Bij de verspreiding van

s

Naktuinbouwnieuws verschijnt drie keer per jaar

Samen de problematiek aanpakken!

Xanthomonas in aardbeiplanten Xanthomonas fragariae veroorzaakt zowel in de productie van aardbeiplanten als in de productieteelt grote problemen. Naktuinbouw denkt mee met de sector en verzamelt en analyseert informatie om zo snel mogelijk de oorzaak van het groeiende probleem te achterhalen. Tegelijkertijd is het allerbelangrijkste dat de bedrijven er alles aan doen om verdere verspreiding tegen te gaan. ij de verspreiding van een bacterie als Xanthomonas fragariae speelt hygiëne een belangrijke rol. Om deze reden heeft Naktuinbouw een hygiëneprotocol opgesteld, waaraan bedrijven die gecertificeerd materiaal (Naktuinbouw Elite Aardbeiplanten) produceren moeten voldoen. Op basis van de wijzigingen in het certificeringsreglement voeren de keurmeesters een nulmeting uit bij alle aardbeiplantenkwekers. In de nulmeting wordt bepaald in hoeverre het bedrijf al voldoet aan alle eisen uit het protocol en/of wat het bedrijf nog moet ondernemen om te kunnen voldoen aan het Elite-systeem. Per 1 februari 2013 moeten de plantenkwekers aan alle eisen voldoen, de nulmeting is eind september rond.

B

Bedrijfshygiëne Tijdens de nulmeting komen we grote verschillen tegen tussen de bedrijven, zo vertelt Willem Halters, keurmeester bij Naktuinbouw: “Het ene bedrijf hanteert strenge hygiënemaatregelen en bij het andere bedrijf worden zelfs nog geen overschoenen gedragen. Dat is soms jammer om te zien, want uiteindelijk hebben de bedrijven zichzelf ermee als wij een besmetting constateren.”

Meedenken Hygiëne is bij deze problematiek erg belangrijk om verspreiding te voorkomen. Om medewerkers

van een aardbeiplantenkwekerij het belang hiervan te laten inzien, is de workshop Bedrijfshygiëne in aardbeiplanten opgezet, die begin september voor het eerst van start gaat (zie pag. 9). Bij voldoende interesse wordt een tweede workshop georganiseerd. Eén van de speerpunten van de workshop is het onlangs ontwikkelde hygiëneprotocol. Het opzetten van een bedrijfshygiënesysteem, de bedrijfsinrichting en de risico-analyse komen ook aan bod. Deelnemers leren de praktijksituatie kritisch te beoordelen en mee te denken over praktische verbeteringen. Met deze kennis kunnen zij hun collega’s motiveren om volgens het hygiëneprotocol te werken en per 1 februari 2013 aan alle eisen te voldoen.

Verspreiding Het risico op een Xanthomonasbesmetting bij vermeerdering met als doel EE-materiaal, wordt steeds groter en daar werden vorig jaar vooral de besmettingen geconstateerd. “In de praktijk wordt steeds minder van EEmateriaal verder vermeerderd en ik verwacht dat dat in de toekomst helemaal zal verdwijnen”, zegt Willem Halters. Een andere mogelijkheid voor bedrijven om verspreiding te voorkomen is om ook buiten zoveel mogelijk ‘uit de grond’ te telen. De vraag is of dit realistisch is, gezien het enorme areaal. Vervolg op pag. 7

Wijzigingen DUS-onderzoek voor groenterassen Naktuinbouw heeft wijzigingen doorgevoerd in het DUS-onderzoek. Er is nu geen verschil meer in werkwijze tussen aanvragen voor toelating en aanvragen voor kwekersrecht van groenterassen. aast het natoetsen van de geclaimde resistentie of vatbaarheid tegen bepaalde verplichte ziektes voor kwekersrechtaanvragen, wordt dit voortaan ook gedaan voor toelatingsaanvragen. Dit biedt een betere borging van de kwaliteit van het onderzoek. Tevens is er een betere aansluiting bij het ‘one key several

N

doors’-principe, dat ervan uitgaat dat een DUS-onderzoek zowel voor toelating als kwekersrecht moet kunnen gelden.

Geen resistentieverklaring Daarnaast worden de resistentieverklaringen afgeschaft. Naktuinbouw gaat er voortaan van uit dat op het moment van aanvragen voldoende zekerheid

is van de geclaimde resistentie/ vatbaarheid en dat wat is opgegeven op het beschrijvingsblad bij de aanvraag (de zogenaamde TQ) dus klopt. Indien latere toetsen anders uitwijzen, dan dient Naktuinbouw geïnformeerd te worden. Een bevestiging via een resistentieverklaring en toetsprotocol is niet meer nodig.

Per wanneer? Sinds 1 augustus 2012 rapporteert de afdeling Rassenonderzoek volgens de nieuwe werk wijze. De TQ’s zijn hierop aangepast en zijn te vinden op www.naktuinbouw.nl Aanvragers van DUS-onderzoeken zijn inmiddels geïnformeerd over de nieuwe werkwijze.

Meer weten? Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Raoul Haegens, tel. (071) 332 62 07 of [email protected]

jaargang 13 • no. 49 • september 2012

n i e u w

Nieuwe secretaris Raad voor plantenrassen

2 nieuws Corporate

Mr. K.A. (Krieno) Fikkert, secretaris van de

Inhoud nr. 49:

Raad voor plantenrassen, gaat op 31 oktober 2012 met pensioen. Hij wordt opgevolgd

ALGEMEEN / CORPORATE

• Nieuwe secretaris Rvp C. Groenewoud volgt K. Fikkert op > p.2

• Afscheid Nico Koomen Koninklijke onderscheiding bij afscheid > p.2

door mr. C.J.A. (Kees Jan) Groenewoud, die tot voor kort leiding gaf aan de juridische afdeling van het Productschap Tuinbouw.

• Van papier naar digitaal De voordelen van een digitaal loket > p.3

• Client Export Pilot voor export zaaizaden Zuid-Korea > p.3

• Green Deal Afspraken voor beter kennisniveau > p.5

• Afscheidscadeau naar goed doel

et dienstverband van de heer Groenewoud startte op 1 augustus, zodat hij voldoende tijd heeft om vertrouwd te raken met de dossiers, werkomgeving, en uitgebreide netwerk van de Raad.

H

De Witte Paters blij met geldbedrag > p.5

• Kwaliteitsaudits Naktuinbouw Keuringen start pilot > p.6

• Aan het woord: Aad van Elsen ‘Kwekersrechtvrijstelling is cruciaal’ > p.7

• De wereld van Naktuinbouw Nu ook korte films op de website > p.7

• Uitslag Kokopelli-zaak

De Raad voor plantenrassen is de door de wet aangewezen instantie voor het verlenen van Nederlands Kwekersrecht en het toelaten van landbouw- en groenterassen, alsmede bosbouwopstanden tot het verkeer.

“Het toeval wil dat het Europese Hof die tweede rol op 12 juli heeft bekrachtigd met een uitspraak in de zaak Kokopelli”, merkt Krieno Fikkert op (zie p. 8). Kokopelli is een Franse non-profit organisatie, die zich inzet voor de vrije verspreiding van oude groenterassen (zonder een regisitratieverplichting). “Met de uitspraak wordt bevestigd dat de redenen en procedures voor de toelating van plantenrassen van kracht blijven. Daar kan ik mij goed in vinden.”

Mr. K.A. (Krieno) Fikkert, per 31 oktober met pensioen

De nieuwe secretaris Rvp: Mr. C.J.A. (Kees Jan) Groenewoud

De spin in het web Sinds hij in het jaar 2000 secretaris werd van de Raad voor het Kwekersrecht, die op 1 januari 2006 met een aantal vergelijkbare organen werd samengevoegd tot de Raad voor plantenrassen, is Krieno Fikkert de spin in het web van registratie en toelating van plantenrassen in Nederland. “De Raad bestaat uit elf onafhankelijke personen, maar de secretaris is de enige die de kar vanuit een fulltime aanstelling kan trekken”, zegt hij. Hij beheert

Reden tot bezinning? > p.8

• UPOV op Floriade Verslag van de UPOV-bijeenkomst > p.8

• Opleidingen en Workshops Verslagen, overzichten en kosten > p.9

• Succesvolle ISTA-workshops Verslag van goedbezochte workshops > p.9

• Korte berichten Afscheid / Klachten / Social Media > p.10

• Agenda > p.10 BLOEMISTERIJGEWASSEN

de dossiers, stelt de agenda op, bereidt de vergaderingen en besluitvorming voor en onderhoudt de contacten met de overheid en tal van nationale en internationale instanties. Het is een spilfunctie met veel verantwoordelijkheid en een flinke werkdruk. “Ik heb die rol met veel plezier en inzet vervuld, maar vind het prima dat Kees Jan het nu overneemt.”

Eigen invulling “De verantwoordelijkheid is inderdaad groot, maar als secretaris heb je ook de vrijheid om daar op je eigen manier invulling aan te geven”, zegt Kees Jan Groenewoud. “Dat is ook nodig, gegeven de dynamiek in de zaadbranche en de vele organisaties waarmee je moet samenwerken. Nederland is toonaangevend in uitgangsmateriaal en heeft een sterk imago als voorloper en bruggenbouwer. Die lijn trek ik graag door.”

Meer weten?

• Nacontrolebloemzaden 2012

De secretaris van de Raad voor plantenrassen is bereikbaar via tel. (071) 332 63 10.

Verslag van het kwaliteitstoezicht > p.6

BOOMKWEKERIJGEWASSEN

• Zaden bos- & haagplantsoen Verplicht aanmelden met juist document > p.3

• Select Plant Laan- en Sierbomen Certificeringsreglement opgesteld > p.4

• Rassenregistratie fruitgewassen Nieuwe EU-richtlijn in oktober van start > p.7

• Expertise Naktuinbouw ingezet

Koninklijke onderscheiding voor Nico Koomen

Samenwerking BBL opleiding Boomteelt > p.8

• Workshop boomkwekerijproducten

Op vrijdag 15 juni 2012 is scheidend directeur

Belang van workshop onderstreept > p.9

GROENTEGEWASSEN

• Xanthomonas in aardbeiplanten Problematiek rond Xanthomonas fragariae > p.1

ir. N.C.A. (Nico) Koomen door burgemeester Schelberg van de gemeente Teylingen bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje-

• Wijziging DUS-onderzoek Aanvraagwerkwijze aangepast > p.1

• Afscheid en opvolging Co Bruin Meegaan met de ontwikkelingen > p.4

Redactie: Naktuinbouw Team Communicatie Postbus 40, 2370 AA Roelofarendsveen T (071) 332 61 63 / F (071) 332 63 56 E [email protected] W www.naktuinbouw.nl Druk: Deze krant is gedrukt op FSC-papier bij HooibergHaasbeek, Meppel Basisontwerp: Arno Geels & Lucie Vijverberg, Den Haag

Nassau. Nico Koomen nam op 15 juni 2012 officieel afscheid bij Naktuinbouw. Hij krijgt de onderscheiding voor zijn ‘bijzondere verdiensten’ uit handen van burgemeester Sander Schelberg van de gemeente Teylingen. Nico Koomen droeg er aan bij dat Naktuinbouw zich heeft ontwikkeld tot een Nederlands expertisecentrum voor de teeltmateriaalsector, dat naast keurings- en inspectiewerkzaamheden ook toegepast onderzoek verricht en gerichte vakopleidingen verzorgt. Met zijn initiatief-

rijke instelling en grote loyaliteit was Nico Koomen een voorbeeld voor velen. De 64-jarige Koomen blijft tot aan het bereiken van zijn pensioengerechtigde leeftijd in juli 2013 aan Naktuinbouw verbonden als adviseur externe betrekkingen. Zijn contacten binnen het bedrijfsleven, de politiek, het groene onderwijs en de maatschappelijke organisaties kunnen een wezenlijke bijdrage leveren aan het acteren van Naktuinbouw. Als adviseur

externe betrekkingen fungeert hij als klankbord en adviseert hij de directie van Naktuinbouw. Nico Koomen was sinds 1973 directeur NAKG (Nederlandse Algemene Keuringsdienst voor Groente- en Bloemzaden) en daarna van Naktuinbouw. Sinds

2006 is hij voorzitter van de Nederlandse Tuinbouwraad, die onder meer eens in de tien jaar de wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade organiseert. In 2003 ontving Nico Koomen ook al een Koninklijke onderscheiding.

Van papier naar digitaal

3 nieuws Corporate / Keuringen

De digitalisering heeft zijn intrede gedaan met de komst van mijnNaktuinbouw. Een deel van de geregistreerde bedrijven heeft al kennis gemaakt met de voordelen van een digitaal loket. De papieren keuringsrapportages worden op dit moment vervangen door een digitale variant.

n april ging mijnNaktuinbouw live. Op dit moment kunnen via deze online bedrijvenportal teeltaangiftes worden gedaan. In een tweede fase kan in mijnNaktuinbouw laboratoriumonderzoek worden aangevraagd en gevolgd en kan de status van kwekers- en toelatingsonderzoek worden bekeken. De oproep voor teeltaangifte voor boomkwekerijgewassen kreeg de primeur. De geregistreerde bedrijven konden vanaf dit jaar hun teeltaangifte ook online doen. De response was goed; circa 20% van de bedrijven vroeg deze zomer een login en wachtwoord aan. Een groot deel hiervan deed daadwerkelijk ook online aangifte.

I

De reacties zijn overwegend positief. Paul Machielsen van Kwekerij Abbing: “Je moet even weten hoe het werkt, maar het is zeker voor een kleine kwekerij zoals wij een snel systeem en het scheelt papierwerk.” Erik Bogers van Boomkwekerij Bogers schaart zich achter deze mening: “Bovendien is het systeem gebruiksvriendelijk.” Naast het gemak dat de portal biedt voor het doen van aangifte, beperkt het de kans op fouten aanzienlijk. Ervaringen en suggesties van gebruikers die zijn binnengekomen, worden gebruikt in de doorontwikkeling van mijnNaktuinbouw.

Digitale rapportages In juni startte Naktuinbouw met het digitaal rapporteren van keuringswerkzaamheden. Een aantal keurmeesters komt niet langer met het papieren keuringsformulier langs, maar gebruikt een minilaptop. Het resultaat is een heldere rapportage van keuringswerkzaamheden die nu nog op papier, maar binnenkort digitaal wordt verzonden naar het geregistreerde bedrijf. Deze rapportages worden toegevoegd aan het bedrijfsdossier. In een latere update van mijnNaktuinbouw worden deze rapportages ook in het online bedrijfsdossier zichtbaar.

Inzameling zaden bos- en haagplantsoen: verplicht aanmelden met juiste document!

Duurzaam Behalve dat de nieuwe werkwijzen passen in de trend van de optimalisatie van bedrijfsprocessen, past de minimalisatie van de papierstroom uitstekend binnen het duurzaamheidbeleid van Naktuinbouw. Ook voor bedrijven neemt het papierwerk hierdoor af.

Vorig jaar besloot Naktuinbouw het toezicht op de juiste identiteit en herkomst van bos- en haagplantsoen te verbeteren en te intensiveren. Daarvoor was het niet nodig om bij teeltmateriaal dat bestemd is voor niet-bosbouwdoeleinden de herkomstgegevens te overleggen. Vanaf dit jaar geldt daarvoor een verplichting.

Meer weten? Bezoek www.naktuinbouw.nl en vindt onder ‘Direct regelen’ de link naar mijnNaktuinbouw. Bij vragen kunt u contact opnemen met de helpdesk via [email protected]

Pilot CLIENT Export zaaizaden Zuid-Korea Om digitale uitwisseling van documenten mogelijk te maken is er voor de sector zaaizaden een pilot gestart. et doel van CLIENT Export is onder andere de digitale uitwisseling van het fytosanitaire certificaat. Hierdoor is geen papieren document meer nodig bij de zending, maar volstaat een digitale uitwisseling tussen het exporterende en importerende land. Inmiddels wordt er tussen Nederland en een aantal zogenaamde derde landen geëxperimenteerd met digitale uitwisseling van documenten. In diverse sectoren draaien er pilots. Zo nu ook met zaaizaad naar Zuid-Korea. De Nederlandse exporterende zaadbedrijven naar Zuid-Korea zijn inmiddels geïnformeerd over het project.

H

Meer weten? Wilt u meer weten over deze pilot of over CLIENT Export in het algemeen? Neem dan contact op met Edwin Egthuijsen (manager Fytosanitaire Zendingsinspecties), tel. (071) 332 62 19 of [email protected]

it betekent dat degenen die zaden van zogenaamde ‘EU-richtlijnsoorten’ inzamelen na de oogst/inzameling een document met relevante herkomstgegevens bij Naktuinbouw dienen aan te vragen. Onder deze zaden worden alle belangrijke boomsoorten die voor aanleg van bossen en landschappelijke beplantingen worden gebruikt bedoeld. Met het document krijgt het bedrijf officiële toestemming om zaden van deze richtlijnsoorten te verhandelen/gebruiken voor nietbosbouwkundige bestemming. Om dit te kunnen uitvoeren, is het noodzakelijk dat bedrijven die zaden van deze richtlijnsoorten gaan inzamelen zich vooraf bij Naktuinbouw melden.

D

Inzamelingsdocument Inzameling van zaden voor nietbosbouwkundig gebruik wordt niet altijd ter plaatse gecontroleerd, zoals dat wel gebeurt voor zaden die moeten worden gecertificeerd voor bosbouwkundig gebruik. Wel zal, als de zaden door het bedrijf zijn ingezameld, er voor afgifte van het inzamelingsdocument op het bedrijf nog een controle op hoeveelheid en kwaliteit plaatsvinden. Pas na afgifte van dit inzamelingsdocument is er toestemming voor verhandeling van de zaden.

Niet-bosbouwkundig teeltmateriaal Als bedrijven zaden voor nietbosbouwbestemmingen verkopen, moeten zij altijd het num-

mer van het officiële inzamelingsdocument vermelden. Daarmee blijft traceerbaarheid gewaarborgd. Op de afleverbon moet uitdrukkelijk worden vermeld dat de zaden zijn bestemd voor niet-bosbouwkundige doeleinden. Voor zover zaden van richtlijnsoorten uit andere EU-landen komen, moeten zij vergezeld gaan van een officieel document van de autoriteiten of van een leverbon van het bedrijf, waarop nadrukkelijk is vermeld dat er toestemming is voor afzet als niet-bosbouwkundig teeltmateriaal. De volgende gegevens moeten vermeld zijn: juiste hoeveelheid, oogstjaar en beknopte gegevens over de origine van het materiaal. Als bij de teelt van planten op bedrijven blijkt dat zij geteeld zijn uit zaden waarvoor géén ontheffing/toestemming was om die te verhandelen/gebruiken, dan komen de betreffende planten niet voor goedkeuring in aanmerking!

Meer weten? Alle betrokken geregistreerde bedrijven ontvangen begin september een brief met nadere gegevens over de inzamelingscontrole. Bij vragen kunt u contact opnemen met Wim van Liere, tel. (071) 332 62 88, of [email protected]

Nieuwe certificering Select Plant Laan- & Sierbomen

4 nieuws Keuringen

Een werkgroep met medewerkers uit bedrijfsleven en Naktuinbouw heeft een concept certificeringsreglement voor Select Plant Laan- &

Co Bruin neemt afscheid “Meegaan met de ontwikkeling van de sector bleef een uitdaging” Co Bruin nam op 1 september afscheid van Naktuinbouw en is met pensioen. Co kijkt terug op een mooie carrière in de sector groentegewassen, waarvan hij veertig jaar bij Naktuinbouw werkte. ij begon als veredelaar/ selecteur bij toenmalig AR Zwaan in Voorburg en maakte daarna de overstap naar NAKG. Co: “Ik vond het keurmeesterswerk prachtig werk. In de winter bezocht ik bedrijven, ’s zomers werkte ik op de proeftuin, waar ik beoordelingen deed en bezoekers begeleidde. Als manager werkte ik natuurlijk meer op kantoor, maar ook dit werk gaf me veel uitdaging. Ik ben de afgelopen 47 jaar altijd met plezier naar mijn werk gegaan.”

H

Omslag De sterke groei in de groentegewassensector heeft Co veel boeiend werk opgeleverd. “De keuringssystemen moesten steeds worden aangepast naar deze ontwikkelingen. Maar er zijn meer veranderingen geweest,

zoals de verplichting van de keuring in groenteplanten en bloemzaailingen, de komst van het plantenpaspoort en natuurlijk de fusie in 2000. Het werk bleef hierdoor uitdagend.” Co kijkt tevreden terug op eigen successen, zoals de belangrijke rol die hij heeft gespeeld bij de verandering van de productcontrole naar procescontrole van plantuien en -sjalotten. Een omslag die naar aanleiding van regelgeving is doorgevoerd. Co heeft daarnaast ook goede herinneringen aan zijn deelname in de groentegewassencommissies van Naktuinbouw. “Het meedenken met de sector heeft me altijd getriggerd”, vertelt Co. “Wat er gaande was in de sector stond altijd voorop, natuurlijk werden ook tarieven besproken, maar er was altijd een positieve sfeer tijdens de bijeenkomsten.”

Helderheid en duidelijkheid De overdracht van de werkzaamheden is op een planmatige wijze aangepakt. Met het oog op de toekomst, waarin de teams Bloemisterijgewassen en Groentegewassen werden samengevoegd in het kader van efficiëntie, zijn de werkzaamheden van Co Bruin en oud-teammanager Bloemisterijgewassen Dick van Pouderoijen overdragen aan hun opvolger Frans Claassen. Claassen fungeert per 2012 als manager Keuringen Bloemisterij& Groentegewassen. De ruime overgangsperiode gaf collega’s, maar ook het bedrijfsleven helderheid en duidelijkheid. Co: “De afgelopen periode hebben we veel met elkaar kunnen bespreken en discussiëren. Ook incidentele zaken kwamen aan de orde. Frans en ik hebben een eigen manier van werken, en we respecteren elkaars inzicht.” Deze nuchterheid zorgde vanaf het begin voor een klik tussen de managers.

Positieve kijk op de toekomst Co heeft een positieve kijk op de toekomst. “De ontwikkelingen in de sector gaan door. De groentezadensector blijft groeien. Voor de groenteplanten-, de plantuienen plantsjalottensector en de aardbeiplantensector verwacht ik geen grote wijzigingen. Bedrijven worden wel steeds groter maar het aantal bedrijven zal afnemen. Voor keurmeesters van Naktuinbouw is het belangrijk dat ze niet alleen handhavers zijn, maar ook laten zien dat ze een meerwaarde op kennisgebied bieden.” Co Bruin blijft ook na zijn pensioen Naktuinbouw volgen. “Ik ben vooral mijn eigen team, maar ook de andere collega’s en externe contacten dankbaar voor alle samenwerking die ik heb mogen ervaren.”

Sierbomen opgesteld dat het oude reglement uit 1996 laat aansluiten op de huidige situatie. Met de certificering willen Naktuinbouw en ook handelaren tegemoetkomen aan de wens om identiteit en herkomst van bomen te waarborgen.

e certificering is inhoudelijk niet nieuw. Ten grondslag hieraan liggen de huidige basiskeuring op basis van minimumeisen binnen de EU, die wettelijk geldt voor kwekers, en de vroegere verplichte certificering die na 1993 vrijwillig werd. Het nieuwe certificeringsconcept Select Plant Laan- & Sierbomen is aangepast aan de huidige wensen vanuit de praktijk. Steeds meer afnemers wensen zekerheid omtrent identiteit en herkomst. De keuring voor de vernieuwde certificering gaat terug naar de bron voor zowel generatief als vegetatief materiaal. Van welke moederboom is het vermeerderingsmateriaal afkomstig? Dit is vanuit een basiskeuring niet altijd bekend. Kwekers moeten daarom documenten kunnen overleggen en een registratie bijhouden om de bron te kunnen traceren.

D

Niet verplicht De certificering is voor kwekers niet verplicht en afnemers bepalen zelf of zij gecertificeerde bomen willen kopen. Steeds meer bedrijven nemen echter de certificering als leveringseis in hun bestekken op. In nieuwe bestekken van de Dienst Landelijk Gebied wordt bijvoorbeeld geëist dat bomen gecertificeerd zijn door Naktuinbouw.

Pilot Op verzoek van het Sectorbestuur Boomkwekerijgewassen is een pilot gestart om te toetsen of het concept in de praktijk haalbaar is. De deelnemers aan de pilot bestaan uit kwekers van onderstammen, spillen en grote bomen en handelskwekers. Veel laanen sierbomen die in Nederland worden gekweekt gaan namelijk via deze tussenschakel naar de eindgebruikers. De normen in het concept certifi-

5

In juni sloten diverse organisaties, waaronder Naktuinbouw, een Green Deal-convenant om te komen tot een beter kennisniveau bij afnemers, handelaren en producenten van planten.

et is een ambitieuze doelstelling: er voor zorgen dat er tussen de verschillende schakels in de hele keten van bos- en haagplantsoen veel beter en duidelijker gecommuniceerd wordt over verwachtingen en eisen met betrekking tot herkomst, teeltwijze, certificering en kwaliteit van plantmateriaal.

H ceringsreglement zijn mede bepaald door de werkgroepleden. De pilot is zo opgezet dat deze door keurmeesters kan worden meegenomen met de reguliere keuringswerkzaamheden.

Toegevoegde waarde Boomkwekerij M. van den Oever werkt op eigen verzoek mee aan de pilot. Commercieel directeur Horlings: “We vinden het belangrijk dat wij onze klanten de herkomst van het materiaal kunnen garanderen en hiermee een toegevoegde waarde kunnen bieden op onze producten. Het is goed dat Naktuinbouw als onafhankelijke instantie deze keuring uitvoert. Ik hoop dat hiermee de Nederlandse bedrijven zich bewust worden van de verbeterslagen die we nog kunnen maken in de sector en deze certificering als stimulans hiervoor zien.” Voor werkgroeplid Bjorn Kohlmann van Boomkwekerij Gebr. Van den Berk BV was deelname aan de pilot vooral belangrijk om voorbereid te zijn op de toekomst. “De vorige opzet van het certificeringsschema was redelijk verouderd. Het is goed om deze tegen het licht te houden. Van onze klanten hebben wij nog

geen concrete eisen gekregen op het gebied van traceerbaarheid, maar het is belangrijk voorbereid te zijn op dergelijke vragen.” Als werkgroeplid heeft de heer Kohlmann een aantal eisen aangegeven. Zo moeten de keuringskosten omlaag, moet er een duidelijke meerwaarde worden gecreëerd door een betere traceerbaarheid en moet worden afgestapt van het ouderwetse systeem met plombes en strookjes. “In de pilot komen deze eisen terug in de schema’s. Of de keuringskosten omlaag gaan is nog niet duidelijk. Ik heb vertrouwen dat er straks een solide schema ontstaat waarin de herkomst en soortechtheid van materiaal op een efficiënte manier worden gewaarborgd.”

Duurzaamheid De organisaties die het convenant getekend hebben (waaronder LTO, Anthos/Boheza, het Bosschap en Naktuinbouw) willen de zoge-

naamde ‘kwaliteitsketen’ verbeteren. Het gaat niet zozeer om het plantmateriaal zelf, maar om de informatie hierover. Om te komen tot een beter kennisniveau bij vooral afnemers (diverse overheden en institutionele gebruikers), maar ook bij handelaren/producenten van planten, wordt vooral gericht op het geven van invulling aan het begrip ‘duurzaamheid’. In de keten van producenten tot afnemers ontbreekt het inzicht en het overzicht om op de juiste momenten keuzes en goede afwegingen te maken: ‘welk

materiaal kan ik op welk moment het beste aanschaffen en gaan gebruiken?’

Project Het project heeft een looptijd van anderhalf tot twee jaar en wordt financieel mogelijk gemaakt door inzet van de genoemde organisaties en een bijdrage van het ministerie van EL&I. In de Adviescommissie Bosbouwkundig Teeltmateriaal van Naktuinbouw worden de inspanningen die Naktuinbouw levert halfjaarlijks besproken.

Tijdsduur De pilot liep van half juni tot begin september. Op maandag 17 september is een bijeenkomst gepland met alle betrokkenen uit de pilot, de werkgroepleden en keurmeesters. Dan worden de resultaten gepresenteerd en bediscussieerd. Het doel is om vanaf 2013 met de nieuwe Select Plant-certificering te starten.

Afscheidscadeau Nico Koomen gaat naar goed doel Het uiteindelijke bedrag dat is binnengekomen op de rekening van De Witte Paters, geopend ter gelegenheid van het afscheid van Nico Koomen als directeur van Naktuinbouw, bedraagt maar liefst € 8.485,–. Op 15 juni kon John van Ruiten, directeur van Naktuinbouw, de tussenstand al melden. Dit werd symbolisch overgedragen middels een cheque. eert en Henk Groenewegen zijn buitengewoon blij met het deel van dit bedrag dat aan hen toevalt. Piet Verkleij, ziekenhuispastor in Zambia, laat weten dat de donatie bij hem naar weeskinderen gaat, die hun ouders aan aids hebben verloren, daar zijn er helaas veel van. Geert Groenwegen in Algerije zet zich in voor goed onderwijs voor jongeren. Hij ziet daarin ook een

G

grote emancipatoire uitdaging bij het onderwijs aan meisjes in de heersende cultuur en zal het hem toegekende bedrag aan leermiddelen besteden. Henk Groenewegen op de Filippijnen geeft aan dat in de hoofdstad 20% van de bevolking echt onder het bestaansminimum leeft en besteedt het geld aan een gaarkeuken om de allerarmsten in Manilla goede voeding te bieden.

Nico en Ans Koomen hebben laten weten dat zij heel blij zijn met het bijeengebrachte bedrag waar ook veel bijval op is gekomen, tot aan een toezegging van concrete steun door East West aan Henk Groenewegen in de Filippijnen. Namens Nico en Ans Koomen: heel hartelijk dank aan allen die aan deze actie bijdroegen.

nieuws Keuringen / Corporate

Leidt Green Deal tot betere afspraken?

6 nieuws Keuringen

Nacontrole bloemzaden 2012 In het kader van kwaliteitstoezicht wordt in de door zaadvermeerderde bloemgewassen ieder jaar een deel van het sortiment opgeplant voor nacontrole. In 2012 zijn hiervoor rassen opgevraagd van Tagetes, Lobularia, Ageratum, Dahlia en Nemesia. an zeven in Nederland geregistreerde bloemzaadbedrijven werden in totaal 168 monsters ontvangen. De monsters werden dit voorjaar uitgeplant bij Naktuinbouw om te worden beoordeeld op opkomst/kiemkracht, rasechtheid en raszuiverheid. Deze controle wordt per gewas eens in de vijf tot tien jaar uitgevoerd.

V

Beoordeling Het is belangrijk dat een monster goed kiemt. Alle ontvangen monsters voldeden dit jaar aan dit criterium. In 13 van de 168 monsters werden keuringsopmerkingen gemaakt over rasechtheid

(drie keer niet rasecht) en raszuiverheid (tien keer onvoldoende raszuiver). De bedrijven konden de opplant zelf bezichtigen. Tijdens dit bezoek werden de keuringsopmerkingen ter plaatse met de betrokken bedrijven besproken en toegelicht. Tijdens de rondgang door de proeven krijgt het bedrijf tevens een goed overzicht van de veld- en bloeiprestaties van de eigen rassen in verhouding tot die van de collegabedrijven.

den strengere beoordelingssnormen dan voor de rassen voor de amateurmarkt. Hoewel de raskwaliteit in beide segmenten in het algemeen goed was, lijkt de uniformiteit en kwaliteit in het professionele segment verder toe te nemen en die in het amateursegment meer onder druk te staan. Het zijn vooral de professionele rassen die via de tuincentra de West-Europese vooren achtertuintjes bereiken. Het op pijl houden van de kwaliteit van oude (amateur)rassen wordt duurder naarmate de afzet af-

neemt en de winstmarges in het afzetsegment kleiner worden. Dit jaar werd bijvoorbeeld een monster van het Lobularia amateurras ‘minimum’ opgeplant, waarover vakjournalist William Krausse al in 1992 in het tijdschrift ‘Grower’ schreef: ‘Lobularia minimum also known as Tiny Tim – has pretty well had its day, most of the stocks have detoriated beyond rescue’. In proeven van dit jaar bleek dit ras de raskenmerkende compactheid duidelijk niet meer te bezitten. Van veel amateurrassen is de

informatie oplevert en inzichtelijk genoeg is. De eerste bevindingen zijn positief: de gesprekken verlopen goed en bij de bezochte bedrijven bleek de administratie goed op orde. Het streven is om vanaf september definitief met de kwaliteitaudits te werken.

Chrysanthemum en Aster is inmiddels teruggebracht naar het wettelijk minimum van één keer per vier weken. De administratieve audit op plantenpaspoortinspecties wordt – daar waar mogelijk – in combinatie met de kwaliteitsaudit uitgevoerd. Wilt u weten of uw gewassen plantenpaspoortplichtig zijn? Lees hierover op de website www.naktuinbouw.nl/onderwerp/ plantenpaspoort

kwaliteit echter nog prima en is de veldprestatie onder wat minder gunstige omstandigheden opzienbarend beter dan van hun gehybrizeerde broertjes en zusjes.

Meer weten? Voor meer informatie over deze nacontrole neemt u contact op met Frans Claassen (manager Bloemisterij- & Groentegewassen), tel. (071) 332 62 82 of [email protected]

Ontwikkelingen in professionele- en amateurmarkt Voor de rassen die zijn bestemd voor de professionele markt gel-

Keuringen start kwaliteitsaudits Naar aanleiding van een voorstel van het sectorbestuur Bloemisterijgewassen heeft Naktuinbouw een herzien plan van aanpak keuringen Bloemisterijgewassen opgesteld om het aantal keuringen in bloemisterijgewassen terug te brengen. Nieuw hierbij is de kwaliteitsaudit. e kwaliteitskeuringen en plantenpaspoortinspecties worden nu nog tegelijkertijd uitgevoerd en er vindt jaarlijks een administratieve audit op kwaliteit- en plantpaspoortaspecten op de hoofdlocatie van het bedrijf plaats. In de nieuwe aanpak worden de kwaliteitskeuringen losgekoppeld van de plantenpaspoortinspecties.

D

Keuringen terugbrengen Er is kritisch gekeken naar de frequentie van het aantal keuringen en inspecties. Voor plantenpaspoortplichtige gewassen is het minimum aantal inspecties die de keurmeester per jaar op het bedrijf moet doen nauwkeurig omschreven. Voor de gewassen die alleen vanwege kwaliteit keuringsplichtig zijn, ziet Naktuinbouw mogelijkheden het aantal keuringen terug te brengen. Voorwaarde is dat het bedrijf zijn zaken goed op orde heeft. Het gaat niet alleen om de kwaliteit van het plantmateriaal, maar ook dat het bedrijf kan aantonen dat voor een aantal aandachtspunten de zaken op orde is.

Kwaliteitsaudit Het sectorbestuur heeft voorgesteld de jaarlijkse administratieve audit te laten vervallen. Deze wordt vervangen door een kwaliteitsaudit: een jaarlijkse beoordeling op de hoofdlocatie waarbij, naast het administratieve toezicht (zie kader) ook een visuele kwaliteitskeuring op het teeltmateriaal plaatsvindt. Doel van de kwaliteitsaudit is om bedrijven die op het gebied van kwaliteitszorg hun zaken op orde hebben, nog slechts één keer per jaar te bezoeken, wat uiteraard minder kosten met zich meebrengt. Wanneer ook uit de kwaliteitsaudit blijkt dat de aantoonbaarheid van de kwaliteit verbeterpunten behoeft, dan is een extra bezoek noodzakelijk. Naktuinbouw is wettelijk verplicht toezicht te houden. Voor de kwaliteitsaudit heeft Naktuinbouw een checklist opgesteld waar tijdens een gesprek met het bedrijf de administratie wordt doorgenomen. Tijdens een pilot is deze zomer bekeken of de vragenlijst voldoende

Wat verandert er voor plantenpaspoortinspecties? Voor bloemisterijgewassen geldt voor het merendeel van de gewassen een plantenpaspoortplicht. Voor plantenpaspoortplichtige gewassen verandert er in principe niets; deze keuringen en de daaraan gerelateerde verplichte monsternames op Radopholus similis en Potato Spindle Tuber Viroid (STVd) vinden plaats op basis van EUregelgeving en instructies van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), waarin de frequentie van de inspecties zijn bepaald. Wel wordt gestreefd het aantal keuringen voor plantpaspoortplichtige gewassen tot een minimum te beperken. De frequentie voor Dianthus

Evaluatie Het team Keuringen Bloemisterijgewassen evalueert regelmatig de nieuwe werkwijze en de checklist en informeert de Werkgroep Meerjarenvisie Bloemisterijgewassen, waarin afgevaardigden van het sectorbestuur Bloemisterijgewassen zitting hebben. De werkgroep evalueert de aanpak jaarlijks in oktober en informeert het sectorbestuur Bloemisterijgewassen over de bevindingen. De evaluatie van de herziening van de keuringen in de bloemisterijsector wordt een vast agendapunt tijdens de vergaderingen van het sectorbestuur Bloemisterijgewassen.

Meer weten? Kijk op www.naktuinbouw.nl/ kwaliteitsaudits of neem contact op met Frans Claassen (manager Bloemisterij- & Groentegewassen), tel. (071) 332 62 82 of [email protected]

Waar wordt naar gekeken bij de kwaliteitsaudit? Uit de kwaliteitsaudit moet blijken of het bedrijf aantoonbaar voldoet aan de eisen met betrekking tot kwaliteit volgens de EU-richtlijnen, Zaaizaad- en plantgoedwet en het Keuringsreglement Naktuinbouw. Hierin wordt gericht gekeken naar: • kloppen de gegevens zoals bekend bij Naktuinbouw? • de correctheid van documenten, zoals afleverbonnen • de tracking & tracing van wat er met het teelmateriaal op het bedrijf gebeurt • de bedrijfseigen aantoonbare administratie van gewasinspecties op ziekten & plagen.

Aan het woord: Aad van Elsen, bestuurslid

7

Vorig najaar nam Aad van

materiaal dan weleens te lastig en te duur worden, wat hun concurrentiepositie uitholt. Kwekersrechtvrijstelling is cruciaal voor kleine veredelingsbedrijven. Om de eerste ontwikkelaars geen overheersende machtspositie te geven, pleit Plantum voor volledige kwekersrechtvrijstelling, ook binnen het octrooirecht. De discussie hierover begon in 2009 en heeft nu een mondiaal karakter. De uitkomst kan ook gevolgen hebben voor het kwekersrechtonderzoek van Naktuinbouw.”

Elsen afscheid als directeur van Plantum. Hij vertegenwoordigt de uitgangsmateriaalsector nog wel in het bestuur van Naktuinbouw. Van Elsen is een voorvechter van volledige kwekers-

Hoe zou Naktuinbouw haar dienstverlening nog kunnen verbeteren?

rechtvrijstelling en hoopt dat er op termijn één keuringsdienst komt voor al het plantaardige uitgangs-

Dat roept wel eens kritische reacties op, maar het bedrijfsleven is zeer gebaat bij een keuringsdienst die potentiële calamiteiten vroegtijdig signaleert en vervolgens adequaat ingrijpt.”

materiaal. Welke ontwikkelingen van de laatste jaren zijn u het meest bijgebleven? “Qua impact denk ik vooral aan de overheveling van fytosanitaire taken van de Plantenziektenkundige Dienst naar Naktuinbouw. Een omvangrijke operatie, waarmee de keuringsdienst er nieuwe taken en medewerkers bij kreeg. Er wordt nu intensiever gecontroleerd op quarantaine-organismen.

Liggen er nog ingrijpende veranderingen in het verschiet? “Zeker. Belangrijkste actuele dossiers zijn de evaluatie van de verkeersrichtlijnen, bekend als ‘Better Regulations’, de discussie over het kwekersrecht en het octrooirecht en de positie van de ZBO Naktuinbouw in relatie tot de overheid. Wat dat laatste betreft zien we dat de overheid zowel haar eigen rol als die van

publiekrechtelijke en zelfstandige bestuursorganen tegen het licht houdt. De PBO’s, waaronder het PT, zitten in een lastig parket. Sommige worden sterk afgeslankt, anderen verdwijnen wellicht. In relatie tot ZBO’s richt de discussie zich vooral op de onafhankelijkheid van besluitvorming. Die zou verankerd moeten worden in een bestuur dat door de overheid wordt benoemd. Ik zou het een stap terug vinden wanneer het bedrijfsleven zijn vertegenwoordigers in het bestuur van Naktuinbouw verliest. Maar misschien wordt de soep niet zo heet gegeten; we moeten afwachten wat de verkiezingen ons gaan brengen.”

U pleit voor volledig behoud van de kwekersrechtvrijstelling. Waarom is dat belangrijk? “De kwekersrechtvrijstelling of ‘breeders exemption‘ maakt het mogelijk dat veredelingsbedrijven elkaars rassen vrijelijk kunnen gebruiken voor kruisingsdoeleinden. Een recente ontwikkeling is dat vooral grote zaadbedrijven het octrooirecht gebruiken om genen en gencombinaties te patenteren. Het octrooirecht kent geen kwekersrechtvrijstelling. Voor kleinere bedrijven kan het gebruik van gepatenteerd plant-

“Ten aanzien van Naktuinbouw heeft de sector weinig te wensen. Het organisatiemodel is goed, de dienstverlening is van hoog niveau en de tarieven zijn reëel. Wat ik graag zou zien, is dat Naktuinbouw, NAK en BKD op termijn fuseren tot één keuringsdienst. Dat kan de totale overheadkosten verlagen - en dus de tarieven - en backofficediensten zoals automatisering meer body en continuïteit geven. De behoefte van bedrijven aan meerdere locaties in het land hoeft zo’n operatie niet in de weg te staan.”

Op www.naktuinbouw.nl vindt u informaatie over:

Xanthomonas in aardbeiplanten Onderzoek “Vorig jaar konden wij de vele besmettingen mede wijten aan een nat voorjaar, maar ook dit jaar kwamen wij in de voorjaarsplanting al veel besmettingen tegen en dat is verontrustend”, aldus Willem Halters. “Xanthomonas fragariae komen wij vaak tegen in bepaalde rassen, dus wellicht is er ook sprake van enige ‘rasgevoeligheid’. Dat zijn zaken die wij goed moeten onderzoeken om zo snel mogelijk de daadwerkelijke oorzaak te achterhalen.” De gegevens uit de nulmeting worden hierbij gebruikt, en natuurlijk zijn ook de praktijkervaringen van de keurmeesters belangrijk. Ook de kennis en de onderzoeken van het team Research & Development wordt hierbij ingezet. Plant Research International is inmiddels namens de sector gestart met een aantal onderzoeken.

In overleg met de sector is er ook gestart om te achterhalen of met monstername in SE-materiaal en onderzoek op latente aan-

Neem voor vragen, opmerkingen en/of suggesties contact op met uw vertegenwoordiger in de Adviescommissie Aardbeiplanten of het Sectorbestuur. Bij Naktuin-

Studenten van een breed scala aan life science opleidingen (HBO en WO, nationaal en internationaal) leren welke bloeiende toekomst- en carriëremogelijkheden de sector plantaardig uitgangsmateriaal biedt.

De wereld van Naktuinbouw

Belending Verder is al eerder door de sector besloten dat de belendingseis wordt aangepast. Voor materiaal dat in 2012 wordt opgeplant geldt een belendingseis van duizend meter ten opzichte van niet-gecertificeerd materiaal (met als bestemming klasse EE). Per 1 februari 2013 geldt deze belendingseis ten opzichte van al het materiaal met een lagere klasse.

Summer School Green Genetics Naktuinbouw heeft ook dit jaar geparticipeerd in Summer School Green Genetics. Een week waarin Bachelor studenten kennis kunnen maken met de sector Plantenveredeling en Plantaardig Uitgangsmateriaal.

wezigheid van Xanthomonas fragariae de ziekte kan worden voorkomen in relatief jong materiaal. “De bemonstering op SE2materiaal is nu bijna afgerond, daar zijn wij tot nu toe nog geen besmettingen tegengekomen”, meldt Frans Claassen, manager Bloemisterij- & Groentegewassen. In het najaar volgt een tweede ronde van bemonstering.

Meer weten? Preventief bemonsteren

(vervolg van pag. 1)

bouw kunt u contact opnemen met Frans Claassen (manager Bloemisterij- & Groentegewassen, tel. (071) 332 62 82 of [email protected]

Als expertisecentrum stelt Naktuinbouw haar deuren open voor doelgroepen in de groene sector. Toch zijn rondleidingen bij Naktuinbouw Laboratoria niet altijd mogelijk in verband met de groepsgrootte en aangescherpte

zien. Om toch alle doelgroepen te kunnen informeren, heeft Naktuinbouw hiervoor bedrijfsfilms ontwikkeld. In 10 minuten tijd krijgt u een rondleidingen in de wereld van Naktuinbouw.

veiligheids- en quarantaine-eisen. Ook de werkzaamheden die in de praktijk bij bedrijven worden uitgevoerd door keurmeesters kan Naktuinbouw moeilijk laten

Meer weten?

Bekijk het hygiëneprotocol Xanthomonas fragariae via link: http://tinyurl.com/hygieneprotocol aardbei Neem voor meer informatie over de Workshop Bedrijfshygiëne in aardbeiplanten contact op met Naktuinbouw Opleidingen [email protected] of tel. (071) 332 61 65.

De bedrijfsfilms zijn te vinden op de site www.naktuinbouw.nl ‘Over ons’ en klik op ‘Bedrijfsfilms’.

nieuws Bestuur / Keuringen / Corporate

“ Kwekersrechtvrijstelling is cruciaal voor kleine veredelingsbedrijven”

8 nieuws Rassenonderzoek / Opleidingen

Uitspraak Kokopelli-zaak; reden tot bezinning? Op 12 juli jl. deed het Europese Hof van Justitie uitspraak in de Kokopelli-zaak. Een uitspraak waar in spanning op werd gewacht. Wat is de Kokopelli-zaak? Kokopelli is een Frans bedrijf dat zich bezighoudt met het verspreiden van groentezaden onder niet professionele gebruikers. Hierbij wordt zaad van niet geregistreerde rassen gebruikt. Het Franse bedrijf Graines Baumaux vond dat men hierdoor benadeeld werd, omdat zij wel geregistreerde rassen verhandelt. Zij spande hierop een zaak aan bij de Franse rechtbank wegens oneerlijke mededinging. In eerste instantie werd Kokopelli veroordeeld, maar na een beroep in Frankrijk kwam de zaak uiteindelijk bij het Europese Hof terecht. Hier stond de vraag centraal: ‘staat de eis of een groenteras eerst officieel moet

zijn toegelaten voordat materiaal in de handel gebracht mag worden, niet op gespannen voet met het Europese beginsel van het vrije verkeer van goederen?’

Rassenregistratie Rassenregistratie is bij groenteen landbouwgewassen sinds de jaren ‘70 van de vorige eeuw een algemeen aanvaard basisgegeven in de handel van zaden en planten. Deze registratie geeft gebruikers, producenten en handelaren veel duidelijkheid over de identiteit/eigenschappen van rassen. Ook wordt het bewaken van allerlei rechten vergemakkelijkt, doordat nieuwe rassen altijd eerst onderzocht moeten worden

op onderscheidbaarheid, uniformiteit en bestendigheid (DUScriteria). Het omdopen van bestaande rassen en deze als ‘nieuw’ in de handel brengen, wordt hierdoor voorkomen. Tegenstanders van deze wetgeving betogen echter, dat op deze wijze de biologische diversiteit van de landbouw sterk wordt beknot (‘genetische erosie’). Immers, de DUS-criteria zijn voor land- en amateurrassen niet altijd haalbaar en ook economisch gezien zijn de kosten voor registratie van dergelijke rassen moeilijk te dragen.

Uitspraak Europese Hof Op 12 juli deed het Hof uitspraak waarbij Kokopelli – in tegenstel-

Naktuinbouw organiseerde

ling tot hetgeen de advocaatgeneraal had geadviseerd – in het ongelijk werd gesteld. Het Hof stelde juist dat de registratie van rassen een bijdrage levert aan het voorzien van de Europese markt van goed en betrouwbaar teeltmateriaal. Daarnaast is deze wetgeving met verlaagde registratie-eisen voor land- en amateurrassen juist ontwikkeld om genetische erosie tegen te gaan. Vastgesteld werd dat de EU-regelgeving op dit punt niet hoeft te worden aangepast. Voor de liefhebbers; de volledige uitspraak is te lezen op: http://curia.europa.eu/juris, zoekwoord: ‘Kokopelli'.

Reden tot bezinning? Nu het eerste stof van de commotie wat is neergedwarreld, is het wellicht zaak om na te denken over de gevolgen van de regelgeving voor specifieke groepen. De komende discussie in Brussel rond ‘Better Regulations’ – waarbij de bestaande richtlijnen over handel in uitgangsmateriaal herzien worden – is hiervoor een prima platform. Verwacht wordt dat het aangekaarte vraagstuk in de Kokopelli-zaak ook via het Europees Parlement een rol zal spelen bij de behandeling van ‘Better Regulations’. Naar verwachting verschijnt dit najaar een voorstel voor deze aangepaste regelgeving.

Expertise Naktuinbouw ingezet in BBL-opleidingen

UPOV-bijeenkomst op Floriade In de week van 10 tot en met 15 juni organiseerde Naktuinbouw een bijeenkomst van de International Union for the Protection of New Varieties of Plants (UPOV) op de Floriade. Zo’n 35 experts uit twintig landen stemden diverse werkwijzen op het gebied van kwekersrechtonderzoek op elkaar af. Steeds vaker worden specialisten uit het veld ingezet om hun kennis en vaardigheden over te dragen binnen het reguliere onderwijs. Ook Naktuinbouw staat als expertisecentrum open om haar kennis te delen. amenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijsinstellingen is een speerpunt van de Human Capital Agenda. Deze samenwerking wordt steeds belangrijker doordat de nodige praktijkkennis in MBO-opleidingen op de achtergrond raakt. Dit heeft enerzijds te maken met de vergrijzing, waarmee kennis verdwijnt, maar anderzijds ook met verzwaring van de normen voor Nederlands, Engels en rekenen, waardoor opleidingen algemener worden. Praktijkbijeenkomsten, georganiseerd door specialisten uit het veld, zijn dan ook een welkome aanvulling in reguliere opleidingen.

S e experts bespraken de richtlijnen waaraan kwekersrechtonderzoek in groentegewassen moet voldoen. Daarnaast is ook een aantal gewasspecifieke richtlijnen aan de orde gekomen. Een richtlijn beschrijft onder meer de naam van het gewas, de eisen aan rasechtheid en raszuiverheid, de opzet van de proef, een aanbeveling over de op te vragen hoeveelheid zaad of planten en welke kenmerken

D

voor dit gewas van belang zijn. Daarnaast wordt een technisch beschrijvingsformulier opgesteld die alle individuele leden van de UPOV kunnen benutten.

Watermeloen Deze keer is onder meer de richtlijn voor watermeloen besproken met Naktuinbouw-specialist Marian van Leeuwen. Na enkele jaren van discussie kan de richtlijn nu worden doorgestuurd aan het technische comité van de

UPOV. Naar verwachting wordt de richtlijn eind 2012 officieel door de UPOV vastgesteld.

Resultaat De bijeenkomst had als resultaat dat het kwekersrechtonderzoek verder is versterkt en geharmoniseerd. Door het aanhalen van de onderlinge contacten kan de samenwerking tussen landen op het gebied van kwekersrechtonderzoek verder worden uitgebouwd.

BBL-opleiding Naktuinbouw staat als expertisecentrum open om haar kennis te delen met het reguliere onder-

wijs. In de BBL-opleiding Boomteelt van AOC-Oost, waarbij leerlingen één of twee dagen per week naar school gaan, verzorgt Naktuinbouw lessen.

In company Voor bedrijven en haar medewerkers wordt na- en bijscholing steeds interessanter in de vorm van een in company BBL-traject. Een dergelijk traject is interessant voor de werkgever, omdat maatwerk mogelijk is. De werknemer sluit de opleiding af met een MBO-diploma, een waardevolle aanvulling in de persoonlijke ontwikkeling. Naktuinbouw onderzoekt op dit moment de mogelijkheden om samenwerking met AOC-Oost, maar ook met andere MBO- en HBO-instellingen uit te breiden.

NaktuinbouwNieuws49-DEF:Naknieuws28_DEF-arno

31-08-2012

14:07

Pagina 9

Plantspecifieke ELISA-technieken goed gewaardeerd

9 nieuws Opleidingen

Hogeschool Leiden en Naktuinbouw bieden diverse laboratoriumopleidingen aan gericht op de agrobotanie. Eind juni vond de opleiding Plantspecifieke ELISA-technieken plaats. e docenten van de opleiding behandelden in drie dagen verschillende onderwerpen, zoals de extractie van plantpathogenen uit diverse plantenweefsels en de problemen hierbij, de kwaliteitscriteria, de interpretatie en de oplossing van praktijkproblemen van de meeste gebruikte ELISAformats. Deze interessante theorie werd regelmatig afgewisseld met praktijkopdrachten.

D

Doordat docenten Anke Tiggelman (Hogeschool Leiden) en Harrie

Koenraadt (team Research & Development, Naktuinbouw) verschillende achtergronden hebben, gaven ze de deelnemers veel tips die gestoeld zijn op jarenlange praktijkervaring. Tips die, zoals een deelnemer aangaf, direct bruikbaar zijn in het werk en dus ook zeer gewaardeerd zijn. Op 5, 6 en 7 november van dit jaar staat de opleiding Plantspecifieke PCR-technieken op het programma. Inschrijven kan via www.naktuinbouw.nl, ‘Direct regelen’ en klik op ‘Opleidingen’.

NAL Validation workshop Dit najaar bepaalt het college van deskundigen NAL per wanneer bedrijven een validatierapport moeten aanleveren. Een goede aanleiding voor Naktuinbouw om een NAL Validation workshop te organiseren.

15e Plant Variety Protection Course geslaagd

zet

e NAL Validation workshop vond plaats op 30 en 31 mei jl. De workshop besteedde ruime aandacht aan de (nationale) validatierichtlijn. Vanuit deze richtlijn en de ervaringen van deelnemers in de workshop wordt de norm voor de validatierapporten voor bedrijven bepaald.

D

Inhoud workshop In de workshop kregen de deelnemende bedrijven uitleg over wat validatie inhoudt en wat er nodig is om zelfstandig aan de slag te kunnen met het valideren van een protocol.

De Plant Variety Protection Course die van 18 juni tot en met 29 juni in Wageningen plaatsvond, was ook dit jaar een groot succes. De deelnemers afkomstig uit 18 landen keerden met veel nieuwe kennis terug naar hun thuisland. e 24 cursisten vormden een gemêleerd gezelschap en kwamen uit India, Brazilië, Turkije, Costa Rica, Servië, Kroatië, Italië, Marokko, Tunesië, Frankrijk, Togo, Macedonië, Libanon, Australië, België, Kameroen, Honduras en Nederland.

D

Inhoud opleiding Deze Engelstalige opleiding, gebaseerd op de UPOV-principes, richt zich op de implementatie van kwekersrecht in landen waar een kwekersrechtsysteem niet aanwezig is, in ontwikkeling is of waar de introductie onlangs is afgerond. Deze landen werken aan een juridisch ‘frame’ om plantenrassen te beschermen in een intellectueel eigendomsrechtsysteem. Tijdens de PVPCourse leren deelnemers dit systeem uit te werken en te implementeren.

Aanmelden met Nuffic-beurs Via het Netherlands Fellowship Programma (NFP) van Nuffic

kunnen inwoners van bepaalde landen een zogenoemde NFPbeurs krijgen voor het volgen van deze opleiding. Speciaal voor inwoners van Indonesië biedt Nuffic een StuNed beurs aan. Om in aanmerking te komen voor een beurs moet men voldoen aan bepaalde criteria. Meer informatie hierover is te vinden op www.nuffic.nl/internationalstudents/scholarships

Deelnemers gingen ook zelf aan de slag met het uitvoeren van een validatie-experiment, het analyseren en beoordelen van de resultaten en ze kregen handvaten voor het opstellen van een rapportage.

Meer weten? Geïnteresseerd in het bijwonen van deze workshop? Bij voldoende belangstelling wordt deze workshop ook in 2013 georganiseerd. Neem voor meer informatie contact op met Naktuinbouw Opleidingen.

Samenwerking met LTO Groeiservice aktuinbouw biedt dit najaar in samenwerking met LTO Groeiservice de workshop Bedrijfshygiëne aan. Hygiëne in de sierteelt; een must voor ieder bedrijf om ziektevrij te blijven. Om het kennisniveau over toepassen van hygiëne in de teelt van potplanten en snijbloemen te verhogen, wordt deze workshop georganiseerd.

N

Bedrijfsygiëne Het doel van deze workshop is medewerkers bewust maken van het nut van bedrijfshygiëne. De workshop behandelt de uitgangspunten van hygiënisch werken en leert hoe voorschrif-

ten van invloed zijn op de dagelijkse werkzaamheden. Naast het hoe en waarom van hygiënisch werken, wordt ook plantenziektekunde behandeld. Deelnemers krijgen inzicht in de aard van virussen, bacteriën, schimmels

en de infectie- en verspreidingsmogelijkheden. Na het volgen van deze workshop weten de deelnemers hoe zij risico’s op besmetting vroegtijdig kunnen signaleren en hoe zij moeten handelen.

Aanmelden? De volgende Plant Variety Protection Course wordt gehouden van 17 juni tot en met 28 juni 2013 in Wageningen. De aanmeldingen voor een Nuffic-beurs verlopen via het registratiesysteem van het Nuffic Scholarship Online System (SOL). Aanmeldingen voor NFP en StuNed beurzen kunnen ingediend worden tot 1 oktober 2012. Wilt u zich aanmelden voor deze opleiding zonder beurs? Dan kunt u direct bij Wageningen UR Centre for Development Innovation terecht www.cdi.nl

Naktuinbouw Opleidingen 2012 Opleiding / Workshop Workshop Bedrijfshygiëne in aardbeiplanten Zaadanalyse & Gezondheidsonderzoek Ken je bedrijfstak ‘Spoor van het zaad’ Plantspecifieke PCR-technieken Ken je bedrijfstak ‘Spoor van het zaad’ Snoeien van laan- en sierbomen

Kosten (excl. btw) € 175,– € 3.215,– € 405,– € 1.850,– € 405,– € 198,–

Dagdelen 2 21 3 6 2 2

Data 4 en 18 september Start 20 september 1 oktober 5, 6 en 7 november 10 december 18 december

Inschrijven nog mogelijk volgeboekt volgeboekt 10 september 29 oktober 9 november

Meer weten over opleidingen of workshops? Kijk op www.naktuinbouw.nl/service/opleidingen voor meer informatie over opleidingen, workshops, kosten, data en inschrijfformulieren of neem contact op met Esther Verdegaal, Naktuinbouw Opleidingen, tel. (071) 332 61 65 of [email protected]

10 10 nieuws Corporate / Laboratoria

Naktuinbouw organiseerde succesvolle ISTA-workshops

Klachten? aktuinbouw beschikt over een klachtenprocedure welke wordt toegelicht op: www.naktuinbouw.nl (Organisatie). De folder hierover is te downloaden van de website of op te vragen bij de klachtencoördinator, tel. (071) 332 62 22 of [email protected]. Het Stichtingsbestuur is te bereiken via [email protected]

N

Pensioen

Vincent Kuyvenhoven Op 28 juni nam Vincent Kuyvenhoven afscheid van Naktuinbouw als keurmeester van het team Bloemisterij- & Groentegewassen. p 28 juni nam Vincent Kuyvenhoven afscheid van Naktuinbouw als keurmeester van het team Bloemisterij- & Groentegewassen in verband met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. In december vorig jarig werden zijn werkzaamheden reeds overgedragen. Op 1 april jl. vierde Vincent nog zijn 25-jarig jubileum bij Naktuinbouw, waar hij als keurmeester in het gewas Freesia bij de toenmalige NAKS in dienst kwam. Vincent heeft zijn jubileum in combinatie met zijn afscheid van Naktuinbouw gevierd. Tijdens dit afscheid kreeg hij de gouden Naktuinbouw-speld opgespeld door John van Ruiten. Vincent heeft de afgelopen jaren naast het gewas Freesia een breed scala van bloemisterijgewassen gekeurd.

O Van 6 tot en met 9 juni organiseerde Naktuinbouw twee goedbezochte workshops voor de International Seed Testing Association (ISTA). e workshop Flower Seed Testing (FST) werd bezocht door maar liefst 36 deelnemers uit 18 landen. De deelnemers werkten met verschillende zaden en leerden de regels voor zuiver en onzuiver zaad kennen voor Begonia en Lavendula, kiemkracht voor Pelargonium en Zinnia en tetrazoliumtesten voor Primula en Viola. Verder werden er presentaties gegeven over Naktuinbouw, ISTA, de werkzaamheden van de Flower Seed Committee en sloot men af met een lezing over statistiek in kiemkrachtonderzoek.

D

Variety Testing De workshop Variety Testing werd bezocht door 15 deelnemers uit 12 landen. Tijdens de presentaties en praktijkoefeningen in het laboratorium werd gewerkt met aardappel, Phalaenopsis en tarwe en werd aandacht besteed aan tal van onderwerpen, zoals het werken met DNA, het uitvoeren van SSR-PCR, DNA-fingerprinting en statistiek/clustering.

Rondleiding De deelnemers kregen naast de workshops ook een rondleiding door de laboratoria en het Variety Center van Naktuinbouw.

Verder stond een bezoek aan Bloemenveiling Flora Holland in Aalsmeer, Kieft/PanAm (voor deelnemers Flower Seed Testing) en Enza Zaden (voor Variety Testing) op het programma.

Naktuinbouw en daarmee Nederland heeft met de workshops een goede indruk achtergelaten getuige de verslagen tijdens de ISTA Annual Meeting van de voorzitter van de Variety Committee, Berta Killermann, en de voorzitter van de Flower Seed Committee, Rita Zechinelli.

Social Media Nieuws en ontwikkelingen zijn nu ook te volgens via onze social media kanalen. Sluit je aan bij onze discussiegroep op LinkedIn en volg ons via Twitter (@Naktuinbouw) en Facebook. Naktuinbouw is hiermee – naast de website www.naktuinbouw.nl – op verschillende manieren te volgen.

agenda

Kees Broersen

21 september 2 november 7 december

Na een dienstverband van bijna 39 jaar nam keurmeester Kees Broersen per 1 juli officieel afscheid van Naktuinbouw.

K

Wij wensen Vincent en zijn gezin een goede gezondheid en het allerbeste voor de toekomst toe.

Goede indruk

Pensioen

ees startte bij Naktuinbouw als keurmeester bij de toenmalige NAKG met vooral keuringen in sjalotten en plantuien. Eind jaren ’70 specialiseerde Kees zich meer in keuringen bij zaadbedrijven en de bijbehorende regelgeving voor groentezaden. In Enkhuizen en omgeving werd Kees het aanspreekpunt voor

Daarnaast verzorgde hij een groot deel van de monsternames voor pepinomozaïekvirus in tomaten. Dienstbaar, collegiaal en flexibel waren kenmerkend voor Vincent.

zowel bedrijven als voor Naktuinbouw en groeide hij door naar regioleider van NoordNederland. Hiernaast hield Kees zich ook bezig met het ontwikkelen van het kwaliteitssysteem, waaronder werkinstructies en was hij kwaliteitscoördinator. Zorgvuldigheid en collegialiteit waren kenmerkend voor Kees.

23 oktober 25 oktober 30 oktober 9 oktober 7 november 7 november

Wij wensen Kees en zijn gezin een goede gezondheid en het allerbeste voor de toekomst toe.

9 oktober 7 november 7 november 11 oktober 12 oktober 29 oktober 8 november

Bestuur Stichtingsbestuur Stichtingsbestuur Stichtingsbestuur Sectorbestuur Boomkwekerijgewassen Bloemisterijgewassen Groentegewassen Adviescommissie Groenteplanten Plantsjalotten/Knoflook Plantuien Begeleidingscommissie Groenteplanten Plantsjalotten/Knoflook Plantuien Deelnemersoverleg NAL Board of Experts GSPP (Parijs) Naktuinbouw Elite Naktuinbouw Select Plant Asperge

Als een u een onderwerp op één van de agenda’s wil plaatsen, kunt u contact opnemen met het Naktuinbouw-bestuurssecretariaat, tel. (071) 332 61 61.