BOUWAKTUA JAARGANG 03 JANUARI Nieuwe Europese liftnorm EN treed binnenkort in werking Liftinstituut. Expert in luchtdicht bouwen Celdex

Expert in luchtdicht bouwen Celdex

Europese 9 Nieuwe 12 liftnorm EN 81-20 treed binnenkort in werking Liftinstituut

BOUWAKTUA BOUW Een skala aan onderwerpen

JAARGANG 03 JANUARI 2014

11 Meer dan het beste kunststof kozijn van Nederland

2

B O U W A K T U A - J A N U A R I 2 0 14

Remix mortelinnovaties veroveren Europa Marktleider in droge mortels Remix heeft een lange traditie in innovaties die de professionele verwerker aantoonbaar vooruit helpen. “Klantgedreven producten door de wensen van de markt te volgen én op te volgen”, in de woorden van directeur Anton Koelma. Zo ontwikkelden de eigen morteltechnologen een range unieke producten onder de merken Remix en Sakrete, waaronder de uitbloeiingsarme mortels, het Mortels-opMaat-systeem, en de regendichte PE-verpakking voor zakgoed. minimaal oponthoud door externe factoren. Dat levert dus directe geldwinst op.”

Regendichte PE-verpakking

Uitbloeiingsarme mortel ®

Metselwerk heeft nog steeds een groot aandeel in de Nederlandse bouw. De meest voorkomende klacht over nieuw metselwerk is witte uitslag of kalkuitbloei. Met name de vroege uitbloei is vaak al zichtbaar voordat een woning of pand goed en wel is opgeleverd. Een kostbare aangelegenheid, want de kosten van impregneren vooraf of reiniging achteraf, al rap € 15,- tot € 20,per vierkante meter, zijn voor rekening van de aannemer. “Ik schat dat in de vochtige periodes van het jaar toch wel één op de drie panden waar niet onze metselmortel en voegmortel zijn toegepast, hiervoor op enige manier behandeld moet worden”,

Mortels op maat “We gaan echt op de bouwplaats kijken voor welke bouwmethode, steensoort en bij welke weersomstandigheden onze mortel wordt ingezet”, vertelt Koelma over het unieke Remix Mortel-Op-Maat-systeem. Het is zoals het klinkt: per opdrachtgever en per project wordt een mortel volgens een specifieke receptuur gedraaid waarbij met tal van variabelen rekening wordt gehouden: horizontaal of verticaal metselwerk, onder verwarmde of niet verwarmde condities, in gaas ingepakt, of sterk zuigende, niet zuigende of gesiliconiseerde stenen. “Dit concept is voor ons natuurlijk complexer dan een standaardproduct”, bevestigt Koelma, maar hij verwijst daarbij meteen weer naar de focus op klantgedreven producten. “De voordelen voor de klant zijn enorm. Zoals een hoger metseltempo en

Bekijk het Marienfrydproject in Noorwegen

R

OD

UC T

UITBLOEIINGSARM® (UA)

aldus Anton Koelma, algemeen directeur van Remix. De combinatie van metselen voegmortels, maar ook de toepassing van doorstrijkmortels en dunbedmortels reduceert dankzij een pakket uitgekiende ‘uitbloeiblokkers’ de kans van kalkproblemen met 90 procent. Bovendien kan in de uitbloeiingsarme variant, kortweg UA genoemd, het voegwerk sneller volgen op het metselwerk, zodat het werk eerder klaar is en steigers en ander materieel sneller ergens anders inzetbaar zijn. Koelma: “Remix UA is inmiddels veelgevraagd in diverse landen om ons heen, inclusief Scandinavie. Zo doen we diverse projecten in Denemarken en ook de exclusieve Sørengapier, onderdeel van het Fjordcityproject in Oslo, en het complex Marienfryd wordt gebouwd met de UA-mortels van Remix.”

P

Direct naast de zandwinning van Ellertshaar ligt de geavanceerde productielocatie van Remix. De grootste droge mortelproducent in Nederland is nog steeds een honderd procent familiebedrijf, onafhankelijk, flexibel en slagvaardig. Die bovendien met innovatieve en onderscheidende grijze massa de toon zet in de mortelmarkt, in Nederland én in steeds meer landen in Europa.

Het is enorm handig en bovendien goed voor het milieu: de regendichte PE-zak. Deze verpakking vervangt voor het volledige Remix- en Sakrete-assortiment de papieren zak, dus ook als het gaat om de stoffige, dus moeilijke producten. Maar liefst vijf grote voordelen brengt dat met zich mee. Allereerst is de PE-verpakking regendicht; dat bespaart dus de moeite van het inhoezen op de bouwplaats om bij regen schade te voorkomen. Daarnaast is de PE-zak ook stofdicht, zodat magazijnen en bussen schoon blijven. Op de derde plaats vergroot de zak de houdbaarheid van het product tot zeker dubbel zo lang, dus zo’n twee jaar in topkwaliteit. Tot slot is de verpakking voorzien van twee handige handgrepen die het tillen en dragen van het 25 kilo zware gewicht vergemakkelijken. En dan resteert nog de grote duurzaamheid: omdat het materiaal volledig uit PE bestaat, kan de lege zak in de plasticcontainer worden gegooid, die veelal gratis wordt gestort. Dat is dus een directe besparing op de afvalkosten, terwijl het PE nog tot vijftig keer recyclebaar is.

Remix is de enige metselmortelfabrikant die het DUBOkeur voor Duurzaam Bouwen heeft weten te behalen.

Remix Droge Mortel bv Postbus 3 9530 AA BORGER T. 0599 - 28 73 60 F. 0599 - 28 73 65 E. [email protected] I. www.remix.nl

Inhoud 3


COLOFON

HeBlad

prefab raamdorpelelementen sneller en slijtvast DTS-ReFlex

Deelvervanging maakt kozijnen houtbaar!

Celdex

Expert in luchtdicht bouwen

Technisch Gevelbouw Management

De Rotterdam

Liftinstituut

7 8 9 10 12 15 16 17

Bouwkundige eisen veranderen door grotere ‘vrije ruimtes’

ir. Olaf van Panhuys, directeur SKG-IKOB Certificatie

SKG

15

Samen met SKG naar een hoger niveau Primeur: Stöpler introduceert

Gevel- en spouwinspectie met smartphone Wageco

Nu 25 jaar de trendsetter voor aluminium gevelsystemen

Redactie adres Reclamebureau Bouwaktua Greate Buorren 30, 9088 AE Wirdum Telefoon: 058 - 844 64 14 E-mail: [email protected] Internet: www.bouwaktua.nl Vormgeving en opmaak Roland Mol Vormgeving Kamenier 6, 8448 NE Heerenveen E-mail: [email protected] Internet: www.rolandmol.nl

Teksten Accent Grave: Copywriters Golfresidentie 119, 8251 NS Dronten Telefoon: 0321 - 31 11 61 E-mail: [email protected] Internet: www.accentgrave.nl

Advertentie-exploitatie Mevr. A.D. Bronkhorst-Dros Greate Buorren 30, 9088 AE Wirdum Telefoon: 058 - 844 64 14 E-mail: [email protected]

© Niets uit deze uitgave mag gepubliceerd worden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De advertentie-afdeling van bouwaktua wijst de adverteerders erop dat van tevoren niet kan worden bepaald waar hun advertenties worden geplaatst. Aan verzoeken die daarmee verband houden, zal uiteraard alle aandacht worden besteed. Abonnementen Inclusief BTW € 30,- per jaar.

Algemene mededeling Bij keuze van illustratiemateriaal is zoveel mogelijk getracht om de daarop rustende auteursrechten te ontzien en/of te honoreren. Zij de menen niettemin bepaalde auteursrechtelijke aanspraken te stellen worden verzocht zich in verbinding te stellen met de uitgeverij. Hoewel de informatie, gepubliceerd in deze uitgave, met zorg is uitgezocht en gecontroleerd sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijk uit voor eventuele onjuistheid en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens.

4


Raamdorpelelementen BV

kant-en-klare raamdorpelelementen voor nieuwbouw en renovatie s %LKEKOZIJNMAATLEVERBAAR s 3PECIAALVOORRENOVATIE CMRAAMDORPELSTEEN s ,EVERINGTOTWEKEN s 'ELEVERDINSTALENBAKKEN ENREKKEN s %ENVOUDIGENSNELTEPLAATSEN s -ONTAGEOOKMOGELIJK s 4OTMETERUITÏÏNSTUK

Kijk voor een razendsnelle offerte op www.HeBlad.com

(E"LAD 2AAMDORPELELEMENTEN"6 Fabrieksweg 5 · 5531 PP Bladel T 0497 - 36.07.91 · F 0497 - 38.09.71 · E [email protected] · W www.HeBlad.com

5


Revolutie in gevelafwerking met IsoBouw SlimFort

geen folie nodig, en dankzij de afstand tussen isolatieplaat en gevelbekleding is het systeem altijd optimaal geventileerd. “Je hoeft er bijna niet bij na te denken”, aldus Van Keijsteren. “Het systeem is minder veeleisend ten aanzien van het vakmanschap van de verwerker, en haalt zo een flink stuk risico uit de uitvoering en de garantie.” Tot meer dan 25 procent tijdwinst. Projectmanager R&D Rob van Keijsteren zag dat resultaat al tijdens de ontwikkeling uit de berekeningen verschijnen. Inmiddels kan marketing manager Gerard Sleegers dat bevestigen uit de praktijk. “In Maastricht verwerkt hoofdaannemer Smeets Bouw voor woningcorporatie Maasvallei twee SlimFort-producten: 150 m2 SlimFort Rc 2.5 en 300 m2 SlimFort Rc 5.0. Het betreft een complexe gevel over drie bouwlagen met veel gevelopeningen. Normaal gesproken zijn er voor zo’n werk twee man nodig. De verwerker heeft echter alles in zijn eentje kunnen verwerken en hield bovendien twee dagen over in zijn planning. De projectleider vertelde bovendien dat ze in de nacalculatie veel goedkoper uitkwamen en hij zijn directie had geadviseerd om SlimFort te blijven gebruiken.”

Traditionele gevel

Geïntegreerde beugels

Kwaliteit in recordtempo

Niet alleen de montage maar het hele principe van SlimFort wijkt volledig af van de traditionele bouwwijze. In niet meer dan drie stappen is gevelisolatie met IsoBouw SlimFort namelijk een feit. Om te beginnen is de hoogisolerende EPS-isolatieplaat voorzien van geïntegreerde beugels aan de voorzijde. In deze beugels zijn al boorgaten aangebracht zodat de plaat gemakkelijk met de achterzijde direct tegen de muur kan worden bevestigd. De platen sluiten daardoor strak op elkaar aan waarmee een doorlopende isolatie is verzekerd zonder koudebruggen. De beugels zelf bewijzen hun nut bij het aanbrengen van het houten regelwerk, de tweede stap. Het handige klemsysteem zorgt automatisch voor waterpas montage in plaats van het ‘ouderwetse’ stuk voor stuk uitlijnen. Omdat SlimFort niet gevoelig is voor vocht is er

De hele keten heeft dus volop reden om blij te zijn met deze innovatie: niet alleen realiseert het montagebedrijf in recordtempo de beste kwaliteit, ook de claims op de langere termijn naar montagebedrijf of fabrikant van de gevelbekleding behoren tot het verleden, zo zegt Sleegers. “De houten regels vormen in dit systeem niet langer koudebruggen. Bij traditioneel geplaatste gevelbekleding zie je regelmatig dat de noodzakelijke ventilatie ontbreekt omdat de isolatie is uitgezakt. Het gevolg: aangetaste gevelbekleding. Met SlimFort blijft alles op zijn plaats en wordt de levensduur van de gevelbekleding verlengd.” IsoBouw SlimFort is leverbaar in drie diktes voor respectievelijk een Rc-waarde van 2.5, 3.5 en 5.0. Het systeem is geschikt voor alle denkbare esthetische afwerkingen, zoals vezelcementplaten van bijvoorbeeld Eternit

Gevel met SlimFort

®

R

OD UC T

P

Altijd de zekerheid van een ventilerende achterconstructie, dat is een van de grote voordelen van SlimFort®. Met dit compleet nieuwe isolatiesysteem voor gevels die met esthetische beplating worden afgewerkt is bovendien enorme tijdwinst te halen, zo blijkt nu al uit diverse projecten. SlimFort is namelijk in drie stappen klaar, en verslaat daarmee ook in prijs de traditionele bouwwijze.

en Trespa. Van Keijsteren: “Met ons systeem is 50 tot 75 procent minder nodig. Als je bijvoorbeeld een Rc 3.5 wilt maken in traditionele houtbouw dan heb je voor het regelwerk balken van 50 x 150 mm nodig, terwijl voor SlimFort 50 x 50 mm voldoende is; dat is al 66 procent reductie! Bovendien is het soortelijk gewicht van EPS veel lager dan dat van minerale wol. Kortom, het is een stuk comfortabeler werken, je hebt minder materiaal nodig en de gesloten isolatielaag biedt een keiharde garantie voor voorschrijvers dat de geëiste Rc ook daadwerkelijk wordt gehaald.” Filmpje zien van SlimFort?

el 2014 v e G ou w op

IsoB ezoek ons 040! B er 01.A umm

standn

IsoBouw Systems bv Postbus 1, 5710 AA SOMEREN T. 0493 - 49 81 11 F. 0493 - 49 59 71 E. [email protected] I. www.isobouw.nl

6


Panoramisch vergezicht in Antarctica ...

... dat is pas echt „Technologie voor uw ideeën“ Bharati-onderzoeksstation, Larsemann Hills (Antarctica) Het idee: Een combinatie van extreme bouwkundige, structurele en veiligheidsgerelateerde vereisten met een panoramisch vergezicht van Antarctica. De omstandigheden: - Windsnelheden tot 300 km/u, - Temperaturen tot -40°C, - Maximale bouwtijd van drie maanden. De technologie: Dubbele huid-gevel met aluminium raamsystemen in de binnenste huid en de buitenste huid in stijl-en-regelwerk met maximale warmte-isolatie. Uw = 0,8 W/(m2K).

bof architekten, Hamburg IMS Engineering, Hamburg Käfer Construction, Bremen Lenderoth GmbH, Bremen

Hier vindt u technologie voor uw ideeën: www.wicona.be of www.wicona.nl [email protected]

Er wordt aan de veiligheidsvereisten voldaan met de EI 30 brandwerende ramen en EI2 30 brandwerende deuren. WICONA: Aluminium profielsystemen met oplossingen voor gesofisticeerde architectuur.

7


HeBlad prefab raamdorpelelementen:

Sneller en slijtvast Waarom losse raamdorpels metselen als je in een handomdraai een compleet raamdorpelelement strak kunt monteren? En dat is pas één van de handvol voordelen van HeBlad prefab raamdorpelelementen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de woningbouw en -renovatie steeds meer kiest voor het comfort, de kwaliteit én de lage kosten van deze oplossing. Bovendien is HeBlad online 24/7 bereikbaar 2014 l e v e voor offertes en bestellingen binnen één minuut. Blad G s op He

duur”, constateert directeur-eigenaar Bart Tenbült. “Bij ons in de fabriek gebeurt het verlijmen van de losse dorpels automatisch en onder de meest gunstige verwerkingsen arbeidscondities, waarbij we het proces kunnen sturen tot dat het element helemaal uitgehard is. Dat verlaagt de faalkansen op de bouw en dus de kosten.”

Nooit meer inwassen

Raamdorpelelementen vormen een mooi voorbeeld van efficiency in de bouw die ook nog eens een hogere kwaliteit en duurzaamheid oplevert. Efficiënt, omdat niet langer steentje voor steentje met de hand hoeft te worden ingelegd in de specie, maar

een volledige lengte op maat in één keer kan worden gelegd. Strakker en vlakker dan veelal met handwerk mogelijk is. “Er zijn nog wel metselaars die heel secuur een rechte raamdorpel kunnen maken, maar dan zijn ze langer bezig en dan wordt het te

Ook is een andere kwetsbare plek opgelost: in de raamdorpelelementen, die overigens tot op de millimeter nauwkeurig op maat worden afgeleverd, heeft HeBlad ook de voegen met dezelfde lijm al ingewassen. Regenachtig weer op het werk is dus niet langer reden voor gedwongen uitstel. Daarnaast is de kwaliteit van de HeBladvoeg van ongekende klasse. Tenbült: “Normaal begint een voeg na een jaar of vijftien uit te slijten, bijvoorbeeld omdat er vocht onder komt dat ’s winters vriesschade veroorzaakt. Wij gebruiken echter een tweecomponentenlijm die nog harder is dan de steen zelf. Daardoor ‘overleeft’ de voeg de steen ruimschoots, en dat betekent minder onderhoud, en dus minder herstelkosten en ongemak voor bewoners.” Het comfort van een vast raampdorpelelement met ingewassen voegen scheelt de metselaar enorm veel tijd waardoor hij weer concurrerender kan opereren, zo blijkt. En bij klussen waar geen metselaar nodig is, bijvoorbeeld het vervangen van een kozijn, kan zelfs een beetje handige timmerman uitstekend met de HeBlad prefab raamdorpelelementen uit de voeten. “Qua inkoopprijs maakt het niet gek veel uit of je elementen gebruikt of de steentjes los bestelt, terwijl er grote winst zit in de kwaliteit en snelheid van de uitvoering”, aldus Tenbült, die inmiddels tussen de 5.500 en 6.000 woningen per jaar belevert.

on Bezoek er 01.A079! umm standn

offertes en bestellingen binnen een minuut. Bovendien was HeBlad er al vroeg bij, want het systeem draait al bijna tien jaar en heeft al meer dan 67.000 unieke offertes afgeleverd. “Wanneer je voor de eerste keer inlogt kun je alle producten zien, maar met de prijzen voor de particuliere markt. Zodra je account is geactiveerd, worden automatisch de aannemersprijzen of bouwmaterialenhandelprijzen getoond”, vertelt Tenbült. Het systeem is overigens zeer geavanceerd en afgestemd op de praktijk binnen de bouw. Zo kunnen bijvoorbeeld meerdere werkvoorbereiders binnen een bedrijf een account hebben, die vervolgens onderling worden gekoppeld zodat ook bij afwezigheid van de ene werkvoorbereider, een andere de orderstatus kan inzien. En er zijn nog meer plannen: “We gaan op termijn over naar digitale vrachtbonnen. De mannen op de bouw zetten dan bij aflevering de handtekening op een tablet, en de werkvoorbereider krijgt meteen de vrachtbon op zijn mail binnen.” Over de aflevering is overigens goed nagedacht. Stond vroeger alles op pallets, kort en lang op elkaar, nu ligt alles mooi gesorteerd in de herkenbare rode stalen bakken of op rode rekken. Tenbült : “Je hoeft dus niet meer af te stapelen omdat je precies het onderste element nodig hebt. Net als bijvoorbeeld glasbokken pikken we ze weer op als ze leeg zijn. En een kleine klant is bij ons net zo welkom als een grote afnemer.”

Online offertes en bestellingen Het succes van de raampdorpelelementen en de jonge leeftijd van Bart Tenbült die met de nieuwe media is opgegroeid, zijn gecombineerd tot een zeer succesvol online bestelsysteem op de bedrijfswebsite heblad.com. 24 uur per dag, zeven dagen in de week bereikbaar voor informatie,

HeBlad Raamdorpelelementen bv Fabrieksweg 5, 5531 PP BLADEL T. 0497 - 36 07 91 F. 0497 - 38 09 71 E. [email protected] I. www.heblad.com

8


DTS-ReFlex: deelvervanging maakt kozijnen houtbaar! Verrotte kozijndelen herleven sterker dan ooit. Dankzij vervanging op maat door een Durodeen-deel in exact dezelfde profilering en voorzien van een uitstekende lijm- en verfhechting. Niet voor niets ontving Kreunen Kunststoffen in november de prijs voor het beste ondernemersidee van Oost-Nederland.

Houten kozijnen zijn op sommige plekken kwetsbaarder dan op andere. Vooral de liggende delen en verbindingen hebben bijvoorbeeld vochtproblemen. Op de traditionele wijze worden de aangetaste delen plaatselijk hersteld met een epoxy al of niet in combinatie met een nieuw stuk hardhout. Maar niet zelden moet het gehele kozijn eraan geloven. Sinds eind 2013 heeft Kreunen Kunststoffen de ideale oplossing voor handen: een klantspecifiek deel van Durodeen dat het hele kozijn vele malen duurzamer maakt dan het origineel, en zelfs dan op de traditionele werkwijze. Afhankelijk van de mate van degradatie biedt het renovatiesysteem een oplossing op maat. Alle authentieke elementen worden overgenomen, en ook het aanbrengen van duivenjagers, verstekken en waterhollen is geen probleem. Zo kan het gevelbeeld behouden blijven.

Enorm kosten- en milieubesparend “Wij waren al langere tijd op zoek naar een peilplus-oplossing voor dorpels waar niet overheen gelopen wordt”, licht innovatiemanager Gijs Kreunen toe. “Op een gegeven moment benaderde de markt ons met de vraag naar overschilderbare neuten. Die twee ontwikkelingen kwamen zo op een perfecte manier samen. Met Durodeen richten we ons op deelvervanging, dat werkt enorm kosten- en milieubesparend. We zeggen altijd dat we het kozijn een stralend tweede leven geven. Immers, de vervangen plek wordt

extra robuust, de vervuiling is nihil en ook de onderhoudstermijn voor het kozijn als geheel wordt verlengd, want die hangt toch altijd af van de meest kwetsbare delen. Daarnaast draagt deze oplossing bij aan een duurzaam gebruik van grondstoffen omdat er niet langer tropisch hardhout hoeft te worden ingezet. De investeringskosten liggen wel wat hoger, maar de snelle montage en besparingen over de volledige levenscyclus heen maken dat ruimschoots goed: veel minder onderhoud en een veel langere levensduur.”

de verwerker hebben we het zo makkelijk mogelijk gemaakt”, benadrukt Kreunen. “Een tekening is vaak voldoende, en ons doel is om binnen een week te leveren. Dat is het voordeel van productie in onze eigen fabriek. We leveren de delen gegrond af, dus zonder voorlak kunnen ze direct overschilderd worden.” Overigens strekken de toepassingsmogelijkheden veel verder dan kozijnen. Durodeen bewijst ook zijn waarde bij het herstellen en renoveren van luiken, panelen, boeiborden, gootklossen en -lijsten, afdekkers en ornamenten.

Bij Business Match Oost was het thema ‘Het grote groene geld, over innovatie en duurzaam rendement in Oost-Nederland’. De jury, bestaande uit Kamer van Koophandel-regiovoorzitter Jan Wassink, duurzaamheidsgoeroe Ruud Koornstra en wethouder Berend Jan Bussink, kon niet om de vele voordelen van Durodeen heen. Het was overigens al de tweede keer in dezelfde week dat het Lochemse bedrijf in de prijzen viel met het Durodeenkozijnrenovatiesysteem. De waardering in de bouwen renovatiebranche leverde namelijk de tweede prijs op in de verkiezing Slimste Renovatieproduct 2013. Kreunen is blij maar niet verbaasd: “Verwerkende bedrijven kunnen nu gemakkelijk en efficiënt slechte kozijndelen vervangen met Durodeen. Particulieren, woningbouwverenigingen en andere gebouwbeheerders zien de voordelen van forse besparingen

Legio toepassingsmogelijkheden Durodeen is geoctrooieerd voor toepassingen in de bouwen kozijnindustrie. De mogelijkheden zijn legio en nu ook bij deelvervanging. Afhankelijk van de staat van het kozijn biedt het renovatiesysteem een oplossing. Als een dorpel plaatselijk hersteld kan worden met epoxy (kunststof reparatiemortel), worden Durodeen neuslatten toegepast ter bescherming van de onderliggende dorpel en verbinding. Maar het kan ook nodig zijn om een deel geheel of gedeeltelijk te vervangen. Een optie is het deel tot de sponningaanslag of het glas te vernieuwen zodat het bouwkundige zoveel mogelijk intact blijft. En buiten de renovatie- en herstelmarkt om is het product natuurlijk ook bijzonder geschikt als onderhoudsarme onderdorpel bij nieuwe kozijnen. Zoals in de vorm van een dorpel die is voorzien van invalwerk waardoor separate neuten niet nodig zijn. “Ook voor

fotografie: Guido Bogert

Beste ondernemersidee Bij de derde editie van Business Match Oost, begin november 2013 in Lochem, werd bekend wie het beste ondernemersidee van Oost-Nederland heeft.

op herstel- en onderhoudskosten. Iedereen wordt er dus beter van.”

Kreunen Kunststoffen B.V. Hanzeweg 11, 7241 CR LOCHEM T. 0573 - 43 84 10 F. 0573 - 43 26 09 E. [email protected] I. kozijn-renovatie.nl

9


Celdex: expert in luchtdicht bouwen In steeds meer bestekken worden eisen opgenomen voor luchtdicht bouwen. Dat is mede het gevolg van de stevige duurzaamheidsambities in het Lente-akkoord tussen overheid en de bouwsector. Het Brabantse Celdex heeft inmiddels meer dan dertig jaar ervaring op het gebied van afdichtingsmaterialen en afdichtingstechnieken. Met dichtgarant levert het bedrijf niet alleen materialen op maat, maar vooral begeleiding op maat.

Energiezuinig bouwen kan niet zonder een goede schil: thermisch isolerend en kierdicht. Met als doel vijftig procent energiereductie voor de nieuwbouw in 2015, en in 2020 nieuwbouwwoningen met een EPC van nul, zo stellen de initiatiefnemers Aedes, Bouwend Nederland, NEPROM, NVB en de minister van Binnenlandse Zaken. Daarmee wordt de expertise van Celdex meer dan ooit actueel, als specialist in het afrekenen met luchtlekken die ervoor zorgen dat een gebouw onnodig warmte verliest.

Stappenplan dichtgarant “Celdex onderscheidt zich van bedrijven die de traditionele afdichtingsproducten leveren doordat we ons al ruim dertig jaar bezig houden met kunststof zachtschuimen. Dit kan in allerlei varianten en kwaliteiten een perfecte functie vervullen, zeker wanneer dit nauwkeurig wordt afgestemd op allerlei relevante bouwvariabelen, zoals toepassing buiten of binnen, de gestelde eisen, en de gebruikte bouwmethodiek”, aldus Den Dunnen. “Omdat wij als geen ander de effecten en wisselwerking tussen al die variabelen kennen, kiezen wij namens de aannemer of de industriële toeleverancier aan de bouw de optimale oplossing.” Het traject verloopt via een strak stappenplan met de naam dichtgarant. De eerste fase is erop gericht om vooraf zoveel mogelijk

aansluitdetails met diverse partijen in kaart te brengen, zoals daken op gevels en bouwmuren, tussen kozijnen en gevels, en daknokken en dakdoorvoeren. Den Dunnen: “We hebben drie adviseurs in de buitendienst die dagelijks met opdrachtgevers ieder aspect kritisch onder de loep nemen en vertalen naar een advies op detailniveau.”

Inclusief instructie Het lijkt haast een overbodige luxe, al die aandacht. Maar dat is slechts schijn, bevestigt Den Dunnen. “Het gaat op de eerste plaats niet alleen om de energieprestatie van gebouwen, maar ook voor de slagregendichtheid, inwendige condensatie en akoestiek. Tegelijk speelt een groot aantal factoren, zoals het krimpen van de bouwelementen, de toleranties die kunnen ontstaan in de maatvoering van de bouwelementen, de thermische belasting, enzovoort. Je mag daarbij niets

over het hoofd zien.” Het resultaat van het dichtgarant-concept is een advies met diverse bouwtechnische aansluitdetails en een voorstel van de toe te passen producten voor dat project. Maar Celdex gaat vervolgens niet over tot het simpelweg dozen schuiven. “In een volgende fase geven onze adviseurs instructie aan de werkvoorbereiding die alles klaar moet maken voor de bouw, en net voor de start van het bouwproject verzorgen ze een vergelijkbare presentatie aan de projectleiding. En als kers op de taart bieden we aan om bij de start van het project mee te kijken op de bouwplaats zelf tijdens de praktische montage, want daar moet het uiteindelijk gebeuren. Ook hier leggen we de mensen goed het hoe en wat uit. Kortom, het hele proces doen we samen met de klant.”

Dichtgarant ook in renovatie Het totaalconcept wordt inmiddels succesvol omarmd door de markt. Zo kijken fabrikanten van prefab gevelelementen nog intensiever naar de vervolmaking van hun systemen, waarbij luchtdichting een belangrijke rol speelt. “De combinatie van kwalitatief goede producten en kennis wordt enorm gewaardeerd”, ziet Den Dunnen. Het concept dichtgarant heeft namelijk inmiddels een aardige evolutie doorlopen. Was er oorspronkelijk sprake van detaillering bij nieuwbouw, tijdens Gevel 2014 presenteert Celdex de mogelijkheden van dichtgarant in renovatieprojecten. En iets verder in 2014 ligt de uitrol naar luchtdicht bouwen voor de industriebouw. Daarnaast is het concept vorig jaar vertaald in een speciale website: dichtgarant.nl.

Op deze website kunnen de marktpartijen op een doeltreffende manier kennis maken met luchtdicht bouwen en de oplossingen van Celdex .“Onze producten zijn erg gebruiksvriendelijk, zowel in montage als in onderhoud. De kwaliteit en duurzaamheid die we voorstaan, bewijzen we aan de hand van technische affiches, de ondersteuning door fabrikanten van de basisschuimen, en nametingen door externe meetbureaus met blowerdoor- of rooktest en thermografie. Uiteindelijk willen we alle partijen ontzorgen in luchtdicht bouwen. De speciale kennis en kunde én de afdichtingsmaterialen die daaraan duurzaam bijdragen hebben we allemaal letterlijk in huis.”

Ce l

2014 l e v e dex G op

ons Bezoek er 01.C040! umm standn

Celdex bv Postbus 183, 5280 AD Boxtel T. 0411 - 68 24 00 F. 0411 - 68 53 25 E. [email protected] I. www.celdex.nl I. www.dichtgarant.nl

10

De Rotterdam.


Foto: Ossip van Duivenbode

De Rotterdam mag met recht een zeer bijzonder project genoemd worden. Het ontwerp van Rem Koolhaas steekt ver uit boven de Nederlandse maat. Een multifunctionele stad in de stad, waar 24 uur per dag activiteiten worden ontplooid. Dit zal zeker gelden voor de woontoren waarvoor Technisch Gevelbouw Management B.V. (TGM) uit Asten de gevels heeft ontwikkeld en gerealiseerd. In de woontoren zijn 240 luxe wooneenheden voorzien. Alle woningen hebben de mogelijkheid van natuurlijk ventileren door te openen delen in de gevel. Aan de westgevel zijn balkons gesitueerd welke vanuit de woningen bereikbaar zijn. De balkongevels hebben een grote esthetische gelijkenis met de overige elementengevels welke de ranke schoonheid van het gebouw bepalen. In het ontwerptraject heeft TGM op verzoek van DRCV (OVG en MAB) meegewerkt aan het technisch en budgettair haalbaar maken van de gevels van de woontoren. Door de gestelde prestatie-eisen creatief te interpreteren heeft TGM een aantal wijzigingen in de gevel door kunnen voeren waarbij de prijs drastisch daalde, zonder daarbij de beoogde esthetische kwaliteit te verstoren.

Met behulp van windtunnelonderzoek werd vastgesteld dat de rekenlast op de gevel 4.600 Pascal diende te zijn. TGM heeft bij systeemleverancier Wicona de elementen dynamisch en statisch getest tot 6.100 Pascal. Nu de laatste gevelelementen gemonteerd zijn, blijkt dat de keuzes die TGM zo’n vijf jaar geleden heeft gemaakt de juiste zijn geweest. Tijdens de bouw is aanvullend op de gevelopdracht, de ontwikkeling en uitvoering van brandwerende binnengevels aan TGM opgedragen. Deze zeer unieke, geheel transparante brandwerende vliesgevels, met een hoogte van 9.000 mm en een weerstandseis van 60 minuten EW en EI zijn in de entreehallen gesitueerd. Ter plaatse van de liftboxen op de begane grond heeft TGM de betonwanden voorzien van blind bevestigde gebruineerde koperen gevelbekleding. Nu het project naar volle tevredenheid is opgeleverd, kijken wij met gemengde gevoelens terug op de realisatie van De Rotterdam. Enerzijds trots dat wij als TGM deze enorme klus binnen de vooraf


gestelde kaders van techniek, kosten en planning hebben geklaard. Anderzijds jammer dat het project na zovele jaren van intensieve samenwerking gereed is. Wij hadden graag nog een tijd door willen werken met de projectteamleden, waarmee we een fantastische relatie hebben opgebouwd.

Toegevoegde waarde TGM De efficiënte werkwijze van TGM als onafhankelijke gevelexpert is niet alleen bij De Rotterdam succesvol gebleken. Bij TGM redeneren we vanuit de vraag van onze klant en kiezen we voor de beste materialen, systemen en merken en niet vanuit productiebehoefte. Onze onafhankelijkheid geeft ons elke keer weer de vrijheid om als bouwpartner flexibel, snel en kritisch waarde toe te voegen aan het proces en project. Samenwerken, open communicatie en een proactieve rol als co-maker kenmerken TGM. We nemen de hele verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de gevel op ons, van ontwerp tot en met realisatie. Om ervoor te zorgen dat uw gevel een


echte blikvanger blijft, houden we natuurlijk ook rekening met onderhoud en andere toekomstige kosten. TGM heeft een groot aantal succesvolle projecten op haar referentielijst staan in zowel nieuwbouw, renovatie als ook het verbeteren van gevels welke niet voldoen aan gestelde prestatie-eisen.

Daag ons uit Complexe, omvangrijke en innovatieve projecten die aan de allerhoogste prestatieeisen moeten voldoen; daar ligt onze kracht. Samen met partners zoeken we daarin steevast naar de beste oplossingen, nieuwe productcombinaties en technische kansen.

Meer informatie:

www.tgm.nl

11


Ventura Gevelbouw:

Meer dan het beste kunststof kozijn van Nederland Als je binnen één maand de VKG-architectuurprijs 2013/2014, het predicaat Excellent Concept 2013 en een publieksnominatie in de wacht sleept, dan geeft de markt een belangrijke bevestiging dat je goed bezig bent. Ventura Gevelbouw kon afgelopen december inderdaad drie keer zo’n feestje vieren. “Maar”, zo benadrukt directeur Cor Hager, “Het belangrijkste is dat de hele bouwkolom tot en met de eindgebruiker aantoonbaar voordeel van onze kozijnen ondervindt.” tot eindgebruiker maximaal ontzorgen door actief bij te dragen aan een gezamenlijk eindresultaat”). Kortom, zorgen dat het hele plaatje van begon tot eind klopt. Juist in deze tijden, waar door ontslagrondes, lagere investeringen in personeelsontwikkeling en andere financieel-economische afwegingen niet zelden kennis wegvloeit bij de opdrachtgevers zelf. Dan is het voor hen belangrijk dat je met partners samenwerkt die die kennis weer aanvullen. Het zijn dan ook vooral de meer bewuste aannemers die voor ons kiezen, hoewel de woningcorporaties, in hun eigen belang, zich ook steeds actiever bemoeien met het tot stand brengen van samenwerking van leveranciers die dezelfde conceptuele uitgangspunten delen en dus natuurlijker op elkaar aansluiten.”

VKG Architectuurprijs Nieuwbouw 2013/2014

VKG Architectuurprijs Nieuwbouw 2013/2014: Project GGZ Delfland van Ventura Gevelbouw

Het beste kozijn van Nederland maken strekt verder dan een hoogwaardig product ontwikkelen. Voor Ventura Gevelbouw gaat dat altijd hand in hand met een doordacht concept: een uitgangspunt dat meerwaarde toevoegt voor de verwerker, de eigenaar, en de gebruiker. Dat lijkt een nogal abstract begrip, maar directeur Cor Hager weet daar een aantal heel concrete voorbeelden aan te hangen. “Bij kwaliteit denk je al snel aan de technische aspecten. Wij kunnen inderdaad op een aantal cruciale onderdelen keihard aantonen dat we méér doen dan de gemiddelde normstelling ons verplicht. Denk hierbij aan de extra stevigheid voor een duurzame stijfheid, speciale berubbering van de

beglazing voor minder kans op lekkende ruiten, of de draaiende delen op voorspanning voor een lichtere bediening. Hiermee realiseer je aantoonbaar meer comfort en lagere kosten. Maar naast kwaliteit draait het ook om mentaliteit.”

Mentaliteit maakt verschil Een begrip als ‘mentaliteit’ heeft een directe relatie met de mensen achter het bedrijf. De manier waarop processen beheersbaar en controleerbaar worden ingericht. Het meten van klanttevredenheid en in een doorlopende PDCA-cyclus daarop (bij)sturen. De grote kennis die wordt opgebouwd én wordt gedeeld met opdrachtgevers (in de woorden van Hager: “Van opdrachtgever

Waar kozijnen in verhouding slechts een klein onderdeel vormen van het totale bouwplaatje, benadrukt Hager om het belang van dit gevelelement op de juiste waarde te schatten: “Er komt licht en verse lucht door, het vormt een begrenzing van warmte en koude, is bij deuren een functionele scheiding tussen binnenkomen en weggaan, en geeft als verschijning kleur en vorm aan de gevel.” Niet voor niets vond de jury van de VKG Architectuurprijs Nieuwbouw 2013/2014 het winnende project GGZ Delfland van Ventura Gevelbouw ‘esthetisch gezien zeer sterk’, onder meer vanwege het detailleren achter het metselwerk, maar ook het werken zonder een rand. “Alles behalve een standaardklus, omdat bij de tweehonderd kunststof kozijnen de kaders in CLK (gepatendeerd)zijn gemaakt. Goede samenwerking met de klant stond voorop”, aldus Hager. Verder is er speciale zonwerende beglazing toegepast, zijn er screens gemonteerd op de kunststof kozijnen (ook achter het metselwerk), en is een aantal deuren voorzien van automatische/elektrische toegangsconsoles die vanuit een centrale meldkamer te bedienen zijn.

Predicaat Excellent Concept Wanneer is een concept een holle frase en wanneer een ijzersterk idee? Opdrachtgevers in de bouw zien haast door de bomen het bos niet meer nu fabrikanten onder de prijsdruk proberen uit te komen door allerlei ‘unieke concepten’ te introduceren. Het Predicaat Excellent Concept scheidt het kaf van het koren en maakt zo duidelijk wiens boodschap ‘echt’ is. Stichting Conceptueel Bouwen toetst of de belofte die een aanbieder met haar concept doet betrouwbaar is en leidt tot gewenste oplossingen die bij de toezegging passen. Ventura Gevelbouw heeft vorige maand als, tot nu toe enige kozijnenleverancier, het felbegeerde Predicaat toegekend gekregen. Voor Hager wederom geen verrassende, maar wel belangrijke bekroning: “Het beste bewijs van onze kwaliteit en mentaliteit is de praktijk. En die spreekt zich met dit soort prijzen en erkenningen duidelijk positief uit.”

Ventura Gevelbouw Postbus 73 6940 BB DIDAM T. 0880 - 20 30 40 E. [email protected] I. www.venturagevelbouw.nl

12


Nieuwe Europese liftnorm EN 81-20 treed binnenkort in werking Bouwkundige eisen veranderen door grotere ‘vrije ruimtes’

Als alles volgens plan verloopt worden met ingang van 20 juli 2014 de nieuwe liftnormen EN 81-20 en EN 81-50 van kracht. De eerste nieuwe liften, gebouwd volgens deze norm, worden eind 2014 op de markt verwacht. Dit heeft onder andere gevolgen voor bouwkundige schachtkophoogtes en schachtputdieptes. Door: Koos van Lindenberg * De belangrijkste vernieuwing in de norm is de grotere vrije vluchtruimtes voor de monteur die erin voorgeschreven is. Dat vraagt bouwkundig om aandacht in het voorbereidingstraject.

De Europese normalisatiecommissie CEN TC 10, waarin ook het Liftinstituut vertegenwoordigd is, heeft bekendgemaakt ervan uit te gaan dat de nieuwe liftnormen op 20 juli worden gepubliceerd. Harmonisatie met de Richtlijn liften wordt verwacht in oktober 2014. Dit betekent dat de normen dan in werking treden en kunnen worden toegepast. De grote internationale liftfabrikanten zijn nu al druk in de weer om hun ontwerpen op de nieuwe normen aan te passen. Dat kan omdat de markt in een vroeg stadium kennis heeft kunnen nemen van de ontwerpnorm en van de eindversie, die nu voorligt om afgehamerd te worden.

Eén norm voor zowel tractieals hydraulische liften Niet langer zijn er gescheiden normen voor hydraulische- en tractieliften. EN 81-20 beschrijft de ontwerpeisen voor personen en goederenliften, onafhankelijk van het gebruikte aandrijfsysteem. EN 81-50 beschrijft de ontwerpregels, berekeningsmethodieken en de methoden voor onderzoek en beproeving van liftcomponenten.

Overgangstermijn van drie jaar voor EN 81-20 Er is sprake van een overgangstermijn van drie jaar. Tot drie jaar na de publicatiedatum (20 juli 2017) mogen er dus nog steeds liften en veiligheidscomponenten geïnstalleerd worden op basis van de norm EN 81-1/2+A3. Het betekent ook dat alle liften en alle veiligheidscomponenten met ingang van 20 juli 2017 aan de nieuwe normen moeten voldoen.

Aannemers en adviseurs opgelet Voor aannemers is het dus zaak om tijdens de overgangsperiode goed op te letten bij de aankoop van liften. Zij kunnen kiezen voor liften gebouwd volgens de laatste veiligheidsinzichten maar moeten dan wel rekening houden met wat wijzigingen in de bouwkundige eisen. Die worden ten aanzien van vrije ruimtes in schachtkop en in de liftput verzwaard en ten aanzien van ventilatie van de schacht vereenvoudigd.

Vrije ruimte voor monteur vergroot Naast sterkere deuren en het beperken van risico’s bij zelfbevrijding is de belangrijkste

vernieuwing in de norm de grotere vrije vluchtruimtes voor de monteur die erin voorgeschreven is. Vrije ruimtes zijn het laatste redmiddel als de techniek faalt.

Vernieuwing liftnormen nodig De bestaande liftnormen EN 81-1 en EN 81-2 zijn vijftien jaar oud en moeten nu echt vernieuwd worden en aangepast aan de huidige stand van de techniek. Deze update is het resultaat van onderzoek uitgevoerd door de Europese normalisatieinstituten, advies van brancheorganisaties en Notified Bodies zoals het Liftinstituut.

Belangrijkste wijzigingen in de liftnorm EN 81-20 We zetten even de belangrijkste wijzigingen van de nieuwe normen ten opzichte van de EN 81-1/2+A3 op een rij: › ventilatie: hiervoor zijn alleen eisen opgenomen voor zover het voor de lift nodig is (verder conform plaatselijke wetgeving); › vrije ruimtes: meer mensen op kooidak; meer vrije ruimte voorzien; › inspectiebesturing: ook in de put, meerdere snelheden, afhankelijk van risico;

› deuren: sterker en pendelproef, in verband met sterkte, en uitbreekbeveiliging vereist; › noodverlichting: 1 lux in plaats van 1 Watt; › ophanging: verwijzing naar nieuwe norm voor draagmiddelen en beveiliging tegen ‘takelen’ voorzien.

Meer info en vragen Wij adviseren u regelmatig te kijken op www.liftinstituut.nl voor het laatste nieuws. Heeft u specifieke vragen? Stuur dan een mailtje naar [email protected] Via [email protected] kunt u zich opgeven voor de nieuwsbrief Liftinstituut Actueel. * De auteur verzorgt onder andere voorlichting voor het Liftinstituut

Liftinstituut Buikslotermeerplein 381, AMSTERDAM Postbus 36027, 1020 MA AMSTERDAM T. 020 - 435 06 06 F. 020 - 435 06 26 E. [email protected] I. www.liftinstituut.nl

13


Wittur moderniseringsoplossingen:

Oudere liften kunnen weer jaren vooruit

Veel oudere liften zijn in technisch opzicht nog prima, maar lopen sterk achter op belangrijke sociale en maatschappelijke thema’s. Zoals veiligheid en duurzaamheid. Verlichting en energiebesparing spelen daarin een belangrijke rol. Wittur, wereldwijd toeleverancier voor de liftindustrie, introduceert een energiezuinige renovatieset en een nieuw ledpaneel om liften snel te upgraden naar de moderne eisen en wensen. Met liftrenovatie valt veel geld te besparen. Zo voorkomt u hiermee toekomstige aanzienlijke hogere vervangingsinvesteringen, maar ook door het aanbrengen van nieuwe technologieën is er in de exploitatie belangrijke winst te behalen, zo stelt Johan Stoop, general manager van liftcomponentenspecialist Wittur Benelux.

Wittur ledpaneel Een heel zichtbaar voorbeeld is de toepassing van ledverlichting in de cabine. Stoop: “Enerzijds is het energieverbruik heel laag, en anderzijds de levensduur heel lang. Dat betekent dus een dubbele kostenbesparing. Daarnaast ontstaat dankzij het kleine formaat van ledlampen een heel platte unit, zodat de lift ook esthetische meerwaarde krijgt.” Het Wittur-ledpaneel is voorzien van de nieuwste Blueline ledtechnologie met een blijvend hoge lichtopbrengst. De andere voordelen zijn: › › › › › › › ›

Laag energieverbruik (20 watt) Lange levensduur Compleet met noodverlichting Plug & Play Warm wit licht (3000 K) Zeer slanke oplossing 15 mm Afmeting 360 x 66 x 15 mm Drie jaar productgarantie

Wittur energiezuinige renovatieset Zoals bij het ledpaneel kostenbesparing hand in hand gaat met esthetische verfraaiing, zo combineert de Wittur renovatieset energiebesparing met een hoger liftcomfort. De set bestaat standaard uit de Wittur Gearless WSG-machine, Wittur GLD-frequentieregeling en Arkel of Böhnke & Partner besturing. De traploze aandrijving zorgt onder meer voor een vloeiender versnelling en vertraging. Vaak worden ook direct diverse bijpassende componenten geleverd, zoals machineframe, snelheidsbegrenzer, bedieningstableaus en de benodigde bedrading. “Moderniseren is een economisch gezien uitstekende oplossing. Wij hebben daarvoor alle oplossingen

in huis, merkonafhankelijk, en beschikbaar voor ieder liftonderhoudsbedrijf. Zo vergemakkelijken we het voor onze afnemers om hun klanten, beheerders of eindgebruikers, optimaal van dienst te zijn”, aldus Stoop.

Voor verdere informatie: Raadpleeg uw lift-installateur.

14


Moeten steigeronderdelen zo zwaar zijn?

Layher Lightweight: lichter, makkelijker, sterker en sneller Steigers bouwen met wel 14% gewichtsreductie. Voor de gebruikers een revolutie in het monteren en demonteren van steigerconstructies. Bovendien is het lichtgewicht systeem voorzien van het slimme AutoLock-mechanisme: de spiekop sluit automatisch, dus zonder gevaarlijk kunst- en vliegwerk door de steigerbouwer. Zo realiseert Layher Lightweight een hogere productiviteit en een veiliger product, tot 12% meer laden daardoor besparing op transportkosten.

Volledig uitwisselbaar

Een innovatieve Lightweight ligger van 2.07m. van 7,2 kilo tegen een traditionele ligger van 8,2 kilo. Het lijkt bij een eerste oogopslag niet zo veel, maar die 1000 gram tikt bij een paar honderd liggers per dag sjouwen flink aan. Steigerbouwers hebben dus minder kans op gezondheidsklachten. Bovendien is de constructie zodanig verbeterd, dat in bepaalde situaties de doorloophoogte 4,5 tot 10 centimeter hoger is. “De ergonomische winst voor je lichaam is slechts een van de vele voordelen van Layher Lightweight”, vertelt marketingmanager Erwin Wadners. “De behoorlijke gewichtsbesparing uit zich ook in logistieke besparingen tot zo’n 12%; op een vrachtwagen kun je immers meer volume kwijt voordat je aan het maximale laadgewicht zit, dus rijd je economischer. Dat lagere gewicht is overigens te danken aan het gebruik van hogesterktestaal; daardoor is een geringere wanddikte mogelijk terwijl we tegelijk dezelfde of zelfs een hogere belastbaarheid dan het huidige bewezen Allroundsysteem bereiken.”

Spiekop met AutoLock Layher is al meer dan zestig jaar de drijvende kracht achter de vele innovaties in de steigerwereld. In 1965 was de Blitzsteiger een revolutie. In 1974 was met de

introductie van de Layher Allround systeemsteiger de gehele steigerbranche onder de indruk; sterker nog, de unieke eenvoudig te monteren Layher Allroundsteiger bleek een goed alternatief voor de conventionele pijp-koppelingsteigers. Wadners: “Met de nieuwe Layher Allround Lightweightligger wordt de spie meteen in de definitieve positie gemonteerd. Door de ligger licht te kantelen wordt de spie klaargezet. Als de spiekop tegen de staander komt, valt de spie automatisch in het gat van de rozet. De ligger is dan meteen aan de staander geborgd. De spiekop met AutoLock maakt het mogelijk om de ligger sneller en eenvoudig goed te monteren. Vanuit een veilige positie door de steigerbouwer te bouwen: dat betekent een optimale veiligheid.”

Wadners: “Het nieuwe Lightweight is volledig uitwisselbaar met de bestaande Layher Allroundsystemen. Je kunt alles dus probleemloos combineren.” Dat is een sterk pluspunt waar veel gebruikers blij mee zullen zijn, gezien de heel brede doelgroep en dus grote verspreiding van Layher Allround. In principe namelijk iedereen die in of op hoogte moet werken; dat omvat een groot gedeelte van bouwwereld, de industrie die bijvoorbeeld de eigen pijpleidingen moet isoleren, en infrastructurele specialisten die onder meer viaducten onderhouden. Maar ook in de evenementenwereld zijn de Layher steigers met hun herkenbare oranje stickers veelgebruikt: van dancefestival tot televisiewereld. Wadners: “We zijn er trots op dat onze eigen R&D-afdeling er zo goed in is geslaagd om te reageren op de vraag uit de markt om steigerbouw veiliger, voordeliger en eenvoudiger te maken. Neem vrijblijvend contact op voor meer informatie.

Layher bv Postbus 167 4940 AD RAAMSDONKSVEER T. 0162 - 58 68 00 F. 0162 - 58 68 88 E. [email protected] I. www.layher.nl

Zo werkt de AutoLock 1. Draai de ligger en houd hem daarna een beetje schuin. 2. Spiekop en spie zijn in positie voor montage aan de rozet. 3. Spie wordt rechtgezet door contact met de staander. 4. Spie valt automatisch in het gat van de rozet. 5. Staander en ligger zijn goed met elkaar verbonden. 6. Sla met een hamer de spieverbinding vast.

15


Samen met SKG naar een hoger niveau SKG is gespecialiseerd in het deskundig en onafhankelijk beproeven, certificeren en keuren van producten en diensten welke hun toepassing vinden in en rond het gebouw. Om dit te bereiken werken wij intensief samen met onze klanten: persoonlijk en efficiënt. Samen met SKG waarborgt én verhoogt u de kwaliteit van uw producten, diensten en bedrijfsprocessen. Dat schept vertrouwen! vervolgens worden omgezet in een attest of productcertificaat. Een sterke bevestiging van kwaliteit, ook voor uw klanten.

Waar wilt u uw product op laten testen? Een greep uit de beproevingen die wij uitvoeren: › Inbraakwerendheid › Doorvalveiligheid en stootbelasting › Wind- en waterdichtheid › Sterkte en stijfheid › Brandwerendheid

Samen uw beproeving ontwikkelen SKG is geaccrediteerd SKG beoordeelt uw ontwerpen, producten, processen en systemen. Om onze betrouwbaarheid te waarborgen, wordt SKG op haar beurt getoetst door de Raad voor Accreditatie en is SKG erkend als Notified Body. Deze accreditaties onderschrijven de onafhankelijkheid, objectiviteit, kennis, kunde en zorgvuldigheid van SKG.

Kies voor winst met een certificaat van SKG Met een certificaat dat afgegeven is door SKG, kunnen uw klanten er op vertrouwen dat uw proces of product voldoet aan specifieke kwaliteits-, prestatie- en/of veiligheidseisen. Maar ook voor uw eigen organisatie is het profijt groot: uw faalkosten worden aanzienlijk lager, tijdrovende

controletrajecten worden overbodig en u bespaart onnodige kosten bij bouwprocessen. Een certificaat van SKG is daarmee een investering die altijd rendeert.

Keurmerken met waarde SKG KOMO keurmerk, SKG keurmerk, ISO 9001, ISO 14001, VCA, OHSAS 18001: al onze keurmerken bieden u onafhankelijk getoetste kwaliteit op basis van objectieve maatstaven. Deze alom erkende zekerheid kent grote waarde toe aan uw product, proces of systeem.

Een onafhankelijke en deskundige uitspraak SKG kan als deskundige en onafhankelijke partij ondersteuning bieden bij productontwikkeling, bouwplaatsinspecties en arbitragezaken door middel van onderzoek. Afhankelijk van uw vraag zal de kwestie worden getoetst aan de relevante beoordelingsrichtlijnen of normen. Dit zal resulteren in een waardevol rapport.

U heeft bij SKG de keuze uit een scala aan beproevingen waar u uw product aan kunt onderwerpen. Van inbraakwerendheid tot de bestendigheid tegen uiteenlopende (weers-)omstandigheden. Zit de door u gewenste beproeving er nog niet bij? Dan ontwikkelen we samen met u een beproeving die de kwaliteit van uw product grondig onder de loep neemt.

Objectieve inspecties Gemeentes, bouwbedrijven en architecten doen met regelmaat een beroep op SKG voor bouwplaatsinspecties: het onafhankelijk beoordelen van bouwproducten of constructies tijdens de bouw. SKG voert ook inspecties uit in arbitragezaken, als er onenigheid ontstaan is rond klachten over bouwproducten zoals gevelelementen, hangen sluitwerk, glas of lijm.

Beproeven bij u op locatie Om snel en flexibel in te kunnen spelen op uw behoefte aan testen, voeren wij met onze meetwagen en mobiele testmiddelen ook keuringen en beproevingen uit op locatie. Dit bespaart u niet alleen tijd en kosten, het vergroot ook het leereffect binnen uw bedrijf omdat uw medewerkers met eigen ogen het resultaat van hun werk kunnen bekijken.

Een branchekeurmerk maakt onderscheid Door het voeren van een branchekeurmerk laat u zien dat uw opdrachtgevers bij u gegarandeerde kwaliteit en deskundigheid mogen verwachten. Vaak betekent dit dat u zichtbaar méér kwaliteit levert dan de wet voorschrijft: een onderscheidend vermogen ten opzichte van uw concurrenten!

Ontwikkelen en controleren Wilt u als branchevereniging samen met uw leden een kwaliteitsniveau neerzetten? Wilt u dat de markt dit herkent? Ontwikkel dan samen met SKG uw branchekeurmerk. Dan krijgt u uitgebreid advies over het opstellen van de eisen en regels rond uw branchekeurmerk, plus objectieve controle op de naleving van de voorschriften die uw branchekeurmerk stelt.

Het bewijs dat uw product goed is U wilt bewijzen dat uw product voldoet aan de vastgestelde normen. Dit kan middels één van de beproevingen van SKG. Dit kan geschieden in het geaccrediteerde testlaboratorium van SKG, maar is ook mogelijk op locatie. Als uw product de beproeving doorstaat wordt er een rapport afgegeven. De uitkomst van de beproeving kan

SKG Nieuwe Kanaal 9F 6709 PA WAGENINGEN T. 0317 - 421 720 F. 0317 - 421 677 E. [email protected] I. www.skg.nl

16


Primeur: Stöpler introduceert

Gevel- en spouwinspectie met smartphone Niet alleen achter gevelelementen, in spouwmuren of installaties kijken met een hoogwaardige endoscoop, maar er ook meteen haarscherpe foto’s van maken. Daar kun je als inspectiebedrijf mee aankomen bij je opdrachtgevers. Stöpler Instrumenten en Apparaten introduceert deze maand een speciale adapter waarmee een smartphone de investering van een duur camerasysteem bespaart. daar omgaan. In de bouw was het daarom nauwelijks rendabel om video-endoscopie aan te schaffen. Maar met de introductie van de smartphone-endoscopie wordt het genereren van beeld zo’n factor tien goedkoper. En dus verwacht Verboven een run op de uitvinding.

Risico’s beter in beeld

Of het nu gebeurt uit duurzaamheidsoverwegingen of om aansprakelijkheidsclaims te voorkomen, er is een groeiende belangstelling om binnen in bouwkundige constructies te kunnen kijken. “De meeste huizen worden traditioneel gemetseld, maar veel grote bedrijfspanden zijn stalen constructies die aan de buitenkant mooi worden gemaakt met platen van bijvoorbeeld natuursteen of glas. Ook de verankeringstechnieken daarvoor zijn ambachtelijk, maar de ankers kunnen in de loop der tijd rotten, verroesten of breken. Eigenlijk zou er daarom jaarlijks of tweejaarlijks een preventieve inspectie moeten plaatsvinden om te voorkomen dat zo’n plaat er opeens afvalt. Wettelijk bestaat die onderhoudsplicht al in algemene zin, en het zou me niets verbazen als dit binnenkort ook explicieter wordt vastgelegd”, aldus Jeroen Verboven,

marketing en sales manager Industrieel en Veterinair van Stöpler. Ook binnenshuis zijn er voldoende plaatsen waar met het blote oog niets valt te zien, maar het goed is om onder de oppervlakte te kijken. Bijvoorbeeld om een situatie in kaart te brengen voor een offerte of plan van aanpak. Dat gebeurt tegenwoordig bijvoorbeeld veel in verband met spouwmuurisolatie.

Smartphone-endoscopie Het lijkt het ei van Columbus: een smartphone aansluiten op een optisch inspectieapparaat en je hebt in beeld het beste bewijs van de stand van zaken. Er is al eens eerder door een andere initiatiefnemer een poging gedaan om een vergelijkbare combinatie op de markt te brengen, maar daarvan was de kwaliteit absoluut ontoereikend. Het is niet verwonderlijk dat het

Stöpler wel lukt om deze vinding succesvol uit te ontwikkelen. Het bedrijf heeft internationale naam en faam opgebouwd op het gebied van medische endoscopen voor inwendig onderzoek bij mens en dier. Ook is er een aparte divisie voor industriële toepassingen. “Die bouwkundige endoscopen zijn veel rijkelijker uitgerust dan ons medische equipment omdat we geen rekening hoeven te houden met sterilisatieprocessen”, vertelt Verboven. Inmiddels worden deze al breed ingezet in branches waar bijvoorbeeld veiligheid een grote rol speelt, zoals petrochemie, vliegtuigindustrie en scheepvaart. Het koppelen van opnameapparatuur zoals een foto- of videocamera is daar ook al lang gemeengoed. Dit zijn echter stuk voor stuk industrieën waar de investering in zo’n totaalsysteem goed in te passen is in de totale bedragen die

“Hoewel er een mooi stuk technologie achter zit, is het heel eenvoudig”, zegt Verboven. “Afhankelijk van de bouwsituatie kun je een van onze standaardendoscopen gebruiken, flexibel of star. Normaal kijk je daar met het oog doorheen. We leveren een speciale adapter die je aan het uiteinde klikt en waaraan je de smartphone schuift. Die beschikt over zulke geweldige resoluties tegenwoordig dat je prima resultaten krijgt.” De gepatenteerde adapter voor de smartphone-endoscoop is exclusief bij Stöpler verkrijgbaar vanaf januari 2014. De bouw kan dus al direct aan de slag met een betere dienstverlening aan haar klanten. Verboven: “Het is nu mogelijk om al vooraf veel beter en vooral beter aantoonbaar in kaart te brengen wat je te wachten staat en wat dus de risico’s en kosten zijn. Daar zullen de calculators van aannemers blij mee zijn, maar ook opdrachtgevers zullen voor aanzienlijk minder verrassingen komen te staan.” Het systeem is uiteraard niet alleen inzetbaar bij gevelconstructies en in spouwmuren. Iedere holle ruimte in woningof utiliteitsbouw, nieuw of bestaand, kan nu volledig worden blootgelegd. Voor een prijs waarmee de bouw met name in deze tijden tegen geringe kosten grote meerwaarde kan leveren.

Stöpler Instrumenten & Apparaten bv Middenwetering 1, 3543 AR UTRECHT Postbus 2445, 3500 GK UTRECHT T. 030 - 264 49 11 F. 030 - 261 37 66

17


Wageco nu 25 jaar de trendsetter voor aluminium gevelsystemen

1987 Wij brengen het eerste onzichtbare en vol aluminium 2 laags systeem op de Benelux markt voor Trespa Meteon

1988 Het eerste vertikale alu systeem op basis van wandsteunen met een Europees gepatenteerde klemvinger, door Wagner ontwikkelt.

1989 Wageco ontwikkelt een spanningsvrij systeem voor de montage van gehard gevelglas

1990 Opvolgend een systeem voor het industrieel structureel verlijmen van gehard gevelglas. Het is nu mogelijk ook in winterse omstandigheden een verlijmde constructie toe te passen.

In de volgende jaren telkens de eerste met : Systeem oplossingen voor: Keramische tegels, extrusie keramiek, Alu cassettes, Koper en Tecu Patina, Alucobond, Cor-ten staal, RVS leien en Natuur en fabrieksleien, Groen korven, PV panelen, Titanium bekledingen, Alu cassettes, Galerijsystemen,

plafond systemen, boeiboord systemen, gebogen gevels, tweelaags gevels uit glas en vertikaal duurzaam decoratief hout, etc. We leveren nu 46 verschillende systeem oplossingen Geleverd zijn meer dan 1.200 projecten met in totaal 500.000 m2 door onze systemen gedragen gevel bekleding.

Afnemers: › Overheid voor stadhuizen, theaters en scholen, musea › Bank en verzekerings sector Interpolis, RABO, Nat Nederlanden, ABN AMRO, ING, Zwitserleven, Achmea. › Bedrijfsleven, kantoorgevels KLM, Coca Cola, Heineken, Grolsch, Ahold. › Gevels voor ziekenhuizen, inrichtingen en behandel centra. › Bedrijfskantoren, Shell, Gazprom, Texoprint, Winkel gevels, HEMA enz. › Sociale en particuliere Woningbouw en renovatie. In 2012 de renovatie prijs (1e prijs) ontvangen voor een 9.500 m2 groot flat renovatie project in Brussel

el 2014 v e G o Wageeczoek ons op 033! B .C mer 01 m u n d stan

Wageco Benelux BV Hoogeveensche Vaart 16 7912 TA NIEUWEROORD T. 0528 - 34 30 02 F. 0528 - 34 30 19 E. [email protected] I. www.wageco.nl

18


(Vloeistofdichte) staalvezelbetonvloeren op palen

Vloeren op palen worden veelvuldig toegepast in Nederland, maar vaak worden ze eerder traditioneel gewapend dan met staaldraadvezels. De reden daarvoor is vermoedelijk de onbekendheid met het materiaal. Toch kunnen staaldraadvezels een goede oplossing bieden voor vloeren op palen al of niet vloeistofdicht. Staalvezels en staalvezelbeton zijn al meer dan 50 jaar op de markt en we kunnen staalvezelbeton nu zeker beschouwen als een gevestigd bouwmateriaal. Ook de normen hebben een lange weg afgelegd. We schuiven geleidelijk op van het niveau van de CUR aanbevelingen (Nederland) en TR34 (VK) naar Europese normen. De Duitse DAfStb-richtlijn en de Europese modelcode 2010 zijn referentiedocumenten voor het ontwerpen van constructies in staalvezelbeton. Deze nieuwe normen maken de weg vrij voor nieuwe en innovatieve toepassingen. Ter ondersteuning van deze evolutie heeft Bekaert twee nieuwe Dramix ® vezels ontwikkeld waar we al eerder over bericht hebben. In dit artikel benadrukken we één toepassing van onze nieuwe 4D en 5D vezels: vloeren op palen. Bij vloeren op palen maken we onderscheid tussen vloeren die volledig vrij kunnen krimpen (worden niet vastgehouden bij de randbalk en de palen)

en verhinderde of vloeistofdichte vloeren. In het eerste geval kunnen de vloeren enkel met staalvezels worden gewapend, in het andere geval kiezen we voor een gecombineerde wapening (hybride vloeren).

Alleen staalvezel Als een onderheide vloer volledig vrij kan krimpen, dan kunnen deze vloeren worden gewapend met de nieuwe Bekaert Dramix®5D vezels. De Dramix® 5D reeks mag gerust een revolutie in staalvezelbeton genoemd worden. Dit is staalvezelbeton dat opnieuw werd uitgevonden! De dubbele haakuiteinden zorgen voor een perfecte verankering. Door de uitgekiende vorm zit de vezel 100% verankerd in het beton. De ultrahoge treksterkte (> 2200 N/ mm²), samen met een rekcapaciteit van 6%, maakt deze vezel echt bijzonder. Met doseringen van 35 kg/m³ of meer, getest op EN-balken, krijgen we een “bending hardening” gedrag. We kunnen echt spreken van een constructieve staalvezel.

Op basis van deze unieke materiaaleigenschappen is de 5D vezel in relatief lage doseringen geschikt voor gebruik in alle constructieve toepassingen, waar de hoge buigmomentcapaciteit in uiterste grenstoestand dé bepalende ontwerp vereiste is, zoals onderheide vloeren. Met de Dramix ®5D vezels kunnen de vloeren al snel 25 % economischer worden uitgevoerd als met traditionele wapening en met behoud van de constructieve veiligheid!

Gecombineerde wapening (hybride vloeren) Als een onderheide vloer niet vrij kan krimpen, bijvoorbeeld door stekeinden vanuit de randbalk of de palen of als de vloer aan een bepaalde scheurwijdte moet voldoen (vloeistofdicht) dan kunnen die vloeren gecombineerd worden gewapend. In de meeste gevallen betekent dit een relatief licht wapeningsnet aan de bovenzijde van de vloer in combinatie met de Dramix®4D vezels. Constructies ontwerpen om te voldoen aan eisen inzake vloeistofdichtheid (w ≤ 0,25 mm) volgens EC2, houdt in dat er zeer grote hoeveelheden traditioneel wapeningstaal nodig zijn. Bekaert ontwikkelde speciale software die voor een specifieke maximale opgegeven scheurwijdte de combinatie van de juiste dosering 4D vezels met traditionele wapening berekent, waarbij kostenbesparingen

De Jong Betonvloeren Rijssen Foto’s: www.snijdersfotografen.nl

tot 35% bereikt kunnen worden, nog los van de tijdwinst. De mogelijkheden voor de Dramix® 4D vezels zijn praktisch eindeloos. Op de foto’s bij dit artikel is een vloer op palen zichtbaar waarvan de helft van de vloer vloeistofdicht moest zijn en voorzien is van goten en de andere helft van de vloer geen eisen zijn gesteld aan de vloeistofdichtheid. Deze vloer is dan ook deels met gecombineerde wapening uitgevoerd (traditioneel bovennet Ø8-150 + 30 kg/m³ Dramix®4D 65/60BG) en deels alleen met vezels (30 kg/m³ Dramix® 5D 65/60BG). vloerdikte in beide gevallen 180 mm, paalafstand 2,40 meter en geschikt voor een gelijkmatig verdeelde belasting van 2500 kg/m² Laat uw verbeelding spreken met wat we nu kunnen doen met Dramix® 4D en 5D en benader ons voor meer informatie en de mogelijkheden voor uw projecten.

N.V. Bekaert S.A. Bart Wight E. [email protected] T. 06 - 20 60 62 67

19


BASF Construction Chemicals excelleert op beton Vrijwel geen bedrijf houdt zich al zo lang bezig met vloerensystemen als BASF. De Duitse chemiegigant produceert inmiddels decennia hoogwaardige hulpstoffen voor beton en mortel, is actief op het gebied van betonreparatie en waterdichting, en levert sterke industrievloeren. ‘Snel’ is meer dan ooit de opdracht. Tijd is geld, zo klinkt het nog steeds in het bedrijfsleven. Dus zelfs als er een specialistische, zwaar belastbare UCRETE cementurethaan vloer moet worden aangebracht, mogen de operationele processen eigenlijk niet worden verstoord. “Weekendjobs”, zegt Henk van Buren, technical manager Performance Flooring gedecideerd. “Dan gaan wij aan de slag wanneer de klant even stil staat.” Natuurlijk moet de technologie dan ook meewerken, bevestigt account manager Ad Groenen. “Wij zorgen ervoor dat de producten en systemen een korte doorlooptijd hebben tijdens de uitvoering van het werk: snel aan te brengen en snel weer belastbaar en beloopbaar zijn. Dat geldt trouwens niet alleen voor onze industriële vloeren, ook voor woningcorporaties en VvE’s hebben we scheuroverbruggende systemen, drainerende grindvloeren en snel uithardende coatingssystemen waarbij

bewoners na anderhalf uur al weer over de galerij hun huis in en uit kunnen lopen. ”

Industrievloeren Een van de belangrijkste pijlers van BASF Construction Chemicals, of kortweg BASF-CC, vormen de vloerafwerkingen. Allereerst de eerder genoemde UCRETE industrievloeren voor productieomgevingen waar de mechanische impact op de vloeren bijzonder groot is door de verplaatsing van zeer zware ladingen, of waar agressieve chemische stoffen en/of hoge temperaturen heel wat schade kunnen toebrengen. De BASF-vloeren geven letterlijk geen krimp, óók niet wanneer professionele schoonmaakproducten worden toegepast. Daarnaast zijn BASF vloersystemen veel gebruikt in parkeergarages. “Vooral parkeergarages met meerdere verdiepingen krijgen op zeer grote schaal een

flinke mechanische, chemische en thermische belasting te verduren. Om de levensduur van een parkingverdieping onder deze omstandigheden te verhogen, en om tijdverlies te vermijden, is het belangrijk dat de oppervlakken goed beschermd zijn”, aldus Van Buren. Het bedrijf biedt daarnaast een totaalrenovatieconcept inclusief het herstel van betonschades, kolomcoatings en elastische, scheuroverbruggende systemen voor de aan weersinvloeden onderhevige topdekken en de minder zwaar belaste tussendekken.

Betonreparatie Een tweede specialisme betreft Betonreparatie (concrete repair) en waterdichting (waterproofing). Zowel voor utiliteitsbouw als voor infrastructurele toepassingen, zoals (vuil)waterinstallaties. Daarbij brengt Groenen nadrukkelijk producten voor voegovergang reparaties op snelwegen onder de aandacht: “De reparatiemortel Emaco Fast, de naam zegt het al, is ook weer een oplossing om snel, met een minimum aan overlast voor het verkeer, wegen, bruggen, viaducten en andere kunstwerken te repareren.” Daarnaast is de hulpstof Meyco TCC765 voor spuitbeton ongekend populair als versneller. De betonreparatiemortels zijn naar keuze verspuitbaar of handmatig te verwerken en, uitstekend geschikt voor hangend werk zoals onderzijden van brugdekken betonleggers en dergelijke, ook bij grote laagdiktes. “De mortels van BASF zijn allemaal getest volgens de EN 1504, de vigerende norm voor toepassing van betonreparatiemortels”, aldus Groenen.

Decoratieve vloeren Tot slot biedt BASF een breed assortiment decoratieve, esthetische vloeren, met name voor grote publieke ruimtes die intensief worden belopen, zoals ziekenhuizen, zorgen onderwijsinstellingen en winkelcentra. “Functionele en esthetische eigenschappen sluiten elkaar niet uit. Daarom voldoen onze vloersystemen niet alleen aan functionele eisen, maar zijn ze ook beschikbaar in een uitgebreid palet van kleuren en patronen waarmee ze bijvoorbeeld optimaal aansluiten op de huisstijl,” legt Van Buren uit. “Vooral de Mastertop gietvloeren op basis van polyurethaanharsen zijn heel interessant, want ze zijn slijtbestendig, makkelijk schoon te maken, comfortabel te belopen en absorberen het geluid van de omgeving en de voetstappen. Door de naadloze verwerking, strakke afwerking en frisse uitstraling is het een ideaal product om uw vloer opnieuw te bekleden.”

BASF Nederland bv Construction Chemicals Karolusstraat 2 4903 RJ OOSTERHOUT T. 0162 - 47 66 60 F. 0162 - 42 96 94 E. [email protected] I. www.basf-cc.nl

! W EU NI

Stand 01.A040 Stap 1: Isoleren

Stap 2: Houten raamwerk

Stap 3: Esthetisch afwerken

SlimFort

®

De beste isolatie-oplossing voor droge gevelsystemen

D R E E T N E T A GEP

De beste isolatie

• Doorlopende isolatielaag = geen koudebruggen. • Een dunnere gevelopbouw. • Automatisch optimaal geventileerd = langere levensduur. • Unieke messing/groef-verbinding. • Geen uitzakkende isolatie. • DUBOkeur® gecertificeerd (fiscale voordelen).

Het snelst verwerkbaar

• Met geïntegreerde metalen beugels. • Snel en eenvoudig verwerkbaar in slechts 3 stappen. • Zeer eenvoudig stelwerk. • Door één persoon verwerkbaar.

Veel voordeliger

SlimFort®

Traditionele methode

• Aanzienlijke materiaalbesparing t.o.v. de traditionele bouwwijze*. Besparing aantal m3 isolatiemateriaal

Besparing aantal m3 hout

Besparing folie (overbodig bij SlimFort®)

Onderdeel van:

15% 50%-75%

100%

R

OD UC T

Montagevideo

P

* Gebaseerd op berekeningen conform NEN 1068:2001

www.isobouw.nl/SlimFort 20138389_SlimFort_260x380_BouwAktua.indd 1

08-11-13 11:25

BOUWAKTUA JAARGANG 03 JANUARI Nieuwe Europese liftnorm EN treed binnenkort in werking Liftinstituut. Expert in luchtdicht bouwen Celdex

Recommend Documents