Bijlage 2 – Compleet overzicht van feiten in de periode januari 2008 – juni 2008
1.
Januari 2008 Op 16 januari 2008 vindt de eerste vergadering in 2008 plaats van de Executive Committee (‘ExCo’). Uit de notulen van de vergadering blijkt dat de solvabiliteit wordt besproken. Hierbij komt aan de orde dat de financiering van de overname van ABN AMRO (€ ---- miljard benodigd) voor een bedrag van circa € --- miljard is voltooid. Op een look-through basis heeft Fortis een tekort van € --- miljard. Na uitbetaling van het resterende 2007 dividend zal er sprake zijn van een potentieel tekort van € -- miljard. Als de budgettaire doelstellingen voor 2008 worden behaald zowel in termen van resultaat als RWC en uitgaande van de betaling van stabiel dividend zou het tekort verder op kunnen lopen tot € -- miljard. Op basis van Bazel II zou het tekort uitkomen op een bedrag van rond de € -- miljard. Voorts blijkt uit de notulen dat een grote capital relief transactie noodzakelijk is en/of het aantrekken van additioneel core tier 1 kapitaal. De [toenmalig CEO Fortis, hierna CEO] geeft aan dat prioriteit moet worden gegeven aan het versterken van de solvabiliteit om het marktvertrouwen in Fortis te herstellen en om het dividendbeleid uit te kunnen voeren. In dit kader worden een strategisch partnerschap met -----------------------------------------------------------------------------, de desinvestering van ------------------ en andere niet kern activa en het aantrekken van core tier 1 kapitaal besproken.
2.
Op 24 januari 2008 bespreekt de Risk and Capital Committee (‘RCC’) en een dag later op 25 januari 2008 de RvB, de impact van de sub-prime exposure van Fortis op de solvabiliteit. Uit de RCC notulen blijkt dat Fortis verwacht dat zelfs in een zeer conservatief scenario, gebaseerd op de meest recente en beschikbare marktinformatie, aan kapitaal - en solvabiliteitvereisten zal worden voldaan. De solvabiliteit zal eind 2007 hoger zijn dan wettelijk vereist. In 2008 wordt op basis van volledige consolidatie van ABN AMRO, geanticipeerd op een core equity tekort van € -- tot -- miljard. Dit tekort moet worden gedekt door een combinatie van de uitgifte van niet verwaterende non-innovative tier 1 instrumenten, de desinvestering van activa en Bazel II capital relief. Tijdens de besprekingen komt naar voren dat Fortis € -- miljard aan verlies via de winst- en verliesrekening zou moeten nemen in het geval van meer conservatieve afschrijvingen op de sub-prime portefeuille (in navolging van diverse branchegenoten).
3.
Op 25 januari 2008 doen verschillende nieuwsdiensten aan het eind van de middag melding van diverse geruchten met betrekking tot een mogelijke kapitaalsverhoging van Fortis, liquiditeitsproblemen en de afboeking van € 1 miljard op de sub-prime portefeuille via de winst en verlies rekening. De laagste intra-day koers van het aandeel Fortis bedraagt op 25 januari 2008 € 12,87. Dit is 14,94% lager ten opzichte van de openingskoers.
4.
Op 27 januari 2008 publiceert Fortis in reactie op de geruchten van 25 januari 2008 een persbericht waarin Fortis haar gezonde vermogens - en solvabiliteitspositie en het ongewijzigd laten van het dividendbeleid bevestigt. Fortis meldt dat er geen noodzaak bestaat tot een uitgifte van gewone aandelen of verwaterende op aandelen gebaseerde vermogensinstrumenten. Een dergelijke stap wordt volgens het persbericht niet overwogen. Het aandeel Fortis opent op maandag 28 januari 2008 op een 15% hogere koers ten opzichte van de vorige slotkoers.
5.
Op 30 januari 2008 vindt een vergadering plaats van de ExCo. Uit de notulen blijkt dat er wordt besproken dat het persbericht van zondag 27 januari 2008 over het algemeen goed door de markt is ontvangen als een geruststelling voor wat betreft de uitgifte van verwaterende instrumenten en het cash dividend beleid, maar dat de markt zich goed bewust is van de krappe kapitaalspositie van Fortis. Voorts wordt besproken dat de markt bij de publicatie van de FY 2007 resultaten in maart gedetailleerde analyses zal verwachten van de kwaliteit van de balans van Fortis, de kapitaalspositie (op basis van equity methode
en mogelijk de look-through methode, desinvesteringen, het dividendbeleid) en ontwikkelingen gelieerd aan de overname van ABN AMRO (resultaat van ABN AMRO, het integratieproces en de EC Remedies). Op 30 januari 2008 wijzigt ratingbureau Standard & Poor’s de outlook voor Fortis van stabiel naar negatief. Bloomberg 30 januari 2008: „Over Fortis zegt het rating agency dat de huidige marktomstandigheden ervoor zorgen dat het lastig zal zijn om de eigen doelstellingen te handhaven voor wat betreft de kapitaalspositie. Ook zal het lastig zijn om weer voldoende financiële flexibiliteit op te bouwen.‟ 6.
7.
Op 31 januari 2008 publiceert Fortis een persbericht waarin wordt gemeld dat Fortis verheugd is over de toestemming van DNB voor de voorgestelde afsplitsing van ABN AMRO Asset Management van ABN AMRO Bank. Verwacht wordt dat de afsplitsing van dit onderdeel aan het einde van het eerste kwartaal zal zijn afgerond. Februari 2008 Op 13 februari 2008 vindt een vergadering plaats van de ExCo. Uit de notulen blijkt dat de huidige solvabiliteit van Fortis wordt besproken. Besproken wordt dat Fortis met haar obligatieportefeuille een bijna perfecte hedge heeft ter dekking van de impact van de verslechterende aandelenmarkten op de aandelenportefeuille. Toezichthouders en ratingbureaus accepteren ongerealiseerde winsten van de obligatieportefeuille niet (volledig) als tier 1, terwijl ongerealiseerde verliezen van de aandelenportefeuille wel volledig worden meegenomen. Dit betekent dat negatieve ontwikkelingen op de aandelenmarkt de solvabiliteitssituatie verder kunnen raken. Een actie plan / lijst met opties is opgesteld en wordt geïmplementeerd . Van de verschillende mogelijkheden worden drie acties geïmplementeerd vóór 7 maart 2008. Dit betreffen de verkoop van ------------------------------------------------, de ----------------------- joint-venture en de verkoop van ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------. Een overeenkomst met --------- wordt verwacht rond 28 februari 2008.
8.
Op 21 februari 2008 publiceert Fortis een persbericht waarin wordt aangegeven dat, ter versterking van de solvabiliteit, een niet verwaterend core tier 1 kapitaalinstrument (NITSH I) in de markt is geplaatst voor een bedrag van $ 750 miljoen.
9.
Op 27 februari 2008 vindt een vergadering plaats van de ExCo. Uit de notulen blijkt dat de status van diverse desinvesteringen wordt besproken. De onderhandelingen aangaande een deal tussen -------- en Fortis worden besproken. De onderhandelingen met ----------- lopen momenteel goed. Er is inmiddels overeenstemming bereikt over een Memorandum of Understanding. Een openstaand punt betreft het moment van het ondertekenen van de deal en de communicatie hieromtrent. Politieke druk in ------- leidt ertoe dat ---------- geen overeenkomst kan ondertekenen voor 7 maart 2008. Uit de notulen blijkt dat er wordt besproken dat dit een substantieel probleem vormt voor Fortis gezien de druk op de solvabiliteit en de plannen ter versterking van de solvabiliteit die op 7 maart 2008 openbaar zullen worden gemaakt. De ExCo besluit om de deal met ---------- op 7 maart 2008 toch aan te kondigen, echter uitsluitend op een noname basis. Op 27 februari 2008 maken Fortis en Santander bekend dat Santander de Braziliaanse vermogensbeheeractiviteiten van ABN AMRO koopt voor een bedrag van € 209 miljoen.
10. Op 28 februari 2008 vindt een vergadering plaats van de RCC. Uit de notulen blijkt dat tijdens de RCC vergadering de solvabiliteitspositie van Fortis wordt besproken in het kader van de bespreking van een voorstel van de ExCo met betrekking tot het dividend over 2007 (uitbetaling resterend dividend van € ---resulterend in een FY dividend van € ----). De uitbetaling van dividend is gekoppeld aan de kapitaalspositie van Fortis.
Op basis van de equity methode was er eind 2007 sprake van een core equity surplus (ten opzichte van de doelstelling) van € -- miljard. Volledige consolidatie van ABN AMRO (in de komende 18 maanden) zou leiden tot een core equity tekort van € -- miljard. Fortis verwacht dit tekort te kunnen dekken door middel van de uitgifte van niet-verwaterende kapitaalsinstrumenten (€ -- tot € -- miljard), verkoop van assets (€ --miljard) en een potentieel positief Bazel II-effect (€ -- miljard, door berekening van doelstellingen op basis van Bazel II risicogewogen verplichtingen). De RCC besluit om het bestuur een FY 2007 dividend aan te bevelen van € ----. Maart 2008 11. Op 5 maart 2008 publiceert Fortis een persbericht waarin wordt aangegeven dat VINCI en Fortis exclusieve onderhandelingen beginnen met betrekking tot een joint venture op het gebied van wereldwijde parkingbeheer. In het persbericht wordt aangegeven: ‘De transactie zal een positieve impact hebben op de solvabiliteitspositie van Fortis.’ Op 5 maart 2008 verlaagt ratingbureau Moody’s de outlook voor Fortis van stabiel naar negatief. Moody’s 5 maart 2008: „further deterioration in or a sustained weakness in capital position and financial flexibility could result in a rating downgrade in the short-term.‟ 12. Op 6 maart 2008 vindt een RvB vergadering plaats. Uit de notulen blijkt dat tijdens de vergadering de FY 2007 resultaten worden besproken welke een dag later zullen worden gepubliceerd. De solvabiliteitspositie van Fortis wordt besproken. Fortis verwacht dat het core equity surplus zal afnemen door de overgang van ABN AMRO activiteiten naar Fortis. Maatregelen ter versterking van de solvabiliteit betreffen de verkoop van -------------------------------------------------, the joint venture tussen ---------- en -------------------, de uitgifte van het niet-verwaterend kapitaalinstrument NITSH en de joint-venture met ------------op het gebied van Asset Management. De totale impact van deze maatregelen wordt geschat op € --- miljard. Er resteert een solvabiliteitstekort van € --- miljard. Dit resterend tekort zal worden gedekt door de verkoop van nietkern activiteiten. 13. Op 7 maart 2008 publiceert Fortis de FY 2007 resultaten. In het persbericht aangaande de FY 2007 resultaten geeft de CEO van Fortis aan dat de onderliggende winst solide blijft en de dat de solvabiliteit sterk blijft. In een begeleidende presentatie voor investeerders en analisten meldt Fortis dat er sprake is van een actueel pro forma look-through core equity tekort van € 1,6 miljard. Fortis geeft hierbij aan dat het tekort zal worden gedekt door de verkoop van niet-kern activiteiten. Voorts geeft Fortis aan in 2009 na winstinhouding en de uitgifte van niet-verwaterende kapitaalsinstrumenten een pro forma look-through core equity surplus van € 2,5 miljard te verwachten. Fortis meldt het volgende ten aanzien van maatregelen ter versterking van haar solvabiliteit na consolidatie van activiteiten van ABN AMRO: „De meerderheid van de gebeurtenissen die een effect zullen hebben op de gerapporteerde solvabiliteit zal naar verwachting tussen eind 2008 en eind 2009 plaatsvinden. Over deze periode garanderen de volgende vier instrumenten voortgaande compliance met onze vermogensdoelstellingen. - Ingehouden winst - Beheerste groei van het vermogensbeslag - Verkoop van niet-strategische activa en het opzetten van joint-ventures - Niet-verwaterende kapitaalsverhoging en capital relief transacties‟ Fortis doet, op een no-name basis, melding van de ---------- deal. 14. Op 19 maart 2008 maken Fortis en Ping An bekend dat Ping An het voornemen heeft een belang van 50% in Fortis Investments, de wereldwijde vermogensbeheerdivisie van Fortis, te verwerven voor een bedrag
van € 2,15 miljard en dat zij een Memorandum of Understanding hebben getekend om een wereldwijd partnerschap in vermogensbeheer te vormen. April 2008 15. Op 2 april 2008 tekenen Ping An en Fortis een samenwerkingsovereenkomst voor wereldwijd vermogensbeheer. Met de transactie verwerft Ping An een belang van 50% in Fortis Investments voor € 2,15 miljard in contanten. Dit bedrag zal worden betaald aan Fortis bij de afronding van de transactie. 16. Op 3 april 2008 maken Fortis en ABN AMRO door middel van een persbericht bekend de eerste stap te hebben gezet met betrekking tot de uitvoer van de EC Remedies (verkoop van onderdelen van de zakelijke activiteiten van Business Unit Nederland bestaande uit Hollandsche Bank Unie N.V., twee corporate clients units en 13 zakelijke advieskantoren. Daarnaast zou het Nederlands factoringbedrijf IFN Finance B.V. worden verkocht). De in het kader van de uitvoer van de EC Remedies te verkopen activiteiten maken op dat moment nog deel uit van ABN AMRO in Nederland. 17. Op 7 april 2008 vindt de eerste vergadering plaats van de ERCC (Executive Risk and Capital Committee). Uit de notulen blijkt dat de ERCC wordt geïnformeerd aangaande de verwachte solvabiliteit in 2008 op basis van zowel de equity methode (€ ---- miljard) als de look-through methode (€ --- miljard, pro forma volledige consolidatie van ABN AMRO). 18. Op 10 en 11 april 2008 vindt een vergadering plaats van de ExCo. Uit de notulen blijkt dat er wordt besproken dat in termen van solvabiliteit nog € -- tot € -- miljard nodig is om de effecten van de verslechterde markt te compenseren (€ --- miljard impact van de aandelenportfolio) en lager dan verwachte relief van desinvesteringen. De verhaallijn van de Investor Day van 22 mei 2008 te Brussel wordt uiteengezet. Het doel van de Investor Day zal gericht zijn op het geven van comfort voor wat betreft het ABN AMRO integratieproces en controle en kracht van de van ABN AMRO overgenomen business. Er wordt besproken dat de aard en inhoud van de presentaties en de wijze van presentatie door de sprekers vertrouwen moet uitstralen. 19. Op 11 april 2008 heeft Fortis inmiddels twee biedingen ontvangen in het kader van de EC Remedies. 20. Op 23 april 2008 vindt een vergadering plaats van de ExCo. Uit de notulen blijkt dat de status van de solvabiliteit wordt besproken in het licht van de verslechterde marktomstandigheden en de impact hiervan op de Q1 2008 resultaten. Tijdens de ExCo vergadering wordt de ------------- business case geïntroduceerd waarbij Fortis het belang van -------------- in een verzekering joint-venture met ABN AMRO overneemt. De kosten voor het uitkopen van -------------- worden begroot op € --- miljoen. Gezien de impact van de deal op de solvabiliteit van Fortis is het voorstel om de deal af te ronden in Q1 2009. De ExCo besluit tijdens de vergadering van 23 april 2008 om de casus aan te bevelen aan de RvB. 21. Op 26 april 2008 (datum Capital Dashboard) verwacht Fortis dat eind 2008 de solvabiliteit op basis van de equity methode € -- miljard onder normale omstandigheden en € -- miljard onder stress omstandigheden bedraagt. Op basis van pro forma volledige consolidatie van de ABN AMRO activiteiten eind 2008 wordt een core equity tekort verwacht van € --- miljard in een base scenario en € --- miljard in een stress scenario. De VEB publiceert in haar tijdschrift Effect (publicatie datum 26 april 2008) een interview met de [CEO]. Hieronder volgen korte fragmenten uit dit interview: Op de vraag: „Maar wat merkt Fortis zelf nou van al die narigheid?‟, antwoordt de [CEO]: „‟Van onze winst komt 75% uit de Benelux. Fortis merkt vooralsnog helemaal niets van een slecht klimaat.‟‟
Op de vraag: „De balans van Fortis behoeft geen versterking meer?‟ antwoordt de [CEO]: “Nee, de balans is in orde, absoluut.” Op de vraag: „Dus daarna kan het verlaagde dividend weer naar 1,40 euro?‟ antwoordt de [CEO]: “Ons dividendbeleid is ongewijzigd. Het dividend lijkt alleen verlaagd door de aandelenemissie, maar is stabiel. (…) Maar wij geven geen prognose over het dividend. Wel loopt het dividend bij Fortis traditioneel parallel met de winst per aandeel. En ook in slechte jaren hebben we steeds dividend betaald.” 22. Op 29 april 2008 vinden te Brussel en Utrecht de AVA’s Fortis plaats van Fortis. Uit de notulen van de AVA die plaatsvond te Utrecht blijkt dat tijdens de vergadering de onderwerpen solvabiliteit en dividend aan de orde komen. Fortis bevestigt tijdens de AVA dat, zoals eerder aangegeven bij de publicatie van de resultaten in maart, de verdere financieringsplannen voor ABN AMRO enkel niet-verwaterende kapitaalsplaatsingen zullen betreffen. Er zal geen uitgifte van nieuwe aandelen plaatsvinden. Fortis geeft aan een groot vertrouwen te hebben in het vermogen om de solvabiliteitspositie vandaag en in de toekomst te handhaven. Voorts meldt Fortis dat het haar intentie is om, onvoorziene omstandigheden daargelaten, in september 2008 een interim-dividend uit te keren van 50% van het dividend over 2007, ofwel 59 eurocent per Fortis aandeel. 23. Op 30 april 2008 doen diverse media, onder verwijzing naar de AVA van 29 april 2008, melding van uitspraken van Fortis met betrekking tot het feit dat Fortis niet voornemens is haar dividendbeleid te wijzigen of verwaterende aandelen uit te geven. Zo wordt onder meer in een artikel in De Tijd van 30 april 2008 verwezen naar uitspraken van de [voorzitter RvB]: 'Het laatste wat Fortis zal doen, is raken aan het dividendbeleid. Dat verzekerde voorzitter […] de aandeelhouders gisteren op de algemene vergadering.‟ In een artikel uit De Tijd van 30 april 2008 wordt verwezen naar de volgende uitspraak van de [Chief Finance, Risk and General Counsel] tijdens de AVA een dag eerder: „[…] ontkende ook de geruchten over een nieuwe kapitaalverhoging. Fortis moest vorig jaar al nieuwe aandelen uitgeven om de overname van ABN AMRO te financieren, en veel beleggers vrezen dat de bank-verzekeraar dat nog eens zal moeten doen als gevolg van de kredietcrisis. Van een dergelijke operatie is geen sprake, liet […] verstaan. De solvabiliteit blijft voldoende sterk, en eventuele nieuwe kapitaalsverhogingen zullen die geen verwaterend effect hebben op het aandelenkapitaal van de groep, zei hij.‟ 24. Eind april 2008 vinden nadere gesprekken plaats tussen Fortis en partijen die biedingen hebben gedaan in het kader van de EC Remedies. Mei 2008 25. Op 5 mei 2008 vindt een vergadering plaats van de ExCo. Uit de notulen van 5 mei 2008 blijkt dat er een brief is gestuurd naar Deutsche Bank (bieder in kader van EC Remedies) waarin aanvullende verduidelijkingen zijn gevraagd ten aanzien van het bod. Voorts blijkt uit de notulen dat formele onderhandelingen worden gestart tussen Deutsche Bank en Fortis. Uit de notulen blijkt dat er sprake is van een delicate onderhandelingspositie voor Fortis, maar dat de sfeer van de onderhandelingen positief blijft. Op 5 mei 2008 vindt een vergadering plaats van de ERCC. Uit de notulen blijkt dat de ERCC tijdens de vergadering een update krijgt van de solvabiliteit en dat de potentiële impact van stress scenario’s wordt gepresenteerd. Fortis verwacht in een base case scenario eind 2008 op basis van volledige consolidatie van ABN AMRO een core equity tekort van € --- miljard en in een stress scenario1 een tekort van € --- miljard. 1
Stresssituatie is gebaseerd op een 10% daling van de waarde van de aandelenposities, een sterkere Bazel 1 RWC groei van 15% (in plaats van 10%), lagere opbrengst van desinvesteringen (€ --- miljard vs --- miljard),
De ERCC bespreekt met name stappen die moeten worden genomen om het eind 2008 core equity tekort te dekken. In het bijzonder de aannames met betrekking tot de uit te geven kapitaalinstrumenten en desinvesteringen moeten nauwgezet worden gevolgd. De ERCC besluit dat een solvabiliteitsnoodplan moet worden ontwikkeld door Finance & Risk en dat dit noodplan op korte termijn moet worden gepresenteerd aan de ERCC. Fortis moet rond juli 2008 kunnen handelen op basis van dit noodplan. Op 7 mei 2008 stuurt de heer ---------- om 18:52 uur een e-mail aan de [Chief Finance, Risk and General Counsel] en ---------- (cc aan de heren -------------, ------------, ------------ en mevrouw -----------) met als onderwerp „Europe - Denmark2 position‟: „=------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- „ -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 18:55 vraagt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] per e-mail (cc aan de [CFO] en [Plv. CEO]) wat de uitkomst van gesprekken met Deutsche Bank betekent voor de sheets met betrekking tot de solvabiliteit die de volgende dag tijdens de RCC vergadering gepresenteerd zullen worden: -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 19:25 antwoordt de heer ------------ per e-mail aan de heer [Chief Finance, Risk and General Counsel] (cc aan de [CFO], [Plv. CEO]en ------------): -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 19:35 uur schrijft de [Chief Finance, Risk and General Counsel] in een e-mail aan de heer ----------- (cc aan de [CFO en -----------): nieuwe kapitaalsuitgifte voor € --- miljard in plaats van € --- miljard (exclusief € --- miljard NITSH opbrengst), de potentiële impact van acquisities (------------ en ---------- buy-out) voor € --- miljard. 2 Denmark is de door Fortis gebruikte codenaam voor Deutsche Bank als bieder in het kader van de door de Europese Commissie opgelegde EC Remedies.
„=------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- „ Om 19:47 uur schrijft de heer [Chief Finance, Risk and General Counsel] in een e-mail aan de [CFO]: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 20:05 uur schrijft de [CFO] in een e-mail aan de heren ---------- en ----------: „=------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ „ Om 19:56 uur schrijft de heer ----------- in een e-mail aan de [CFO]: „=-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- „ Om 21:05 uur schrijft de [Chief Finance, Risk and General Counsel] naar aanleiding van de ontwikkelingen met betrekking tot de EC Remedies enkele vragen en te nemen stappen in een e-mail aan de heren ---------, [CFO]en ----------. Hij schrijft hierbij onder meer: „=-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- „ De heer ---------- geeft hierop in een e-mail om 21:39 uur onder meer een overzicht van insiders: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 21:10 uur schrijft de heer [Chief Finance, Risk and General Counsel] in een e-mail aan de [Plv. CEO]: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------26.
Op 8 mei 2008 vindt een vergadering plaats van de RCC. Uit de notulen blijkt dat de RCC op basis van volledige consolidatie van ABN AMRO eind 2008 een core equity tekort verwacht van € --- miljard. Uit de capital & liquidity dashboards d.d. 8 mei 2008 blijkt het navolgende: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Uit de notulen van de RCC van 8 mei 2008 blijkt dat de RCC verwacht dat, indien reeds geplande maatregelen ter versterking van de solvabiliteit succesvol worden uitgevoerd, de reeds geplande maatregelen voldoende zijn om de solvabiliteit in de buurt van de doelstelling te brengen. De RCC bespreekt dat in het geval van een stressscenario een solvabiliteitsnoodplan noodzakelijk is om de pro forma core equity (uitgaande van volledige consolidatie van ABN AMRO) te herstellen. Belangrijkste stress condities zijn de verdere daling van de aandelenmarkten, sterkere RWC groei, lagere opbrengst van desinvesteringen en verminderde opbrengst nieuwe kapitaal emissies in verband met marktomstandigheden. De RCC besluit om de RvB aan te bevelen het niet-verwaterende kapitaalinstrument NITSH II (‘NITSH II’) uit te geven voor een bedrag van circa € ------------- met als doel het versterken van de solvabiliteit. Op 8 mei 2008 verstuurt de [CFO] om 8:23 uur een e-mail aan de heren ----------- en ----------- waarin wordt gewezen op het belang van het slagen van de lancering van de NITSH II voor de solvabiliteit van Fortis: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
27. Op 9 mei 2008 vindt een RvB vergadering plaats. Uit de notulen blijkt dat de eind Q1 2008 status van de solvabiliteit (equity methode) wordt besproken. De RvB gaat akkoord met de uitgifte van NITSH II ter versterking van de solvabiliteit. De RvB wordt geïnformeerd aangaande het mogelijke eind 2008 pro forma core equity tekort van € --- miljard op basis van volledige consolidatie van ABN AMRO. Er wordt besproken dat de Private Banking activiteiten in Nederland onder druk zijn gekomen in het eerste kwartaal van 2008. De RvB bespreekt dat de aankomende Investor Day van 22 mei 2008 zich zal richten op de belangrijkste zorgen van investeerders: de solvabiliteit, de liquiditeit en de transitie en integratie van ABN AMRO. Voorts blijkt uit de notulen dat wordt besproken: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De RvB gaat akkoord met de --------------- business case. Op 9 mei 2008 is een e-mail verstuurd door de heer ------- van Fortis Group Legal aan [CFO] met hierin zijn reactie op de concept antwoorden in het kader van de beantwoording van de due diligence questionnaire voor de lancering van een kapitaalinstrument, de NITSH II. In deze e-mail geeft de heer ------ aan enkele significante zorgen/opmerkingen te hebben ten aanzien van de draft antwoorden. Bij vraag zes van de questionnaire wordt aan Fortis de volgende vraag gesteld: „Are there any governmental or regulatory actions or legal proceedings pending or threatened which could have a material adverse effect
on the business, financial conditions or results of Fortis? In particular please comment on the progress of EC Remedies enforcement.‟ Fortis geeft hierop als antwoord in de questionnaire: „In respect of the announced sale of certain Dutch activities under the agreed EC Remedies, we are making good headway.‟ Fortis Group Legal geeft in een reactie op de questionnaire aan: -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------28. Op 13 mei 2008 publiceert Fortis de Q1 2008 resultaten. Fortis geeft in de begeleidende presentatie voor analisten aan uit te gaan van een actual pro forma look-through core equity van € 3 miljard. Fortis meldt: „In deze periode garanderen de volgende vier instrumenten een blijvende compliance met onze vermogensdoelstellingen. - Ingehouden winst - Beheerste groei van de kapitaalvereisten - Verkoop van niet-strategische activa en het opzetten van joint-ventures - Niet-verwaterende financiering en kapitaalverminderende transacties‟ Commentaar van de [CEO], opgenomen in het persbericht van Fortis: „Onze solvabiliteitsverhouding had in het eerste kwartaal te lijden van de verslechtering van de aandelenmarkten. Deze ontwikkeling werd echter gecompenseerd door ingehouden winst en de uitgifte van niet-verwaterende instrumenten. Het kernvermogen blijft ruim boven onze doelstelling. Het surplus aan kernvermogen zal slinken naarmate de overgenomen activiteiten van ABN AMRO overgaan naar Fortis in de loop van 2008 en 2009 en voor de eerste maal worden geconsolideerd. Wij blijven niettemin op koers om onze vermogensdoelstellingen voor 2009 te behalen door inhouding van toekomstige winst, selectieve desinvesteringen en de uitgifte van niet-verwaterende instrumenten, zoals eerder werd aangegeven. De publicatie van de vermogensvereisten van Fortis Bank, voor het eerst onder Basel II, illustreert het gematigde risicoprofiel van ons bedrijf en geeft ruimte voor toekomstige capital relief. Al met al blijft het klimaat moeilijk, maar wij zullen de benodigde maatregelen blijven nemen om met succes door de huidige crisis te navigeren.‟ In een telefonische toelichting op de Q1 resultaten informeert Fortis bij monde van de [Chief Finance, Risk and General Counsel] dat Fortis voornemens is de komende dagen € ------------ perpetuele obligaties uit te geven om de balans te versterken (NITSH II). Fortis publiceert op 13 mei 2008 tevens het „Geconsolideerd tussentijds financieel verslag voor het eerste kwartaal van 2008‟. In dit verslag bespreekt Fortis de verwachte kapitaalsupport aan Fortis voortvloeiende uit een overeenkomst tussen de consortiumpartners als volgt: „In de Consortium en Aandeelhouders Overeenkomst (CSA) hebben de partners elkaar een minimum kernvermogen ten opzichte van risico gewogen activa gegarandeerd van 4,95% per 31 december 2006 voor de bedrijfsonderdelen welke door de individuele partners geacquireerd zijn. Op basis van de voorlopige cijfers en op grond van de CSA heeft Fortis recht op kapitaal support van de Consortium partners. Deze kapitaal support kan gestructureerd worden in de vorm van een uitwisseling van kapitaal transacties of een
inschrijving op kernvermogen instrumenten. Een voorwaarde welke gerelateerd is aan deze kapitaal support is dat de transacties geaccepteerd dienen te worden door de toezichthouders. De kapitaalsupport aan Fortis wordt, gezamenlijk met de verwachte impact van de desinvesteringen gevraagd door de Europese Commissie, geschat op EUR 3 miljard.‟ Fortis neemt de kapitaalsupport (‘CSA claim’) mee bij de berekening van de look-through solvabiliteit. In berichtgeving in de media op 14 mei 2008 wordt verwezen naar uitspraken van de [Chief Finance, Risk and General Counsel] met betrekking tot het aantrekken van € ----------- aan kapitaal in het kader van de lancering van de NITSH II. 29. Op 15 mei 2008 publiceert Fortis een persbericht waarin wordt aangegeven dat Fortis NITSH II introduceert. 30. Door de afdeling Fortis M&A is een memo d.d. 16 mei 2008 met als onderwerp EC Remedies- Update opgesteld. Onderstaand volgen enkele punten van het memo: - In het memo gericht aan de [Chief Finance, Risk and General Counsel] komt naar voren dat nu duidelijk is bevestigd dat de voorwaarden van het bod van Deutsche Bank in het kader van de EC Remedies extreem zwaar zijn. De kern voorwaarden betreffen onder meer badwill voor een bedrag van € ---- miljoen en een volledige credit umbrella voor de bestaande credit portfolio; - In het memo worden consequenties beschreven in termen van verlies en winst, solvabiliteit en NPV als het bod wordt geaccepteerd; - Fortis zou € ---- miljoen ontvangen voor onderdelen die impliciet zijn gekocht voor circa € --- miljard en welke een geschatte fair value hebben van € --- tot --- miljard; - Voor wat betreft de solvabiliteit zou dit een last opleveren tot € --- miljoen (core equity3) in het eerste jaar, afnemend in de loop van tijd. Bij een eerdere schatting van de impact op de solvabiliteit ging Fortis uit van een last van € --- miljoen en in eerste instantie werd op een relief van € --- geanticipeerd. - In het memo wordt aangegeven: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------31. Op 18 mei 2008 geeft de [CFO] in een e-mail aan de ERCC leden aan dat het bod van Deutsche Bank beschouwd moet worden als een „take it or leave it offer‟. Op 19 mei 2008 vindt een vergadering plaats van de ERCC. Uit de notulen blijkt dat de [Chief Finance, Risk and General Counsel] tijdens de vergadering aan de ERCC de meest recente solvabiliteitsverwachtingen voor Q4 2008 presenteert. Deze verwachtingen zijn in lijn met de meest recente veronderstellingen ten aanzien van de EC Remedies. In de ERCC notulen wordt aangegeven dat in Q4 2008 een core equity tekort wordt verwacht van € --- miljard tot € --- miljard. De ERCC besluit de deal met Deutsche Bank door te zetten en naar aanleiding hiervan het solvabiliteitsnoodplan verder te ontwikkelen. In het kader van het verder ontwikkelen van het solvabiliteitnoodplan moeten drie mogelijke stappen nader worden onderzocht: aantrekken van kapitaal (rights issue, uitgifte non- innovative kapitaalinstrumenten), desinvesteringen en aanpassing van het dividendbeleid. 32. Op 20 mei 2008 vindt een vergadering plaats van de ExCo. Uit de notulen blijkt dat in de vergadering wordt aangegeven dat, in het kader van de EC Remedies, Fortis exclusieve onderhandelingen met Deutsche 3
Negatieve impact op Tier 1 vermogen: € ------- miljard.
Bank zal starten ‘for the next 2 weeks’. Doel van de onderhandelingen met Deutsche Bank is om het biedingsproces te versnellen en het risico te verkleinen dat Deutsche Bank zich terug zal trekken ten gunste van een andere deal in Duitsland. De ExCo wordt geïnformeerd aangaande het feit dat de voorwaarden van de deal met Deutsche Bank niet gunstig zijn voor Fortis maar dat deze nog wel acceptabel zijn. Voorts wordt besproken dat de Sales activiteiten voor de lancering van de NITSH II zijn gestart maar dat de resultaten tot nu toe ver beneden verwachting zijn. Aanvullende stappen zullen dan ook worden genomen. Op 20 mei 2008 publiceert Fortis een persbericht waarin wordt bekendgemaakt dat Fortis, ABN AMRO en Delta Lloyd besprekingen zijn gestart over ABN AMRO Verzekeringen. Fortis wil het door Delta Lloyd gehouden belang van 51% in ABN AMRO Verzekeringen overnemen. Fortis doet geen uitspraken over de verwachte impact van de deal op haar solvabiliteit. 33.
Op 21 mei 2008 starten exclusieve onderhandelingen tussen Deutsche Bank en Fortis in het kader van de EC Remedies. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------: ‘---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 13:37 uur vraagt de heer ----------- aan de heer ----------- per e-mail: ----------------------------------------------------------------------Om 14:07 uur geeft de heer ----------- in een e-mail aan de heer ----------- aan: „-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Uit de bijlage bij de e-mail van 15:42 uur blijkt dat: In het overzicht melding wordt gedaan van een in Q2 2008 verwachte negatieve impact op de solvabiliteitsprognose (Fortis Bank, pro forma consolidatie) van € ---- miljard voor wat betreft de EC Remedies. In de voetnoot behorend bij het bedrag van € ---- miljard wordt aangegeven: „Revaluation of the EC Remedies net impact on the ABN-Amro goodwill (----- mln). EC Remedies valuation moves from EUR ---- mln to EUR ----- mln.‟ Op Fortis groepsniveau een core equity tekort wordt gemeld van € ------ miljard (Q4 2008 pro forma consolidatie).
Om 15:52 uur geeft de heer ------------- in een e-mail aan de heer ------------ aan: „---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------34. Op 22 mei 2008 vindt de Fortis Investor Day plaats te Brussel. Tijdens de Fortis Investor Day op 22 mei 2008 wordt door het topmanagement van Fortis verschillende presentaties gegeven. Alle presentaties kunnen worden gedownload van www.fortis.com en zijn live te volgen via een webcast. AFM stelt het volgende vast met betrekking tot de presentaties van de [Chief Finance, Risk and General Counsel] en [CEO]:
1.
2.
Presentatie [Chief Finance, Risk and General Counsel] De presentatie van de [Chief Finance, Risk and General Counsel] bevat een update van de solvabiliteitspositie van Fortis. In de presentatie wordt aangegeven dat sprake is van ‘Solid pro forma lookthrough capital ratios’. De [Chief Finance, Risk and General Counsel] concludeert in zijn presentatie op 22 mei 2008 dat er sprake is van een „sound capital position despite credit and equity markets turmoil‟. In de presentatie wordt een diagram getoond waaruit een actual pro forma look-through core equity tekort kan worden afgeleid van € 3 miljard. Het diagram is identiek aan de eerder op 13 mei 2008 gepresenteerde diagram in het kader van de publicatie van de Q1 2008 resultaten. Fortis noemt vier eerder aangekondigde instrumenten met betrekking tot de vermogensdoelstellingen. Deze instrumenten betreffen: 1) het inhouden van winst, 2) de beheerste groei van het vermogensbeslag, 3) de verkoop van nietstrategische activa en het opzetten van joint-ventures en 4) niet-verwaterende kapitaalsverhogingen. Deze maatregelen heeft Fortis eerder al op 7 maart 2008 (publicatie FY 2007 resultaten) en op 13 mei 2008 (publicatie Q1 2008 resultaten) aangekondigd. Presentatie [CEO] De [CEO] geeft in een presentatie aan dat er sprake is van ‘solid progress on the EC Remedies‟ en geeft hierbij aan „Process on track‟. De presentaties zijn door Fortis op haar website geplaatst.4 Fortis publiceert op 22 mei 2008 naar aanleiding van de Investor Day een persbericht met als titel: „Fortis reports strong progress in the integration of ABN AMRO. Timetable, synergies and integration progress fully on track.‟ Voorts meldt Fortis in het persbericht: „The divestment of part of the Dutch commercial banking activities (EC remedy) is on track and expected to be completed before the year‟s end.’
Op 23 mei 2008 publiceert Fortis een persbericht waarin wordt aangegeven dat Fortis met succes € 625 miljoen heeft geplaatst via NITSH II. In het persbericht wordt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] 35. als volgt geciteerd: „Fortis is tevreden met dit resultaat. Wij hebben hiermee onze vooropgestelde doelstelling gerealiseerd en de vermogenspositie van Fortis verder versterkt.‟
4
http://www.holding.fortis.com/nl/aandeelhouders/fortis_investor_day_2008.asp.
Uit een analistenrapport van Merrill Lynch d.d. 23 mei 2008 blijkt dat Merrill Lynch, mede naar aanleiding van de tijdens de Fortis Investor Day gegeven presentaties, haar koopadvies voor Fortis handhaaft: „Buy thesis still intact (…) Our investment thesis for Fortis has rested on the view that the capital position will be rebuilt without equity issuance, and that growth from 2008-2010 will be boosted by the ABN AMRO synergies. Nothing from yesterday's presentations served to alter this view, and hence we retain our Buy recommendation and €21.3 Price Objective.‟ 36. Op 27 mei 2008 is door de [Chief Finance, Risk and General Counsel] en [CFO] een memo met als onderwerp ‘Solvency Contingency Plan’ opgesteld. Het besluit tot het opstellen en verder uitwerken van een solvabiliteitsnoodplan is door de ERCC genomen tijdens de vergaderingen van 5 en 19 mei 2008. In dit memo, dat gericht is aan de ERCC, staat kortweg het volgende: recente pro forma look-through solvabiliteit laat zien dat Fortis eind 2009, op basis van Bazel II, de solvabiliteitdoelstelling zal behalen; - op basis van Bazel I en vooral onder stress omstandigheden zal Fortis onvoldoende gekapitaliseerd zijn in vergelijking tot sectorgenoten; toezichthouders, ratingbureaus en de markt volgen nauwgezet de look-through kapitaalspositie van Fortis voornamelijk het risico van een downgrade legt druk op Fortis; de [Chief Finance, Risk and General Counsel] en [CFO] schrijven in het memo: -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Opties A en B worden uitgesloten: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------het voorstel is om nieuwe aandelen uit te geven via accelerated bookbuilding; een uitgifte van nieuwe aandelen zou, onder meer ter voorkoming van acties door ratingbureaus, moeten plaatsvinden in het tweede kwartaal van 2008; uitvoering van de voorgestelde stappen zou leiden tot voldoende eind 2009 kapitalisatie. Uit de appendix bij het solvabiliteitsnoodplan blijkt dat Fortis in Q4 2008 een pro forma (look- through) solvabiliteitstekort van € ---- miljard verwacht in een base case en een tekort van € ---- miljard verwacht in een stress case. Aan dit onderzoeksrapport is in de appendix een overzicht toegevoegd waaruit is af te leiden welke factoren hebben geleid tot de ontwikkeling van een eind 2008 pro forma look-through core equity surplus van € ---- miljard in maart 2008 tot een tekort van € ---- in mei 2008 (base case). Juni 2008 37. Op 3 juni 2008 geeft de heer ----------- (Head M&A Fortis) per e-mail om 00:56 uur een update aan de [Chief Finance, Risk and General Counsel] en ------------------ aangaande EC Remedies: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------38. De [Chief Finance, Risk and General Counsel] heeft op 4 juni 2008 om 19:45 uur een e-mail verstuurd aan de heren ---------------, --------------- (ABN AMRO), ---------------, [CEO], ---------------, ---------------, [CFO] en [Plv. CEO] met als onderwerp EC Remedies. In de e-mail stelt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] een tijdsplan voor ten aanzien van het goedkeuren van de deal met Deutsche Bank door de statutaire organen. In de e-mail wordt aangegeven dat wordt gestreefd naar Fortis ExCo goedkeuring voor 19 juni 2008. Vervolgens zal aan het begin van de week van 23 juni 2008 goedkeuring benodigd zijn van FBB ExBo en FBN RvB. Als het voorgaande is afgerond zal ABN AMRO management board goed moeten keuren op dinsdag 24 of woensdag 25 juni 2008. Daarna zal een aankondiging volgen door Fortis. De [Chief Finance, Risk and General Counsel] geeft in de e-mail aan niet te willen dat de besluitvorming eerder plaatsvindt. Indien nodig kan de [Chief Finance, Risk and General Counsel]voor vertraging zorgen indien dit geregeld kan worden met Deutsche Bank. Doel hiervan is om communicatie rond de EC Remedies samen te laten vallen met een solvabiliteit update: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De heer -------------- heeft op 5 juni 2008 om 9:12 uur in de ochtend een e-mail gestuurd aan de [Chief Finance, Risk and General Counsel] in reactie op de eerder door de [Chief Finance, Risk and General Counsel] verstuurde voorgestelde tijdplanning inzake de EC Remedies: ‘------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- De [Chief Finance, Risk and General Counsel] beantwoordt om 9:26 uur de e-mail van de heer ------------- als volgt: „------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ De betreffende e-mails tussen de heren ------------- en [Chief Finance, Risk and General Counsel] zijn in cc verstuurd naar de heren -----------, [CEO], ----------------, --------------, [CFO] en [Plv. CEO]. In de ochtend van 5 juni 2008 geeft de [CEO] een presentatie op het ABN AMRO hoofdkantoor te Amsterdam tijdens een bijeenkomst voor onder meer klanten5. Tijdens de presentatie geeft de [CEO] aan dat de solvabiliteit van Fortis ‘op plan’ is en„sterk‟ is. De presentatie wordt gefilmd en op een website van het Financieele Dagblad geplaatst.6 De heer ----------- (director of Fortis Corporate Communications) stuurt op 5 juni 2008 om 10:19 uur een e-mail aan onder meer de [CEO], [Chief Finance, Risk and General Counsel], [Plv. CEO], --------------, ------------- waarin wordt aangegeven dat de speech op de website van het Financieele Dagblad zal worden geplaatst. De uitspraken van de [CEO] worden door de media overgenomen: ‘De topman zei dat zaken goed blijven draaien. „In de Benelux is weinig volatiliteit‟, aldus [CEO]. De bestuurder zei dat de solvabiliteit van Fortis, die aangeeft in hoeverre een onderneming zijn financiële verplichtingen kan nakomen,„op plan is‟.
5
Bijeenkomst betreft het 13e Financieel Ontbijt van 5 juni 2008. Het Financieel Ontbijt is gebaseerd op de internationale varianten 'Financiën bij het Ontbijt/Petits Déjeuners Financiers' in België en 'The Financial Breakfast' in Groot-Brittannië die door ----------------------- reeds 15 jaar georganiseerd worden. Het Financieel Ontbijt wordt mede georganiseerd door ABN AMRO. 6 Zie [link website]. Totale duur van de op de website van het fd geplaatste film bedraagt 32 minuten en 14 seconden. Na 27 minuten en 19 seconden geeft de [CEO] aan dat de solvabiliteit van Fortis ‘op plan’ is en na 31minuten en 10 seconden geeft de [CEO] aan dat de solvabiliteit van Fortis ‘sterk’ is.
Op 5 juni 2008 om 13:10 uur stuurt de heer ----------- een e-mail aan de bovengenoemde groep personen met daarin berichtgeving uit de media waarin wordt verwezen naar de speech van de [CEO]. In Nederlandstalige berichtgeving wordt melding gedaan van het feit dat de [CEO] heeft aangegeven dat de solvabiliteit ‘op plan is’ en in Engelstalige berichtgeving wordt aangegeven dat de [CEO] melding heeft gedaan van het feit dat de solvency ‘on track’ is. Op 5 juni 2008 om 17:18 uur stuurt de heer ---------- een e-mail aan onder meer de [CEO], [Chief Finance, Risk and General Counsel], [Plv. CEO], --------------, ------------ met daarin een link naar de speech van de [CEO]. Op 5 juni 2008 vindt een vergadering plaats van de ERCC. Notulen ERCC 5 juni 2008: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Voorts komen in de notulen de navolgende feiten naar voren: tijdens de ERCC vergadering presenteert de [CFO] een status update met betrekking tot de solvabiliteit van Fortis, waarbij in wordt gegaan op het verder oplopen van een verwacht solvabiliteitstekort ten opzichte van eerder publiek gemaakte verwachtingen hieromtrent; de ERCC concludeert dat het bestaande plan ter versterking van de kapitaalspositie van Fortis moet worden uitgevoerd maar dat daarnaast additionele maatregelen moeten worden geselecteerd en geïmplementeerd; tijdens de ERCC meeting wordt het uitstellen van het interim-dividend als mogelijke aanvullende maatregel genoemd naast onder meer de uitgifte van nieuwe verwaterende aandelen. de ERCC besluit dat de voorgestelde additionele maatregelen in de komende dagen gepresenteerd en voorgelegd moeten worden aan de Bestuursvoorzitter en de RCC voorzitter; de [CEO] geeft tijdens de vergadering aan: -------------------------------------------------------------------------------------------De ERCC bespreekt het feit dat er nu sprake is van een door Fortis verwachte eind 2008 solvabiliteit op basis van de equity methode van € ---- miljard onder normale omstandigheden. Fortis verwacht in een base case scenario eind 2008 op basis van volledige consolidatie van ABN AMRO een core equity tekort van € ---- miljard en in een stress scenario een tekort van € ---- miljard.
39. Op 6 juni 2008 stuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] om 7:25 uur een e-mail aan de [CEO] en [Plv. CEO] met als onderwerp „Script‟. Ter voorbereiding van een bespreking later op de dag met de heer Lippens, voorzitter van RvB, komt de solvabiliteit als volgt aan de orde: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Op 6 juni 2008 verstuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] om 10:24 uur een e-mail aan de [CEO] en [Plv. CEO] met als onderwerp „Script RCC‟. In de e-mail komt aan de orde dat de lancering van de NITSH II minder heeft opgeleverd dan verwacht. Voorts wordt ook ingegaan op de noodzaak en achtergrond voor de herziening van het oorspronkelijk solvabiliteitsplan: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Op 6 juni 2008 vindt een RCC vergadering plaats. Uit de notulen blijkt dat de vergadering 25 minuten duurt (van 16.00 tot 16.25 uur). De RCC bespreekt het feit dat Fortis € 625 miljoen heeft geplaatst via NITSH II:„ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-
De [Chief Finance, Risk and General Counsel] geeft aan dat de huidige solvabiliteitpositie van Fortis en prognoses voor de toekomst ongunstig worden beïnvloed door drie belangrijkste factoren: de onderhandelingspositie in het kader van de EC Remedies; het feit dat de geplande verkoop van assets moeizaam (‘--------------‘) verloopt in het huidige marktklimaat; de zwaardere kapitaalvereisten door ratingbureaus en toezichthouders. De RCC besluit de RvB voor te stellen akkoord te gaan met de lancering van de NITSH I tap: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Op 6 juni 2008 vindt in de middag de RvB vergadering plaats. De vergadering duurt 12 minuten (van 16.48 tot 17.00 uur). Uit de notulen blijkt dat er tijdens de RvB vergadering door de [Chief Finance, Risk and General Counsel] een voorstel wordt gepresenteerd voor de uitgifte van een niet-verwaterend kapitaalinstrument, de NITSH tap. De RvB gaat akkoord met het voorstel. Tijdens de vergadering komt aan de orde dat de opbrengst van de NITSH II wegens markt omstandigheden lager was dan waarop was geanticipeerd: ‘-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------„ Op 6 juni 2008 stuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] om 9:08 uur in de avond een e-mail aan mevrouw ------------- van Fortis Group Legal waarin de [Chief Finance, Risk and General Counsel] aangeeft dat het voor Fortis beter zou zijn om informatie omtrent de EC Remedies op 4 augustus te publiceren ten tijde van de openbaarmaking van de Q2 resultaten. De [Chief Finance, Risk and General Counsel] vraagt om steun voor het kunnen bereiken van deze doelstelling. Uit de e-mail blijkt dat de [Plv. CEO] contact heeft opgenomen met Deutsche Bank om steun te verwerven van Deutsche Bank voor het publicatie moment van 4 augustus 2008. In de e-mail van de [Chief Finance, Risk and General Counsel] aan mevrouw --------------- op 6 juni 2008 wordt het volgende aangegeven: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Op 7 juni 2008 om 19:35 uur beantwoordt mevrouw --------------- de e-mail van de [Chief Finance, Risk and General Counsel] inzake de publicatie van informatie aangaande de EC Remedies op 4 augustus 2008: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------40. Op 9 juni 2008 is door de [Chief Finance, Risk and General Counsel] een memo met als titel ‘Solvency Plan’ opgesteld. In het aan de ERCC gerichte memo komt het volgende naar voren: sinds de aankondiging, in maart 2008, van het solvabiliteitsplan hebben marktomstandigheden de mogelijkheid van Fortis beïnvloed om de vereiste solvabiliteitsdoelstellingen te halen met de geplande maatregelen; van een plan dat voorzag in een buffer van € ---- miljard tegen het eind van 2009 is Fortis nu in een situatie waarbij geen sprake is van een buffer maar waar juist een additionele € -- miljard aan kapitaal nodig is om dezelfde solvabiliteitsdoelstellingen te behalen; de situatie is in feite verslechterd met € ---- miljard. Dit is voornamelijk te wijten aan de impact van de CDO -en aandelenmarkt, lagere opbrengsten van desinvesteringen en de geplande --------------- overname; In het memo wordt aangegeven dat in de solvabiliteitprognoses al rekening wordt gehouden met een aantal transacties die al zijn aangekondigd maar nog niet afgerond (------------- en ---------------) en een aantal solvabiliteitsversterkende maatregelen die nog in uitvoer zijn (aantrekken kapitaal € ---- miljard en de CSA claim € ---- miljard). Deze elementen bevatten een mate van onzekerheid; in het memo wordt melding gedaan van additionele maatregelen die zijn goedgekeurd door de ERCC op 4 juni 2008; In het memo worden additionele maatregelen beschreven voor het behalen van solvabiliteitsdoelstellingen in een base case en in een stress case: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------41. Op 10 juni 2008 ontvangt de heer --------------- (Fortis Director Investor Relations) om 6:34 uur per e-mail een analistenrapport van de heer ------------ van Merrill Lynch. Merrill Lynch verlaagt het advies voor Fortis van Buy naar Neutral: „A changed capital environment. We are downgrading Fortis from Buy to Neutral because we believe the market environment with regards to capital has changed in four ways. First, we think that in recent weeks there has been a shift towards a tougher stance from the market, regulators and rating agencies, moving away from specific fears about structured credit writedowns and on to more general concerns about leverage levels. Second, we are concerned about the €3bn of 'capital support' which Fortis needs to receive from the other consortium members, which may come in the form of preference shares. Third, as other banks have raised capital, Fortis has moved towards the top of our various leverage risk screens. And fourth, the environment is no longer as conducive as it was to asset sales, which makes the post ABN AMRO capital rebuild tougher.‟ In het rapport gaat Merrill Lynch als volgt nader in op de CSA claim: „2) The CSA may not turn out as hoped Second, we are concerned about the €3bn of „capital support‟ which Fortis needs to receive from the other consortium members. When the RBS/Fortis/Santander consortium bought ABN AMRO, it had a Consortium Shareholders‟ Agreement (CSA) that each of the consortium members would receive at least 4.95% capital backing for the RWAs acquired. If the actual net assets acquired with the business units were <4.95%, there would be capital support from the other consortium members. In the event, Fortis paid €24bn for tangible net assets of €1.5bn. This created €19.5bn of goodwill, and an acquired intangible of €3.1bn. With €79bn of ABN AMRO RWAs, Fortis is therefore entitled to capital support which it believes will be „around €3bn‟ (see note 10, p.37 of the 1Q consolidated interim financial statements for more detail). The company (and our) estimate of a 5.3% core Tier 1 ratio on a „look through‟ basis is based on receiving this capital support. We had been of the view that this support might take the form of risk weighted asset relief. However, with the changed market environment towards capital, we think that this is now unlikely. Recent conversations with Fortis lead us to believe that the most likely capital support will come from the issuance of preference shares to the consortium members. We believe that Fortis intends to treat these preference shares as „core‟ capital, but we think the market will exclude them from capital ratio calculations. €3bn of pref share issuance is 83bps of tier 1 ratio, meaning that the look though equity tier 1 ratio would be 4.5%, not the 5.3% reported by Fortis (indeed it would be 4.2% if the NITSH were excluded as well). Such an equity tier 1 ratio would be viewed as stretched in our view, and at best limit upside in the shares.‟ De heer ------------ stuurt het rapport om 6:49 uur per e-mail door naar onder meer de [CEO], [Plv. CEO], [Chief Finance, Risk and General Counsel], ------------, ----------------- en [CEO]. Hij geeft daarbij aan: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------In reactie op de e-mail van de heer ------------- stuurt de [CEO] om 7:12 uur een e-mail aan de [Chief Finance, Risk and General Counsel], [Plv. CEO]en ------------: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 8:14 uur stuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel]een e-mail aan de [CEO], [Plv. CEO], ------------, ------------- en [CFO] waarin hij verwijst naar de memo die hij een dag eerder heeft opgesteld: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 8:47 uur verschijnt de eerste headline op Bloomberg inzake de downgrade door Merrill Lynch: „Fortis verlaagd naar neutral van buy door Merrill‟ Het aandeel Fortis opent op 10 juni 2008 op een koers van € 14,12 (1,7 % lager dan de slotkoers van de vorige dag). 7 Om 9:24 stuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel]een e-mail aan de heren -----------, [CFO] en ----------- aangaande de impact van het rapport van Merrill Lynch en mogelijk te nemen stappen: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 9:46 uur stuurt de [CFO] een e-mail aan de [Chief Finance, Risk and General Counsel], ------------- en ---------- aangaande de mogelijke reactie van Fortis richting de markt naar aanleiding van de publicatie van het Merrill Lynch rapport: 7
Op deze datum bereikt het aandeel Fortis een laagste intra-day koers van € 13,28 (7,6% lager dan de slotkoers van de vorige dag) en sluit het aandeel op een koers van € 13,82 (3,8% lager dan de slotkoers van de vorige dag).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 9:57 uur stuurt de heer ------------- een e-mail aan de [CFO], [Chief Finance, Risk and General Counsel] en ------------ aangaande negatieve koersontwikkeling van het aandeel Fortis en de mogelijke noodzaak tot het publiceren van een persbericht: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 10:39 uur verstuurt de heer ------------- op verzoek van de [Chief Finance, Risk and General Counsel] per e-mail het door de heer ------------ opgestelde memo d.d. 9 juni 2008 inzake de solvabiliteit aan de [CEO], [Plv. CEO]en ------------. Om 12:35 uur verschijnt er een artikel op Bloomberg inzake de koersontwikkeling van het aandeel Fortis: „Fortis heeft dinsdagochtend tot 7,5% lager genoteerd op Euronext Amsterdam. Het aandeel verliest terrein op zorgen voor nieuwe afschrijvingen, aangewakkerd door een afwaardering door Merrill Lynch.’ (…) ‘Woordvoerder ----------------------- van Fortis kan niet reageren op koersbewegingen. Wel bevestigt zij dat eerdere uitspraken van de bank over de manier waarop het de solvabiliteit wil versterken, nog steeds gelden. „Als wij opnieuw capital instruments in de markt gaan zetten, zullen deze niet verwaterend zijn.‟ Eerder zei de bankverzekeraar al geen nieuwe aandelen uit te zullen geven.’ De AFM stelt derhalve vast dat in de berichtgeving op Bloomberg op 10 juni 2008 vanaf 12:35 wordt verwezen naar uitspraken van de woordvoerder van Fortis. De woordvoerster bevestigt dat als Fortis opnieuw capital instruments in de markt gaat zetten, deze niet verwaterend zullen zijn. Om 16:40 uur stuurt de heer --------------- een e-mail aan de [CEO] en [Chief Finance, Risk and General Counsel] waarin wordt aangegeven dat een persbericht door Fortis is opgesteld, maar dat er mogelijk, in overleg met de CBFA, geen noodzaak is over te gaan tot de publicatie van dit persbericht: -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------42. Op 11 juni 2008 vindt een vergadering plaats van de ERCC. Uit de notulen blijkt dat het opgelopen verwachte solvabiliteitstekort wordt besproken: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Verder wordt de Q2 outlook, de waardering van de subprime CDO portefeuille en het solvabiliteitsnoodplan besproken. ERCC Notulen 11 juni 2008: -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Op 11 juni 2008 vindt een vergadering plaats van de EC. Uit de notulen blijkt dat de ExCo besluit om de RvB aan te bevelen nieuwe aandelen uit te geven, hierbij zal aan de RvB tevens opties worden voorgelegd met betrekking tot desinvesteringen en het wijzigen van het dividendbeleid.
Notulen ExCo 11 juni 2008: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------43. Op 12 juni 2008 wordt de bestuursvoorzitter, de heer --------------, door het management geïnformeerd aangaande de status van de solvabiliteit van Fortis. In het document met als titel „Solvency Briefing Mr Lippens‟ d.d. 12 juni 2008 wordt aangegeven: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Op 13 juni 2008 is door de heren ------------- en [Chief Finance, Risk and General Counsel] een memo opgesteld d.d. 13 juni 2008 met als titel „EC Remedies – Agreement on sale‟. Het memo is gericht aan ‘The members of the Fortis Board, of the Group Executive Committee and of the Fortis Bank Executive Board’. Onderstaand volgen delen uit dit memo: -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------44. Op 14 juni 2008 is in De Telegraaf een artikel verschenen met als titel „Fortis bij afstoten van delen ABN in de sores‟ De Telegraaf 14 juni 2008: „De overname van ABN AMRO door Fortis loopt zware averij op. Fortis stuit op grote financiële tegenvallers bij de verplichte verkoop van zakenbank onderdelen van ABN AMRO. Deutsche Bank is de enige kandidaat-koper en stelt „belachelijk hoge eisen‟. Als de verkoop – intern aangeduid als „Operation Denmark‟ – niet voor 1 juli rond is komen financieringsdoelstellingen van Fortis Group voor dit jaar in gevaar. Bovendien dreigen schadeclaims. Dat melden Fortis-bronnen bij de besprekingen. Gistermiddag zijn commissarissen nader van de dreigende financiële problemen op de hoogte gebracht. […] Na een tender in de afgelopen maanden onder geïnteresseerde marktpartijen resteert nu slechts één bieder, volgens de bronnen Deutsche Bank. Het gebrek aan concurrenten drijft de prijs op. “De koper wéét dat zij de enige bieder is en dus zware financiële eisen kan stellen‟, aldus een betrokkene. De koper stelt ook harde claims specifiek om zijn juridische aansprakelijkheid in de verzwakte kapitaalmarkt te beperken: toekomstige financiële tegenvallers worden bij Fortis neergelegd. […] Als Fortis het huidige en enige bod accepteert, moet de bankverzekeraar er zoveel geld op toeleggen, dat financiële doelstellingen voor 2008 en later niet worden gehaald.‟ 45. Op 15 juni 2008 schrijft de heer ------------ schrijft om 18:09 uur in een e-mail aan de [Chief Finance, Risk and General Counsel] en [CFO]ten aanzien van de relatie tussen de impact van de EC Remedies en de ratingbureaus: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------46. Op 16 juni 2008 vindt de vergadering van de ExCo plaats. Uit de ExCo notulen van 16 juni 2008 blijkt dat er sinds 15 juni 2008 sprake was van een nieuw solvabiliteitstekort: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- De ExCo is van mening dat Fortis zich de uitbetaling van een interim-dividend in september 2008 niet kan veroorloven en draagt alternatieven voor. Voorts
beveelt de ExCo de RvB aan om akkoord te gaan met een aandelenemissie van circa € ---- miljard door middel van een versneld bookbuilding systeem. De ExCo meeting eindigt om 14:30 uur. Om 14:45 stuurt [BANK] een memo aan de [CEO] en [Chief Finance, Risk and General Counsel] met als onderwerp „Dividend Considerations‟. [BANK] stelt voor aan Fortis om ten tijde van de aankondiging van maatregelen ter versterking van haar kapitaalspositie tevens bekend te maken dat Fortis heeft besloten om het interim-dividend uit te stellen tot later dat jaar: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 15:34 uur stuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] een e-mail aan mevrouw -------------(Fortis Group Legal), mevrouw ------------ en de [CFO] en stelt hierin een vraag ten aanzien van de openbaarmaking van informatie in het kader van de emissie voor een bedrag van € ---- miljard: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------? Mevrouw ----------- beantwoordt de vraag van de [Chief Finance, Risk and General Counsel] per e-mail om 15:57 uur: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------47. Op 18 juni 2008 vindt de vergadering van de RCC plaats. Uit de notulen van de RvB blijkt dat de RCC op 18 juni 2008 besluit om de RvB een aanpassing van het solvabiliteitsplan voor te stellen. De aanpassingen hebben betrekking op het dividendbeleid van Fortis. RvB notulen 18-19 juni 2008: ‘--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Op 18 en 19 juni 2008 vindt een RvB vergadering plaats. Uit de notulen blijkt dat de RvB diverse zaken bespreekt waaronder een pro forma look-through core equity tekort van € ---- miljard in een base case en
een tekort van € ---- miljard in een stress scenario, de factoren die hebben geleid tot dit tekort en het solvabiliteitsplan inclusief de twee nieuwe maatregelen (uitgifte nieuwe aandelen en wijziging dividend beleid). Voorts wordt in de RvB vergadering een Q2 2008 update gegeven door de [CFO], heeft de [Chief Finance, Risk and General Counsel] de status van de EC Remedies uiteengezet en is hij specifiek ingegaan op het verwachte negatieve effect van de EC Remedies op de solvabiliteit van Fortis van € ---- miljard. De RvB besluit tijdens de vergadering om akkoord te gaan met de ondertekening van de Share and Purchase agreement in het kader van de uitvoer van de EC Remedies. De RvB bespreekt de voorgestelde uitgifte van nieuwe aandelen voor een bedrag van € ---- miljard en de voorgestelde aanpassing van de RCC op het solvabiliteitsnoodplan met betrekking tot het dividendbeleid, maar besluit om definitieve beslissingen hieromtrent te nemen op 25 juni 2008.
-
-
Op 19 juni 2008 is een memo met als titel „Solvency Building Plan‟ opgesteld door de [Chief Finance, Risk and General Counsel]. Het memo is gericht aan de [CEO], --------------, -------------, ----------, ----------------, -------------, [Plv. CEO], [CFO], -------------, ------------- en mevrouw -------------. Onderstaand volgen kernpunten van het memo: hoewel de RvB een formeel besluit omtrent het solvabiliteitplan heeft uitgesteld tot de vergadering van 25 juni 2008 geeft de de [Chief Finance, Risk and General Counsel] in het memo aan dat RvB op aanbeveling van de RCC goedkeuring heeft verleend aan het solvabiliteitsplan: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het memo gaat in op de externe communicatie ten aanzien van het solvabiliteitsplan en de individuele verantwoordelijkheden van het topmanagement met betrekking tot de implementatie van het plan.
48. Op vrijdag 20 juni 2008 om 19:29 uur stuurt de heer ------------ een e-mail aan de [Plv. CEO], ------------, --------------, ------------, ------------, ------------, [CEO] en [Chief Finance, Risk and General Counsel] met een concept persbericht in het geval van het lekken van informatie uit de RvB vergadering van 18 en 19 juni 2008: ‘----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 19:45 uur stuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] de e-mail van de heer ------------ door naar de [Voorzitter RvB].
Op vrijdag 20 juni 2008 om 21:01 uur stuurt de heer ------------ een e-mail met als onderwerp „Leakage / info to the Board. Proxies’ en gericht aan onder andere de [Voorzitter RvB], -------------, [CEO], [Chief Finance, Risk and General Counsel],[Plv. CEO]. In de e-mail is het volgende opgenomen: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------49. Op 21 juni 2008 stuurt de [Voorzitter RvB] een e-mail aan de [Chief Finance, Risk and General Counsel] in reactie op het eerder door hem ontvangen conceptpersbericht. De [Voorzitter RvB] geeft hierbij aan in een persbericht mogelijk ook verwezen zal moeten worden naar de ‘look-through Tier 1’: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Op 21 juni 2008 stuurt de [CEO] om 8:30 uur een e-mail in reactie op de e-mail van de heer -----------inzake het lekken van informatie richting een journalist: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 9:20 uur stuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] een e-mail aan de [CEO], ----------- en [Plv. CEO] met betrekking tot het lekken van informatie die besproken is in de RvB vergadering van 18 juni 2008: --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 9:21 uur stuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] een e-mail aan de [CEO], ----------- en [Plv. CEO]: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 9:43 uur stuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] een e-mail aan de [CEO], -----------, [Plv. CEO], -----------, -----------, -----------, mevrouw ----------- en mevrouw ----------- waarin hij aangeeft dat gebaseerd op de berichtgeving in de media van de ochtend er geen reden is om over te gaan tot publicatie. 50. Op 22 juni 2008 start Fortis General Counsel met het opstellen van een insiderlijst voor het Project Senior. Project Senior is de door Fortis gebruikte codenaam voor de maatregelen die Fortis neemt ter versterking van haar solvabiliteit. Op 22 juni 2008 om 19:15 uur stuurt mevrouw ----------- van Fortis General Counsel een e-mail aan diverse personen binnen Fortis die recent nauw betrokken zijn geweest bij Project Senior met daarin het verzoek tot het in kaart brengen van insiders van het project: ‘--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om 8:59 uur stuurt mevrouw ----------- een e-mail aan de [Chief Finance, Risk and General Counsel] met als onderwerp ‘Leak Management’. Uit de e-mail blijkt dat het vermoeden is ontstaan dat 100 tot 150 mensen geïnformeerd zijn aangaande Project Senior en dat Fortis Bank medewerkers vermoedelijk verantwoordelijk zijn voor het lekken van informatie: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------51. Fortis heeft een working group list (insiderlijst) met betrekking tot Project Senior d.d. 24 juni 2008. De insiderlist is onderverdeeld naar instelling waar de insiders werkzaam zijn. Deze instellingen betreffen: Fortis, Fortis Bank, ------------, ------------, --------------, ---------------, --------------- en -------------------------------------. Op de insiderlijst staat niet aangegeven dat er een journalist op de hoogte is van informatie met betrekking tot de inhoud van de RvB vergaderingen van 18 en 19 juni 2008. Fortis heeft bij brief d.d. 24 juni 2008 formeel aan de CBFA gemeld dat er op 18 juni 2008 KGI is ontstaan tijdens de RvB vergadering en dat Fortis heeft beslist de openbaarmaking van KGI uit te stellen. Brief van Fortis aan de CBFA d.d. 24 juni 2008: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Uit een e-mailwisseling tussen de [Chief Finance, Risk and General Counsel] en mevrouw ------------ (ABN AMRO Investor Relations) op 24 en 25 juni 2008 leidt de AFM af dat binnen Fortis werd getwijfeld in hoeverre het realistisch was om gezien de huidige marktomstandigheden preferente aandelen te kunnen plaatsen. Op 24 juni 2008 stuurt de [Chief Finance, Risk and General Counsel] om 22:31 uur een e-mail aan mevrouw ---------- en de [CFO] en ---------- waarin [Chief Finance, Risk and General Counsel] zijn twijfels uit aangaande de uitvoer van de emissie van nieuwe aandelen: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------52. Op 25 juni 2008 vindt de vergadering van de ERCC plaats. Uit de notulen blijkt dat de ERCC akkoord gaat met de Accelerated Book building voor een bedrag van € ---- miljard en bespreekt het concept persbericht met betrekking tot het solvabiliteitsplan. Op 25 juni 2008 vindt de vergadering van de RvB plaats (de vergadering duurt van 17:00 uur tot 17:30 uur). Alleen de [Voorzitter RvB], [CEO] en [Plv. CEO] zijn fysiek aanwezig8. Uit de notulen blijkt dat de RvB akkoord gaat met de uitvoer van het solvabiliteitsplan zoals gepresenteerd op 18 juni 2008. Er wordt besloten dat er geen interim-dividend uitbetaald zal worden in 2008 en dat in maart 2009 aan de AVA zal worden voorgesteld om het FY 2008 dividend in 2009 uit te betalen in aandelen. Om 00:20 uur stuurt mevrouw ---------- een reactie per e-mail naar aanleiding van de e-mail van de [Chief Finance, Risk and General Counsel] waarin hij twijfelt over het slagen van de emissie van nieuwe aandelen: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Voorts geeft mevrouw ---------- in een latere e-mail om 00:28 uur aan:„ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------53. Op 26 juni 2008 publiceert Fortis voorbeurs een persbericht aangaande de versnelde uitvoering van haar solvabiliteitsplan. Fortis meldt dat de RvB, om de versnelling te realiseren, heeft besloten aanvullende maatregelen te treffen, waarvan sommige direct effect zullen hebben. Naast het reeds bestaande solvabiliteitsplan gaat het daarbij om de volgende twee aanvullende maatregelen met direct effect: een aandelenemissie van circa € 1,5 miljard met behulp van een versneld bookbuilding systeem Het besluit om geen interim-dividend over 2008 uit te keren. Voorts zal in maart 2009 aan de AVA worden voorgesteld om het dividend over geheel 2008 in aandelen uit te keren. Het op 26 juni 2008 door Fortis aangekondigde solvabiliteitsplan bevat in totaal vijf maatregelen waarmee de solvabiliteit naar verwachting op de korte en middellange termijn met ruim € 8 miljard wordt versterkt. In het persbericht wordt gemeld dat de eerste twee maatregelen direct effect zullen hebben.
1 2 3 4 5
8
Maatregel Accelerated bookbuilding offering No interim dividend Capital relief/sale and lease back Non-dilutive Tier 1 instruments Disposals
Omvang 1,5 miljard 1,3 miljard 1,5 miljard 2,0 miljard 2,0 miljard
Totaal
8,3 miljard
Tijdstip Juni 2008 Juni 2008 2008 and 2009 2008 and 2009 2008 and 2009
Een deel van de bestuurders woont de RvB vergadering telefonisch bij en een deel van de bestuurders is „represented by proxy‟, zo blijkt uit de RvB notulen van 25 juni 2008.
Fortis geeft in het persbericht aan dat het besluit tot versnelling is ingegeven door de verwachte uitkomst in de komende weken van de EC Remedies, de geplande overname door Fortis van het resterende belang van 51% in een Nederlandse joint-venture met Delta Lloyd, de verwachting van voortgaande uitdagende marktomstandigheden alsmede de noodzaak om in dit klimaat prudent om te gaan met het vereiste kapitaal. Fortis meldt in het persbericht van 26 juni 2008 het volgende met betrekking tot maatregel vier, ‘Nondilutive Tier 1 instruments’: ‘Fortis previously announced it is considering issuing non-dilutive capital instruments in addition to NITSH I and NITSH II. In particular, it is considering issuing preferred shares at group level, which would need to be approved by an Extraordinary General Meeting of Shareholders. The issuance of these nondilutive core Tier 1 instruments is expected to raise up to EUR 2 billion of core capital.‟ Fortis meldt in het persbericht van 26 juni 2008 het volgende met betrekking tot maatregel vijf, ‘Disposals’: ‘Fortis has reviewed its portfolio of activities and identified a number of additional non-core assets which could be divested. The disposals relate to activities that are mature and non-core to the growth strategy of Fortis. The disposals are planned to occur in 2008 and 2009 and are expected to result in a total solvency uplift of around EUR 2 billion.‟ Op 26 juni 2008 opent het aandeel 5,93% lager en sluit uiteindelijk 18,89% lager op een koers van € 10,26.