#BOOK: Een vernieuwende leestraining voor adolescenten op het vmbo ter bevordering van de leescultuur vanuit het persoonlijk belang van boeken
#BOOK
Mirthe Stoop // Kaarmia van den Boorn // Jurgen Tijms
Opbouw • Probleemstelling • De training #BOOK
• Evaluatie
1
Probleemstelling • Sterke achteruitgang van leesattitude en –motivatie vanaf begin VO #BOOK
• VO-ll. NL internationaal erg lage leesmotivatie • Leesattitude
leesgedrag
leesbegrip
• Leesattitude en leesbegrip vooral zwak bij jongeren uit sociaal-economisch kwetsbare buurten • Begin adolescentie tijd van Sociaal Emotionele uitdagingen • SEL steeds belangrijker, vooral in multiculti samenleving • Leesattitude en sociaal-emot. kwetsbaarheid zijn negatieve voorspellers van school- en maatschappelijk succes
leesattitude
#BOOK
Twist, Gnaldi, Schagen, & Morrison, 2004
2
Aanpak #BOOK • Bibliotherapeutisch-boekenclub-training #BOOK • Jody Polleck – City University N.Y. • Project #BOOK: – Ontwikkelen protocol – Uitvoeren training op vmbo – Evaluatie effectiviteit van de training
De Training
#BOOK
• Interventie laat jongeren kennis maken met het persoonlijk belang van literatuur – Niet gekoppeld aan schoolwerk maar aan eigen soc.-emo. ontw. – Jongeren lezen lit die qua thematiek aansluit op hun persoonlijke uitdagingen & belevingswereld en dus van persoonlijk nut.
• Wekelijks wordt gelezen en in kleine groep gediscussieerd over het boek o.l.v. Trainer • Op positieve, persoonlijke en betekenisvolle wijze wordt ervaring opgedaan met lezen
3
Groep
#BOOK
Groep van ca. 5-7 ll. Wekelijks sessie, 45/50 minuten Binnen schooluren Prettige ruimte Trainer in rol van ‘facilitator’ Discussie geleid door ll. Discussie over thuis gelezen en evt. tijdens sessie gelezen lit • Afspraken samen maken (je leest thuis, neemt spullen mee, respecteer meningen, laat elkaar uitpraten etc) • • • • • • •
Doelstellingen #BOOK
#BOOK
het stimuleren van de leesattitude en – motivatie het verbeteren van het begrijpend lezen het gebruik van literatuur ter bevordering van zelfreflectie en sociaal-emotioneel leren
4
De Training Jongere kan zich
#BOOK
• identificeren met karakter of verhaal • betekenis en interpretaties van tekst construeren • inzicht krijgen en discussiëren (in veilige omgeving) over problematiek die hen raakt • nieuwe normen en waarden opdoen • bewust worden dat anderen met zelfde problemen te maken hebben • reflecteren op zichzelf en zelfbeeld ontw. • verschillende oplossingsmogelijkheden voor probl. opdoen en • formuleren van een constructief handelplan met anderen • ontw. van inzicht in en empathische vermogen voor gedrag en motivaties van anderen (McCullis & Chamberlain, 2013; Pardeck, 1993; Polleck, 2007)
Ingrediënten #BOOK 1. #BOOK 2. 3. 4. 5. 6.
Boek Notitieschriftje Trainer Groep leerlingen Discussie Een ruimte en tijd
5
Boek Thematiek • Sluit aan bij uitdagingen, gevoelens, interesses • Wat kunnen ze ervan leren • Biedt het ze hoop
#BOOK
Passend Niveau • Leesniveau, ontwikkelingsniveau, woordenschat, kunnen ze connecties maken tussen zelf en boek Personages • Zijn ze realistisch, dynamisch (verandering, groei) • Rolmodel, met coping-vaardigheden • Kunnen ll zich identificeren met personage Verhaal • Helder en geloofwaardig • Moedigt reflectie en discussie aan • Biedt strategieën om ll te helpen omgaan met uitdagingen
Notitie
#BOOK
• Zodat ze weten wat ze voor de volgende keer moeten doen • Actief lezen -> sleutel in begrijpend lezen • Herinnering
6
Discussie Inhoud Over wie ging het?
#BOOK
Interpretaties Waarom deed hij/zij dat? Wat was het gevolg van ..? Voorspellingen Zelfreflectie: (a) inleven Wat vind je van de actie van personage X? Wat zou jij doen als iemand dat doet? (b) relateren aan persoonlijke ervaring Is er een gebeurtenis of persoon in het boek die je doet herinneren aan iets of iemand uit je eigen omgeving?
Begrijpend lezen
#BOOK
Niet via ‘klassieke’ methodiek Maar literatuur die aansluit bij belevingswereld en persoonlijk nut In kleine groep discussieren Leesbegrip aangesproken op verschilde niveaus: – Oppervlakte (wat gebeurde er, wie deed wat) – Diepere interpretaties (oorzaak-gevolg, waarom deed iemand iets) – Koppelen van gelezene aan eigen ervaringen en meningen • Leerling gestimuleerd actief en expliciet zijn begrip van tekst te verwerken en formuleren • • • •
7
Leesattitude • Leeservaring is bepalend voor leesattitude (Kush et al., 2005; Stokmans, 2007) #BOOK • -> training biedt ruim gelegenheid om op positieve wijze ervaring op te doen met lezen • Een positief effect op leesattitude blijkt als – ll. verhalen meer op zichzelf kunnen betrekken – ll. meer in staat zijn om met anderen na te praten over het gelezene (Nelck-da Silva Rosa & Schlund Bodien, 2004)
Sociaal-emotionele competenties • Identificeren met karakter of verhaal • Inzicht verkrijgen in #BOOK
– Problematiek die hen raakt – Anderen zelfde problemen hebben – Verschillende oplossingen voor pers. problemen
• Reflectie over eigen gedrag • Discussiëren – Empathisch vermogen – Begrip voor diversiteit aan meningen en gedrag
8
Evaluatie
#BOOK
Deelnemers
#BOOK
• 3 vmbo-scholen in Amsterdam: • overgrote deel (70%-95%) van de leerlingen op deze scholen uit zogeheten APC (armoedeprobleemcumulatie)-buurten. Bij 10% scholen met hoogste aantal APC-leerlingen • 100 leerlingen klas 1 en 2
Training #BOOK 40 ll.
Controle BAU 50 ll.
(4 ontbrekende data)
(6 ontbrekende data)
9
Deelnemers • Technisch lezen -> normaal niveau #BOOK
• Begr lezen -> merendeel leerlingen 1e kwartiel (eind basisschool) • Woordenschat -> beneden gemiddeld • Komt overeen met VMBO populatie
Uitvoering #BOOK
#BOOK
Maart – Juni 2013 Wekelijks Groepjes 5-7 leerlingen Boektitels via Leeskr8! (José Remijn) • In totaal 8 tot 10 lessen • • • •
10
meetinstrumenten Vlaamse Test Begrijpend Lezen (Van Vreckem et al., 2010) Leesbegrip Hedonistisch
#BOOK
SVL – subtest Zelfconcept (Vorst, 1997)
Globale Leesattitude Bazar (Stokmans, 2007)
Attitude -----------Motivatie
Utilitair
Motivation for Reading Questionnaire (MRQ) (Verkorte NL-versie)
Soc. Emo. competent
EMT (technisch lezen)
Contr ole
NIO Synoniemen (woordenschat)
Begrijpend Lezen
√
#BOOK
Pretest M
SD
Effect Size
Posttest
Variable
Group
M
SD
Leesbegrip
Training
12.73 4.38
13.77 4.94
Controle
13.14 4.52
11.96 5.32
F
p
Partial η2
6.50
.006
.07
11
Leesattitude | Algemeen
√
#BOOK
Pretest M
SD
Effect Size
Posttest
Variable
Group
M
SD
Leesattitude Algemeen
Training
64.82 14.01
59.90 14.16
Controle
63.27 17.24
65.84 16.89
F
p
Partial η2
5.89
.009
.07
Leesattitude | hedonistisch
√
#BOOK
Pretest M
SD
Effect Size
Posttest
Variable
Group
M
SD
Leesattitude Hedonistisch
Training
33.36 7.98
29.21 8.37
Controle
31.51 8.87
33.20 8.35
F
p
Partial η2
9.33
.002
.10
12
Leesattitude | utilitair
X
#BOOK
Pretest M
SD
Effect Size
Posttest
Variable
Group
M
SD
Leesattitude Utilitair
Training
31.46 7.09
30.69 6.55
Controle
31.76 9.25
32.63 9.90
F
p
Partial η2
1.41
.119
.02
Leesmotivatie
--
#BOOK
Pretest M
SD
Effect Size
Posttest
Variable
Group
M
SD
Leesmotivatie
Training
69.74 15.69
74.32 15.87
Controle
73.34 19.50
71.61 19.81
F
p
Partial η2
2.32
.066
.03
13
Zelfconcept Sociale vaardigh. Uitdrukkingsv. Schools zelfvertr.
√
#BOOK
Pretest M
SD
Effect Size
Posttest
Variable
Group
M
SD
Zelf-Concept
Training
57.32 8.36
59.06 9.13
Controle
56.28 8.16
54.21 9.31
F
p
Partial η2
8.38
.002
.10
Sekseverschillen?
#BOOK
Geen verschillen in trainingseffect tussen jongens en meisjes
14
Conclusies
#BOOK
Conclusies BEGRIJPEND LEZEN
#BOOK
• Lit aansluitend bij belevingswereld • Vragen stellen / actief lezen • Discussiëren in kleine groep • (op de verschillende niveaus) Effectief voor begrijpend leesvaardigheden van vmbo-leerlingen
15
Conclusies LEESATTITUDE
#BOOK
• Lit niet gekoppeld aan schoolwerk of toets maar aan eigen soc. emo. ontwikkeling • Oplossingen voor persoonlijke uitdagingen in lit • Ervaringen en meningen mbt gelezene delen in sociale context
Fictie gekoppeld aan soc.-emotionele beleving positieve effecten op de leesattitude (leesplezier) van vmbo-leerlingen
Conclusies SOCIAAL EMOTIONELE COMPETENTIES
#BOOK
• Lit gekoppeld aan de persoonlijke en sociale uitdagingen van de ll. • Door te lezen, leren ll. kritisch te kijken naar de wereld en zichzelf (zelfbewustzijn en sociaal bewustzijn) • Identificeren / empatisch vermogen / respect voor diversiteit van gedrag en meningen ‘sociaal emotioneel leren’ Fictie gekoppeld aan soc.-emotionele beleving positieve effecten op de soc-emo. competenties / pers. groei van vmbo-leerlingen
16
Conclusies
#BOOK
Gina adds, “.. We not only get to read books but we get to relate them to our own personal lives and you know it’s fun. It’s not only about books. The main focus is books but ... it’s almost like counseling but through the books.” .. book club is a safe space for students to not just talk books, but to talk life.” “In het begin vond ik het maar een raar boek, maar nu is het toch wel jammer dat het afgelopen is.” “Ik vond het een leuk project!” “Ik vond dat we een gezellige groep hadden.”
• • #BOOK • • • • • •
Rachel Plak Mirthe Stoop Malou Stoop Frederike van Egdom Nienke Overman Kaarmia van den Boorn Nanda Boelens Josje de Bont
• Jody Polleck (CUNY) • Peter van Duivenboden (Stichting Lezen) • Roos Wolters (Stichting Lezen) • José Remijn (OBA) • Mariette Huizinga (VU) • Eline Slingerland (Zuiderlicht College) • Monique Castenmiller (Nova College) • Yvonne Sipma (Media College)
17
Rudolf Berlin Center
#BOOK
Contact e.
[email protected] w. Rudolfberlin.org
18
