Beroepsprofiel. Vrachtwagenchauffeur. Sector Goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden

Brussel, december 2005

Beroepsprofiel Vrachtwagenchauffeur Sector Goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden

In samenwerking met Sociaal Fonds voor het Goederenvervoer en aanverwante Activiteiten voor rekening van derden

Beroepsprofiel Vrachtwagenchauffeur

De infobank over beroepenstructuren en beroepsprofielen kan worden geraadpleegd op de SERV-website: www.serv.be, via de link beroepsprofielen. © Het copyright over de SERV-beroepsprofielen hoort toe aan de SERV. Gebruik van gegevens en tekst is toegestaan mits een correcte bronvermelding. WD/1998/4665/36 Herwerkte versie SERV l Wetstraat 34-36 l 1040 Brussel l Tel: 02.20.90.111 l Fax: 02.21.77.008 l [email protected] l www.serv.be

2


Inhoud Inhoud .................................................................................................................................... 3 Inleiding ................................................................................................................................. 5 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

Afbakening en omschrijving....................................................................................... 6 Domein ......................................................................................................................... 6 Beroepsinhoud.............................................................................................................. 6 Specialisaties................................................................................................................ 7 Afbakening.................................................................................................................... 9

2. 2.1. 2.2. 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.5 2.2.6 2.2.7 2.2.8 2.3. 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.3.5 2.3.6 2.3.7 2.3.8 2.3.9

Taken en Competenties .............................................................................................. 9 Planning van de werkzaamheden................................................................................ 11 Algemene takenclusters .............................................................................................. 12 Controle voor het vertrek ....................................................................................... 12 Toezicht op laden en lossen van goederen*........................................................... 13 Vervoeren van goederen........................................................................................ 14 Onderhouden van het voertuig en zijn toebehoren ................................................. 16 Administratieve taken ............................................................................................ 18 Optreden bij ongevallen ......................................................................................... 18 Communicatie........................................................................................................ 19 Veiligheid en kwaliteitszorg.................................................................................... 20 Specifieke takenclusters ............................................................................................. 21 ATP – Transport onder geleide temperatuur .......................................................... 21 Tankwagenvervoer ................................................................................................ 22 ADR – Transport van gevaarlijke stoffen ................................................................ 23 Uitzonderlijk transport ............................................................................................ 24 Distributie .............................................................................................................. 25 Bulktransport ......................................................................................................... 25 Containertransport ................................................................................................. 26 Glastransport ......................................................................................................... 26 Autotransport ......................................................................................................... 27

3. 3.1. 3.2. 3.3.

Competenties ............................................................................................................ 27 Algemene beroepskennis ............................................................................................ 27 Vaardigheden.............................................................................................................. 29 Beroepshoudingen ...................................................................................................... 30

4. 4.1.

Verantwoordelijkheidsdomeinen.............................................................................. 31 Autonomie in uitvoering en in het nemen van beslissingen.......................................... 31

3


4.2.

Verantwoordelijkheid voor prestaties........................................................................... 31

5.

Bijzondere arbeidsomstandigheden ........................................................................ 32

6.

Arbeidsorganisatie.................................................................................................... 33

7.

Specifieke kwalificatieproblemen............................................................................. 34

8.

Toekomstige evoluties.............................................................................................. 34

9.

Beroepenfiche ........................................................................................................... 36

Lijst van organisaties en bedrijven die werden uitgenodigd op de conferenties ‘vrachtwagenchauffeur’ ............................................................................................ 38 Bronnen – Literatuurlijst ..................................................................................................... 40

4


Inleiding In dit beroepsprofiel worden de kwalificatiebehoeften voor de vrachtwagenchauffeur beschreven. We wensen er de aandacht op te vestigen dat het gaat om een algemeen beroepsprofiel waarbij abstractie werd gemaakt van de grootte van de bedrijven die in de goederenvervoersector voorkomen. Afhankelijk van bedrijf tot bedrijf zal het takenpakket van de beroepsbeoefenaar dus enger of ruimer zijn. In hoofdstuk 1 wordt het beroep vrachtwagenchauffeur gedefinieerd en wordt gespecificeerd wat we wel en niet onder dit beroep zullen verstaan in het kader van dit beroepsprofiel. Dit gebeurt aan de hand van een omschrijving van het domein, de beroepsinhoud, de specialisaties en de afbakening. In hoofdstuk 2 gaan we in op de taken en de bijhorende competenties voor de vrachtwagenchauffeur. De weergegeven takenanalyse heeft als doel de competenties op te sporen die vereist zijn voor de uitoefening van het beroep. We onderscheiden algemene takenclusters die de basis van het beroep uitmaken en daarnaast een aantal specifieke takenclusters die enkele specifieke transportvormen betreffen. We wensen er de aandacht op te vestigen dat dit beroepsprofiel slaat op de modale beroepsuitoefening, abstractie makend van verschillen die kunnen voorkomen tussen de transportbedrijven inzake schaalgrootte, werkverdeling,… . Tevens benadrukken we dat voor een beginnend beroepsbeoefenaar de specifieke takenclusters en competenties niet van toepassing zijn. Hoofdstuk 3 bevat een overzicht van de algemene beroepskennis en de vaardigheden die een minimale basis vormen voor het goed functioneren van de vrachtwagenchauffeur. Daarbij aansluitend worden de beroepshoudingen weergegeven die essentieel zijn voor een goede beroepsuitoefening. In hoofdstuk 4 bespreken we de verantwoordelijkheidsdomeinen. We gaan onder meer in op de mate van autonomie en de verantwoordelijkheid voor de eigen prestaties. Het 5e hoofdstuk werpt een licht op de bijzondere arbeidsomstandigheden die betrekking hebben op het rijden met een vrachtwagen. In hoofdstuk 6 bespreken we kort de arbeidsorganisatie en de invloeden die ervan uitgaan op de vrachtwagenchauffeur.

5


In hoofdstuk 7 gaan we in op de specifieke kwalificatieproblemen die de sector ondervindt ten aanzien van het beschreven beroep. En in een laatste hoofdstuk werpen we een blik op de toekomstige evoluties die een invloed kunnen hebben op de beroepsinhoud van de vrachtwagenchauffeur. “In verband met de leesbaarheid van de tekst is er voor gekozen om de mannelijke vorm te gebruiken. Waar hij of hem staat wordt uiteraard ook zij of haar bedoeld.”

1. Afbakening en omschrijving 1.1. Domein De wegvervoersector wordt omschreven als de verzameling van alle in België gevestigde ondernemingen waarvan het vervoer van goederen over de weg voor rekening van derden de hoofdactiviteit is.1 In principe hoort daar ook het vervoer met voertuigen met een laadvermogen kleiner dan 500 kg bij. Het betreft hier de koerier- en expressdiensten. Doch gezien het hier specifiek zal gaan om het beroep van vrachtwagenchauffeur worden de koeriers niet behandeld in dit profiel. De verhuizingen komen in dit profiel niet specifiek aan bod omdat zij tot een ander Paritair Subcomité (140.05) behoren. Daarnaast wordt er ook vervoer voor eigen rekening verricht. Dit zijn de vervoeractiviteiten die verricht worden door ondernemingen met een ander maatschappelijk doel dan vervoer. Deze ondernemingen zijn geen vervoerbedrijven, maar ze verrichten vervoeractiviteiten om in de eigen transportbehoeften te voorzien. Vervoer voor eigen rekening is niet aan een vergunningsplicht onderworpen, in tegenstelling tot het beroepsgoederenvervoer.

1.2. Beroepsinhoud We kunnen een onderscheid maken tussen de vervoerder en de vrachtwagenchauffeur. De vervoerder is de ondernemer van een transportbedrijf, de chauffeur is diegene die het transport uitvoert. In een aantal gevallen (vooral in kleinere bedrijven) zal de vervoerder ook zelf als chauffeur werken. Het begrip vervoerder wordt gedefinieerd als volgt: “een ondernemer van goederenvervoer over de weg is elke natuurlijke persoon, elke rechtspersoon met of zonder winstoogmerk, elke 1

Peeters, C. & Debisschop, K., (1995) : De Belgische wegvervoersector in gevaar. Garant, Leuven-Apeldoorn.

6


vereniging van personen zonder rechtspersoonlijkheid en met of zonder winstoogmerk, alsmede elk onder de overheid ressorterend lichaam, ongeacht of het een eigen rechtspersoonlijkheid bezit of afhankelijk is van een autoriteit met rechtspersoonlijkheid, die tegen vergoeding met een afzonderlijk voertuig of een sleep goederen over de weg vervoert.”2 Een vrachtwagenchauffeur bestuurt, volledig autonoom, op eigen verantwoordelijkheid, een zwaar en omvangrijk wegvoertuig (een vrachtwagen met of zonder aanhanger of een trekker met oplegger), geschikt voor goederenvervoer, op de openbare weg. Zijn taak bestaat erin het hem toevertrouwde product in alle veiligheid en op tijd bij de bestemmeling af te leveren. Hij verzekert het basisonderhoud van het voertuig en hij kan bij het laden en lossen der goederen betrokken worden.3 Dit houdt in algemene termen het volgende in: 1.

Voor het vertrek de nodige controles uitvoeren op de technische geschiktheid van de vrachtwagen

2.

Voor het vertrek controleren of alle documenten in orde zijn en invullen en bijhouden ervan

3.

Controleren van de lading en controle tijdens het laden en lossen, in sommige gevallen zelf laden en lossen of hierbij helpen

4.

Behendig en in overeenstemming met de geldende wetgeving rijden, rekening houdend met de technische vereisten van zijn voertuig

5.

Beslissingen nemen in onverwachte situaties zoals files, ongevallen en wegomleggingen

6.

Pannes lokaliseren en in sommige gevallen kleine storingen verhelpen

7.

Bij de transportonderneming verslag uitbrengen over de activiteiten.

1.3. Specialisaties Er kunnen verschillende types van goederenvervoer onderscheiden worden op basis van

het type van voertuig dat wordt gebruikt het type van goederen dat vervoerd wordt het type van traject dat afgelegd wordt.

Elk van deze aspecten vereisen verschillende kwalificaties, kennis en vaardigheden. Ook het takenpakket van de chauffeur kan hierdoor beïnvloed worden.

2 3

Ponet, F., (1995) : Transportzakboekje. Kluwer, België. Sociaal Fonds Voor Het Goederenvervoer, (1996) : Beschrijvend profiel vrachtwagenchauffeur.

7


Voorbeelden van de verschillende types van vervoer op basis van deze kenmerken zijn:

tankwagenvervoer containervervoer kipwagenvervoer bulkwagenvervoer transportvoertuigen met kraanwagen grootvolume vervoer vervoer van zware massa’s vervoer onder geleide temperatuur uitzonderlijk vervoer vervoer van dieren autotransport glastransport vervoer van stortklaar beton distributie internationaal vervoer …

Het vervoermiddel zal steeds aangepast zijn aan de goederen die vervoerd moeten worden. Specifiek vervoer vergt als dusdanig specifieke vereisten op het vlak van taken en kennis. Gezien deze specifieke vereisten verbonden zijn met gespecialiseerde types van goederenvervoer, vallen ze buiten het beroepsprofiel van een beginnende beroepsbeoefenaar. Enkele voorbeelden hiervan zijn het invullen van specifieke documenten in verband met de lading, het afhandelen van bepaalde douaneformaliteiten, speciale laaden lostechnieken die eigen zijn aan het te vervoeren product, kennis van de reglementering voor het vervoeren van gevaarlijke stoffen, kennis van het product zelf, technische kennis van koelsystemen en dergelijke,… . Anderzijds kunnen taken en kennis vermeld worden die aan de basis liggen van alle goederentransport zoals het besturen van een vrachtwagen, klein onderhoud van de vrachtwagen, praktische talenkennis en communicatieve vaardigheid, geografisch inzicht, opmaken van een dag/route-indeling, opmaken en bijhouden van administratieve formulieren,… .

8


1.4. Afbakening In dit beroepsprofiel zullen we het takenpakket weergeven van een chauffeur in de ruime zin van het woord, namelijk iemand die alle aspecten van het beroep beheerst. De zaakvoering wordt in het takenpakket niet beschreven. Het profiel heeft verder betrekking op een modale beroepsuitoefening, er wordt tevens abstractie gemaakt van de verschillen tussen ondernemingen inzake schaalgrootte. De taken zullen weergegeven worden in clusters van taken die vaak samen voorkomen of samen horen en die betrekking hebben op elkaar. In eerste instantie worden die takenclusters weergegeven die algemeen zijn voor het vervoeren van goederen over de weg. De bijhorende kennis en vaardigheden gelden voor alle deelsectoren in het goederenvervoer. Daarnaast zullen dan takenclusters aan bod komen die taken bevatten die specifiek zijn voor bepaalde types van vervoer. Deze taken vereisen specifieke kennis en vaardigheden die eigen zijn aan het vervoerde materiaal en die doorslaggevend zijn voor het goed uitvoeren van de taken. Deze takenclusters behoren niet tot het beroepsprofiel van een beginnende beroepsbeoefenaar. Dit geldt bijvoorbeeld voor ADR- en ATP-transport waarvoor kennis van specifieke reglementeringen noodzakelijk is. Die types van vervoer werden gekozen omdat zij opvallende specifieke kenmerken hebben die de andere types van vervoer niet hebben. Tevens werd ervoor geopteerd productspecifieke activiteiten in de mate van het mogelijke op te vangen in algemene categorieën met dien verstande dat de betreffende taken en de vereiste vaardigheden gelijkaardig zijn. De bedoeling is op die wijze een profiel op te stellen waarin alle aspecten van het beroep aan bod komen en waarin de aandacht gevestigd wordt op alle facetten van het vervoeren van goederen zonder daarbij te veel in herhaling te vallen.

2. Taken en Competenties Hieronder volgt de takenanalyse voor de vrachtwagenchauffeur. De taken zijn gegroepeerd in takenclusters die elk een eigen titel kregen. Per taak zullen tevens de competenties vermeld worden die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van die welbepaalde taak. Onder competenties verstaan we de reële en individuele capaciteit om kennis (theoretische en praktische kennis) vaardigheden en attitudes in het handelen aan te wenden, in functie van de concrete, dagdagelijkse en veranderende werksituatie en in functie van persoonlijke en maatschappelijke activiteiten. Naast de opsomming van taken en competenties wordt aandacht geschonken aan het feit of het belang van de taken zal toenemen of afnemen in de toekomst (trend). Ook de moeilijk-

9


heidsgraad van de taken wordt weergegeven. Een taak kan eenvoudig of moeilijk zijn. Ze is eenvoudig als ze vanuit routine wordt gedaan of als men beslissingen moet nemen die keuzes uit bekende opties inhouden. Een eenvoudige taak kan gemakkelijk aangeleerd worden. Een taak is moeilijk als er steeds nieuwe oplossingen gezocht moeten worden voor nieuwe problemen. Het vergt meer inspanningen om een moeilijke taak aan te leren. De volgende taken kunnen onderscheiden worden:

Planning van de werkzaamheden (tabel 2.1)

Algemene takenclusters (2.2)

Controle voor het vertrek (tabel 2.2.1) Toezicht op laden en lossen van goederen (tabel 2.2.2) Vervoeren van de goederen (tabel 2.2.3) Onderhouden van het voertuig en zijn toebehoren (tabel 2.2.4) Administratieve taken (tabel 2.2.5) Optreden bij ongevallen (tabel 2.2.6) Communicatie (tabel 2.2.7) Veiligheid en kwaliteitszorg (tabel 2.2.8)

Specifieke takenclusters (2.3)

ATP – Transport onder geleide temperatuur (tabel 2.3.1) Tankwagenvervoer (tabel 2.3.2) ADR – Transport van gevaarlijke stoffen (tabel 2.3.3) Uitzonderlijk transport (tabel 2.3.4) Distributie (tabel 2.3.5) Bulktransport (tabel 2.3.6) Containertransport (tabel 2.3.7) Glastransport (tabel 2.3.8) Autotransport (tabel 2.3.9)

Deze specifieke takenclusters en de bijbehorende competenties behoren niet tot het beroepsprofiel van een beginnende beroepsbeoefenaar.

10


2.1. Planning van de werkzaamheden Taken

De nodige documenten verzamelen voor de volgende vervoersopdracht • Persoonlijke documenten (identiteitskaart, paspoort, rijbewijs, vervoersbewijzen) • Boorddocumenten (identificatiekaart, verzekering, vergunningen) • Vrachtdocumenten (vrachtbrief/CMR-formulier, facturen)

Vrachtwagenchauffeur M T

Competenties

E

=

E

=

M

↑

De te volgen route plannen

E – M*

↓

Kennis van de regelgeving met betrekking tot de documenten en vrachtbrieven in het goederenvervoer Kennis van de vereiste documenten Kunnen begrijpen van de documenten en weten waarvoor ze dienen Kunnen invullen en in orde brengen van de documenten Weten welke documenten aanwezig moeten zijn in de vrachtwagen Kunnen controleren van de documenten op hun geldigheid Kennis van de hulpmiddelen om de meest efficiënte reisweg te bepalen Kennis van toegepaste aardrijkskunde en geografisch inzicht hebben Kunnen kaartlezen Kunnen uitstippelen van de route Kunnen specificeren en schatten van afstanden Kennis van de toestand van het wegennet

Moeilijkheidsgraad E= eenvoudig; M= moeilijk Trend : ↑= toenemend belang ; ↓= afnemend belang ; = = status-quo * Afhankelijk van het type transport, de concrete opdracht en de routine en ervaring van de chauffeur kan deze taak eenvoudig of moeilijk zijn

11


2.2. Algemene takenclusters 2.2.1

Controle voor het vertrek Taken

Controle van het voertuig voor het in gebruik te nemen (eventueel met behulp van een type- controleblad): • Controleren van de algemene staat van het voertuig • Controleren van signalisaties • Controleren van wielen en vering • Controleren van de olie- en luchtdrukmeter • Controleren van het brandstofpeil • Controleren van de koelvloeistof-temperatuur • Controleren van de verschillende accessoires bij de verschillende types vervoer (vb. de koelgroep bij ATP-vervoer) Correct gebruiken van controle-apparatuur • Instellen en bedienen van analoge en digitale tachograaf Koppelen van de trekker aan het getrokken voertuig

Vrachtwagenchauffeur M T E =

Competenties

E

↑

M

↑

Controle van de netheid van E = de laadruimte en van het voertuig Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M= moeilijk Trend : ↑= toenemend belang ; ↓= afnemend belang ;

Kennis van het belang van de verschillende controle- en meettoestellen Kunnen controleren van de aanduidingen van deze toestellen en kunnen interpreteren ervan Kunnen interpreteren van de verschillende lampjes op het dashboard en van geluidssignalen Visuele controle kunnen uitvoeren van banden en wielen (uitwendige staat, bandenspanning en wielbevestiging) Kunnen controleren van verschillende vloeistofpeilen en kunnen bijvullen ervan Kunnen controleren van verlichting en kunnen vervangen van defecte lampen en/of zekeringen Correct kunnen werken met de bestuurderskaart en/of tachograafschijf Inzicht hebben in het nut van het gebruik van deze kaart / schijf en van de tachograaf Aan elkaar kunnen koppelen van het trekkend en het getrokken voertuig Kunnen controleren van de koppeling op volledigheid en betrouwbaarheid Kunnen controleren van de netheid van de laadruimte en het voertuig = = status-quo

12


2.2.2

Toezicht op laden en lossen van goederen* Taken

De vrachtwagen/aanhangwagen/oplegger klaarmaken voor het laden/lossen van goederen Te laden/lossen goederen en de verpakking ervan controleren


E

=

Competenties

Opstellen van een schaderapport bij beschadiging of bij ontbrekende goederen Controleren van het laden/lossen van goederen: • Controleren van de vastzetting en stuwing van de goederen • De gewichtsverdeling van de goederen nakijken

M

=

M

=

Kunnen openmaken van het dekzeil en de raamconstructie en achteraf opnieuw kunnen sluiten ervan Kunnen uitvoeren van visuele controle op eventuele beschadiging van de goederen/verpakking Kunnen vaststellen van beschadiging en/of van ontbrekende goederen Kunnen opstellen van een schaderapport Veilig en oordeelkundig kunnen laden/lossen van een voertuig en/of toezicht hierop Correct kunnen stouwen en veilig kunnen verankeren van verschillende soorten ladingen Kunnen beoordelen van de lading op stabiliteit

Moeilijkheidsgraad : E= eenvoudig; M= moeilijk Trend : ↑= toenemend belang ; ↓= afnemend belang ; = = status-quo * Algemeen genomen is het laden en lossen geen taak van de chauffeur. Dit gebeurt door personeel van het magazijn. Uitzonderingen hierop zijn de specifieke marktniches zoals onder andere bulk, kipwagens, tankvervoer, besteldiensten,… (zie specifieke takenclusters).

13


2.2.3

Vervoeren van goederen Taken

Een voertuig besturen op de weg, op de autosnelweg en in de bebouwde kom, zowel overdag als ’s nachts en in speciale omstandigheden

Vrachtwagenchauffeur M T M ↑

Competenties

Besturen van een geladen voertuig

M

=

Volgen van de (door zichzelf of door anderen) uitgestippelde route

E – M*

=

Controleren van de lading en de vrachtwagen onderweg

E

=

Correct kunnen manoeuvreren Correct kunnen bedienen van het stuur, spiegels, remmen, richtingaanwijzers,… Kunnen bepalen van de plaats van het voertuig op de weg Kunnen bepalen van de afstand tot de voorligger en zijdelingse afstanden Kennis van snelheidsbeperkingen en geldende voorrangsregels Kennen en toepassen van richtlijnen i.v.m. rijen rusttijden Kennen en toepassen van de verkeerswetgeving en straatcode Kennis inzake veiligheid op de weg Kennis van en kunnen vervoeren van een lading met inachtneming van de voorschriften voor veiligheid en goed gebruik van het voertuig Kennis van de invloed van de lading op de remafstanden Kennis van de invloed van de lading op het nemen van bochten Zelf kunnen plannen en volgen van een route Kunnen berekenen van de duur om de route af te leggen Kunnen lezen hanteren van wegenkaarten en stadsplannen Zich kunnen oriënteren op basis van de planning, de wegwijzers en de straatnamen. Kunnen oordelen over de stabiliteit van de lading Kunnen controleren van de goederen op gebreken en tekorten

14


Taken

Zuinig rijden


Competenties

Defensief rijden (voorkomen van ongelukken)

M

↑

Kennis van de principes om het brandstofverbruik te optimaliseren Kennis van de voordelen van brandstofbesparing Kennis van invloeden van weer, weg en verkeer op brandstofverbruik Kennis van de invloed van de rijstijl op het brandstofverbruik Kennis van en kunnen toepassen van de principes van defensief rijden, meerbepaald met betrekking tot de beperking van het gezichtsveld die door de kenmerken van het voertuig wordt veroorzaakt (dode hoek) Kunnen vermijden van fouten en kunnen rekening houden met fouten van anderen Kunnen rekening houden met weers- en verkeersomstandigheden Kunnen onder controle houden van en manoeuvreren met voertuigen

Moeilijkheidsgraad : E= eenvoudig; M= moeilijk Trend : ↑= toenemend belang ; ↓= afnemend belang ; = = status-quo * Algemeen genomen is het laden en lossen geen taak van de chauffeur. Dit gebeurt door personeel van het magazijn. Uitzonderingen hierop zijn de specifieke marktniches zoals onder andere bulk, kipwagens, tankvervoer, besteldiensten,… (zie specifieke takenclusters)

15


2.2.4

Onderhouden van het voertuig en zijn toebehoren Taken

Het voertuig en zijn toebehoren in een goede staat van werking houden


Competenties

Basisonderhoud en routinecontrole van het voertuig en zijn toebehoren uitvoeren: • Brandstof tanken • Oliepeil controleren en bijvullen • Bestanddelen en circuits tegen vorst beschermen • Het wiel verwisselen • Cabine kantelen • Starten met hulpbatterijen van een andere vrachtwagen

E

↓

Kennis van de kenmerken van krachtoverbrenging met het oog op een optimaal gebruik van het voertuig Kennis van de technische kenmerken en de werking van de veiligheidsvoorzieningen om het voertuig onder controle te houden, de slijtage te verminderen en disfunctie te voorkomen Kennis van algemene controle en kleine onderhoudswerkzaamheden en herstellingen Permanent kunnen startklaar maken en rijklaar houden van het voertuig Kunnen controleren van het oliepeil en kunnen bijvullen van olie indien nodig Kunnen op druk brengen van banden Kunnen monteren en demonteren van wielen. Kunnen controleren van het niveau van de remvloeistof Kunnen treffen van maatregelen ter bescherming tegen vriesweer Kennis van het remsysteem en kunnen controleren van de remmen Kennis van het systeem van centrale smeringen De cabine kunnen kantelen Kunnen starten met de hulpbatterijen van een andere vrachtwagen met inachtname van de juiste volgorde van de startkabels tussen de twee batterijen

16


Taken

Een diagnose stellen in geval van panne: • De aard van de panne vaststellen • De oorzaak van de panne vaststellen

Vrachtwagenchauffeur M T M =

Competenties

Netjes en ordelijk houden van het voertuig en zijn toebehoren

Moeilijkheidsgraad: Trend :

E

=

E= eenvoudig; M= moeilijk ↑= toenemend belang ; ↓= afnemend belang ;

Kennen van de noodoplossing om tot de dichtst gelegen garage of parking te komen Een correcte diagnose kunnen stellen en de panne kunnen definiëren Kunnen omschrijven van de belangrijkste onderdelen van motor, koetswerk, oplegger en aanhangwagen Kunnen benoemen van de meest voorkomende defecten (i.v.m. motor, aandrijving, remsysteem, ophanging, koppelingsorgaan, verlichting, raamconstructies, hydropneumatische uitrusting,…) Kennis van wisselstukken en hun maten en andere kenmerken kunnen preciseren Kennis van mogelijkheden tot het reinigen van het voertuig. Kunnen ordelijk en rein houden van de stuurcabine = = status-quo

17


2.2.5

Administratieve taken Taken

Bijhouden van gegevens: • Rij-, rust- en wachttijden • Plaats en duur van laden en lossen Uitvoeren van controle bij de ontvangst van goederen en invullen van de vrachtbrief De nodige wegvervoersdocumenten bijhouden en invullen

Vrachtwagenchauffeur M T E ↓

Competenties

M

↑

M

↑

Moeilijkheidsgraad: Trend:

2.2.6



Competenties

Zich vergewissen van de situatie

De hulpdiensten oproepen

E

=

Afbakenen van een veiligheidszone en signalisatie van het voertuig verzekeren Hulp bieden

E

=

M

=

Invullen van een ongevallenM = formulier Moeilijkheidsgraad : E= eenvoudig; M= moeilijk Trend : ↑= toenemend belang ; ↓= afnemend belang ;

= = status-quo

Optreden bij ongevallen Taken

Kunnen invullen van de gegevens op een prestatieblad Kunnen ingeven van de gegevens in een boordcomputer Kennis van het doel en het nut van de vrachtbrief Verschillende soorten vrachtbrieven kunnen lezen, interpreteren en invullen Kunnen lezen en invullen van verschillende handelsdocumenten (facturen, verzendingsnota’s creditnota’s,…) Kennis van reglementering, toepassingsgebied en geldigheid van vergunningen Kennis van douaneverplichtingen inzake transport langs de weg

Kunnen inschatten van aard en omvang van een ongeval of noodsituatie en er adequaat kunnen op reageren Kennis van de procedures en kunnen toepassen ervan Kennis van veiligheidsvoorschriften en naleven ervan Kunnen verstrekken van EHBO Kunnen gebruiken van brandbestrijdingsmiddelen Kunnen invullen van een ongevallenformulier = = status-quo

18


2.2.7

Communicatie Taken

Contact nemen via telefoon, semafoon, GSM, satelliet,….


Competenties

Bedienen van de boordcomputer: • Ingeven van rij-, rust- en overbruggingstijden • Controleren van het voertuig (afstand, toerental, verbruik, temperatuur, remmen,.) Zich duidelijk uitdrukken: • Contact opnemen met het transportbedrijf • Zich aandienen bij een klant in verschillende talen • Hulp vragen • Optreden bij grensovergangen, wegcontrole, ongeval,. • Defecten omschrijven De vereiste attitude en mentaliteit aannemen

E

=

M

↑

M

↑

Moeilijkheidsgraad : Trend :


Kunnen gebruiken van diverse communicatiemiddelen Inzicht in het nut van communicatie met het bedrijf Kennis van het gebruik en de bediening van de boordcomputer Kunnen invoeren van gegevens in de boordcomputer Kunnen interpreteren van de boordcomputergegevens Zich kunnen aanmelden namens de eigen firma Kunnen in orde brengen van documenten Zich kunnen uitdrukken in het Nederlands, Frans, Engels, Duits,… (vooral bij internationaal transport) Kennis van de minimaal vereiste woordenschat om zich in diverse beroepssituaties te kunnen behelpen Zich correct, efficiënt en klantvriendelijk kunnen gedragen Kennis van de gedragsregels die bijdragen aan het imago van de onderneming = = status-quo

19


2.2.8

Veiligheid en kwaliteitszorg Taken


Kwaliteitszorg

Competenties

Veiligheid

M

↑

Naleven van rijen rusttijden

M

=



Kwaliteitsnormen van het bedrijf kennen en kunnen toepassen ervan Zijn plaats kennen in de logistieke keten Kennis van het economisch klimaat en van de marktordening mbt het goederenvervoer over de weg Kunnen instaan voor de goede aflevering van de goederen bij de klant Kennis van de gevaren van het verkeer en arbeidsongevallen Kennis van en kunnen toepassen van richtlijnen voor het voorkomen van fysieke risico’s Inzicht in het belang van een goede fysieke en mentale gezondheid Kennis van de maatregelen ter voorkoming van criminaliteit en vervoer van illegalen Kennis van en kunnen naleven van de veiligheidsregels Kennis van gevarenbronnen en gevaarlijke stoffen Kennis inzake brandveiligheid Kennis van het sociale klimaat binnen het wegvervoer Kennis en toepassing van de voorschriften en reglementering van het wegvervoer inzake rijen rusttijden = = status-quo

20


2.3. Specifieke takenclusters Deze specifieke takenclusters en de bijbehorende competenties behoren niet tot het beroepsprofiel van een beginnende beroepsbeoefenaar. 2.3.1

ATP – Transport onder geleide temperatuur Taken

De koelruimte op de voorgeschreven temperatuur brengen voor het in ontvangst nemen van de producten Bij het laden de staat van de verpakking nazien


Competenties

E

=

Opmerkingen vermelden op de vrachtbrief

M

=

De levensmiddelen onder de juiste temperatuur laden en controleren van de temperatuur tijdens het hele traject

M

=

Goederen afleveren binnen de vooropgestelde tijdslimiet

M

↑

Kunnen instellen van thermostaten Informatie kunnen inwinnen over de te vervoeren goederen (bederf en hygiëne) Kennis van de gegevens die op de etiketten zijn vermeld Visuele controle kunnen uitvoeren op de staat van de verpakking Kennis inzake de verdeling van de lading om een goede luchtstroming mogelijk te maken Kunnen vaststellen van de schade Kunnen vermelden van opmerkingen op de vrachtbrief Kennis van verschillende methodes voor het meten van de temperatuur en kunnen toepassen ervan Kunnen controleren en op peil houden van de temperatuur voor en tijdens het transport Basiskennis van koelprocessen Kennis van specifieke eisen in verband met veiligheid en hygiene Kunnen inschatten van de tijd die nodig is voor het afleveren van de goederen Kennis van reinigingsmethoden en –producten

Reinigen/of laten reinigen van E = het voertuig na het lossen Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M= moeilijk Trend: ↑= toenemend belang ; ↓= afnemend belang ;

= = status-quo

21


2.3.2

Tankwagenvervoer Taken

Controleren tijdens het laden/lossen of zelf laden/lossen: • Controleren van de temperatuur en bijstellen ervan indien nodig • Aan/loskoppelen van laaden losdarmen • Controle op lekken • Helpen voorkomen van contaminatie LATEN reinigen van de tank bij een erkende cleaningsinstallatie en erover waken dat men een attest ontvangt


Competenties

E

=


E= eenvoudig; M= moeilijk ↑= toenemend belang ;

↓= afnemend belang ;

Kennis en toepassen van veiligheidsmaatregelen bij laden en lossen Kennis van laaden lostechnieken Kunnen aan/loskoppelen van laaden losdarmen Visueel kunnen controleren op lekken van laaden losdarmen Kennis van onverenigbaarheid van bepaalde stoffen Kennis van de werking reinigingsstations en van de procedurevoorschriften met betrekking tot tankcleaning Kunnen interpreteren van het attest Kunnen visueel controleren van de gereinigde tank = = status-quo

22


2.3.3

ADR – Transport van gevaarlijke stoffen Taken

Nakijken en in orde brengen van vereiste documenten


Competenties

Aanbrengen van voorgeschreven ADR-signalisatie

M

=

Helpen voorkomen van contaminatie Vervoeren van gevaarlijke goederen

M

=

Ingrijpen bij ongevallen

M

↑



Kennis van reglementeringen in verband met het transport van gevaarlijke stoffen Kunnen controleren van de vereiste vervoersdocumenten Kennis van de verschillende types van signalisatie (schilden, etiketten) Kunnen aanbrengen van de juiste signalisatie Kunnen raadplegen van de ADR-cursus Kennis van onverenigbaarheid van bepaalde stoffen Kennis van de algemene indeling en van de eigenschappen van gevaarlijke producten Kennis van de gevarenklasse waarin de producten zijn verdeeld (via ADR-cursus) Kennis van wettelijke voorschriften en van verkeersreglementering inzake vervoer van ADRgoederen Kennis van de veiligheidsuitrusting voor ADR-vervoer en volgen van veiligheidsvoorschriften De rijstijl kunnen aanpassen in functie van de te vervoeren gevaarlijke producten Kennis van de risico’s inherent aan het vervoer van gevaarlijke stoffen Kennis en kunnen toepassen van procedures bij ongevallen Kennis van te nemen voorzorgsmaatregelen bij mogelijke ongevallen, ter eigen beveiliging en ter bescherming van de omwonenden en de omgeving Kunnen hanteren van een brandblusapparaat = = status-quo

23


2.3.4

Uitzonderlijk transport Taken

Helpen laden/lossen van de vrachtwagen en controle uitoefenen op de manier waarop geladen wordt


Competenties

Goed aanpikken van de vervoerde onderdelen

M

=

In orde brengen van de vereiste documenten en signalisaties

M

=

Uitvoeren van het uitzonderlijk vervoer

M

=



Kunnen bedienen van hefwerktuigen Kunnen begeleiden van laden, lossen en stuwen met de rolkraan Kennis van technieken voor het stapelen van de goederen en kunnen verdelen van het gewicht Kennis van technieken voor het stuwen en verankeren van de lading Bij het laden kunnen voorzien van de volgorde van lossen Kennis van de techniek om de vervoerde onderdelen aan te pikken en ze te kunnen lossen Kennis van de kraan en de behandeling ervan Elementaire kennis van reglementeringen en vereiste vergunningen voor uitzonderlijk vervoer Kennis van bepalingen in verband met toegelaten afmetingen en massa’s Kennis van vereiste signalisatie en verlichting en kunnen aanbrengen ervan Elementaire kennis van wettelijke voorschriften en veiligheidsvoorschriften inzake grootvolume-transporten Kennis van de invloed van de ligging van het zwaartepunt en een beweegbare lading op het rijgedrag Kennis van wettelijke bepalingen in verband met uitzonderlijke transporten en te volgen reisroutes Kennis van wettelijke bepalingen inzake opgelegde routes = = status-quo

24


2.3.5

Distributie Taken

Laden en lossen van de goederen : • Controleren van de lading op hoeveelheid en beschadiging • De lading verdelen over de wagen • Vast maken van de lading • Invullen van een schaderapport


Competenties

Communiceren met klanten en leveranciers

M

↑

Bepalen van de route volgens de prioriteiten van levering en ophaling Vervoer verzorgen van gevaarlijke colli


2.3.6

↓

M

=


= = status-quo

Bulktransport Taken

M

Kunnen laden en lossen van de goederen op paletten of rolcontainers Kunnen werken met de laadklep en/of de transpalet Oordeelkundig kunnen verdelen van de lading Kunnen vast maken van de lading Kunnen vaststellen van schade of gebreken aan de goederen Kunnen invullen van een schaderapport Zich behoorlijk kunnen uitdrukken in verschillende talen Kennis van verschillende betaalmiddelen Zich kunnen oriënteren en situeren op een kaart en op een gedetailleerd stratenplan Kennis hebben van en kunnen toepassen van de ADRvoorschriften voor collivervoer

Laden en lossen van de goederen : • Controleren van de lading • Controleren op lekken • Laten wegen van de lading • Aan- en loskoppelen van de laaden losslang • Controleren van de druk tijdens het lossen • Hanteren van lucht- en woelkranen • Beoordelen van de situatie



Competenties


Kunnen manoeuvreren met de vrachtwagen-combinatie Kunnen nagaan waar te laden/lossen Kennis van weegprocedures Kunnen aan- en loskoppelen van de slang Kunnen bedienen van de compressor Kunnen hanteren van lucht- en woelkranen Kunnen beoordelen van de toestand van het terrein en rekening kunnen houden met de weersomstandigheden (windsnelheid) = = status-quo

25


2.3.7

Containertransport Taken

Vrachtwagenchauffeur M T E ↑

Laden en lossen van de goe deren : • Controleren van het op- en afzetten van een lege con tainer • Controleren van de container (op gaten, roest, net heid, hoogte, zeil,…) • Inbrengen van gegevens in de computer op de haventerminal • Uithalen/inleveren van een volle container • Controleren van het nummer, de uiterlijke staat en de verzegeling van de container • Controleren van/assisteren bij de stuwing van de goederen Moeilijkheidsgraad : E= eenvoudig; M= moeilijk Trend : ↑= toenemend belang ; ↓= afnemend belang ;

2.3.8

Kunnen gebruiken van de twistlocks of sluitsystemen Kunnen inbrengen van gegevens in de computer Kennis van de modaliteiten ter controle van interchange (uitwisseling van container) Kunnen controleren van een lege container Kennis van de specifieke vrachtdocumenten en containerdocumenten (boekingsnummers, containernummers,…) Kennis van de plaatselijke gebruiken op de laaden losterminals

= = status-quo

Glastransport Taken


Laden en lossen van glas : • Sluiten/openen van de oplegger • De geopende oplegger in de laagste stand over de bok met glas heen/terug rijden • De oplegger omhoog/omlaag laten komen • Borgen van het glas met airbags Moeilijkheidsgraad : E= eenvoudig; M= moeilijk Trend : ↑= toenemend belang ; ↓= afnemend belang ;

Competenties

Competenties Zeer nauwkeurig kunnen manoeuvreren om het glas niet te breken Kunnen openen en sluiten van de achterzijde van de oplegger

= = status-quo

26


2.3.9

Autotransport Taken

Laden en lossen van auto’s: • Besturen van de auto’s • Beheren van de sleutels en de documenten van de vervoerde auto’s • Stapelen en vastzetten van de auto’s • Bedienen van de gedeeltelijk hydraulische laaden losinrichting • Letten op de laaden losvolgorde



Competenties


Kennis van de verschillende soorten ladingen (personenauto’s, bestelwagens, caravans,…) Kennis van uitvoerings- en uitrustingsbijzonderheden Rekening kunnen houden met de variërende hoogte van auto en lading Kennis van de laadcapaciteit van de autotransporteur Kunnen gebruiken van enige types autotransporteurs Kunnen bedienen van de laaden losinrichting = = status-quo

3. Competenties Onder competenties verstaan we het samenhangend geheel van kennis, vaardigheden en houdingen, dat aantoonbaar ontleend is aan concrete handelingen en/of taken die voorkomen in de beroepsuitoefening van de vrachtwagenchauffeur. In dit hoofdstuk beschrijven we achtereenvolgend de algemene beroepskennis, de vaardigheden en de beroepshoudingen waarover de vrachtwagenchauffeur moet beschikken.

3.1. Algemene beroepskennis Hiermee bedoelen we die kennisinhouden die werkelijk beroepsondersteunend werken en die noodzakelijk zijn voor het verwerven van de vereiste vaardigheden. We sommen hier op wat in de voorgaande tabellen werd aangegeven bij elk van de taken. Onderhoudstechnologie en automechaniek Verzekeren van klein dagelijks onderhoud en uitvoeren van nodige controles. Lokaliseren en beschrijven van defecten en zo mogelijk kleine herstellingen uitvoeren. Wegcode Grondige kennis van en kunnen toepassen van de Belgische en de Europese (bij internationaal vervoer) verkeersreglementering en -signalisatie en zich bewust zijn van de nefaste gevolgen bij het niet naleven ervan.

27


Routeplanning Kennis omtrent de belangrijke nationale en Europese reisroutes. Uitstippelen van reisroutes en berekening van afstanden en rijtijden. Kennis omtrent aanwezigheid van douaneposten, overzetten, tunnels, bruggen en landschapskarakteristieken en weten waar tol geheven wordt. Laad- en lostechnieken Kennis met betrekking tot geldende normen en richtlijnen voor het laden en lossen van goederen. Kennis van richtlijnen voor het ordenen, verdelen, verankeren en afdekken van de lading. Op verantwoorde wijze tillen en dragen van lasten. Verantwoordelijkheden kennen bij laden en lossen (controle van de goederen, invullen van schaderapport). Voertuigkenmerken Kennis van verschillende types vrachtwagens, hun opbouw en uitrusting, de onderdelen, de kenmerken en het gebruik ervan. Goederenkennis Elementaire kennis van de invloed van het transport op de getransporteerde goederen (vb. bewegende massa’s). Kennis van soorten ladingen, verpakkingen,… . Wetgeving en reglementeringen Praktische kennis van de wetgeving en de reglementeringen omtrent getuigschriften, wegenvignetten, vergunningen, rijverboden, rijen rusttijden,… . Voor vrachtwagenchauffeurs die instaan voor ADR-transport is kennis van wetgeving inzake ADR-transport vereist (specifieke schilden en etiketten en de betekenis ervan). ATP-transport vereist eveneens kennis inzake verplichtingen, aansprakelijkheden, certificaten,… . Veiligheid en hygiëne Kennis van richtlijnen inzake veiligheid en hygiëne met betrekking tot de vervoerde goederen en het transportmiddel. Kennis van het belang van zuiverheid en netheid bij vervoer van levensmiddelen in een tankwagen. Kennis van basisprincipes EHBO. Informatieverwerking Basiskennis omtrent het werken met geautomatiseerde systemen zoals het inbrengen van gegevens in een boordcomputer. Talenkennis Wie internationaal vervoer verzorgt dient over een basiskennis van een aantal talen te beschikken (Frans, Engels, Duits,…) zodanig dat men zich kan behelpen, eventueel aan de hand van hulpmiddelen.

28


Administratie Kennis inzake het begrijpen en invullen van allerhande vervoersdocumenten.

3.2. Vaardigheden Hiermee bedoelen we de specifieke vaardigheden die vereist zijn en die, indien er niet aan wordt voldaan, het technisch verloop van het werkproces in het gedrang brengen. Het verschil tussen vaardigheden, en dan vooral sociale vaardigheden, en beroepshoudingen is niet altijd eenduidig. Laat ons ten behoeve van de duidelijkheid en eenvoud aannemen dat vaardigheden technieken zijn die men kan aanleren, maar die men omwille van persoonlijkheidskenmerken al of niet succesvol kan toepassen.

Verschillende soorten vrachtwagens kunnen besturen in alle omstandigheden

Vaardigheid in het gebruik van moderne communicatiemiddelen

Kunnen opnemen van verantwoordelijkheden verbonden aan het beroep

Zich kunnen behelpen in ongewone situaties

…

Vaardigheid in het bedienen en aflezen van de controleapparaten Communicatievaardig zijn, zich goed mondeling kunnen uitdrukken bij de klant en in staat zijn duidelijk verslag uit te brengen bij de onderneming, in staat zijn een kort rapport op te stellen

De onderneming op een waardige wijze kunnen vertegenwoordigen bij de klant, controle instanties, enz,…

Inzicht hebben in het doel en het nut van de verschillende documenten en in het begrijpen en invullen ervan

Beschikken over een goed oriëntatievermogen Over rekenvaardigheid beschikken in functie van de berekening van gewicht en verdeling van de lading, snelheid, reisduur, brandstofverbruik, muntomrekening,…

29


3.3. Beroepshoudingen Onder beroepshoudingen verstaan we de meer algemene, minder aan een specifieke uitvoering gebonden eigenschappen, attitudes, persoonlijkheids- en gedragskenmerken die functioneel zijn in het arbeidsproces. Het is het geheel van cognitieve, affectieve en actiecomponenten die wezenlijk zijn voor de uitoefening van een beroep. Beroepshouding

Flexibiliteit

Omschrijving

Bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden o.m. middelen, doelen, mensen en procedures Veiligheidsbewustzijn Actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid en op het voorkomen van situaties die personen kunnen schaden Imagobewustzijn Aandacht hebben voor de impact die het eigen gedrag en voorkomen op anderen kan hebben Zelfstandigheid Bereid zijn om zelfstandig, zonder hulp of toezicht gedurende lange tijd zijn taken uit te voeren Accuratesse Erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien onder normale omstandigheden Omgaan met stress Zoeken naar een aanvaardbare werkdruk, ook in moeilijke arbeidsomstandigheden Organisatievermogen Erop gericht zijn de taken zodanig te plannen, dat het beoogde doel op een efficiënte manier bereikt kan worden Loyauteit Sterk betrokken zijn op de organisatie en de regels en afspraken die er gelden Zin voor initiatief Problemen en taken aanpakken zonder dat het gevraagd wordt of de omstandigheden ertoe dwingen Dienstverlenende ingesteld- Actief en pro-actief gericht zijn op het verlenen van heid diensten of zorg 3 = onmisbaar ; 2 = belangrijk ; 1 = wenselijk

3

2

1

X X X X X X X X X X

30


4. Verantwoordelijkheidsdomeinen 4.1. Autonomie in uitvoering en in het nemen van beslissingen Een vrachtwagenchauffeur verzorgt het transport van goederen van een plaats naar een bepaalde bestemming. Gedurende de af te leggen rit geniet de vrachtwagenchauffeur een relatief grote autonomie. Hoewel hij/zij in principe zelf kan beslissen welke weg gevolgd wordt, wanneer er gereden en gerust wordt,… moet hij/zij rekening houden met wettelijke voorschriften en instructies van het bedrijf. Dit betekent echter ook dat hij/zij zich in elke situatie alleen moet kunnen behelpen en problemen zo goed mogelijk moet trachten op te lossen. De mate van vrijheid en autonomie waarover de vrachtwagenchauffeur beschikt dient echter genuanceerd te worden. Elke vrachtwagenchauffeur kan en moet immers op geregelde tijdstippen contact opnemen met het transportbedrijf via een radio of GSM. Hij/zij dient het bedrijf te informeren over de plaats waar hij/zij zich bevindt, de problemen die zich voordoen,… Vaak is het dan het transportbedrijf dat beslist wat de chauffeur moet doen op dat ogenblik. Daarnaast doen er steeds meer nieuwe systemen hun intrede (vb. de boordcomputer,…) die gedurende de rit verschillende gegevens registreren zodanig dat men in het transportbedrijf ten allen tijde kan verifiëren waar de vrachtwagen zich bevindt.

4.2. Verantwoordelijkheid voor prestaties Een vrachtwagenchauffeur is meestal met een enorm kapitaal (het voertuig en de vervoerde lading) op de weg en is verantwoordelijk voor het in goede staat houden van dit materiaal. Hij/zij dient dan ook op geregelde tijdstippen tijdens de rit de lading en het voertuig te controleren op gebreken, schade,… Tijdens het laden en lossen is de vrachtwagenchauffeur verantwoordelijk voor de controle op de lading, op de manier waarop het voertuig geladen wordt en de wijze waarop de goederen vastgemaakt worden. Het is van groot belang dat de vrachtwagenchauffeur de lading goed nakijkt op ontbrekende stukken en op beschadiging en dit nauwkeurig invult op de vrachtbrief. Dit is immers het enige wettige document waarop beroep kan worden gedaan indien er zich discussies of problemen voordoen in verband met de vervoerde goederen. Het is de verantwoordelijkheid van de vrachtwagenchauffeur deze documenten zo correct en volledig mogelijk in te vullen.

31


Verder dient de vrachtwagenchauffeur erop toe te zien dat de lading goed verdeeld wordt over het voertuig en dat ze goed is vastgemaakt zodat ze tijdens de rit niet kan verschuiven. De vrachtwagenchauffeur heeft de verantwoordelijkheid om te weigeren te vertrekken wanneer het voertuig naar zijn oordeel niet goed is geladen. In sommige gevallen dient de vrachtwagenchauffeur zelf te laden en te lossen. Hij/zij dient in dit geval behoedzaam te zijn voor beschadiging van de goederen. Er dient eveneens gelet te worden op de zichtbare staat van de verpakking en/of van de geladen en geloste goederen. Tijdens de rit is de vrachtwagenchauffeur verantwoordelijk voor hoffelijkheid op de weg. Hij/zij moet rekening houden met medeweggebruikers en ten alle tijde een defensieve rijhouding aannemen, teneinde ongevallen te voorkomen. Ook naar de klanten toe dient de vrachtwagenchauffeur vriendelijk en hoffelijk te blijven en zijn uiterlijk te verzorgen. Hij/zij vertegenwoordigt immers het transportbedrijf en is het visitekaartje. De goede uitvoering van de functie door de vrachtwagenchauffeur heeft een directe invloed op de kwaliteit van de service, op de totale kost van het transport en op het imago van de sector.

5. Bijzondere arbeidsomstandigheden Met bijzondere arbeidsomstandigheden worden die arbeidsomstandigheden bedoeld die typisch zijn voor de vrachtwagenchauffeur. We zullen hier een opsomming geven van enkele veel voorkomende risico’s en mogelijke maatregelen om deze risico’s te voorkomen of te verminderen. Er is een risico op ongevallen omdat de vrachtwagenchauffeur veel tijd doorbrengt op de weg. Bovendien bestuurt hij/zij in de meeste gevallen een lang en zwaar voertuig waarmee manoeuvreren niet gemakkelijk is. De veiligheid wordt tevens beïnvloed door weersomstandigheden, door de staat van het voertuig en door de andere weggebruikers. Preventie: Het voertuig op een veilige en efficiënte manier besturen en zich houden aan verkeersreglementen en aan de EG verordening inzake de rijen rusttijden. Voorzien in een goed onderhoud van de voertuigen. Bij een slechte verdeling van de lading bestaat het risico dat het voertuig kantelt bij het uitvoeren van bepaalde manoeuvres. Preventie: Deskundig laden van het voertuig en de situatie correct inschatten voordat manoeuvres uitgevoerd worden.

32


Er bestaat een verhoogde kans op gevaar bij het transport van gevaarlijke stoffen, maar eveneens tijdens het tanken of het hanteren van oliehoudende stoffen. Preventie: Er geldt een strikt rookverbod tijdens het tanken. Tevens dienen de wettelijke en de afgesproken veiligheidsrichtlijnen in verband met het ADR-transport strikt nagevolgd te worden. De voertuigen dienen uitgerust te zijn met een brandblusser. Het rijden vereist een ononderbroken aandacht van de vrachtwagenchauffeur. Verslapte aandacht, vermoeidheid of misselijkheid kunnen leiden tot ongelukken. Preventie: Er mag niet gereden worden onder invloed van drank of medicatie. De vrachtwagenchauffeur dient in goede conditie en voldoende uitgerust te zijn vooraleer de rit aan te vangen. Hij dient tevens te letten op persoonlijke hygiëne en een goede eetgewoonte. Lange ritten kunnen op de duur belastend zijn voor de rug. Het heffen en tillen van lasten tijdens laden en lossen kan eveneens belastend zijn. Preventie: Belasting tijdens het laden en lossen kan beperkt worden door de juiste hef- en tiltechnieken toe te passen. Daarnaast strekt het tot de aanbeveling een goede houding aan te nemen tijdens het rijden en op geregelde tijdstippen de benen te strekken. De functie van vrachtwagenchauffeur brengt met zich mee dat hij/zij minder gelegenheid heeft om deel te nemen aan het sociaal en familiaal leven. Vooral vrachtwagenchauffeurs die instaan voor internationaal transport zijn soms gedurende langere tijd onderweg en kunnen minder tijd thuis doorbrengen. Ook vrachtwagenchauffeurs die geen internationaal transport verzorgen moeten geregeld op onregelmatige tijdstippen werken en kennen soms lange werkdagen.

6. Arbeidsorganisatie De transportsector kan als een KMO-sector worden beschouwd met tal van bedrijven met een familiaal karakter en een eerder vlakke hiërarchie. Naast de vrachtwagenchauffeurs die de transporten verzorgen werken er dispatchers die het contact met de chauffeurs verzorgen vanuit het bedrijf. Vaak plannen zij ook de verschillende transporten en de te volgen routes. Daarnaast zijn er mecaniciens die instaan voor het onderhoud aan de voertuigen. In een aantal gevallen werkt de baas van het bedrijf mee als dispatcher of soms zelfs als chauffeur. In de grotere bedrijven kunnen meer functies onderscheiden worden. Zij hebben vaak een aparte personeelsdienst, een secretariaat,… .

33


De vrachtwagenchauffeurs worden meestal ingeschakeld in welbepaalde opdrachten. Ze zullen bijvoorbeeld steeds welbepaalde bestemmingen, vrachten, klanten,… toegewezen krijgen. Op die manier raken zij beter vertrouwd met de route, de te volgen procedures bij het laden en lossen, de contactpersonen, de vereiste documenten,… . Indien de situatie dit vereist zullen de chauffeurs uiteraard ook voor andere transporten ingeschakeld worden. Andere bedrijven zijn eerder voorstander van rotatie onder de chauffeurs (de chauffeurs krijgen op geregelde tijdstippen andere bestemmingen) omdat zij vinden dat de aandacht en de concentratie afneemt wanneer chauffeurs telkens in dezelfde opdrachten ingeschakeld worden. Het feit dat de vrachtwagenchauffeur tot een groot of een klein bedrijf behoort, verandert uiteindelijk weinig tot niets aan het profiel van zijn job.

7. Specifieke kwalificatieproblemen De transportbedrijven ondervinden veel problemen bij het zoeken naar geschikte vrachtwagenchauffeurs. Het probleem is tweeledig, ten eerste bieden zich te weinig kandidaten aan en ten tweede zijn de kandidaten die zich aanbieden niet geschikt voor de job. Een vrachtwagenchauffeur moet niet alleen een vrachtwagen kunnen besturen en kennis hebben van praktische aangelegenheden in verband met het laden en lossen, hij/zij moet ook een aantal administratieve formaliteiten kunnen vervullen (invullen van documenten, vrachtbrieven, …). Daarnaast dient hij/zij op de hoogte zijn van allerlei reglementeringen, veiligheids- en kwaliteitsnormen en over een basiskennis informatica te beschikken om boordcomputers en nieuwe communicatiemiddelen te kunnen bedienen. De vrachtwagenchauffeur moet ook communicatievaardig zijn en zich bij voorkeur kunnen uitdrukken in meerdere talen. Hieruit blijkt dat de vrachtwagenchauffeur naast de specifieke kennis met betrekking tot het vervoeren van goederen ook over steeds meer intellectuele vaardigheden dient te beschikken. Daarnaast stelt men vast dat beginnende vrachtwagenchauffeurs zich niet altijd bewust zijn van de eigenheid en de beperkingen van het beroep.

8. Toekomstige evoluties Er kan een evolutie vastgesteld worden in de constructie van de trekkers. De cabines worden steeds beter uitgerust met allerlei snufjes en dus comfortabeler en moderner. Bovendien wordt het met de moderne technologie mogelijk om het verbruik lager te houden, er wordt minder

34


lawaai geproduceerd,… . Tegelijkertijd wordt de technologie ook steeds ingewikkelder waardoor het voor de vrachtwagenchauffeur niet meer mogelijk is zelf pannes te verhelpen. Hij/zij kan hooguit nog het basisonderhoud uitvoeren maar is verder aangewezen op mecaniciens en garages. Er wordt steeds meer gebruik gemaakt van boordcomputers in de vrachtwagen. Dit is een systeem dat een aantal gegevens over de rit registreert en waarin de vrachtwagenchauffeur zelf ook gegevens kan intikken. Wanneer er bovendien een satellietverbinding bestaat tussen de boordcomputer en het transportbedrijf kunnen er ook berichten verstuurd worden zodanig dat het voertuig steeds gelokaliseerd kan worden. Op die manier kan de vloot beter ingezet worden en kan er steeds korter op de bal gespeeld worden wat de planning betreft. Bovendien kunnen met dit systeem heel wat fouten vermeden worden. Het risico van deze systemen is dat ze uiteindelijk zo gesofisticeerd zouden worden qua gebruik dat de vrachtwagenchauffeur extra opleidingen zal moeten volgen om ermee te kunnen werken. De werkomstandigheden zullen er zeker niet op verbeteren. Het mobiliteitsprobleem wordt erger en reglementeringen met betrekking tot de veiligheid worden strenger. Dit geeft aanleiding tot meer stress. Bovendien neemt de tolerantie tegenover het wegtransport af.

35


9. Beroepenfiche VRACHTWAGENCHAUFFEUR (M/V) OMSCHRIJVING Een vrachtwagenchauffeur bestuurt, volledig autonoom, op eigen verantwoordelijkheid, een zwaar en omvangrijk wegvoertuig (een vrachtwagen met of zonder aanhanger of een trekker met oplegger), geschikt voor goederenvervoer op de openbare weg. Zijn taak bestaat erin het hem toevertrouwde product in alle veiligheid en op tijd bij de bestemmeling af te leveren. Hij verzekert het basisonderhoud van het voertuig en hij kan bij het laden en lossen der goederen betrokken worden. TAKEN

Plannen van de werkzaamheden, de nodige documenten verzamelen en de route plannen ALGEMEN TAKEN

Voor het vertrek het voertuig controleren en de trekker koppelen Toezien op laden en lossen, de gewichtsverdeling en de verpakking van de goederen controleren Vervoeren van de goederen, volgens een uitgestippelde route en met inachtname van de lading Het voertuig en zijn toebehoren in een goede staat van werking houden, basisonderhoud uitvoeren en een diagnose stellen in geval van panne Bijhouden van gegevens mbt tot het laden en lossen en de nodige wegvervoersdocumenten invullen

Op gepaste wijze optreden bij ongevallen SPECIFIEKE TAKEN (niet van toepassing voor een beginnend beroepsbeoefenaar)

ATP-transport: de koelruimte op de voorgeschreven temperatuur brengen, levensmiddelen onder de juiste temperatuur laden, lossen en vervoeren, de verpakking controleren bij laden en lossen Tankwagenvervoer: controleren bij het laden en lossen en laten reinigen van de tank ADR-transport: de vereiste documenten nakijken en invullen, signalisatie aanbrengen en voorkomen van contaminatie Uitzonderlijk transport: helpen bij het laden en lossen en controleren ervan, goed aanpikken van de onderdelen en in orde brengen van vereiste documenten en signalisaties Distributie: laden en lossen en controleren op hoeveelheid en beschadiging van de goederen, lading verdelen en bepalen van de route Bulktransport: laden en lossen van de goederen en controleren op lekken, controle van de druk, en van het aan- en loskoppelen van de slang Containertransport: controleren van het op- en afzetten van een container, controleren van de staat en van de verzegeling van de container, en het stuwen van de goederen Glastransport: de oplegger in de laagste stand over de bok met glas rijden, de oplegger ophoog/omlaag bewegen en borgen van het glas Autotransport: besturen van de auto’s, stapelen en vastzetten ervan en bedienen van de hydraulische laaden losinrichting Communiceren met het bedrijf, bedienen van de boordcomputer Toepassen van veiligheidsregels en kwaliteitsnormen

36


COMPETENTIES KENNIS

Kennis van onderhoudstechnologie en automechaniek voor het uitvoeren van klein dagelijks onderhoud Kennis van voertuigkenmerken van verschillende types vrachtwagens en deze kunnen besturen Kennis van de wegcode Kunnen uitstippelen van reisroutes en zich kunnen oriënteren Kennis en kunnen toepassen van normen en richtlijnen voor het laden en lossen van goederen Elementaire kennis van de invloed van het transport op de getransporteerde goederen Kennis van wetgeving en reglementering omtrent getuigschriften, wegenvignetten, vergunningen, specifiek vervoer (ADR, ATP),… Kennis van richtlijnen over veiligheid en hygiëne en veiligheidsbewust zijn Kunnen werken met een boordcomputer Communicatievaardig zijn en beschikken over basiskennis van courante talen bij internationaal transport Kunnen invullen van allerhande vervoersdocumenten en inzicht in het nut ervan Imagobewustzijn, de onderneming op een waardige wijze vertegenwoordigen Beschikken over rekenvaardigheid ifv het gewicht van de lading, snelheid, verbruik,…

Flexibel zijn TEWERKSTELLINGSMOGELIJKHEDEN

De vrachtwagenchauffeur kan terecht in de sector van het goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden, maar ook bedrijven die het vervoer voor eigen rekening organiseren kunnen vrachtwagenchauffeurs in dienst nemen. ARBEIDSORGANISATIE EN ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN

De transportsector is een KMO-sector met bedrijven die naast de chauffeurs vooral dispatchers en mecaniciens in dienst hebben.

Bij het besturen van een lang en zwaar voertuig is het risico op ongevallen zeer reëel. Naast de verkeerssituatie kunnen onder andere ook de weersomstandigheden, de duur van de rit en de manier waarop de lading is verdeeld tot ongevallen leiden. Bij het vervoeren van gevaarlijke stoffen moeten extra veiligheidsmaatregelen in acht genomen worden. KNELPUNTEN

De sector kampt nog steeds met een tekort aan vrachtwagenchauffeurs. Niet alleen zijn er te weinig kandidaten, diegenen die zich aanbieden beschikken vaak ook niet over de nodige kwalificaties. Men moet een vrachtwagen kunnen besturen en kennis hebben van laden en lossen. Men moet bovendien ook kunnen omgaan met de administratieve vereisten die aan het vervoer eigen zijn. Bovendien moet men voldoende contactvaardig zijn en zich kunnen redden in meerdere talen. TOEKOMSTIGE EVOLUTIES

Cabines worden steeds meer uitgerust met allerlei snufjes en technologie die door de chauffeur bediend moeten worden Boordcomputers zijn niet meer weg te denken uit de vrachtwagen De vrachtwagenchauffeur zal steeds meer geconfronteerd worden met mobiliteitsproblemen

37


Lijst van organisaties en bedrijven die werden uitgenodigd op de conferenties ‘vrachtwagenchauffeur’

ABVV–BTB

De heer E. GRALLER

ABVV–BTB

De heer R. SNEYDER

ABVV–BTB

De heer I. VICTOR

ACV - Transcom

Mevrouw M.R. Van Assche

ACV - Transcom

De heer H. VERMEIR

ABVV-BTB

De heer W. BAES

ABVV-BTB

De heer W. DE CLERCQ

ABVV-BTB

De heer R. DEGRYSE

ABVV-BTB

Mevrouw J. HERMANS

ABVV-BTB

De heer L. MAEGERMAN

ABVV-BTB

De heer F. VAN THILLO

FEBETRA

Mevrouw M. Hendrickx

FEBETRA

Mevrouw A. HOUBRECHTS

KTA Gent “Gemeenschapsonderwijs”

SAV

De heer D. DE VOS

SAV

Mevrouw I. VANCRAEYNEST

Sociaal Fonds Goederenvervoer

Transport Buyl

VIZO

VLOR

VVKSO

De heer Van Den Hemde

Mevrouw R. Boutens De heer F. BUYL Mevrouw H. VAN DE MAELE De heer W. VERMORGEN De heer E. SERGOORIS

38


VVKSO

De Heer L. MAEGERMAN

39


Bronnen – Literatuurlijst Interviews De Heer Ginis H., zaakvoerder Ginis Vervoer NV, Bertem. De Heer Maenhout H., zaakvoerder Maenhout Transport, Oostende. De Heer Odeurs P., zaakvoerder Trans Europ NV, Sint-Truiden. Mevrouw Roosens E., zaakvoerder Transport Roosens NV, Haasdonk. De Heer Van der Steen B. en de Heer De Munck R., respectievelijk preventieadviseur en verantwoordelijke vervoer bij Van Laere, Zwijndrecht. De Heer Wauters P., zaakvoerder Wauters Tanktransport, Hamme. Met medewerking van Nedlloyd Road Cargo, Antwerpen. Alders nv, Overpelt. De Luyker nv, Geel.

Documenten Arbeidsmarktobservatorium voor Transport en Logistiek, (1997): Screening werkzoekende chauffeurs. Limburg. Coppe, B. & Wanlin, F., (1997): Analyse de l’évolution des qualifications et des besoins de formation dans le secteur transport de l’arrondissement de Liège. Observatiore de l’Emploi, Liège. IWT, (1994) : Vakbekwaamheid. Vervoer onder geleide temperatuur. Brussel. Philibert, C., (1986): Gevraagd : Chauffeurs. Beroepsprofiel van de vrachtwagenbestuurder. HIVA, Leuven.

40


Peeters, C. & Debisschop, K., (1995): De Belgische wegvervoersector in gevaar. Garant, Leuven-Apeldoorn. Ponet, F., (1995): Transportzakboekje. Kluwer. Sociaal Fonds voor het Goederenvervoer, (1997): Nota betreffende de beroepsopleiding en bijscholing van vrachtwagenchauffeurs. Brussel. Sociaal Fonds voor het Goederenvervoer, (1996): Profielen distributiechauffeur en vrachtwagenchauffeur. Brussel. Van Olmen, J., (1997): Gevaarlijke goederen. Velka Best Verkeersleermiddelen, (1990): Het chauffeursdiploma DDV-b. Administratie Goederenvervoer. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs, (1995): Leerplan Secundair Onderwijs. Bijzonder Transport. Brussel. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs, (1997): Bijzondere Optie Vrachtwagenchauffeur. Brussel.

41

Beroepsprofiel. Vrachtwagenchauffeur. Sector Goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden

Recommend Documents