Boekenlijst Senia Geschiedenis, seizoen Nieuwe titels voor

Boekenlijst Senia Geschiedenis, seizoen 2015-2016 Op pagina 1 t/m 5 staan de nieuwe titels voor het leesseizoen sept. 2015 – aug. 2016. Het aantal pagina’s dat genoemd wordt, is exclusief bronvermelding, noten, register, etc. Boeken die wat meer studie vergen, wat minder makkelijk te lezen zijn, hebben in deze lijst het symbool 

Nieuwe titels voor 2015-2016 Tom van den Berge - H.J. van Mook, 1894-1965, Een vrij en gelukkig Indonesië G15-01, Uitgeverij Thoth, Bussum 2014, 369 p. Een biografie van de laatste en controversiële landvoogd van Nederlands-Indië, die ondanks zijn lijfspreuk ‘een vrij en gelukkig Indonesië’ toch een grootscheepse, militaire actie -ook wel politionele actie genoemd- tegen de Indonesische nationalisten en hun republiek moest voeren. Uitgerekend de aanhanger van de ethische politiek werd een koloniale houwdegen die terecht kwam in een web van politieke intriges, die hem alleen maar vijanden opleverde. Zijn leven had een tragische afloop want hij werd uiteindelijk door de Indonesiërs niet meer geaccepteerd en ook in Nederland werd hij door velen gehaat. Na de onafhankelijkheid werd hij door de Nederlandse regering op een zijspoor gemanoeuvreerd. Hij leefde nadien in het buitenland. Willem de Bruin - Je moet hier zijn geweest. Oosterbeek. Nederlands eerste kunstenaarskolonie G15-02, Atlas Contact, 2014, 316 p. Dit vlot geschreven boek gaat over Nederlands eerste kunstenaarskolonie die zich rond 1850 in Oosterbeek vestigde met namen als Bilders, Mauve en Maris. Het gaat ook over bekende, gefortuneerde Nederlanders die Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

in dit ‘Gelders Arcadië’ landgoederen lieten aanleggen, zoals Van Eeghen en Kneppelhout. Laatstgenoemde nam als mecenas jonge schilders, schrijvers en musici onder zijn hoede. In het kielzog van de schilders en de elite ontwikkelde zich het toerisme. Naast kunst- en cultuurhistorische informatie geeft het boek door de vele dwarsverbanden ook een meer algemene inkijk in de geschiedenis van Nederland in de 19e eeuw. Het boek bevat afbeeldingen van schilderijen. Patrick Dassen - Sprong in het duister. Duitsland en de Eerste Wereldoorlog G15-03, Uitgeverij Van Oorschot, Amsterdam 2014, 397 p.  In een helder, duidelijk en goed gestructureerd betoog zoekt de schrijver een antwoord op de vraag hoe de Eerste Wereldoorlog Duitsland heeft veranderd. Het boek valt uiteen in drie delen zodat ook het Keizerrijk en de tijd na 1918 aan bod komen. Het had ook allemaal anders kunnen open want al in het keizerrijk van Wilhelm II waren ook duidelijke tendensen voor een ontwikkeling van Duitsland in de richting van een democratische en liberale samenleving, maar de Eerste Wereldoorlog, waarvan Duitsland bij het Verdrag van Versailles als enige de schuld kreeg, heeft deze ontwikkeling voor lange tijd geblokkeerd. Toch was de na 1918 ontstane Republiek van Weimar niet gedoemd te mislukken en de weg naar het Derde Rijk was niet onvermijdelijk geweest. De schrijver maakt duidelijk waarom het toch zo en niet anders is gelopen.

1

Cees Fasseur - Eigen meester, niemands knecht. Het leven van Pieter Sjoerds Gerbrandy. Minister-president van Nederland in de Tweede Wereldoorlog G15-04, Uitgeverij Balans, Amsterdam 2014, 546 p. Het fascinerende levensverhaal van de eigengereide Friese boerenzoon die advocaat werd, provinciebestuurder, hoogleraar en in 1939 minister van justitie. Een jaar later was hij tot zijn grote verbazing zelfs minister-president en leidde hij, samen met koningin Wilhelmina, Nederland door de vijf oorlogsjaren. Hij werd gerespecteerd en geliefd voor zijn onverzettelijkheid tegenover de Duitsers, zijn vastberadenheid, godsgeloof en onwankelbaar optimisme. Hij was in Nederland, ook na de oorlog, een populair man. Men vergaf hem graag zijn minder sterke kanten. Een grote verdienste was ook dat hij in Londen Wilhelmina heeft weerstaan toen zij, even eigenzinnig als hij, bedenkelijke staatkundige veranderingen wilde doorvoeren. Het is pijnlijk om te lezen dat zij nooit de grootheid heeft gehad om hem te bedanken voor wat hij voor haar en Nederland had gedaan. Een door velen geprezen en soms vermakelijke biografie van een groot Nederlander. Alan Forrest - Napoleon G15-05, Uitgeverij Veen Media, Amsterdam 2014, 320 p. Na de Franse revolutie maakte hij een bliksemcarrière en bereikte, door daadkracht en grote militaire gaven, al op 27-jarige leeftijd een toppositie in het leger. Nog verrassender was dat hij zich ook ontpopte als een bekwaam staatsman en hervormer die over heel Europa maatschappelijke en staatkundige vernieuwingen doorvoerde die tot vandaag de dag hun waarde bewijzen. De keerzijde was zijn groeiende grootheidswaan -hij kroonde zichzelf tot keizer- en niet aflatende veroveringslust op landen die niet (meer) geloofden in zijn idealen. De Napoleontische oorlogen kostten miljoenen Europeanen het leven! Toch blijven velen hem bewonderen.

Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

Mary Fulbrook - Een kleine stad bij Auschwitz. Gewone nazi’s en de Holocaust G15-06, Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam 2013, 409 p. In dit boek onderzoekt de Britse historica de rol en de betrokkenheid van Udo Klausa, een districtsbestuurder, bij de deportatie van ruim 85.000 Joden uit de Landkreis Bedzin (Bensburg), 40 km ten Noordoosten van Auschwitz. De man zag zichzelf als een fatsoenlijke Duitse bestuursambtenaar die gewoon zijn plicht deed. Stap voor stap, gebruik makend van verschillende bronnen, ontrafelt en ontmaskert de schrijver het na 1945 in zijn memoires nieuw geconstrueerde verleden van een man die zij meende goed te kennen omdat hij ook de man van haar peettante was en beschouwd werd als een soort huisvriend. Manon van der Heijden - Misdadige vrouwen. Criminaliteit en rechtspraak in Holland 1600-1800 G15-07, Uitgeverij Prometheus-Bert Bakker, Amsterdam 2014, 225 p. In dit boek geeft Manon van der Heijden een soms verrassend beeld van criminaliteit onder vrouwen in Holland tussen 1600 en 1800. Vrouwen hadden een groter aandeel in de misdaad dan tegenwoordig. Dat had alles te maken met de tijd waarin zij leefden. Niet alleen de omstandigheden dwongen hen soms tot crimineel gedrag, maar ook werden zij bestraft voor zaken waar men tegenwoordig de schouders over ophaalt zoals overspel. Waren onze voorouders gewelddadiger dan wij, waren de zeden ruwer en zijn wij ‘beschaafder’ geworden? Dit boek biedt voldoende stof tot discussie. Godfrey Hodgson - Martin Luther King G15-08, Uitgeverij Veen Media, Amsterdam 2014, 296 p. Hij groeide op in het door racisme beheerste Zuiden van de V.S. Hij was op weg om dominee te worden tot hij de leider werd van een succesvolle staking tegen de rassenscheiding in stadsbussen. 2

Sindsdien speelde King een leidende rol in de strijd voor burgerrechten. Hij organiseerde protestacties waarbij de spanningen hoog opliepen want reactionaire zuiderlingen verzetten zich met geweld. In 1963 hield hij in Washington zijn beroemde “I have a dream” rede. De overheid reageerde met de Civil Rights Act en een nieuwe kieswet. In 1964 ontving King de Nobelprijs voor de Vrede maar niet lang daarna begon zijn neergang. Het geweld nam toe want hij kon gewelddadige jonge zwarte activisten niet in de hand houden. Zijn privéleven raakte ontregeld door vrouwenaffaires. In 1968 werd hij vermoord – door een blanke man. Tegenwoordig zie Amerikanen hem als één van de grote namen in hun geschiedenis. Kortom, een indrukwekkend maar tragisch leven. Marc Jansen - Grensland. Een geschiedenis van Oekraïne G14-21, Uitgeverij Van Oorschot, Amsterdam 2014, 269 p. Terwijl de crisis rond de Krim in het voorjaar van 2014 naar een hoogtepunt liep, verscheen dit uiterst informatieve boek over Oekraïne, in de letterlijke betekenis grensgebied waarvan grote delen eeuwenlang onder invloed stonden of werden overheerst door heerszuchtige buurvolken zoals Litouwers, Polen, Kozakken, Tataren, Oostenrijkers en Russen. Het boek is goed geschreven, voorzien van duidelijke kaarten en foto’s en is onmisbaar voor wie iets wil begrijpen van de ontwikkelingen in deze regio. Het boek is geplaatst op de longlist voor de Libris Geschiedenisprijs 2014. Wim Klinkert, Samuël Kruizinga en Paul Moeyes Nederland Neutraal, De Eerste Wereldoorlog. 1914-1918 G14-20, Uitgeverij Boom, Amsterdam 2014, 378 p. Nederland was niet in oorlog maar werd er nauw bij betrokken door haar ligging tussen Duitsland en Engeland. De eerste gebruikte haar om goederen in te voeren, de tweede wilde dat beletten. De neutraliteitspolitiek bleek niet te werken want zij stond op gespannen Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

voet met de meedogenloze oorlogsvoering. Nederland moest schipperen en vaak machteloos berusten om te voorkomen dat zij zou worden aangevallen. Het ging gepaard met grote spanningen in het land en oplopende frustraties. De auteurs beschrijven dit met boeiende schetsen van negen sleutelfiguren: de koningin, ministers, militairen, zakenmensen en een brutale journalist. Het is een boek dat geïnteresseerden in deze oorlog niet mogen overslaan.

Els Kloek - Kenau en Magdalena. Vrouwen in de tachtigjarige oorlog. G15-09, Uitgeverij Van Tilt, Nijmegen en Amsterdam, 2014, 317 p. In dit uiterst leesbare boek beschrijft historica Els Kloek de geschiedenis van twee ‘heldinnen’ uit de Tachtigjarige Oorlog, Kenau Simons Hasselaer en Magdalena Moons. Minstens zo interessant als de historische feiten over de twee vrouwen, is de mythevorming die rond hen is ontstaan. Extraatjes in dit boek zijn de fraaie en informatieve illustraties en de kaderteksten waarin nader wordt ingegaan op specifieke gebeurtenissen en personen. Het boek is een wetenschappelijk verantwoorde aanvulling op de speelfilm Kenau die in 2014 is verschenen. Sandra Langereis - De woordenaar. Christoffel Plantijn. ‘s Werelds grootste drukker en uitgever. 1520-1589 G15-10, Uitgeverij Balans, 2014, 352 p.  Met hard werken bouwde de pur sang ondernemer en netwerker Plantijn in het Antwerpen van de zestiende eeuw uit het niets de grootste uitgeverij ter wereld op. Hij laveerde behendig tussen de godsdiensttwisten door, moest voortdurend rekening houden met strenge censoren, ging een keer failliet en onderging de plundering van muitende soldaten. Vele belangrijke 3

personen waren zijn klant en koning Filips II gaf hem grote opdrachten. Zijn meest prestigieuze project betrof een wetenschappelijke uitgave van de Bijbel met de complete teksten in de grondtalen. In ruime mate komen de politieke, maatschappelijke en religieuze achtergronden aan bod, evenals de technische kanten van het drukkersvak, de opleiding en de bedrijfsvoering. Het boek bevat afbeeldingen. Dik van der Meulen - Koning Willem III 1817-1890 G15-11, Uitgeverij Boom, Amsterdam, 2013, 634 p. Dit rijk geïllustreerde boek is het derde van de set koningsbiografieën die is verschenen ter gelegenheid van 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden. Van de drie koningen geldt Willem III als de meest omstreden, vooral door zijn onvoorspelbaar en buitenissig gedrag, bruut en tactloos, maar ook iemand die het heel goed, veel beter zelfs, kon vinden met door tegenslagen of rampen getroffen onderdanen dan met zijn ministers, van wie hij sommigen gruwelijk schoffeerde. In deze biografie wordt de beestachtige anekdotiek van Willem III -bijgenaamd koning Gorilla- tegen het licht gehouden. Alexander Münninghoff - De stamhouder. Een familiekroniek G15-12, Uitgeverij Prometheus-Bert Bakker, 2015, 330 p. In meeslepende stijl beschrijft de auteur de -soms scandaleuze- geschiedenis van zijn familie. Voor de Tweede Wereldoorlog bouwde zijn grootvader in Letland een zakenimperium op. In 1939 vluchtte hij naar Nederland, waar hij opnieuw succes in zaken had. Tijdens de oorlog onderhield hij contacten met zowel de Engelsen als de Duitsers. De vader van de auteur bracht zijn jeugd grotendeels door op internaten in Nederland. Hij streed in dienst van de Waffen-SS aan het oostfront tegen de bolsjewieken en beleefde daar ondanks verwondingen zijn finest hour. Door grootvaders relaties in hoge katholieke kringen ontliep hij na de oorlog een veroordeling wegens vreemde krijgsdienst. Hij mislukte in het zakenleven door gebrek aan ondernemerscapaciteiten. De auteur werd als jongen door Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

zijn inmiddels gescheiden moeder naar Duitsland ontvoerd, maar zijn grootvader liet hem terugkidnappen naar Nederland, waar hij verder opgroeide. Guus Pikkemaat - Eleonore van Aquitanië 1122-1204. Een bijzondere vrouw in het zomertij der middeleeuwen G15-13, Uitgeverij Aspekt, 2013, 8e druk, 600 p. Eleonore van Aquitanië leidde een lang en actief leven. Ze bereikte de voor die tijd uitzonderlijk hoge leeftijd van 82 jaar en was hertogin van Aquitanië, koningin van Frankrijk en koningin van Engeland. Bij het grote publiek is ze minder bekend dan Jeanne d’Arc of Marie-Antoinette, maar haar leven was even veelbewogen al eindigde het minder dramatisch. De schrijver wil met dit boek een breed publiek kennis laten maken met ‘een bijzondere vrouw in een bijzondere eeuw’. Hij doet dat in een uiterst bloemrijke stijl. Wie daar overheen kan stappen wordt beloond met veel informatie over Eleonore en over de 12e eeuw in het algemeen. Tacitus - Historiën G15-14, Er zijn twee Nederlandse vertalingen, die beide goed te gebruiken zijn: een oudere van J.W. Meijer, en een recente door Vincent Hunink. De meest vileine geschiedschrijver van het Romeinse keizerrijk is Tacitus (ca. 55- ca. 118 n. Chr.). In zijn Historiën behandelt hij de periode van het beruchte 'Driekeizerjaar' (69-70 n. Chr.) tot 94. Het geeft daarmee een beschrijving van de strijd van Galba, Otho en Vitellius, de opkomst van Vespasianus, de opstand van de Bataven onder Julius (of Claudius) Civilis en de Joodse oorlog. Het werk is maar gedeeltelijk overgeleverd, na 70 houdt het op.

4

Arthur Weststeijn - De radicale republiek. Johan en Pieter de la Court. Dwarse denkers uit de Gouden Eeuw G15-15, Uitgeverij Bert Bakker, 2013, 248 p.

Boeken uit andere Senia-boekenlijsten

De broers De la Court, rijk geworden in de Leidse textielindustrie, hadden met hun provocatieve geschriften een belangrijk aandeel in de discussie over tal van kwesties die in de zeventiende-eeuwse Republiek speelden. Ze waren radicaal republikeins en wezen een rol van de Oranjes in het bestuur af. Volgens hen moesten burgers in veel grotere getale bij het bestuur worden betrokken. Economische bemoeienis door de overheid was een slechte zaak. Predikanten moesten zich niet met de politiek bemoeien en ophouden met het verketteren van andersdenkenden. Immigranten die zich voegden naar de wetten waren zeer welkom. In het boek worden vele door de broers geschreven fabels aangehaald, vergezeld van de bijbehorende illustraties.

Uit de boekenlijst voor leesgroepen biografieën

Richard Wilkinson - Lodewijk XIV G15-16, Amsterdam Historisch Nieuwsblad/Veen Media, 2014, 292 p. De ‘Zonnekoning’, die van 1654 tot 1715 over Frankrijk heerste en de Europese verhoudingen beïnvloedde als geen ander, is hoofdpersoon van dit boek geschreven door de Engelse historicus Richard Wilkinson. De schrijver die opgeleid is in Cambridge en geldt als specialist op het gebied van de zeventiende eeuw weegt de talloze verschenen biografieën mee. Hij is van mening dat aspecten uit de jeugd, het privéleven zeer zeker bijdragen aan de ultieme kijk op ‘de man met het gouden masker’. Het is een toegankelijk, goed leesbaar boek.

Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

die voor leesgroepen geschiedenis interessant kunnen zijn

Annejet van der Zijl - Anna. Het leven van Annie M.G. Schmidt G15-17, Uitgeverij Querido, Amsterdam, 2002, 478 p. In Anna vertelt Annejet van der Zijl het levensverhaal van Annie M.G. Schmidt (1911-1995), de vrouw die van een Zeeuwse domineesdochter uitgroeide tot misschien wel Nederlands bekendste schrijfster. Als kind al begon ze met schrijven, maar veel succes hadden haar eerste gedichten nog niet. Pas toen ze na de oorlog bij het Amsterdamse Parool kwam te werken, kroop de ‘mossige’ Annie uit haar schulp. Annie M.G. Schmidt schreef kinderversjes en -verhalen, maar ook gedichten voor volwassenen, cabaretliedjes, televisieseries en musicals. Op basis van de brieven die Flip van Duijn, Annies zoon, haar ter beschikking stelde, reconstrueerde Van der Zijl de lotgevallen van de schrijfster, van haar zoektocht naar liefde en erkenning tot het soms inktzwarte persoonlijke leven achter de roem. Uit de boekenlijst voor literaire leesgroepen Frank Westerman - Stikvallei N15-20, De Bezige Bij, 2011, 320 p. Stikvallei ontleedt elk facet van deze massale, raadselachtige sterfte – in een thrillerachtig verhaal dat uitwaaiert tot IJsland en Hawaï. Met precisie en verbeeldingskracht legt Frank Westerman drie lagen van de waarheid bloot, waardoor het zicht op het mysterie telkens kantelt. Gaandeweg voert hij de lezer mee door het woud van verhalen dat in vijfentwintig jaar in de dodenvallei is opgeschoten.

5

Boeken waarover eerder leeswijzers verschenen René Bastiaanse - Onkuisheid. De Nederlandse biechtpraktijk 1900-1965. G14-02, Wbooks, 2013, 269 p. In de moraaltheologie van de katholieke kerk namen de geboden tegen de onkuisheid een belangrijke plaats in. Priesters hielden streng toezicht op de naleving ervan, onder andere in de biecht. Aankomende priesters kregen uitvoerig onderricht in alle denkbare vormen van seksualiteit en leerden om in de biecht via gedetailleerde voorschriften adequaat te reageren op de bekentenissen van de gelovigen. Bart van der Boom - ‘Wij weten niets van hun lot’. Gewone Nederlanders en de Holocaust G13-01, Amsterdam, 2012, Uitgeverij Boom, 428 p.   Dit veelgeprezen boek zoekt het antwoord op de vraag ‘haben wir es gewusst?’: wisten wij dat onze Joodse landgenoten na hun deportatie massaal zouden worden vermoord? Over die vraag is door historici fel gediscussieerd. De historicus Van der Boom zet zich af tegen degenen die de Nederlanders van destijds neerzetten als ‘schuldige omstanders’ of hun passieve houding toeschrijven aan antisemitisme. Bekroond met de Libris Geschiedenis Prijs. Martin Bossenbroek - De Boerenoorlog G14-03, Amsterdam 2012, 570 p.   De (2e) Boerenoorlog van Groot-Brittannië tegen de Boerenrepubliekjes Transvaal en Oranje-Vrijstaat trok destijds al veel belangstelling in ons land en vanwege de veronderstelde stamverwantschap ging de sympathie vooral uit naar die ‘arme’ Boeren die door het hebberige imperialisme werden belaagd. De schrijver beschrijft de voorgeschiedenis en het verloop van dit conflict, waarin de Engelsen heel ver gingen om de oorlog te winnen, vanuit verschillende invalshoeken: de jonge Nederlandse jurist Willem Leyds, die een topfunctie kreeg in de Vrijstaat, de eveneens jonge oorlogscorrespondent Winston Churchill, die in deze oorlog naam en faam vestigde, en de jonge Boerencommando Deneys Reitz, die ook een carrière in de nieuwe Zuid-Afrikaanse republiek zou maken. Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

Jan Brokken - De vergelding, een dorp in tijden van oorlog G14-01, 7e herziene druk, Amsterdam 2013, 383 p.  Duizenden pagina’s aan documenten, processtukken en interviews heeft de schrijver bestudeerd om het geheim van Rhoon te ontraadselen: was de dood van een Duitse militair een ongeluk, sabotage, een actie van het verzet of van een wraaklustig individu dat het niet kon verkroppen dat meisjes uit het dorp met Duitse militairen om- en uitgingen? En waarom moesten veel zaken geheim blijven? Schuldgevoelens vanwege de dood van 7 onschuldige (?) dorpelingen die als represaille werden geëxecuteerd? Alle scenario’s worden minutieus beschreven. Het eindoordeel blijft aan de lezer. Maarten van Boven - Het Brabant Boek G14-04, Noordbrabants Museum, Wbooks, ‘s-Hertogenbosch, Zwolle, 2011, 378 p. Het boek biedt een zeer toegankelijk geschreven en rijk geïllustreerd overzicht van de geschiedenis van de provincie Noord-Brabant vanaf de oudste tijden tot op heden. Het is opgebouwd uit circa 350 ‘venstertjes’ van steeds één pagina, elk met een stukje tekst en een bijbehorende afbeelding of foto, bijvoorbeeld van een persoon, voorwerp, gebouw of gebeurtenis. De venstertjes zijn geordend in acht historische perioden, elk voorafgegaan door een korte inleiding. Enny de Bruijn - Eerst de waarheid, dan de vrede. Jacob Revius 1586-1658. G13-02, Zoetermeer, 2012, Boekencentrum, 529 p.  In deze biografie geeft de auteur een geïntegreerd beeld van leven en werk van de dichter, theoloog filoloog, Bijbelvertaler, filosoof en historicus Revius. Ze volgt hem in zijn werk als predikant in Deventer en als regent van een internaat voor theologiestudenten in Leiden. Lorànt Deutsch- Metronome. In het ritme van de metro door de geschiedenis van Parijs G14-05, Amsterdam 2012, Uitgeverij Thomas Rap, 395 p.

6

Een boek voor de liefhebbers van Parijs dat sinds 2009 in Frankrijk verbluffend hoge verkoopcijfers heeft gehad. Tot ergernis van beroepshistorici want het was geschreven door een ‘amateur’ die slechts bekend was als acteur. Hij schreef een originele en boeiende verkenning van twintig eeuwen geschiedenis van de Franse hoofdstad waarmee hij bij het grote publiek een gevoelige snaar wist te raken. Boyd van Dijk - Leven naast het kamp. Kamp Vught en de Vughtenaren, 1942-1944. G14-06, Spectrum, 2013, 271 p. Tussen januari 1943 en september 1944 bestond aan de rand van het dorp Vught een SS-kamp, zowel concentratiekamp voor politieke gevangenen als doorgangskamp voor Joden. Er werden 31.000 gevangenen ondergebracht, waarvan er 750 omkwamen. Alle inwoners van Vught kregen met het kamp te maken. Sommigen direct, als burgemeester, politieman, bouwvakker, leverancier, hulpverlener of kampbewaakster. Anderen indirect, doordat ze transporten van gevangenen langs zagen gaan, familieleden hadden die op het kamp werkten, erover hoorden praten of soms de geur van het crematorium opsnoven. Wim van den Doel - Zover de wereld strekt. De geschiedenis van Nederland overzee vanaf 1800. G12-03, Amsterdam, 2011, 506 p. In dit boek is er aandacht voor de overzeese geschiedenis van Nederland. Nog geen honderd jaar geleden stond meer dan de helft van de wereldbevolking onder Europees koloniaal bestuur. Ondanks het feit dat Nederland een klein landje was, behoorden de Lage Landen tot de drie grootste koloniale mogendheden. De schrijver gaat in op de vraag waarom Nederland zo’n belangrijke rol wist te spelen in de Europese expansie overzee. Orlando Figes - De Krimoorlog of de vernedering van Rusland G12-01, Amsterdam, 2011, 582 p. In De Krimoorlog geeft Figes een even boeiend als huiveringwekkend relaas van een gruwelijke strijd op het schiereiland De Krim, waar een machtige coalitie van Britse, Franse en Turkse troepen ten strijde trokken tegen de Russische expansiedriften. Hij besteedt uitvoerig Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

aandacht aan de godsdienstige achtergronden van het conflict en van de historische en politieke ontwikkelingen achter deze oorlog. Hij beschrijft hoe deze oorlog de eerste, geïndustrialiseerde oorlog was met soms duizenden slachtoffers op één dag. Antonia Fraser - Marie Antoinette. De biografie G14-07, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 5e druk 2012, 525 p. Marie Antoinette leeft in het collectieve geheugen voort als een lichtzinnige geldverspillende vrouw die geen benul had van de misère waarin een groot deel van het Franse volk leefde. In haar veel geprezen biografie uit 2000 beschrijft Antonia Fraser het leven van deze Franse koningin die haar leven onder de guillotine eindigde. Hoewel Fraser geen historica is, heeft zij een gedegen en zeer gedetailleerde studie gemaakt van haar onderwerp. Frans Grijzenhout, Niek van Sas, Wyger Velema (red.) - Het Bataafse experiment. Politiek en cultuur rond 1800 G14-08, Nijmegen 2013, 302 p.  In negen bijdragen van even zo veel auteurs wordt vanuit verschillende invalshoeken gezocht naar de kenmerken van de Bataafse Revolutie, waardoor er een einde kwam aan het stadhouderlijk regime en nieuwe machthebbers op het pluche kwamen. In hoeverre slaagden zij er in de idealen van de Franse Revolutie in de praktijk vorm te geven? In dit rijk geïllustreerde boek worden de onderzoeksresultaten gepubliceerd van een in 2008 gestarte onderzoeksgroep naar politiek en cultuur rond 1800. Edwina Hagen, President van Nederland. Rutger Jan Schimmelpenninck 1761-1825 G13-03, Amsterdam, 2012, Uitgeverij Balans, 305 p. Geïnspireerd door de Amerikaanse revolutie werd Schimmelpenninck één der ideologen van de patriotten – de burgerij die afwilde van het verkalkte stadhouderlijke bewind. Hij was een prominent parlementariër van de Bataafse Republiek en kreeg na 1798 internationaal succes als ambassadeur in Parijs en London. In 1805-1806 zette hij als hoogste bestuurder van ons land (‘president’) belangrijke hervormingen in gang. 7

Een geslaagd boek door haar bijdrage aan de herwaardering van Schimmelpenninck en de patriottenbeweging. Rob Hartmans - Vijandige broeders? De Nederlandse sociaaldemocratie en het nationaal-socialisme, 1922-1940 G13-04, Amsterdam, 2012, Uitgeverij Ambo, 272 p. In dit boek onderzoekt de auteur de relatie tussen het vooroorlogse socialisme en de opkomst van fascisme en nationaalsocialisme. De auteur beschrijft de moeizame zoektocht van de SDAP naar een adequaat antwoord op fascisme en nazisme. De vraag of er lessen voor het heden vallen te trekken gaat hij niet uit de weg. Daniela Hooghiemstra - De geest in dit huis is liefderijk. Het leven en De Werkplaats van Kees Boeke (1884-1966) G14-09, Uitgeverij De Arbeiderspers, 2013, 333 p. De schrijfster, zelf van 1971-1986 leerlinge van De Werkplaats, geeft in deze dissertatie een beeld van pacifist, christen-anarchist en onderwijsvernieuwer Kees Boeke. Het boek kwam in 2013 uit en kreeg meteen veel publiciteit. Daarbij ging de aandacht niet zozeer uit naar De Werkplaats als pedagogisch en didactisch experiment maar naar de jonge prinsesjes van Oranje die jarenlang deze school bezochten. Sindsdien is De Werkplaats vooral bekend als de school waar prinses Beatrix leerde mattenkloppen en stofzuigen. Janine Jager - Wilhelmina Triesman, 1901-1982. Een Nederlandse in Leningrad G13-05, Amsterdam, 2012, Uitgeverij Pegasus, 274 p. In 1925 vertrok Triesman als overtuigd communiste met man en kind naar het nieuwe Rusland. Ze volgde er een universitaire opleiding en werd lerares. Maar ze beleefde ook de Stalinistische terreur en in de gruwelijke oorlogsjaren verloor ze echtgenoot en jongste kind. En bijna zichzelf. Na de oorlog werd ze ondanks problemen met de autoriteiten een gewaardeerd vertaalster en wetenschapper. Suzanna Jansen - Het pauperparadijs G10-06, Uitgeverij Balans, 2008, 280 p.  Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

Op zoek naar de feiten stuit haar kleindochter, de auteur, op een verborgen stuk Nederlandse geschiedenis: haar voorouders blijken te zijn blootgesteld aan een uniek experiment van heropvoeding in de Drentse nederzetting Veenhuizen. In een betrokken, beeldende stijl volgt Suzanna Jansen vijf generaties van haar familie langs alle goedbedoelde pogingen om de onderklasse te verheffen. Jeroen Koch - Koning Willem I, 1772-1843 G13-08, Amsterdam 2013, Uitgeverij Boom, 577 p. Vijftien jaar lang stond hij aan het hoofd van het koninkrijk dat Nederland en België verenigde. Met brede waardering. Totdat de Belgen in 1830 besloten om hun eigen weg te gaan. Waarna Willem 10 jaar lang weigerde de nieuwe werkelijkheid te aanvaarden. Tot schade van hemzelf en het land. Hij kreeg zware kritiek voor zijn autoritaire optreden en de breuk met de Belgen. Tegenwoordig denken historici genuanceerder over hem en erkennen zijn grote inzet en zijn stimulerende economisch beleid. Zo ook Jeroen Koch in deze gewaardeerde en fraai geschreven biografie. Een verhaal van een veelbewogen leven in een tijd waarin Europa op zijn kop stond door de Franse revolutie en de oorlogen van Napoleon. Koen Koch - Een kleine geschiedenis van de grote oorlog 19141918. G11-02, Amsterdam, 2010, Uitgeverij Ambo, 473 p.  In een betrekkelijk klein bestek van ruim 400 bladzijden geeft de schrijver een heldere en zeer goed leesbare uiteenzetting van de oorzaken, het verloop en de gevolgen van wat in Engeland en Frankrijk de Grote Oorlog wordt genoemd. De politieke verwikkelingen die leidden tot het uitbreken van de oorlog, die volgens velen onvermijdelijk en ook zinloos was, worden uitvoerig besproken; ook de belangrijkste slagen komen royaal aan de orde. Luuc Kooymans - Het orakel. De man die de geneeskunde opnieuw uitvond: Herman Boerhaave G12-05, Amsterdam, 2011, Uitgeverij Balans, 356 p. Boerhaave (1668-1738) was de beroemdste arts van zijn tijd en ook vandaag geldt hij nog als een belangrijk vernieuwer van de

www.senia.nl

8

geneeskunst. Hij onderscheidde zich door een proefondervindelijke wijze van werken en een moderne didactische aanpak waardoor veel buitenlandse studenten zijn colleges in Leiden kwamen volgen. Universiteiten in Duitsland en andere landen namen in hun medisch onderwijs zijn opvattingen over en aan het eind van zijn leven hadden bijna alle Europese vorsten een lijfarts die bij Boerhaave had gestudeerd.

Dit boek is een eerbewijs aan Leman Lakmaker (1885-1942), de grootvader van de schrijfster. Opgegroeid in de verpauperde Jodenbuurt van Amsterdam weet hij zich te ontworstelen aan zijn milieu en ‘voorbij de Blauwbrug’ te komen. Hij ontwikkelt zich tot onvermoeibaar propagandist van de literatuur en van het socialisme. Het leven van Leman Lakmaker voert ons vanuit een persoonlijk perspectief door vijftig jaar vooroorlogse geschiedenis die eindigt in Auschwitz.

Ad Knotter (red.) - Dit is Limburg! Opstellen over de Limburgse identiteit. G13-07, Zwolle, 2009, Waanders Uitgevers, Sociaal Historisch Centrum voor Limburg, 277 p.

Emiel Lamberts - Het Gevecht met Leviathan. Een verhaal over de politieke ordening in Europa, 1815-1965 G12-07, Amsterdam, 2011, 428 p.

Deze bundel van de Stichting Sociaal Historisch Centrum voor Limburg behandelt in acht artikelen verschillende aspecten van de Limburgse identiteit. De artikelen zijn gebaseerd op moderne wetenschappelijke inzichten, waarbij identiteiten niet (meer) worden herleid tot zogenaamde objectief vaststelbare kenmerken van een regio, maar waarbij specifieke gedragingen, cultuuruitingen of gebruiken worden verbonden aan een bepaalde regio. Naast de wordingsgeschiedenis van de provincie Limburg in de negentiende eeuw komen onderwerpen als katholicisme, carnaval en blaasmuziek concreet aan bod.

Het verzet tegen de staatsalmacht heeft een belangrijke weerslag gehad op de politieke vormgeving van de Europese samenleving in de 19e eeuw. Conservatieve en katholieke kringen vonden elkaar om een tegenwicht te bieden tegen al te grote machtsaspiratie van het liberalisme en de gecentraliseerde natiestaat. De Oostenrijkse topdiplomaat Gustav von Blome speelde een hoofdrol in de Zwarte Internationale, een geheime lekenorganisatie in dienst van het Vaticaan en in de Unie van Fribourg, een richtinggevende sociale denktank; hij bracht een verbinding tot stand tussen conservatisme en wat later de christendemocratie werd genoemd.

Arlette Kouwenhoven - De Fehrs, Kroniek van een Nederlandse mennonietenfamilie. G12-06, Uitgeverij Atlas, 2011, 246 p. “Met God van Krim tot Canada” was de kop boven de recensie in NRC Handelsblad (15-1-2012). Dit geeft slechts een deel weer van de lotgevallen van vele generaties van de doopsgezinde familie Fehr; deze nazaten van de Nederlandse wederdopers weken uit naar Pruisen, vervolgens naar de Oekraïne, vandaar naar de Canadese prairies en ze wonen voorlopig in de woestijn van Noord-Mexico. De antropologe Arlette Kouwenhoven beschrijft hoe deze door geloof samengebonden familie, evenals hun broeders en zusters van de Amish, zich staande houden te midden zulke wisselende omstandigheden. Joosje Lakmaker - Voorbij de Blauwbrug. Het verhaal van mijn Joodse grootvader G12-12, Wereldbibliotheek Amsterdam, 2008, 308 p.

Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

Bart Leeuwenburgh - Het noodlot van een ketter. Adriaan Koerbagh 1633-1669. G14-11, Vantilt, Nijmegen, 2013, 224 p.  Hoe tolerant was Nederland in de zeventiende eeuw? Meer dan in veel andere landen, maar ook weer niet zo tolerant. De jurist en arts Adriaan Koerbagh werd in 1668 veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraf, verbanning en een hoge geldboete voor het schrijven en publiceren van twee boeken. Daarin vocht hij ongeveer alles aan wat de gereformeerde kerk heilig en dierbaar was. En dat schreef hij ook nog eens in het Nederlands, niet in het Latijn, zodat ook de lager opgeleiden het konden lezen. Leeuwenburgh besteedt ruim aandacht aan de theologische, filosofische en wetenschappelijke stromingen en inzichten die toen speelden, waaronder die van Descartes en Spinoza. Ook komen uitgebreid de bestuurlijke, economische en maatschappelijke omstandigheden aan de orde.

9

Jaap de Moor - Generaal Spoor. Triomf en tragiek van een Legercommandant. G12-08, Amsterdam, 2011, 461 p. Generaal Spoor (1902-1949) was tot zijn plotselinge dood in 1949 bevelhebber van de Nederlandse troepen in Nederlands-Indië. Voor de een was hij een conservatieve houwdegen, voor de ander een inspirerende aanvoerder, maar hij was hoe dan ook een uitzonderlijk legerofficier. De rol van Simon Spoor tijdens de dekolonisatie van Nederlands-Indië, 1945-1949, is omstreden. Hij probeerde de besluitvorming in parlement en kabinet naar zijn hand te zetten, waartoe hij als militair niet gerechtigd was.. Ileen Montijn - Hooggeboren. 250 jaar adellijk leven in Nederland G13-09, Amsterdam, 2012, Uitgeverij Atlas Contact, 450 p. In dit boek geeft Ileen Montijn een beeld van een bevolkingsgroep die zelden op de voorgrond treedt: de Nederlandse adel. Wie is het en wie is het niet, wat zijn de gebruiken onder de adel, wie trouwt met wie en waar speelt hun leven zich af. De schrijfster laat zien hoe de adel tot bloei kwam, vervolgens vrijwel al haar voorrechten verloor, maar toch als stand bleef bestaan. Hoge heren, rebelse freules en zwarte schapen passeren de revue. Jos Palm - Moederkerk. De ondergang van rooms Nederland G13-10, Amsterdam, 2012, Uitgeverij Atlas Contact, 270 p. De mooiste geschiedenis is die van de verliezers, vindt Jos Palm, historicus en o.a. presentator van het geschiedenisprogramma OVT van de VPRO. Hij schreef een boek over de teloorgang van de rol die de katholieke kerk in Nederland speelt, aan de hand de geschiedenis van zijn eigen familie en in het bijzonder zijn moeder. De modernisering in de jaren zestig in de kerk, betekenden voor zijn ouders geen bevrijding, integendeel, het was een ineenstorting van hun zekerheden; zij voelden zich verweesd. Luc Panhuysen - De Ware Vrijheid. De levens van Johan en Cornelis de Witt. G13-11, Antwerpen, 2005, Uitgeverij Atlas, 467 p.

Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

Op 20 augustus 1672 kwam er op gruwelijke wijze een einde aan het leven van de broers Johan en Cornelis De Witt. Ze werden door een woedende menigte gedood en afgeslacht. Hun lichaamsdelen werden als souvenirs verkocht. Met hun dood kwam een einde aan een periode in de Nederlandse geschiedenis die bekend staat als De Ware Vrijheid. Luc Panhuysen beschrijft op meeslepende wijze het leven en werk van de twee broers op het hoogtepunt van de Gouden Eeuw. Lodewijk Petram - De bakermat van de beurs. Hoe in zeventiendeeeuws Amsterdam de moderne aandelenhandel ontstond G13-12, Amsterdam/Antwerpen, 2011, Uitgeverij Atlas, 212 p. In de 17e eeuw ontstond in Amsterdam ’s werelds eerste aandelenmarkt. Men zag er ook dubieuze praktijken met VOC aandelen en daarvan afgeleide producten. Deze derivaten voorzagen in een reële behoefte maar werden tevens object van riskante speculaties. De lezer maakt kennis met prominente beurshandelaren en roekeloze speculanten. Verrassend zijn de overeenkomsten met wat wij recent met derivaten hebben beleefd. Marga van Praag en Ad van Liempt - Jaap en Max, het verhaal van de broers Van Praag G12-09, Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, 2011, 302 p. ‘Geen pech hebben is al mazzel genoeg’. Het levensverhaal van Jaap en Max van Praag. Zoals door Marga van Praag en Ad van Liempt vastgelegd, geeft ons inzicht in tal van facetten van de Nederlandse samenleving na de Tweede Wereldoorlog. We zien de dilemma’s van hen die overleefden, zich in het Nederland van de wederopbouw een plaats moesten bevechten, hetzij in de wereld van het radio amusement, hetzij in de wereld van het voetbal, hetzij als ondernemer. Maarten Prak - Gouden Eeuw. Het Raadsel van de Republiek G14-12, Amsterdam, 2013, Uitgeverij Boom, 374 p. In 1908 kreeg de overgrootvader van Maarten Prak, dokter Johan Prak, huisarts te Ter Apel, een exemplaar van het zojuist verschenen boek Onze Gouden Eeuw van P.L. Muller. Eén van de talloze boeken waarin een schrijver het antwoord zoekt op de vraag: hoe was een land ‘klein 10

in omvang en gering in getal van bevolking’ in staat het tegen zulke formidabele tegenstanders op te nemen en zo’n voorspoed te bewerkstelligen? Op een heldere wijze formuleert Maarten Prak de mogelijke verklaringen. David van Reybrouck - Congo een geschiedenis G11-04, Amsterdam, 2010, De Bezige Bij, 582 p.   In dit lijvige werk beschrijft de Vlaamse cultuurhistoricus en archeoloog David van Reybrouck de koloniale en postkoloniale geschiedenis van Belgisch Congo. Veel persoonlijke getuigenissen geven kleur aan het verhaal. Is Congo ver van ons bed? Geenszins. Niet voor niets heeft dit boek drie prestigieuze prijzen gewonnen. De leeswijzer kent twee delen, zodat u het boek ook in twee keer kunt behandelen: de periode tot aan de onafhankelijkheid, en die daarna. Yvonne Scholten - Fanny Schoonheyt. Een Nederlands meisje strijdt in de Spaanse Burgeroorlog G12-10, Meulenhoff, 2011, 291 p. In dit boek schildert journaliste Yvonne Scholten een opmerkelijk portret van een bijzondere vrouw. Fanny Schoonheyt (1912-1961) is in alle opzichten haar tijd ver vooruit. Zonder veel vooropleiding zal ze als journaliste en fotografe in haar onderhoud voorzien, vechten in de Spaanse Burgeroorlog, een vliegbrevet halen, diepzee duiken en ongehuwd moeder worden. En passant wordt de lezer meegevoerd naar de Spaanse Burgeroorlog en de jaren 30. Douglas Smith - Verloren adel. De laatste dagen van de Russische aristocratie. G14-13, Uitgeverij Balans, tweede druk, 2013, 474 p. Dit boek gaat over de lotgevallen van de Russische adel in de eerste helft van de twintigste eeuw, een periode waarin de eens zo bevoorrechte stand verguisd, vervolgd, vernederd en vernietigd werd. De schrijver, historicus en Ruslandkenner Douglas Smith, reconstrueert de teloorgang van de Russische adel aan de hand van de geschiedenis van de Sjeremetjevs en de Golitsyns. Hij bestudeerde de familiearchieven en sprak met de nazaten van deze families. Hierdoor is dit een zeer persoonlijk en aangrijpend boek geworden dat geen lezer onberoerd zal laten. Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

Laura Starink - Duitse wortels. Mijn familie, de oorlog en Silezië G14-14, Amsterdam, 2013, 314 p.  Nieuwsgierig geworden naar wat haar Duitse moeder wist van wat er tijdens de oorlog gebeurde in de omgeving waar zij opgroeide, reconstrueert de schrijfster het leven van haar moeder en haar Duitse familieleden. Haar moeder groeide op in een normaal leraarsgezin in de buurt van Auschwitz, in Silezië aan de grens met Polen. Voor de grootouders van de schrijfster en hun zes kinderen begon de ellende pas goed toen de oorlog voor de meesten zo goed als afgelopen was, maar voor wie de bevrijding door het Rode leger en de daaropvolgende Westverschiebung Polens dramatische gevolgen had. Eveline Stoel - Asta’s ogen G11-08, Nijgh & Van Ditmar, 2010, 352 p.  Wanneer journaliste Eveline Stoel door haar huwelijk kennismaakt met de grootmoeder van haar man -Asta Hoyer- raakt ze geïnteresseerd in het verloop van haar veelbewogen leven. Het resultaat van de vasthoudendheid van de schrijfster is dit boek waarin zoveel elementen samenkomen; het ‘er niet helemaal bijhoren’ in Indië, de Japanse bezetting, de uiterst kille ontvangst in het na-oorlogse Nederland, het willen integreren. Jan Willem Stutje - Ferdinand Domela Nieuwenhuis, Een romantisch revolutionair G13-13, Amsterdam, 2012, Uitgeverij Atlas, 369 p. In een goed leesbaar en toegankelijk boek beschrijft de auteur het leven van de hoofdpersoon, inclusief zijn politieke optreden en zijn ontwikkeling van predikant tot anarchist. Hij maakt daarbij royaal gebruik van nieuw bronnenmateriaal, vooral correspondentie, en dat stelt hem in de gelegenheid Domela te presenteren als een charismatisch leider en een internationaal coryfee, die veel contacten onderhield met wetenschappers en kopstukken uit de internationale socialistische en communistische beweging, maar ook als iemand die altijd heen en weer geslingerd werd tussen romantiek en revolutie.

11

Marja Vuijsje - Ons Kamp. Een min of meer Joodse geschiedenis G13-15, Amsterdam/Antwerpen, 2012, Uitgeverij Atlas, 334 p.  Tegen de achtergrond van de eerste decennia van de 20e eeuw, de Tweede Wereldoorlog, de nasleep en de verwerking ervan schreef Marja Vuijsje een meeslepende familiekroniek over de emancipatie van haar familie en een psychologisch portret van de overlevenden, een verhaal van zwijgen en wantrouwen, van nooit gestelde vragen en schuldgevoelens daarover. Dit alles beschrijft zij op een rustige en authentieke manier. Alexander Waugh - De Wittgensteins. Geschiedenis van een excentrieke familie G14-15, De Bezige Bij, Amsterdam, 2008, 357 p. Het boek gaat over het wel en wee van de steenrijke Weense familie Wittgenstein in de periode rond de beide wereldoorlogen. Vader Karl was grootindustrieel en kunstmecenas. Drie van zijn zonen pleegden om verschillende redenen zelfmoord. De twee andere zonen werden wereldberoemd, Paul als eenarmige pianist voor wie vele grote componisten pianoconcerten schreven, Ludwig als filosoof in Cambridge. Hoewel katholiek opgevoed, werd de familie in de Nazitijd als joods bestempeld, maar na veel gesteggel en tegen inlevering van een belangrijk deel van hun kapitaal met rust gelaten. Uitgebreid komen de politieke, economische en sociale gebeurtenissen in Oostenrijk en daarbuiten aan bod. H.L. Wesseling - De man die nee zei. Charles de Gaulle 1890-1970 G13-16, Amsterdam, 2012, Uitgeverij Bert Bakker, 294 p.  De auteur, inmiddels emeritus hoogleraar algemene geschiedenis, beschrijft het leven en de loopbaan van Charles de Gaulle. In 2005 werd hij gekozen tot ‘grootste Fransman aller tijden’; een niet voor de hand liggende keuze voor iemand die aanleiding gaf tot zulke tegengestelde meningen gedurende zijn leven en na zijn dood. Hoe verliep dat leven en die loopbaan, hoe vormde Frankrijk hem en trachtte hij Frankrijk te vormen? Op zijn eigen, licht ironische wijze, geeft Wesseling antwoord op deze vragen en schroomt niet ons deelgenoot te maken van zijn mening. Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

Frank Westerman - De Graanrepubliek G11-06, Uitgeverij Atlas, 1999, 288 p. Een helder geschreven boek waarin Frank Westerman aan de hand van een aantal families de geschiedenis van Oost-Groningen in de periode 1886-1998 beschrijft. Als antropoloog toont hij verbanden en grote lijnen, die hij met de levens van de hoofdpersonen, o.a. Sicco Mansholt, verbindt. Auke van der Woud - Koninkrijk vol sloppen. Achterbuurten en vuil in de negentiende eeuw G11-07, 2e druk Amsterdam, 2010, Uitgeverij Prometheus, 438 p. Een koninkrijk vol sloppen gaat over de sanitaire voorzieningen – of liever: het gebrek eraan. In het boek geeft de schrijver een soms huiveringwekkend beeld van de toestand in de grote steden, de achterbuurten, waar geen burger zich durfde te wagen. Uitvoerig besteedt de schrijver aandacht aan de methoden om bijvoorbeeld de afvalberg te verwijderen en een goed werkend rioleringssysteem aan te leggen. Auke van der Woud - Een nieuwe wereld. Het ontstaan van het moderne Nederland G10-14, 8e druk, Amsterdam, 2010, 409 p. In dit boek, dat in 2007 werd uitgeroepen tot beste geschiedenis boek van het jaar, geeft Auke van der Woud een geheel nieuw beeld over het ontstaan van het moderne Nederland, vanaf ongeveer het midden van de 19e eeuw. Hij geeft een uitvoerige beschrijving van alle vernieuwingen op economisch gebied en op vele terreinen, zoals communicatie (telegraaf en telefoon) en transport (wegenaanleg en kanalisaties, aanleg van spoorlijnen), met alle gevolgen van dien, zoals de noodzaak van verkeersregels en een uniforme tijdsaanduiding van Groningen tot Maastricht en het nut van een brievenbus in de voordeur.

12

Jeroen van Zanten - Koning Willem II, 1792-1849 G14-17, Amsterdam, 2013, 594 p. Dit boek is een deel uit de set koningsbiografieën die is verschenen ter gelegenheid van de viering van 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden. De schrijver komt, door gebruik te maken van nieuwe bronnen, zoals correspondentie en dagboeken, met verrassende onthullingen over deze nogal gecompliceerde persoonlijkheid. Willem II trad aan onder moeilijke economische en financiële omstandigheden, zoals de afwikkeling van de afscheiding van de Zuidelijke Nederlanden, en veranderende politieke verhoudingen in Europa (revoluties in 1830 en 1848) en in ons land (grondwetswijziging 1848). ’s Konings particuliere escapades en chantagegevoelige activiteiten maakten hem tot een omstreden en veelbesproken figuur, wiens leven in dit boek op een evenwichtige manier is beschreven. Het boek is voorzien van fraaie illustraties.

Verantwoording van de boekenkeuze De boekenlijst is samengesteld door de Werkgroep Geschiedenis van Senia, waarin dit jaar deelnamen Marion van Bussel, Tjeerd Doevendans, Marijke Hoogstins, Bert Timmerman, Cees de Voogd en Margriet van Zevenbergen. De leeswijzers van de boeken op deze lijst zijn door deze werkgroep samengesteld. De leeswijzer voor Tacitus Historiën is samengesteld door Jan Bloemendal. Als de leeswijzer vragen oproept, of als u een reactie wilt geven, kunt u een e-mail sturen aan de Werkgroep Geschiedenis: [email protected].

Annejet van der Zijl - Gerard Heineken. De man, de stad en het bier G14-18, Amsterdam, 2014, Uitgeverij Querido, 214 p. Gerard Heineken (1841-1893) erfde een vermogen en besloot -anders dan veel welgestelde erfgenamen in die tijd- ondernemer te worden. Het werd een groot succes. Hij bracht een brouwerij tot grote bloei en zette zich daarnaast in voor zijn geliefde Amsterdam dat in de eerste helft van de eeuw een verloederde stad geworden was. Hij werd financier en inspirator van talrijke initiatieven, waaronder van het Noordzeekanaal, het Rijksmuseum en het dagblad De Telegraaf. Een boeiend biografie over een uitzonderlijke man die een belangrijke rol speelde in de ‘Tweede Gouden Eeuw’ van Amsterdam.

Boekenlijst Senia Geschiedenis 2015-2016

www.senia.nl

13