Bijgelicht VAN HET MELDEN VAN BIJWERKINGEN WORDT IEDEREEN BETER GENEESMIDDELEN EN ZWANGERSCHAP OOK ZONDER RECEPT KANS OP BIJWERKING

Bijgelicht Uitgave Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb

VAN HET MELDEN VAN BIJWERKINGEN WORDT IEDEREEN BETER GENEESMIDDELEN EN ZWANGERSCHAP OOK ZONDER RECEPT KANS OP BIJWERKING

Inhoud

6

9

Sa men letten we goed op! 4

Lareb is belangrijk voor iedereen

6

Van het melden van bijwerkingen wordt iedereen beter Een interview met Agnes Kant, directeur van het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb.

9

Geneesmiddelen en zwangerschap Acht op de tien vrouwen gebruikt tijdens de zwangerschap weleens een geneesmiddel of zelfzorgmiddel.

10

De melders Dagelijks komen meldingen van vermoede bijwerkingen bij Lareb binnen. Melders aan het woord.

12

Bijzondere bijwerkingen

18

Vaccins Iedereen die met vaccins te maken krijgt, moet erop kunnen vertrouwen dat bijwerkingen goed worden bewaakt.

19

Ook zonder doktersrecept kans op bijwerking Geneesmiddelen en andere gezondheidsproducten die zonder doktersrecept bij de apotheek, drogist en supermarkt gekocht worden, kunnen ook bijwerkingen geven.

Het bewaken van de veiligheid van geneesmiddelen kun je alleen samen. Als zorgverleners en patiënten bijwerkingen melden, dan krijgen wij als Bijwerkingen Centrum Lareb meer inzicht en kennis over bijwerkingen. Kennis die we weer delen met zorgverleners en patiënten. Dit kan een rol spelen bij de keuze en afweging om een bepaald geneesmiddel voor te schrijven en te gebruiken. Ofwel: ‘Samen letten we goed op!’ Naar aanleiding van een interview over Lareb, waarin ik als voorbeeld van een ontdekte bijwerking het optreden van spier- en peesproblemen bij gebruik van statines noemde, kreeg ik een heel aardige mail van de 84-jarige heer P. ‘Bijgaand stuur ik u een kopie van mijn aantekeningen in mijn privé medisch dossier, aangevuld met enige opmerkingen die voor zich spreken’, mailt hij. Mijnheer wandelde nog graag maar na de start van atorvastatine (Lipitor®) kreeg hij wisselende onverklaarbare spierpijn in benen en rug. Wandelen ging niet meer en traplopen ook niet. In overleg met de arts is hij tijdelijk gestopt met het geneesmiddel. Hij schrijft in zijn logboek: ege dreigende immobiliteit’ ‘8 november. Gestopt met Lipitor vanw el normaal’ ‘17 november. Spierpijn weg. Loopgevo ‘24 november. Terug op 5 km per uur’ !’ kunnen lopen. Het leven is weer leuk ‘26 november. Weer gewoon een trap op ‘7 december. Lab onderzoek’ en algehele gezondheid op 83-jarige ‘21 december. Overleg met dokter: gezi te cholesterol klachten, mijn permanen leeftijd, familie achtergrond zonder pols de aan er ft bloedwaarde: de ving verblijf in het schemergebied wat betre n’ stoppen met anti-cholesterol medicijne door 3 maandelijkse bloedcontrole en

Inderdaad het logboek van mijnheer P. spreekt voor zich. De kennis en het inzicht in de bijwerking heeft een belangrijke rol gespeeld bij deze laatste afweging. Dat inzicht is er omdat er eerder zorgverleners en patiënten zijn geweest die deze bijwerking hebben gemeld. De slotzin van het logboek: wandelingen met mijn vrouw van zelfs ‘Ondertussen maak ik weer heerlijke me d drie uur per dag in de tuin en voel twee en een half uur, werk gemiddel geweldig!’

18 2

nederLands bijwerkingen Centrum Lareb

Agnes Kant Lareb magazine

3

Lareb is belangrijk voor iedereen

Marieke is 3 maanden zwanger en heeft een te hoge bloeddruk. Mag ze nu wel of niet een geneesmiddel gebruiken? Haar verloskundige belt met de Teratologie Informatie Service van Lareb voor advies. Jasper heeft bij de drogist een pijnstiller gehaald voor zijn hoofdpijn en vermoedt een bijwerking. De verkoopster van de drogisterij wees hem op de mogelijkheid dit bij Bijwerkingen Centrum Lareb te melden.

Ed heeft een beroerte gehad en gebruikt nu geneesmiddelen. Hij vermoedt bijwerkingen en is hiermee naar de huisarts geweest. De huisarts heeft gebeld met de helpdesk van het

Bijwerkingen Centrum Lareb

zodat hij de verkregen informatie samen met Ed kan bespreken.

Anne-Marie heeft diabetes en gebruikt sinds kort hiervoor een geneesmiddel. Lareb

Intensive Monitoring

onderzoekt de ervaringen van diabetespatiënten.

Stijn had lichte koorts nadat hij een DKTPvaccinatie heeft gekregen. Moeder Marieke las op de website van Lareb dat dit een bekende bijwerking is.

4

Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb

Lareb magazine

5

Agnes Kant, directeur Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb:

“Van het melden van bijwerkingen wordt iedereen beter” Het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb verzamelt en analyseert meldingen over bijwerkingen van geneesmiddelen. ‘Vrijwel ieder geneesmiddel heeft bijwerkingen’, stelt Agnes Kant, directeur van Lareb. ‘Een middel dat iets doet in je lichaam dat je wilt, kan ook iets doen dat je niet wilt.’

Er worden strenge eisen aan een genees middel gesteld voordat het op de markt mag komen. Hoe kan het dan dat later alsnog bijwerkingen worden ontdekt? Kant: ‘De eisen die gesteld worden aan geneesmiddelen zijn inderdaad streng. Fabrikanten moeten niet alleen met gedegen onderzoek aantonen dat het geneesmiddel doet waarvoor het bedoeld is, maar ook wat de bijwerkingen ervan zijn. Aan die onderzoeken doen doorgaans een paar duizend patiënten mee. Na zulke onderzoeken weet je wel veel, maar nog niet alles. De relatief veel voorkomende bijwerkingen komen daarbij meestal wel aan het licht. Zeldzame bijwerkingen kun je echter missen. Bovendien vinden de onderzoeken plaats bij vooraf geselecteerde ‘model’ patiënten. Veelal patiënten die naast de aandoening waarvoor het geneesmiddel bedoeld is geen andere ziekten hebben. Kinderen, ouderen en zwangere vrouwen mogen

6


over het algemeen niet meedoen. Is het geneesmiddel eenmaal goedgekeurd, dan krijgen meer uiteenlopende patiënten groepen het geneesmiddel. De oudere diabetespatiënt die hartklachten heeft en een geneesmiddel gebruikt tegen hoge bloeddruk, krijgt dan bijvoorbeeld het nieuwe diabetesgeneesmiddel. In de praktijk kunnen daardoor bijwerkingen optreden die in eerdere onderzoeken niet werden gezien.’ Waarom moeten deze bijwerkingen gemeld worden? Om geneesmiddelen veilig en optimaal te kunnen gebruiken is het nodig dat er zoveel mogelijk kennis beschikbaar is over bijwerkingen van het geneesmiddel bij gebruik in de dagelijkse praktijk. Daarom is het belangrijk dat wie de bijwerking ervaart en ziet, de patiënt en de zorgverlener, dat doorgeeft aan Lareb. Door het registreren en analyseren van

Lareb magazine

7

de meldingen krijgen we meer inzicht in en kennis over het optreden van zowel onbekende als bekende bijwerkingen van geneesmiddelen én vaccins.

DE MELDINGEN VAN PATIËNTEN ZIJN HEEL BELANGRIJK VOOR ONS Waarom is dit inzicht in het optreden van bijwerkingen belangrijk? Het is van groot belang dat zowel artsen als patiënten weten welke bijwerkingen kunnen optreden bij het gebruik van een geneesmiddel. Hiermee kunnen zij beter afwegen of en welk geneesmiddel wordt voorgeschreven én kunnen artsen en patiënten de bijwerkingen – als deze optreden – ook tijdig herkennen en de juiste maatregelen nemen. Kant: ‘Door te melden hebben we beter zicht op de bijwerkingen van geneesmiddelen. Artsen kunnen geneesmiddelen veiliger voorschrijven en patiënten beter voorlichten over waar ze op moeten letten als ze het geneesmiddel gebruiken. Van het melden van bijwerkingen wordt uiteindelijk iedereen beter.’ Wat gebeurt er met meldingen over bijwerkingen? Medewerkers van Lareb analyseren alle meldingen en kijken of de gemelde klachten verband kunnen houden met het gebruik van een bepaald geneesmiddel. Kant: ‘We kijken onder andere of de klachten vaker gemeld zijn bij dit geneesmiddel, zowel in Nederland als elders. Als we tot de conclusie komen dat het aannemelijk is dat de klachten inderdaad voortkomen uit het gebruik van het geneesmiddel, maken we dat bekend en melden we het aan het College ter

8


Beoordeling van Geneesmiddelen, de instantie die in Nederland beslist of een geneesmiddel mag worden verkocht. Zij bepaalt wat er verder gebeurt. Dit kan variëren van het vermelden van de nieuwe bijwerking in de bijsluiter, een beperking van waarvoor het betreffende geneesmiddel mag worden voorgeschreven tot, in het uiterste geval, het intrekken van de vergunning om het geneesmiddel in Nederland te verkopen.’ Wie kunnen er melden? Kant: ‘Vroeger konden alleen artsen en apothekers bij ons vermoedens van bijwerkingen melden. Sinds een jaar of tien kunnen patiënten dat ook. Deze meldingen zijn heel belangrijk voor ons want zij beschrijven de bijwerkingen vaak net wat anders dan de artsen en apothekers en hebben daardoor onmiskenbaar een toegevoegde waarde. We signaleren nieuwe bijwerkingen dankzij de meldingen van patiënten niet alleen eerder, we krijgen ook meer zicht op hoe de bijwerking wordt beleefd.’ Geneesmiddelengebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding Lareb volgt ook actief geneesmiddelengebruik tijdens de zwangerschap. Kant: ‘Zoals besproken mogen zwangere vrouwen meestal niet meedoen aan onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen. Toch zijn er vrouwen die tijdens de zwangerschap geneesmiddelen moeten gebruiken. Ze hebben bijvoorbeeld een chronische ziekte of worden tijdens hun zwangerschap ziek. Of zij worden onbedoeld zwanger terwijl ze een geneesmiddel gebruiken. Via verloskundigen en gynaecologen benaderen we zwangere vrouwen om gegevens aan te leveren over het geneesmiddelgebruik. Zo hopen we meer zicht te krijgen op het effect van geneesmiddelen op de gezondheid van het kind en de zwangerschap.’

Geneesmiddelen en zwangerschap Van de zwangere vrouwen van nu leren we veel voor de toekomst

Acht op de tien vrouwen gebruikt tijdens de zwangerschap weleens een geneesmiddel of zelfzorgmiddel Van bepaalde geneesmiddelen is bekend dat ze niet tijdens de zwangerschap gebruikt mogen worden vanwege de risico’s voor het kind. Er zijn ook geneesmiddelen die veilig gebruikt kunnen worden en in sommige situaties is het zelfs onverstandig om te stoppen. Bijvoorbeeld bij een chronische ziekte, zoals diabetes, epilepsie, de ziekte van Crohn of astma. Goed overleg met arts en apotheker is belangrijk bij deze afweging. De veiligheid van geneesmiddelengebruik tijdens de zwangerschap en borstvoeding is een speciaal aandachtsgebied van Lareb. Op www.lareb.nl staat het antwoord op een aantal veelgestelde vragen, zoals over geneesmiddelengebruik bij chronische ziekten, informatie over de meest voorkomende (zwangerschaps) klachten en de veilige behandeling daarvan. Zorgverleners kunnen de Teratologie Informatie Service (TIS) van Lareb consulteren.

Er is ook nog veel onbekend over de risico’s van geneesmiddelengebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding. Bij sommige geneesmiddelen is daardoor een duidelijk advies nog niet mogelijk. Om meer kennis te krijgen over de veiligheid van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap is een groot onderzoek gestart onder zwangere vrouwen: pREGnant. In pREGnant wordt van zoveel mogelijk zwangere vrouwen informatie verzameld over het geneesmiddelengebruik gecombineerd met informatie over de zwangerschap, bevalling en gezondheid van de moeder en het (ongeboren) kind. Zo leren we welke middelen wel en welke middelen beter niet gebruikt kunnen worden tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode. Zwangere vrouwen worden door de zorgverlener aangemeld voor deelname of kunnen zichzelf aanmelden via www.pregnant.nl. We hopen dat zoveel mogelijk vrouwen hieraan willen deelnemen. Met hun ervaringen kunnen anderen weer worden geholpen.

Zwoae nmeegviear? D nant.nl www.preg

Lareb magazine

9

De melders

“

10

J e verwacht het gewoon niet!

”


Iedere dag komen meldingen van vermoede bijwerkingen bij Lareb binnen. Deze meldingen zijn veelal afkomstig van zorgverleners en patiënten. De reden om een melding te doen varieert. Het verhaal erachter laat zien hoe uniek en waardevol elke melding is en bijdraagt aan een veiliger gebruik van geneesmiddelen.

Huisarts

Reumatoloog

Carlo Heijmans

Ellen Dutmer

Icterus (geelzucht) als bijwerking van

Ellen Dutmer, reumatoloog in het Gelderse

diclofenac. Deze niet alledaagse bijwerking

Vallei Ziekenhuis in Ede, schrijft regelmatig

heeft Carlo Heijmans, huisarts in Zaandijk,

adalimumab voor. Bij één van haar patiënten

bij Lareb gemeld. Hij schreef het middel voor

ontwikkelde zich merkelcelcarcinoom (een

aan een jongeman van 22 jaar in verband

vorm van huidkanker). Bij het voorschrijven

met schouderklachten. Drie dagen later

kijkt ze altijd of de voordelen opwegen

zag hij hem terug op het spreekuur met

tegen de risico’s van het geneesmiddel.

icterusverschijnselen. ‘Natuurlijk houd je bij

Van adalimumab weet ze dat er een kleine

ouderen rekening met de risico’s van NSAID’s,

kans is op het ontstaan van tumoren. ‘In je

maar bij een gezonde jonge patiënt geef je het

achterhoofd houd je er altijd rekening mee

middel vrij gemakkelijk mee….’ In overleg met

dat ernstige bijwerkingen kunnen optreden,

de internist werd de patiënt ter observatie

maar toch... als een patiënt terugkomt, schrik

opgenomen in het ziekenhuis. Enkele dagen

je enorm’. Omdat ze het belangrijk vindt

later is hij volledig hersteld en naar huis

dat naast informatie uit onderzoeken, ook

gekeerd. Carlo Heijmans vindt het belangrijk

ervaringen uit de praktijk bekend worden,

bijwerkingen te melden en onder de aandacht

meldde Ellen Dutmer de bijwerking bij Lareb.

te brengen. ‘Een middel dat we zo vaak als

Lareb heeft om artsen op deze mogelijke

huisartsen voorschrijven, wat bovendien vrij

bijwerking te attenderen een artikel gepu

verkrijgbaar is……, dan is het belangrijk dat we

bliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor

als artsen bewust zijn dat deze middelen ook

Geneeskunde. ‘Toen ik het artikel las dacht ik;

onverwachte bijwerkingen kunnen geven’

wat goed… mijn melding staat erbij’.

e dagelijkse praktijk is “ Dgewoon niet hetzelfde als een onderzoeksgroep ”

Lareb magazine

11

BIJZONDERE BIJWERKINGEN

17.000 meldingen 14.200 meldingen

BISFOSFONATEN EN WAZIG ZIEN Bisfosfonaten worden gebruikt bij de behandeling van osteoporose (botontkalking) en kunnen leiden tot wazig zien. In de bijsluiters van de meeste bisfosfonaten stond dit nog niet vermeld. Lareb heeft geadviseerd de bijsluiter aan te passen.

Bijgelicht Schrijf u in voor onze nieuwsbrief Bijgelicht over bijwerkingen op www.lareb.nl

SEIZOENSGRIEPVACCINS EN UITGEBREIDE LOKALE REACTIES

11.400 meldingen

2011

2012

2013

FORSE STIJGING MELDINGEN DUTASTERIDE AVODART®, COMBODART® EN TESTICULAIRE PIJN Lareb ontving meldingen van testiculaire pijn bij het gebruik van dutasteride. Dit geneesmiddel wordt gebruikt voor de behandeling van mannen met een goedaardige vergroting van de prostaat, veroorzaakt door een overmatige productie van het hormoon dihydrotestosteron. Het was bekend dat testiculaire pijn (pijn in de teelballen) een bijwerking is van het gelijksoortige geneesmiddel finasteride, maar blijkt dus ook te kunnen optreden bij het gebruik van dutasteride.

MERCAPTOPURINE EN LICHTGEVOELIGHEID Mercaptopurine wordt gebruikt bij diverse vormen van leukemie. Jeuk en huiduitslag in het gezicht traden op bij patiënten die na het gebruik van mercaptopurine blootgesteld waren aan UV licht (buiten in de zon en zonnebank). Lareb adviseerde overgevoeligheid voor (UV) licht als bijwerking in de bijsluiter te vermelden.


Het aantal meldingen bij Lareb is de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen. Vooral patiënten zijn meer gaan melden. In 2013 ontving de organisatie bijna 4000 patiëntmeldingen, zo’n 1350 meer dan het jaar daarvoor. Door media-aandacht over risico’s en bijwerkingen van geneesmiddelen, zoals Diane®-35, weten mensen Lareb beter te vinden en worden ze bewuster van het belang van melden. Het totaal aantal meldingen steeg in 2013 met 20%; zo’n 17.000 in 2013 ten opzichte van 14.200 meldingen in 2012.

ZWARTE DRIEHOEK Bijsluiters van sommige geneesmiddelen bevatten een omgekeerde zwarte driehoek. Het symbool roept patiënten, artsen en apothekers op mogelijke bijwerkingen bij het gebruik van dit middel te melden. Vooral bij nieuwe geneesmiddelen is het van belang dat gebruikers en voorschrijvers bijwerkingen melden.

Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring

Teratologie Informatie Service TIS is het kenniscentrum op het gebied van geneesmiddelengebruik tijdens de zwangerschap. Op www.lareb.nl staat informatie over welke geneesmiddelen wel en welke beter niet te slikken tijdens de zwangerschap en de periode van borstvoeding. Zorgverleners kunnen de deskundigen van TIS consulteren op werkdagen van 9:00 tot 17:00 uur.

T. 073-64 69 702

Lareb ontving meldingen van uitgebreide lokale reacties bij griepvaccinaties met Influvac® of Vaxigrip® (seizoen 2011-2012). Hierbij was sprake van ontstekingsverschijnselen, met name zwelling, rond de injectieplaats (meestal de arm) maar met een ongewoon grote uitbreiding. Bijvoorbeeld over de hele bovenarm, over het schouderof ellebooggewricht heen of rondom de achterkant van de arm. Dit is een indrukwekkend maar onschuldig verschijnsel dat meestal na enkele dagen spontaan herstelt. Echter, door gelijkenis met het beeld van een bacteriële infectie of allergische reactie kan het tot onrust leiden bij gevaccineerden of zorgverleners die onbekend zijn met deze bijwerking.

HECHTPROBLEMEN PERMENTE® PLEISTERS Het geneesmiddel Permente® (rivastigmine) kan worden voorgeschreven bij dementie. Het middel geneest de ziekte niet, maar kan de verschijnselen verminderen en wordt in de vorm van een pleister op de huid geplakt. De klachten gemeld bij Lareb varieerden van niet plakken, opkrullen aan de zijkanten tot vanzelf loskomen van de pleisters. Van een deel van de meldingen is bekend dat de klachten optraden na omzetting van andere rivastigmine pleisters. De fabrikant van de generieke rivastigmine pleisters heeft op haar website een instructie geplaatst over de manier waarop de beschermfolie van de pleisters verwijderd moet worden om plakproblemen te voorkomen.

Als een geneesmiddel is voorzien van een zwarte driehoek, betekent dit dat het middel nog intensiever wordt gemonitord dan andere geneesmiddelen.

12


Lareb magazine

13

GABAPENTINE EN ERNSTIG LAGE BLOEDSUIKERSPIEGEL Gabapentine wordt gebruikt bij de behandeling van epilepsie en bij de behandeling van zenuwpijn. In de bijsluiter van gabapentine staat beschreven dat fluctuaties in de bloedsuikerspiegel kunnen optreden. Het optreden van een ernstig lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie) zoals gemeld bij Lareb werd echter niet specifiek genoemd.

Lareb is het meldpunt voor bijwerkingen van geneesmiddelen. Daarnaast wordt ook actief onderzoek gedaan onder nieuwe gebruikers van geneesmiddelen om inzicht te krijgen in het al dan niet optreden van bijwerkingen. De methode die Lareb hiervoor heeft ontwikkeld staat beter bekend als Lareb Intensive Monitoring (LIM).

GENEESMIDDELEN DIE WORDEN GEVOLGD Diabetesmiddelen

SEROTONINE HEROPNAME REMMERS SSRI’S EN AANHOUDENDE SEKSUELE STOORNISSEN Serotonine heropname remmers (SSRI’s) zijn een groep geneesmiddelen die ingezet kunnen worden bij de behandeling van depressie. Seksuele stoornissen zijn bekende bijwerkingen. Er wordt van uitgegaan dat deze weer herstellen nadat het geneesmiddel is gestopt. Toch blijkt dat niet altijd zo te zijn. Lareb ontving namelijk ook verschillende meldingen van aanhoudende seksuele stoornissen na stoppen van het gebruik van SSRI’s.

TRIAMCINOLON INJECTIES KENACORTA® EN POST MENOPAUZAAL BLOEDVERLIES Triamcinolon is een corticosteroïd dat in de vorm van een injectie plaatselijk kan worden toegediend bij o.a. gewrichtsen peesontstekingen. Er kan vaginaal bloedverlies optreden bij vrouwen die al postmenopauzaal zijn. Van soortgelijke klachten bij andere corticosteroïd injecties zijn geen meldingen ontvangen.

14


DOE MEE AAN LIM

Actieve rol gebruiker bij volgen van geneesmiddelen

Informatie voor patiënten die een nieuw diabetesmiddel krijgen

www.lim.lareb.nl Uw aanmeldcode is: LIM14

Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb (www.lareb.nl). Lareb werkt in opdracht van de Nederlandse overheid en is onafhankelijk. Uw vragenlijsten worden vertrouwelijk behandeld en automatisch verwerkt. Uw persoonlijke gegevens worden door Lareb niet aan derden verstrekt zonder uw uitdrukkelijke toestemming.

Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb (www.lareb.nl). Lareb werkt in opdracht van de Nederlandse overheid en is onafhankelijk. Uw vragenlijsten worden vertrouwelijk behandeld en automatisch verwerkt. Uw persoonlijke gegevens worden door Lareb niet aan derden verstrekt zonder uw uitdrukkelijke toestemming.

Bijwerkingen? Lareb melden! www.lareb.nl

Bijwerkingen? Lareb melden! www.lareb.nl

Uw ervaring telt! Lareb LIM diabetes 0613.indd 1-2

Bydureon® Byetta® Eucreas® Forxiga® Galvus® Invokana® Janumet® Januvia® Jentadueto® Komboglyze® Onglyza® Trajenta® Victoza® Vipidia® Xigduo®

Valdoxan®

LIM is een online geneesmiddelenonderzoek waarbij patiënten via meerdere vragenlijsten wordt gevraagd naar hun ervaring met een geneesmiddel. Door deze ervaring bij meerdere geneesmiddelgebruikers tegelijkertijd te verzamelen kan er snel kennis worden opgedaan over het gebruik en bijwerkingen van een geneesmiddel in de praktijk. Hoe lang duurt het voordat een bepaalde bijwerking optreedt? Gaat de bijwerking over? Stopt een patiënt met het gebruik van het geneesmiddel? Dit soort vragen kunnen met behulp van LIM worden beantwoord. Patiënten kunnen op deze manier een belangrijke bijdrage leveren aan de kennis over de veiligheid van geneesmiddelen. De apotheek speelt een belangrijke rol bij LIM omdat deze het nieuwe geneesmiddel aan de patiënt verstrekt. De apotheek kan patiënten stimuleren om mee te doen en een aanmeldingsfolder meegeven.

Doe mee en ga naar:

www.lim.lareb.nl Uw aanmeldcode is: LIM14

Antistollingsmiddelen Eliquis® Pradaxa® Xarelto® Antidepressivum

Doe mee en ga naar:

Lareb LIM noac 0613.indd 1-2

Informatie voor patiënten die een bloedverdunner krijgen

Uw ervaring telt! 02-07-13 16:01

02-07-13 16:01

Wilt u zich als apotheek aanmelden voor LIM? Ga dan naar www.lim.lareb.nl Bent u arts en wilt u ook een aanmeldingsfolder meegeven als u één van de gevolgde geneesmiddelen voorschrijft? Mail dan naar [email protected] Bent u of kent u een gebruiker van één van de middelen die worden gevolgd en geïnteresseerd in deelname? Stuur een mail naar [email protected], dan krijgt u een uitnodigingsmail. Aanmelden kan tot twee weken na de start van het geneesmiddel.

Lareb Bijwerkingendag Jaarlijks organiseert Lareb een landelijke geaccrediteerde nascholingsdag voor artsen en apothekers. Meer informatie en aanmelden: www.bijwerkingendag.nl

Bijwerkingen in beeld ‘Diagnostiek van bijwerkingen’

Uitnodiging


BIJZONDERE BIJWERKINGEN TERBINAFINE EN VERANDERINGEN VAN DE REUK Terbinafine is een middel ter behandeling van schimmels. Bij dit middel zijn smaakstoornissen inmiddels een bekende bijwerking. Geurstoornissen zijn echter ook gemeld. Ongeveer de helft van deze patiënten had last van zowel een geur- als een smaakstoornis. Bij de anderen was er uitsluitend sprake van een geurstoornis. Overig geneesmiddelengebruik van patiënten lijkt geen rol te spelen bij het optreden van geurstoornissen. Net zoals smaakstoornissen bij het gebruik van terbinafine, kunnen geurstoornissen van langdurige aard zijn.

TRICYCLISCHE ANTIDEPRESSIVA EN KOUDE HANDEN EN/OF VOETEN Tricyclische antidepressiva (TCA’s) worden toegepast bij de behandeling van depressie. Het gebruik van de volgende TCA’s: amitriptyline (Tryptizol®, Sarotex®), clomipramine (Anafranil®), dosulepine (Prothiaden®), doxepine (Sinequan®), imipramine en nortriptyline (Nortrilen®) kan leiden tot koude handen en/of voeten.

VARENICLINE CHAMPIX® EN SUÏCIDALE GEDACHTEN Varenicline (Champix®) is een geneesmiddel dat wordt toegepast bij stoppen met roken. Wees alert op symptomen van depressie, veranderingen in het gedrag of suïcidale gedachten.

20 november 2014 LUMC, Leiden

Lareb magazine

15

De melders

“

In de ene bijsluiter staat het wel maar in de andere niet

”

Iedere dag komen meldingen van vermoede bijwerkingen bij Lareb binnen. Deze meldingen zijn veelal afkomstig van zorgverleners en patiënten. De reden om een melding te doen varieert. Het verhaal erachter laat zien hoe uniek en waardevol elke melding is en bijdraagt aan een veiliger gebruik van geneesmiddelen.

Apotheker

Patiënt

Mariëtte van Oostrum

Jolijn Gouweleeuw

Een man komt in de apotheek met de vraag of

Jolijn Gouweleeuw staat op met pijn in haar

het laxeermiddel (Molaxole®) dat hij gebruikt

been. Aanvankelijk denkt ze dat het om

aanleiding kan zijn voor het ontstaan van een

spierpijn gaat en neemt een pijnstiller.

epileptische aanval. Mariëtte van Oostrum,

‘s Nachts wordt ze wakker met helse pijnen.

apotheker in Akkrum, zoekt dit voor hem uit.

‘Ik dacht; nu moet ik naar het ziekenhuis dit

De patiënt, die aan epilepsie lijdt, was goed

is helemaal foute boel’. Jolijn gebruikt op

ingesteld op zijn medicatie en vrij van insulten

dat moment één jaar de Nuvaring®, een

totdat hij Molaxole® kreeg voorgeschreven.

anticonceptiemethode in de vorm van een

In de bijsluiter van Molaxole® stond niks

vaginale ring die hormonen afgeeft. Na het

vermeld over het risico van het krijgen van

weekend gaat ze naar de huisarts die haar

een insult, terwijl dit bij Movicolon®, een

direct doorverwijst naar het ziekenhuis. Hier

vergelijkbaar middel, wel het geval is. De

wordt de diagnose trombose gesteld. ‘Ik wist

patiënt is opgenomen in het ziekenhuis en

wel dat trombose een bijwerking bij de pil kan

gestopt met Molaxole® maar is nog steeds niet

zijn, maar dacht bij de Nuvaring® er minder

klachtenvrij. ‘Waar ik van geschrokken ben, is

kans op te hebben.’ Nadat ze behandeld is

dat hierover geen informatie staat in de bijsluiter’

mag ze naar huis, maar blijft ze nog een

zegt Van Oostrum. Ze vindt het belangrijk dit te

jaar bloedverdunners slikken en twee jaar

melden gezien de impact die het heeft op de

steunkousen dragen. In het nieuws hoorde

patiënt en wil het op deze manier ook onder

ze over deze bijwerking van de Nuvaring® en

de aandacht brengen bij andere zorgverleners.

de mogelijkheid om dit te melden. Ze vertelt:

‘Wat wij met het melden en delen van informatie

‘Ik wist helemaal niet dat je bijwerkingen kon

kunnen voorkomen, moeten wij doen. Belangrijk

melden en dat deze informatie bijdraagt aan

is dat wij als zorgverleners elkaar op de hoogte

de veiligheid van geneesmiddelen. Ik wil graag

houden. Van elkaar leren is elkaar informeren!’

dat wat mij overkomen is bekend is bij artsen en

ier moet aandacht “ Hvoor komen, ik ben vast de enige niet … ”

andere patiënten’. Ze meldt haar bijwerking bij Lareb. Gelukkig is Jolijn volledig hersteld. 16


Lareb magazine

17

Vaccins

Ook zonder doktersrecept kans op bijwerking Bij de apotheek, de drogist en zelfs tegenwoordig de supermarkt kunnen geneesmiddelen en andere gezondheidsproducten gekocht worden zonder doktersrecept. Ook deze middelen kunnen bijwerkingen geven en gevaarlijk zijn in wisselwerking met andere geneesmiddelen.

Het is belangrijk dat iedereen die met vaccins te maken krijgt, erop kan vertrouwen dat bijwerkingen goed worden bewaakt en dat zo nodig tijdig actie wordt ondernomen. De veiligheid van vaccins wordt ook bewaakt door het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) biedt aan alle kinderen in Nederland vaccinaties tegen infectieziekten. Kinderen worden ingeënt op de leeftijd van 0 tot 14 maanden en wanneer ze vier en negen jaar oud zijn. Daarnaast worden meisjes van twaalf jaar ingeënt tegen HPV. Jaarlijks worden in het RVP ruim twee miljoen vaccins toegediend. Zorgverleners, mensen die zelf een vaccinatie hebben gekregen en ouders van gevaccineerde kinderen kunnen bijwerkingen van vaccins bij Lareb melden. Van een aantal bijwerkingen is bekend dat ze kunnen voorkomen, sommige regelmatig, andere zeer zelden. Niet elke opgetreden reactie na vaccinatie komt door de inenting. Er zijn verschijnselen of ziekten waarvan aannemelijk is dat ze ook waren opgetreden zonder de vaccinatie. Koorts kan zeker optreden na een vaccinatie, maar het kan ook vele andere oorzaken hebben. Daarom

18


is het belangrijk bij ongerustheid altijd een arts te raadplegen. Veel voorkomende bijwerkingen van vaccinaties zijn: lokale reacties op de injectieplaats, dikke en/of rode arm bij 4-jarigen, koorts en malaise. Op de website van Lareb staat meer achtergrondinformatie en vindt u de jaarlijkse rapporten over gemelde bijwerkingen.

Vrij verkrijgbaar zijn bijvoorbeeld hoestmiddelen, pijnstillers, oordruppels en middelen tegen hooikoorts, maagzuur, reizigersziekte of huidschimmels. Ook natuurgeneesmiddelen, kruidenpreparaten, afslankmiddelen en vitaminepreparaten zijn te koop zonder recept. Dat ze makkelijk te verkrijgen zijn, wil niet zeggen dat het daarmee altijd veilig is. ‘Baat het niet dan schaadt het niet’ is helaas niet altijd waar.

Onderzoek bijwerkingen griepprik Jaarlijks ontvangt Lareb ook meldingen van bijwerkingen van de griepprik. Daarnaast zijn in 2013 in ruim tachtig huisartsenpraktijken patiënten uitgenodigd om mee te doen aan een onderzoek naar bijwerkingen van de griepprik. Dit leverde bijna 1500 deelnemers op. Het voordeel van dit onderzoek is dat Lareb aan de hand van vragenlijsten inzicht krijgt in het optreden en beloop van bijwerkingen van de griepprik zodat voorlichting kan worden verbeterd en/of bijsluiters aangepast. Lareb herhaalt dit onderzoek jaarlijks.

bijwerkingen? melden ! daar wordt iedereen beter van

www.mijnbijwerking.nl

Zo kunnen pijnstillers als ibuprofen, naproxen, diclofenac (NSAID’s) leiden tot bloedingen, bijvoorbeeld maagbloedingen. Het is dan ook niet verstandig deze te gebruiken tegelijk met bloedverdunners op recept. Ook kunnen NSAID’s de werking van sommige bloeddrukverlagers doen afnemen. Dit is vooral het geval wanneer NSAID’s langer dan 2 weken gebruikt worden. Ibuprofen kan de bloedplaatjesremmende werking van acetylsalicylzuur (Aspirine®) tegengaan en zo het beschermende effect van acetylsalicylzuur bij diverse hart- en vaatziekten verminderen. Ook middelen tegen maagzuur kunnen de werking van andere geneesmiddelen verminderen. Hetzelfde geldt voor kruidenpreparaten, zoals Sint Janskruid, Ginkgo biloba en Ginseng. Sint Janskruid kan de werking van de pil negatief beïnvloeden. Vitamine B12 kan bij hoge doseringen acné-achtige huiduitslag geven en vitamine B6 zenuwschade. Sommige afslankmiddelen blijken vervuild met (soms verboden) geneesmiddelen, zoals sibutramine, amfetamine en efedrine, en kunnen bijvoorbeeld hartkloppingen veroorzaken. Lareb werkt samen met de Drogistenbranche om de voorlichting over bijwerkingen van dit soort producten te verbeteren. Middels een campagne wordt klanten gevraagd bijwerkingen bij Lareb te melden.

Lareb magazine

19

Bijwerking? Melden! t d r o w r a Da r e t e b n e i ed e re va n!

20

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief Bijgelicht over bijwerkingen op www.lareb.nl


Bijgelicht VAN HET MELDEN VAN BIJWERKINGEN WORDT IEDEREEN BETER GENEESMIDDELEN EN ZWANGERSCHAP OOK ZONDER RECEPT KANS OP BIJWERKING

Recommend Documents