BEROEPSCOMPETENTIEPROFIEL VAN DE CONTACTLENSSPECIALIST
Onderzoek uitgevoerd in opdracht van NUVO en UFON te Haarlem
RAO-124.04.01
Tilburg, januari 2003 Arbeid Opleidingen Consult B.V. Ir. J.W. Gietema I. Luys Drs. E. Peters
2
INHOUDSOPGAVE
1
Inleiding .................................................................................................................... 5
2
Uitgangspunten voor het onderzoek .............................................................................. 6 2.1 2.2
2.3 3
Doelstelling van het onderzoek ............................................................................. 6 Kenmerken van het beroepscompetentieprofiel ...................................................... 6 2.2.1
Inhoud beroepscompetentieprofiel................................................................. 7
2.2.2
Detailleringsniveau beroepscompetentieprofiel................................................ 7
2.2.3
Toekomstgericht beroepscompetentieprofiel ................................................... 7
2.2.4
Draagvlak voor het beroepscompetentieprofiel................................................ 8
Onderzoeksmethodiek ......................................................................................... 8
Onderzoeksaanpak ...................................................................................................... 9 3.1
Stap 1: Brancheverkenning.................................................................................. 9
3.2
Stap 2: Ontwikkeling taakprofiel..........................................................................10
3.3
Stap 3: Survey-onderzoek branchekenmerken en taakprofiel ..................................10
3.4
Stap 4: Opstellen verrijkte kerntaken en kernopgaven ...........................................11
3.5
3.4.1
De beroepsbeschrijving...............................................................................11
3.4.2
De verrijkte kerntaken ................................................................................11
3.4.3
De kernopgaven.........................................................................................12
Stap 5: Ontwikkeling van de beroepscompetenties met bijbehorende succescriteria...12 3.5.1
4
Innovatiefilter ............................................................................................12
3.6
Stap 6: Survey-onderzoek competentieprofiel .......................................................13
3.7
Stap 7: Validering..............................................................................................13
3.8
Stap 8: Rapportage............................................................................................13
Onderzoeksresultaten .................................................................................................14 4.1
4.2
Resultaten survey-onderzoek branchekenmerken en taakprofiel ..............................14 4.1.1
Functie respondenten .................................................................................14
4.1.2
Type bedrijf...............................................................................................15
4.1.3
Omvang bedrijven......................................................................................15
4.1.4
Functienamen ............................................................................................16
4.1.5
Functiedifferentiatie op dit moment ..............................................................16
4.1.6
Functiedifferentiatie in de toekomst ..............................................................17
4.1.7
Genoten opleidingen contactlensspecialisten..................................................18
4.1.8
Kwaliteit opleidingen Lexon .........................................................................20
4.1.9
Positie opleidingen contactlensspecialist ........................................................20
Analyse taken / activiteiten van de contactlensspecialist.........................................20 4.2.1
Functie respondenten .................................................................................21
4.2.2
Genoten opleidingen respondenten...............................................................21
4.2.3
Taken / activiteiten van de contactlensspecialist.............................................22
4.3
Conclusies van het kwantitatieve onderzoek..........................................................23
4.4
Beroepscompetentieprofiel contactlensspecialist ....................................................25
3
Bijlage 1: Gesprekspartners.................................................................................................49 Bijlage 2: Gesprekspunten brancheverkenning .......................................................................50 Bijlage 3: Vragenlijst branchekenmerken en taakprofiel ..........................................................51 Bijlage 4: Vragenlijst beroepscompetenties............................................................................59 Bijlage 5: Scores op de taken/activiteiten..............................................................................69 Bijlage 6: Competence grafieken ..........................................................................................71
4
1
INLEIDING
De Nederlandse Unie van Optiekbedrijven (NUVO) behartigt de belangen van de aangesloten optiekbedrijven in Nederland. Binnen de optiekbranche kunnen op mbo-niveau 3 beroepen worden onderscheiden, namelijk verkoop (werkplaats) medewerker, de opticien en de (assistent) contactlensspecialist. Momenteel is het mogelijk om na het behalen van het diploma opticien (niveau 3) via contractonderwijs de opleiding contactlensspecialist te volgen en/of doorstromen naar de hbo-opleiding optometrie. De opleidingen tot assistent contactlensspecialist en contactlensspecialist vinden plaats in de vorm van contractonderwijs buiten het reguliere stelsel. Deze cursussen ressorteren onder de exameninstelling Lexon, dat in opdracht van de branche en het O&O-fonds de kwaliteit van de opleidingen bewaakt. In 2002 is in opdracht van het O&O fonds van de branche een onderzoek uitgevoerd naar de aansluiting tussen mbo en hbo, alsmede de aansluiting tussen opleiding contactlensspecialist en hbo (Opleidingsvergelijking hbo en mbo optiek & contactlensspecialist, mei 2002, AO consult). In dit rapport wordt aanbevolen om na te gaan onder welke voorwaarden en condities de opleiding tot contactlensspecialist zou kunnen indalen in het reguliere stelsel. Daarnaast zijn er op landelijk niveau ontwikkelingen die moeten leiden tot de invoering van een competentiegericht kwalificatiestructuur. Onder leiding van het kenniscentrum SVGB wordt hiertoe ook de discussie over een eventuele positie van de contactlensspecialist geïnitieerd. NUVO is actief bij deze discussie betrokken. Genoemde ontwikkelingen zetten het vraagstuk van de positie van de contactlensspecialist actief op de agenda. De NUVO is van mening dat de contactlensspecialist bij uitstek één van de deskundigen is die de contactlenzen aanpast, aflevert en de nazorg uitvoert. Echter een accurate beschrijving van de (kern)taken en competenties van de contactlensspecialist was tot nog toe niet voorhanden. Ook het niveau is al weer enige tijd geleden vastgesteld. Ook de nationale en internationale tendens van competentiegericht leren in het onderwijs maken het noodzakelijk dat er een beschrijving van het beroep vervaardigd wordt. Ook is nog niet volledig helder of het beroep in meerdere ‘segmenten’ of kerntaken uiteen te leggen is, m.a.w. is er sprake van een 'aanpasser' en een 'specialist'? De verwachting is dat als met betrokkenen van NUVO, Ufon of ANVC gesproken wordt, de antwoorden uiteenlopend kunnen zijn. Antwoord op deze vragen kan bijdragen aan het vlottrekken van de discussie van de opleiding tot contactlensspecialist. Het in beeld brengen van het beroep van de contactlensspecialist zou moeten gebeuren in de vorm van een beroepscompetentieprofiel. Een beroepscompetentieprofiel beschrijft de competenties waaraan de deskundige op de diverse gebieden rondom het aanmeten, afleveren en nazorg, dient te voldoen. NUVO en UFON hebben Arbeid Opleidingen Consult BV, vanwege haar expertise op het gebied van beroepscompetentieprofielenontwikkeling en haar ervaring met de optiekbranche, gevraagd onderzoek te doen naar het beroepscompetentieprofiel van de contactlensspecialist. In deze rapportage wordt hiervan verslag gedaan. In hoofdstuk 2 worden de uitgangspunten beschreven, waarna in hoofdstuk 3 de onderzoeksaanpak nader wordt toegelicht. In hoofdstuk 4 worden tenslotte de onderzoeksresultaten weergegeven.
5
2
UITGANGSPUNTEN VOOR HET ONDERZOEK
In dit hoofdstuk worden de uitgangspunten van het onderzoek weergegeven. Achtereenvolgens worden het doel, de kenmerken van het beroepscompetentieprofiel en de gehanteerde onderzoeksmethode behandeld.
2.1
Doelstelling van het onderzoek
Het doel van het onderzoek is het beschrijven van een beroepscompetentieprofiel voor de contactlensspecialist, welke een bijdrage kan leveren aan de discussie over de (toekomstige) positie van de opleiding tot contactlensspecialist. In deze discussie spelen de volgende vragen een rol: ●
Wat zijn de precieze kerntaken van de contactlensspecialist?
●
Is er eventueel een tweedeling in het beroep aan de orde, waarbij wat meer eenvoudige competenties kunnen worden onderscheiden van meer complexe competenties?
●
Hecht men er grote waarde aan dat de huidige Lexon-opleiding buiten het formele stelsel blijft? Om welke redenen?
●
2.2
Onder welke condities zou men indalen in de reguliere kwalificatiestructuur accepteren?
Kenmerken van het beroepscompetentieprofiel
Een beroepscompetentieprofiel gaat uit van een vakvolwassen (ervaren) beroepsbeoefenaar. In een later stadium kan het beroepscompetentieprofiel vertaald worden naar een kwalificatieprofiel waarin rekening wordt gehouden met de mogelijkheden en beperkingen van het onderwijs, praktijkmogelijkheden en de gegeven leertijd. Bij de constructie van het beroepscompetentieprofiel wordt rekening gehouden met de adviezen van ACOA: Een wending naar kerncompetenties (1999) en het Format Beroepscompetentieprofiel (Colo, 2003). Een uitgewerkt beroepscompetentieprofiel moet herkenbaar zijn voor het beroepenveld waarvoor het is opgesteld en bruikbaar zijn voor degenen die in de kwalificeringsketen een rol spelen, namelijk: •
het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven bij het ontwikkelen van een kwalificatieprofiel;
•
het beroepsonderwijs bij het vormgeven van leeromgevingen;
•
de certificeringinstellingen bij het vormgeven van de proeven van bekwaamheid.
Een beroepscompetentieprofiel is van belang voor zowel de bedrijfstak als het onderwijs en is te gebruiken als informatiekader voor beslissingen op diverse terreinen zoals: •
de opleiding, d.w.z. als middel om een goede afstemming te bereiken tussen onderwijs en beroepspraktijk;
•
kwaliteitsbeleid (normering, certificatie);
•
professionalisering (beroepsidentiteit);
•
bedrijven (functiebeschrijving, arbeidsvoorwaarden);
6
•
arbeidsmarkt (voorlichting);
•
internationale afstemming (standaardisering).
Om het informatiekader optimaal te laten fungeren, moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan. De inhoud van het beroep moet correct en compleet beschreven worden. Hierbij moet rekening gehouden worden met de mate van detaillering en de bruikbaarheid van het profiel in de toekomst. Daarnaast moet er voldoende draagvlak voor het profiel bestaan in de bedrijfstak. Hieronder worden de hiervoor genoemde voorwaarden verder toegelicht. 2.2.1
Inhoud beroepscompetentieprofiel
De inhoud van een beroepscompetentieprofiel moet voldoen aan een aantal minimum eisen. De beroepsbeschrijving en de taken moeten compleet en inhoudelijk beschreven worden. Met het oog op competentiegestuurd onderwijs is het van belang dat ook de vereiste competenties, inclusief
Beroepscompetentieprofiel • Beroepsbeschrijving; • Verrijkte kerntaken; • Kernopgaven; • Competenties; • Succescriteria.
succescriteria, beschreven worden. Beroepscompetenties zijn de vermogens van mensen om in voorkomende beroepssituaties op adequate, doelbewuste en gemotiveerde wijze proces- en resultaatgericht te handelen, dat wil zeggen passende procedures te kiezen en toe te passen om de juiste resultaten te bereiken. Beroepscompetenties hebben betrekking op het vermogen om te gaan met beroepsrelevante activiteiten en problemen en zijn opgebouwd uit een samenhangende set competentie-elementen (kennis, inzichten, vaardigheden, houdingen, persoonlijke eigenschappen). De competenties moeten zodanig omschreven worden dat de Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven er een kwalificatieprofiel uit kunnen afleiden. Een beroepscompetentieprofiel moet conform het Format Beroepscompetentieprofiel1 beschreven worden aan de hand van de volgende stappen: beroepsbeschrijving, verrijkte kerntaken, kernopgaven, competenties en succescriteria. 2.2.2
Detailleringsniveau beroepscompetentieprofiel
Een beroepscompetentieprofiel moet zodanig globaal beschreven worden dat kleinere, toekomstige veranderingen in het beroep niet onmiddellijk gevolgen hebben voor het profiel. Anderzijds moet het profiel inhoudelijk voldoende gedetailleerd beschreven worden dat het sturing kan geven bij de ontwikkeling van leeropdrachten, prestaties en de proeven van bekwaamheid waarmee exameninstellingen invulling kunnen geven aan de examinering. 2.2.3
Toekomstgericht beroepscompetentieprofiel
Een beroepscompetentieprofiel moet toekomstgericht beschreven worden zodat het niet te snel gedateerd en onbruikbaar is. Om die reden zijn de veranderingen, trends en innovaties in de contactlensbranche onderzocht en doorgeredeneerd naar de mogelijke invloed van deze ontwikkelingen op de aard en inhoud van de (toekomstige) beroepspraktijk. Codewoorden bij de ordening van deze innovaties zijn: wetgeving/overheidsregulering, technologische ontwikkelingen, marktontwikkelingen, bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen en internationale ontwikkelingen.
1
Format Beroepscompetentieprofiel, Handleiding voor het opstellen van beroepscompetentieprofielen, Colo,
Ontwikkelingsplan kwalificatiestructuur, Zoetermeer, 2003
7
2.2.4
Draagvlak voor het beroepscompetentieprofiel
Er dient voldoende draagvlak voor het profiel te bestaan in de bedrijfstak. Om deze redenen is de input voor het beroepscompetentieprofiel grotendeels verzameld vanuit ‘het veld’. De beroepsbeoefenaren zijn mondeling en schriftelijk bevraagd op de taken en de vereiste competenties voor het beroep van contactlensspecialist. Hiermee is bewerkstelligd dat de informatie qua inhoud en taalgebruik niet alleen herkenbaar is, maar ook nauw aansluit bij de beroepspraktijk. Het onderzoek is inhoudelijk gevalideerd door de branche in een panelconferentie.
2.3
Onderzoeksmethodiek
Leidraad voor de uitvoering van het onderzoek naar het beroepscompetentieprofiel voor de contactlensspecialist zijn de door het Colo opgestelde richtlijnen in het Protocol beroepscompetentieprofielonderzoek2, het Format beroepscompetentieprofiel en de Handleiding voor het opstellen van beroepscompetentieprofielen. Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van instrumenten uit Transmit en Competence. Transmit is een methodiek voor beroepsprofielanalyse. Competence is een methode voor de ontwikkeling van beroepscompetentieprofielen. Beide methodieken zijn toekomstgericht door het gebruik van de zogenaamde ‘Innovatiefilter’, waarbij elke verandering, innovatie of ontwikkeling wordt doorgeredeneerd naar de gevolgen voor de taken en de vereiste competenties in beroepen en functies. Gezien de voordelen van de beide methoden is gekozen voor een combinatie van Transmit en Competence.
2
Protocol Beroepscompetentieprofiel, Colo, Ontwikkelingsplan kwalificatiestructuur, Zoetermeer, 31 mei 2002
8
3
ONDERZOEKSAANPAK
De gehanteerde onderzoeksaanpak voor het ontwikkelen van een beroepscompetentieprofiel voor de contactlensspecialist is gebaseerd op een combinatie van Transmit en Competence. In het onderzoek zijn de volgende stappen te onderscheiden: 1.
Brancheverkenning;
2.
Ontwikkeling taakprofiel;
3.
Survey-onderzoek branchekenmerken en taakprofiel;
4.
Opstellen verrijkte kerntaken en kernopgaven;
5.
Ontwikkeling beroepscompetentieprofiel;
6.
Survey-onderzoek competentieprofiel;
7.
Validering;
8.
Rapportage.
Het gehele onderzoek is begeleid door een begeleidingscommissie. Voor de namen van de leden uit de begeleidingscommissie, zie bijlage 1. De bovenstaande stappen zijn hieronder nader uitgewerkt.
3.1
Stap 1: Brancheverkenning
De eerste stap was erop gericht de contactlensbranche in beeld te brengen. De informatie is verzameld door middel van deskresearch en kwalitatieve interviews met experts en sleutelinformanten die zicht hebben op de branche en die met de nodige afstand (helikopterview) naar de beroepspraktijk kunnen kijken. Met de experts is aan de hand van gesprekspunten uitgebreid gesproken over bedrijfs- en werkprocessen. Speciale aandacht is besteed aan de (toekomstige) veranderingen, innovaties en ontwikkelingen (VIO’s) in de branche die mogelijk van invloed zijn op de taken, inhoud van het werk en de verantwoordelijkheden van de contactlensspecialist. Voor een overzicht van de namen van de sleutelinformanten en de gesprekspunten, zie bijlagen 1 en 2. De geïnventariseerde gegevens zijn
VIO-frame:
systematisch geordend in het zogenaamde VIO-frame. In het VIO-frame zijn de VIO’s systematisch geordend onder de codewoorden: overheidsregulering, bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen, marktontwikkelingen,
• • • • •
Marktontwikkelingen; Overheidsregulering; Technologische ontwikkelingen; Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen; Internationale ontwikkelingen.
technologische ontwikkelingen en internationale ontwikkelingen. De gevonden VIO’s zijn conform het Format Beroepscompetentieprofiel ook opgenomen in de beroepsbeschrijving van het beroepscompetentieprofiel in paragraaf 4.4. Met het oog op de ontwikkeling van een toekomstgericht beroepscompetentieprofiel zijn, met behulp van het zogenaamde Innovatiefilter, de gevonden VIO’s in stap 2 en 3 doorgeredeneerd naar de mogelijke invloed op de beroepspraktijk van de contactlensspecialist.
9
3.2
Stap 2: Ontwikkeling taakprofiel
In stap 2 zijn de werkzaamheden, de taakverdeling en de hiërarchische verantwoordelijkheden van de beroepsbeoefenaars geanalyseerd. Informatie is primair verzameld via interviews met contactlensspecialisten over hun taken. In deze gesprekken is speciaal doorgevraagd naar wat de functionarissen moeten kennen en kunnen en naar de attitude die nodig is om de taken op een adequate wijze uit te oefenen en te voldoen aan de eisen die aan een vakbekwame, vakvolwassen beroepsbeoefenaar gesteld worden. In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de gesprekspartners. Daarnaast is voor de analyse gebruik gemaakt van andere informatiebronnen, zoals de eindtermen van de opleidingen ‘Assistent contactlensspecialist’ en ‘Contactlensspecialist’ en het rapport ‘Gevalideerd beroepsprofiel contactlensspecialist’3. Op basis van de kwalitatieve interviews en deskresearch is een concept-taakprofiel opgesteld die door de leden van de begeleidingscommissie is gecontroleerd en geaccordeerd. In stap 3 zijn de taken in de vorm van een vragenlijst voorgelegd aan een grotere groep uit de branche.
3.3
Stap 3: Survey-onderzoek branchekenmerken en taakprofiel
In stap 3 van het onderzoek is een kwantitatief onderzoek uitgevoerd onder een steekproef van NUVO- en UFON-bedrijven. De bedrijven kregen een vragenlijst toegestuurd die uit 2 delen bestond, namelijk: •
deel 1: algemene vragen over het bedrijf, functies en opleidingen; bedoeld voor de eigenaar / bedrijfsleider;
•
deel 2: taken / activiteiten van de contactlensspecialist; bedoeld voor de beroepsbeoefenaar.
Ad 1 Vragen over het bedrijf Om meer inzicht te krijgen in de branche en in de respondentengroep zijn aan de eigenaars / bedrijfsleiders vragen gesteld over hun bedrijf, zoals soort bedrijf (zelfstandig optiekbedrijf of ketenfiliaal) en bedrijfsgrootte. Tevens zijn, op verzoek van de opdrachtgever, een aantal vragen gesteld over contactlensfuncties en opleidingen. Belangrijk onderdeel daarbij is de vraag of er meerdere ‘typen’ contactlensspecialisten bestaan of zouden moeten bestaan, die bijvoorbeeld taken van verschillend niveau uitvoeren. Ook het verschil in taken tussen deze typen contactlensspecialisten is nader onderzocht. Ad 2 Vragen over de taken/activiteiten van de contactlensspecialist Het tweede onderdeel van de vragenlijst heeft betrekking op de taken van de contactlensspecialist. Voor ieder van de in stap 2 geformuleerde taken is aan contactlensspecialisten gevraagd of de taak ‘niet’, ‘soms’ of ‘vaak’ wordt uitgevoerd. Daarnaast is verzocht aan te geven of deze taak, ‘niet belangrijk’, ‘belangrijk’ of ‘zeer belangrijk’ is.
3
Gevalideerd beroepsprofiel contactlensspecialist, SLO, 1997
10
De vragenlijst is verzonden naar een steekproef uit de bij NUVO en UFON aangesloten vestigingen. In totaal hebben 616 bedrijven de vragenlijst ontvangen, waarvan 70% NUVO-bedrijven en 30% UFON-bedrijven. Binnen de gestelde termijn zijn er 136 ingevulde vragenlijsten ontvangen. Het responspercentage is derhalve 22%. Dit is ruim voldoende om een representatief beeld te schetsen van de branchekenmerken, meningen over functies en opleidingen en het takenpakket van de contactlensspecialist. Een kopie van de vragenlijst is te vinden in bijlage 3. In hoofdstuk 4 wordt verslag gedaan van de uitkomsten, waaronder de beantwoording van de algemene vragen over de branche, functies en opleidingen en overzichten van de gescoorde taken / activiteiten. Op basis van de uitkomsten van de vragenlijst zijn de zogenaamde kerntaken geformuleerd, die in het verdere onderzoek zijn uitgewerkt tot verrijkte kerntaken.
3.4
Stap 4: Opstellen verrijkte kerntaken en kernopgaven
Aan de hand van de informatie en resultaten uit stap 2 en 3 zijn een beroepsbeschrijving, (verrijkte) kerntaken en kernopgaven opgesteld. Zie hiervoor hoofdstuk 4. 3.4.1
De beroepsbeschrijving
De beroepsbeschrijving geeft een impressie van het
Format beroepsbeschrijving:
beroep en dient als communicatiemiddel en
• • • • • •
gemeenschappelijk vertrekpunt voor onder andere het beroepenveld en het onderwijs. De beroepsbeschrijving bestaat uit een omschrijving van het beroep aan de hand van een aantal vaste
beroepscontext; rol en verantwoordelijkheden; complexiteit; beroepshouding; trends en innovaties; loopbaanmogelijkheden.
begrippen, namelijk: beroepscontext, rol en verantwoordelijkheden, complexiteit, beroepshouding, loopbaanmogelijkheden, trends en innovaties. Daarnaast worden de globale werkzaamheden van de individuele beroepsbeoefenaar beschreven. 3.4.2
De verrijkte kerntaken
Na de vaststelling van de kerntaken zijn deze in stap 4 verder uitgewerkt tot verrijkte kerntaken. Dit is gebeurd door de kerntaken te analyseren op: •
complicerende factoren vanuit de aard en inhoud van het werk;
•
complicerende factoren vanuit de context waarin wordt gewerkt;
•
dilemma’s en keuzes vanuit de aard, inhoud en context.
Het gaat in de verrijkte kerntaken om afwegingen, keuzes en dilemma’s ten aanzien van kritieke factoren, waarbij het inzetten van het juiste register van gedrag en handelingen bepaalt of iemand een meer of minder professionele beroepsbeoefenaar is. Conform de richtlijnen in het Format Beroepscompetentieprofiel zijn de kerntaken in de rapportage uitgewerkt aan de hand van de in het format voorgeschreven begrippen, namelijk: proces, rol / verantwoordelijkheden, complexiteit, betrokkenen, (hulp)middelen, kwaliteit van proces en resultaat, keuzes en dilemma’s.
11
3.4.3
De kernopgaven
Naast het opstellen van verrijkte kerntaken zijn in deze stap van het onderzoek ook kernopgaven geformuleerd, die evenals de verrijkte kerntaken een bijdrage hebben geleverd om competenties op te sporen. Kernopgaven zijn veelal kerntaakdoorsnijdend. Kernopgaven zijn te definiëren als de opgaven of problemen waarmee een beroepsbeoefenaar regelmatig te maken heeft, die kenmerkend zijn voor het beroep en waarbij van de beroepsbeoefenaar een oplossing en een aanpak wordt verwacht. Ze komen voor in situaties waarbij de medewerker een zeker afbreukrisico loopt. Aan de hand van de verrijkte kerntaken en kernopgaven zijn in stap 5 beroepscompetenties geïdentificeerd en beschreven.
3.5
Stap 5: Ontwikkeling van de beroepscompetenties met bijbehorende succescriteria
Op basis van de verkregen informatie in stap 2 en 3 en de daaruit geconstrueerde kerntaken en kernopgaven in stap 4, is geanalyseerd over welke competenties de beroepsbeoefenaren moeten beschikken om de taken op een adequate wijze uit te voeren. In de competentiebeschrijvingen wordt daarbij kennis als voorwaardelijk gezien. In de beschrijving van beroepscompetenties is gekozen voor een bepaald niveau van globaliteit. In de succescriteria zijn de competenties verder uitgewerkt. Sociaal-communicatieve vaardigheden, attitudes en persoonskenmerken nemen hierbij een nadrukkelijke plaats in. Om een toekomstgerichte beroepscompetentieprofiel te ontwikkelen, is gebruik gemaakt van een instrument uit de Competence methodiek, namelijk de Innovatiefilter. 3.5.1
Innovatiefilter
Om te voorkomen dat een beroepscompetentieprofiel gemaakt zou worden dat snel verouderd zal zijn, is met behulp van het Innovatiefilter systematisch gekeken of bepaalde innovaties, ontwikkelingen en (verwachte) veranderingen nog specifieke gevolgen zullen hebben voor de taakuitvoering (in de toekomst). Bij elke ontwikkeling is nagegaan wat de gevolgen zijn voor: •
de beroepsactiviteiten in het algemeen;
•
de taken, rollen en verantwoordelijkheden;
•
de noodzakelijke competenties in termen van vaardigheden en houdingen.
Op deze manier zijn nieuwe elementen doorgeredeneerd naar het competentieprofiel. Stap 5 heeft geresulteerd in een toekomstgerichte concept-competentieprofiel voor de contactlensspecialist. Het concept-competentieprofiel is door de leden van de begeleidingscommissie geaccordeerd en in stap 6 in de vorm van een vragenlijst gezet om een survey uit te voeren.
12
3.6
Stap 6: Survey-onderzoek competentieprofiel
Ter validering van het beroepscompetentieprofiel is de concept-competentielijst in stap 6 in de vorm van een vragenlijst voorgelegd aan 12 bedrijven uit de branche (zie bijlage 4). De respondenten is gevraagd aan te geven of de competenties en succescriteria ‘niet belangrijk’, ‘weinig belangrijk’, ‘belangrijk’ of ‘zeer belangrijk’ zijn voor de taakuitvoering van de contactlensspecialist. Binnen de gestelde termijn zijn 10 vragenlijsten ingevuld geretourneerd. Het responspercentage is derhalve 83%. De resultaten zijn verwerkt met Competence-software tot grafische overzichten van de gescoorde competenties en succescriteria (zie bijlage 5) die in de panelconferentie zijn voorgelegd aan de deelnemers. Om te bepalen of een bepaalde taak of competentie onderdeel is van het beroep wordt de middenlijn als grens gekozen; als de score op of rechts van de middenlijn valt, behoort de taak of competentie tot het beroep. Als de score links van de middenlijn valt, wordt de taak niet tot het beroep gerekend.
3.7
Stap 7: Validering
In stap 7 heeft de validering plaatsgevonden in een vergadering van de begeleidingscommissie. De competenties en succescriteria zijn besproken aan de hand van de Competence grafieken (zie bijlage 6). Tevens is een aantal discussiepunten besproken, zoals het gebruik van pc, fax en e-mail en het beheren van voorraden. Aan het einde van de vergadering is het beroepscompetentieprofiel van de contactlensspecialist vastgesteld.
3.8
Stap 8: Rapportage
Voorgaande stappen hebben geresulteerd in onderhavig rapport met daarin opgenomen het beroepscompetentieprofiel van de contactlensspecialist. Op grond van deze rapportage kan een kwalificatieprofiel voor het beroep worden opgesteld en verdere besluitvorming plaatsvinden ten aanzien van functies en opleidingen.
13
4
ONDERZOEKSRESULTATEN
In dit hoofdstuk worden de resultaten van het onderzoek weergegeven. In paragrafen 4.1, 4.2 en 4.3 worden de resultaten van het kwantitatieve onderzoek gerapporteerd en paragraaf 4.3 tenslotte bevat het beroepscompetentieprofiel van de contactlensspecialist.
4.1
Resultaten survey-onderzoek branchekenmerken en taakprofiel
In deel 1 van de vragenlijst, dat bedoeld was voor de eigenaar / bedrijfsleider, zijn enkele algemene vragen gesteld aan de respondenten over hun bedrijf en (hun mening over) functies en opleidingen. Binnen de gestelde termijn zijn er 136 ingevulde vragenlijsten ontvangen. 4.1.1
Functie respondenten
65% van de respondenten is eigenaar / ondernemer, 35% is bedrijfsleider / filiaalmanager. De achtergrond van de respondenten wordt weergegeven in figuur 4.1. Figuur 4.1 Achtergrond / beroep van de respondenten, uitgedrukt in procenten (N = 135)
90 80
79 69
70 60 50
40
40 30 20
11
10 0
Op
tici
en
Con
tac
tlen
Op ssp
eci
alis
tom
etr
Ov ist
erig
t
Omdat de respondenten meerdere antwoorden konden aankruisen, is het totaal in figuur 1 meer dan 100%. In figuur 4.1 is te zien dat een groot deel van de respondenten een achtergrond heeft als opticien en / of contactlensspecialist. 40% heeft een achtergrond als optometrist. In de categorie overig werden onder andere genoemd optometrist (mbo), technisch oogheelkundig assistent (toa), hoofd personeelszaken en verkoopmedewerker. Uit nadere analyse van de onderzoeksgegevens blijkt dat slechts 4% van de respondenten geen optiekachtergrond heeft.
14
4.1.2
Type bedrijf
Figuur 4.2 geeft weer in welk type bedrijven de respondenten werken. De verhouding tussen zelfstandige optiekbedrijven (de categorieën zelfstandige en gespecialiseerde bedrijven samen) en ketens (de categorieën ketenfilialen en franchisers samen) is 72 : 28. Deze verhouding is representatief voor de onderzoekspopulatie. Figuur 4.2 Type bedrijf van de respondenten, uitgedrukt in procenten (N = 135) 70
64
60 50 40 30
19
20
9
10
7
Zel
4.1.3
1
0
0
fsta
ndi
Fra
nch
ise
Ket
r go ptie kbe drij f
enf
ilia
Ge al
spe
cia
Zie lise
erd
ken
con
hui
tac
Ov s
tlen
sbe
drij
erig
f
Omvang bedrijven
In figuur 4.3 is te zien hoe groot de bedrijven zijn waar de respondenten werken. Tweederde van de bedrijven hebben 1 tot 4 werknemers in dienst en slechts 5% heeft 10 of meer werknemers.
Figuur 4.3 Omvang van de bedrijven van de respondenten, uitgedrukt in procenten (N = 135) 5
1 t/m 4 werknemers 5 t/m 9 werknemers
30
10 of meer werknemers 64
15
4.1.4
Functienamen
Aan de respondenten is gevraagd welke functienamen zij hanteren voor degenen die in hun bedrijf contactlenzen aanmeten. Zij konden daarbij meerdere antwoorden geven. Figuur 4.4 laat zien wat de respondenten geantwoord hebben. Bijna alle bedrijven gebruiken de functienaam contactlensspecialist. 38% van de bedrijven noemt optometrist als functienaam. Slechts 15% van de bedrijven heeft medewerkers in dienst met de functienamen assistent contactlensspecialist of contactlensaanpasser. Verder werden nog genoemd optometrist (oude stijl) en verkoopmedewerker. Figuur 4.4 Functienamen voor contactlensmedewerkers, uitgedrukt in procenten (N = 135) 92
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
38 9
16 6
2
Op Ass Con Con tom iste tac tac etr tlen tlen nt ist con ssp s aan tac eci pas tlen alis s er ssp t eci alis t
4.1.5
Ov erig
Op tici en
Functiedifferentiatie op dit moment
In de vragenlijst is onderzocht of er bij de contactlensspecialist sprake is van functiedifferentiatie. Aan de respondenten is gevraagd of er meerdere typen contactlensspecialisten bestaan, die bijvoorbeeld taken uitvoeren van verschillend niveau. Tabel 4.1 geeft de antwoorden weer over de huidige situatie, waarbij ook de antwoorden van zelfstandige bedrijven en ketens worden vergeleken. Tabel 4.1
Functiedifferentiatie in de huidige situatie, uitgesplitst naar soort bedrijf, uitgedrukt in procenten
Bestaan er meerdere typen
Totaal
Zelfstandige
Ketenbedrijven /
bedrijven
Franchisers
N = 131
N = 94
N = 37
69
76
51
4
2
8
21
16
35
5
5
3
2
1
3
contactlensspecialisten? Nee, er is slechts één type contactlensspecialist Ja, namelijk contactlensaanpasser en contactlensspecialist Ja, namelijk assistent contactlensspecialist en contactlensspecialist Ja, anders (contactlensspecialist en optometrist) Weet niet
16
In tabel 4.1 is te zien dat ruim tweederde van de respondenten van mening is dat er slechts één type contactlensspecialist bestaat. Wel is hier een duidelijk verschil tussen zelfstandige bedrijven en ketenbedrijven. Driekwart van de zelfstandigen tegenover slechts de helft van de ketens vindt dat er maar één type contactlensspecialist bestaat. Een kwart van de respondenten heeft aangegeven dat er wèl sprake is van meerdere typen contactlensspecialisten. Het gaat hierbij om enerzijds de contactlensspecialist en anderzijds de assistent-contactlensspecialist of de contactlensaanpasser4. Het verschil in werkzaamheden tussen de contactlensspecialist en de assistent is te zien in figuur 4.5. Wanneer de grens wordt getrokken bij 50% (d.w.z. dat een meerderheid van de respondenten heeft aangegeven dat de assistent deze taak niet uitvoert en de contactlensspecialist wel), betekent dit dat de assistent in de huidige situatie geen vormstabiele en speciale lenzen aanpast en geen contact met aanpalende beroepsgroepen onderhoudt. Figuur 4.5 Werkzaamheden die de assistent volgens de respondenten niet uitvoert in de huidige situatie, uitgedrukt in procenten (N = 34)
0
10
20
Anamnese afnemen
30
40
50
60
70
80
90
24
Oogmetingen verrichten
12
Eerste aanpassing doen
41
Zachte lenzen aanpassen
21
Vormstabiele lenzen aanpassen
79
Speciale lenzen aanpassen
100
Controles uitvoeren Voorlichting geven
26 0
Advies geven
9
Contact onderhouden
4.1.6
100
88
Functiedifferentiatie in de toekomst
Aan de respondenten is ook gevraagd of zij het wenselijk vinden dat er in de toekomst meerdere typen contactlensspecialisten onderscheiden worden. In tabel 4.2 zijn de antwoorden over de toekomstige situatie te zien, uitgesplitst naar zelfstandige bedrijven en ketens. Uit tabel 4.2 blijkt dat maar liefst 84% van de respondenten het niet wenselijk vindt dat er meerdere typen contactlensspecialisten bestaan. Het verschil tussen zelfstandigen en ketens is hierbij opvallend klein (86% tegenover 77%).
4
In verband met de leesbaarheid zal in het vervolg van dit rapport gesproken worden over de ‘assistent’
wanneer de assistent-contactlensspecialist of contactlensaanpasser bedoeld wordt.
17
Tabel 4.2
Functiedifferentiatie in de toekomstige situatie, uitgesplitst naar soort bedrijf, uitgedrukt in procenten
Is het wenselijk dat er in de toekomst
Totaal
Zelfstandige
Ketenbedrijven /
bedrijven
Franchisers
N = 95
N = 35
meerdere typen contactlensspecialisten onderscheiden worden?
N = 130
Ja
12
12
14
Nee
84
86
77
4
2
9
Weet niet
Volgens 12% van de respondenten is het wèl wenselijk dat er in de toekomst meerdere typen contactlensspecialisten onderscheiden worden, namelijk de contactlensspecialist en de assistent. In figuur 4.6 is te zien dat het verschil in werkzaamheden ongeveer hetzelfde is als in de huidige situatie. Het enige verschil is dat men vindt dat de assistent in de toekomstige situatie ook geen eerste aanpassing moet doen. Figuur 4.6 Werkzaamheden die de assistent volgens de respondenten niet uit moet voeren in de toekomstige situatie, uitgedrukt in procenten (N = 17)
0
10
20
Anamnese afnemen
30
40
50
60
70
80
90
100
24
Oogmetingen verrichten
18
Eerste aanpassing doen
71
Zachte lenzen aanpassen
47
Vormstabiele lenzen aanpassen
88
Speciale lenzen aanpassen
100
Controles uitvoeren Voorlichting geven Advies geven
29 0 12
Contact onderhouden
4.1.7
100
Genoten opleidingen contactlensspecialisten
Aan de respondenten is gevraagd welke opleidingen de contactlensspecialisten in hun bedrijf hebben gevolgd. Zij konden hierbij meerdere antwoorden geven. In figuur 4.7 is te zien dat vrijwel alle contactlensspecialisten een optiek-opleiding hebben gevolgd. In de meerderheid van de bedrijven heeft de contactlensspecialist de oude optometrie en / of oude contactlensspecialistenopleiding (mbo) gevolgd. Een kwart van de bedrijven heeft contactlensspecialisten in dienst die de Lexon-opleidingen (Assistent) Contactlensspecialist gevolgd hebben en 43% van de bedrijven heeft een contactlensspecialist in dienst die de hbo-opleiding optometrie heeft afgerond.
18
Uit de resultaten bleek dat het aantal respondenten die de opleidingen ook voor de assistent heeft ingevuld, erg hoog was in vergelijking met het aantal respondenten dat aangaf dat zij een assistent of contactlensaanpasser in dienst hebben. Ook waren de ingevulde opleidingen erg hoog van niveau (22% gaf aan dat de assistent de hbo-opleiding optometrie gevolgd had). Bij telefonische navraag bleek dat er bij deze vraag verwarring bestond bij de respondenten over de termen assistent en contactlensaanpasser. De assistent verwarde men met de optometrie-assistent en de contactlensaanpasser verwarde men met de contactlensspecialist. Om te controleren of deze verwarring invloed heeft gehad op de overige resultaten is een extra analyse uitgevoerd. In deze analyse zijn de respondenten die aangeven dat de assistent/aanpasser de hbo-opleiding optometrie heeft gevolgd niet meegeteld. De resultaten van de andere vragen bleven hierbij nagenoeg hetzelfde. De verwarring over de termen assistent en contactlensaanpasser bij de vraag over de opleidingen heeft dus niet doorgewerkt in andere vragen. Figuur 4.7 Opleidingen van de contactlensspecialisten, uitgedrukt in procenten (N=134) 0 Geen specifieke optiekopleiding
10
20
30
40
50
60
80
2
Huidige opticien mboopleiding
13
Oude opticien mboopleiding
65
Lexonopleidingen (assistent) contactlensspecialist
26
Interne contactlensopleiding
9
Oude optometrie mboopleiding
60
Oude contactlensspecialisten mbo-opleiding
68
Huidige optometrie hbo-opleiding Overig
70
43
5
19
4.1.8
Kwaliteit opleidingen Lexon
Aan de respondenten is gevraagd of zij bekend zijn met de Lexon-opleidingen Assistent contactlensspecialist en Contactlensspecialist. Hierbij was duidelijk omschreven welke opleidingen bedoeld werden. Opvallend is dat slechts een minderheid (42%) van de respondenten aangeeft bekend te zijn met deze Lexon-opleidingen. Aan de repondenten die wèl bekend zijn met de Lexon-opleidingen is gevraagd wat hun mening is over een aantal aspecten van deze opleidingen. Zij konden antwoorden op een schaal van 1 tot 4 (onvoldoende, matig, voldoende en goed). Tabel 4.3 laat zien dat de meeste respondenten positief zijn over de inhoud, het niveau en de aansluiting op de praktijk van beide Lexon-opleidingen. De examinering wordt door tweederde van de respondenten positief beoordeeld. Over de organisatie is men minder tevreden, slechts de helft van de respondenten oordeelt hier positief over. Tabel 4.3
Meningen over de Lexon-opleidingen Assistent contactlensspecialist en Contactlensspecialist (N=45) Assistent contactlensspecialist
Contactlensspecialist
% positief
% negatief
% positief
% negatief
Inhoud
80
20
85
15
Niveau
83
17
79
21
Examinering
63
37
64
36
Aansluiting op de praktijk
71
29
81
19
Organisatie
43
57
50
50
4.1.9
Positie opleidingen contactlensspecialist
Tot slot van deel 1 van de vragenlijst is aan de respondenten een drietal stellingen voorgelegd, waarop zij konden antwoorden met ‘eens’, ‘oneens’ of ‘weet niet’. Tabel 4.4 geeft de antwoorden op de stellingen weer. Tabel 4.4
Antwoorden op de stellingen, uitgedrukt in procenten (N=134)
Stelling 1 De basis (zoals kennis van het oog en oogmetingen) van de beroepen opticien en contactlensspecialist is hetzelfde 2 Je moet eerst opticien zijn voordat je contactlensspecialist kunt worden 3 De contactlensspecialist moet over dezelfde vaardigheden beschikken als een opticien
Eens
Oneens
Weet niet
37
59
4
89
11
0
62
35
3
Tabel 4.4 laat zien dat een meerderheid van de respondenten vindt dat je eerst opticien moet zijn voordat je contactlensspecialist kunt worden. Ook vinden de respondenten dat de contactlensspecialist over dezelfde vaardigheden moet beschikken als de opticien. Een minderheid is van mening dat de basis van de beroepen opticien en contactlensspecialist hetzelfde is.
4.2
Analyse taken / activiteiten van de contactlensspecialist
Deel 2 van de vragenlijst was bedoeld voor een medewerker van het bedrijf die zich bezighoudt met contactlenzen. Binnen de gestelde termijn zijn 135 ingevulde vragenlijsten ontvangen.
20
4.2.1
Functie respondenten
Figuur 4.8 laat de functies van de respondenten van deel 2 zien. De respondenten konden meerdere antwoorden aankruisen. In de figuur is te zien dat de meeste respondenten opticien en / of contactlensspecialist zijn. 21% van de respondenten is assistent-contactlensspecialist of contactlensaanpasser. Bijna de helft van de respondenten is ook optometrist. Figuur 4.8 Functies / beroepen van de respondenten, uitgedrukt in procenten (N = 133) 84
90 80 70
68
60 44
50 40 30
41 21
16
20 10
5
3
0
Op
4.2.2
tici
en
Con
tac
tlen
Con ssp
tac
eci
tlen
alis
Ass saa
t
iste
npa
nt
Op con
sse
r
tom
tac
etr
tlen
Bed ist
ssp
rijf
eci
sle
alis
t
Eig ide
Ov
erig /o nde r/ filia rne alm me r ana ger ena
ar
Genoten opleidingen respondenten
Aan de respondenten is gevraagd welke opleidingen zij gevolgd hebben. Zij konden hierbij meerdere antwoorden geven. In figuur 4.9 is te zien dat alle respondenten een optiekopleiding hebben gevolgd. Bijna eenderde van de respondenten heeft de oude optometrie en / of de oude contactlensspecialistenopleiding (mbo) gevolgd. 16% heeft de Lexon-opleidingen (Assistent) Contactlensspecialist gevolgd en eenderde heeft de hbo-opleiding optometrie afgerond. Figuur 4.9 Opleidingen van de respondenten, uitgedrukt in procenten (N=133) 0 Geen specifieke optiekopleiding Huidige opticien mbo-opleiding
10
20
30
40
50
60
70
5 81
Lexonopleidingen (assistent) contactlensspecialist
16 6
Oude optometrie mbo-opleiding
62
Oude contactlensspecialisten mbo-opleiding
60
Huidige optometrie hbo-opleiding Overig
90
0
Oude opticien mbo-opleiding
Interne contactlensopleiding
80
33 6
21
4.2.3
Taken / activiteiten van de contactlensspecialist
In deel 2 van de vragenlijst is een groot aantal taken / activiteiten aan de beroepsbeoefenaren voorgelegd en gevraagd of de contactlensspecialist deze taken zelf uitvoert. Per taak / activiteit kon aangegeven worden of de taak niet (score 1), soms (score 2) of vaak (score 3) wordt uitgevoerd. Tevens is gevraagd hoe belangrijk de taken / activiteiten zijn voor de contactlensspecialist. Hierop kon gescoord worden op een 3-puntsschaal (1 = niet belangrijk: 2 = belangrijk en 3 = zeer belangrijk). De taken waarvan óf het gemiddelde van de frequentie 2 of hoger is, óf het gemiddelde van de vermenigvuldiging van frequentie en belang 4 of hoger is, zijn opgenomen in het profiel. Als een taak niet aan deze voorwaarden voldoet, valt hij buiten het profiel. Indien met deze methode een taak uit het profiel valt, maar het gemiddelde van het belang toch 2,5 of hoger is, wordt de betreffende taak aangegeven als discussiepunt. Bij dit survey-onderzoek kwam deze situatie echter niet voor. In bijlage 6 zijn alle scores op de taken opgenomen. De volgende taken vallen op grond van bovenstaande methode in het beroepscompetentieprofiel: •
Klanten ontvangen in de winkel
•
(Contactlens)afspraken plannen
•
Klantgegevens registreren
•
Keuze van het soort lens begeleiden
•
Computerprogramma’s gebruiken
•
Sterkte van de lenzen bepalen /
•
Wensen en motivatie van de klant
• •
•
Voor- en nadelen van verschillende soorten lenzen uitleggen
berekenen
achterhalen
•
Zachte lenzen aanpassen
Hobby’s, werk en activiteiten van de klant
•
Vormstabiele lenzen aanpassen
achterhalen
•
Torische zachte lenzen aanpassen
Anamnese afnemen
•
Torische vormstabiele lenzen aanpassen
Sterkte van het oog bepalen /
•
Multifocale lenzen aanpassen
refractioneren
•
Permanent wear lenzen aanpassen
•
Oogdruk bepalen
•
CE-normeringen hanteren
•
Cornearadii bepalen
•
Paslenzen inzetten
•
Corneatopograaf gebruiken
•
Paslenzen reinigen
•
Oog analyseren met spleetlamp
•
Paslenzen steriliseren
•
Traanvolume bepalen
•
Lenzen bestellen via computersysteem
•
Traanvocht analyseren
•
Lenzen bestellen via de telefoon
•
Ogen en omgeving analyseren op
•
Controleren van leveringen
uiterlijke kenmerken
•
Voorraden beheren
Signaleren van afwijkingen en allergieën
•
Controleren van de passing van de lens
aan de ogen
•
De klant leren lenzen inzetten en uithalen
•
Bepalen of oog ‘pluis’ is
•
•
Bepalen of oog geschikt is voor
van lenzen en het gebruik van
contactlenzen
hulpmiddelen
• •
•
Doorsturen naar huisarts, oogarts of
•
optometrist •
Klant instrueren m.b.t. het schoonmaken
Opbouwschema voor het dragen van de lenzen maken
Klant voorlichten en adviseren over de
•
Lenscontroles uitvoeren
mogelijkheden
•
Klantcontact onderhouden
•
Vloeistoffen, bewaarkokers e.d. inkopen
22
•
Vloeistoffen, bewaarkokers e.d. verkopen
•
Winkel inrichten
•
(Controle)afspraken plannen
•
Winkel en werkplek opruimen
•
Verkopen van brillen / monturen
•
Apparaten schoonmaken
•
Brillenglazen aanpassen / slijpen
•
Klachten afhandelen
•
Brilmonturen bijstellen / kleine reparaties
•
Administratieve werkzaamheden
doen •
Brilrecept voorschrijven
•
Vragen over laserchirurgie beantwoorden
verrichten •
Minder ervaren collega’s begeleiden
De volgende taken vallen op grond van bovenstaande methode buiten het beroepscompetentieprofiel: •
Nachtlenzen aanpassen
•
Contactlenzen modificeren
•
Vooronderzoek voor laserchirurgie doen
•
Doorsturen naar laserkliniek
In de begeleidingscommissie is besloten om de taak ‘Nachtlenzen aanpassen’, gezien het innovatieve karakter, toch mee te nemen in het beroepscompetentieprofiel. Weinig verschillen tussen assistent, contactlensspecialist en optometrist Om de takenpakketten van de contactlensspecialist en de assistent te vergelijken, zijn de scores op de taken apart geanalyseerd voor de assistent. Aangezien eenderde van de respondenten de hboopleiding Optometrie gevolgd heeft, is ook nog gekeken of er een verschil is met taken van de optometrist. Er zijn derhalve drie groepen vergeleken: •
Assistent
•
Contactlensspecialist
•
Optometrist
Uit de analyse blijkt dat het enige verschil in taken is dat de assistent en de contactlensspecialist geen nachtlenzen en permanent wear lenzen aanpassen en de optometrist wel. Dit alles in de visie van de beroepsbeoefenaren. Het feit dat er zoveel optometristen onder de respondenten waren, heeft derhalve geen vervormd beeld gegeven van het takenpakket van de contactlensspecialist.
4.3
Conclusies van het kwantitatieve onderzoek
De respons van het kwantitatieve onderzoek is ruim voldoende om een representatief beeld te geven van de onderzoeksgroep. Ook is de verdeling in type bedrijf en bedrijfsgrootte representatief voor de branche. De uitkomsten van dit onderzoek rechtvaardigen niet dat er twee typen contactlensspecialisten onderscheiden moeten worden. 84% van de respondenten vindt het namelijk niet wenselijk dat er in de toekomst meerdere typen contactlensspecialisten onderscheiden worden. Indien de begeleidingscommissie toch besloten zou hebben om twee typen contactlensspecialisten te onderscheiden, dan is het verschil in werkzaamheden volgens de eigenaren / bedrijfsleiders dat de assistent geen eerste aanpassing moet doen, geen vormstabiele en speciale lenzen aan moet meten en geen contact moet onderhouden met aanpalende beroepsgroepen.
23
De beroepsbeoefenaren geven echter aan dat er in de huidige situatie nauwelijks verschil is tussen de contactlensspecialist en de assistent, hetgeen opvallend is gezien de antwoorden van de eigenaren / bedrijfsleiders. Dit kan erop wijzen dat bedrijven van mening zijn dat assistenten een aantal werkzaamheden niet uit zouden mogen voeren, maar in de praktijk deze werkzaamheden toch uitvoeren, bijvoorbeeld door drukte in de winkel of afwezigheid van een contactlensspecialist of optometrist. Slechts een minderheid van de respondenten is bekend met de Lexon-opleidingen Contactlensspecialist en Assistent contactlensspecialist. De uitkomsten van het onderzoek verschaffen onvoldoende argumenten om de actuele discussie m.b.t. de Kwalificatiestructuur Optiek te onderbouwen. Slechts een minderheid van de respondenten is van mening dat er een gemeenschappelijke basis is voor de opticien en de contactlensspecialist. Op basis van de taken die in het profiel vallen, zijn de volgende kerntaken van de contactlensspecialist geformuleerd: 1. Anamnese afnemen en oogmetingen verrichten 2. Advies verstrekken 3. Contactlenzen aanmeten 4. Instructies geven 5. Controles uitvoeren Deze kerntaken zijn in het beroepscompetentieprofiel verder uitgewerkt naar verrijkte kerntaken en beroepscompetenties. De begeleidingscommissie heeft besloten toch te kiezen voor twee typen contactlensspecialisten. Zij zal in het vervolg van het onderzoek zelf aangeven welke competenties uit het beroepscompetentieprofiel van de contactlensspecialist zullen worden overgenomen in het beroepscompetentieprofiel van de assistent / contactlensaanpasser. Dit heeft twee redenen; (1) in de praktijk komt de functie van assistent nog weinig voor en (2) de belanghebbende organisaties willen kunnen sturen in het beroepscompetentieprofiel. Het beroepscompetentieprofiel van de assistent zal als losse bijlage bij dit rapport verschijnen.
24
4.4
Beroepscompetentieprofiel contactlensspecialist
In deze paragraaf wordt het beroepscompetentieprofiel van de contactlensspecialist weergegeven.
Concept Beroepscompetentieprofiel Algemene informatie
Contactlensspecialist
Datum:
Versie:
24 november 2003
1
5
Onder regie van kenniscentrum
SVGB
beroepsonderwijs bedrijfsleven Ontwikkeld door:
Arbeid Opleidingen Consult BV
Brondocumenten:
●
Eindtermdocument Contactlensspecialist, SVGB, 2003
●
Eindtermdocument Assistent Contactlensspecialist, SVGB, 2002
●
Eindterm document; uit de kwalificatiestructuur: Optiek, SVGB, 2002
●
Ambachten op de kaart gezet, HBA, 2002
●
Opleidingsvergelijking hbo en mbo optiek & contactlensspecialist, Arbeid Opleidingen Consult, 2002
●
Opleiding en scholing in de optiekbranche; knelpunten en oplossingen, Arbeid Opleidingen Consult, 2000
●
Eindtermendocument Optometrie, Projectgroep Ontwikkeling Eindtermen Optometrie, 2001
●
Gevalideerd beroepsprofiel contactlensspecialist, SLO, 1998
Legitimatie BCP door: - op format vereisten
Door SVGB d.d.
- op de inhoud
Door NUVO, UFON, ANVC, NAC, FNV Bondgenoten, CNV Dienstenbond d.d.
Mogelijke
●
Contactlensspecialist
functiebenamingen
5
In verband met de leesbaarheid wordt in deze rapportage ‘hij’ gebruikt daar waar ‘hij/zij’ bedoeld wordt
25
Beroepsbeschrijving
Contactlensspecialist
Beroepscontext /
De contactlensspecialist is meestal werkzaam in een optiekbedrijf of
werkzaamheden
in een gespecialiseerd contactlensbedrijf met één of meer vestigingen. Daarnaast komt het voor dat hij werkzaam is in een ziekenhuis. Optiekbedrijven zijn vaak kleine bedrijven (gemiddeld 2 tot 6 werknemers), die bestaan uit een winkel met één of meer onderzoeksruimten. Er zijn in Nederland ongeveer 1.900 optiekwinkels, waarvan 70% zelfstandige en 30% keten- of filiaalbedrijven zijn. Het aandeel gespecialiseerde contactlensbedrijven bedraagt ongeveer 5% van het totale aantal optiekbedrijven. De voornaamste activiteiten van optiekbedrijven bestaan uit het verkopen en aanmeten/aanpassen van brillen en contactlenzen, het verrichten van oogmetingen, contactlenscontroles uitvoeren en het verkopen van contactlensverzorgingsproducten en aanverwante producten. Daarnaast kennen enkele bedrijven activiteiten zoals het laseren van ogen en de verkoop van low vision hulpmiddelen en gehoorapparaten. Contactlenzen zijn er in verschillende soorten en maten: grofweg onder te verdelen in vormstabiele contactlenzen, zachte contactlenzen en speciale contactlenzen zoals torische, bifocale en multifocale contactlenzen, nachtlenzen etc. In sommige bedrijven worden alleen zachte contactlenzen verkocht. De contactlensspecialist valt onder de CAO Optiekbedrijven voor zover het bedrijf daaronder valt en er een CAO van kracht is. Hij verleent diensten en service aan contactlensklanten binnen de grenzen en bevoegdheden van zijn werkterrein. Hij werkt, indien hij lid is van ANVC, volgens de ANVC gedragscode voor contactlensspecialisten. De aan hem toevertrouwde gegevens van de klanten hanteert hij volgens de wet op de privacy. Hij hanteert de CE-normeringen en houdt in zijn werk rekening met regelgeving op het gebied van arbo, milieu en veiligheid. De contactlensspecialist voert verschillende (subjectieve en objectieve) oogmetingen en testen uit, om te bepalen of het oog geschikt is voor het dragen van contactlenzen. Hij controleert de uiterlijke kenmerken van de ogen en meet o.a. de sterkte, de oogdruk, de cornearadii, het traanvolume en de kwaliteit van het traanvocht. Hij maakt hierbij gebruik van verschillende instrumenten en hulpmiddelen, bijvoorbeeld phoroptor, paslenzen, keratometer, corneatopograaf en spleetlamp. De contactlensspecialist adviseert de klant over mogelijkheden en prijzen. Afhankelijk van de wensen van de klant en de
26
mogelijkheden meet hij de juiste contactlenzen aan en bestelt deze bij de fabrikant of leverancier (indien niet voorradig). Tijdens de aflevering controleert hij of de contactlenzen goed passen en geeft hij de klant instructie over het inzetten, uitnemen en verzorgen van de contactlenzen. De belangrijkste taken van de contactlensspecialist zijn: ●
Anamnese afnemen en oogmetingen verrichten
●
Advies verstrekken aan de klant
●
Contactlenzen aanmeten
●
Instructies geven aan de klant
●
Contactlenscontroles uitvoeren
Afhankelijk van de arbeidsdeling en de bedrijfsgrootte houdt de contactlensspecialist zich enkel met contactlenzen bezig of voert hij deze werkzaamheden uit in combinatie met opticientaken, zoals het verkopen en vervaardigen / repareren van brillen. De opticientaken voert hij uit op basis van de functie-uitoefening in het bedrijf, ze behoren echter niet tot de kerntaken van het beroep contactlensspecialist. Rol en
De contactlensspecialist voert zijn taken zelfstandig uit. Soms is hij
verantwoordelijkheden
zelf ondernemer / eigenaar, maar meestal werkt hij onder leiding van de ondernemer / eigenaar of filiaalmanager / bedrijfsleider. Ook kan hij werken onder leiding van een optometrist of oogarts, al dan niet in een ziekenhuis. Hij is verantwoordelijk voor het op de juiste wijze aanmeten en verstrekken van contactlenzen aan klanten van verschillende leeftijd, cultuur en achtergrond. Bij problemen of bijzonderheden adviseert hij de klant contact op te nemen met de huisarts, optometrist of oogarts. Eventueel raadpleegt hij, wanneer hij twijfelt, aanpalende beroepsbeoefenaren, zoals een optometrist of oogarts. In de rol van verkoper draagt hij naast zijn rol van vaktechnisch specialist ook een commerciële verantwoordelijkheid naar het bedrijf. Wanneer de contactlensspecialist de werkzaamheden niet vakkundig uitvoert, kan dit consequenties hebben voor de gezondheid van de ogen van de klant en (financiële) belangen en het imago van het bedrijf schaden. Afhankelijk van het bedrijf werkt hij samen met collega-contactlensspecialisten en / of begeleidt hij minder ervaren collega’s, contactlensaanpassers, assistent-contactlensspecialisten en verkoopmedewerkers.
Complexiteit
De contactlensspecialist houdt zich met name bezig met standaardprocedures en methoden, die hij, wanneer de situatie dat vereist, combineert. Hij maakt zelf de inschatting wanneer hij welke procedures gebruikt.
27
De complexiteit van het beroep wordt met name bepaald door de volgende aspecten; beoordelen of het oog geschikt is voor contactlenzen en welke soort contactlenzen het beste is voor een klant, rekening houdend met de leef- en werksituatie van de klant. Het aanmeten van speciale contactlenzen wordt gezien als meer specialistische werkzaamheden. Van de contactlensspecialist wordt verwacht dat hij uitgebreide metingen verricht, zodat hij per contactlens precies kan bepalen welk materiaal, design en kromming hij bijvoorbeeld nodig heeft, in het bijzonder bij speciale contactlenzen. Het ontwerp van de contactlens moet de vorm van het hoornvlies respecteren. De contactlensspecialist moet voortdurend een balans vinden tussen de commerciële belangen van het bedrijf en de belangen van de klant. Typerende
Voor een optimale taakuitvoering is het noodzakelijk dat de
beroepshouding
contactlensspecialist een professionele beroepshouding heeft, waarbij de volgende gedragskenmerken en eigenschappen van belang zijn: ●
Zelfstandigheid
●
Nauwkeurigheid
●
Geduld
●
Klantvriendelijkheid
●
Commercieel inzicht
Trends en innovaties Marktontwikkelingen
●
Er bestaat een groot tekort aan opticiens en contactlensspecialisten
●
Toenemende vraag naar gezichtshulpmiddelen door de vergrijzing. De vraag naar multi- of bifocale contactlenzen zal naar verwachting vooral optreden bij mensen die al langer contactlenzen dragen en vervolgens een leesbril nodig hebben
●
Groot aantal mensen (30%) dat stopt met dragen van contactlenzen (m.n. vanwege comfortklachten)
●
Toenemende vraag naar verschillende soorten contactlenzen
●
Klanten worden kritischer en mondiger
●
Toename van branchevreemde concurrentie: contactlenzen en verzorgingsmiddelen zijn ook te koop op internet en bij drogisterijen/supermarkten. Het komt voor dat men voor de oogmetingen en controles bij de contactlensspecialist komt en de contactlenzen elders bestelt
Wetgeving/
●
overheidsregulering
Er was sprake van een kanalisatieregeling voor de levering van contactlenzen. Inmiddels is bekend dat deze regeling er niet komt
●
In de Werkgroep Zelfregulering Contactlenzen worden de mogelijkheden voor een privaatrechtelijke erkenningsregeling
28
voor de contactlensspecialist verkend ●
CE-normen zijn voortdurend in ontwikkeling, ook omdat er telkens nieuwe producten en materialen op de markt komen
●
Aandacht voor het sterilisatieprotocol na opschudding over HIV en BSE in traanvocht
Technologische
●
De laserchirurgie is in opkomst. De contactlensspecialist krijgt meer vragen over de mogelijkheden en voor- en nadelen van
ontwikkelingen
laserchirurgie. Hij krijgt ook te maken met klanten waarbij de laserchirurgie mislukt is of de afwijking niet geheel verholpen is ●
De contactlensindustrie komt met nieuwe en betere producten als alternatief voor laserchirurgie
●
Er komen steeds nieuwe soorten contactlenzen op de markt. De contactlensspecialist moet over een steeds groter pakket aan informatie beschikken
●
Er komen constant nieuwe instrumenten op de markt: bijvoorbeeld de corneatopograaf. De contactlensspecialist moet de gegevens interpreteren en patronen kunnen herkennen
●
Er wordt gewerkt aan nieuwe technieken, die optische fouten verwijderen, bijvoorbeeld technieken zoals wave front
Bedrijfsorganisatorische
●
ontwikkelingen
Er is een verschuiving gaande van zelfstandige (optiek)bedrijven naar keten- en filiaalbedrijven. Daarnaast vindt er ook herpositionering en segmentering van de bedrijven plaats
●
In sommige regio’s zijn samenwerkingsprojecten binnen de oogzorg, waarbij oogartsen, optometristen, contactlensspecialisten, opticiens en huisartsen onderling afspraken maken en meer samenwerken
●
Sommige ziekenfondsen hebben afspraken met bepaalde bedrijven of merken
●
Het aandeel bedrijven dat uitsluitend contactlenzen verkoopt, is al jaren constant
●
Met name in de grotere bedrijven vindt functiedifferentiatie plaats. Hierbij worden bijvoorbeeld eenvoudigere taken, zoals gebruiksinstructies uitbesteed aan assistenten of verkoopmedewerkers. Ook komt het in grotere bedrijven vaker voor dat de contactlensspecialist zich uitsluitend met contactlenzen bezighoudt
Internationale ontwikkelingen
●
Nederland is internationaal een koploper op het gebied van contactlenzen. Redenen hiervoor zijn onder andere de goede opleidingen in het verleden en heden
Loopbaanmogelijkheden
De contactlensspecialist kan doorgroeien naar de functie van optometrist (hbo), technisch oogheelkundig assistent of bedrijfsleider / filiaalmanager of een eigen onderneming starten.
29
Kerntaken van het beroep contactlensspecialist 1. Neemt anamnese af en verricht oogmetingen 2. Verstrekt advies aan de klant 3. Meet contactlenzen aan 4. Geeft instructies aan de klant 5. Voert contactlenscontroles uit Kerntaak 1: Neemt anamnese af en verricht oogmetingen Proces De contactlensspecialist ontvangt de klant op gastvrije wijze. Hij informeert naar de motivatie van de klant voor contactlenzen en neemt een anamnese af. Tijdens het anamnesegesprek achterhaalt hij informatie die van belang is voor de mogelijkheden met betrekking tot het dragen van contactlenzen. Hij stelt duidelijke vragen over bijvoorbeeld eerdere ervaringen met contactlenzen, klachten, allergieën, (erfelijke) ziekten, medicijngebruik etc. Daarnaast vraagt hij naar werkzaamheden, hobby’s, sporten en andere activiteiten van de klant zodat hij alvast de mogelijkheden kan afwegen en eventueel bepaalde opties uit kan sluiten. Hij voert naast een visuele controle van het oog verschillende testen en metingen uit om de geschiktheid van het oog en de mogelijkheden voor het dragen van contactlenzen te bepalen. Hij meet en test de oogsterkte, de cornearadii, het traanvolume en de kwaliteit van het traanvocht. Op basis van de informatie uit de testen bepaalt hij of en welke vervolgtesten hij uitvoert. Hij signaleert pathologische afwijkingen en beoordeelt of het oog afwijkend is van de normale situatie. De oogmetingen en testen voert hij uit met behulp van verschillende instrumenten. De sterkte van de ogen meet hij met behulp van bijvoorbeeld een autorefractometer, een phoroptor en / of pasbril. De cornearadii meet hij met bijvoorbeeld een keratometer of corneatopograaf en de oogdruk meet hij met een non-contact tonometer. Met behulp van een spleetlamp bekijkt hij het voorste oogsegment nauwkeurig en controleert het op onregelmatigheden, beschadigingen en ziekten. Hij beoordeelt de kwaliteit van de traanlaag. Hij let op de dikte en de break up time van de traanfilm en op de verdeling en samenstelling van het traanvocht. Op basis van de gegevens uit de anamnese en de objectieve en subjectieve oogmetingen bepaalt de contactlensspecialist of het oog geschikt is voor contactlenzen. Hij registreert de klantgegevens volgens bedrijfsvoorschrift / SOEP-protocol6. Als de contactlensspecialist vermoedt dat de ogen van de klant niet volledig gezond zijn, adviseert hij de klant contact op te nemen met huisarts, optometrist of oogarts. Rol/verantwoordelijkheden De contactlensspecialist is verantwoordelijk voor het achterhalen van relevante informatie over de leef- en werksituatie en achtergrond van de klant en voor het op de juiste wijze uitvoeren van de oogmetingen die hij zelfstandig uitvoert. Hij werkt hygiënisch en houdt in zijn werk rekening met de regelgeving op het gebied van arbo, milieu en veiligheid. Hij is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen werk en, afhankelijk van het bedrijf, voor het resultaat van het werk van eventuele minder ervaren collega’s, contactlensaanpassers of assistent-contactlensspecialisten, die hij begeleidt. Hij fungeert als visitekaartje van het bedrijf en heeft in die hoedanigheid een commerciële verantwoordelijkheid naar het bedrijf toe. Wanneer de contactlensspecialist niet voldoende informatie verzamelt bij het afnemen van de
6
SOEP staat voor Subjectief, Objectief, Evaluatie, Plan
30
anamnese of de oogmetingen niet vakkundig uitvoert, kan dit betekenen dat hij belangrijke informatie mist en de verkeerde contactlenzen gaat verstrekken of een onjuist advies gaat geven. Gevolg kan zijn dat er zo schade toegebracht wordt aan de gezondheid van de ogen van de klant en dat de (financiële) belangen en het imago van het bedrijf geschaad worden. De contactlensspecialist ontvangt leiding van en legt verantwoording af aan de eigenaar / bedrijfsleider. Complexiteit Van de contactlensspecialist wordt verwacht dat hij bij het afnemen van de anamnese alle factoren achterhaalt die het dragen van contactlenzen kunnen belemmeren. In korte tijd moet hij zoveel mogelijk relevante informatie verzamelen. Dit betekent dat hij duidelijke vragen moet stellen, goed moet doorvragen en de antwoorden van de klant op de juiste wijze moet interpreteren. Van hem wordt verwacht dat hij kan omgaan met mensen van verschillende leeftijd, achtergrond en cultuur. De complexiteit bij het uitvoeren van oogmetingen zit in het interpreteren en analyseren van de meetresultaten en in het bepalen welke metingen er nodig zijn om voldoende informatie te verzamelen. Hierbij moet hij optimale service verlenen aan de klant, rekening houdend met de commerciële belangen van het bedrijf (bijvoorbeeld geen overbodige metingen doen). Hij moet op basis van de anamnese en oogmetingen inschatten of de ogen geschikt zijn voor contactlenzen en weten wanneer hij de klant moet adviseren om contact op te nemen met huisarts, optometrist of oogarts. Het interpreteren van de meetresultaten en het analyseren van het oog met behulp van een spleetlamp vereist behalve kennis ook ervaring. Betrokkenen ●
klant
●
collega’s: opticien, (assistent)- contactlensspecialist / contactlensaanpasser
●
eigenaar / bedrijfsleider
●
huisarts, optometrist, oogarts
(Hulp-)middelen ●
computer / klantregistratiesystemen
●
bedrijfsvoorschriften / SOEP-protocol
●
oogmeetinstrumenten, zoals phoroptor, pasbril, keratometer, corneatopograaf etc.
●
spleetlamp
●
fluoresceïne
Kwaliteit van proces en resultaat De contactlensspecialist heeft een juiste en volledige anamnese afgenomen en heeft de benodigde oogmetingen en testen op correcte wijze uitgevoerd. Hij heeft voldoende gegevens verzameld om in te schatten of de klant geschikt is voor contactlenzen en welke mogelijkheden de klant heeft. De klantgegevens zijn duidelijk geregistreerd. Keuzes en dilemma’s ●
afwegen: is de informatie volledig of verder doorvragen
●
afwegen: welke testen wel en niet doen
●
afwegen: is de klant geschikt voor contactlenzen of niet
●
afwegen: de klant adviseren contact op te nemen met huisarts, optometrist of oogarts of niet
31
Kerntaak 2: Advies verstrekken Proces De contactlensspecialist adviseert en begeleidt de klant op deskundige wijze bij het maken van een keuze voor het soort contactlenzen. Indien de klant niet of minder geschikt is voor contactlenzen, legt de contactlensspecialist op heldere wijze uit hoe hij tot deze conclusie is gekomen. Hij informeert de klant over alternatieven die mogelijk zijn, bijvoorbeeld een bril kopen of laseren. Wanneer nodig adviseert hij de klant contact op te nemen met de huisarts, oogarts of optometrist. Indien de klant wel geschikt is voor contactlenzen, legt de contactlensspecialist aan de klant uit voor welke soorten contactlenzen hij in aanmerking komt en voor welke niet. Hij geeft duidelijke informatie over verschillende soorten contactlenzen, verzorgingsproducten en prijsklassen. Eventueel verstrekt hij schriftelijke informatie. Hij beantwoordt vragen geduldig en begeleidt de klant in de keuze van het soort contactlens. Hij registreert de klantgegevens volgens bedrijfsvoorschrift. Rol/verantwoordelijkheden De contactlensspecialist is verantwoordelijk voor het geven van de juiste adviezen. Naast de informatieve adviserende rol heeft de contactlensspecialist ook een commerciële verantwoordelijkheid naar het eigen bedrijf. Wanneer de contactlensspecialist geen juist advies verstrekt aan de klant kan dit leiden tot ontevredenheid bij de klant of kan hij de klant verliezen en kunnen de (financiële) belangen en het imago van het bedrijf geschaad worden. De contactlensspecialist is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen werk en, afhankelijk van het bedrijf, voor het resultaat van het werk van eventuele minder ervaren collega’s, contactlensaanpassers of assistent-contactlensspecialisten die hij begeleidt. Hij ontvangt leiding van en legt verantwoording af aan de eigenaar/ bedrijfsleider. Complexiteit Van de contactlensspecialist wordt verwacht dat hij kan inschatten welke soorten contactlenzen het meest geschikt zijn voor de klant en dat hij dit duidelijk en helder aan de klant uit kan leggen. Van hem wordt verwacht dat hij kan omgaan met mensen van verschillende leeftijd, achtergrond en cultuur. Hij moet de klant kunnen overtuigen van de meest geschikte keuze en daarbij rekening houden met de wensen van de klant. Betrokkenen ●
klant
●
collega’s: opticien, (assistent)- contactlensspecialist / contactlensaanpasser
●
eigenaar / bedrijfsleider
●
huisarts, optometrist, oogarts
(Hulp-)middelen ●
informatie- en documentatiemateriaal
●
vakliteratuur
Kwaliteit van proces en resultaat De klant is goed geïnformeerd over de mogelijkheden en onmogelijkheden. Hij weet uit welke soorten contactlenzen hij kan kiezen en wat de voor- en nadelen van deze soorten contactlenzen
32
zijn. Hij heeft een goede keuze gemaakt voor een bepaald soort contactlenzen en / of maakt een vervolgafspraak. Keuzes en dilemma’s ●
te veel versus te weinig informatie geven
●
bij minder geschikte ogen: het dragen van contactlenzen afraden versus de meest geschikte soort contactlenzen adviseren
●
commerciële belangen van het bedrijf versus belangen van de klant
●
afwegen: de klant adviseren contact op te nemen met huisarts, optometrist of oogarts of niet
Kerntaak 3: Contactlenzen aanmeten Proces Nadat op basis van de anamnese en vooronderzoek samen met de klant een keuze is gemaakt voor een bepaald soort contactlenzen, of op voorschrift van de oogarts of optometrist, meet de contactlensspecialist de vormstabiele of zachte contactlenzen aan. In sommige bedrijven meet de contactlensspecialist enkel zachte contactlenzen aan. Op basis van gegevens van de corneatopograaf of keratometer en op basis van visuele waarneming bepaalt hij welk ontwerp contactlens hij gaat gebruiken (sferische, a-sferisch of een elliptisch ontwerp). Afhankelijk van het bedrijf en het soort contactlens gebruikt hij al dan niet standaardmaten. Hij plaatst de (pas)lenzen voorzichtig bij de klant op het hoornvlies en laat hem (en de ogen) enige tijd wennen aan de contactlenzen. Hij let hierbij zorgvuldig op de fysiologische en emotionele reacties van de klant en onderneemt passende actie wanneer dat nodig is, bijvoorbeeld als de klant in paniek raakt of dreigt flauw te vallen. Hij meet de refractie over de contactlenzen heen en beoordeelt hoe de contactlens zit. Hierbij let hij op de passing, zoals de beweging en de centrering, van de contactlenzen. Bij vormstabiele contactlenzen maakt hij gebruik van fluoresceïne om de passing van de contactlenzen te beoordelen. Hij informeert bij de klant naar het comfort van de contactlenzen en of hij er goed mee ziet. Hij haalt de (pas)lenzen voorzichtig uit het oog. Afhankelijk van het soort paslenzen dat hij gebruikt, bergt hij deze steriel, droog en schoon op volgens het desinfectieprotocol of gooit ze weg. Aan de hand van de verkregen informatie beoordeelt de contactlensspecialist of de contactlenzen goed zijn, of dat hij andere (pas)lenzen moet proberen. Hij maakt (indien de contactlenzen niet op voorraad zijn) een vervolgafspraak met de klant en draagt zorg voor de bestelling. Hij bepaalt welke verzorgingsmiddelen het meest geschikt zijn. Bij levering stelt hij facturen op en neemt hij betalingen in ontvangst. Hij beheert de voorraden voor contactlenzen en aanverwante producten. Afhankelijk van de arbeidsdeling binnen het bedrijf delegeert hij enkele van de taken die bij deze kerntaak horen naar de opticien, assistent-contactlensspecialist, contactlensaanpasser of verkoopmedewerker. Rol/verantwoordelijkheden De contactlensspecialist is verantwoordelijk voor het juist aanmeten van de contactlenzen. Hij is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen werk en, afhankelijk van het bedrijf, voor het resultaat van het werk van eventuele minder ervaren collega’s, contactlensaanpassers, assistentcontactlensspecialisten of verkoopmedewerkers die hij begeleidt. Wanneer de contactlensspecialist de contactlenzen niet op de juiste wijze aanmeet kan dit
33
consequenties hebben voor de gezondheid van de ogen van de klant en de (financiële) belangen en het imago van het bedrijf schaden. De contactlensspecialist ontvangt leiding van en legt verantwoording af aan de eigenaar/ bedrijfsleider. Complexiteit Van de contactlensspecialist wordt verwacht dat hij kan bepalen en meten wat de optimale sterkte moet zijn van contactlenzen, zodat de klant zowel dichtbij als veraf goed kan zien. Hij moet weten wat het gevolg op het gedrag van de contactlens is wanneer hij bijvoorbeeld een andere diameter kiest. Bij het beoordelen van de passing van de contactlenzen is het moeilijk in te schatten of de beweeglijkheid van de contactlens veroorzaakt wordt door het ooglid of door de hoeveelheid reflextranen in het oog. Het aanmeten van speciale contactlenzen omvat meer maatwerk en is complexer dan het aanmeten van standaard contactlenzen. Van de contactlensspecialist wordt verwacht dat hij uitgebreide metingen verricht en de resultaten op de juiste wijze interpreteert zodat hij per contactlens precies kan bepalen welk materiaal, design en kromming hij bijvoorbeeld nodig heeft. Betrokkenen ●
klant
●
collega’s: opticien, (assistent)- contactlensspecialist / contactlensaanpasser
●
eigenaar / bedrijfsleider
●
huisarts, optometrist, oogarts
●
leveranciers
(Hulp-)middelen ●
(pas)lenzen
●
oogmeetinstrumenten, zoals phoroptor, pasbril, kerometer, corneatopograaf etc.
●
spleetlamp
●
fluoresceïne
Kwaliteit van proces en resultaat De contactlensspecialist heeft de contactlenzen aangemeten die hij samen met de klant heeft uitgekozen en die de gezondheid van de ogen niet schaden. Keuzes en dilemma’s ●
inschatten: is de passing van de contactlens goed of niet
●
afwegen: de klant adviseren contact op te nemen met huisarts, optometrist of oogarts of niet
34
Kerntaak 4: Geeft instructies aan de klant Proces De contactlensspecialist geeft duidelijke instructies aan nieuwe contactlensklanten. Hij leert de klant om de contactlenzen (al dan niet met hulpmiddelen) in de ogen te zetten en eruit te halen. Hij demonstreert op welke wijze de handelingen het beste kunnen worden uitgevoerd, stelt de klant gerust, geeft hem de tijd om te oefenen en blijft zelf geduldig. Wanneer de klant zelfstandig de contactlenzen kan inzetten en uitnemen, stelt de contactlensspecialist een passend draagschema op voor de klant zodat hij thuis kan oefenen met het inhouden van de contactlenzen. Hij registreert de klantgegevens volgens bedrijfsvoorschrift. De contactlensspecialist legt de klant uit hoe hij de contactlenzen moet reinigen en bewaren en hij maakt een controleafspraak. Hij verkoopt aanverwante producten, zoals bewaarkokertjes en vloeistof en verricht kassahandelingen. Afhankelijk van de arbeidsdeling binnen het bedrijf delegeert hij enkele van de taken die bij deze kerntaak horen naar de opticien, assistent-contactlensspecialist, contactlensaanpasser of verkoopmedewerker. Rol/verantwoordelijkheden De contactlensspecialist is verantwoordelijk voor het op de juiste wijze instrueren van de klanten. Hij is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen werk en, afhankelijk van het bedrijf, voor het resultaat van het werk van eventuele minder ervaren collega’s, contactlensaanpassers, assistent-contactlensspecialisten, verkoopmedewerkers en opticiens, die hij begeleidt. Wanneer de contactlensspecialist de klant niet op de juiste wijze instrueert kan dit consequenties hebben voor de gezondheid van de ogen van de klant en de (financiële) belangen en het imago van het bedrijf schaden. De contactlensspecialist ontvangt leiding van en legt verantwoording af aan de eigenaar / bedrijfsleider. Complexiteit Van de contactlensspecialist wordt verwacht dat hij mensen van verschillende leeftijd, achtergrond en cultuur kan leren om contactlenzen in te zetten en uit te nemen. Dit betekent dat hij de toon en woordkeuze aan moet passen aan de klant en moet zorgen dat zijn boodschap goed overkomt. Tegelijkertijd moet hij de klant goed observeren en anticiperen op eventuele emotionele en fysiologische reacties. Betrokkenen ●
klant
●
collega’s: opticien, (assistent)- contactlensspecialist / contactlensaanpasser / verkoopmedewerker
●
eigenaar / bedrijfsleider
(Hulp-)middelen ●
(pas)lenzen
35
Kwaliteit van proces en resultaat De klant kan zelfstandig de contactlenzen inzetten en uitnemen. Hij heeft voldoende informatie ontvangen over hoe hij de contactlenzen moet schoonmaken en bewaren en hij heeft een duidelijk ‘oefenschema’ ontvangen. Keuzes en dilemma’s ●
inschatten van fysiologische reacties: wel of niet ernstig, wel of geen hulp inschakelen
Kerntaak 5: Contactlenscontroles uitvoeren Proces De contactlensspecialist voert contactlenscontroles uit. Bij een eerste aanpassing komt de klant na ongeveer twee weken op controle. Wanneer de contactlenzen goed zijn, komt de klant daarna, afhankelijk van het lenstype, elke 3, 6 of 12 maanden. Afhankelijk van de bedrijfsinstructies roept hij klanten op voor een controleafspraak. Bij de controle informeert de contactlensspecialist of de contactlenzen voldoen aan de eisen; hoe de contactlenzen bevallen en of er problemen, veranderingen of bijzonderheden zijn. Hij herhaalt de anamnese in verkorte vorm, luistert goed en vraagt door. Hij voert een visuele controle uit; hij controleert de passing, zoals de beweging en centrering, van de contactlens, bekijkt de knipperslag, de helderheid van het oogwit, het hoornvlies etc. De contactlensspecialist meet de sterkte over de contactlens heen. Hij herhaalt de oogmetingen, waarbij hij zelf inschat welke metingen hij moet herhalen. Hij gaat na of er beschadigingen en / of aanslag op de contactlens zitten. Indien de contactlenzen vervuild zijn, maakt hij ze schoon. Als de aanslag niet verwijderd kan worden of de sterkte niet meer optimaal is, meet hij nieuwe contactlenzen aan. Hierbij gaat hij op dezelfde manier te werk als bij een eerste aanpassing. Indien er klachten zijn, achterhaalt de contactlensspecialist de oorzaak van de klachten. Bij twijfel raadpleegt hij een collega of adviseert hij de klant contact op te nemen met de huisarts, optometrist of oogarts. Hij noteert alle gegevens en informeert of de klant nieuwe bewaarmiddelen, vloeistoffen e.d. nodig heeft. Rol/verantwoordelijkheden De contactlensspecialist is verantwoordelijk voor het juist uitvoeren van de controles. Hij is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen werk en, afhankelijk van het bedrijf, voor het resultaat van het werk van eventuele minder ervaren collega’s, contactlensaanpassers of assistent-contactlensspecialisten die hij begeleidt. Wanneer de contactlensspecialist de controles niet op de juiste wijze uitvoert, kan dit consequenties hebben voor de gezondheid van de ogen van de klant en (financiële) belangen en het imago van het bedrijf schaden. De contactlensspecialist ontvangt leiding van en legt verantwoording af aan de eigenaar / bedrijfsleider. Complexiteit Van de contactlensspecialist wordt verwacht dat hij kan beoordelen of de contactlenzen nog goed genoeg zijn voor de klant of dat hij nieuwe contactlenzen moet aanmeten / adviseren. Bij klachten
36
of problemen moet hij inschatten of deze dusdanig ernstig zijn dat hij de klant moet adviseren contact op te nemen met de huisarts, optometrist of oogarts, of dat hij de klant zelf kan helpen door andere contactlenzen aan te meten. Betrokkenen ●
klant
●
collega’s: opticien, (assistent)- contactlensspecialist / contactlensaanpasser
●
eigenaar / bedrijfsleider
●
huisarts, optometrist, oogarts
(Hulp-)middelen ●
oogmeetinstrumenten, zoals phoroptor, keratometer, corneatopograaf etc.
●
spleetlamp
●
fluoresceïne
Kwaliteit van proces en resultaat De controle is goed uitgevoerd, de klant gaat naar huis met goede contactlenzen of de contactlensspecialist heeft nieuwe contactlenzen aangemeten. Keuzes en dilemma’s ●
afwegen: wel of geen nieuwe contactlenzen bij weinig vervuilde contactlenzen of kleine afwijking in scherpte
●
afwegen: welke oogmetingen wel en niet herhalen
●
afwegen: de klant adviseren contact op te nemen met huisarts, optometrist of oogarts of niet
37
Kernopgaven
Contactlensspecialist
Kernopgave 1: zelf behandelen versus doorsturen Van de contactlensspecialist wordt verwacht dat hij tijdens de uitvoering van zijn werkzaamheden de afweging maakt of hij de klant zelf kan helpen of door moet sturen. Wanneer hij iets niet meer kan verklaren of op het moment dat hij een ziektebeeld denkt te herkennen, moet hij de klant adviseren contact op te nemen met de huisarts, optometrist of oogarts. Als hij een verkeerde inschatting maakt, kan dit blijvende nadelige gevolgen hebben voor de ogen van de klant en ten koste gaan van het imago van het bedrijf. Kernopgave 2: belangen bedrijf versus belangen van de klant De contactlensspecialist staat voor de opgave om zoveel mogelijk tegemoet te komen aan de eisen en wensen van de klant terwijl hij ook rekening moet houden met de commerciële belangen van het bedrijf. Enerzijds is het van belang dat hij zoveel mogelijk verkoopt maar anderzijds moet hij voortdurend rekening houden met het feit dat het welzijn van de klant voorop staat. Kernopgave 3: verantwoord handelen versus klant behouden Van de contactlensspecialist wordt verwacht dat hij een deskundig en verantwoord advies geeft en tegelijkertijd het risico beperkt dat de klant naar een ander bedrijf gaat. Als de klant bijvoorbeeld minder geschikt is voor een bepaald soort contactlenzen, maar deze toch absoluut wil hebben, moet de contactlensspecialist afwegen of hij de contactlenzen toch aanmeet of niet. Hij moet de juiste toon en woorden zoeken om zijn keuze te motiveren bij de klant. Kernopgave 4: kwaliteit en voortgang bewaken tijdens begeleiden van minder ervaren collega’s De contactlensspecialist staat voor de opgave minder ervaren collega´s te begeleiden. Dit betekent dat hij enerzijds tijd voor begeleiding moet vrijmaken en anderzijds de voortgang van zijn eigen werkzaamheden moet bewaken. Binnen dit spanningsveld moet hij steeds de belangen van beide partijen voor ogen houden.
38
Competentiematrix Beroepscompetenties
Kernopgave
Kerntaak 1
2
3
4
5
1
2
3
4
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
1
Anamnese afnemen
X
2
Voorlichting geven
X
3
Oogmetingen verrichten
X
4
Oogonderzoek uitvoeren
X
5
Advies verstrekken
6
Vormstabiele contactlenzen aanmeten
X
X
X
X
X
7
Zachte contactlenzen aanmeten
X
X
X
X
X
8
Speciale contactlenzen aanmeten
X
X
X
X
X
9
Instructie geven bij (eerste) levering
10
Contactlenscontroles uitvoeren
11
Administratieve werkzaamheden verrichten
12
Voorraden beheren
13
Externe contacten onderhouden
14
Begeleiden van minder ervaren collega’s
15
Samenwerken
16
Professionele werkrelatie met het eigen bedrijf onderhouden
17
Winkelwerkzaamheden uitvoeren
Kerntaken
X
X
X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X X
X
X
X
X
X
X
Contactlensspecialist
1. Neemt anamnese af en verricht oogmetingen 2. Verstrekt advies aan de klant 3. Meet contactlenzen aan 4. Geeft instructies aan de klant 5. Voert contactlenscontroles uit Kernopgaven
Contactlensspecialist
1. Zelf behandelen versus doorsturen 2. Belangen bedrijf versus belangen van de klant 3. Verantwoord handelen versus klant behouden 4. Kwaliteit en voortgang bewaken tijdens begeleiden van minder ervaren collega’s
39
Beroepscompetenties Contactlensspecialist 1
Anamnese afnemen
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze de klant te ontvangen en de anamnese af te nemen met het doel de factoren te achterhalen die bepalen welke mogelijkheden er zijn m.b.t. het dragen van contactlenzen Succescriteria proces
1. ontvangt de klant op gastvrije wijze, is vriendelijk en beleefd 2. achterhaalt de wensen en motivatie van de klant, vraagt gericht door om meer (achtergrond)informatie te vergaren en misverstanden te voorkomen 3. stelt heldere en duidelijke vragen om alle relevante informatie boven water te krijgen 4. vraagt naar de werkzaamheden en hobby's van de klant (bijvoorbeeld stoffige ruimten, sporten, airconditioning of computers) 5. informeert naar klachten, (erfelijke) ziektes en oogproblemen 6. luistert goed, interpreteert de antwoorden op de juiste wijze 7. gaat op de juiste wijze om met mensen van verschillende leeftijd, karakter en (culturele) achtergrond 8. werkt praktisch, combineert zo mogelijk delen van het afnemen van de anamnese en de oogmetingen 9. registreert klantgegevens nauwkeurig volgens bedrijfsinstructie / SOEP-protocol
resultaat
De contactlensspecialist heeft voldoende (achtergrond) informatie verzameld en kan aan de hand van de gegevens een eerste inschatting maken van de mogelijkheden voor contactlenzen en bepalen welke oogmetingen hij moet verrichten
2
Voorlichting geven
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze voorlichting te geven over het dragen van contactlenzen en de verschillende soorten contactlenzen, zodat de klant goed geïnformeerd is Succescriteria proces
1. verstrekt de klant gerichte relevante mondelinge en / of schriftelijke informatie over het dragen van contactlenzen 2. legt het verschil uit tussen verschillende soorten contactlenzen (bijvoorbeeld vormstabiele en zachte contactlenzen) op een wijze die voor de klant begrijpelijk is 3. informeert de klant over onderhoud van contactlenzen en contactlensverzorgingsproducten 4. informeert de klant over de mogelijke risico’s bij een niet juist gebruik en over het onderhoud van de contactlenzen 5. verstrekt actuele informatie over prijzen, aanbiedingen en garantiebepalingen
40
resultaat
De klant is goed geïnformeerd over het dragen van contactlenzen, de verschillende soorten contactlenzen, prijzen en onderhoud
3
Oogmetingen verrichten
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze oogmetingen te verrichten om de refractie en de oogdruk van het oog te bepalen Succescriteria proces
1. vertelt de klant op begrijpelijke wijze wat hij gaat doen, stelt de klant voortdurend gerust 2. werkt hygiënisch, zorgt dat hij zelf en de instrumenten schoon zijn 3. gebruikt de (meet)instrumenten en hulpmiddelen volgens gebruikersvoorschrift 4. meet de sterkte van het oog met behulp van bijvoorbeeld een autorefractometer, phoroptor en / of pasbril 5. meet de oogdruk met behulp van een non-contact tonometer en interpreteert de gegevens op juiste wijze 6. werkt secuur, voert controletesten uit om na te gaan of de meting correct is uitgevoerd 7. registreert de (meet)gegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEPprotocol
resultaat
De contactlensspecialist heeft voldoende informatie verzameld om op basis van de oogmetingen de refractie te bepalen en een eerste inschatting te maken of de ogen geschikt zijn voor het dragen van contactlenzen
4
Oogonderzoek uitvoeren
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze oogonderzoek uit te voeren om te bepalen of het oog geschikt is voor het dragen van contactlenzen en om te beoordelen welke mogelijkheden er zijn voor de klant Succescriteria proces
1. vertelt de klant op begrijpelijke wijze wat hij gaat doen, stelt de klant voortdurend gerust 2. werkt hygiënisch, zorgt dat hij zelf en de instrumenten schoon zijn 3. gebruikt de onderzoeksinstrumenten en hulpmiddelen volgens gebruikersvoorschrift 4. let op uiterlijke kenmerken van de ogen, controleert bijvoorbeeld of de oogranden en omgeving schoon genoeg zijn en geen onregelmatigheden vertonen, test de samenwerking tussen de ogen, let op knipperslag en knipperreflex 5. bepaalt of het oog afwijkt van de normale situatie, signaleert bijzonderheden, allergieën en (pathologische) afwijkingen aan het oog en adviseert de klant zonodig contact op te nemen met huisarts, optometrist of oogarts 6. bepaalt de cornearadii van het oog met behulp van bijvoorbeeld een keratometer of een corneatopograaf
41
7. onderzoekt het volume en de kwaliteit (o.a. samenstelling en tear break up time) van het traanvocht 8. werkt secuur, voert controletesten uit om na te gaan of de meting correct is uitgevoerd 9. registreert de (onderzoeks)gegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEPprotocol resultaat
De contactlensspecialist heeft voldoende informatie verzameld om op basis van het oogonderzoek te bepalen of de ogen geschikt zijn voor het dragen van contactlenzen en voor welke soorten contactlenzen de klant wel of niet in aanmerking komt
5
Advies verstrekken
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze advies te verstrekken over de contactlenzen waar de klant voor in aanmerking komt, zodat de klant een goede keuze kan maken Succescriteria proces
1. legt uit welke opties in de keuze van contactlenzen afvallen en in aanmerking komen en waarom, spreekt hierbij in de voor de klant begrijpelijke taal 2. verstrekt enkel relevant advies, overlaadt de klant niet met overbodige informatie 3. legt (indien nodig) het verschil uit tussen verschillende soorten contactlenzen (bijvoorbeeld vormstabiele en zachte contactlenzen) 4. begeleidt de klant bij het maken van een goede keuze, zorgt er hierbij voor dat de klant het beste zicht en zoveel mogelijk comfort krijgt zonder de gezondheid van de ogen te schaden 5. adviseert de klanten bij problemen of vragen contact op te nemen
resultaat
De klant is optimaal geïnformeerd met betrekking tot contactlenzen, en kan een goede keuze maken
6
Vormstabiele contactlenzen aanmeten
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze vormstabiele contactlenzen aan te meten Succescriteria proces
1. voert metingen uit om de pasvorm en de excentriciteit van het hoornvlies te bepalen 2. toont vakmanschap, bepaalt op basis van de subjectieve en objectieve meetresultaten welk ontwerp contactlens (materiaal, design, kromming) hij gaat gebruiken 3. interpreteert en analyseert de voorschriften van bijvoorbeeld optometrist of oogarts op juiste wijze 4. past de pasvorm van de contactlens aan de oppervlakte van het hoornvlies aan, gebruikt de juiste verhouding, meet een contactlens aan die het profiel van het hoornvlies respecteert 5. plaatst op voorzichtige en zelfverzekerde wijze de paslens bij de klant op het hoornvlies
42
6. stelt de klant gerust en let op fysiologische of emotionele reacties en onderneemt de benodigde maatregelen 7. werkt hygiënisch volgens de CE-normeringen bij het gebruik van paslenzen 8. beoordeelt de passing van de vormstabiele contactlenzen op basis van het fluorescentiepatroon van de traanlaag, de beweging en de centrering van de contactlens 9. maakt de vormstabiele (pas)lenzen goed schoon en bergt ze droog op 10. registreert de relevante (aanpassings)gegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEP-protocol resultaat
De contactlensspecialist meet de juiste vormstabiele contactlenzen aan die voldoen aan de wensen van de klant en de eisen van een goede passing
7
Zachte contactlenzen aanmeten
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze zachte contactlenzen aan te meten Succescriteria 1. toont vakmanschap, bepaalt op basis van de subjectieve en objectieve
proces
meetresultaten welke contactlens hij gaat gebruiken 2. interpreteert en analyseert de voorschriften van bijvoorbeeld optometrist of oogarts op juiste wijze 3. past de pasvorm van de contactlens aan de oppervlakte van het hoornvlies aan, gebruikt de juiste verhouding, meet een contactlens aan die het profiel van het hoornvlies respecteert 4. plaatst op voorzichtige en zelfverzekerde wijze de contactlens bij de klant op het hoornvlies 5. stelt de klant gerust en let op fysiologische of emotionele reacties en onderneemt de benodigde maatregelen 6. werkt hygiënisch volgens de CE-normeringen bij het gebruik van zachte (pas)lenzen 7. beoordeelt de passing van de zachte contactlenzen op basis van de beweging en de centrering van de contactlens 8. registreert de relevante (aanpassings)gegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEP-protocol resultaat
De contactlensspecialist meet de juiste zachte contactlenzen aan die voldoen aan de wensen van de klant en de eisen van een goede passing
8
Speciale contactlenzen aanmeten
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze speciale contactlenzen aan te meten, zoals bijvoorbeeld torische, bifocale,multifocale contactlenzen en nachtlenzen Succescriteria proces
1. voert in geval van speciale contactlenzen uitgebreidere metingen uit om de excentriciteit en irregulariteit van het hoornvlies te bepalen 2. toont vakmanschap, bepaalt op basis van de subjectieve en objectieve
43
meetresultaten welk ontwerp contactlens hij gaat gebruiken 3. interpreteert en analyseert de voorschriften van bijvoorbeeld optometrist of oogarts op juiste wijze 4. past de pasvorm van de contactlens aan de oppervlakte van het hoornvlies aan, gebruikt de juiste verhouding, meet een contactlens aan die het profiel van het hoornvlies respecteert 5. plaatst op voorzichtige en zelfverzekerde wijze de paslens bij de klant op het hoornvlies 6. stelt de klant gerust en let op fysiologische of emotionele reacties en onderneemt de benodigde maatregelen 7. werkt hygiënisch volgens de CE-normeringen bij het gebruik van (pas)lenzen, gebruikt de juiste reinigingsvloeistoffen 8. beoordeelt de passing van de torische, bifocale en multifocale vormstabiele contactlenzen en nachtlenzen, op basis van het fluorescentiepatroon van de traanlaag, de beweging en de centrering van de contactlens 9. beoordeelt de passing van de (torische, bifocale en multifocale) zachte contactlenzen op basis van de beweging en de centrering 10. controleert bij bi- en multifocale contactlenzen of de klant zowel veraf als dichtbij goed ziet, niet continu door het leesgebied kijkt en of de beweging van de contactlens goed is 11. gaat zorgvuldig te werk bij het aanmeten van torische of bi- en multifocale contactlenzen en nachtlenzen, let op details 12. maakt de vormstabiele (pas)lenzen goed schoon en bergt ze droog op, gooit zachte paslenzen weg 13. registreert de relevante (aanpassings)gegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEP-protocol resultaat
De contactlensspecialist meet de juiste speciale contactlenzen aan die voldoen aan de wensen van de klant en de eisen van een goede passing
9
Instructie geven bij (eerste) levering
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze de klant te instrueren over het inzetten, uitnemen en onderhouden van de contactlenzen, zodat de klant de contactlenzen zelfstandig en op juiste wijze kan hanteren Succescriteria proces
1. demonstreert hoe de klant op een verantwoorde manier de contactlenzen moet inzetten en uitnemen 2. geeft de klant adviezen en tips die het inzetten en uitnemen gemakkelijker maken 3. laat de klant oefenen om de contactlenzen zelf op juiste wijze in het oog te zetten en eruit te halen 4. stelt de klant gerust, let op fysiologische en emotionele reacties van de klant, bijvoorbeeld paniek of shock, reageert hier adequaat op 5. blijft geduldig, geeft de klant de tijd om te oefenen 6. gaat na of de contactlens voldoet aan de wensen van de klant, stelt
44
uitgebreid vragen; informeert bijvoorbeeld hoe de contactlens zit en kijkt, of de contactlens prikt bij het inzetten of (te) vast zit met uithalen 7. geeft duidelijke instructies aan de klant over het onderhoud van de contactlenzen, het gebruik van vloeistoffen en hygiëne 8. maakt een haalbaar (opbouw)schema voor de klant voor het dragen van de contactlenzen 9. adviseert de klanten bij problemen of vragen contact op te nemen resultaat
De klant is in staat om zelfstandig en op juiste wijze de contactlenzen te hanteren
10
Contactlenscontroles uitvoeren
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze contactlenscontroles uit te voeren met als doel te achterhalen of de contactlenzen nog aan de wensen van de klant voldoen en de goede scherpte hebben Succescriteria proces
1. beoordeelt bij nieuwe / eerste contactlenzen de gevolgen voor het oog, controleert o.a. of de contactlens nog schoon en onbeschadigd is, de passing, zoals beweging en centrering, goed is, en of het oog er goed uitziet of geïrriteerd is 2. voert bij de controles subjectieve en de benodigde objectieve oogmetingen uit, reinigt indien nodig de contactlenzen 3. signaleert veranderingen / afwijkingen ten opzichte van de eerdere controles 4. controleert het hoornvlies eventueel met behulp van fluorescine op beschadigingen, kiest bij problemen de meest geschikte oplossing 5. communiceert op duidelijke wijze, stelt duidelijke vragen om de tevredenheid van de klant te peilen en om misverstanden te voorkomen, toont betrokkenheid bij de klant en geeft de klant voldoende aandacht 6. luistert goed en vraagt door, informeert naar bijzonderheden, veranderingen; bijvoorbeeld veranderd medicijn gebruik, werkomstandigheden, ziektes of allergieën 7. handelt klachten van klanten volgens bedrijfsvoorschrift af 8. toont commercieel bewustzijn, achterhaalt steeds de wensen van de klant om koopbehoefte te bepalen 9. informeert de klant over de noodzaak en voordelen van regelmatige controles
Resultaat
De contactlensspecialist voert de controles uit op de juiste wijze, de klant krijgt voldoende service en is tevreden
45
11
Administratieve werkzaamheden verrichten
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze administratieve werkzaamheden te verrichten met het doel een bijdrage te leveren aan een optimale bedrijfsadministratie Succescriteria 1. plant afspraken op praktische wijze, maakt een reële inschatting van
proces
de benodigde tijd voor de verschillende soorten afspraken en noteert de afspraken volgens bedrijfsinstructies 2. draagt zorg voor de schriftelijke controle-oproepen 3. registreert de klant-, meet- en contactlensgegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEP-protocol op duidelijke en accurate wijze 4. gebruikt de pc en (bedrijfs)software op voorgeschreven wijze voor bijvoorbeeld de registratie van de klantengegevens en / of het plaatsen van bestellingen 5. maakt een nauwkeurige bestelling voor de fabrikant, vermeldt o.a. duidelijk klantgegevens, het contactlensontwerp, afmetingen, cornearadii etc. 6. spreekt en schrijft in correct Nederlands 7. stelt overzichtelijke facturen op en neemt betalingen in ontvangst 8. gebruikt communicatiemiddelen, bijv. fax en e-mail, op de juiste wijze Resultaat
Afspraken zijn op een efficiënte wijze gepland, relevante gegevens zijn volgens bedrijfsvoorschrift / SOEP-protocol geregistreerd
12
Voorraden beheren
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze producten in te kopen en de voorraad te beheren Succescriteria proces
1. denkt vooruit, bestelt tijdig de benodigde materialen, (pas)lenzen en contactlensverzorgingsmiddelen 2. toont commercieel inzicht, houdt rekening met de prijskwaliteitverhouding bij verkoop en inkoop 3. koopt de juiste producten in, houdt rekening met opslagcapaciteit, houdbaarheid en levertijd 4. houdt op overzichtelijke wijze de voorraadgegevens bij
resultaat 13
5. De voorraden blijven zo constant mogelijk en zijn goed geregistreerd
Externe contacten onderhouden
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze externe contacten te onderhouden met het doel zowel het klantbelang als het bedrijfsbelang optimaal te dienen Succescriteria proces
1. houdt rekening met de privacy van de klant, verstrekt geen persoonlijke gegevens van de klant aan derden zonder diens toestemming 2. fungeert als visitekaartje van het bedrijf, gebruikt correcte omgangsvormen
46
3. komt gemaakte afspraken na, informeert derden (klanten / leveranciers /aanpalende beroepsbeoefenaars) tijdig bij verhindering 4. plaatst duidelijke bestellingen bij leveranciers, onderhoudt zo nodig telefonisch contact met de leverancier 5. laat zich informeren door leveranciers over nieuwe producten 6. overlegt met en raadpleegt oogarts of optometrist bij twijfel of problemen 7. reageert adequaat op klachten van derden, raadpleegt bij twijfel de eigenaar / bedrijfsleider Resultaat
De contactlensspecialist onderhoudt op gepaste wijze contacten met derden
14
Begeleiden van minder ervaren collega’s
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze instructies en begeleiding te geven aan minder ervaren collega’s met het doel kennis en ervaring over te dragen en de werkzaamheden optimaal te laten verlopen Succescriteria proces
1. maakt voldoende tijd vrij voor begeleiding zonder dat andere werkzaamheden daaronder lijden 2. geeft duidelijke werkinstructies aan minder ervaren collega’s over de uit te voeren werkzaamheden, het gewenste doel en de kwaliteit 3. draagt kennis en ervaring over 4. fungeert als aanspreekpunt en vraagbaak, beantwoordt vragen geduldig en legt zaken helder en duidelijk uit 5. overweegt zorgvuldig of hij ingrijpt of de minder ervaren collega zelf de kans geeft om initiatief te nemen en te leren 6. toont verantwoordelijkheidsgevoel door de werkzaamheden van minder ervaren collega’s te controleren op eventuele fouten en geeft ze langzamerhand meer zelfstandigheid in het werk 7. motiveert collega’s, geeft op een positieve manier kritiek of aanwijzingen
resultaat 15
De werkzaamheden verlopen optimaal
Samenwerken
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze samen te werken met collega’s en de ondernemer of bedrijfsleider met als doel de gezamenlijke doelstelling van het bedrijf te realiseren Succescriteria proces
1. gaat in goede harmonie om met collega’s, de eigenaar / bedrijfsleider, draagt bij aan een positieve arbeidssfeer en toont interesse in het werk van anderen 2. luistert naar instructies van de eigenaar / bedrijfsleider en volgt deze op 3. stelt zich flexibel op, is bereid om ook andere werkzaamheden te verrichten 4. durft hulp te vragen wanneer dit nodig is
47
5. stelt zich collegiaal op, helpt een ander als dat nodig is 6. geeft op positieve wijze kritiek en feedback 7. staat open voor suggesties en kritiek resultaat 16
Er wordt prettig en efficiënt samengewerkt
Professionele werkrelatie met het eigen bedrijf onderhouden
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze een professionele werkrelatie met het bedrijf te onderhouden met als doel het bedrijf optimaal te laten functioneren Succescriteria proces
1. past zich aan de bedrijfscultuur aan en kent zijn plaats en die van anderen binnen de hiërarchie in het bedrijf en het arbeidsproces 2. hanteert bij het verlenen van zorg / diensten de grenzen van zijn werkterrein / bevoegdheden als contactlensspecialist 3. toont betrokkenheid en interesse in het vakgebied, door middel van bijscholing, opleidingen of cursussen 4. brengt verbetervoorstellen in 5. toont inzet en motivatie 6. werkt zelfstandig 7. neemt actief deel aan functioneringsgesprekken en / of beoordelingsgesprekken m.b.t. de eigen functie
resultaat 17
De relatie met het bedrijf is optimaal
Winkelwerkzaamheden uitvoeren
Beroepscompetentie De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze verschillende winkel- en verkoopwerkzaamheden te verrichten met het doel de commerciële doelstellingen van het bedrijf te behalen Succescriteria proces
1. roept de klant op voor contactlenscontroles volgens bedrijfsvoorschrift 2. stelt zich klantvriendelijk op naar de klant conform de winkelformule 3. achterhaalt de wensen van de klant en pikt non-verbale signalen op 4. toont commercieel gevoel door overtuigend te zijn in de verkoop- en adviesgesprekken 5. maakt waar mogelijk koppelverkopen van contactlenzen en een bril 6. attendeert en informeert de klant over nieuwe (verzorgings-) producten
resultaat
De klant is tevreden over de service, de commerciële doelstellingen van het bedrijf worden behaald
48
BIJLAGE 1: GESPREKSPARTNERS Leden begeleidingscommissie De heer Laurens Bastiaans
SVGB
De heer Gert-Jan Deben
NUVO
De heer Rutger Friederichs
NAC
Mevrouw Mariëlle van Goor
UFON
De heer Raymond Gottenbosch
ANVC
Mevrouw Jolanda Hallie
UFON
De heer Edwin Koelewijn
UFON
De heer Kees Kortland
Lexon
De heer Herman Obbink
SBBO
De heer Ron van Veen
ANVC
De heer J. Vonk
UFON
De heer Wolter de Vries
SVGB
Gesprekspartners brancheverkenning De heer Rutger Friederichs
NAC
Mevrouw Jolanda Hallie
UFON
De heer Jan Merkx
NUVO
De heer Wim Werrelman
ANVC
Gesprekspartners beroepscompetentieprofiel Mevrouw Mieke Coenen
Pearle
Rotterdam
De heer Hans van Dongen
Hans Anders
Eindhoven
De heer Arno Engelen
Contactalook
Eindhoven
De heer Roel Jonker
Pearle
Wageningen
De heer Frank der Kinderen
Optiek Artistiek
Capelle a/d IJssel
Mevrouw Marian Nagtzaam
Eye Wish Groeneveld
Zeist
De heer Rob Onzenoort
Het Huys Havelaer
Helmond
De heer Rients Visser sr.
Visser Contactlenzen
Nijmegen
49
BIJLAGE 2: GESPREKSPUNTEN BRANCHEVERKENNING De brancheverkenning is erop gericht om systematisch een aantal veranderingen, innovaties en ontwikkelingen in de branche in beeld te brengen, die mogelijk van invloed zijn op de beroepspraktijk: de inhoud van het werk, de taken, de taakverdeling en verantwoordelijkheden. De volgende thema’s zijn met de gesprekspartners besproken: •
De omvang van de bedrijfstak.
•
De producten, diensten en klanten.
•
De plaats van de bedrijfstak ten opzichte van andere bedrijven.
•
Belangrijke veranderingen in het verleden en strategie voor de toekomst.
•
De opleidingsinfrastructuur.
•
Ervaringen met eerdere of lopende initiatieven op het terrein van onderwijs en arbeidsmarkt.
•
De marktontwikkelingen in de branche, onderverdeeld naar de globale marktvraag, de marktvraag per product en de concurrentie in de branche.
•
Veranderingen binnen de organisaties, onderverdeeld in het ontstaan van nieuwe functies, wijzigingen in de taakverdeling tussen groepen en personen, certificering van bedrijven en personen en autonome taakgroepen.
•
Productgerelateerde innovaties (technologieën die het mogelijk maken dat bedrijven met nieuwe producten op de markt (kunnen) komen).
•
Procesgerelateerde innovaties (wijze van produceren en nieuwe technieken of machines die daarbij gebruikt worden).
•
Wet- en regelgeving die de aard en het karakter van de arbeidsactiviteiten beïnvloedt (zoals arbozorg, milieuzorg, kwaliteitszorg).
•
Internationale ontwikkelingen die van toepassing zijn op de branche.
•
De communicatie in de branche (met opdrachtgevers, klanten, collega’s, anderen).
•
De arbeidsmarkt.
50
BIJLAGE 3: VRAGENLIJST BRANCHEKENMERKEN EN TAAKPROFIEL
DEEL 1:
ALGEMENE VRAGEN
In te vullen door de ondernemer/bedrijfsleider
Wij verzoeken u de onderstaande vragen te beantwoorden door de juiste antwoorden in de hokjes aan te kruisen. Als het rijtje niet volledig is, kunt u de juiste gegevens op de open plaatsen invullen. 1
Wat is uw functie? (meerdere antwoorden mogelijk) Eigenaar / ondernemer
2
3
Bedrijfsleider / filiaalmanager
Wat is uw beroep/ achtergrond (meerdere antwoorden mogelijk) Opticien
Optometrist
Contactlensspecialist
Anders, nl: ………………………………
In welk type bedrijf werkt u? Zelfstandig optiekbedrijf (met
Ketenfiliaal van een
Ziekenhuis
één of meerdere vestigingen)
grootwinkelbedrijf
Anders, nl: ……………………………
Franchisefiliaal van een
Gespecialiseerd
………………………………………………
grootwinkelbedrijf
contactlensbedrijf (met één of meerdere vestigingen)
4
Hoeveel werknemers zijn er werkzaam in uw vestiging / filiaal? 1 – 4 werknemers
5
5 – 9 werknemers
10 of meer werknemers
Welke functienamen worden in uw bedrijf gebruikt voor de functie van degenen die contactlenzen aanmeten? (meerdere antwoorden mogelijk)
6
Contactlensspecialist
Optometrist
Assistent contactlensspecialist
Opticien
Contactlensaanpasser
Anders, nl.:……………………………………………………………
Bestaan er volgens u meerdere typen contactlensspecialisten (die bijvoorbeeld taken uitvoeren van verschillend niveau)? Nee, er is slechts één type
Ja, nl. assistent contactlensspecialist en
contactlensspecialist → ga door naar
contactlensspecialist
vraag 8
Ja, nl. ………………………………………………………
Ja, nl. contactlensaanpasser en
en ……………………………………………………………
contactlensspecialist
Weet niet → ga door naar vraag 8
51
7
Hoe zou u het verschil in werkzaamheden tussen de twee typen functies willen typeren? Kunt u hieronder de functienamen invullen en de bijbehorende werkzaamheden aankruisen? Werkzaamheden
Functie 1:…………………………… Functie 2:………………………………
Anamnese afnemen Oogmetingen verrichten Eerste aanpassing doen Zachte lenzen aanpassen Vormstabiele lenzen aanpassen Speciale lenzen aanpassen (bijv. multifocale lenzen of nachtlenzen) Controles uitvoeren Voorlichting geven over lenzen Advies geven over lenzen Contact onderhouden met aanpalende beroepsgroepen (bijv. oogartsen of optometristen) …………………………………………… Vraag 7 en 8 gingen over de huidige situatie. In de volgende twee vragen willen wij u naar uw mening vragen over de toekomstige situatie. 8
Vindt u het wenselijk dat er meerdere typen contactlensspecialisten bestaan (die bijvoorbeeld taken uitvoeren van verschillend niveau)? Ja
9
Nee → ga door naar vraag 10
Weet niet → ga door naar vraag 10
Zo ja, hoe zou u het verschil in werkzaamheden tussen de twee typen functies willen typeren, zoals deze volgens u zou moeten zijn? Kunt u hieronder de functienamen invullen en de bijbehorende werkzaamheden aankruisen? Werkzaamheden
Functie 1:…………………………… Functie 2:………………………………
Anamnese afnemen Oogmetingen verrichten Eerste aanpassing doen Zachte lenzen aanpassen Vormstabiele lenzen aanpassen Speciale lenzen aanpassen (bijv. multifocale lenzen of nachtlenzen) Controles uitvoeren Voorlichting geven over lenzen
52
Advies geven over lenzen Contact onderhouden met aanpalende beroepsgroepen (bijv. oogartsen of optometristen) ……………………………………………
10 Welke (optiek)opleidingen hebben de contactlensspecialisten in uw bedrijf voltooid? (meerdere antwoorden mogelijk) Geen specifieke optiek- of contactlensopleiding
Oude optometrie-opleiding (mbo)
Huidige opticien-opleiding (mbo niveau 3/4)
Oude contactlensspecialisten-opleiding (MBO)
Oude opticien-opleiding (mbo)
Huidige optometrie-opleiding (hbo)
Contractonderwijs (Assistent)
Anders, nl.:………………………………
Contactlensspecialist (roc/Lexon)
…………………………………………………
Interne contactlensopleiding bij grootwinkelbedrijf
11 Welke (optiek)opleidingen hebben de contactlensaanpassers of assistentcontactlensspecialisten in uw bedrijf voltooid? (meerdere antwoorden mogelijk) Geen specifieke optiek- of contactlensopleiding
Oude optometrie-opleiding (mbo)
Huidige opticien-opleiding (mbo niveau 3/4)
Oude contactlensspecialisten-opleiding (MBO)
Oude opticien-opleiding (mbo)
Huidige optometrie-opleiding (hbo)
Contractonderwijs (Assistent)
In mijn bedrijf zijn geen contactlensaanpassers of
Contactlensspecialist (roc/Lexon)
assisten-contactlensspecialisten aanwezig
Interne contactlensopleiding bij
Anders, nl.:………………………………
grootwinkelbedrijf
…………………………………………………
12 Kent u de huidige post-mbo opleiding (Assistent) Contactlensspecialist, die gegeven wordt door roc’s en geëxamineerd wordt door Lexon? Ja
Nee → ga door naar vraag 15
De besturen van de beide brancheorganisaties zijn geïnteresseerd in uw mening over deze opleidingen tot Assistent-Contactlensspecialist en Contactlensspecialist. 13 Wat vindt u van de volgende aspecten van de opleiding Assistent-
Onvoldoende
Matig
Vol-
Goed
Weet niet
doende
contactlensspecialist? a
Inhoud
b
Niveau
c
Examinering
d
Aansluiting op de praktijk
53
13 Wat vindt u van de volgende aspecten van de opleiding Assistent-
Onvol-
Matig
doende
Vol-
Goed
Weet niet
Goed
Weet niet
doende
contactlensspecialist? e
Organisatie
14 Wat vindt u van de volgende aspecten van de opleiding Contactlensspecialist? a
Inhoud
b
Niveau
c
Examinering
d
Aansluiting op de praktijk
e
Organisatie
Onvol-
Matig
doende
Voldoende
15 Wilt u voor de volgende stellingen aangeven of u er mee eens of oneens bent? a
De basis (zoals kennis van het oog en oogmetingen)
eens
oneens
weet niet
eens
oneens
weet niet
eens
oneens
weet niet
van de beroepen opticien en contactlensspecialist is b
hetzelfde Je moet eerst opticien zijn voordat je
c
contactlensspecialist kunt worden De contactlensspecialist moet over dezelfde vaardigheden beschikken als een opticien
14 Uw gegevens (indien u anoniem wilt blijven, kunt u deze vraag overslaan) Naam:
…………………………………………………………………………
Bedrijf:
…………………………………………………………………………
Plaats:
…………………………………………………………………………
Ruimte voor eventuele opmerkingen of aanvullingen …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Wij danken u hartelijk voor uw medewerking! Wilt u deel 2 van deze vragenlijst laten invullen door een medewerker in uw bedrijf die zich bezighoudt met contactlenzen? Indien u zelf de enige persoon in het bedrijf bent die contactlenzen aanmeet kunt u deel 2 ook zelf invullen.
54
U kunt de ingevulde lijsten vóór 6 oktober 2003 ongefrankeerd terugsturen in de bijgevoegde antwoordenvelop naar: Arbeid Opleidingen Consult Antwoordnummer 60789 5000 WB Tilburg Voor vragen kunt u contact opnemen met Arbeid Opleidingen Consult: Ine Luys of José Gietema, telefoon: 013 - 5300402, e-mail:
[email protected].
DEEL 2: A
B
TAKEN VAN DE CONTACTLENSSPECIALIST In te vullen door de beroepsbeoefenaar
Wat is uw functie / beroep? (meerdere antwoorden mogelijk) Opticien
Assistent contactlensspecialist
Eigenaar/ondernemer
Contactlensspecialist
Optometrist
Anders, nl: …………………………
Contactlensaanpasser
Bedrijfsleider / filiaalmanager
Welke (optiek)opleidingen heeft u voltooid? (meerdere antwoorden mogelijk) Geen specifieke optiek- of contactlensopleiding
Oude optometrie-opleiding (mbo)
Huidige opticien-opleiding (mbo niveau 3/4)
Oude contactlensspecialisten-opleiding (MBO)
Oude opticien-opleiding (mbo)
Huidige optometrie-opleiding (hbo)
Contractonderwijs (Assistent)
Anders, nl.:………………………………
Contactlensspecialist (roc/Lexon)
…………………………………………………
Interne contactlensopleiding bij grootwinkelbedrijf
C
Welke taken behoren tot uw beroep? Kunt u bij de onderstaande taken aangeven of u deze taken niet, soms of vaak uitvoert? En kunt u ook aangeven of deze taak niet, weinig of zéér belangrijk is voor uw beroep? Als u een antwoord ècht niet weet, dan kunt u dat onderdeel openlaten. Taken / activiteiten
Frequentie
Belang niet
niet
1.
Klanten ontvangen in de winkel
2.
(Contactlens)afspraken plannen
3.
Klantgegevens registreren
4.
Computerprogramma’s gebruiken (bijvoorbeeld
soms
vaak
belangrijk
zeer belangrijk
belangrijk
voor registratie, bestellingen, administratie) 5.
Wensen en motivatie van de klant achterhalen
55
6.
Hobby’s, werk en activiteiten van de klant achterhalen
7.
Anamnese afnemen
8.
Sterkte van het oog bepalen / refractioneren
9.
Oogdruk bepalen
10.
Cornearadii bepalen
11.
Corneatopograaf gebruiken
12.
Oog analyseren met spleetlamp
13.
Traanvolume bepalen
14.
Traanvocht analyseren (bv. samenstelling, break up time)
15.
Ogen en omgeving analyseren op uiterlijke kenmerken (bv. samenwerking tussen de ogen, hygiene, knipperslag, oogleden)
16.
Signaleren van afwijkingen en allergieën aan de ogen
17.
Bepalen of oog ‘pluis’ is
18.
Bepalen of oog geschikt is voor contactlenzen, mogelijkheden bepalen
19.
Doorsturen naar huisarts, oogarts of optometrist
20.
Klant voorlichten en adviseren over de mogelijkheden
21.
Voor- en nadelen van verschillende soorten lenzen uitleggen
22.
Keuze van het soort lens begeleiden
23.
Sterkte van de lenzen bepalen / berekenen
24.
Zachte lenzen aanpassen (dag-, maand- en halfjaarlenzen)
25.
Vormstabiele lenzen aanpassen
26.
Torische zachte lenzen aanpasen
27.
Torische vormstabiele lenzen aanpassen
28.
Mulitifocale lenzen aanpassen
29.
Nachtlenzen aanpassen
30.
Permanent wear lenzen aanpassen
31.
Contactlenzen modificeren
32.
CE-normeringen hanteren
56
33.
Paslenzen inzetten
34.
Paslenzen reinigen
35.
Paslenzen steriliseren
36.
Lenzen bestellen via computersysteem
37.
Lenzen bestellen via de telefoon
38.
Controleren van leveringen
39.
Voorraden beheren
40.
Controleren van de passing van de lens
41.
De klant leren lenzen inzetten en uithalen
42.
Klant instrueren m.b.t. het schoonmaken van lenzen en het gebruik van hulpmiddelen
43.
Opbouwschema voor het dragen van de lenzen maken
44.
Lenscontroles uitvoeren
45.
Klantcontact onderhouden
46.
Vloeistoffen, bewaarkokers e.d. inkopen
47.
Vloeistoffen, bewaarkokers e.d. verkopen
48.
(Controle)afspraken plannen
49.
Verkopen van brillen / monturen
50.
Brillenglazen aanpassen/slijpen
51.
Brilmonturen bijstellen / kleine reparaties doen
52.
Brilrecept voorschrijven
53.
Vragen over laserchirurgie beantwoorden
54.
Vooronderzoek voor laserchirurgie doen
55.
Doorsturen naar laserkliniek
56.
Winkel inrichten
57.
Winkel en werkplek opruimen
58.
Apparaten schoonmaken
59.
Klachten afhandelen
60.
Administratieve werkzaamheden verrichten
61.
Minder ervaren collega’s begeleiden
57
Ruimte voor eventuele opmerkingen of aanvullingen …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Wij danken u hartelijk voor uw medewerking! U kunt de ingevulde lijst vóór 6 oktober 2003 ongefrankeerd terugsturen in de bijgevoegde antwoordenveloppe naar: Arbeid Opleidingen Consult Antwoordnummer 60789 5000 WB Tilburg Voor vragen kunt u contact opnemen met Arbeid Opleidingen Consult: Ine Luys of José Gietema, telefoon: 013 - 5300402, e-mail:
[email protected].
58
BIJLAGE 4: VRAGENLIJST BEROEPSCOMPETENTIES
Vragenlijst Beroepscompetenties Contactlensspecialist
Bijgaand treft u de beroepscompetenties en succescriteria van de contactlensspecialist aan. Deze vormen de kern van het beroepscompetentieprofiel van de contactlensspecialist. Wij willen u vragen bij elke competentie en elk succescriterium aan te geven hoe belangrijk u deze vindt voor de uitvoering van het beroep van de contactlensspecialist.
U kunt steeds kiezen uit de volgende antwoordcategorieën: Niet belangrijk Minder belangrijk Belangrijk Zeer belangrijk Let op: de beroepscompetenties en succescriteria hebben betrekking op een vakvolwassen contactlensspecialist met enige jaren ervaring.
U kunt de ingevulde vragenlijst vóór 7 januari ongefrankeerd retourneren aan AO Consult: Arbeid Opleidingen Consult Antwoordnummer 60789 5000 WB Tilburg
Mocht u vragen en/of opmerkingen hebben, dan kunt u contact opnemen met José Gietema of Ine Luys van AO Consult, telefoon: 013 - 5300402. Bij voorbaat hartelijk dank voor uw medewerking! Met vriendelijke groet,
José Gietema Arbeid Opleidingen Consult
59
Telefoon:
………………………………………………………
E-mailadres:
………………………………………………………
BEROEPSCOMPETENTIES EN SUCCESCRITERIA 1.
Anamnese afnemen De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze de klant te ontvangen en de anamnese af te nemen met het doel de factoren te achterhalen die bepalen welke mogelijkheden er zijn m.b.t. het dragen van contactlenzen
succescriteria 1.
ontvangt de klant op gastvrije wijze, is vriendelijk en beleefd
2.
achterhaalt de wensen en motivatie van de klant, vraagt gericht door om meer (achtergrond)informatie te vergaren en misverstanden te voorkomen
3.
stelt heldere en duidelijke vragen om alle relevante informatie boven water te krijgen
4.
vraagt naar de werkzaamheden en hobby's van de klant (bijvoorbeeld stoffige ruimten, sporten, airconditioning of computers)
5.
informeert naar klachten, (erfelijke) ziektes en oogproblemen
6.
luistert goed, interpreteert de antwoorden op de juiste wijze
7.
gaat op de juiste wijze om met mensen van verschillende leeftijd, karakter en (culturele) achtergrond
8.
werkt praktisch, combineert zo mogelijk delen van het afnemen van de anamnese en de oogmetingen
9.
registreert klantgegevens nauwkeurig volgens bedrijfsinstructie / SOEP-protocol
2.
Voorlichting geven De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze voorlichting te geven over het dragen van contactlenzen en de verschillende soorten contactlenzen, zodat de klant goed geïnformeerd is
succescriteria 1.
verstrekt de klant gerichte relevante mondelinge en / of schriftelijke informatie over het dragen van contactlenzen
60
zeer
………………………………………………………
belangrijk
Adres:
belangrijk
………………………………………………………
minder
Organisatie:
belangrijk
………………………………………………………
belangrijk
Naam:
niet
Deze vragenlijst is ingevuld door:
2.
legt het verschil uit tussen verschillende soorten contactlenzen (bijvoorbeeld vormstabiele en zachte contactlenzen) op een wijze die voor de klant begrijpelijk is
3.
informeert de klant over onderhoud van contactlenzen en contactlensverzorgingsproducten
4.
informeert de klant over de mogelijke risico’s bij een niet juist gebruik en over het onderhoud van de contactlenzen
5.
verstrekt actuele informatie over prijzen, aanbiedingen en garantiebepalingen
3.
Oogmetingen verrichten De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze oogmetingen te verrichten om de refractie en de oogdruk van het oog te bepalen
succescriteria 1.
vertelt de klant op begrijpelijke wijze wat hij gaat doen, stelt de klant voortdurend gerust
2.
werkt hygiënisch, zorgt dat hij zelf en de instrumenten schoon zijn
3.
gebruikt de (meet)instrumenten en hulpmiddelen volgens gebruikersvoorschrift
4.
meet de sterkte van het oog met behulp van bijvoorbeeld een autorefractometer, phoroptor en / of pasbril
5.
meet de oogdruk met behulp van een non-contact tonometer en interpreteert de gegevens op juiste wijze
6.
werkt secuur, voert controletesten uit om na te gaan of de meting correct is uitgevoerd
7.
registreert de (meet)gegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEP-protocol
4.
Oogonderzoek uitvoeren De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze oogonderzoek uit te voeren om te bepalen of het oog geschikt is voor het dragen van contactlenzen en om te beoordelen welke mogelijkheden er zijn voor de klant
succescriteria 1.
vertelt de klant op begrijpelijke wijze wat hij gaat doen, stelt de klant voortdurend gerust
2.
werkt hygiënisch, zorgt dat hij zelf en de instrumenten schoon zijn
3.
gebruikt de onderzoeksinstrumenten en hulpmiddelen volgens gebruikersvoorschrift
4.
let op uiterlijke kenmerken van de ogen, controleert bijvoorbeeld of de oogranden en omgeving schoon genoeg zijn en geen onregelmatigheden vertonen, test de samenwerking tussen de ogen, let op knipperslag en knipperreflex
5.
bepaalt of het oog afwijkt van de normale situatie, signaleert bijzonderheden, allergieën en (pathologische) afwijkingen aan het oog en adviseert de klant zonodig contact op te nemen met huisarts, optometrist of oogarts
6.
bepaalt de cornearadii van het oog met behulp van bijvoorbeeld een keratometer of een corneatopograaf
61
zeer
belangrijk
belangrijk
minder
belangrijk
belangrijk
niet
BEROEPSCOMPETENTIES EN SUCCESCRITERIA
7.
onderzoekt het volume en de kwaliteit (o.a. samenstelling en tear break up time) van het traanvocht
8.
werkt secuur, voert controletesten uit om na te gaan of de meting correct is uitgevoerd
9.
registreert de (onderzoeks)gegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEP-protocol
5.
Advies verstrekken De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze advies te verstrekken over de contactlenzen waar de klant voor in aanmerking komt, zodat de klant een goede keuze kan maken
succescriteria 1.
legt uit welke opties in de keuze van contactlenzen afvallen en in aanmerking komen en waarom, spreekt hierbij in de voor de klant begrijpelijke taal
2.
verstrekt enkel relevant advies, overlaadt de klant niet met overbodige informatie
3.
legt (indien nodig) het verschil uit tussen verschillende soorten contactlenzen (bijvoorbeeld vormstabiele en zachte contactlenzen)
4.
begeleidt de klant bij het maken van een goede keuze, zorgt er hierbij voor dat de klant het beste zicht en zoveel mogelijk comfort krijgt zonder de gezondheid van de ogen te schaden
5.
adviseert de klanten bij problemen of vragen contact op te nemen
6.
Vormstabiele contactlenzen aanmeten De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze vormstabiele contactlenzen aan te meten
succescriteria 1.
voert metingen uit om de pasvorm en de excentriciteit van het hoornvlies te bepalen
2.
toont vakmanschap, bepaalt op basis van de subjectieve en objectieve meetresultaten welk ontwerp contactlens (materiaal, design, kromming) hij gaat gebruiken
3.
interpreteert en analyseert de voorschriften van bijvoorbeeld optometrist of oogarts op juiste wijze
4.
past de pasvorm van de contactlens aan de oppervlakte van het hoornvlies aan, gebruikt de juiste verhouding, meet een contactlens aan die het profiel van het hoornvlies respecteert
5.
plaatst op voorzichtige en zelfverzekerde wijze de paslens bij de klant op het hoornvlies
6.
stelt de klant gerust en let op fysiologische of emotionele reacties en onderneemt de benodigde maatregelen
7.
werkt hygiënisch volgens de CE-normeringen bij het gebruik van paslenzen
62
zeer
belangrijk
belangrijk
minder
belangrijk
belangrijk
niet
BEROEPSCOMPETENTIES EN SUCCESCRITERIA
8.
beoordeelt de passing van de vormstabiele contactlenzen op basis van het fluorescentiepatroon van de traanlaag, de beweging en de centrering van de contactlens
9.
maakt de vormstabiele (pas)lenzen goed schoon en bergt ze droog op
10.
registreert de relevante (aanpassings)gegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEPprotocol
7.
Zachte contactlenzen aanmeten De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze zachte contactlenzen aan te meten
succescriteria 1.
toont vakmanschap, bepaalt op basis van de subjectieve en objectieve meetresultaten welke contactlens hij gaat gebruiken
2.
interpreteert en analyseert de voorschriften van bijvoorbeeld optometrist of oogarts op juiste wijze
3.
past de pasvorm van de contactlens aan de oppervlakte van het hoornvlies aan, gebruikt de juiste verhouding, meet een contactlens aan die het profiel van het hoornvlies respecteert
4.
plaatst op voorzichtige en zelfverzekerde wijze de contactlens bij de klant op het hoornvlies
5.
stelt de klant gerust en let op fysiologische of emotionele reacties en onderneemt de benodigde maatregelen
6.
werkt hygiënisch volgens de CE-normeringen bij het gebruik van zachte (pas)lenzen
7.
beoordeelt de passing van de zachte contactlenzen op basis van de beweging en de centrering van de contactlens
8.
registreert de relevante (aanpassings)gegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEPprotocol
8.
Speciale contactlenzen aanmeten De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze speciale contactlenzen aan te meten, zoals bijvoorbeeld torische, bifocale,multifocale contactlenzen en nachtlenzen
succescriteria 1.
voert in geval van speciale contactlenzen uitgebreidere metingen uit om de excentriciteit en irregulariteit van het hoornvlies te bepalen
2.
toont vakmanschap, bepaalt op basis van de subjectieve en objectieve meetresultaten welk ontwerp contactlens hij gaat gebruiken
3.
interpreteert en analyseert de voorschriften van bijvoorbeeld optometrist of oogarts op juiste wijze
63
zeer
belangrijk
belangrijk
minder
belangrijk
belangrijk
niet
BEROEPSCOMPETENTIES EN SUCCESCRITERIA
4.
past de pasvorm van de contactlens aan de oppervlakte van het hoornvlies aan, gebruikt de juiste verhouding, meet een contactlens aan die het profiel van het hoornvlies respecteert
5.
plaatst op voorzichtige en zelfverzekerde wijze de paslens bij de klant op het hoornvlies
6.
stelt de klant gerust en let op fysiologische of emotionele reacties en onderneemt de benodigde maatregelen
7.
werkt hygiënisch volgens de CE-normeringen bij het gebruik van (pas)lenzen, gebruikt de juiste reinigingsvloeistoffen
8.
beoordeelt de passing van de torische, bifocale en multifocale vormstabiele contactlenzen en nachtlenzen, op basis van het fluorescentiepatroon van de traanlaag, de beweging en de centrering van de contactlens
9.
beoordeelt de passing van de (torische, bifocale en multifocale) zachte contactlenzen op basis van de beweging en de centrering
10.
controleert bij bi- en multifocale contactlenzen of de klant zowel veraf als dichtbij goed ziet, niet continu door het leesgebied kijkt en of de beweging van de contactlens goed is
11.
gaat zorgvuldig te werk bij het aanmeten van torische of bi- en multifocale contactlenzen en nachtlenzen, let op details
12.
maakt de vormstabiele (pas)lenzen goed schoon en bergt ze droog op, gooit zachte paslenzen weg
13.
registreert de relevante (aanpassings)gegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEPprotocol
9.
Instructie geven bij (eerste) levering De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze de klant te instrueren over het inzetten, uitnemen en onderhouden van de contactlenzen, zodat de klant de contactlenzen zelfstandig en op juiste wijze kan hanteren
succescriteria 1.
demonstreert hoe de klant op een verantwoorde manier de contactlenzen moet inzetten en uitnemen
2.
geeft de klant adviezen en tips die het inzetten en uitnemen gemakkelijker maken
3.
laat de klant oefenen om de contactlenzen zelf op juiste wijze in het oog te zetten en eruit te halen
4.
stelt de klant gerust, let op fysiologische en emotionele reacties van de klant, bijvoorbeeld paniek of shock, reageert hier adequaat op
5.
blijft geduldig, geeft de klant de tijd om te oefenen
6.
gaat na of de contactlens voldoet aan de wensen van de klant, stelt uitgebreid vragen; informeert bijvoorbeeld hoe de contactlens zit en kijkt, of de contactlens prikt bij het inzetten of (te) vast zit met uithalen
7.
geeft duidelijke instructies aan de klant over het onderhoud van de contactlenzen, het gebruik van vloeistoffen en hygiëne
64
zeer
belangrijk
belangrijk
minder
belangrijk
belangrijk
niet
BEROEPSCOMPETENTIES EN SUCCESCRITERIA
8.
maakt een haalbaar (opbouw)schema voor de klant voor het dragen van de contactlenzen
9.
adviseert de klanten bij problemen of vragen contact op te nemen
10.
Contactlenscontroles uitvoeren De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze contactlenscontroles uit te voeren met als doel te achterhalen of de contactlenzen nog aan de wensen van de klant voldoen en de goede scherpte hebben
succescriteria 1.
beoordeelt bij nieuwe / eerste contactlenzen de gevolgen voor het oog, controleert o.a. of de contactlens nog schoon en onbeschadigd is, de passing, zoals beweging en centrering, goed is, en of het oog er goed uitziet of geïrriteerd is
2.
voert bij de controles subjectieve en de benodigde objectieve oogmetingen uit, reinigt indien nodig de contactlenzen
3.
signaleert veranderingen / afwijkingen ten opzichte van de eerdere controles
4.
controleert het hoornvlies eventueel met behulp van fluorescine op beschadigingen, kiest bij problemen de meest geschikte oplossing
5.
communiceert op duidelijke wijze, stelt duidelijke vragen om de tevredenheid van de klant te peilen en om misverstanden te voorkomen, toont betrokkenheid bij de klant en geeft de klant voldoende aandacht
6.
luistert goed en vraagt door, informeert naar bijzonderheden, veranderingen; bijvoorbeeld veranderd medicijn gebruik, werkomstandigheden, ziektes of allergieën
7.
handelt klachten van klanten volgens bedrijfsvoorschrift af
8.
toont commercieel bewustzijn, achterhaalt steeds de wensen van de klant om koopbehoefte te bepalen
9.
informeert de klant over de noodzaak en voordelen van regelmatige controles
11.
Administratieve werkzaamheden verrichten De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze administratieve werkzaamheden te verrichten met het doel een bijdrage te leveren aan een optimale bedrijfsadministratie
succescriteria 1.
plant afspraken op praktische wijze, maakt een reële inschatting van de benodigde tijd voor de verschillende soorten afspraken en noteert de afspraken volgens bedrijfsinstructies
2.
draagt zorg voor de schriftelijke controle-oproepen
3.
registreert de klant-, meet- en contactlensgegevens volgens bedrijfsinstructie / SOEP-protocol op duidelijke en accurate wijze
4.
gebruikt de pc en (bedrijfs)software op voorgeschreven wijze voor bijvoorbeeld de registratie van de klantengegevens en / of het plaatsen van bestellingen
65
zeer
belangrijk
belangrijk
minder
belangrijk
belangrijk
niet
BEROEPSCOMPETENTIES EN SUCCESCRITERIA
5.
maakt een nauwkeurige bestelling voor de fabrikant, vermeldt o.a. duidelijk klantgegevens, het contactlensontwerp, afmetingen, cornearadii etc.
6.
spreekt en schrijft in correct Nederlands
7.
stelt overzichtelijke facturen op en neemt betalingen in ontvangst
8.
gebruikt communicatiemiddelen, bijv. fax en e-mail, op de juiste wijze
12.
Voorraden beheren De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze producten in te kopen en de voorraad te beheren
succescriteria 1.
denkt vooruit, bestelt tijdig de benodigde materialen, (pas)lenzen en contactlensverzorgingsmiddelen
2.
toont commercieel inzicht, houdt rekening met de prijs-kwaliteitverhouding bij verkoop en inkoop
3.
koopt de juiste producten in, houdt rekening met opslagcapaciteit, houdbaarheid en levertijd
4.
houdt op overzichtelijke wijze de voorraadgegevens bij
13.
Externe contacten onderhouden De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze externe contacten te onderhouden met het doel zowel het klantbelang als het bedrijfsbelang optimaal te dienen n
succescriteria 1.
houdt rekening met de privacy van de klant, verstrekt geen persoonlijke gegevens van de klant aan derden zonder diens toestemming
2.
fungeert als visitekaartje van het bedrijf, gebruikt correcte omgangsvormen
3.
komt gemaakte afspraken na, informeert derden (klanten / leveranciers /aanpalende beroepsbeoefenaars) tijdig bij verhindering
4.
plaatst duidelijke bestellingen bij leveranciers, onderhoudt zo nodig telefonisch contact met de leverancier
5.
laat zich informeren door leveranciers over nieuwe producten
6.
overlegt met en raadpleegt oogarts of optometrist bij twijfel of problemen
7.
reageert adequaat op klachten van derden, raadpleegt bij twijfel de eigenaar / bedrijfsleider
14.
Begeleiden van minder ervaren collega’s De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze instructies en begeleiding te geven aan minder ervaren collega’s met het doel kennis en ervaring over te dragen en de werkzaamheden optimaal te laten verlopen
succescriteria
66
zeer
belangrijk
belangrijk
minder
belangrijk
belangrijk
niet
BEROEPSCOMPETENTIES EN SUCCESCRITERIA
1.
maakt voldoende tijd vrij voor begeleiding zonder dat andere werkzaamheden daaronder lijden
2.
geeft duidelijke werkinstructies aan minder ervaren collega’s over de uit te voeren werkzaamheden, het gewenste doel en de kwaliteit
3.
draagt kennis en ervaring over
4.
fungeert als aanspreekpunt en vraagbaak, beantwoordt vragen geduldig en legt zaken helder en duidelijk uit
5.
overweegt zorgvuldig of hij ingrijpt of de minder ervaren collega zelf de kans geeft om initiatief te nemen en te leren
6.
toont verantwoordelijkheidsgevoel door de werkzaamheden van minder ervaren collega’s te controleren op eventuele fouten en geeft ze langzamerhand meer zelfstandigheid in het werk
7.
motiveert collega’s, geeft op een positieve manier kritiek of aanwijzingen
15.
Samenwerken De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze samen te werken met collega’s en de ondernemer of bedrijfsleider met als doel de gezamenlijke doelstelling van het bedrijf te realiseren
succescriteria 1.
gaat in goede harmonie om met collega’s, de eigenaar / bedrijfsleider, draagt bij aan een positieve arbeidssfeer en toont interesse in het werk van anderen
2.
luistert naar instructies van de eigenaar / bedrijfsleider en volgt deze op
3.
stelt zich flexibel op, is bereid om ook andere werkzaamheden te verrichten
4.
durft hulp te vragen wanneer dit nodig is
5.
stelt zich collegiaal op, helpt een ander als dat nodig is
6.
geeft op positieve wijze kritiek en feedback
7.
staat open voor suggesties en kritiek
16.
Professionele werkrelatie met het eigen bedrijf onderhouden De contactlensspecialist is in staat om op adequate wijze een professionele werkrelatie met het bedrijf te onderhouden met als doel het bedrijf optimaal te laten functioneren
succescriteria 1.
past zich aan de bedrijfscultuur aan en kent zijn plaats en die van anderen binnen de hiërarchie in het bedrijf en het arbeidsproces
2.
hanteert bij het verlenen van zorg / diensten de grenzen van zijn werkterrein / bevoegdheden als contactlensspecialist
3.
toont betrokkenheid en interesse in het vakgebied, door middel van bijscholing, opleidingen of cursussen
4.
brengt verbetervoorstellen in
67
zeer
belangrijk
belangrijk
minder
belangrijk
belangrijk
niet
BEROEPSCOMPETENTIES EN SUCCESCRITERIA
5.
toont inzet en motivatie
6.
werkt zelfstandig
7.
neemt actief deel aan functioneringsgesprekken en / of beoordelingsgesprekken m.b.t. de eigen functie
Hartelijk dank voor uw medewerking!!
68
zeer
belangrijk
belangrijk
minder
belangrijk
belangrijk
niet
BEROEPSCOMPETENTIES EN SUCCESCRITERIA
BIJLAGE 5: SCORES OP DE TAKEN/ACTIVITEITEN Taken/activiteiten
Frequentie
Belang
Combinatie
1
Klanten ontvangen in de winkel
2,70
2,48
6,89
2
(Contactlens)afspraken plannen
2,33
2,03
4,89
3
Klantgegevens registreren
2,71
2,52
6,94
4
Computerprogramma’s gebruiken (bijvoorbeeld voor
2,73
2,46
6,90
registratie, bestellingen, administratie) 5
Wensen en motivatie van de klant achterhalen
2,93
2,83
8,36
6
Hobby’s, werk en activiteiten van de klant achterhalen
2,74
2,53
7,11
7
Anamnese afnemen
2,95
2,83
8,39
8
Sterkte van het oog bepalen / refractioneren
2,98
2,90
8,65
9
Oogdruk bepalen
2,76
2,60
7,32
10 Cornearadii bepalen
2,95
2,81
8,33
11 Corneatopograaf gebruiken
2,10
2,34
5,68
12 Oog analyseren met spleetlamp
2,98
2,92
8,74
13 Traanvolume bepalen
2,55
2,42
6,49
2,49
2,47
6,43
2,78
2,71
7,67
16 Signaleren van afwijkingen en allergieën aan de ogen
2,79
2,69
7,61
17 Bepalen of oog ‘pluis’ is
2,89
2,79
8,14
2,95
2,87
8,52
19 Doorsturen naar huisarts, oogarts of optometrist
2,36
2,70
6,42
20 Klant voorlichten en adviseren over de mogelijkheden
2,91
2,77
8,12
2,92
2,75
8,08
22 Keuze van het soort lens begeleiden
2,90
2,73
7,97
23 Sterkte van de lenzen bepalen / berekenen
2,97
2,82
8,38
2,92
2,68
7,85
25 Vormstabiele lenzen aanpassen
2,66
2,63
7,35
26 Torische zachte lenzen aanpassen
2,79
2,71
7,68
27 Torische vormstabiele lenzen aanpassen
2,37
2,54
6,41
14 Traanvocht analyseren (bv. samenstelling, break up time) 15 Ogen en omgeving analyseren op uiterlijke kenmerken (bv. samenwerking tussen de ogen, hygiëne, knipperslag, oogleden)
18 Bepalen of oog geschikt is voor contactlenzen, mogelijkheden bepalen
21 Voor- en nadelen van verschillende soorten lenzen uitleggen
24 Zachte lenzen aanpassen (dag-, maand- en halfjaarlenzen)
69
Frequentie
Belang
Combinatie
28 Mulitifocale lenzen aanpassen
2,39
2,54
6,46
29 Nachtlenzen aanpassen
1,64
1,96
3,73
30 Permanent wear lenzen aanpassen
1,86
1,96
4,14
31 Contactlenzen modificeren
1,70
1,79
3,47
32 CE-normeringen hanteren
2,24
2,23
5,63
33 Paslenzen inzetten
2,59
2,49
6,82
34 Paslenzen reinigen
2,48
2,61
7,04
35 Paslenzen steriliseren
2,05
2,34
5,59
36 Lenzen bestellen via computersysteem
2,18
2,03
5,03
37 Lenzen bestellen via de telefoon
2,18
2,00
4,63
38 Controleren van leveringen
2,56
2,54
6,71
39 Voorraden beheren
2,28
2,24
5,52
40 Controleren van de passing van de lens
2,95
2,89
8,59
41 De klant leren lenzen inzetten en uithalen
2,50
2,62
6,77
2,59
2,70
7,13
43 Opbouwschema voor het dragen van de lenzen maken
2,61
2,65
7,12
44 Lenscontroles uitvoeren
2,98
2,89
8,62
45 Klantcontact onderhouden
2,67
2,64
7,24
46 Vloeistoffen, bewaarkokers e.d. inkopen
2,16
2,14
4,95
47 Vloeistoffen, bewaarkokers e.d. verkopen
2,31
2,09
5,04
48 (Controle)afspraken plannen
2,33
2,31
5,61
49 Verkopen van brillen / monturen
2,39
2,34
5,99
50 Brillenglazen aanpassen/slijpen
2,11
2,15
4,98
51 Brilmonturen bijstellen / kleine reparaties doen
2,33
2,24
5,67
52 Brilrecept voorschrijven
2,70
2,61
7,32
53 Vragen over laserchirurgie beantwoorden
2,39
2,36
5,85
54 Vooronderzoek voor laserchirurgie doen
1,37
1,66
2,78
55 Doorsturen naar laserkliniek
1,62
1,73
3,19
56 Winkel inrichten
1,93
2,08
4,47
57 Winkel en werkplek opruimen
2,35
2,33
5,80
58 Apparaten schoonmaken
2,44
2,46
6,31
59 Klachten afhandelen
2,63
2,84
7,52
60 Administratieve werkzaamheden verrichten
2,41
2,30
5,80
61 Minder ervaren collega’s begeleiden
2,42
2,57
6,63
Taken/activiteiten
42 Klant instrueren m.b.t. het schoonmaken van lenzen en het gebruik van hulpmiddelen
70
BIJLAGE 6: COMPETENCE GRAFIEKEN
71
72
74
75
76
77
78
79
80
