Beschermingsbewind Hoe werkt dat?
Carmen bewindvoering
1
Inleiding
Voor u ligt de brochure over beschermingsbewind. Als uw goederen onder bewind gesteld zijn, is het goed voor te stellen dat u denkt: hoe zit dat nou precies, wat betekent beschermingsbewind voor mij, wat kan ik ervan verwachten, wat kan ik verwachten van mijn bewindvoerder en wat kan ik doen als ik een klacht heb. In deze brochure staat informatie en zijn handige tips te vinden over waar u op kunt letten en wat beschermingsbewind nou eigenlijk betekent en wat de inhoud hiervan is. Ik wens u veel plezier met het lezen van de brochure en hoop dat u vragen beantwoord worden.
2
Inhoudsopgave 1. Wat is beschermingsbewind en voor wie is het Bedoeld?
Blz. 4
2. Wie voert de beschermingsmaatregel uit?
Blz. 5
3. De taken van de bewindvoerder.
Blz. 7
4. De bevoegdheden van de bewindvoerder.
Blz. 9
5. De verplichtingen van bewindvoerders en de controle op bewindvoerders.
Blz. 11
6. Het verloop van het contact tussen de bewindvoerder en de cliënt.
Blz. 14
7. De klachtenprocedure.
Blz. 17
Bijlage 1. Literatuurlijst
Blz. 21
3
1. Wat is beschermingsbewind en voor wie is het bedoeld? Beschermingsbewind is een beschermingsmaatregel die alleen opgelegd kan worden door de kantonrechter voor bepaalde of onbepaalde tijd. Tevens is de kantonrechter ook de persoon die de beschermingsmaatregel weer opheft. De beschermingsmaatregel is bedoeld voor meerderjarige personen die tijdelijk of langdurig, door welke oorzaak dan ook (psychisch/geestelijk/lichamelijk), niet in staat zijn om hun eigen geldzaken goed te regelen. De mensen die tot deze doelgroep behoren zijn bijvoorbeeld mensen die door ziekte, leeftijd of bijzondere omstandigheden hun financiën niet meer zelf willen of kunnen regelen. Te denken valt aan dementie, problematische schulden of een psychiatrische achtergrond. Beschermingsbewind heeft als doel dat de persoon niet (verder) in de financiële problemen komt, door de financiën tijdelijk of blijvend over te dragen aan de bewindvoerder. Op deze manier wordt getracht de financiële situatie stabiel te maken en eventueel, met het inschakelen van schuldhulpverleningsorganisaties, schulden op te lossen. Een ander doel is dat mensen zelfstandig kunnen of blijven wonen, ondanks de psychosociale problemen. U kunt zelf de beschermingsmaatregel aanvragen, maar dit kan bijvoorbeeld
4
ook uw echtgenoot, geregistreerde partner, levensgezel, zoon/dochter zijn of een hulpverlener. U vraagt het beschermingsbewind aan bij de kantonrechter en hiervoor moet er een verzoekschrift ingediend worden. U kunt dit zelf doen of hier hulp bij krijgen van een bewindvoerder, familielid of hulpverlener. Het beschermingsbewind wordt geheel of gedeeltelijk over uw goederen uitgesproken. Om voor beschermingsbewind in aanmerking te komen moet u meerderjarig zijn en niet in staat zijn om de eigen financiën te regelen. Dit moet blijken uit een verklaring van een arts of psychiater. Het is ook mogelijk dat een hulpverlenende instantie een sociaal verslag uitbrengt, zodat u in aanmerking kunt komen voor beschermingsbewind.
2. Wie voert de beschermingsmaatregel uit? De bewindvoerder is de persoon die de beschermingsmaatregel uitvoert. De rechter kan ervoor kiezen om twee of meer bewindvoerders te benoemen, als dit van belang is voor een goed bewind. De rechter benoemt, bij de instelling van het bewind, gelijk of zo spoedig mogelijk een bewindvoerder. Dit kan een niet professionele bewindvoerder of een professionele bewindvoerder zijn. Een 5
professionele bewindvoerder is vaak werkzaam bij een bewindvoerdersbureau of organisatie en soms lid van een branchevereniging. Het bureau en/of de branchevereniging stelt vaak bepaalde eisen aan de bewindvoerder. Te denken valt aan opleidingsniveau, kennis en ervaring op het vakgebied. Bij de benoeming kijkt de rechter naar het belang van u en houdt de rechter rekening met uw voorkeur, tenzij de rechter het niet verantwoord vindt om de voorgedragen persoon als bewindvoerder aan te stellen. Te denken valt aan een persoon die niet snapt wat zijn taak is of als er sprake is van ernstige familieruzies. De partner is bijvoorbeeld de persoon die als eerste in aanmerking komt voor benoeming als bewindvoerder. Ook kunnen familieleden bewindvoerder zijn. Dit zijn vaak niet professionele bewindvoerders. Mocht het zo zijn dat er een professionele bewindvoerder (rechtspersoon) wordt benoemd, dan gaat de voorkeur van de rechter uit naar iemand die aangesloten is bij een branchevereniging, zoals het BPBI (Branchevereniging Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders). Het is niet altijd zo dat een professionele bewindvoerder lid is van een branchevereniging.
6
In feite kan iedereen die meerderjarig is bewindvoerder worden, mits er aan de voorwaarden voldaan is. De voorwaarden om in aanmerking te kunnen komen voor bewindvoerder zijn: - de bewindvoerder mag niet zelf onder curatele staan. - de bewindvoerder zijn eigen goederen mogen niet onder beschermingsbewind staan. - de bewindvoerder mag niet failliet zijn. - de bewindvoerder mag niet in een schuldsanering verwikkeld zijn.
3. De taken van de bewindvoerder De bewindvoerder heeft als hoofdtaak dat hij uw vermogen en inkomen, dat onder het bewind valt, beschermt en beheert. De bewindvoerder zorgt ervoor dat de rekeningen betaald worden. Bij aanvang van het bewind bekijkt de bewindvoerder wat u inkomsten en uitgaven zijn. Hij stelt vast wat er maandelijks nodig is voor de betaling van de vaste lasten, eventuele reserveringen (zoals bijvoorbeeld vakantiegeld) en levensonderhoud. Hij berekent wat u aan leefgeld kunt krijgen. Leefgeld is geld voor bijvoorbeeld boodschappen, kleding, reizen, etc. Er wordt hiervoor een
7
nieuwe beheer- en leefgeldrekening geopend en bestaande rekeningen worden geblokkeerd. Op de nieuwe leefgeldrekening krijgt u uw leefgeld, meestal wekelijks, gestort. Met de beheerrekening worden de vaste lasten betaald. Alle betrokken instanties worden op de hoogte gesteld van de onderbewindstelling. Mocht het zo zijn dat u schulden heeft, dan zal de bewindvoerder hier ook mee aan de slag gaan. Dit gebeurt meestal nadat de bewindvoerder uw financiën op orde heeft. De bewindvoerder doet er verstandig aan een budgetplan op te maken, zodat het overzichtelijk is wat uw inkomsten en uitgaven zijn. De bewindvoerder kan ervoor kiezen om de schulden, met uw eigen inkomen, te betalen door een betalingsregeling te treffen, maar hij kan ook een aanvraag indienen voor een minnelijke schuldenregeling bij de Kredietbank. Mochten de schulden dusdanig hoog zijn of u komt niet in aanmerking voor de minnelijke schuldenregeling bij de Kredietbank, dan bestaat er ook nog de mogelijkheid om u aan te melden voor de WSNP (wettelijke Sanering Natuurlijke Personen). Maar dit staat los van de het beschermingsbewind. De bewindvoerder heeft als taak dat hij u regelmatig, bijvoorbeeld een keer per maand, op de hoogte stelt van uw inkomsten en uitgaven. De
8
bewindvoerder heeft ook te taak om uit te zoeken of u recht heeft op zorgtoeslag en huurtoeslag. Mocht u dit nog niet ontvangen en er wel recht op hebben, dan zal de bewindvoerder dit voor u aanvragen. De bewindvoerder stuurt u maandelijks een overzicht van uw inkomsten en uitgaven. Sommige bewindvoerdersbureaus hebben daar een site voor waar je in kunt loggen. Als u niet goed weet hoe dit werkt of het niet snapt, vraag dan om uitleg. Anders kunt u vragen of deze naar u adres opgestuurd kan worden.
Zoals net al benoemd is, is de bewindvoerder belast met de administratie over het vermogen dat onder zijn bewind gesteld is. Daarbij verzorgt de bewindvoerder onder andere: - de belastingaangifte - het aanvragen van huursubsidie, uitkeringen, e.d. - eventuele kwijtscheldingen aanvragen voor de lokale belastingen - het indienen van de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) - het afsluiten van verzekeringen - het onderhouden van contacten met diverse instellingen - het doorbetalen van de vaste lasten
9
- postbehandeling en doorzending van de post
4. De bevoegdheden van de bewindvoerder Tijdens het bewind komt het beheer over de onder bewind staande goederen niet toe aan u, maar aan de bewindvoerder. Als u tijdens het bewind over uw goederen wilt beschikken, dan dient u de bewindvoerder om toestemming te vragen. Mocht het zo zijn dat de bewindvoerder geen toestemming wilt geven, dan kunt met een machtiging van de kantonrechter over uw onder bewind staande goederen beschikken. De bewindvoerder heeft wel uw toestemming nodig bij bepaalde handelingen en als u daar niet toe in staat bent of u weigert dit, dan is een machtiging van de kantonrechter nodig voor: - het beschikken en aangaan van overeenkomsten tot beschikking van een goed dat onder bewind staat. Tenzij de handeling als een gewone beheersdaad gezien kan worden of als er een gerechtelijk bevel is; - een making of een gift waaraan lasten of voorwaarden aan verbonden zijn, aannemen; - geld lenen of u als borg of hoofdelijke schuldenaar verbinden;
10
- overeenkomen dat de boedel, waartoe u gerechtigd bent, voor een bepaalde tijd onverdeeld wordt gelaten; - het aangaan van een overeenkomst tot het beëindigen van een geschil, tenzij de waarde van het geschil niet meer bedraagt dan 700,- euro. 5. De verplichtingen van de bewindvoerders en de controle op bewindvoerders Op het moment dat de beschermingsmaatregel is ingetreden en er een bewindvoerder benoemt is, dan heeft deze de plicht om zo spoedig mogelijk een beschrijving op te maken van de goederen die onder bewind gesteld zijn en hier een afschrift van in te leveren bij de rechtbank (waar het beschermingsbewind is uitgesproken). Als er registergoederen zijn die onder het bewind vallen, dan heeft de bewindvoerder de plicht om de rechterlijke beschikking en zijn benoeming zo snel mogelijk in te schrijven in de openbare registers. Als een onderneming of een aandeel in een vennootschap onder firma onder bewind gesteld is, dan moet de bewindvoerder zo snel mogelijk de rechterlijke beschikking en zijn benoeming inschrijven in het handelsregister. De bewindvoerder moet zo snel mogelijk een rekening openen bij een Nederlandse bank. Hij heeft daarbij de verplichting om 11
uitsluitend voor de betalingen, die hij bij de vervulling van zijn taak verricht of ontvangt, zoveel mogelijk deze rekening te gebruiken. De kantonrechter heeft een toezichthoudende taak en deze controleert of de bewindvoerder de beschermingsmaatregel goed uitvoert. De kantonrechter kan altijd de bewindvoerder oproepen en verhoren. Daarnaast is de bewindvoerder verplicht om alle gevraagde inlichtingen te verstrekken aan de kantonrechter. Er vinden een paar keer per jaar accountgesprekken plaats, tijdens deze gesprekken wordt er gesproken over de voortgang, de uitvoering van de taken, hoe het contact met de cliënten verloopt en of de bewindvoerder zelf tegen dingen aan loopt. Een keer per jaar of bij de beëindiging van de beschermingsmaatregel of bij de beëindiging van de opdracht van de bewindvoerder, moet deze rekening en verantwoording afleggen.
Als de bewindvoerder de jaarlijkse rekening en verantwoording aflegt bij de kantonrechter, dan geeft hij per cliënt het totaalbedrag aan van: - het ontvangen inkomen;
12
- het totaalbedrag van de lasten; - een overzicht van de betaalde schulden (als deze van toepassing is); - een overzicht van de nog te betalen schulden; - het saldotegoed van het begin en het eind van de periode waarover de verantwoording afgelegd moet worden. Als een bewindvoerder lid is van een branchevereniging dan voldoet hij aan bepaalde kwaliteitseisen. Het BPBI (Branchevereniging Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders) stelt bijvoorbeeld , aan bewindvoerders of bewindvoerdersbureaus als eisen om lid te kunnen worden: - de bewindvoerder of het bewindvoerdersbureau heeft minimaal 5 dossiers; - is in staat is het vermogen te beheren in situaties waarbij de cliënt verminderd of niet in staat is het beheer zelf uit te voeren; - is in staat het vermogen te beheren in de situaties, bij de wet vastgesteld, waarbij sprake is van vermogensbeheer, zoals bijvoorbeeld curatele, faillissement, beschermingsbewind, voogdij en andere bij de wet genoemde
13
gevallen; - de bewindvoerder is in staat om psychosociale financiële begeleiding te geven binnen de sociaal-medische sector.
Het BPBI stelt zwaardere eisen aan een bewindvoerder dan de kantonrechter. Het BPBI richt zich alleen maar op professionele bewindvoerders en stelt eisen aan zowel de bewindvoerder zelf als aan de organisatie waar de bewindvoerder werkzaam is. Een kantonrechter heeft beperkt inzicht in de organisatie en toetst achteraf pas het gevoerde bewind. Het BPBI beoordeelt de kwaliteit van de dienstverlening vanuit de gehele breedte van de organisatie, want de dienstverlening bestaat uit meer punten dan alleen de rekening en verantwoording afleggen bij de kantonrechter. Het is essentieel onder welke omstandigheden de bewindvoering tot stand komt. Er wordt daarom gekeken of de organisatie goed in elkaar zit, of er continuïteit is, of er voldoende kennis is en of de administratie van de organisatie voldoet. De cliënten moeten op een juiste, correcte en betrouwbare dienstverlening kunnen rekenen.
14
6. Het verloop van het contact tussen de bewindvoerder en de cliënt. Nergens in de wet- of regelgeving staat er vermeldt hoe het contact tussen de bewindvoerder en diens cliënt moet verlopen. Ook zijn er geen richtlijnen opgesteld over hoe het contact moet verlopen tussen u en de bewindvoerder. U doet er goed aan om bij de eerste kennismaking aan te geven wat u verwacht van de beschermingsmaatregel en van de bewindvoerder. De bewindvoerder kan dan aangeven of uw verwachtingen kloppen en hoe de dienstverlening zal verlopen. De bewindvoerder hoort bekwaam genoeg te zijn, om in te kunnen schatten of hij voldoende kan aansluiten bij uw wensen. Als hij het idee heeft dat zijn dienstverlening niet passend is, dan dient hij dit aan te geven. De bewindvoerder heeft in feite maar 16 uur per jaar de tijd voor u. Dat is niet veel. Voor de ene persoon heeft hij meer tijd nodig dan voor de ander. Wilt u meer persoonlijk contact, dan doet u er goed aan om te kiezen voor een bewindvoerder die aangesloten is bij een kleine organisatie. Grote organisaties hebben niet veel persoonlijk contact. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat ze minder goed zijn. In het begin zal er meer contact zijn, dan in het latere stadium van de bewindvoering. Dat komt, doordat
15
in het begin veel dingen geregeld moeten worden en u dossier stabiel gemaakt moet worden. Vraag de bewindvoerder wanneer er contact zal zijn, op welke dagen en tijdstippen de bewindvoerder te bereiken is en wat de hoogte van uw leefgeld is en wanneer deze gestort wordt. Vraag hoe het zit met voorschotten, zodat u niet in de stress raakt als u ineens een extra uitgave moet doen voor wat dan ook en u denkt dat er geld is, terwijl dat niet het geval is. Geef aan bij de bewindvoerder, dat als er geen geld is, hij dit tijdig aangeeft. Als u in het begin duidelijke afspraken maakt over wat er moet en gaat gebeuren en wat u een fijne manier van communiceren vindt, dan heeft u dat helder voor uzelf en voor de bewindvoerder. Op deze manier heeft u geen verkeerde verwachtingen of verwachtingen die niet kloppen. Tevens kunt u dan gelijk inschatten, wanneer er iets niet goed gaat. Ik raad u aan de gemaakte afspraken op papier te zetten. Als u ergens mee zit, u heeft het idee dat er iets niet goed gaat of u bent ergens niet tevreden over, blijf er dan niet mee rondlopen en geef dit gelijk aan. Soms denkt men dat een bewindvoerder een soort van schuldhulpverlener is, maar dat is niet het geval. Een bewindvoerder moet ervoor zorgen dat u financiële situatie niet verslechtert, maar weer
16
stabiel wordt en dat de vaste lasten betaald worden. Zoals al eerder benoemd voldoet een bewindvoerder die lid is aan bepaalde belangrijke kwaliteitseisen. Als u dit een prettige gedachte vindt, dan kunt u de bewindvoerder of het betreffende bureau vragen of deze zijn aangesloten bij een branchevereniging. U kunt dit natuurlijk ook aangeven bij de kantonrechter. Mocht u er niet zoveel waarde aan hechten, maar bent u wel nieuwsgierig naar de kwaliteiten en/of opleidingsniveau van de bewindvoerder, dan kunt hier altijd naar vragen. Bent u niet in staat om voor uzelf op te komen, de juiste vragen te stellen of u eigen belangen voldoende te behartigen, vraag dan iemand mee die u vertrouwt en die u kan helpen/bij kan staan.
7. De klachtenprocedure De bewindvoerder kan aansprakelijk gesteld worden jegens u, als blijkt dat hij tekort schiet in de zorg van een goed bewindvoerder, tenzij de tekortkoming de bewindvoerder niet toegerekend kan worden (artikel 1:444 Burgerlijk Wetboek). Dit is een heel open wetsartikel en geeft veel vrijheid om te beoordelen wanneer een bewindvoerder aansprakelijk is of niet. 17
Klachten die vaak voorkomen in de praktijk zijn het leefgeld niet op tijd uitbetalen, de bewindvoerder is slecht bereikbaar, er is geen overzicht in de inkomsten en uitgaven, etc. U heeft de bevoegdheid om een klacht in te dienen tegen uw bewindvoerder, als u niet tevreden bent over dienstverlening, werkwijze of benaderingswijze van de bewindvoerder. U kunt dit doen bij de bewindvoerder zelf, maar ook bij de organisatie waar de bewindvoerder werkzaam is of bij de kantonrechter. Als de bewindvoerder lid is van een organisatie, dan kunt u daar ook een klacht indienen. Ik raad u aan om eerst te proberen de klacht bij de bewindvoerder neer te leggen. Als deze er niks mee doet of u bent nog steeds niet tevreden, dan kunt u de klacht neerleggen bij de desbetreffende organisatie, de branchevereniging of de kantonrechter. Elke organisatie heeft zijn eigen klachtenprocedure en deze zijn vaak te vinden op de site. Anders kunt u altijd navraag doen bij uw bewindvoerder. Als u de klacht wilt indienen bij de branchevereniging, dan zal de klacht alleen in behandeling genomen worden, als u eerst de ‘interne’ klachtenprocedure heeft doorlopen. Met andere woorden: u heeft eerst de klacht bij het betreffende bewindvoerdersbureau ingediend. Daarnaast kunt u niet
18
gelijktijdig een klacht indienen bij de kantonrechter en de branchevereniging, want dan zal de branchevereniging de klacht niet behandelen. U kunt altijd (gelijk) een klacht indienen bij de kantonrechter. De kantonrechter neemt alle klachten in behandeling, want er is geen wettelijke grondslag voor dat een klacht wel of niet behandeld kan worden. De kantonrechter zal de klacht beoordelen en de griffier stuurt altijd een kopie van de klacht naar de bewindvoerder toe. Deze krijgt dan de mogelijkheid om binnen 14 dagen te reageren. De kantonrechter hoopt altijd dat u en de bewindvoerder er zelf uitkomen. Mocht de bewindvoerder een reactie hebben gegeven en de kantonrechter vindt het voldoende of u bent er samen uitgekomen, dan is de klacht afgehandeld. Mocht het zo zijn dat de kantonrechter toch zijn twijfels bij de bewindvoerder heeft, het idee heeft dat u en de bewindvoerder er samen niet uit gaan komen, bijvoorbeeld omdat de dienstverlening niet aansluit bij uw behoefte, of omdat hij het idee heeft dat er iets niet goed gaat, dan komt er een zitting. De bewindvoerder moet hierbij aanwezig zijn. De kantonrechter kan ervoor kiezen de bewindvoerder te schorsen, te ontslaan, een andere bewindvoerder toe te wijzen of het bewind op te heffen. Daarnaast is het mogelijk
19
dat de kantonrechter de bewindvoerder aansprakelijk kan stellen. Is de bewindvoerder aansprakelijk en is er ook nog sprake van schade, dan zal dit bewezen moeten worden. Het hangt af van de soort schade of u in aanmerking komt voor een schadevergoeding of niet.
Tot slot wil ik nog even herhalen dat als u het idee heeft dat het niet goed gaat of u bent niet tevreden, geef dit dan aan en blijf er vooral niet mee rond lopen.
20
Literatuurlijst BPBI.nl (2013). Geraadpleegd op 10 mei 2013.
SPBB.nl (2013). Geraadpleegd op 11 mei 2013. Fundamentbewindvoering.nl (2013). Geraadpleegd op 9 mei 2013. CSIbewindvoering.nl (2013). Geraadpleegd op 9 mei 2013. Maas bewindvoering (2013). Geraadpleegd op 10 mei 2013. Mw. Mr. T van der Dussen, mw. Mr. G. ter Haar, mr. J.J.A. Jetten, mr. A.D.M. van Rijs. Wetgeving SJD, Sdu Uitgevers Den-haag (2009). Rechtspraak.nl (2013). Geraadpleegd op 9 mei 2013.
21
