun bestemming hadden beantwoord, doch de beambte van het bureau van Financieen, advieseerde mij, de verklaring maar in te vullen zoo als tijd, alsof de toestand nog het zelfde was, wat ik dan ook gedaan heb. Het verschil kwam dan later wel in orde. Op de begrooting voor het bouwen van een nieuwe L.O. school aan het Dupontpleinalhier, waarmede ook reeds is begonnen, is ook opgegeven het honorarium van den architect. 4000 Gld. Hierop maakt Burg. En Weth. Aanmerking, met de bemerking: dat dit bedrag blijkbaar is gebasseerd op de tabel klasse B. waarvan de bedragen gelden voor speciale werken, het komt onjuist voor een school te beschouwen als buitengewoon werk, hetgeen hier ter stede dan ook nimmer wordt gedaan. Dit werk dient te worden beschouwd, als te behooren klasse A-B &W hebben gevraagd, of het Bestuur hiermede kon instemmen.. Nu is mijn vraag of het bestuur het architecten honorarium kan handhaven, of dat dit honorarium moet gebaseerd worden op klasse A ? dus lager. Vermoedelijk zal deze school aan het Dupontplein 1 september a.s. worden geopend, de L.O. School aan de Breestraat verdwijnt hier mede.. Het oorspronkelijke idee is altijd geweest de L.O. School aan de Breestraat over te plaatsen en bij de aanvrage aan de Gemeente om medewerking voor den nieuwbouw, is dit ook te kennen geven, op de door de ouders geteekende Lijst, hadden wij ruim voldoende handteekeningen. Nu is de vraag, wat het beste is, de laatstgenoemde school overplaatsen of deze opheffen en een geheel nieuwe school stichten. Tegen het eerste bestaan o.i. de volgende bezwaren: de school Breestraat heeft al van jaren her aan mindergunstigen naam als armenschool. Zoogenaamd overplaatsen zou de ouders kunnen afschrikken hun kinderen er heen te zenden. Dan bij overplaatsing kan de gemeente wel licht verlangen het oude en in slechten staat zijnde meubilair te gebruiken. Vervolgens is bij overplaatsing het Bestuur is hem liever kwijt dan rijk. Gaarne ontving het bestuur spoedig uw zeer gewaardeerd advies in deze gevallen. Onder voorb, dankbetuiging, met de meeste hoogachting Uw dw. Johanes van Dijk secretaris

38

1933 Amersfoort 12 januari 1933 Aan Heeren Burgemeester en Wethouders van Amersfoort Hiermede hebben wij de eer het volgende onder Uwe aandacht te brengen betreffende het bouwplan van de school aan het Dupontplein, zoals dit door uw College is goedgekeurd voor uitvoering. Naar onze meening zal het onderwijs aan deze school, indien de drie bovenlokalen later gebouwd zullen, worden voor geruimen tijd niet gegeven kunnen worde, aangezien de uitvoering van dat werk gedurende de gewone vacantie onmogelijk kan geschieden. Behalve dit groote bezwaar, zullen ook de kosten van lateren opbouw beduidend meer bedragen als gevolg van te treffen maatregelen tegen schade, zoomede het sloopen en herstellen van het bestaande gebouw. Ook wat de architectonische waarde van het gebouw betreft, meenen wij terecht dat deze, zoolang het bovengedeelte van de voorgevel achterwege blijft, niemand zal kunnen bevredigen. Om aan al deze bezwaren zooveel mogelijk tegemoet te komen, verzoeken wij u beleefd, ons vergunning te willen verleenen thans de voorgeval met de vinnenmuren en balklaag voor de drie bovenlokalen aan te brengen, zoals in bijgaande teekeningen is aangegeven. Dit werk is door onzen architect begroot op F.3228,- terwijl de aannemer Joh.van Keulen zich schriftelijk heeft verbonden dit werk uit te voeren voor de som van F.2956.- Het financieel bezwaar blijft in dit geval bestaan ten opzichte van den achterbouw, doch de latere uitvoering daarvan zal weinig hinder aan het onderwijs veroorzaken. Uw gunstig besluit zien wij gaarne spoedig tegemoet. Het bestuur der R.K. Jongensscholen De voorzitter De secretaris Fock Johanes van Dijk 28 januari 1933. Dienst bouw en woningtoezicht bericht aan B. & W. om in te stemmen met het in handen gesteld verzoek van het Bestuur der R.K.Jongensscholen om het voorgestelde voorgedeelte van de school aan het Dupontplein reeds 2 verdiepingen hoog te mogen optrekken. Het later optrekken van de voorgevel zal grote bezwaren en kosten met zich meebrengen. Het verrichten van arbeid boven de lokalen zal het geen van onderwijs onmogelijk maken, zodat de school gesloten moet worden. Aan de achterzijde boven de gangen is dit veel minder bezwaarlijk. Bovendien worden de kosten bij latere uitvoering voor dit gedeelte zeker 50% hoger worden, ongeacht dan de mogelijkheid dat de ongekend lage bouwkosten van yhans inmiddels weer gestegen zijn. Het weglaten van dit gedeelte bij de bestedeing had dan ook uitsluitend ten doel de bouwsom zoveel mogelijk te drukken. Gezien het voorstaande verdient het de voorkeur nu de aanneemsom zo laag is en het verschil zo klein het voorgedeelte reeds op te trekken. Uit het voorstel blijkt dat hier uitsluitend sprake is van de ruwe constructie. Het maken van een trap, timmeren van kasten c.a., het pleisteren, maken van vloeren en plafonds in de bovenlokalen enz. wordt nagelatten, daar dit alles later gemakkelijk kan worden uitgevoerd, en niet zo omvangrijks is dat dit niet in de grote vacantie zou kunnen geschieden. De opgegeven prijs is alleszins billijk te noemen. Het tevens optrekken van de achterzijde zou belangrijk duurder zijn. Waar de bezwaren daaraan verbonden belangrijk kleiner zijn, is dit niet aan te bevelen. De directeur stadsarchitect.

Amersfoort 31 januari 1933 Den ZeerEerw. Heer Dr. Th. Verhoeven. Directeur van het Bureau van Onderwijs en Opvoeding s Gravenhage. ZeerEerw. ZeerGel. Heer. Naar aanleiding ban Uw geëerd schrijven van 20 januari l.l. doe ik U mededeeling van den weg, die is gevolgd, om tot verbouwing en nieuwbouw te komen .De ruimte voor de U.L.O School, die tien jaar geleden in de opengekomen lokalen der L.O. School is gehuisvest geworden was te klein geworden. (deze onderbrenging der U.L.O School in het L.O. Schoolgebouw, zou reeds een deel der vergoeding ex art. 205 hebben doen verloren 39

gaan, doch het Bestuur had destijds bij een bespreking op de bespreking hierover, werd door B. en W. voorgesteld, ter wille van de bezuiniging, de nieuw op te richten U.L.O School onder te brengen in de opengekomen lokalen der L.O. School onder te brengen in de opengekomen lokalen der L.O. School, hierop is het bestuur in gegaan, mits de vergoeding ex art. 205 hierdoor niet verloren zou gaan. Daarop is de U.L.O. School 1 september 1923 geopend. De vergoeding ex.art.205 is dan ook geregeld uitbetaald) Daar de U.L.O. Schooluitbreiding noodig heeft en het Bestuur om de gunstige ligging in het centrum der stad, deze ligging wenscht behouden is aan de Gemeente kennis gegeven, dat het Bestuur het gebouw aan de Bree straat niet meer beschikbaar wenschte te stellen voor het gewoon Lager Onderwijs en dat het Bestuur het gebouw der L.O. School a.d. Breestraat geheel en uitsluitend wenschte in te richten voor het U.L.O onderwijs. Vervolgens dat het Bestuur wegens uitbreiding der stad in het Arnhemsche weg kwartier een nieuwe L.O. School wenschte te stichten. Voor beide gevallen: 1 de inrichting L.O. School wenschte te stichten. Voor beide 2. de stichting nieuwe L.O. School Arnh. Weg kwartier, is aan de Gemeente medwerking gevraagd en verkregen. De U.L.O. School en de L.O. School, zijn er van af 14 november ondergebracht in noodlokalen, ons door de Gemeente verstrekt. Dus vanaf 14 november, beantwoordde de oude L.O. School a.d. Breestraat niet meer aan zijn bestemming. Voor de gedeeltelijke sloop ping der L.O. School zijn de gebouwen, terreinen enz. geschat, zoals ik U in schrijven van 30 december meldde op 50.000 GLD geschat.. Nu is de vergoeding ex. art 205 uitgekeerd tot en met 13 november 1932 den dag der ontruiming.. Nu is mijn vraag, hoe het gaat met de schatting, wordt deze aan het Bestuur uitbetaald? Zo ja wanneer heeft het bestuur hierop recht, of ontvangt het Bestuur rente van dit kapitaal en gaat de rente dan in van den dag der ontruiming of schatting? De schatting is geschied, 23 november 1932 onder voorb. Dank voor Uw zeer gewaardeerd advies, Hoogachtend Uw dw. Johanes van Dijk secretaris Zand 25

Amersfoort, 13 maart 1933 Oldenbarneveltlaan 16. (tel.no.426) Onderwerp: toelatingsleeftijd voor 1ste klas G.L.O. In aansluiting met mijn circulaire, No 15/8 .447, d.d. 1 Juli d.d. 1 Juli 1923, heb ik de eer, U eraan te herinneren, dat nieuwe leerlingen, die voor 15 Juli 1993 bij het begin van Uw cursus in de 1ste klas worden toegelaten, den leeftijd van 5 jaar en 9 maanden moeten hebben bereikt. Voor cursussen, welker aanvang valt na 15 Juli 1993 moeten de kinderen dit jaar en in het vervolg bij het begin van het schooljaar den leeftijd van zes jaar hebben bereikt. Dringend verzoek ik U voorzooverre noodig voor de stipte naleving van deze voorschriften nauwlettend zorg te dragen. De inspecteur van het Lager Onderwijs In de Inspectie Amersfoort L.W. van Loen Aan: Gemeentebesturen en Hoofden van gewone lagere scholen In de inspectie van Amersfoort

Amsterdam 30 maart 1933 Den WelEdelen Heer Joh. Van Dijk Te Amersfoort. Zand No. 25 WelEdele Heer. Bij dezen deelen wij Ued beleefd mede, dat wij op 5 december 1932 Ued schreven, over de verzekering van de school a/d Breestraat, ten Uwent, naar aanleiding van uwe kennisgeving, dat de localen der U.L.O en L.O. school aan de Breestraat werden gesloopt. Zoals Ued bekend is, zijn de gebouwen bij polis No 1368 voor F. 54.000.- , welke som met F. 20.000.- moest worden verminderd, dus op F. 34.000.- gebracht. De gebouwen voornoemd bestaan uit R.K. School conciergewoning, St. Vincentiuslokaal met bedeelingslokalen aan de Breedestraat, de U.L.O en L.O. scholen gesloopt, dus zijn nog verzekerd, conciergewoning St. Vincentiuslokaal met edeelingslokalen voor F.34.000.- . Wanneer de nieuwe scholen gereed zijn, zal het ons aangenaam zijn , den blanco inventaris, welken wij afzenden, ingevuld en onderteekend te mogen terug ontvangen. Uwe nadere berichten zien wij gaarne tegemoet, en verblijven 40

Hoogachtend, Ueerw. Dw.dienaar.

Amersfoort 24 april 1933 Geloofd zij Jezus Christus Deze R.K Jongensschool is gebouwd aan het Dupontplein in het jaar 1933 onder architectuur van de Heeren H.Kroes en Zoon, aannemer de Heer Joh. Van Keulen zij is bestemd voor gewoon lager ondewijs en zal vermoedelijk 1 september worden geopend. Wegens de uitbreiding derstad in het Arnhemschweg kwartier was er groote behoefte ontstaan aan eene R.K. School in deze wijk reeds meerdere ouders hadden wegens den grooten afstand van eene Kath. School hun kinderen naar een openbare school gezonden. Het hoofd der L.O. School aan de Breestraat overgeplaatst aan deze school, die St.Aloysiusschool zal benoemd worden, zij zal vermoedelijk aanvangen met ongeveer 80 leerlingen. Het bestuur der school bestaat uit de Heeren: Voorz: L.A.F.X. Fock, Deken en Pastoor Par. O. Vr Hemelvaart. Vice Voorz. C.Hartman. Pastoor Par. H. Franciscus Xaverius. Administrateur: Joh. Van Dijk. Leden: H.B. Fortmann. P.J Hamers H.Kroes G.P.A te Leuken Johanes van Dijk Dat het H.Hart Jezus de school zegene en bescherme

Amersfoort 30 juni 1933 Oldenbarneveltlaan 16 (tel.no.426) Onderwerp: toepassing art. 11, L.O. wet 1920. Hierbij heb ik de eer, U te berichten, dat mij bij Ministerieel schrijven, No. 11001, Afd. L.O.F, dd. 29 dezer, 23 Juni 1923 (Stbl. No. 312) waarbij de leeftijd van toelating tot de eerste klas eener school voor gewoon lager onderwijs gesteld wordt: in het tijdvak 16 juli 1932 t/m 15 Juli 1933 op 5 jaar, 9 maanden, in het tijdvak 16 juli 1933 t/m 15 Juli 1934 op 6 jaar, het is Z.Exc. gebleken, dat het ten aanzien van sommige scholen in de bedoeling ligt, bij den aanvang van het nieuwe schooljaar, of van den nieuwen schoolcursus, leerlingen bendeden den vereischten leeftijd tot de school toe te laten. In verband hiermede vestigt Z.Exc. er de aandacht op, dat bij overtreding van art. 11 de scholen z.i. ophouden scholen te zijn in den zin der wet, en dus niet langer in aanmerking kunnen komen voor vergoeding uit ’s Rijks kas. Mij is opgedragen, op de naleving van het voorschrift nauwlettend toe te zien, en Z. Exc. Terstond te rapporteren, indien een geconstateerde overtreding niet hersteld wordt door onmiddelijke verwijdering van de betrokken leerling. Bovenstaande is voor mij aanleiding, de Gemeenten Schoolbesturen dringend aan te bevelen, de inschrijvingen van leerlingen der 1ste klas van de scholen voor gewoon lager onderwijs aan zoodanige controle te onderwerpen, dat vergissingen buitengesloten zijn. Bijzondere welwillende medewerking zou ik van de Gemeentebesturen willen verzoeken, door bij het ontdekken van vergissingen bij de in te dienen opgaven voor de schoolgeldlijsten der bijzondere scholen mij daarvan in kennis te stellen, opdat ik tijdig de Schoolbesturen kan vrijwaren tegen verlies van Rijksvergoeding. De Inspecteur van het Lager Onderwijs in de inspectie Amersfoort L.W. van Loon Aan: gemeentebesturen en schoolbesturen van gesubsidieerde bijzondere scholen voor G.L.O. i/d insp. Amersfoort

41

5 september 1933. Het Bestuur der R.K.Jongensscholen van Amersfoort aan de Breestraat ingang Westsingel, Schimmelpenninckstraat en –kade en Dupontplein heeft hiermede de eer Uw geacht college ter kennis te brengen dat op 1 september 1933 de Lager Onderwijsschool aan de Breestraat 18, de nieuwe Aloysiusschool aan het Dupontplein heeft betrokken. Amersfoort 29-november 1933 Aan het bestuur der St. Vincentius Vereeniging L.S. Het is gebleken, dat bij de opheffing der L.O. school aan de Breestraat, enige leerlingen dezer school zijn overgegaan naar openbare scholen, tevens is het overbekend, dat helaas nog zeer veel kinderen van Katholieke ouders, de openbare scholen bezoeken. Wellicht zijn er in de door de Vicentiusvereeniging bezochte gezinnen ook nog kinderen, die de openbare scholen bezoeken. Het is daarom, dat het R.K. Schoolbestuur van Amersfoort den leden der St. Vinc. Verg. beleefd doch dringend verzoekt, hun invloed te willen aanwenden, om aan dezen treurigen toestand een einde te maken, door den ouders de overtuiging bij te brengen, dat het Kath. Bijz. onderwijs in geenen deele bij het openbaar onderwijs ten schterstaat Hoogachtend, het bestuurvoornoemd: Fock voorzitter. Johanes van Dijk secretaris.

Amersfoort, 6 januari 1933 Wij hebben de eer U te berichten, dat wij besloten hebben in afwachting van de nadere regeling van het architecten-honorarium en behoudens nadere verrekening, het bedrag der geraamde kosten voor den bouw van de school aan het Dupontplein beschikbaar te steelen. Dit bedrag wordt in verband met de aannemingssom gesteld op F.41.000,- De te storten waarborgsom bedraagt dan F.6.150,- behoefte, worden uitbetaald. Voor zoveel noodig wijzen wij U op het bepaalde in art. 81 der Lager onderwijswet 1920. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De Secretaris, De Burgemeester Kaan van Randwijck

Amersfoort 6 februari 1933 De heer H.W.Alferink, Onderwijzer Amersfoort Hiermede bericht ik U, dat het Bestuur der R.K. Jongensscholen van Amersfoort U ten sterkste aanraadt te solliciteren, maar beslist geen toezegging kan doen op een vaste aanstelling aan de school Dupontplein. Voor het Bestuur voornoemd: Johanes van Dijk secretaris.

Amersfoort 4 februari 1933 In antwoord op Uw ter zijde aangehaald schrijven hebben wij de eer U te berichten, dat wij ermede kunnen instemmen, dat thans reeds de voorgeval met de binnenmuren en balklaag voor de drie bovenlokalen van de school aan het Dupontplein worden aangebracht. Wij keuren voorts goed, dat dit werk wordt uitgevoerd door den aannemer Joh. Van Keulen voor de som van F.2956,Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris, De burgemeester, 42

Kaan

van Randwijck

22 februari 1933 Aan de NV. PROVINCIALE URECHTSE ELECTRISCITEITS MAATSCHAPPIJ Utrecht Inantwoord op hierboven vermeld schrijven deel ik u mede, dat het Bestuur der R.K. Jongensscholen van Amersfoort accoord gaat met de kosten opgave van F.51,50 voor aansluiting schoolgebouw aan het Dupontplein in Amersfoort Voor het Bestuur voornoemd: administratie Zand 25

Het Bestuur der R.K. Jongensscholen aan de Breestraat enz. Secretaris de Heer Joh. Van Dijk, t’Zand 25 Amersfoort 14 juni 1933. Wij verleenen U nader toestemming om nog tot en met 22 Juli a.s. ten behoeve van uw lagere school (hoofd de Heer Thannhauser) gebruik te maken van de bovenlokaliteiten van het gebouw Achter Davidshof Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris, De burgemeester Kaan van Randwijck

Amersfoort 13 Juni 1933 Aan de Heeren en Wethouders van Amersfoort Het bestuur der R.K. Jongensscholen van Amersfoort aan de Breestraat, Schimmelpennincstraat. En kade uitgaande vande R.K. Kerkbesturen van den H. Frahciscus Xaverius en O.L. Vrouw Hemelvaart heeft hierbij de eer Uw geacht College te doen toekomen de met goedkeurend advies voorziene raming van kosten der benoodigde schoolmeubelen en leermiddelen voor de L.O. school aan het Dupontplein. Het bestuur voornoemd, heeft de eer Uw geacht College te verzoeken het geraamd bedrag beschikbaar te willen stellen. Het bestuur voornoemd: Voorzitter, Secretaris, Fock Johanes van Dijk

Amersfoort 12 juni 1933 Naar aanleiding van nevenvermeld schrijven heb ik de eer, U hierbij te doen toekomen de stukken, betrekking hebbende op Uwe aanvrage om gelde, noodig voor meubilair en leermiddelen (100 leerlingen) ten behoeve van de St. Aloysiusschool aan het Dupontplein te Amersfoort. Deze stukken zijn voorzien van mijne handteekening ten bewijze van goedkeurend advies. De duplicaten heb ik behouden voor mijn archief De inspecteur van het Lager Onderwijs in de inspectie Amersfoort, Van de Laan

43

Amersfoort, 27 mei 1933 Naar aanleiding van Uw ter zijde aangehaald schrijven, waarin wordt medegedeeld, dat de R.K. U.L.O school het schoolgebouw aan de Coninckstraat-Plantsoenzijde 5 Mei j.l. heeft verlaten, hebben wij de eer U te berichten, dat wij het gewenscht achten thans de R.K. lagere jongensschool (hoofd de Heer Tannhauser) naar dat schoolgebouw te doen overbrengen daar de bovenlokalan van het gebouw Achter Davidshof, saarin laatst bedoelde school thans tijdelijk is ondergebracht, voor een ander doel moeten worden gebruikt. Gaarne vernemen wij van U wanneer de verhuizing is geschied. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort. De secretaris, De burgemeester, Kaan van Randwijck

Amersfoort juni 1933 Aan den Gemeenteraad van Amersfoort. Het bestuur der aanbouw zijnde R.K. jongensschool aan het Duponplein alhier, heeft de eer Uw college te verzoeken, overeenkomstig art. 72 der Lager – onderwijswet 1920 voor de meubileering, inrichting en leermiddelen, ten behoeve van deze school, het benoodigde bedrag, begroot op VIER DUIZEND VIJF EN DERTIG GULDEN EN VEERTIG CENT. Zegge F.4035.47 uit de gemeentekas beschikbaar te willen stellen. Het bestuur van voornoemde school. De voorzitter, De secretaris, Fock Johanes van Dijk

Amersfoort 8 juli 1933 Aan zijne Excellentie den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen te s’Gravenhage Het bestuur der R.K. Jongensscholen van Amersfoort aan de Breestraat, Schimmelpstraat en kade uitgaande van de R.K. Kerkbesturen van den H. Franciscus Xaverius en O.L. Vrouw Hemelvaart heeft de eer UwExellentie ter kennis te brengen, dat genoemd bestuur in zijn vergadering van 7 juli l.l. besloten heeft, de school voor gewoon lager onderwijs aan de Breestraat (tijdelijk ondergebracht in het bijgebouw Gemeentehuis Achter Davidshof) op te heffen met ingang van 1 september 1933. Het bestuur voornoemd: Voorzitter, secretaris, Fock Johanes van Dijk Dezelfde kennisgegevens aan het gemeente bestuur gericht op 12 juli 1933

Amersfoort 8 juli 1933 Den ZeerEerw. Heer B.H. de groot inspecteur R.K. Bijz.Lager onderwijs. Amersfoort ZeerEerwaarde Heer. In verband met de opheffing de L.O. school aan de Breestraat (tijdelijk ondergebracht Bijgebouw gemeentehuis) en de stichting der L.O. school aan het Dupontplein, heeft het Bestuur der R.K. jongensscholen van Amersfoort de eer U te verzoeken, Uw in stemming te willen betuigen , met het geven onslag aan Mej. B.J. Brugman als onderwijzeres aan voormelde op te heffen school en de benoeming van de genoemde tot onderwijzer schoonbrood wachtgelder aan de St. Antoniusschool te Amsterdam, Lindengracht 173, tot tijdelijk onderwijzer aan de op 1 september te openen St.Aloysiusschool a.h. Dupontplein, met ingan van 1 september a.s. Het bestuur voornoemd: 44

Voorzitter, Fock

secretaris, Johanes van Dijk

Den ZeerEerw. Heer W.R. de Jong Algemeen Inspecteur Bijz. L. Onderwijs Hilversum Zeerwaarde Heer. In verband met de opheffing der L.O. school aan de Breestraat en de stichting de L.O. school aan de Breestraat en de stichting der L.O. school aan het Dupontplein, heeft het bestuur der R.K. jongensscholen van Amersfoort de eer U te verzoeken Uw instemming te willen betuigen, met het ontslag van den Heer A.J. Thannhauser, als Hoofd der L.O. school aan de Breestraat tijdelijk ondergebracht Bijgebouw Gemeentehuis. Met ingang van 1 september a.s. en tevens met de benoeming van den Heer A.J. Thanhauser tot Hoofd der Nieuwe L.O. school aan het Dupontplein eveneens met ingang van 1 september 1933 Het bestuur voornoemd: Voorzitter Secretaris

Den HoogEerw. ZeerGel. Heer Monseigeneur Dr.Th. Verhoeven. Directeur van het bureau van Onderwijs en Opvoeding te s’ Gravenhage Gaarne zou het bestuur der R.K. Jongensscholen van Amersfoort eenige inlichting ontvangen in het volgende: De heer Kroes heeft als architect voor de school aan het Dupontplein vier plannen gemaakt; eerst het vierde plan is door B&W goedgekeurde plannen, terwijl B&W hierop niet ingaan, zoals uit bijgevoegde schrijven blijkt. De heer Kroes beroept zich ook op het Ministerieele besluit van 9mei 1925, No. 8872. Wat raadt uw Bureau ons aan te doen in het onderhavige geval? Zoals u weet komt het Bestuur niet gaarne in conflict met de gemeente. Het bijgevoegd schrijven en declaratie van den Heer Kr. Gaarne spoedig terug. Onder voorb. Dank voor Uw gewaardeerd advies Hoogachtend, Uw d.w. Johanes van Dijk secretaris

Amersfoort 6 mei 1933 Naar aanleiding van uw nevenvermeld schrijven, houdende verzoek een bedrag van F3000,- beschikbaar te stellen wegens architectenhonorarium ter zake van den bouw eener school aan het Dupontplein, deelen wij U mede, dat de gemeente alleen kan vergoeden de architectskosten van het door den Heer Kroes vervaardigde vierde plan. Dit werd als basis voor de uitvoering van het werk aanvaar, terwijl de vorige 3 plannen niet ten laatste dezer gemeente. Het honorarium voor het vierde plan bedraagt 7,25% van F.36334,-- = F.2634,22. Hiervan is thans vervallen 65% = F.1712.24, welk bedrag spoedig aan u zal worden uitbetaald. De secretaris, De burgemeester, Kaan van Randwijck

Amersfoort 10 augustus 1933 Aan de Heeren Burgemeester en Wethouders van Amersfoort

45

Het bestuur der R.K.J. jongensschool van Amersfoort aan het Dupontplein heeft hiermede de eer tot Uw geachte College het verzoek te richten, gebruik te mogen maken van het gymnastiek lokaal der Meisjesschool aan de Vermeersttraat, voor het geven van gymnastiekonderwijs, gedurende vier halve uren per week ten behoeve der L.O. school aan het Dupontplein. Hopend een gunstig advies te mogen ontvangen op dit verzoek Het bestuur voornoemd: Voorzitter, Secretaris, Fock Johanes van Dijk

Amersfoort 4 augustus 1933 In antwoord op Uw terzijde aangehaald schrijven deelden wij U mede, dat alsnog een bedrag van F151,-- wordt beschikbaar gesteld om het schoolgebouw aan het Dupontplein te voorzien van gas. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris, De burgemeester, van Dreuwel Fels Heino

Amersfoort 15 augustus 1933 Naar aanleiding van nevenvermeld schrijven, houdende verzoek om vergunning tot aansluiting aan het Gemeenteriool van het schoolgebouw aan het Dupontplein deelen wij U mede, dat daarop gunstig is beschikt. De werkzaamheden zullen vanwege deze Gemeente worden uitgevoerd. De kosten hiervan zullen F.25,-- (5Má F5,-) bedragen. Dit bedrag moet door U bij de Centrale Boekhouding worden gestort worden op het gironummer der Centrale Boekhouding 49545. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De secretaris, De burgemeester, Kaan van Randwijck

Amersfoort 6 september 1933 In antwoord op Uw terzijde aangehaald schrijven deelen wij U mede, dat u wordt toegestaan gebruik te maken van het gymnastieklokaal der Meisjesschool aan de Vermeerstraat ( ingang aan de Rubensstraat) voor het geven van gymnastiekonderwijs gedurende vier halve uren per week ten behoeve van Uw school aan het Dupontplein. Het lokaal is vrij iederen schooldag des voormiddags van 8 ½ tot 10 ½ uur uitgezonderd des Woensdags. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris, De burgemeester, Kaan van Randwijck

Aan de Heeren Buremeester en Wethouders van Amersfoort Het bestuur der R.K. jongensscholen van Amersfoort aan de Breestraat ingan Westsingel, Schimmelpennickstraat, Schimmelp.kade en Dupontplein heeft hiermede de eer Uw geacht college ter kennis te brengen, dat op september 1933 de Lager Onderwijsschool aan de Breestraat 18 , de nieuwe Aloysiusschool aan het Dupontplein heeft betrokken

Aan het bestuur der R.K. Jongensschool a/h Dupontplein te Amersfoort 46

De ondergetekenden Herm. Kroes & Zoon te Amersfoort, architecten van den bouw der school aan het Dupontplein, verklaren hiermede: Dat voormeld schoolgebouw, met uitzondering van de geleverde stormhaken der dakpannen, door den aannemer overeenkomstig de teekeningen en het bestek is opgeleverd. Dat ten opzichte van voormelde stormhaken met den aannemer het volgende is overeengekomen: Van het bedrag van den opleveringstermijn zal als waarborg worden ingehouden een bedrag van F.200. gedurende een jaar na heden, welk bedrag echter zal worden uitbetaald indien na beeindiging van deze borgstelling de haken geen sporen van roest vertoonen. Indien het tegendeel blijkt vervalt bovengenoemde waarborges om aan de gemeente Amersfoort, tenzij de aannemer er alsnog de voorkeur aan geeft de haken op dat tijdstip te vervangen door koperen haken ten genoegen van de Directie en het gemeentebestuur van Amersfoort. Tevens moet dan dezen termijn in mindering worden gebracht het minder verwerkte bedrag groot F.997.37 volgens het weekrapport no.30. Met inachteneming van voormelde overeenkomst en verrekening, kan de vierde termijn der aannemingssom, zijnde 20% van F.33834. verminderd met esp. F.200. En F.997.37, alzoo uitmakende een bedrag van VIJF DUIZEND HONDERD NEGEN EN ZESTIG GULDEN EN DRIE EN VEERTIG CENT Zegge F.5569.43 aan den aannemer worden uitbetaald

Amersfoort 11 september 1933 Aan de onderlinge Kerkelijke Brandwaarborg Maatschappij “St. Donatus” Amsterdam M.M. Hierbij heb ik de eer U te doen toekomen de opgaven voor de verzekering onzer nieuwe Lager Onderwijsschool aan het Dupontplein. No. Is nog niet bekend. De polis waarop het gebouw door den aannemer is verzekerd, loopt tot en met 13 september a.s. gebouw (uitgezonderd de omrastering, fundeering, putten en rioleering F1…………..33000 F1…………...2500 F1……………1900 F1…………….2000 Totaal F1 ……….39400 Mag ik u er aan herinneren mij met de polis ook een afschrif van de verzekering mede te zenden voor de gemeente

Centrale verwarming Meubelen Leermiddelen

1934 Amersfoort 17 september 1934. Oldenbarneveltaan 16 (tel. No. 462) Onderwerp: Aanneming nieuwe leerlingen. Hierbij heb ik de eer, Uwe bijzondere aandacht te vragen voor het gewijzigde Koninklijk Besluit, regelende de toelating van leerlingen tot de eerste klas van een school voor gewoon lager onderwijs. Bij K.B. van 28 augustus 1934, No 174, is in artikel 1, alinea 1, het navolgende bepaald: “De kinderen, die tot een school voor G.L.O. worden “toegelaten, moeten hetzij voor 1 april, hetzij voor 1 september van het kalenderjaar, waarin de toelating geschiedt “de leeftijd van zes jaar bereiken of bereikt hebben, al “naar gelang de klasse, waarin zij geplaatst worden, in de “eerste of in de tweede helft van het kalenderjaar aanvangt “ Deze bepaling heeft geen terugwerkende kracht op de aanneming, die geschied is op 1 september 1934. De inspecteur en van het Lager Onderwijs in de inspectie Amersfoort L.W. van Loon. Aan: gemeente- en schoolbesturen en Hoofden van Scholen in de inspectie Amersfoort

47

Amersfoort, 17 september 1934 Oldenbarneveltlaan 6 (tel.no.426) Onderwerp: spelling Hierbij heb ik de eer, U te berichten, dat de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen in zijn circulaire, no 7293, afd. LO.A. , de aandacht vestigt op de moeilijkheid, die de uitgevers van schoolboeken zullen ondervinden, wanneer de scholen zouden blijven weigeren, uit nog aanwezige voorraden “boeken in oude spelling” eventueel nieuwe stellen te aanvaarden. Zijne Excellentie verzoekt mij, dit onder uw aandacht te brengen. Ik meen hierna het best te voldoen, door het overschrijven van de voornaamste volzin uit de circulaire: “Men werke mee aan het behoud van regelmatige toestanden “in het bedrijf, door, zoolang de aanwezige voorraden niet “zijn uitgekocht, ook bij aanschaffing van nieuwe boeken “er geen bezwaar tegen te maken, wanneer daarin de tot dusverre “gebruikelijke schrijfwijze is gevolgd, die men immers “gedurende vele jaren nog zal aantreffen in de boeken, die “men reeds in gebruik heeft, en waarvan vervanging in korte “tijd uitgesloten moet worden geacht.” De inspecteur van het Lager Onderwijs in de inspectie Amersfoort L.W. van Loon. Aan: Gemeente- en Schoolbesturen in de inspectie Amersfoort

Amersfoort, 17 april 1934 Aan de Hoofden der Opleidingsscholen. Na gehouden overleg met het College van Curatoren heb ik de eer het volgende te Uwer kennis te brengen. Sedert meer dan 10 jaar is er een sterk toenemende neiging waar te nemen om de kinderen te zenden naar inrichtingen van Middelbaar en Voorbereid. Hooger Onderwijs. Dit heeft ten gevolge gehad dat het aantal afgestudeerden veel grooter is dan het aantal voor hen beschikbare maatschappelijke functies en bij de tegenwoordige bezetting der scholen valt te voorspellen, dat deze wanverhouding nog ernstiger afmetingen zal aannemen. Verschillende jongelui worden naar de gymnasia gezonden zonder dat zij de noodige capaciteiten bezitten om het onderwijs met vrucht te volgen. De studie wordt voor hen een groote teleurstelling, die ontmoedigend werkt, een gevoel van minderwaardigheid doet ontstaan en de beste jaren van hun jeugd doet voorbijgaan zonder dat hun aanleg op doelmatige wijze wordt ontwikkeld. Het aantal leerlingen, dat in staat blijkt zonder doubleeren de eindstreep te halen bedraagt niet meer dan 24 procent. Het behoeft geen betoog, dat er onder de overige 76 procent nog verscheidene zijn, die , in hun verdere studie slagen, maar ook niet weinige, die na een of meer jaren van teleurstelling van studierichting moeten veranderen. Dit beteekent in de meeste gevallen geestelijke schade voor den leerlingen, materieele schade voor de ouders en gemeenschap. Ik meen daarom een beroep te moeten doen op Uwe medewerking om de toevloed van ongeschikte leerlingen zooveel doenlijk te keeren. U handelt hiermede in het belang dezer leerlingen en van het gymnasium. Voor zoover de lagere school zich in ’t bijzonder toelegt op de voorbereiding tot het M. en V.H.O. beschikt zij over voldoende selectie middelen, indien bij ’t afgeven van een attest op lust en zin voor studie, op begrip en inzicht, in ’t algemeen op die geschiktheid, die onmisbaar is voor het volgen van onderwijs, dat voorbereid voor de Universiteit. Met het oog op de laatste Koninklijke Besluiten betreffende klassesplitsing verzoek ik U mij ten spoedigste, uiterlijk 1 mei a.s. opgave te doen toekomen van het aantal candidaten Uwer school voor de eerste klasse van het gymnasium De rector van het Gymuasium B.Keulen

Jongens-Pensionstaat Aan de Hoofden der Scholen voor L.O en Mulo Geachte collega: Gij zijt opvoeder 48

Is er op Uw school een leerling: Bij wien door huiselijke omstandigheden de opvoeding niet tot haar recht komt: Die door de reis met tram, trein of bus aan gevaren blootstaat: Die door eigenaardig karakter beter in een kleinere klas thuis hoort: Die U wellicht om nog andere redenen liever niet op Uw school heeft? Gij zijt onderwijzer Is er op Uw school een leerling, van wien U zegt: Als hij in een kleinere klas zat: Als hij geregeld onder toezicht kon studeeren en huiswerk maken: Als hij thuis beter werd aangepakt: Als deze of gene uitwendige oorzaak van niet-leeren werd weggenomen, dan zou er iets van terechtkomen? Maak dan de ouders van dezen leerling opmerkzaam op ons pensionstaat met Lagere School en Mulo De betreffende leerlingen is er bij gebaat: De overige leerlingen eveneens: U werkt prettiger met de rest: Aan onze scholen hebben leeken er voordeel van: De Mulo-vakken zijn: Fransch, Duitsch, Engelsch, Wiskunde, Handelskennis en boekhouden. De leerlingen van de twee hoogste klassen der L.S. hebben ook Fransch. Allen kunnen lessen in Muziek krijgen. Op leerlingen, die U niet graag zoudt willen missn, hebben wij het dus niet afgezien en daarom vertrouwen wij dan ook deste vaster op Uwe gewaardeerde medewerking. Daarvoor bij voorbaat onze oprechte dank Br. Mansuetus H.D.S P.S. Nadere inlichtingen en prospectus zijn te verkrijgen aan volgend adres: Br. Rogerius, Superior, Jongens-Pensionaat Bleijerheide (L)

1938 Het bestuur der R.K. school voor gewoon lager onderwijs te Amersfoort aan het Dupontplein Besluit: met ingang van 1 oct 1931- 31 aug 1928 1 september 1938- 31 december 1938 Te benoemen tot kwekeling met akte als Johannes Ferdinandus geboren te Leusden den 2-3-1916 wondende te Amersfoort tegen een salaris van F 360,- per jaar. Bij ontslag zal van weerszijden een opzeggingstermijn van drie dagen in acht genomen worden. Amersfoort 15 september 1938

Amersfoort, 16 november 1938 Wij deelen u mede, dat wij hebben besloten dinsdag, 22 dezer des namiddags aan de gemeentelijke inrichtingen van onderwijs geen onderwijs te doen geven, in verband met het bezoek van Z.M. Koning Leopold der Belgen, vergezeld door H.M. onze Koningin, aan het Belgenmonument, alhier. De inspecteur van het Lager Onderwijs heeft meegedeeld, dat hij zich hiermede ten aanzien van alle lagere scholen in deze gemeente kan vereenigen. Het voornemen bestaat voor de schoolkinderen een plaats te reserveeren aan de Dr. Abraham Kuyperlaa, waar zij zich om halfdrie zouden kunnen opstellen onder leiding van het onderwijzend personeel. De vorstelijke personen keeren terug van het Belgenmonument om 3 ¾ uur Tot bespreking van de regeling daarvan noodigen wij U uit ten stadhuize te komen op donderdag 17 november a.s. des namiddags om kwart voor 4 ¼ uur. Bij verhindering gelieve U zich daar door een lid van het onderwijzend personeel uwer school te doen vertegenwoordigen. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort

49

23 december 1939 hiermede heb ik de eer U te berichten dat heden door mij op giro- rekening nr. 114916 is overgeschreven een bedrag van F 129.80 voor kosten en reparatie voor het tot 1 september 199 bij 1 –III – 29 R.I. in gebruik geweest zijnde schoolgebouw aan het Dupontplein. Deze kosten zijn in overleg met den betrokken Commandant vastgesteld op de bedragen genoemd in uw schrijven aan het Depertement van Defensie n.l. voor herstelling……………………..……. F 38.18 voor huur………………………………….F 80,voor gas electra en watergebruik………….F 11.62 samen F129.80

van 25 tot 31 agustus 1939 is een onderdeel van III- 29 R.I. in Uw school ingekwartierd geweest. Gaarne verneem ik U van U of nadien herstelling of reparatie betaald zijn en door wien. Alsmede zoudt u mij verplichten opgave te doen of door u reeds vergoeding voor inkwartiering en gebruik van uw school is ontvangen. Uw spoedig antwoord gaarne tegemoetziende aan het adres: Administrateur III – 29 veldpost .verblijft.

Amer, 19 december Weleed. Gestr. Heer In antwoord op het hierboven aangehaald schrijven, heeft ondergeteekende namens het R.K. Schoolbestuur van Amersfoort en het Hoofd der L.O. School aan het Dupontplein te Amersfoort, de eer u te melden, dat na de inkwartiering van een onderdeel van III – 29 R.I. van 24 augustus tot en met 1 september 1939 geen noemenswaarde reparaties of herstellingen hebben plaats gehad in voormelde school. Voor inkwartiering en gebruik de school, waarvan het schoolbestuur eigenaar is, is nog geen vergoeding ontvangen.

50

1941 Amersfoort 8 november 1941 Het plan is opgevat een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheid van algemene melkverstrekking op de scholen. Het ligt in de bedoeling deze verstrekking algemeen te doen zijn en derhalve niet meer zoals tot nu toe alhier geschiedt te beperken tot de leerlingen, voor wie die verstrekking ter bevordering van getrouw school bezoek ingevolge artikel 36 der leerplichtwet noodzakelijk wordt geacht. Het zal u bekend zijn, dat deze algemene melkverstrekking in verschillende gemeenten reeds enige jaren geleden is aangevangen. Deze verstrekking die vooral in dezen tijd voor het behoud van de volkskrant van betekenis moet worden geacht, wordt aan de gemeenten financieel mogelijk gemaakt, door dat voor dit doel door Nederlandersche Zuivelcentrale een toeslag wordt gegeven. De deelname is vrij. De ouders, welke voor hun kinderen wenschen gebruik te maken van melk op school, betalen hiervoor, doch naar draagkracht, een en ander te regelen volgens de schoolgeld regeling. Hierbij worden 3 groepen van betalende onderscheiden. De kinderen van ouders, die in het bezit zijn van een vetkaart, ontvangen de melk kosteloos. Verstrekt wordt gestandaardiseerde melk in ¼ liter fleschjes. De verstrekking heeft ene week 4 x plaats en de andere week 3x en wel in de ochtendschoolpauze. Hiervoor moet de school voor ieder kind een bestelbon per veertien dagen in het gezin. Alvorens te dezerzake verdere stappen te doen, zou ik gaarne van u vernemen of hier omtrent op uw medewerking kan worden gerekend. Daarna zullen de hoofden van scholen worden bijeengeroepen, teneinde hen over deze aangelegenheid te lichten. In deze bijeenkomst zal aanwezig zijn de heer C.H.W. van der Ven, vertegenwoordiger van het Centraal Schoolmelkcomité te ’s Gravenhage. Uw bericht zie ik gaarne tegemoet. De burgemeester van Amersfoort , Noorderwier.

Amersfoort, 4 december 1941 Hiermede bericht ik, dat in overeenstemming met den inspecteur van het Lager Onderwijs is besloten, met het oog op de besparing lagere scholen te doen houden van en met zaterdag 20 december tot en met maandag 5 januari. Genoemde inspecteur heeft medegedeeld het op prijs te zullen stellen, dat de kersvakantie van de bijzondere scholen op de zelfde wijze zal worden geregeld. De burgemeester van Amersfoort, Noordwier

Amersfoort, 7 juli Ik deel u mede dat de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche Gebied heeft gelast, dat afbeeldingen van elken aard van de levende leden van het Huis van Oranje Nassau uit alle overheidsgebouwen en gebouwen van openbaren dienst, uit alle openbare en bijzondere scholen openbare inrichtingen en bedrijven, en over het algemeen uit alle gebouwen, welke voor openbare doeleinden gebruikt worden, moeten worden verwijders. Dit gebod geldt in den meest algemenen zin, en heeft derhalve ook betrekking op de werkkamers van ambtenaren in openbare gebouwen enz. lerarenkamers, werkkamers van hoofden van onderwijsinrichtingen enz. Ik verzoek u, voor zoveel nodig, aan dit gebod gevolg te geven. De burgemeester van Amersfoort, Noordewier

Amersfoort, 20 maart 1941 Het is bekend dat voor duizenden kinderen in ons land de zomervakantie niets anders is dan een dolloos en troosteloos slenteren langs de straat. Het Provinciaal Bureau Winterhulp te Utrecht deelt mede, dat het plan bestaat om aan 5000 kinderen uit het Westen de lands in de komende zomervakantie 14 dagen onbezorgd genoet in de Provincie Utrecht te bezorgen. Deze 5000 kinderen, allen leerlingen van de lagere school, worden aangewezen door de Provinciale Directeuren van Winterhulp in de Provincie’ s Noord- en Zuid- Holland en door 51

de plaatselijke Directeuren in Amsterdam en Rotterdam. Deze dragen er zorg voor, dat de kinderen op den dag van hun vertrek naar de Provincie Utrecht medisch onderzocht zijn, behoorlijk in hun kleding zitten, een grondig bad genomen hebben en hun distributiebescheiden bij zich hebben. Alleen gezonde kinderen worden uitgezonden. Na aankomst in de stad Utrecht worden zij met bussen vervoerd naar de Gemeenten in het Oosten van de Provincie Utrecht. In elke gemeente, waarheen de kinderen gaan, is een arts aangewezen voor medisch toezicht en behandeling en zijn een of meer kinderleiders, bij voorkeur onderwijzers beschikbaar. De kinderen worden door de kinderleiders naar de woningen gebracht van hen die zich te voren schriftelijk bereid verklaard hebben een of meer kinderen gedurende 14 dagen kost en inwoning te verschaffen. Het is de bedoeling dat de vakantievreugde collectief wordt genoten, d.w.z de pleegouders behoeven niet verder te gaan dan de verschaffing van kost en inwoning, want elken dag trekken de kinderleiders er met de kinderen op uit naar bosch en hei, naar gezellige bijeenkomsten binnenshuis e.d. Het aantal kinderen, dat in de Gemeente Amersfoort opgenomen zal dienen te worden is 1555. Ik doe een beroep op uw medewerking om aan dit plan publiciteit te verleenen kunnen zich opgeven op kamer 8 van het Gemeentehuis. Nadere inlichtingen zullen later verstrekt worden. Het is wenschelijk ook de schooljeugd belang te doen stellen in de kinderen uit het Westen en deze op te wekken te helpen als gids of als speelkameraad. Burgemeester van Amersfoort, Noordewier

Amersfoort, 21 maart 1941 Wij deelen u mede, dat wijde door u ingezonden regeling voor het mede gebruik van het gymnastieklokaal van de Openbare Meisjesschool no.9 en het sportterrein aan de Rubensstraat in overeenstemming met den inspectuer van het lager onderwijs goedkeuren. De voorwaarden voor het medegebruik van gymnastieklokalen van openbare scholen zijn u medegedeeld bij onzen brief van 22 januari 1941 afd. I No. 796. De voorwaarden voor het gebruik van het Sportterrein aan de Rubbenstraat zullen nog nader worden vastgesteld en u te zijner tijd worden toegezonden. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort

Hamersveld 6 maart 1941 Zeereerw. Heer Pastoor, Gisteren heb ik getracht u te spreken. Het is me niet gelukt u thuis te treffen. Het betrof de sollicitatie van Mej. Kuntz voor de vacature van Mej. Brugman. Ik zou eventuele benoemding gaarne zien. Deze benoeming kan ik ook aanbevelen. Want Mej. Kuntz is een geroutineerde onderwijzeres voor een jongensschool. Ze is hier sedert 1921 aan onze jongensschool werkzaam met veel ambitie en succes. Ik zou ze in andere omstandigheden dan ook noode zien vetrekken. En toch ijver ik nu voor haar benoeming. Om haarzelf, want ik gun haar deze promotie. Maar ook om ons zelf. Want door de laatste verordeningen komt ons Schoolbestuur in moeilijkheden die niet gemakkelijk zijn op te lossen, tenzij we hier een vacature krijgen. De zaak is deze. Aan het hoofd van de R.K. Meisjesschool staat een Zuster, een Religieus. De school is van het schoolbestuur. Aan deze school zijn drie leerkrachten: een religieus als hoofd en twee onderwijzeressen zonder hoofdakte. De zuster zal als hoofd moeten aftreden. Wanner Mej. Kuntz bij u wordt benoemd, kunnen we de vacature onze Jongensschool aanvullen met een onderwijzeres van de meisjesschool en de zuster kan dan als onderwijzeres aan de meisjesschool blijven. We moeten dan een leek als hoofd benoemen. Het is financieel voor de Zustercommunauteit nodig, dat een zuster hier werkzaam blijft. De vermindering van salaris is in alle geval nog beter dan niets. Door de benoeming van Mej. W.Kuntz in de vacature Mej. Brugman zouden ook wij en onze zusters geholpen zijn. Daarvoor kom ik uwe medewerking vragen. Denkt u er eens over na. En dan geloof ik dat u in deze omstandigheden uwe medewerking voor de benoeming van Mej. Kuntz zult geven. U krijgt dan trouwens een zeer goed onderwijzeres. Bij voorbaat mijn dank. Na vriendelijke groeten t.t. in Christo

Amersfoort 21 maart 1941 Geachte heer Thannauser. Hiermede deel ik u het volgende mede: daar door den Heer Inspecteur van het L.O. het terrein aan de school Dupontplein voor het houden van lichamelijke oefeningen is afgekeurd en het sportterrein der school der school aan de Rubenstraat is goedgekeurd, is door het R.K. Schoolbestuur besloten accoord te gaan met het gebruik van

52

het sportterrein aan de Rubbensstraat. Hierbij zend ik het hiertoe strekkende schrijven van B&W van Amersfoort. Hoogachtend, Joh, van Dijk.

’s Gravenhage, 8 april 1941 De Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied draagt mij door tusschenkomst van den Commissaris Generaal voor Bestuur en Justitie op ter kennis te brengen van de besturen van gesubsidieerde Roomsch- Katholieke lagere scholen, Roomsch- Katholieke kweekscholen voor onderwijzers en (of) onderwijzeressen, en R.K. nijverheidsscholen, met uitzondering van die, waaraan uitsluitend vrouwelijke leerkrachten zijn verbonden, dat in de gevallen, waarin aan het hoofd van zodanige school ontslag wordt verleend, op grond van de omstandigheid, dat hij Roomsch- Katholiek geestelijke of kloosterling is, de open gekomen betrekking van hoofd der school niet behoort te worden gegeven aan gehuwden en in het bijzonder aan vaders van kinderrijke gezinnen. De secretaris generaal van het departement van opvoeding, wetenschap en cultuurbescherming J van Dam

’s Gravenhage 6 mei 1941 in de Meidagen zal de herinnering der Nederlanders teruggaan naar de gebeurtenissen van een jaar geleden. Met rouw zullen wij allen onze dappere soldaten herdenken, die in 1940 hun leven voor het Vaderland gaven. Ik beschouw het als vanzelfsprekend, dat deze rouw niet door demonstraties, welke de bezettende macht als tegen haar gericht zou kunnen opvatten, wordt geschonden. Wellicht ten overvloede, wensch ik een ernstig beroep te doen op allen, die bij het onderwijs zijn betrokken of daarvoor verantwoordelijkheid dragen, om voor den 10den mei een woord vermaning tot de schooljeugd te richten en haar duidelijk te maken, dat een stille herdenking van het geen is geschied niet slechts de waardigste, maar tevens de enig toelaatbare uiting van onze Nederlandsche gevoelens is. J. van Dam

Amersfoort 10 februari 1941 Naar aanleiding van het Raadsbesluit van 31 januari jl. om ten behoeve van het onderwijs in lichamelijke oefening voor de R.K. Jongensschool aan het Dupontplein het gymnastieklokaal (met de daarin aanwezige leermiddelen) van de openbare school voor g.l.o. no.9 (Meisjesschool Bisschopsweg) beschikbaar te stellen, zulke goedkeuring van den inspecteur van het Lager Onderwijs in de inspectie Amersfoort. Verzoekn wij u u in verbinding te stellen met het hoofd van genoemde openbare school voor het ontwerpen van een regeling voor het bepalen van de uren van het mede gebruik. Vervolgens zullen wij dit ontwerp gaarne van u ontvangen, teneinde hieromtrent onder goedkeuring van genoemden inspecteur een beslissing te kunnen nemen. De algemene voorwaarden voor het mede- gebruik van gymnastieklokalen bij de openbare lagere scholen door besturen van bijzondere lagere scholen zijn u reeds toegezonden bij onzen brief van 22 januari 1941 afd. I no. 796 Burgemeester en Wethouders van Amersfoort

Amersfoort 18 februari 1941 Aan de Raad der Gemeenten Amersfoort In verband met het ontvangen schrijven van 5 februari l.l. No. 1376, betreffende het besluit van den Raad, dat afwijzend is beschikt op het verzoek van het schoolbestuur aan het Dupontplein: het geschikt maken van de speelplaats aan voormelde school, voor het onderwijs in de lichamelijke opvoeding op grond, dat voor dat doel het sportterrein aan de Rubenstraat kan beschikbaar worden gesteld, heeft genoemde bestuur school aan het Dupontplein, het sportterrein aan Rubenstraat voor grootste deel van het jaar ongeschikt is voor het geven van les in de lichamelijke opvoeding voor zover deze les in de buitenlucht kan gegeven worden, zodat genoemd bestuur als nog aan uw geëerd college beleefd verzoekt, door het aanbrengen, alleen van de onderste ruiten van ondoorzichtige ruiten, in de vier klassen der school aan het Dupontplein het speelplaats terrein van deze school, dat daarvoor uitstekend geschikt is, bruikbaar te maken voor dat doel. 53

Amersfoort 15 februari 1941 Geachte heer van Dijk, Daar het Gemeentebesluit afwijzend heeft beschikt omtrent inrichting speelplaats zou het aanbeveling verdienen de aanvraag opnieuw te doen, op grond, dat het speelterrein a/d Rubensstraat ’t grootste deel van ’t jaar absoluut ongeschikt is. Hoogachtend, A.J. Thannhauser p.s er is onder lesmateriaal voor de gymnastiek v.m. ook gevraagd om ’t leerboek van v/d Griend. Of is dit evenmin als de rest niet toegewezen?

’s Gravenhage, 30 april 1941 Mij is gebleken, dat aan de op 3 november 1940 door den Rijkcommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied gegeven opdracht nopend de ontheffing van personen van Joodschen bloede uit openbare functies, een wijdere strekking gegeven dient te worden, dan aanvankelijk is geschied. Voor wat het gebied van het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbescherming betreft, zal moeten worden bewerkstelligd, dat in den vervolge geen personen van Joodschen bloede, of die als zodanig worden aangemerkt, deel uitmaken van schoolbesturen noch van commissies van beroep of van oudercommissies, tenzij het betreft scholen, welke uitsluitend voor Joodsche leerlingen bestemd zijn. Overeenkomstig 4 van de Verordening N. 189/40 gelden voor de beoordeling van de vraag, wie uit dezen hoofde hun functies behoren neer te leggen, en wie in den vervolge niet zullen mogen worden opgenomen in een der bovenbedoelde lichamen, de volgende regelen: 1. Jood es een ieder, die uit ten minste drie naar ras vol – Joodsche grootouders stamt. 2. Als Jood wordt ook aangemerkt hij, die uit twee vol – Joodsche grootouders stamt en a. hetzij zelf op den negenden Mei 1940 tot de Joodsche- kerkelijke gemeente heeft behoord, of na dien datum daarin is of wordt opgenomen. b. Hetzij op den negenden mei 1940 met een Jood was gehuwd, of na dat ogenblik met en Jood in het huwelijk treedt, of is getreden. 3. Een grootouder wordt zonder meer als vol – Joodsch aangemerkt, wanner deze tot de Joodsch – Kerkelijke gemeenschap heeft behoord. Ik verzoek u aan de hand van het bovenstaande na te gaan, welke maatregelen door u dienen te worden getroffen. Eventuele maatregelen moeten voor 15 mei a.s. zijn genomen. Mocht achteraf blijken, dat nodige is verricht, dan moet ik voor eventuele gevolgen van uw nalatigheid verantwoordelijk stellen J. van Dam

’s Gravenhage 17 juni 1941 De Duitsche autoriteiten vestigen er de aandacht op, dat het bij persbericht van 4 juni uitgevaardigd besluit, waarbij de Joden het publieke baden in zee strand zwembaden en overdekte badinrichtingen wordt verboden, medebrengt, dat Joodsche leerlingen in den vervolge niet meer deel mogen nemen aan oefeningen in het zwemmen, welke vanwege scholen in klassikaal verband worden gehouden. Ik verzoek u erop toe te zien, dat dit verbod wordt nageleefd J.van Dam

1942 Amersfoort, 31 maart 1942 Aan het schoolbestuur van de Parochiën o.l. Vrouw Hemelvaart en H. Franciscus Xaverius Weled Heeren, 54

Dezer dagen is ons ter ere gekomen, dat het zoontje van den Heer Lukkenaar, onderwijzer aan de R.K. Uleschool, en van den Heer Bartels, beide parochianen van den H. Ansfridus, als leerling zijn aangenomen op de school Dupontplein, niet tegenstaande de afspraak dat de schoolbesturen geen kinderen uit andere parochies zouden aannemen. Hierbij is de volgende truc toegepast. De oudere hebben hun zoontje op het gemeentehuis op een adres ergens in de binnenstad. Het hoofd van de school op het Dupontplein heeft daarop zonder meer de kinderen op zijn school aangenomen. Waar de zaken zo staan en waar een ter goede trouw gemaakte afspraak op een dergelijke wijze wordt gesaboteerd, heeft het schoolbestuur van de H. Ansfidus- parochie besloten zijn gegeven woord terug te nemen en in het vervolg ook leerlingen van andere parochie’ s op zijn school aan te nemen. Het R.K. Kerk- schoolbestuur der Parochie van den H. Ansfridus

Amersfoort 29 juni 1942 Edelachtbare Heer, Geeft eerbiedig te kennen: R.K. Schoolbestuur te Amersfoort (Secretariaat. St. Radboudstraat No.9) dat zij voor hare scholen voor L.O. 1. a/h Dupontplein 2. a/d Schimmelpenninkkade 3. a/d Schimmepennickstraat is overgegaan tot invoering van het vak Duitsch voor het 7e leerj. Met het daarvoor verplicht gestelde Leerboek G.F.G. Blijdenstein und N.G. Konig, Duetsch Lehr- und Lesebuch fur die Niederlandische Volksschule met daarbij beheerende “Lehrerheft” voor de invoering waarvan een bedrag benodigd is van F. 90, 80, waarvoor voornoemd schoolbestuur beleefd uwe medewerking verzoekt ’t welk doende, enz.

Zeer geacht Schoolbestuur Naar aanleiding van een paar brieven, door mij ontvangen van het R.K. Centraal Bureau Mgr. Dr. Th. Verhoeven in den Haag, heb ik u het volgende mede te delen: aanplakbiljetten van de S.S. of van de Nationale Jeugdsterm zijn in onze scholen niet toelaatvaar. Het Hoogwaardig Episscepast rekent er op dat onze schoolbesturen eventuele verzoeken van de zijde der S.S. of van de Nationale Jeugdsterm tot het aanbrengen van dergelijke biljetten in onze scholen niet zullen inwilligen. In een schrijven van 27 nov 1941 Dr. Verheeven op verzoek van het Hoogwaardig Episcopaat aan de schoolbesturen te willen doorgeven dat zij verbieden dat de kleine gulden kruisjes door de leerkrachten en leerlingen van hun scholen op revers gedragen worden. De Secretaris- Generaal van O.W. en C had hierover een schrijven gericht aan den Directeur van het R.K. Centraal Bureau d.d. 15 november 1941. De Aartsbisschop heeft naar aanleiding hiervan geantwoord ……. Het dragen van die insignes, wat vroeger niet gebeurde kan terecht worden uitgelegd als een manifestatie die alleen maar moedig is als dezer van God of het heil van den naaste dit verdert, welnu dit nu zeker niet het geval. Uw houding omtrent de Schooltandverzorging door de Nederlandsche Volkslied zal bij u wel vaststaan. De tandverzorging blijft de zorg der ouders. De conclusie waartoe het Hoogwaardig Episcopaat is gekomen zijn deze: 1. Het Schoolbestuur ( niet het Hoofd der school) beslist, dat van de school- tandverzorging deer de Nederlandsche Volksdienst geen gebruik zal worden gemaakt 2. Het hoofd van de school kan kennis nemen van de mededelingen, die de schoolarts hembij zijn bezoek doet, daarvan rapport uitbrengen aan het schoolbestuur, inneemt en den inspecteur bericht zenden, dat het bezoek heeft plaats gehad. 3. Voor zover schoolbesturen thans zijn aangesloten bij reeds bestaande gemeentelijke tandartsendiensten, kunnen zij deze aansluiting laten voortbestaan. Met de meeste hoogachting Uw. D.w. in Xe W.G. Kok

Amersfoort 20 januari 1942 Aan Hoofden van Scholen te Amersfoort Door de tijdsomstandigheden staat de Commissie voor Schoolkleding en voeding voor zeer grote moeilijkheden wat betreft de kleren en klompen. Ondanks alle moeilijkheden konden nog 200 gezinnen met totaal 450 kinderen 55

aan schoolkeren geholpen worden. Slechter is het gesteld met de klompen. Door mij zijn vele pogingen in het werk gesteld om het tekort aan klompen te doen verminderen, doch ook buiten Amersfoort is de toestand bedroevend en is van elders geen “hulp” te verwachten. Het laat zich aanzien, dat het klompentekort van week tot week zal toenemen. Op de heden gehouden Commissievergaderingen werd daarom besloten, dat de kinderen in plaats van 6 weken voortaan 2 maanden met een paar klompen moeten doen, ook al zijn de klompen onbruikbaar geworden. Het spijt de Commissie tot deze verlening te moeten overgaan, terwijl door meer intensief gebruik van de klompen eerder een verkorting van de periode gewenscht zoude zijn. Zij meent evenwel dat door dit besluit een billijker verdeling zal plaats hebben en koestert zelfs een kleine hoop dat door ouders en kinderen meer zorg en zuinigheid met de kompen betracht zal worden. Reeds nu al doen zich gevallen voor van schoolverzuim wegens gebrek aan klompen. Geeft u dus vooral geen klompenbonnen af vlak voor een vakantie. Deze klompen kunnen in de schooldagen beter gebruikt worden. De commissie geeft u in overweging een lijst van de klompendragers ( draagsters) aan te leggen, ten einde een goed overzicht te verkrijgen. De commissie is er zich van bewust, dat ook al is de periode tot 2 maanden verlengd, toch nog niet altijd aan alle aanvragen zal kunnen worden voldaan. Wij blijven op uwe gewaardeerde medewerking welke de Commissie nu wel in het bijzonder nodig heeft, rekenen Namens de Commissie, G.C. v. Hoften.

Amersfoort, 5 januari 1942 In aansluiting op de 29 november 1941 ten stadhuize gehouden bespreking, waar de heer C.H.W. der Ven, vertegenwoordiger van het Centraal Schoolmelkcomité te ’s Gravenhage een inleiding heeft gehouden over de algemene melkverstrekking op de scholen doen wij u hierbij een aantal circulaire (met melkkaart) toekomen. Deze zijn bestemd voor de ouders. Wij verzoeken u deze circulaire en kaarten na kennisneming van den inhoud met de kinderen mee naar huis te geven. Aan de ouders wordt in die circulaire verzocht om, indien zij wenschen dat aan hun kinderen melk wordt verstrekt de kaarten binnen drie dagen na ontvangst aan hun kinderen mede te geven, teneinde deze kaart aan u te overhandigen. Voor meer kinderen uit het zelfde gezin is een kaart gemaakt. Wij verzoeken u deze kaarten onder uwe berusting te willen houden. De onderwijzer (es) vult aan de hand van de ingekomen kaarten ieder voor zijn eigen klas bijgevoegden schoolmelk- bijdrage- staat in een overzicht , volgens bijgevoegd formulieren dat voor ons comité nodig is voor het opmaken van een totale begroting gelieve u voor 15 januari a.s. aan ons te zenden. Adres: Stadhuis kamer no. 8

Amersfoort, 15 april 1942 Hiermede doe ik u toekomen een afschrift van de circulaire van den Secretaris Generaal van het Departement van Binnenlandsche Zaken d.d. 9 april 1942, no. 9771 afd. B.B. Bu. St. en Ar. Betreffende nevenvermelde onderwerp. Ik verzoek u te dezer zake de nodige medewerking te willen verlenen. Het is de bedoeling dat het verbruik der tabletten op de scholen zal aanvangen op maandag 20 april a.s. De voor de onder uwe leiding staande school benodigde tabletten voor verbruik in de week van 20 t/m 25 april a.s. dienen w uwerzijds te worden afgehaald bij den Geneeskundigen Dienst Westsingel 45 op 26, 17 en 18 april a.s. des voormiddags tusschen 8 ½ en 9 uur. De tabletten, nodig voor het verbruik na 25 april moeten genoemden Dienst worden afgehaald op 24 en 25 april a.s eveneens des voormiddags tusschen 8 ½ en 9 uur De burgemeester van Amersfoort J.G.L. Harloff

Amersfoort, 8 januari 1942 bij dezen doe ik u toekomen een vergunning tot het aankopen van gymnastiekschoenen voor rekening van de betrokken leerlingen onder uw leiding staande school. De naam van den winkelier, waar de gymnastiekschoenen moeten worden gekocht, staat op de vergunning vermeld. Ik vestig er uw aandacht op, dat de gymnastiekschoenen, volgens een uitdrukkelijke voorwaarde van het Bureau van

56

Huiden en Leder, in de school aanwezig moeten blijven en alleen bij het gymnastiekonderwijs ter beschikking mogen worden gesteld. Ik moge u verzoeken op de naleving van deze voorwaarde te willen letten. De burgemeester en van Amersfoort, Noordwier l.b.

De hoofden der openbare en bijzondere scholen voor gewoon en uitgebreid lager onderwijs. De directeur der Handelsdagschool de H.B.S. en de Rijkskweekschool voor Onderwijzers en Onderwijzeressen. Rector Gymnasium Amersfoort. Amersfoort 17 april 1942 Bij dezen deel ik u mede, dat blijkens een schrijven van het Rijksbureau voor Huiden en Leder door de op 1 april 1942 in werking getreden nieuwe distributiebepalingen, gymnastiekschoenen vrij van bon kunnen worden gekocht. De burgemeester van Amersfoort, waarnemende de taak van het college van Burgemeester en Wethouders, J.G.L. Harloff

Amersfoort, 23 september 1942 Het is mij gebleken, da het schrijven van den Algemeen Landelijk Organisator voor de inzameling van kastanjes, eikels, en beukenoten door de schooljeugd u thans heeft bereikg. Voor het geval dit nog niet zo mocht zijn, gaat een afschrift hierbij. Ik voeg hieraan, voor zover de gemeente Amersfoort betreft, nog de volgende inlichting toe. Agenten van de Nederlandsche Akkerbouwcentrale voor Amersfoort zijn: P.G.T. Tonnis, Arnhemschestraat 2a en w.p. Schuil, Langstraat 91. Deze zullen omtrent het afhalen van de oogst aan de scholen met u overleg plegen. Het inleveren van de vruchten bij het magazijn van Openbare werken Achter Davidsof no. 2. Waarvan sprake was in mijn brief van 18 september j.l. vervalt dus. Ik moge u verzoeken in het belang van de voedselvoorziening aan deze aangelegenheid zoveel mogelijk uwe medewerking te verlenen en, aangezien de tijd dringt, met de inzameling zo mogelijk deze week en in ieder geval de volgende week aanvang te doen nemen De burgemeester van Amersfoort J.G.L. Harloff

Amersfoort, 13 mei 1942 Gymnastiekschoenen Bij dezen deel ik u mede, dat door de op 1 april 1942 in werking getreden nieuwe distributiebepalingen, gymnastiekschoenen vrij van bon kunnen worden gekocht. Blijkens een schrijven van den Secretaris- Generaal van het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbescherming van 29 april 1942 komt de verplichtingen, dat de gymnastiekschoenen in de school aanwezig moeten blijven, en alleen bij het gymnastiekonderwijs ter beschikking mogen worden gesteld, neergelegd in mijn schrijven van 8 januari 1942, afd. I no. 184 te vervallan. Burgemeester en wethouders, J.G.L. Harloff

Amersfoort, 23 september 1942 De Algemeen Landelijk Organisator voor de inzameling van kastanjes, eikels en beukenoen door de schooljeugd zou gaarne zien, dat een aantal schoolkinderen uit Amersfoort zich beschikbaar stelde voor de inzameling in Baarn. Deze hulp is geheel vrijwillig en voor de opbrengst der vruchten worden in dit geval geen gelden uitbetaald. Gaarne zal ik voor a.s. zaterdag van u vernemen hoeveel leerlingen van uw school zich voor deze inzameling beschikbaar stellen. Te zijner tijd zal u nader worden medegedeeld hoe de kinderen naar Baarn zullen worden vervoerd en van daar zullen worden terug gehaald. De burgemeester van Amersfoort J.G.L. Harloff.

57

Amersfoort, 23 september 1942 Teneinde te kunnen voldoen aan het voorschrift, vervat in de artikelen 3 en 4 van het Kon. Besluit van 19 november 1900, S 202, verzoek ik u mij mede te delen, of er voor kinderen van de onder uw leiding staande school behoefte bestaat aan kleding in de gemeente, welke Commissie daartoe jaarlijks een subsidie van de gemeente ontvangt. Bij de beoordeling van de vraag, welke kinderen voor deze kleding in aanmerking komen, dient te worden overwogen dat deze kleding alleen mag worden verstrekt, indien de kinderen wegens gevrek aan kleding de school niet kunnen bezoeken, of dat te verwachten is, dat zij zonder verstrekking niet geregeld de school zullen blijven bezoeken. Gaarne zal ik van u een opgave ontvangen van het aantal leerlingen, voor wie behoefte aan schoolkleding bestaat, alsmede van hun namen, adressen, en klassen, met vermelding of kleding nodig is. Indien een of meer leerlingen tusschentijds zijn geplaatst, gelieve u op te geven, vanwaar deze kinderen zijn gekomen. Door de huidige schaarsche aan textielgoederen is het aantal te verstrekken kledingstukken zeer bereikt. In verband hiermede verzoek ik u dringend , bovenbedoelde opgaven zo sober mogelijk te houden. Uw bericht zie ik gaarne in duplo uiterlijk 26 september a.s. J.G.L. Harloff

Mededelingen van het Nederlandse Episcopaat aan de R.K. Schoolbesturen Onze Katholieke scholen worden in de laatste tijd hoe langer hoe meer ingeschakeld bij de propaganda voor de N.S.B. en onder haar invloed staande organisaties en instellingen. Aan een dergelijke propaganda kan door onze Katholieke Schoolbesturen op generlei wijze medewerking worden verleend. ’t Verdient onder de huidige omstandigheden zelfs aanbevelingen elke propaganda, ook al zouden onze beginselen zich daartegen niet aanstonds verzetten, uit de school weren. Affiches S.S. en N.J.S. De schoolbesturen mogen geen gevolg geven aan de verzoeken van de S.S. of de Nationale Jeugdstorm, om toe te staan, dat aan of in de schoolgebouwen aanplakbiljetten van een dier organisaties worden aangebracht. Wanneer dergelijke biljetten tegen de wil der besturen toch aan of in de schoolgebouwen aangebracht zijn, zullen de besturen en de pastoor, waar deze voorzitter is, deze ze moeten laten verwijderen. Hangt met ze weer op, dan weer laten verwijderen. Het is niet nodig de biljetten telkens opnieuw te verwijderen, doch de besturen dienen duidelijk te doen blijken, dat zij tegen deze propaganda zijn. Indien zich moeilijkheden voordoen, moeten de schoolbesturen zich onmiddellijk tot hun bisschop wenden. Aan personen, die verzoeken om toelating tot de school met het doel daar aanplakbiljetten op te hangen, moet de toegang geweigerd worden als zijnde niet bevoegd de school te betreden. Huisvlijttentoonstelling Een zelfde houding dienen de schoolbesturen aan te nemen, ten aanzien van de reclamebiljetten voor de huisvlijttentoonstelling 1942. Deze reclame gaat uit van het N (ederlands) V (ak) V (erbond) , ene door ons uitdrukkelijk verboden organisaties, en is als een verkapte propaganda voor de N.S.B. te beschouwen. Uniformen? Insignes, kruisjes Evenmin kan worden toegestaan, dat leerkrachten en leerlingen op de school uniformen en insignes van de N.S.B. van haar nevenorganistaties of van andere erkende organisaties dragen, wijl deze wijze openlijk en demonstratief belijdenis wordt afgelegd van beginselen, welke niet verenigbaar zijn met onze katholieke levensbeschouwing. Dit sluit niet uit, dat men met de nodige tact kan optreden. Weigert men daaraan gehoor te geven, dan moeten de Schoolbesturen zich onmiddellijk wenden tot hun bisschop. Op verzoek van den Secretaris – Generaal van O.W. en K. hebben wij zelf de schoolbesturen doen vragen om met de meeste ernst te verbieden het door de leerkrachten en leerlingen de kruisjes worden gedragen, wijl het dragen van die insignes wat vroeger niet gebeurde, kan worden uitgelegd als “een manifestatie”, die alleen maar nodig is, wanneer de eer van God of van het heil van den naaste dit voorschrijft. Tegenover het dragen van Hitler – Hugend enz. insignes, kunnen de Schoolbesturen een passieve houding aannemen. Speldjes winterhulp Wij achten het ook ontoelaatbaar om gevolg te geven aan verzoeken van of namens den directeur generaal van winterhulp om speldjes van die dienst aan de leerlingen uit te reiken. Deze propaganda kan tot onrust en wanorde op school leiden, wijl de mogelijkheid bestaat, dat de kinderen niet met gelijke waardering de speldjes in ontvangst nemen, terwijl voorts de ouders en niet aan het schoolbestuur het recht toekomt om te beslissen, of de kinderen bedoelde speldjes al dan niet zullen bezitten of dragen. Beschikbaarstelling van lokalen Het is niet geoorloofd tot het Katholieke school behorende lokaliteiten, gymnastieklokalen of andere lokalen of terreinen te verhuren of beschikbaar te stellen voor bijeenkomsten van den landstad, het N.V.V. of andere nationaal – socialistische organisaties. Uit de wettelijke voorschriften kan geen enkele plicht om lokalen te

58

verhuren aan N.S.B.W.A. enz. worden afgelegd. Beschikbaarstelling voor Hitler- Jugend enz. verdient evenmin toejuiching is echter tenslotte toelaatbaar. Duits leer en leesboek Hoewel het voorschrijven van een bepaald boek in strijd is met onze grondwettelijke vrijheid van keuze van de leermiddelen, is de inhoud van het verplichte voorgeschreven Duits leer en leesboek voor het leerjaar der lagere school van dienaard, dat het ook op onze Katholieke scholen niet behoeft te worden geweerd. Van opleidingscursussen Verzoeken van de gewestelijke arbeidsbeurzen om opgave te doen van de namen en adressen van die leerlingen die de school gaan verlaten en van wie bekend is, dat zij geen verdere schoolopleiding gaan genieten kunnen niet worden ingewilligd. De redenen dezer afwijkende houding is hierin gelegen, dat de gewestelijke arbeidbeurzen deze leerlingen naar neutralen vakopleidingcursussen willen dirigeren en het niet op de weg van ons Katholieken ligt het volgen van z.g. neutraal onderwijs door Katholieke leerlingen te bevorderen. Volksdienstschooltandartsendiens schoolartsendienst Het schoolbestuur ( niet het hoofd) beslisse, dat van de school tandverzorging door de Nederlandse Volksdiens geen gebruik zal worden gemaakt. Het hoofd kan kennis nemen van de mededelingen, die de schoolarts hem bij zijn bezoek doen, daarvan rapport uitbrengen aan het schoolbestuur, de tandarts inlichten omtrent het standpunt het welk schoolbestuur in deze inneemt en dan inspecteur bericht zenden, dat het bezoek heeft plaats gehad. Voorzover schoolbesturen thans aangesloten zijn bij reeds bestaande gemeentelijke schooltandartsendiensten, kunnen zij deze aansluiting laten voortgestaan. Hoewel wij nog steeds op het standpunt staan, dat het principieel gewenst is, dat onze Katholieke scholen een Katholieke schoolartsendienst hebben, is het echter zeer twijfelachtig zo niet uitgesloten, dat daar op het ogenblik met enige kans op succes naar gestreefd zou kunnen worden. Wij maken er daarom geen bezwaar tegen, dat schoolbesturen zich voorlopig bij een bestaande of alsnog in het leven te roepen schoolartsendienst welke van de gemeente (niet de Volksdienst) uitgaat, aansluiten, indien zij zulke in het belang van de kinderen en het onderwijs achten. Verstrekken van inlichtingen Ingevolge van artikel 179, eerste lid, der L.O. Wet 1920 zijn de hoofden en onderwijzers verplicht aan den Minister (secretaris-generaal) aan de Hoofd- Inspecteurs, inspecteurs schoolopzieners, leden van het college B en W , voorzitter en leden van de gemeentelijke commissie van toezicht en aan de gemeentelijke inspecteurs de verlangende inlichtingen te geven omtrent de school en het onderwijs. Aan deze wettelijke verplichting dient te worden voldaan. Het verdient echter aanbeveling, dat het onderwijzend personeel het bestuur op de hoogte houdt en zo nodig daarmede overleg pleegt. Het behoefte wel geen betoog, dat indien aan het personeel de medewerking wordt verzocht tot maatregelen, welke tot de competentie van het bestuur behoren, het de verzoekers naar het bestuur verwijst of de aangelegenheid ter behandeling in handen van het bestuur stelt.

1943 Zeist, 8 augustus 1943 Aan de Hoofden van Scholen voor G.L.O., V.G.L.O en U.L.O in de Inspectie Amersfoort Beleefd verzoek ik Uw aandacht voor enige desiderata betreffende de uitvoering der leerplichtwet, de inrichting van tooster en leerplan en de handhaving daarvan in de praktijk alsmede het Benoemingsbesluit. Leerplichtwet 1. Ingevolge van het bepaalde bij art. 16 der Leerplichtwet is het hoofd van een school “bevoegd, schoolverzuimen, waarvoor geen verlog is verleend, als gewettigd of verschoonbaar aan te merken. “Ik geef U in overweging als zoodanig ook aan te merken de verzuimen , gepleegd ten gevolge van gebrek aan kleren of schoeisel. 2. Volgens het 1e lid van art. 16 is het hooft der school “bevoegd aan de leerlingen schriftelijk verlof te verleenen de school tijdelijk niet te bezoeken. “Het niet op grond van ongesteldheid van het kind verleende verlof behoeft, indien het voor meer dan 10 schooltijden in 28 dagen verleend wordt, de bekrachtiging van den inspecteur. “(3e lid) Ik verzoek u in het vervolg dienovereenkomstig te handelen en dus geen ouders of verwanten naar mijn bureau zenden De bedoelde verloven moetden dus door het hoofd verleend en door mij bekrachtigd worden. Dit laatste zal geschieden, als de beweegredenen mij gegrond lijken. U gelieve mij die dus op te geven. 3. Zoowel bij aanvragen tot het bekrachtiging van door u verleend verlof, als bij verzoeken tot het goedkeuren van roosterafwijkingen e.d. gelieve u een zinsnede toe te voeten van deze strekking: “Behoudens 59

tegenbericht wordt aangenomen, dat uwerzijds geen bezwaar bestaat”, het geen niet alleen arbeidsbesparing, maar ook papierbezuiniging tot gevolg heeft. Leerplan en lesrooster 4 Art. 90 der Wet op het L.O. schrijft t.o.v. het leerplan voor: omvang en verdeling over de klassen. Verwijzing naar schoolboekjes of handleidingen is niet voldoende. Ook het gebruik van termen als: “herhaling en uitbreiding van het voorgaande” worden vermeden. 5 Het leerplan duidde aan, dat bij het onderwijs de aandacht wordt besteed aan 1e. de inrichting van onze staat 2e. de bescherming van vogels, 3e de hygiëne, 4e de regels van het verkeer 6. Bij tussentijdse roosterwijzigingen waarbij in de urentotalen geen verandering wordt gebracht, kan men volstaan met het inzenden van één exemplaar van de oude rooster, waarop de wijzigingen in rood zijn aangegeven, of waarbij een los blad met de wijzigingen wordt gevoegd, dat na parafering door den Inspecteur aan de oude rooster wordt gehecht. 7. Bij wijziging der urentotalen wordt de rooster in triplo ingezonden. 8. Bij (tussentijdse) wijziging van het leerplan, de wijzigingen eveneens in rood aanbrengen. 9. Indien bezettingsmaatregelen het gevolgen van een noodrooster noodzakelijk maken, word één exemplaar bij den Inspecteur ingezonden. Alle vakken staan op deze noodrooster vermeld 10. Bij de jaarlijkse inzending van de officiële rooster, worden eventueel één exemplaar noodrooster bijgevoegd. 11.Voor alle roosterafwijkingen is toestemming van den inspecteur nodig (art. 25 4a en 904 wet L.O.) (zie sub. 3o). Indien deze afwijking de lich. Opv. Wezellaan 17, Hilversum. 12. Voor de 1e leerkring (1e en 2e klas) dient per week 3x1/2 uur onderwijs in de Lich. Opv. te worden gegeven. Is de oefengelegenheid op meer dan 5 min. Afstand van de school gelegen, dan kan eventueel volstaan worden met 2x ¾ uur onderwijs per week. Voor de 2e en e leerkring wordt per week 2x ¾ uur onderwijs in de lic. Opv. gegeven. 13. de voor Lich. Opv. toegewezen tijd wordt geheel besteed aan dit onderwijs. De tijd, nodig voor het gaan naar en van de oefengelegenheid wordt hiervan niet geheel afgetrokken. Meestal is het zo te regelen, dat eenmaal gaan buiten de schooluren valt. Ook kan de speelpauze benut worden. 14. Bij vordering ( of aankondiging daarvan) van scholen of lokalen dient onmiddellijk de Inspecteur gewaarschuwd te worden. Bij vordering (of aankondiging daarvan) van gymn. zalen of oefenterreinen, dienen Inspecteur en Consulent gewaarschuwd te worden. Benoemingsbesluit 15. Ingevolge een aanwijzing van den Heer Secretaris- Generaal van het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Kultuurbescherming verzoek ik aan de hoofden van bijzondere scholen hun besturen mede te delen: a. dat voortaan bij elke benoeming van een hoofd, onderwijzer of onderwijzeres, aan mijn bureau, gelijktijdig met model F, moet worden ingezonden een afschrift van de verklaring, welke ingevolge art. 3-a van het (aangevulde) benoemingsbesluit door het bestuur aan de (n) benoemde moet worden uitgereikt; b. daar bij de voordracht moet worden vermeld, in welk nummer van “Opvoeding” de oproep van sollicitanten heeft gestaan; c. dat de voordracht voor elk der voorgedragen een “met reden omkleedde aanbeveling” moet bevatten. 16. Tenslotte beleefd verzoek namens Comm. t.w.v. Schoolverzuim, de modellen DII leesbaar te ondertekenen.

Utrecht, 13 augustus 1943 Aan de besturen der R.K. Lagere Scholen in Nederland. Het is ons bekend, dat van de zijde van onderwijsautoriteiten u vragen hebben bereikt of nog zullen bereiken, welke verband houden met krijgsgevangenschap en ‘arbeidsinzet’ van mannelijke leerkrachten bij alle takken van het onderwijs. Er worden echter hiertegen bezwaren ingebracht, en daarom verzoeken wij u, u vooralsnog van beantwoording te onthouden. De grenzen bezwaren zullen wij aan de betreffende autoriteiten kenbaar maken. Namens het Hoogwaardig Episcopaat J de Jong

’s Gravenhage , 24 juni 1943 60

Aan de besturen der R.K. Scholen. Bij informatie aan het Departement van Sociale Zaken is mij medegedeeld: 1e dat alle leerkrachten, hetzij aan het openbaar, hetzij aan het bijzonder onderwijs verbonden, die in 1924 geboren zijn, zich voor de arbeidsinzet hebben aan te melden en dat hiervan geen vrijstelling wordt verleend. 2e dat alle leraren, onderwijzers en vakonderwijzers op 1 mei l.l. bij het bijzonder onderwijs in functie, die in 1923, 1922 en 1920 zijn geboren, voor de uitzonderingsbepaling gelijkgesteld worden met de leerkrachten in overheidsdienst werkzaam en dat zij dus van de arbeidsinzet tot dusver worden vrijgesteld. Zij behoren zich aan het gewestelijk Arbeidsbureau of Bijkantoor te melden en daar zal dan hun stamkaart worden afgestempeld tot bewijs van vrijstelling. Mochten er dus leerkrachten van het bijzonder onderwijs zijn, die zicht nog niet gemeld hebben in de veronderstelling, dat zij met hun collega’ s in overheidsdienst gelijkgesteld waren of zouden worden, dan is het hun mogelijk van de laatste gelegenheid gebruik te maken, dit alsnog te doen en wel op 24 en 25 juni van 9 – 17 uur, en op zaterdag 26 juni a.s. van 9 –13 uur bij het gewestelijk Arbeidsbureau of Bijkantoor , waaronder zij ressorteren. Voor het geval, dat dit bericht hen te laat mocht bereiken, wordt verwacht, dat zij bij de eerste volgende gelegenheid om zich aan te melden, om deze billijke reden op tegemoetkoming ban het gewestelijke Arbeidsbureau of Bijkantoor kunnen rekenen.

Amersfoort, 26 april 1943 HoogEerwaarde Heer, In overleg met onzen Z.E. Voorzitter,Pastoor Reyers, doe ik U beleefd het volgende weten: Zoals uit den brief van Monseigneur is gebleken, bestaan er geen principiële bezwaren, om mede te werken aan de sportkeuring van onze schooljeugd, door de gemeentelijke arts. ( of andere artsen) indien nu echter eene keuring zou moeten geschieden door een “ party” arts (hetgeen in de gegeven omstandigheden toch niet denkbeeldig is) zou dit dan toch voor schoolbestuur, schoolhoofd of ouders een beletsel op zich zelf kunnen zijn om de, aanvankelijk door Monseigneur goedgekeurd, medewerking te weigeren? Zoals verder uit den brief van Monseigneur blijkt, tolereere het schoolbestuur niet, dat onze schoolkinderen zwemmen met andere schoolbestuur niet, dat onze schoolkinderen zwemmen met andere Christelijke kinderen (protestanten). In verband hiermede was ons bestuur van mening, dat aan den Burgemeester een antwoord op den betreffende circulaire dient te worden gezonden uit welk antwoord den R.K. standpunt zou moeten worden vermeld, nml : Er zijn geen bezwaren, dat onze kinderen schoolzwemmen, doch alleen in katholiek verband. Daar weliswaar alleen ons bestuur slechts een circulaire heeft ontvangen, kan toch veilig worden aangenomen, dat straks ook andere kath. Scholen een dergelijke circulaire zullen ontvangen en zou het mede daarom misschien wenschelijk zijn reeds thans een algemeen Roomsch standpunt vast te stellen. Ons bestuur stelt het daarom zeer op prijs in deze UHE. De mening wel te mogen vernemen

Utrecht, den 12 Juli 1943 Het toenemende gebrek aan landarbeiders is oorzaak, dat er van de zijde van den Gemachtigde voor den Oogst bij mij op wordt aangedrongen, dat in gemeenten, waar zulke noodig is, aan de leerlingen van de hoogste klassen der lagere scholen extra vakantie wordt verleend om behulpzaam te zijn bij alle mogelijke oogstwerkzaamheden, zo nodig ook bij het aardappelenrooien. De inspecteurs van het Lager Onderwijs hebben tegen een zodanige afwijking van het lesrooster blijkens de op 2 juli j.l. zodanige afwijking van het lesrooster blijkens de op 2 juli j.l. te Utrecht gehouden bespreking dienaangaande, geen bezwaar. Ik verzoek u, wanneer de landbouwwerkzaamheden in uw gemeente een dergelijke maatregel noodzakelijk maken, met den betreffenden inspecteur overleg te plegen en toestemming te verzoeken voor zoveel betreft de openbare scholen, aan de leerlingen der hoogste klassen extra vakantie te verleenen voor den duur der noodzakelijk te verrichten werkzaamheden, waaromtrent overleg gepleegd kan worden met den Inspecteur voor den Oogst, den heer A.C. Schuilenburg, te Arnhem, tel. 21364. Uwerzijds ware de besturen der bijzondere scholen met het vorenstaande in kennis te stellen, opdat zo nodig voor die scholen dezelfde regeling wordt aangetroffen. Ik wijs u er op, dat de voor uw gemeente vastgestelde verordening ex. Artikel 15 der leerplicht ongewijzigd van kracht blijft. De commissaris der provincie Utrecht w.g. Engelbrecht

61

’s Gravenhage, 2 juni 1943 Aan de Besturen der R.K. scholen. Na herhaalde informatie bij het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Kultuurbescherming kan ik u thans voor de eerste keer nagenoeg met zekerheid mededelen, dat de leerkrachten, die in aanmerking komen in krijgsgevangenschap te worden teruggevoerd, hiervan worden vrijgesteld, wanneer zij onderwijs geven in de Duitse taal. De bevoegdheid, door het volgen van een applicatiecursus hiertoe verkregen, is voldoende. Deze leerkrachten hebben hiervoor nodig een Ausweis die zij aan het Departement van O. W, en K., afdeling Kabinet, Paschlaan 19, te Apeldoorn moeten aanvragen. Bij deze aanvraag moeten zij overleggen: 1. een bewijs, af te geven door het hoofd der school of door den Rijksinspecteur, waaruit blijkt dat zij werkelijke les geven in de Duitse taal; 2. een opgave van de nummers van hun persoonbewijs zijn geplaatst, b.v. Nr. G 41/ No. 374504; 3. een opgave van hun naam en voornamen, geboorteplaats en geboortedatum; 4. een opgave van hun huidige woonplaats, hun beroep en van de school (naam en adres), waaraan zij werkzaam zijn; 5. een opgave van het wapen en het onderdeel, waartoe zij behoren en van de militaire rang, weke zij bekleden. Over het vrijgesteld zijn van leerkrachten van het bijzonder onderwis voor de arbeidsinzet is voorlopig niets met zekerheid te berichten. Het Departement deelde mij mede, dat, zolang dit niet met zekerheid te kennis is gebracht, deze leerkrachten zich niet gelijkgesteld kunnen achten met de leerkrachten van het openbaar onderwijs, die in de verordening zijn uitgezonderd. Het R.K. Centraal Bureau voor onderwijs en opvoeding, Dr. Th. Verhoeven Directeur

Amersfoort 7 juni 1943 Hierbij deel ik u mede, dat opdracht van de Ortskommandatur van alle scholen in Amersfoort een sleutel van de hoofddeur afgeven moeten worden. De sleutel moet voor 12 juni a.s. bezorgd worden bij de Gemeente Afd. Duitsche Zaken, achter Davidshof 2 en dient voorzien te zijn van een label met volledig adres van de school.

Geachte ouders, Uw zoontje…………. Komt dit jaar ook in aanmerking om zijn Eerste H. Communie te doen. In verband met daarmede wilde ik het volgende beleefd onder uw aandacht brengen. Naast de directie voorbereiding in de kerk en op school, rust op uw schouders de indirecte voorbereiding op deze voor uw kind zo gewichtige dag. Deze indirecte voorbereiding bestaat hoofdzakelijk in twee dingen, n.l.; 1e het lezen der dagelijkse gebeden, die u in de toekomst in de katechsmus kunt vinden, 2e het doen bijwonen der H. Mis. Wat het laatste betreft, is de toestand niet zo rooskleurig. Ongeveer 15 van de 40 Communicantjes komen dagelijks in de H. Mis. Daarom doe ik in deze laatste twee weken voor de Grote Plechtigheid een beroep op u. Komt indien mogelijk zelf met uw kinderen mee naar de H. Mis. Brengt hen zelf tot Jezus, den groten Kindervriend, die over twee weken ook bezit gaat nemen van Uw kind. Wek hen op veel en vurig te bidden voor henzelf en voor de andere communicantjes dat hun zieltje zo schoon mogelijk moge zijn. Bidt zelf veel voor uw kinderen; steun mij bij mijn moeilijke taak ook uw kind tot een echt Hemelkind te maken. Ouders, ter wille van het zieleheil van Uw jongen, reken ik op u. Jos.C.v.d Bergh, onderwijzer 2e klas.

Amersfoort 6 oktober 1943

62

Teneinde te kunnen voldoen aan het voorschrift, vervat in de artikelen 3 en 4 van het Kon. Besluit van 19 november 1900, S 202, verzoek ik u mij mede te delen, of er voor leerlingen van de onder uwe leiding staande school behoefte bestaat wet 1900 S.111, wordt verstrekt, en voor welk doel jaarlijks een bedrag uit de gemeentekas wordt beschikbaar gesteld. Bij de beoordeling van de vraag, welke kinderen voor deze kleding in aanmerking komen, dient te worden overwogen, dat deze kleding alleen mag worden verstrekt, indien de kinderen wegens gebrek aan kleding de school niet kunnen bezoeken, of dat te verwachten is, dat zij zonder verstrekking niet geregeld de school zullen blijven bezoeken. Gaarne zal ik van u een opgave ontvangen van het aantal leerlingen voor wie behoefte aan schoolkleding bestaat, alsmede van hun namen, adressen en klassen, met vermelding of kleding nodig is. Indien één of meer leerlingen tusschentijds zijn geplaatst, gelieve u op te geven, vanwaar deze kinderen zijn gekomen. Door de huidige schaarschte aan textielgoederen, is het aantal te verstrekken kleeding stukken zeer beperkt. In verband hiermede verzoek ik u dringend, bovenbedoelde opgaven zo sober mogelijk te houden. Uw bericht zie ik gaarne in duplo uiterlijk 15 oktober a.s. tegemoet.

Hilversum, 9 juli 1943 Hiermede hebben ondergeteekenden de eer u enige aanwijzingen ter kennis te brengen, welke in ’t belang van een goed onderwijs in de lichamelijke oefeningen, toegepast dienen te worden. 1. Heeft men de beschikking over een lokaal, dan dient de rooster zodanig te worden samengesteld, dat alle gegeven lessen in dit lokaal gegeven kunnen worden, opdat niet bij ongunstige weersgesteldheid een buitenles komt te vervallen. 2. Indien een les “buiten “ wordt gegeven, wil dit niet zeggen dat alléén spel beoefend moet worden. Zonder enig bezwaar kan evengoed een volledig gymnastiekles gegeven worden. 3. Het is gewenscht het onderwijs in de lichamelijke oefening bij voorkeur vanaf de 3e klas afzonderlijk aan meisjes en jongens te geven. Een combinatie 3e – 4e klas jongens, 5e – 6e klas jongens, idem meisjes is vaak mogelijk. 4. Ter bevordering van een systematisch werken, ( waarbij steeds rekening wordt gehouden wat in voorgaande lessen is behandeld) is het gewenscht dat gedurende den gehelen cursus, slechts één leerkracht met een bepaalde klas belast is. 5. Indien het te gebruiken lokaal geen grotere afmetingen heeft dan een normaal klasse- lokaal, mag het aangal leerlingen, dat hierin gelijktijdig gymnastiekles ontvangt, niet meer bedragen dan 25. 6. Zoveel mogelijk zal er naar gestreefd worden, dat aan één en dezelfde klas, de lessen verdeeld zijn over de geheele week. Nimmer zullen de lessen binnen een tijdsverloop van twee dagen liggen. 7. Het is schadelijk voor de gezondheid te werken in een stoffig gymnastieklokaal. Het is een eerste voorwaarde, hoge eischen te stellen aan het goed schoonhouden van den vloer en de leermiddelen, terwijl deze laatste ook steeds ordelijk worden opgeborgen. 8. Het onderwijs in de lichamelijke oefening is niet “een bezighouden” doch een wel overwogen systematisch vormend leiding geven. Een schriftelijke voorbereiding van iedere les is noodzakelijk te achten. 9. Hete dragen van straatschoeisel tijdens dit onderwijs moet ontraden worden. Ook onder moeilijke omstandigheden is mogelijk met tact nog wel iets te bereiken, 10. Bij aanschaffing van leermiddelen is het gewenscht eerste advies in te winnen bij den Consulent v.d. Lich .Opv. 11 Scholen die alleen een oefengelegenheid buiten hebben, kunnen bij slechts weer, de tijd voor dit onderwijs benutten, door: a. uitleggen van de spellen (op ’t bord teekenen) b. iets over hygiëne vertellen: lichaamsverzorging ademhaling en “frissche lucht tijdens de les hygiënische regels voor het baden en zwemmen. (zie de leidraad voor de lich. Opvoeding blz. 5) Voor de 1ste leerkring kan de les (in verhaaltrant) reeds besproken worden.

Les in de lichamelijke oefening Uitgevoerd door leerlingen van een 5e / 6e klas L.S. Oefenstof

bijzonder doel

63

algemeen doel

Inleiding

1. Alle ll. Een stok. In looppas vrij door het lokaal. Op teeken stilstaan en stok voor de voeten neerleggen. 2.Looppas, op teeken snel achter stok staan 3. Als 2, doch in bepaalde richting.

het doen beleven van “de zin van orDe, door deze orde niet op te leggen, doch van het kind zelf uit te laten gaan

tegemoetkomen aan de bewegings drang van een juiste sfeer

Kern

1. Vanuit spreidstand, stok hoog zo ver zijwaarts buigen, dat je even met de stok den grond aan kunt tikken 2.zo ver indraaien, dat je achter de rug langsgaande, je hiel kunt aantikken 3.vanuit kleermakerszit, de stok met 1 hand zo ver mogelijk voor je neer leggen. Daarna de stok vertikaal omhoog steken, je zo lang mogelijk maken. 4.vanuit kortzit, één been op de stok plaatsen en nu je been in schuine richting strekken. Ook met beide benen tegelijk. 5.vanuit rugligging, romp opzwaaien en stok bij de voeten zien te brengen 6.vanuit stand. Over de stok heen stappen en terug. 10x wie is het eerste klaar? 7.vanuit spreidstand, met de handen langs den stok omlaag lopen. 8.stokopgooien en met twee handen vangen 9.stok balanceren opeen vinger, komen tot hurken en terug. 10.stokken ophalen, in wedstrijdvorm

als bij inleiding

het bevorderen van een natuurlijken houdings en bewegingsvorm

evenw. Oefening (met paren)

1.een ll. In kuiphouding, de andere ll. Bovenop staat. 2.als l. maar nu met ½ draai. 1.op handen en voeten over de ladders daarbij

de beteekenis doen Aanvoelen van samenWerking

1.op handen en voeten over de ladders daarbij zorgen niet in de sloot te komen. 2. Als l, doch met elkaar passeeren. 3.langs onderkant en boven over groepswedstrijden. 1 welke groep is het eerste in de kring terug 2. Als 1, maar als uitgangshouding

Als boven

bevorderen van evenwichtszin en een juist spiergevoel naast beweging vorming van Invloed op de Ontwikkeling van eigenschap pen als moed zelf vertrouwen enz. ontwikkelen Van de vitale organen en van het uithoudingvermogen

behendig heidsoefeningen (ladders lopen springen (banken)

kleermakerszit. 3. opbergen der banken met bepaalde opdracht

kalmering

in groepsverband. Welke groep heeft de meeste gelijkende teekening gemaakt?

Als boven maar nu in groepsverband

als boven

het algemeen doel geld voor alle lessen, het bijzonder doel voor een bepaalde les. 64

de overgang Van de verhoogde naar de normale orgaan functies geleidelijk te doen geshieden

Iedere les dient (schriftelijk) voorbereid te worden, daarbij heeft men rekening te houden met: a. b. c. d. e. f. g. h. i.

de leerling de meisjes of jongens de te gebruiken ruimte en het aantal leerlingen ontwikkeling van de leerlingen leerplan vorige lessen is behandeld temperatuur, jaargetijde, het uur waarop de les wordt gegeven: kleding van de leerlingen sfeer, die op het moment van aanvang der les heerscht

voor aanvang der les, dienen de voorzorgmaatregelen genomen te zijn a. schoon lokaal in bijzonder de vloer b. ordelijke opberging van de leermiddelen (denk aan ongelukken) c. voldoende ventilatie ( ramen en deuren eventueel open) d. indien nodig, verwarming tot 55 gr e. leermiddelen controleren op breuken enz. een les moet vreugdevol verlopen als het vreugde element ontbreekt past dit onderwijs niet bij de natuur van het kind. noodig is: a dat de les spelenderwijs wordt gegeven( waar gespeeld wordt heerscht vreugde) b dat de les veel beweging biedt 1. Alle ll zoveel mogelijk tegelijk werken 2.economisch gebruik van de leermiddelen c dat de les voldoende afwisseling biedt; d aantrekkelijk blijft 1.Een zeker moeilijkheid 2. een logische opbouw vertoont e de opdrachten duidelijk en bevattelijk zijn f een juiste sfeer ontstaat door 1. Verhouding leerkracht met de leerling 2 omgeving (geen storende invloeden van buiten, als klepperende ramen, knikkers in de zak, enz)

1944 Amersfoort 9 december 1944 Geachte ouders, Aangezien het meermalen is gebeurd dat het geld door U meegegeven, voor leesboek, bestemd werd voor snoepen, achten we het ’t beste, bij dezen, ieder kind, dat het verdient, kosteloos een boek uit te lenen. Mocht een boek worden beschadigd of erg worden bevuild dan heeft de onderwijzer der klas het recht, U dit boek te laten vergoeden. In verband hiermee zouden wij U nogmaals dringend willen zoeken, Uw kind (eren)te laten leeren zijn (hun)snoepcenten te sparen, hetzij voor zichzelf of voor de armen. In deze crisistijd zijn er zooveel arme gezinnen die het allernoodzakelijkste moeten onberen. Leer uw kind (eren) goed doen met zijn (hun) snoepcenten, u helpt er de armen mee en het is zeer bevorderlijk voor de karaktervorming van uw kind (eren). Tevens zou ik u beleefd willen verzoeken of uw jongen (s) op tijd aanwezig kan (kunnen) zijn in Kinderkermis en school, daar dit laatkomen erg storend is. Overtuigd van uw vriendlijke medewerking in dezen Hoogachtend, Het hoofd der St. Jorisschool A. Fr.M.Gerardo.

EISEN SCHOOLZWEMDIPLOMA A (Voorbereidend Zwemdiploma) A. Te water gaan van de bassinrand met rechtstanige sprong voorwaarts gestrekt, onmiddellijk gevolgd .

65

125 meter zwemmen, waarvan de eerste 75 meter met de schoolslag en de laatste 50 meter met de enkelvoudige rugslag, met de handen op de heupen, moeten worden afgelegd B Te water gaan van de bassinrand met rechtstandige sprong voorwaarts gestrekt, onmiddellijk gevolgd door 1 minuut watertrappen met de wijsvingers boven water. EISEN SCHOOLZWEMDIPLOMA B (Diploma Geoefend Zwemmer) A. Gekleed te water gaan van de bassinrand met rechtstandige sprong voorwaarts gestrekt of met startsprong, onmiddellijk gevolgd door 50 meter zwemmen met de schoolslag. B. Te water gaan van de bassinrand met rechtstandige sprong voorwaarts gestrekt of met startsprong, onmiddellijk gevolgd door 150 meter zwemmen, waarvan de eerste 100 meter met de schoolslag, de volgende 25 meter met de enkelvoudige rugslag met de armen gekruist over de borst moeten worden afgelegd. C. Te water gaan van de bassinrand met rechtstandige sprong voorwaarts en vervolgens 1 minuut watertrappen, waarvan de laatste 25 seconden met de handen boven water. EISEN SCHOOLZWEMDIPLOMA C (Jeugdzwemvaarigheidsdiploma) 1. Snelzwemmen: A. Te water gaan van de bassinrand ( waar mogelijk van een startplaats) met startsprong gevolgd door 25 meter schoolslag in de maximumtijd van 30 sec. voor jongens. B. In het water van de bassinwand (waar mogelijk van een startplaats) starten, gevolgd door 25 meter samengestelde rugslag of rugcrawl in de maximumtijd van 30 sec. voor jongens. C. Te water gaan van de bassinrand (waar mogelijk van een startplaats) met startsprong, gevlogd door 25 meter borstcrawl in de maximumtijd van 25 sec. voor jongens D. Het nemen van een vast keerpunt, zoals dit bij wedstrijden voor de schoolslag is voorgeschreven. 2. Afstandzwemmen: Te water gaan van de bassinrand met startsprong, gevolgd door 200 meter zwemmen, zonder onderbreking (d.w.z. zonder met de bodem in aanraking te komen), met zwemslag (en) naar keuze. 3. Zwemmendredden: A. In zwemrichtingen met vaste bodem (beton of tegels): te water gaan van de bassinrand met hurkval, vervolgens duiken en twee bordjes, die op een onderlinge afstand van ongeveer 5 meter, circa 2,5 meter onder de oppervlakte van het water liggen, ophalen. In zwemrichting zonder vaste bodem (b.v. zand of veen): te water gaan van de bassinrand met hurkval, vervolgens duiken en een hierna omschreven vast voorwerp, dat zich circa 2,5 meter onder de oppervlakte van het water bevindt, ophalen. Het voorwerp, wegende 2 kilogram, bestaat uit een wit geschilderd plankje, met afmetingen van ca. 50x15x2,5 cm., waaraan in het midden een ketting (maximale lengte 50 cm.) met een gewicht is verbonden. B. Te water gaan van de bassinrand met hurksprong en vervolgens een in zwemkostuum geklede medekandidaat van ongeveer gelijke lichaamsbouw 10 meter – in kopgreep – vervoeren . 4. Schoonspringen: Het uitvoeren van de rechtstandige sprong, voorwaarts (gestrekt, gehoekt of gehurkt) en de klassieke zweefsprong beide sprongen uit stand of met loop ( naar keuze van de kandidaat) van de 1 meterplank. 5. Waterpolo A. 10 meter zwemmen met de bal dubbele overarmslag. B. Het werpen van de bal door een op een afstand van 5 meter geplaatst niet verdedigd – doel. Memorie van Toelichting aan den Raad der Gemeente Amersfoort Hiermede geeft het R.K. Schoolbestuur van Amersfoort, uitgaande van de R.K. Kerkbesturen van den H.Franciscus Xaverius en O.L. Vrouw Hemelvaart , de eer Uw geacht College mede te delen: dat met ingang van 1 januari 1941 het onderwijs in vak J. aan alle scholen verplichtend is gesteld, zodat het schoolbestuur voornoemd voor de noodzakelijkheid wordt geplaatst te zorgen, dat op 1 januari a.s. het onderwijs in genoemd vak kan aanvangen. Het bestuur zal hiervoor de nodige leer- en hulpmiddelen moeten aanschaffen en voor de L.O. School aan het Dupontplein, bovendien voor vier lokalen ondoorzichtige ruiten moeten aanbrengen, voor het afscheiden van de lokalen grenzend aan de speelplaats, waar de oefeningen gehouden moeten worden. Voor het aanschaffen van een en ander, verzoekt genoemd bestuur de medewerking van den Raad.

66

De Hoofden van de openbare scholen voor gewoon lager onderwijs en de Besturen van de bijzondere scholen voor gewoon lager onderwijs. Amersfoort, 10 juli 1946 Hierbij berichten wij U, dat wij, in overeenstemming met den Inspecteur van het Lager Onderwijs in de Inspectie Amersfoort, besloten hebben de zomervacantie voor de openbare scholen voor gewoon lager onderwijs voortaan te doen ingaan op 1 augustus. Hierdoor wordt de regeling, zoals deze gold voor het besluit van 12 juli 1944 van den toenmaligen burgemeester Harloff tot verandering van de zomervacantie, weder ingevoerd. De a.s. zomervacantie zal alzoo zijn van 1 augustus 1946 t/m 2 september 1946 Burgemeester en wethouders van Amersfoort De secretaris, de Burgemeester, J.Haars A.J. Spiekermann

1947

Rijksschooltoezicht lager onderwijs in de inspectie Amersfoort Amersfoort, 27 februari 1947 Ten einde mij in staat te stellen op zeer korte termijn een lijst te ontwerpen van gevallen van a. nieuwbouw b.uitbreiding en c. verbouw, die zeer urgent zijn, verzoek ik U mij p.o. te berichten of U voornemens is binnen afzienbare tijd te doen bouwen, of het te bouwen object valt onder a,b of c en welke motieven naar U inzicht de voorgenomen bouw urgent maken. Gegevens, die na 5 maart 1947 t mijnen kantore binnen komen, kunnen voor het bouwplan 1947 niet meer verwerkt worden. De inspecteur van het Lager Onderwijs in de Inspectie Amersfoort M.A.C.Lindeman Aan de schoolbesturen. 28 februari 1947 Den Heer inspecteur v/h Lag. Ond. Te Amersfoort Naar aanleiding uwer circulaire van 27/2’47 , no.337 deelen wij U mede, dat ons bestuur machtiging tracht te verkrijgen voor uitbreiding harer glo school Dupontplein 14 , alhier. Bedoeling is de reeds bestaande school. te voltooien, door de bovenverdieping af te bouwen. Dit object valt o.i. onder C, genoemd in uwe circulaire.

Gemeente Amersfoort 10/3 1947 Aanvrage ex art. 72 L.O. wet 1920 R.K.jongensschool Dupontplein. Naar aanleiding van Uw hierboven aangehaalde brief doen wij U hierbij toekomen een afschrift van het besluit van de raad dezer gemeente dd. 29 april j.l. nr. 157, waarbij ingevolge art. 72 der Lager-onderwijs 1920 medewerking wordt verleend voor uitbreiding van de school voor gewoon lager onderwijs aan het Dupontplein nr,14, alhier, met drie lokalen. Amersfoort, maart 1947 Edelachtbare Heren, De Kerkbesturen van de parochies van den H. Franciscus Xaverius en van Onze Lieve Vrouw Hemelvaart te Amersfoort, rechtspersoonlijkheid bezittende op grond van de wet op de Kerkgenootschappen, verzoeken U overeenkomstig het bepaalde in art. 72 der Lageronderwijswet 1920 de gelden beschikbaar te stellen voor de uitbreiding van de school voor g.l.o. aan de Dupontplein no. 14 alhier met drie lokalen. Het betreft hier de afwerking van 3 op de verdieping van voorbracht zullen worden. De kosten hiervan zullen in verband met de omstandigheden dat slechts weinig materiaal nodig is, binnen enge grenzen blijven. De reden van deze 67

uitbreiding ligt in de te verwachten groei van het aantal leerlingen dezer school. De school wordt momenteel bezocht door 134 leerlingen, doch dit aantal zal stijgen, omdat het aantal jaarlijks tot de school toe te laten leerlingen in de komende jaren steeds zal toenemen. Zo zijn per 1 september 198 reeds 40 bovendien zullen een groot aantal kinderen die behoren tot de parochie van O.L. Vrouw Hemelvaart, op wier gebied de school aan het Dupontplein 14 is gelegen, doch momenteel de scholen aan de Schimmelpennickplein 14 overgaan. De afwerking van het gebouw is ook om paedagogische redenen zeer gewenst, omdat de voor het onderwijs vele moeilijkheden opleverende 4mans school eindelijk tot een volwaardige zesmans school zal kunnen uitgroeien zeer ten voordele van de kinderen en het onderwijs. Deze bedoelde overgang der leerlingen van de Schimmelpennickstraat en Schimmelpennickkade is nodig, omdat het aantal leerlingen van de scholen voor gewoon lager onderwijs aan de Schimmelpennickstraat en kade zich eveneens in opwaartse richting beweegt en binnen niet al te lange tijd met plaatsgebrek op deze scholen rekening moet gehouden worden. Volgens de doopboeken der parochie van St. Franciscus Xaverius, waaruit de kinderen op deze scholen aangewezen zijn, zullen per 1 september 1947 62 leerlingen en per 1 september 1948 reeds 83 leerlingen worden toegelaten terwijl een verdere stijging van het jaarlijkse toe te laten aantal kinderen op dit uitbreidingsplan in het stadsdeel, waarin deze scholen zijn gelegen. Het vertrek van de leerlingen die thuis horen op de school aan het Dupontplein 14 naar deze school, zal tengevolge hebben, dat op de scholen aan de Schimmelpennickstraat en kade lokalen vrij komen. Zolang deze lokalen niet voor de lagere scholen nodig zijn, is het de bedoeling, daar in een school voor buitengewoon lager onderwijs te vestingen. De voorgenomen uitbreiding van de school aan het Dupontplein zal dus tevens tengevolge hebben, dat althans voorlopig, lokaliteit voor de B.L..O. school verkregen wordt. De Besturen verbinden zich om, voordat met de uitbreiding wordt aangevangen, 15 % der kosten als waarborgsom in de gemeentekas te storten. Kinderleed Voor het eerst naar school. ‘Hoe zal het gaan?” is de soms wat bange vraag, de ouders zich stellen. De meeste kinderen maken zich hierover weinig zorgen. Ze zijn groot, gaan naar de grote school, ze gaan leren. En met het grootste deel gaat het inderdaad wel. Als ze wat gewend zijn aan de gebruiken en zich aangepast hebben aan de wetten en de gewoonten der nieuwe maatschappij, gaan ze al spoedig aan het leren en verblijden ze hun ouders met het lezen van aap, noot, mies, enz. komen ze thuis met sommen, met aardige versjes en zelfgemaakte tekeningen. Helaas, is er echter ook een gedeelte, in iedere aanvangsklas zijn er zo een paar te vinden, voor wie de aanpassing niet zo gemakkelijk gaat. Wat de juffrouw ook probeert, ze kan maar geen contact krijgen met enkele der nieuwelingen. Ze kan ze niet betrekken in het spel der leerlingen, of wat nog moeilijker is, ze slaagt er maar niet in de belangstelling wakker te roepen voor wat ze leren moeten. Aan het eind van de cursus vindt de schifting plaats: wie knap waren of ook, wie zonder bepaald knap te zijn, toch mee konden komen, gaan over naar de volgende klas. Wie niet mee konden blijven zitten. Hebt Ge er al eens over nagedacht, hoeveel kindermiserie er schuilt achter dit troosteloze woord: niet overgaan? Ach, meestal verdragen ze het dapper verbergen ze hun leed achter voorgevende onverschilligheid, verduwen ze harteloze spot: hoe dan ook, het is voor de kleingen een duw, een deuk, een zwarte schaduw. Kunnen ze dan niet leren? Ja, gelukkig wel. Maar ze kunnen het niet met de snelheid die op de lagere school regel is. De L.S. is als het ware een compagnie soldaten die in gesloten colonne voorwaarts gaan, allemaal even snel. En wie de pas niet kan bijhouden, valt onherroepelijk uit. Al blijft hij doortippelen, de afstand tussen hem en de troep wordt hoe langer hoe groter. Van week tot week, bijna van dag tot dag moet de klas een stapje verder komen. Onverbiddelijk moet de klas verder, ook als de leerzwakken het nog niet verwerkt en begrepen hebben. In een jaar, een half jaar, moet een bepaalde hoeveelheid kennis zijn opgenomen, om er in de volgende klas verder op te kunnen bouwen. Voor deze kinderen deugt de gewone school niet. Nog eens, ze willen wel leren ,natuurlijk! Maar ze kunnen het niet, althans niet op de wijze, die de L.S. toepast en toe moet passen. Het enige gevolg is, dat ze op de L.S. omringd van kinderen die wel meekunnen, alle zelfvertrouwen verliezen. Is daar niets aan te doen? Moet dat maar zo blijven? Hier komt de taak voor het Buitengewoon Lager Onderwijs. Indien Gij zo’n school bezoekt, Gij moet dat vooral niet verzuimen, dan springt al dadelijk in het oog, dat het aantal leerlingen per klas op een school voor B.L.O. voor kleiner is, op iedere 18 leerlingen wordt een leerkracht vereist. Het ligt aan voor de hand, dat het daardoor mogelijk is aan ieder kind afzonderlijk meer aandacht te besteden. Dat zulks noodzakelijk is, valt zonder meer licht te begrijpen. Er is echter meer. Fout onderwijs wordt op de scholen voor B.L.O. zoveel mogelijk aangepast aan de kinderen, voor wie het bestemd is. Anders uitgedrukt, men houdt met iedere verschillende aanlog rekening. Het onderwijs niet meer klassikaal maar individueel. De kinderen komen zoverre allen hierin overeen, dat ze niet mee kunnen komen op de L.S. maar er is een groot onderscheid tussen de verschillende leerlingen onderling. Met ieders aanleg wordt rekening gehouden en zo is het mogelijk, dat het ene kind veel sneller vooruit gaat b.v. met rekenen dan het andere. Het is geen wonder, dat de leerlingen op de B.O. school weer gaan op leven. Op de L.S. werden ze dagelijks ver boven hun krachten belast. Telkens weer voelden ze zich de minderen van de verstandelijk hoger staanden. Ze kwamen niet tot dragelijke resultaten en op de rapporten kwam telkens weer tot uiting hoe “dom” ze waren. Hun cijfers voor vlijt zeggen vaak, dat ze voor lui door gaan. Maar zo zijn 68

niet lui. Van den zeer groot deel der leerlingen die op school voor B.L.O. worden aangegeven, luidt het oordeel, dat ze lui zijn. Dat ze wel kunnen, maar niet willen. En wat blijkt van al die onwil of die luiheid op onze scholen? Bijna nooit iets, maar een gering, onzeer gering deel dier kinderen is niet tot geregeld werken te brengen. En dan vragen wij, leerkrachten van B.L.O. scholen, ons nog altijd weer af, of hier inderdaad gesproken moet worden van luiheid, dan wel , of de kinderen nog uit gebrak aan belangstelling niet aan de slag kunnen komen. Wij trachten de leermiddelen te bedenken en te maken, die hen wel aan werk zetten. Een goed geoutilleerde B.L.O. school heeft een schat van individuele leermiddelen gebaseerd op de zelfwerkzaamheid. Ons streven is: Leren door Doen! En onze ervaring is algemeen, dat er maar enkelen zijn, die tenslotte niet door het werk gepakt worden. En dan is de zaak gewonnen. Dan zijn ze blij met de behaalde resultaten en ze gaan vol trots hun heel rijtje sommen, helemaal zonder fouten, eens aan de meester of de juffrouw van de andere klas laten zien. Of ze mogen met een werkstukje van de handenarbeidlessen de hele school door. Het is met de leerlingen dezer scholen als met kamerplanten, dit uit een donkere kamer zonder zonlicht worden overgeplaatst in een ruime, luchtige zonnige serre, waar ze de verzorging krijgen, die ze nodig hebben. Niet ieder heeft een juist denkbeeld van dit onderwijs. Moge daarom hier een opwekking geplaatst worden om eens een bezoek te brengen aan de school voor Buitengewoon Onderwijs te Amersfoort, Plantsoen Noord 51. Het hoofd dier school, de Heer J.P. de Ligny, Steven v.d. Hagenlaan 8 is gaarne bereid alle gewenste inlichtingen te verschaffen. Ook stelt hij zich gaarne beschikbaar voor het houden van een lezing op Ouderavonden en andere vergaderingen over een onderwerp het B.L.O. betroffend. Amersfoort 10 maart 1947 Edelachtbare Heeren, Het bestuur der R.K. Jongensschoen, uitgaande van de parochie van den Heilige Franciscus Xaverius en Onze Lieve Vrouwe Hemelvaart, beiden te Amersfoort, Rechtpersoonlijkheid bezittende op grond van de Wet op de Kerkgenootschappen , verzoekt U, overeenkomstig het bepaalde in art. 72 der Lager onderwijswet 1920 de gelden beschikbaar te stellen voor de uitbreiding van de school voor gewoon lager onderwijs aan het Dupontplein no.14, alhier, met drie lokalen. Het betreft hier de afwerking van 3 op de bovenverdieping van voormelde school gelegen lokalen, waardoor deze in bruikbare staat gebracht zullen worden. De kosten hiervan zullen, in verband met de omstandigheid, dat slechts weinig materiaal noodig is, binnen enge grenzen blijven. De reden van deze uitbreiding ligt in de te verwachten groei van het aantal leerlingen dezer school. De school wordt momenteel bezocht door 131 leerlingen, doch dit aantal zal stijgen, omdat het aantal jaarlijks tot de school toe te laten leerlingen in de komende jaren steeds zal stijgen. Zoo zijn per 1 september 1948 reeds 30 Bovendien zullen een aantal kinderen, die behooren tot de parochie van O.L.Vr Hemelvaart op wier gebied de school aan het Dupontplein is gelegen, doch momenteel de scholen aan de Schimmelpennickkade – straat bezoeken, naar de school a/h Dupontplein overgaan. De afwerking van het gebouw is ook om paedagogische redenen zeer gewenscht, omdat de voor het onderwijs vele moeilijkheden opleverende 4 mans school eindelijk tot een volwaardige 6 mans school zal kunnen uitgroeien, zeer ten voordele van de kinderen en het onderwijs. Deze bedoelde overgang der leerlingen van de scholen Schimmelpennickkade – en straat is noodig, omdat het antal leerlingen van de scholen voor gewoon lager onderwijs a/d Schimmelpennickkade en straat zich eveneens in opwaartse richting beweegt en binnen niet al te lange tijd met plaatsgebrek, op deze scholen, rekening moet worden gehouden. Volgens de dooopboekden der parochie van St. Franciscus Xaverius, waaruit de kinderen op deze scholen aangewezen zijn, zullen per 1 september 1947 62 leerlingen en per 1 september 1948 reeds 83 leerlingen worden toegelaten, terwijl een verdere stijging van het jaarlijks toe te laten aantal kinderen op dit moment reeds zeker is, nog afgezien van de verwezenlijking van het uitbreidingsplan in het stadsdeel, waarin deze scholen zijn gelegen. Het vertrek van de leerlingen, die thuis hooren op de school a/h Dupontplein naar deze school, zal tengevolge hebben, dat op de schoen aan de Schimmelpennickkade en straat 1a 2 lokalen vrij komen. Zoolang dit (deze) Loka (a) l (en) niet voor de lagere scholen noodig zijn, is het de bedoeling daarin dan een school voor buitengewoon lager onderwijs te vestigen. De voorgenomen uitbreiding van de school a/h Dupontplein zal dus tevens tengevolge hebben, dat, althans voorlopig lokaliteit voor de U.L.O. school verkregen wordt. De besturen verbinden zich om, voordat met de uitbreiding wordt aangevangen, ,15% der kosten als waarborgsom in de gemeentekas te storten ’t Welk doende, enz. namens het bestuur voornoemd H.T.M. Reyers (pastoor/ voorzitter) A.H.H. Rekveld (secretaris).

69

De schoolarts vestigt er onze aandacht op, dat het hem is gebleken, dat verschillende kinderen van de hoogste klassen der scholen sigaretten roken. Zij vertonen bruine vingertoppen en nagels, sommigen zelfs bruine tanden. Het staat wetenschappelijk vast, dat nicotine slecht is voor hersenen van jeugdige personen en dat dit vergift ook op andere organen een verkeerde invloed heeft. Behalve deze lichamelijke invloed steekt ook achter dit roken een psychisch gevaar. Bij onderzoek is gebleken, dat sommige kinderen stilletjes sigaretten uit vaders doosje nemen, terwijl anderen zo’ n beetje handel in tabaksartikelen drijven. In een referaat voor vergis, zal de school in de toekomst een steeds moeilijker taak krijgen om de rampzalige toename van het roken door kinderen, dat steeds meer algemeen wordt, te helpen bestrijden en te trachten de strijd tegen het gebruik van alcoholische dranken weer op te vatten en te versterken. Wij roepen uw hulp in om dit euvel te bestrijden, daarbij wijzende op het bepaalde van artikel 132 van de algemene politieverordening dezer gemeente. “Het is aan kinderen beneden de leeftijd van 16 jaar anders dan in gezelschap van ouders of voogden verboden in het openbaar tabak onder welke vorm ook te roken of te pruimen”. Amersfoort, 21 juni 1947 Burgemeester en Wethouders van Amersfoort De secretaris, de burgemeester, J .Haars H. Molendijk Amersfoort, 17 december 1947 Edelachtbare Heren, Het bestuur der R .K. Jongensscholen, uitgaande van de parochiën van O.L. Vrouwe Hemelvaart en sint Franciscus Xaverius, beiden te Amersfoort, wendt zich beleefd met het volgende tot U: Op grond van het bepaalde in art. 72 der Lager onderwijswet 1920 wendde voornoemd bestuur zich tot den Raad dezer Gemeente, om medewerking dier Raad tot het doen beschikbaar stellen van de benodigde gelden voor uitbreiding (verbouw) der R.K. Jongensschool aan het Dupontplein en voor de aanschaffing der benodigde schoolmeubelen en leermiddelen, welker medewerking die Raad verleende in hare zitting van 29 april 1947, besluit no.157. De Heer inspecteur van het Lager Onderwijs in de inspectie Amersfoort verleende bij schrijven van 5 en 11 december 1947 goedkeurende adviezen inzake verbouw tot een begroot bedrag ad F 53959,60 aanschaf leermiddelen tot een begroot bedrag van F 2014,60, derhalve voor eene totale begrooting van : verbouw, meubilair en leermiddelen ad F. 60758,73 samen. Het bestuur zou thans gaarne tot verbouw en aanschaffing willen overgaan en legt U hierbij over bovenbedoelde begrootingen met goedkeurende adviezen van den heer Inspecteur v/ h Lag. Onderwijs. Het bestuur, in het hoofd dezes gemeld, heeft de eer Uw College hierbij beleefd te verzoeken de voor de verbouw en aanschaffing benoodigde gelden wel beschikbaar te doen stellen. Met verschuldigde gevoelens, ’t Welk doende, enz.

Resume in zake de overwogen reorganisatie der scholen Dupontplein en Schimmelpennickkade en straat 1- Op didactische gronden dienen combinaties van leerjaren in ene lokaal onder een leerkracht vermeden te worden. Zulke gecombineerde klassen komen (kwamen) in grotere gemeenten zelden voor. Derhalve verdient het aanbeveling, stappen te doen, om de inwendige afbouw van de school aan het Dupont-plein te voltooien door het aanbrengen van plafonds en vloeren op de verdieping en de inbouw van een trap. De weg daartoe is het indienen van een aanvraag ex artikel 72 der L.O. wet 1920. Het zal nodig zijn, alsnog na te gaan, wat men bij het stichten der school precies heeft aangevraagd en wat de gemeenteraad toen precies heeft toegestaan. Het zou immers kunnen zijn, dat er een volledige school werd aangevraagd en verkregen in der tijd. In dat geval zou het Schoolbestuur alleen bemoeiingen hebben met het College van Burgemeester en Wethouders. 2- Om de school aan het Dupont-plein te bevolken, zouden alle jongens der parochie van O.L. Vrouw daar ter schole moeten gaan. Bij het aanvaarden van een strikt parochiale regeling zouden ook omgekeerd eventuele leerlingen dezer school uit de St. Franciscus Xaverius-parochie deze school moeten verlaten. De parochialisering der meisjesscholen was in zoverre eenvoudiger, dat de scholen bij elkaar lagen. Voor de jongens zijn er stellig moeilijkheden gelegen in de soms zeer ongelijke afstanden van de twee scholen naar hun woonhuis. Voor de meisjes waren en in beide parochiën zusterscholen, voor de jongen is er een verschil van frater en leken school. Wij zullen welwillende medewerking in acht nemen bij dergelijke reorganisatie onder de verantwoordelijke leiding van het Schoolbestuur. In contact met de ouders zouden de fraters steeds hebben te verwijzen naar het Schoolbestuur. Van onze kant zijn er ernstige didactische bezwaren tegen samenvoeging van leerlingen der B- school met die der A- school (en die van het Dupont-plein) De 70

leerlingen der B- school te ver ten achter en de meeste komen uit gezinnen van een bijzondere geaardheid, om welke twee redenen reeds individuele overplaatsing te ontraden is en ‘massale’ overplaatsing is af te wijzen. Een uitstervingssysteem is de beste oplossing bij liquidatie van een dergelijke school, zoals de ervaring elders heeft bevestigd. De doopboeken der St. Franciscus Xaverius – parochie wijzen op een belangrijke toename van het geboortecijfer. En zolang de stagnering van de woningbouw nog voortduurt en dat zal vermoedelijk nog tal van jaren het geval zijn zal door inwoning het aan tal bewoners van de binnenstad eerder toe- dan afnemen. Deze twee factoren zijn van gewicht en dienen dus ook overwogen te worden in dit verband. Wij adviseren met bescheiden aandrang tot geleidelijkheid in de reorganisatie naar de parochies, indien het Schoolbestuur daartoe wenst over te gaan. 3- Wij ontraden het Schoolbestuur over te gaan tot opheffing der B- school. Deze school is de voortzetting der ene oorspronkelijke school, die met het terrein in 1921 werd geschat, waarin per september 1923 een tweede school, de A- school, nieuw werd opgericht, terwijl de Gemeente in 1938 80% der geschatte waarde van het gehele complex heeft uitbetaald, waardoor bij opheffing, speciaal der oudste school, onzekerheid van juridische positie zou ontstaan, wat de beschikking over een deel van het geheel betreft. Geruststellende verzekeringen van de zijde van het Gemeentebestuur vermogen niet af te doen aan de feitelijke situatie, die er zou ontstaan, vrijkomende schoolruimte in het complex dient gereserveerd te worden voor de vermoedelijke toename der scholen voor de mogelijke toename der V.G.L.O. over enkele jaren, voor tijdelijke behuizing ener eventuele school voor buitengewoon lager onderwijs. Indien men eenmaal begint met gastvriendelijkheid te verlenen aan andere scholen, dan raakt men die gast klassen bezwaarlijk kwijt wat men daaromtrent ook moge uitbedingen van te voren. Wij adviseren derhalve, om niet tot opheffing van de B- school over te gaan. Wel verdient het aanbeveling te overwegen, of het niet gewenst is, geen nieuwe leerlingen meer aan te nemen in de laagste klassen en de school als type te laten uitsterven. Om haar juridisch in stand te houden zouden dan te zijner tijd een of meer klassen der A- school te geraken zou de Aschool kunnen opgeheven worden en de innerlijk vernieuwde B- school moeten blijven voortbestaan. Dit blijft af te raden, indien niet alle lokalen van beide scholen voor eigen onderwijsdoeleinden onder volledige financiële gelijkstelling zouden gebruikt worden. Het zal dan steeds zaak zijn deskundige advies in te winnen van het R.K. Centraal Bureau in Den Haag, omtrent de dan geldende wettelijke bepalingen in den aanwezige omstandigheden. Opmerkingen: Twee lokalen der B- school zou te zijner tijd tot een behoorlijke overdekte gymnastiekzaal zijn te maken, waaraan reeds lang grote behoefte bestaat. Dit zou kunnen geschieden al dan niet met medewerking der Gemeente.

71