Bestemming Utrecht, stad van kennis en cultuur

www.utrecht.nl

Bestemming Utrecht, stad van kennis en cultuur

Utrecht, een sterk merk De Domtoren, het Festival Oude Muziek, het RietveldSchröderhuis, het Griftpark, de Prins Clausbrug en Utrecht Centraal Station; het zijn allemaal belangrijke iconen die ooit zijn verschenen onder de ‘merknaam’ Utrecht. Utrecht staat bekend om haar historische en kleinschalige karakter, menselijke maat, maar ook haar (inter)nationale spelers als Rabobank, Sara Lee, Universiteit Utrecht en culturele instellingen als het Centraal Museum, het Spoorwegmuseum, het Catharijneconvent, Vredenburg en de Stadsschouwburg. Tegelijk karakteriseert de stad zich door een uitstekend woonklimaat, een prachtig ommeland, de nabijheid van Schiphol, een jonge bevolking en de hoogst opgeleide beroepsbevolking van Nederland.

Als vierde stad van Nederland ligt Utrecht in het centrum van een groene en dynamische stedelijke regio, die wordt begrensd door de gemeenten Hilversum, Amersfoort en Woerden. De bevolking groeit de komende 15 jaar met 30 procent. De regio Utrecht staat, in vergelijking met de andere stedelijke regio’s in West-Europa, economisch aan de top. Utrecht is een bakermat voor veel nieuwe bedrijven. Opvallend is de creatieve industrie: die groeit in Utrecht sterker dan in de rest van Nederland. Daarom is Utrecht een stad van kennis en cultuur, een stad met bijzondere potenties. Utrecht is een sterk merk. Aleid Wolfsen Burgemeester van Utrecht

‘Utrecht - gemeentelijk en provinciaal - is een bijzonder sterk merk. Met het UMC, de universiteit, de HKU en de Hogeschool is het een kennisstad bij uitstek. Dit zouden we meer moeten uitbuiten!’ Geri Bonhof, Hogeschool Utrecht


Bestemming Utrecht, stad van kennis en cultuur Utrecht wil haar potenties optimaal benutten voor haar bewoners en gebruikers. Recent onderzoek wijst uit dat kennis en cultuur voor Utrecht de belangrijkste k waliteiten zijn 1. Met deze specifieke kenmerken kunnen we ons nu en in de toekomst het meeste onderscheiden. Dat doen we door kennisontwikkeling, innovaties en hoogwaardige culturele evenementen te stimuleren, het ondersteunen van de ontwikkelingen van een SciencePark op de Uithof en het realiseren van duurzame en aantrekkelijke woonmilieus rond de binnenstad. Utrecht wil haar groeien transformatieopgaven aangrijpen om kwaliteit toe te voegen in het totale stedelijke gebied en ziet cultuur daarbij als het vliegwiel voor sociale cohesie. Behalve dat, zet Utrecht in op verbetering van de bereikbaarheid van de stad en het versterken van de economie. Dit position paper benadrukt de kansen die we hebben om van heel Utrecht en voor langere termijn een sterke stad te maken. Wij vragen de grote spelers in de stad, onze bewoners, het rijk, provincie en de regio, die uitdaging met ons aan te gaan. Utrecht, stad van kennis en cultuur. We zijn het, we willen het en we willen het nog meer worden. 1 Utrecht zit op goud, PriceWaterhouseCoopers 2008

1

Gemeente Utrecht

De positie van Utrecht in Europa en de Randstad

Het Rijk wenst de Randstad tot een Europese topregio te ontwikkelen, staat in de Structuurvisie Randstad 2040. Voortbouwend op een concurrerend vestigingsklimaat voor ondernemers kiest zij ervoor om sterker te maken wat al sterk is. Het is de bedoeling de specifieke internationaal krachtige functies van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht duurzaam te benutten en versterken.

De (inter)nationale kracht van Utrecht is in Randstad 2040 gedefinieerd als ‘knooppunt van kennis en cultuur’. Die kracht wil Utrecht verder uit bouwen, ten gunste van haar eigen bewoners, de gebruikers van de stad, de regio en de hele Randstad. De stad nodigt haar partners uit dit streven te ondersteunen en stelt daarvoor samen met hen een samenwerkings agenda op.

2


In Europa: samenwerken met similar cities op gebied van kennis en cultuur De Randstad is in 2040 een Europese topregio, met een internationaal karakter. De schaalsprong die Utrecht de komende decennia maakt, draagt daaraan bij. Utrecht wil herkenbaarder zijn op de Europese kaart. Dat is de reden om onze kenniseconomie (onderwijs, onderzoek en innovatie) verder te ontwikkelen en de culturele sector steviger te profileren. Dat doen we bijvoorbeeld door de viering van 300 jaar Vrede van Utrecht en de kandidatuur voor Culturele Hoofdstad 2018. Utrecht meet zich in Europa met steden als Malmö, A rhus, Edinburgh, Gent, Stuttgart en Bologna en werkt met deze steden in het zogeheten ‘Similar Cities N etwork’ samen om die doelen te bereiken.

3

Gemeente Utrecht

In de Randstad: bereikbaarheid

De Randstad heeft goede achter landverbindingen nodig, vooral per trein. Voor het functioneren van de mobiliteit in de Randstad heeft Utrecht een sleutelpositie. Utrecht is de ‘nationale draaischijf’ van verkeer en vervoer. Wie zich in Nederland van het ene deel naar het andere beweegt, kan bijna niet om stad en regio heen. We zetten in op achterlandverbindingen en een goede bereikbaarheid van het metropolitane gebied. 4


Typisch Utrechts: we zijn de spoorweghoofdstad van ons land. Het Utrechtse Centraal Station is nu al het hart van het nationale spoorvervoer, met jaarlijks evenveel reizigers als de luchthaven Schiphol. Utrecht wordt bovendien nog belangrijker als er straks een snelle verbinding ligt tussen Schiphol en het Duitse achterland. Daardoor worden de Randstad, het Ruhr gebied en de regio Frankfurt per snelspoor met elkaar verbonden.

De plannen voor het Stationsgebied in Utrecht lopen alvast vooruit op die ontwikkelingen en dragen bij aan een goede afwikkeling van die toekomstige vervoersstromen. Utrecht zoekt samen met de betrokken overheden naar een integrale verkeersoplossing voor de Ring Utrecht: zowel voor het nationale als regionale netwerk moet de doorstroming aanzienlijk worden verbeterd. Het streven is te komen tot een optimale verbinding tussen infrastructuur, mobiliteit en verstedelijking.

5

Gemeente Utrecht

In de Noordvleugel: kennis en landschap

Utrecht wil meehelpen de Europese Lissabon-doelstellingen te verwezen lijken. Europa investeert in een concurrerende kenniseconomie. Nederland wil bij de top van Europa horen als het gaat om innovatie, onderzoek en onderwijs. De OESO ziet kennisontwikkeling als sleutel voor het consolideren van de positie van de Randstad in het internationale speelveld. Een kolfje naar de hand van Utrecht.

6


Utrecht kan haar kenniseconomie uitbouwen omdat het centraal ligt ten opzichte van luchthaven Schiphol en de hoofdstad Amsterdam. De regio is goed bereikbaar en herbergt de grootste universiteit van Nederland. Utrecht beschikt over prima woonmilieus.

De stad versterkt de kenniseconomie door middel van meer en betere commerciële toepassing van kennis. De Utrechtse kennis- en onderwijsinstellingen, het bedrijfsleven en regionale overheden werken al intensief aan dit doel samen binnen het SciencePark Utrecht en de ‘Taskforce Innovatie’.

Utrecht ligt centraal in de ‘tuin van de Randstad’, omringd door unieke landschappen: het Nationaal Park De Utrechtse Heuvelrug, het Rivieren gebied en het waterrijke Veenweidegebied.

Die karakteristieke en oer-Hollandse landschappen hebben grote aantrekkingskracht op woningzoekenden en bezoekers. Daarom investeert Utrecht in toegankelijkheid van deze landschappen. De stad kiest samen met de NV Utrecht-partijen voor het oplossen van het woningbouwvraagstuk zonder deze groengebieden aan te tasten. Liever willen we de landschappen om ons heen nog een kwalitatieve impuls geven. Dan worden Utrecht en haar omgeving nóg aantrekkelijker als vestigingslocatie. Tegelijk hebben deze landschappen ook een belangrijke economische betekenis voor de stad, de regio en de Randstad. Binnen de Randstad moet de Noordvleugel sterker worden door het ontwikkelen van ‘metropolitane parken’. Hier is ruimte voor hoogwaardige woonmilieus, kennislocaties en groengebieden.

7

Gemeente Utrecht

In de regio: vestigings locaties voor wonen en werken

Volgens ‘Randstad 2040’ is er in onze regio nog steeds sprake van een woningtekort, wat zich vertaalt in een fikse verstedelijkingsopgave voor Utrecht. De woningvoorraad moet met 50.000 woningen toe nemen, vooral binnenstedelijk, uiteraard om de unieke landschappen in de Utrechtse regio te sparen.

8


Naast de ontwikkeling van Leidsche Rijn Centrum, Rijnenburg en de Uithof worden de verstedelijkingskansen in Utrecht verzilverd op binnenstedelijke transformatielocaties. Voorbeelden daarvan zijn de Merwedekanaalzone en de Cartesiusdriehoek. Maar ook de herstructurering van naoorlogse wijken helpt ons daarbij. Multifunctionaliteit en menging van woon- en werkfuncties staan bij al deze plannen in ontwikkeling voorop.

Natuurlijk moeten de woon- en werkgebieden ook in de toekomst bereikbaar en leefbaar blijven. Daarom wil Utrecht investeren in hoogwaardig openbaar vervoer, busbanen ‘omsmeden’ tot tramlijnen en het tramnetwerk uitbreiden. De afwikkeling van het stedelijk vervoer moet worden verbeterd, evenals de toegankelijkheid van de groengebieden; daarvoor wil Utrecht bijvoorbeeld meer fietspaden aanleggen.

Utrecht zoekt blijvend naar nieuwe ontwikkelings gebieden waarmee we de ‘stad van kennis en cultuur’ kunnen faciliteren. Samen met de gemeenten in de bestuursregio willen we werken aan goede, bereikbare locaties voor de vestiging van kennis- en cultuurinstellingen, bedrijven en woningzoekenden. De voorgenomen verstedelijking van de A12-zone bijvoorbeeld, draagt bij aan de wens om te groeien en tegelijkertijd de unieke landschappen in de regio te behouden.

9

Gemeente Utrecht

Utrecht, stad van kennis en cultuur

10

Het blijkt wel: Utrecht heeft goud in handen. Maar hoe kunnen we de kwaliteiten van Utrecht specifieker duiden? Op welke fronten onderscheidt onze stad zich van andere steden binnen de Randstad en binnen Nederland? Hoe onderscheidt Utrecht zich internationaal? Kennis en cultuur zijn kwaliteiten, waarmee we ook in de toekomst kunnen blijven concurreren met andere steden en onze bevolking dienen. De twee kenmerken versterken elkaar bovendien.


Opleidingsniveau beroepsbevolking 2006 opleidingsniveau

laag

midden hoog

Utrecht Amsterdam Rotterdam Den Haag Nederland

17% 16% 30% 24% 24%

29% 35% 39% 38% 45%

54% 50% 31% 39% 31%

Kennis Dat Utrecht een stad van kennis is, zie je om je heen in de stad en in de regio. Utrecht en o mstreken herbergen belangrijke kennisinstituten, denk aan RIVM, TNO, KNMI, SenterNovem en Universiteit Wageningen. Utrecht heeft de hoogste dichtheid van kennisdiensten in ons land. Universiteit Utrecht behoort tot de besten van de wereld en het opleidingsniveau van de inwoners van Utrecht is navenant. In Utrecht woont de hoogst opgeleide bevolking van Nederland; een bakermat van innovaties.

‘Utrecht moet de stap maken van opleidingsstad naar stad die haar talenten vasthoudt’. Doreen Boonekamp, Nederlands Film Festival

COS Feitenkaart G4 economie September 2008 / EBB, CBS

De aanwezigheid van deze uitgebreide kenniseconomie en hoogopgeleide bevolking, geeft Utrecht één van de gunstigste economische groeiverwachtingen van alle stedelijke regio’s in West-Europa. Een biomedisch cluster, dat sterk in opkomst is, en een jonge stedelijke bevolking staan borg voor vernieuwing en dynamiek. Utrecht is een stad van (inter)nationale ontmoeting. De centrale ligging van Utrecht in Nederland, op een knooppunt van wegen, spoorwegen en waterwegen, in een unieke historische setting, maken van de stad zowel een zakelijk als recreatief ontmoetingscentrum.

11

Gemeente Utrecht

Cultuur Utrecht blinkt met een groot aantal culturele instellingen uit als een inspirerende cultuurstad. Onze stad heeft een rijk cultuuraanbod dat nog toeneemt in aantal voorzieningen en diversiteit. Cultuur is een belangrijke kracht achter de sociale cohesie in de Utrechtse wijken. In onze stad is bovendien veel cultuurkennis verzameld. In Utrecht huizen onder andere de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, het Utrechts Centrum voor de Kunsten en het Herman Broodinstituut, maar ook een groot aantal creatievelingen. Utrecht is een broedplaats voor talent, een laboratorium voor innovatieve programmeringen, producties en werkwijzen. Er wordt veel cultuur geproduceerd, denk aan het Liszt Pianoconcours, Springdance of Yo! JeugdOpera. Ook is er een goed vestigingsklimaat voor startende bedrijven, creatieve beroepen, vernieuwing en advies. Onze stad is daarmee één van de meest creatieve steden van Nederland.

12


En dan is de cirkel rond, want juist die creatievelingen en kenniswerkers kiezen voor een woon- en werkplaats met een historische setting en de nabijheid van groen en natuur. Op die vestigingsfactoren scoort onze stad als geen andere. Utrecht beschikt over één van de meest aantrekkelijke woongebieden van Nederland.

13

Gemeente Utrecht

Extra inspanningen om stad van kennis en cultuur te blijven

Kiezen voor ‘Utrecht, stad van kennis en cultuur’ betekent een intensivering van de aandacht voor kennis, cultuur en talent. Tegelijk geeft het richting voor de opgaven van ruimtelijke ordening in de stad. Daarbij moeten we voor ogen houden dat de extra inspanning die we willen leveren ten goede moet komen aan alle bewonersgroepen in de stad.

We willen excelleren op alle schaalniveaus en voor alle burgers; in west en oost, in de binnenstad, in de stad als geheel en in de regio. Dit lukt alleen als de basis goed is: het basis- en middelbaar onderwijs, de diversiteit in cultuuraanbod en een solide basiseconomie.

Investeren in een duurzame stad Utrecht groeit in hoog tempo, maar die groei mag niet ten koste gaan van de leefbaarheid. We zetten in op een balans tussen groei en behoud van de menselijke maat. We willen een ongedeelde stad waar mensen zich gezond, betrokken en thuis voelen.

14


We kunnen alleen maar groeien als we bereikbaarheid, milieuk waliteit, kenniseconomie, cultuur en binnen stedelijk bouwen aan elkaar verbinden. Zo blijft Utrecht groot genoeg om internationale (groei)ambities waar te maken en leefbaar genoeg om persoonlijk te blijven. Daarbij benutten we de k waliteit van Utrecht als stad van menselijke maat. Utrecht biedt als kennisstad een unieke setting voor de ontwikkeling van duurzame innovaties. Diverse (nationale) instituten op het gebied van duurzaamheid en klimaatkennis zijn in Utrecht en de regio gesitueerd. Voor de stad zelf zijn creatieve oplossingen nodig om de luchtkwaliteit te waarborgen en de grond waterproblematiek op te pakken.

‘Maak gebruik van je assets kleinschaligheid en intimiteit. Ook wanneer het gaat om grootse trajecten’. Gaby Lafeber, UTR

15

Gemeente Utrecht

Investeren in kenniseconomie Als Utrecht centrum van kennis in Nederland wil blijven, zijn investeringen nodig. Dat kan door fysiek ruimte te maken voor kennisbedrijvigheid rond de b innenstad, op het SciencePark De Uithof en in de Cartesiusdriehoek. We zullen actief werven bij bedrijven in de kennissector en investeren in netwerken, waarin kennisinstellingen en bedrijven samenkomen. Investeren in de kenniseconomie kunnen we niet alleen. Dat willen we doen samen met Rijk, provincie, kennisinstellingen en bedrijfsleven.

16


Investeren in huisvesting voor kenniswerkers en studenten Utrecht scoort hoog op de kwaliteit en het aanbod van onderwijs binnen Europa en in de wereld. Toch is het aantal internationale studenten (nog) laag in vergelijking met andere hogescholen en universiteiten in Nederland.

De Utrechtse onderwijsinstellingen staan ook nog niet in de top tien van scholen met de meeste internationale studenten 2. Hier is veel te winnen. Investeringen in betere huisvesting voor tijdelijke studenten en tijdelijke kenniswerkers kunnen helpen, hetzelfde geldt voor beter openbaar vervoer. En verder gaat Utrecht zich internationaal sterker profileren samen met de kennisinstellingen. Deze promotie is specifiek gericht op het aantrekken van buitenlandse studenten en kenniswerkers.

Hiervan hebben onderwijsinstellingen, stad en regio, nationaal en internationaal profijt. 2 Internationale Mobiliteit in het Onderwijs in Nederland, Nuffic 2006

17

Gemeente Utrecht

18


Eerste mijlpaal op weg naar 2018 Culturele Hoofdstad is de viering van 300 jaar Vrede van Utrecht. In het jaar 2013 is er in de stad en provincie Utrecht een grootschalig cultureel festijn als resultaat van tien jaar lang investeren in de culturele infrastructuur en inter nationale positie van stad en regio.

Investeren in culturele voorzieningen op alle niveaus Utrecht staat nummer één in Nederland als het gaat om het gebruik van culturele voorzieningen. Maar er is ook een nadeel: het ontbreekt het cultuuraanbod in de stad aan een duidelijk profiel. Zeker in de internationale concurrentiestrijd is een aanscherping van zo’n cultuurprofiel nodig. Het is onze ambitie om in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa te worden. Dat betekent een aantal jaren stevig investeren in kunstenaars, kunstinstellingen, divers publiek van binnen en buiten de stad, goede cultuur accommodaties, architectonisch interessante gebouwen, prettige openbare ruimte, goede hotels, bereikbaarheid, gevarieerde horeca, lokale en internationale netwerken en bekendheid over de grenzen. Utrecht wil de komende periode investeren in het stedelijke leven en de stedelijke (cultuur-) economie.

19

Gemeente Utrecht

Investeren in creativiteit Op het gebied van de creatieve economie overheerst het beeld van Utrecht als studentenstad, een beeld dat we ook in de toekomst willen koesteren. Maar onze stad is meer dan dat. Utrecht wil een aantrekkelijke vestigingslocatie blijven voor allerlei cultuurmakers en kenniswerkers.

De game-sector brengt talent, kennis, design, cultuur, innovatie en creativiteit samen. Utrecht heeft potentie als (inter)nationale hotspot op het gebied van gaming.

20


Investeren in concurrerende woonmilieus

De aantrekkingskracht van Utrecht genereert vraag naar woningen en concurrerende woonmilieus die aansluiten bij de wensen van hoogopgeleide kennis werkers, startende ondernemers en studenten. Dat betekent dat wij de beperkte ruimte die wij hebben, zorgvuldig en doelgericht moeten inzetten. Investeren in de bestaande wijken is daarbij van wezenlijk belang, zowel in de fysieke omgeving als in sociale samenhang en wijkeconomie.

21

Gemeente Utrecht

Investeren in het publieke domein In een stad waarin kennis en cultuur de bewoners met elkaar verbinden, zijn goede voorzieningen en een aantrekkelijke inrichting van de openbare ruimte van groot belang. Het creëren van een openbare ruimte die uitnodigt tot ontmoeting, zowel in de woon-/werkgebieden als in de nabijheid ervan, draagt namelijk bij aan de sociale cohesie en het creatieve klimaat in de stad. Door te investeren in openbare ruimte, congres faciliteiten, hotelaccommodaties en ontmoetings plekken zet Utrecht zich als (inter)nationaal centrum van ontmoeting op de kaart. Dat is aantrekkelijk voor de duizenden mensen (werknemers, toeristen, winkelend publiek en particulieren) die onze stad dagelijks bezoeken. En belangrijk voor de Utrechters die wonen en werken in de stad en van haar faciliteiten gebruik willen maken.  

22


Op wijken buurtniveau betekent die investering het bieden van een groene en gezonde leefomgeving en het prikkelen van ontmoetingen tussen Utrechters. De unieke mengeling van culturen en achtergronden maken van Utrecht de bruisende stad die ze is.

‘Ondernemen en innoveren is de kern. Daar heeft Utrecht een aantal fantastische mogelijkheden. Ontmoeten en uitwisselen is in dit kader erg belangrijk’. Gerlach Cerfontaine

23

Gemeente Utrecht

Investeren in vernieuwing De groei biedt continu ruimte voor vernieuwing op het gebied van stedenbouw, architectuur en inrichting van de openbare ruimte. Maar ook vernieuwing op het gebied van ICT, duurzaamheid en kennis. Het zijn vernieuwingen die aansluiten bij de unieke potenties van de stad en die recht doen aan de menselijke maat.

24


Utrecht verdient het! Utrecht ademt kennis en cultuur. De stad draagt dit uit in de samenwerking met lokale partijen, omliggende emeenten, de Noordvleugel, binnen de Randstad en g op Europees niveau. Utrecht vraagt haar partners samen te investeren in: • een duurzame en bereikbare stad • de kenniseconomie • huisvesting voor kenniswerkers en studenten • culturele voorzieningen op alle niveaus • creativiteit • concurrerende woonmilieus • het publieke domein • vernieuwing

25

Colofon Gemeente Utrecht

Internationaal Franz Liszt Pianoconcours, Utrecht Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement, Utrecht Studio Els Zweerink, Amsterdam

Teksten StadsOntwikkeling, afdeling Strategie Jos Steehouder, Qua Tekst

Fotografie Cor Boll, Utrecht Stijn Decorte, Utrecht Keke Keukelaar, Amsterdam Jan Lankveld, Utrecht

Drukwerk Drukkerij Romer bv, Utrecht

Datum Illustraties/ Beeldmateriaal

november 2009

Centraal Museum, Utrecht Nieuwe Gracht, Utrecht Architectuurstudio Hertzberger, Amsterdam

Meer informatie

Vormgeving Studio Els Zweerink, Amsterdam

Redactieadres StadsOntwikkeling, afdeling Strategie Telefoon 030 - 286 36 49 E-mail [email protected] www.utrecht.nl

2009-0626.2

Uitgave

Bestemming Utrecht, stad van kennis en cultuur

Recommend Documents