Bennekom. Lunteren. Ede. Rhenen. Oosterbeek. Veenendaal. Renkum. Wageningen

Bennekom

Lunteren

Ede

Rhenen

Oosterbeek

Renkum

Vr ijzin n igen

Veenendaal

Z u i d - Ve l u we - Va l l e i

Ee nh e i d

Wageningen

662

oktob e r

2015

VOORWOORD Al die verhalen Het vertellen van verhalen is mij door mijn ouders, en vooral door mijn vader met de paplepel ingegoten. Als klein kind werd ik naar bed gebracht en ik ging niet eerder slapen dan dat mijn vader een ‘haaltje had geteld’. Het waren verhalen die mijn knuffelbeesten meemaakten, en toen ik wat groter werd, de verhalen over de oorlog, spannend gemaakte avonturen. Verhalen over mijn vader die Duitse laarzen had gevonden in het bos, de granaten, en de hond Loekie. Overdag waren het de voorleesverhalen uit de kinderbijbel, Woord voor Woord, Abraham, Jozef, Maria, allen werden door de mooie stem van mijn moeder tot leven geroepen.

2

En dan waren er de ‘echte verhalen’. Ze werden verteld en gefluisterd. Zodat kleine oortjes ze niet zouden horen. Tevergeefs. Ik begreep dat neefje x niet van oom was maar van een andere meneer. En dat oom Y nooit getrouwd was en dat dat maar goed was ook, met zo’n moeilijk karakter. Ik kreeg vaak te horen: als je 18 bent vertel ik het je allemaal. Helaas ik moet nog veel verhalen horen. Er bleven altijd verborgen motieven, niet herleidbare emoties, de interpretatie van de verteller en het oordeel van de luisteraar. Soms drong zich een vraag aan mij op: wat zullen mensen vertellen over mij? Die vraag stel ik mezelf niet zo vaak meer, dat levert alleen maar stress op. Belangrijker is de vraag: welk verhaal je als mens over jezelf kunt en wilt vertellen.

En dan de afgelopen periode, de beelden van al die vluchtelingen. Mensen met elk hun eigen verhaal. Waar wij alleen maar naar kunnen raden, over oordelen zonder kennis, ons van distantiëren of steeds op nieuw tot tranen toe geroerd door raken. Als docent en als voorganger hoor ik veel verhalen. Maar ook de haperingen. Soms stokt de stem, als het verhaal zelf stokt, moeilijk wordt. Als iemand ineens doorkrijgt welke keuzes hij heeft gemaakt en wat de gevolgen waren. Dan groeien er inzichten, achteraf gezien, al vertellend merk je ook dat het verhaal van kleur kan veranderen. De herinneringen spelen soms een spelletje met je. Het blijkt uit onderzoeken dat mensen vooral het beste onthouden welke gevoelens ze bij een bepaalde situatie hadden. Terug vertellend komen de emoties weer los. Maar nu worden ze opnieuw bekeken, geplaatst en verwerkt. Zo kan een verhaal lucht geven, even op adem komen. En wij, welk verhaal vertellen we? Herkennen we de haperingen? Zijn er dingen die wij nooit meer willen doen en andere dingen die vragen om een andere aanpak. Uiteindelijke leiden onze overpeinzingen misschien wel tot de belangrijkste vraag: hoe wil je dat jouw verhaal zich vervolgd? Want juist door te vertellen ervaren we waar we naar verlangen en wat we nodig hebben. Door te vertellen kan er lucht komen en nieuwe uitzichten op de weg die we gaan. Vertel je je verhaal? Geef je ruimte voor het verhaal van de ander? Ik kwam het lied van Guus van Wolde weer tegen en de tekst daarvan krijgt in het huidige

wereldbeeld weer nieuwe inhoud of juist voor ons eigen verhaal: De overkant – door Guus van Wolde

Te beluisteren op YouTube https://youtu.be/TIxIrQJVrvg Loes van Laar, voorganger Ede

Een geheim draag je mee En het zit er altijd, diep van binnen En het schreeuwt, het wil eruit Maar je weet niet waar je moet beginnen En nu span je je zeilen Want de wint waait met al haar kracht En je vaart in een richting Die niemand van jou had verwacht Naar de overkant Waar je altijd kunt zijn wie je bent Aan de overkant Waar geen enkel geheim wordt ontkent Want je slot verdwijnt En je opent je hart voor dit land Voor een land waar je eindelijk thuis bent Daar aan de overkant

3

Ben ik vreemd, ben ik raar Ben ik anders of ben ik normaal 't Spookt zo vaak door je hoofd 't Is een deel van je levensverhaal En je tocht die is ook zo moeilijk Want het water is niet wat het lijkt Maar de golven laat je achter Als jij straks de kust hebt bereikt Aan de overkant Waar je altijd kunt zijn wie je bent Aan de overkant Waar geen enkel geheim wordt ontkent Want je slot verdwijnt En je ketenen worden verbrand In een land waar je eindelijk vrij bent Daar aan de overkant EENHEID oktober 2015

ESTAFETTESTOKJE Logos en Mythos in Veenendaal

4

Onlangs stond in het dagblad Trouw een interview met een filosoof. Hij vertelde grote moeite te hebben met het doorgeven van de Sinterklaasmythe aan zijn jonge kinderen. Waarom zou je kinderen willens en wetens ‘voorliegen’? Illusies kun je toch beter zo vroeg mogelijk de wereld uit helpen? Friedrich von Schiller dacht hier anders over. Geconfronteerd met een uit de hand lopende Verlichting schreef hij: ‘Omring je tijdgenoten met (…) symbolen van het voortreffelijke tot de schijn de werkelijkheid overwint.’ Schijn? Schone schijn? Het woord heeft een negatieve bijklank gekregen. Schiller doelde echter op de wereld van de verbeelding, het spel, dromen, kunst. Kortom: de mythos als oergrond van spiritualiteit. Voor velen is de mythe een achterhaald stadium. In ‘De wereld van Sophie’ vertelt de filosofieleraar dat de moderne mens geen mythen meer nodig heeft nu de wetenschap natuurverschijnselen kan verklaren. Logos (verstandige heldere taal!) voert de boventoon. Mythos (verbeelding) moet wijken. Volgens ons is dit een letterlijk diabolische ontwikkeling, ‘dia-bolein’ betekent ‘uit elkaar vallen’. De mens die niet meer in contact staat met zijn ziele-werkelijkheid valt uit elkaar. Symbolein betekent letterlijk samen-vallen. Symbolisch bewustzijn is in staat dit contact te herstellen. Symbolen overbruggen de afstand tussen ons rationele bewustzijn en ons irrationele onderbewuste. Zoals mythologische helden in de onderwereld (of in de buik van het monster) afdalen om gerevitaliseerd weer terug te komen, zo houdt het contact met de ziele-werkelijkheid onze spiritualiteit levend.

Dromen zijn in deze opvatting veel meer dan ‘verwerking van overdag opgedane prikkels’. In de droom kunnen we soms contact maken met archetypische beelden die diep in ons leven, levend water voor de ziel. In de protestantse traditie ligt de omgang met symbolen gevoelig. Zolang een symbool maar een heldere betekenis heeft, dat wil zeggen (bijna) gereduceerd is tot een teken, kan het een rol spelen in de liturgie. Het Woord (ook een betekenis van ‘Logos’) moet te allen tijde gediend worden. Ook in vrijzinnige sferen lijkt de ‘Logos’ soms de bovenstroom te vormen. Redelijkheid, verdraagzaamheid, vrijheid zijn onbetwiste waarden. Toch leeft er ook in de vrijzinnigheid een verlangen om uitdrukking te geven aan datgene wat de woorden voorbij gaat. In Veenendaal is inmiddels een levendige dialoog gaande over wat ons verbindt en hoe we middels symbolen en rituelen uitdrukking geven aan wat ons bezielt. Onderdeel daarvan is uitwisseling over het symbool (of teken?) van het kruis, dat vanuit onze traditie en geschiedenis met ons meegegaan is. Tijdens de voorjaars-ALV hebben we besloten dat we een ‘dynamische symbolische ruimte’ in gaan richten, die uitdrukking geeft aan verbinding met elkaar en met ‘het hogere’, maar die vooral ook ruimte biedt voor mensen om er hun eigen betekenissen aan te verbinden. Met ruimte voor steeds nieuwe invulling (dynamiek), zoals symbolen die uitdrukking geven aan het thema van de viering, de tijd van het jaar, de kaars en bloemen van de zondag, persoonlijke contemplatie en inspiratie (bijvoorbeeld een kaarsje o.i.d.). Een werkgroep is aan de slag gegaan om dit te ontwikkelen. Het houten kruis dat sinds jaar en dag aan de muur hing, is aan de werkgroep meegegeven om in een

of andere vorm opgenomen te worden in de dynamische symbolische ruimte.

Ook zien we in de gemeenschap het verlangen om ‘los te denken’ van bestaande symbolen. Wat als we nou nog helemaal geen symbolen hadden? Gingen we ze dan uitvinden? De dialoog prikkelt ook de creativiteit, zoals bijvoorbeeld te zien is in bijgaande tekeningetjes die een van de leden van de werkgroep heeft gemaakt ‘voor als het kruis ons toch wat te zwaar zou worden’. ‘Waarheen leidt de weg?’ zong Mieke Telkamp. Wij hebben geen idee, maar het pad blijft boeien!

Het is bijzonder om te zien hoe de dialoog over het kruis en andere symbolen (zoals een labyrint of vuur of een boeddha of levensboom, of een wand met knuffels) mensen in Het Venster uitnodigt om uit te wisselen over de diepere lagen die daardoor worden aangeraakt. Hoe ‘werkt’ een symbool voor hen? Kan het helpen, troosten, rust geven, helen, of soms juist afschuw oproepen? Hoe gaat het met je mee op je levenspad?

Ronald Naar en Jos Somsen duo-voorzitters Het Venster

5

EENHEID oktober 2015

Vieringen | oktober Zondag 4 oktober Bennekom 10.30

6

Henk van der Waal bezinningsdienst – ‘Zicht op veranderen’

Ede

10.30

dr. R. Nepveu

Lunteren

10.30

geen activiteiten

Oosterbeek

10.00

dhr. P.W.A. Overdiep (met kinderen!)

Renkum

10.00

Marrie van Leeuwen

Rhenen

10.30

mevr. drs. W. Vlieger

Veenendaal

10.00

Henk Harmsen, Open Ruimte met nieuwe liedjes

Wageningen

09.00

wandeling Herfstpelgrimage

Zondag 11 oktober Bennekom 10.30

VN

VN

Peter Samwel, thema ‘Duurzaamheid’ extra collecte: Weeshuis Nepal

VN

Ede

10.30

mevr. L.P.H. van Laar ( dienst in de Emmaüs)

VN

Lunteren

10.30

Ivo de Jong: Ontmoetingsdag extra collecte voor ‘Cards’

VN

Oosterbeek

10.00

prof. P.J.A. Nissen

Renkum

10.00

ds. J. Heine

PKN

Rhenen

10.30

mevr. ds. G.J. de Jong-Baerends,

PKN

Veenendaal

10.00

Hans le Grand

U

Wageningen

10.00

Gerke van Hiele en Corien van Ark

DG/VN

Zondag 18 oktober Bennekom 10.30

beleidsdag

Ede

10.30

mevr. H.G. Bleumink

Lunteren

10.30

Evert van de Ven lezing: Eckhart Tolle

Oosterbeek

10.00

dhr. P.W.A. Overdiep

VN

Renkum

10.00

mevr. E. de Lange

Rhenen

10.30

prof. dr. T.H. Zock, zondagochtendlezing ‘Religieuze leiders tussen fanatisme en verdraagzaamheid’

Veenendaal

10.00

Roos van Doorn

VN

Wageningen

10.00

Monique van Zoest

VN

Ivo de Jong m.m.v. de cantorij extra collecte: Exodus

VN

Zondag 25 oktober Bennekom 10.30

Ede

10.30

ds. Carola Dahmen, lezing: Dorothee Sölle

Lunteren

10.30

Marieke de Vries-Hofman

Oosterbeek

10.00

mevr. A.G. Ochtman-de Boer

Renkum

10.00

mevr. E van den Brink

Rhenen

10.30

Josha Zwaan, preek van de leek:‘Bevrijd van zekerheid’

Veenendaal

10.00

Mar van der Velden, lezing: de theologie van Drewermann

Wageningen

10.00

Gerke van Hiele en Corien van Ark

VN/Re

VN VN

DG/VN

ALGEMENE AGENDA | Oktober 03

Rhenen

De Korenwinde met het Duo Joris van den Berg & Martijn Willers

20.00

04

Bennekom

verkooptentoonstelling ‘Dante’s Divina Commedia’

06

Ede

gesprekskring o.l.v. Loes van Laar. Martin Luther King

14.00

06

Renkum

zingen met Henk Spijker

15.00 EENHEID oktober 2015

7

8

Bennekom

06

Rhenen

filmkring De Vlam met de film ‘Blue Jasmin’

20.00

08

Bennekom

lezing: Hubertus Bahori ‘Verwondering als levenskunst'

20.00

09

Lunteren

familietheater Kindertheater Groningen ‘Rusland in spiegelbeeld’

19.00-20.00

11

Wageningen

concert Resonet Ensemble

09.00

12

Ede

Café Ont-Moeten: 'Hout Moet'

20.00

15

Renkum

bijeenkomst, waarom ga ik naar de kerk

15.00

18

Wageningen

concert Arboretumconcert (zie t.z.t. www.arboretumconcerten.nl)

15.00

Secretaris: vacant e-mail: [email protected]

20

Lunteren

cursus ‘Levenskunst…’ Margareth Harens

19.30-22.00

22

Bennekom

lezing: Reinier van de Berg ‘Millenniumdoelstelling 7, Duurzaamheid’

20.00

Kerkgebouw: Emmalaan 1 (geen postadres) tel. 0318 430226 banknr. Vrijzinnig Bennekom: NL78INGB0000870161 www.vrijzinnigenbennekom.nl

23

Lunteren

Friday-night-dinner: thema-diner

17.30-22.00

25

Ede

lezing: Dorothee Sölle door ds. Carola Dahmen

10.30

25

Ede

Alles Kids Café filosoferen voor 12+ o.l.v. Loes van Laar en Malte Helm

10.30

25

Veenendaal

Mar van der Velden, 'de theologie van Drewermann'

10.00

27

Lunteren

cursus ‘Levenskunst…’ Margareth Harens

19.30-22.00

30

Veenendaal

Ronald Naar, Lied van de Ziel

20.00

IN MEMORIAM Op 16 augustus is Annie Harrewijn-Daniëls na een korte en intense periode thuis overleden aan de gevolgen van uitgezaaide borstkanker. De afscheidsbijeenkomst heeft op zaterdag 22 augustus 2015 plaatsgevonden in de Ontmoeting in Bennekom. Daarna is Annie begraven op natuurbegraafplaats Heidepol in Arnhem.

31

Rhenen

Museumbezoek, nader te bepalen

31

Wageningen

Ontvangst-vesper COP Klimaatloop

17.00

De preek van een leek Wie ben ik?

ALGEMENE AGENDA | November 01

Wageningen

Poeziezondag: Ida Gerhardt. Door Bettine Siertsema

10.00

Vrijzinnig Bennekom

Voorganger: Peter Samwel Panoramaweg 105 6721 MK Bennekom tel. 0318 784334 mob. 06-40359838 e-mail: [email protected] Postadres: Kamperfoelielaan 13, 6706 CV te Wageningen

Wie ben ik? Men zegt mij ook dat ik, gewend om te winnen en evenwichtig van zinnen, lachend mijn ongeluksdagen draag. Ben ik dat werkelijk? Wat anderen over mij zeggen? Of ben ik slechts dat, wat ik weet van mijzelf? Onrustig, weemoedig, ziek,

als een vogel in de strik vechtend om levensadem. Ben ik beiden tegelijk? .... Dietrich Bonhoeffer BEZINNINGSSAMENKOMST: op zondag 4 oktober ‘Zicht op veranderen’ door Henk van der Waal. Veranderen is soms noodzakelijk en vaak aantrekkelijk. Tegelijkertijd is veranderen ook spannend en ongewis. Want wie of wat verandert er? En is die verandering een vlucht of een ontdekkingsreis? Dichter en filosoof Henk van der Waal zal pleiten voor een verandering die bevrijdt van angst en leidt tot verkenning van het eigen zijn. Uitgaande van zijn boek: ‘Denken op de plaats rust’ (Querido 2012) en zijn binnenkort te verschijnen boek:‘Mystiek voor postreligieuzen’ zal hij pleiten voor verandering als inkeer. Deze wijze van veranderen geeft invulling aan de woorden uit zijn dichtbundel: ‘Zelf worden’ en sluit aan bij het motto van Nietzsche: ‘Word wie je bent’. Henk van der Waal (1960) studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en de Sorbonne in Parijs. Als dichter debuteerde hij in 1995 met de gedichtenbundel:‘De windsels van de sfinx’, waarna er nog vijf bundels volgden. De bundel: ‘Zelf worden’ werd genomineerd voor de VSB-poëzieprijs en bekroond met de Ida Gerhardt Poëzieprijs 2012 en ‘In de ogen van de god’ verscheen in 2014. Filosofie en dichtkunst zijn voor Henk van der Waal geen gescheiden werelden. Dichtkunst en filosofie komen expliciet samen in het boek: ‘De kunst van het dichten’, dat hij in 2009 samen met Erik Lindner samenstelde. Daarin publiceerde hij het essay: ‘Het dansende denken’, dat EENHEID oktober 2015

9

voor hem aanleiding was voor zijn filosofische boek: ‘Denken op de plaats rust’ uit 2012. www. henkvanderwaal.nl; www.zelfworden.nl.

10

DONDERDAGAVONDLEZING: ‘Verwondering als levenskunst?’ door Hubertus Bahori. ‘De mooiste en diepste ervaring die een mens kan hebben is het gevoel van mysterie. Dit is de wortel van religie en de drijfveer van werkelijke kunst en wetenschap... Wie deze ervaring niet heeft gekend, lijkt mij levenloos dan wel blind.' [Albert Einstein, 1932]. Bovenstaand citaat wijst een besef van mysterie haarzuiver aan als onmisbaar ingrediënt van levenskunst. In een wereld waar antwoorden veelal belangrijker worden geacht dan vragen, stelt Einstein een indringende diagnose. Zou de Westerse mens ontworteld bestaan, zonder werkelijk te leven en ziende blind zijn? Indrukwekkend is het menselijk vermogen om te overleven, maar overleven maakt de mens nog niet compleet. Levenskunst kan worden gezien als de zoektocht naar een vervuld en compleet mens-zijn. Verwondering, zo stelt Plato, is het begin van alle wijsbegeerte. Het is als ervaring een kostbaar elixer waarmee het gevoel voor mysterie ontwaken kan. En toch, vandaag de dag, lijkt verwondering iets voor kinderen en dwazen, voor dromers en voor dichters. Iets dat ver verwijderd lijkt te staan van een pragmatische en realistische levenshouding. Wat is het toch met die verwondering dat ze enerzijds wordt opgehemeld en anderzijds wordt weggezet? Tijdens de lezing maakt u kennis met verwondering als tonicum voor Wel-Zijn. Zij wordt zichtbaar gemaakt in de vele gestalten die het dagelijks leven aanneemt. En zij wordt herkenbaar gemaakt als een immer aanwezige kans op de natuurlijke staat van harmonie.

Wijsgeer, docent en schrijver Hubertus Bahorie studeerde filosofie in Nijmegen. Hij is als docent verbonden aan Melanchthon Bergschenhoek, als onafhankelijk onderzoeker aan het Instituut voor Transcendentaal Leven en als stadsfilosoof aan de Delftse samenleving. Momenteel werkt hij aan een Handboek voor Dagelijks Wel-Zijn, geïnspireerd door Stoa, ‘Christelijke Mystiek, Oosterse Filosofie en Transcendentaal Humanisme’. Wie het manuscript wil beproeven en bereid is om dit van feed-back te voorzien, kan dit na de lezing kenbaar maken. Voor meer informatie: www.stadsfilosoof.nl en www. openbloem.nu. Datum: donderdag 8 oktober Tijd: 20.00 uur Kosten: € 6,- leden/ € 8,- niet-leden (incl. koffie/thee) LEZING: op donderdag 22 oktober 2015 om 20.00 uur. ‘Millenniumdoelstelling 7, duurzaamheid’ door Reinier van de Berg. De VN heeft zichzelf in het jaar 2000 acht doelen gesteld, die de lidstaten hebben ondertekend. Dit worden de millennium doelen genoemd. Deze behoren grotendeels in 2015 gerealiseerd te zijn. Om uiteindelijk de aarde een leefbaardere planeet te maken voor iedereen. Om bij deze acht doelen stil te staan en een bescheiden bijdrage te kunnen leveren gaan acht partijen, grotendeels kerkelijke gemeentes in de regio, ieder een maand actief aan de slag met één van de doelen. Vrijzinnigen Bennekom heeft op zich genomen in de maand oktober het thema ‘duurzaamheid’ aan de orde te stellen. Natuurlijk gebeurt dit ook buiten deze maand door de mogelijkheden te bezien om meer duurzaam te opereren als vereniging. Denk aan de besluiten over participaties

in windmolens. Maar het gaat ook om het bewustwordingsproces binnen én buiten de vereniging. Zo wordt door Peter Samwel in de viering van 11 oktober stilgestaan bij ‘duurzaamheid’.

waarop Vrijzinnigen Bennekom extra aandacht besteedt aan millenniumdoel 7: voor meer mensen een duurzaam leefmilieu creëren. Het samen delen van de gewassen van onze aarde hoort daarbij.

Reinier van den Berg heeft gestudeerd aan de universiteit van Wageningen en specialiseerde zich in luchtverontreiniging. Hij is onder andere bekend als weer-presentator sinds 1989. Verder is hij ook geregeld te zien bij regionale omroepen zoals TV-Gelderland. Daarnaast is hij specialist in klimaat- verandering en benadrukt hij in publicaties en lezingen het belang van duurzaamheid.

Datum: vrijdag 16 oktober Plaats: Katholieke Kerk, Heelsumseweg 1, Bennekom Inloop: 18.00 uur Aanvang maaltijd: 18.30 uur Graag van te voren aanmelden bij: Lia Hol, 06 290 67 092

Datum: Tijd: Kosten:

Na afloop is er een collecte. De opbrengst daarvan gaat, na aftrek van de kosten voor de maaltijd, naar de voedselbank Ede. De wereldmaaltijd in Bennekom is een initiatief van de R.K. Kerk Maria Virgo Regina, de PKN en Vrijzinnigen Bennekom en is bedoeld voor iedereen die mee wil delen. U bent meer dan welkom.

donderdag 22 oktober 20.00 uur geen

WERELDMAALTIJD: op vrijdag 16 oktober 2015 wordt wereldwijd de wereldmaaltijd georganiseerd. In veel landen en ook op veel plaatsen in Nederland wordt aandacht geschonken aan het voedselvraagstuk. De wereldmaaltijd laat zien dat er meer dan genoeg voedsel is voor iedereen in de wereld. Ook in Bennekom kunt u aanschuiven bij zo’n wereldmaaltijd. Het vegetarische 3-gangen diner bestaat voor het merendeel uit biologische producten geteeld in onze eigen omgeving. Tussen de gangen door wordt informatie gegeven over de wereldwijde verdeling van voedsel, over de voedselbank als lokaal verdeelcentrum en over regionale initiatieven met betrekking tot duurzaam koken. En er is ruim gelegenheid met elkaar ideeën uit te wisselen over de vraag: ‘Wat kan ik zelf doen?’. Deze wereldmaaltijd valt in de maand

VAN HET BESTUUR: * Beleidsdag 18 oktober 2015 Met het project ‘De deuren open’ wil de afdeling Bennekom o.a. meer betrokken raken bij de lokale samenleving en omgekeerd open staan voor die samenleving. Daarom werden de deuren letterlijk opengegooid tijdens het Open Huis op 13 september. Ook gaat het om de vitalisering van de afdeling en dus om het inzetten van een traject van geleidelijke verandering. Daarom zal een beleidsdag worden georganiseerd op 18 oktober. De dag start met een lezing door Rinus van Warven, die zijn kijk op gewenste ontwikkelingen binnen de vrijzinnigheid aan de orde zal stellen. Na EENHEID oktober 2015

11

een gemeenschappelijke lunch zullen Hans Le Grand en Tina Geels met ons nagaan waar de afdeling staat dan wel leden staan als het gaat om het kleurenpatroon zoals dat in hun essay ‘Het gaat om jouw zoektocht, niet om ons levensanker’ beschreven wordt. Welke kleuren overheersen bij ons? Welke kleuren passen het best in deze tijd? Hoe past ons programma daarin? En onze vieringen? En het uiterlijk van ons gebouw ‘de Ontmoeting’? Hoe open zijn we echt? Hoe zouden we ons optimaal kunnen afstemmen op de samenleving waarvan we deel uitmaken? We verwachten dat deze dag ons zal inspireren en de resultaten van deze dag kunnen de basis zijn voor het beleidsplan voor de komende jaren.

12

Datum: zondag 18 oktober Plaats: de Ontmoeting, Emmalaan 1 Bennekom Tijd: 10.30 uur * Naam van het gebouw. Op de Algemene Leden Vergadering van 27 november 2014 is besloten dat het gebouw van Vrijzinnigen Bennekom voortaan ‘De Ontmoeting’ zal heten. Bij de opening van het nieuwe seizoen zal deze nieuwe naam zichtbaar zijn op de gevel van het gebouw. * Uitslag ‘Oogst’gedichtenwedstrijd Bennekom Een situatieschets: Vlegeldag in Bennekom, het Bart van Elstplantsoen, muzikale klanken van Guus van Wolde, blije gezichten van zoveel mensen, poëtische woorden van de wethouder van Cultuur, uitleg van Lia Hol over vrijzinnigheid, de verbindende woorden van de presentator/stadsdichter van Wageningen: Martijn Adelmund en … niet te vergeten de

dichters zelf. De uitslag van de ‘Oogst’ gedichtenwedstrijd wordt bekend gemaakt. Door een driekoppige jury zijn er drie winnende gedichten uitgekozen. De gedichten zijn anoniem beoordeeld. De 1e plaats: ‘De avond na de oogst op de Ganzenhof’ van de Brusselse dichter Hendrik Carette. De 2e plaats: ‘Dionysos’ van Geert Zomers. De 3e plaats: ‘Ondanks onze handen’ van Margje Memelink. Het winnende gedicht van Hendrik Carette – ‘De avond na de oogst op het Ganzenhof’ (Het licht op de akkers flakkert aan en uit – H.H. ter Balkt) Het mechanisch monster; een oude dorsmachine met spangen en stangen, drijfriemen en vangnetten staat aan de rand van het akkerveld. De loonwerkers zijn al uren bestoft en bezweet en schuilen nu voor de hitte onder de lindebomen. Onzichtbare krekels zingen hier het krekellied. De nacht valt nog niet. Smoor kruipt traag uit de bekroosde vijver bij de wit gekalkte poort van de boerenhoeve waar de ganzen waken. De knoestige boer geniet van de avondrust. Een arbeider uit de Achterhoek wast zich al uitbundig aan de gietijzeren waterpomp. En plots slaakt een blauwe pauw een kreet want iemand heeft de jonge meid verleid of zacht verkracht in de fuik van de nacht.

Als afsluiting van deze feestelijke uitreiking heeft de Bennekomse singer-songwriter Guus van Wolde het winnende gedicht op een verrassende manier muzikaal vertolkt. De deelnemende dichters ontvangen de verzamelbundel met alle gedichten. Deze bundel is uitgegeven door uitgeverij Kontrast; te koop bij boekhandel Novita in Bennekom en bij Vrijzinnigen Bennekom (zie website: www. vrijzinnigenbennekom.nl/actueelbestellen). Woorden van dank gaan uit naar de stichting Vlegeldag en de initiatiefnemers van Vrijzinnigen Bennekom. Het was een geslaagde samenwerking en zeker voor herhaling vatbaar. VAN DE LEDEN: overleden: op 16 augustus mevr. A. Harrewijn-Daniëls, Hamsterlaan 6, 6705 CT Wageningen. Nieuwe begunstiger: Mevr. E. Bierhaus, W. Sonneveldstrat 19, 6708 NA Wageningen. Verhuisd: Dhr. P en mevr. L. Visscher-van Loon, oude adres: Hof van Putten 10, 6721 TL Bennekom, nieuwe adres: van Broeckhuysenstraat 20, 6721 TD Bennekom. Opgezegd: Mevr. A.J.A. Harmsen, Tarthorst 553, 6708 HT Wageningen. Nieuw lid: mevr. A.M. Groot-Vis, Midden-Eng 25, 6721 GV Bennekom, tel. 0318 417291. Nieuw lid: Mevr. E.A. Veenhof, Havikhorst 11, 3905 VK Veenendaal, Telefoon: 0318 528673, E-mail: [email protected] VAN DE PENNINGMEESTER: de opbrengst van de extra collecte 30 augustus voor Hospice Wageningen bedroeg € 176,80. Allen hartelijk bedankt voor uw bijdrage. PENDELDIENST: 04 Alie Rijken 11 Betty Busser 18 Bert de Vries 25 Teikje van der Veen

0318 0318 0318 0317

414730 571592 430290 416506

Ede

Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Ede Voorganger: mevr. L.P.H. van Laar tel. 06 15110184, e-mail: [email protected] Secretaris: Hilde Hijwegen F.C. Dondersstraat 5 6721 BL Bennekom Tel.: 0318 415461 e-mail: [email protected] Kerkgebouw: Ericalaan 1, 6711 MZ tel. 06 24852978 Rekeningnummer: NL61 INGB 0000950104 Rekeningnummer Agapè: rek.nr. zie afdeling. Website: www.vrijzinnigen-ede.nl

In memoriam Op 29 juli jl. is overleden ons lid Duike Trijntje Timmers-Tjalma. Voor de meeste van ons bekend als Doete. Doete en haar man zijn vanuit de Wieringermeer in 1968 naar Ede gekomen. Cor werd leraar aan de Landbouwschool aan de Zandlaan. Van 1978-1990 zijn ze naar Zwolle verhuisd, waar Cor Timmers adjunct-directeur van een Middelbare Landbouwschool was. In 1990 kwamen ze terug naar Ede. In de periode na de pensionering van Cor hebben ze veel over de hele wereld gereisd. Ongeveer 3,5 jaar na zijn pensionering deden ze samen vrijwilligerswerk in Pakistan en daar ook woonden ze toen ook. Cor overleed in 2001. Na een fietsongeluk in 2003 ging het langzaam steeds minder goed met Doete. Ik leerde haar kennen in mijn eerste (proef) viering in Ede. Ik deed aan het begin van de viering of ik iets kwijt was en vroeg de kinderen of ze wilden helpen zoeken. Doete was toen de enige die hardop durfde vragen waar ik dan in hemelsnaam naar op zoek was. Vrij snel daarna is ze verhuisd naar Opella ‘Walraven’ waar ze, toen ik haar opzocht, EENHEID oktober 2015

13

zelf op zoek was. Op zoek naar de verhalen van haar leven en vooral op zoek naar Cor. Als één van onze leden haar bezocht en Fries met haar praatte kwamen er weer verhalen boven. Ik las haar voor uit de hertaalde psalm van Huub Oosterhuis Psalm 28 haar geboorte jaar: ‘door jou gedragen tot de nieuwe wereld komt, tot dan.’ Loes van Laar

14

EXPOSITIE: de werken van Marieke Bouman zijn vervangen door foto’s van Kees Romeijn. Pas na zijn pensionering is Kees serieus met fotografie begonnen. In zijn jeugd had hij er ook al veel belangstelling voor. Hij is lid van de fotoclub Oog en Optiek. Kees exposeerde eerder in de kerk met foto’s van Griekenland. Deze keer is het kleurrijke Bonaire aan de beurt. Dit eiland was voor hem een enorme bron van inspiratie. GESPREKSKRING: ‘Martin Luther King’ o.l.v. Loes van Laar. Wat weten we eigenlijk van deze markante figuur. Vooral de woorden uit zijn beroemde toespraak zijn ons bekend. Vandaag kijken we verder naar zijn leven, spiritualiteit en de tijd waarin hij leefde. De droom waarover hij sprak bekijken we nog eens in het licht van 2015. Datum: Aanvang: Kosten:

dinsdag 6 oktober 14.00 uur € 1.-

CAFÉ-ONTMOETEN: ‘Hout Moet’: in een vrijblijvende, vrij-zinnige sfeer anderen ontmoeten. Even weg uit de drukte. Moment van bezinning, rust en ontmoeting. In gesprek of in stilte genieten van poëzie, kunst of muziek. Laat je raken, ont-haast. Leer anderen kennen

of juist her-kennen. Iedere avond heeft een ander thema en zal ondersteund worden door een wisselend aanbod van mogelijkheden o.a. live muziek, korte film, poëzie, gesprek, spel, stilte. Datum: Aanvang: Entree:

maandag 12 oktober 20.00 uur € 8.- incl. hapje en drankje

AGAPÈ MAALTIJD: op woensdag 14 oktober om 18.00 uur is het weer zover, de mooie zomer is voorbij, de avonden worden weer korter, tijd om wat gezelligheid bij elkaar te zoeken. Wat kan het gezellig zijn om met elkaar te eten, ja te dineren. De dames van Agapè hebben er weer zin in om een mooie herfstmaaltijd voor u te bereiden. We hopen dat velen van u willen komen, oud of jong, kinderen, tieners, iedereen is van harte welkom. Graag wel even een berichtje, enkele dagen van te voren, dan weten we ongeveer voor hoeveel mensen er gekookt moet worden. U kunt zich opgeven bij: Mw. Wamelink tel. 0318 636620 of bij Ali Kaat tel. 0318 614093. Namens de commissie Agapè, Alida Kaat- de Jongh LEZING: ‘Dorothee Sölle’ door ds. Carola Dahmen (Keulen, 30 september 1929 Göppingen, 27 april 2003). Dorothee Sölle was één van de meest gelezen theologen van de vorige eeuw. Zij maakte christendom en geloof weer geloofwaardig en toegankelijk voor veel mensen die de kerk de rug hadden toegekeerd. Daarnaast was ze ook vredesactiviste, mystica, dichteres, moeder, geleerde en nog meer. Kortom: een boeiende vrouw die moeilijk met een paar woorden te beschrijven valt. Door deze veelzijdigheid zijn haar boeken nog altijd

lezenswaardig en actueel. Carola Dahmen zal in haar lezing de wisselwerking tussen haar biografie en het theologisch denken laten zien en daarbij ook ingaan op de rol die de Tweede Wereldoorlog, lijden, politiek verzet en vroomheid in de theologie van Dorothee Sölle hebben gespeeld. Carola Dahmen is theologe en predikant in Berkenwoude. Na de lezing is er koffie en thee en gelegenheid voor vragen en gesprek. Datum: Aanvang: Entree:

zondag 25 oktober 10.30 uur € 8,- (leden € 4,-)

Diensten in DE RIETKAMPEN Kerkelijk Centrum Emmaüs Laan der Verenigde Naties 94

Emmaüs Rietkampen. Aanvang diensten 10.30 uur 04 11 18 25

ds. Zanden mevr. L.P.H. van Laar past.H. Lucassen A.H. de Reus-Aurik

Lunteren

Vrijzinnig Lunteren

ALLES KIDS CAFÉ: zondag 25 oktober: De leeftijd van onze jongeren gaat langzaam omhoog, mede daarom is er voor gekozen om dit jaar geen kindernevendienst aan te bieden. We openen voor die ouder wordende jeugd het Alles Kids Café op 6 zondagen in dit seizoen. Tijdens deze ‘café bezoekjes’ (in de kamer links van de hal) kun je filosoferen. Filosoferen is samen nadenken over interessante vragen en elkaar helpen een (voorlopig) antwoord te vinden. Gevaar: De kans bestaat dat je een andere kijk op de wereld om je heen krijgt en dat je leert hoe je zelf denkt en daardoor anderen beter kunt begrijpen. Je bent gewaarschuwd. We praten, maar er is ook ruimte om op een creatieve manier je ideeën en meningen vorm te geven. Loes van Laar en Malte Helm ontvangen je graag! AUTODIENST: 04 mevr. I. Neuteboom 11 geen dienst (Rietkampen)

18 dhr. Westerink 843895 25 dhr. Wamelink 636620

635461

Voorganger: ds. I.M. de Jong Zalmhaven 651 3011 BT Rotterdam tel. 010 8415105, mobiel 06-53455966 e-mail: [email protected]

15

Secretaris: Bertus Schimmel,

Koterweg 44 3772 BD Barneveld tel. 0342 401499 e-mail [email protected]

Kerkgebouw: Dr. Kimmijserlaan 28 Rekeningnummer: NL94RABO0337544298 Website: http://lunteren.opengeloofsgemeenschap.org

IN MEMORIAM: in de vroege ochtend van zondag 6 september jl. overleed Teun Stolker. Na Teuns werkzame leven werd Lunteren de plek waar hij, samen met zijn vrouw Riet, genoot van de rust, van de natuur en de tijd die er was voor de vele gezamenlijke interesses. Ze sloten zich aan bij onze vereniging. Al in ons voormalige oude kerkgebouwtje behoorden zij tot de trouwe bezoekers. Actief en betrokken: in die tijd schaarde Teun zich gedurende de ontmoetingsmorgens op woensdag onder het EENHEID oktober 2015

publiek. Riet hield daar eens haar onvergetelijke lezing over de rol van de vrouw door de eeuwen heen. Teun haar trouwe support. Zoals we dat zo vaak ook omgekeerd zagen: Riet rustig en met wijze humor aan zijn zij. Op een van zijn laatste wandelingen plukte Teun een groot boeket wilde bloemen voor zijn Riet. Met Teun erbij waren we verzekerd van een levendige bijdrage aan de gesprekskringen, tijdens de ledenvergaderingen, lezingen en vieringen. Een aimabele en zachtaardige man waar het fijn mee was om te praten over allerlei dingen. Wij voelen ons verbonden met Riet en zijn Teun dankbaar voor de wijze waarop hij zich voor onze gemeenschap inzette.

16

VAN HET BESTUUR: * Een dag om elkaar te ontmoeten. Alles verandert voortdurend en dat niet alleen qua omstandigheden maar ook je denken en doen verandert door alles wat je meemaakt. Op zondag 11 oktober organiseert het bestuur een Ontmoetingsdag voor de leden en begunstigers van Vrijzinnig Lunteren. Tijdens deze dag willen we elkaar ‘ont-moeten’ en met elkaar in gesprek, nog beter gezegd, in dialoog gaan over wat wij als Vrijzinnig Lunteren willen betekenen. En dat ‘willen betekenen’ niet alleen ten opzichte van elkaar, maar ook voor een ieder persoonlijk. Met daarbij vragen zoals: • Wie ben jij, wat raakt jou? Wat inspireert jou? • Hoe ervaar jij de zondagse bijeenkomsten en activiteiten? • Hoe kunnen wij elkaar (verder) helpen? • Hoe breed en open willen wij als gemeenschap zijn? • Wat willen wij betekenen als Witte Kerkje, witte raaf in veelkleurigheid? Graag zien we ook u op 11 oktober.

FAMILIETHEATER: ‘Rusland in Spiegelbeeld’ door: Muzikaal Kindertheater Groningen. Een spiegel reist door het onbekende Rusland en beleeft daar avonturen, die uiteindelijk samenkomen in een daverend feest. De kinderen worden reisgenoot van de spiegel en mogen zelf meedoen met de muziek. Voor deze voorstelling wordt een breed scala gebruikt aan kinderinstrumenten. De liedjes zijn gemakkelijk mee te zingen met behulp van grote tekstborden. In een decor in oosterse sfeer wordt een nieuw sprookje verteld. Het verhaal speelt zich af aan het eind van de negentiende eeuw.Ter illustratie worden afbeeldingen gebruikt van schilderijen. Behalve Russische volksmuziek wordt er muziek gespeeld van o.a. Rachmaninov en Borodin. Meer info:www.nankeflach.nl/muziektheater/ Datum: vrijdag 9 oktober Tijd: 19.00 – 20.00 uur Entree: € 3,- kleine kinderen, € 5,- grote kinderen (vanaf 16 jaar). Reserveren: [email protected] LEZING: ‘Eckhart Tolle en een leven met meer tevredenheid en minder psychisch lijden’ door: Evert v.d. Ven. Eén van de meest aansprekende ideeën waar Eckhart Tolle (een Duitse leraar en auteur op het gebied van spiritualiteit) over schrijft en vertelt, is het ontstaan en functioneren van de onophoudelijke dialoog in ons hoofd die hij ‘pijnlichaam’noemt.Deze schijnpersoonlijkheid, die ieder mens ontwikkelt, bepaalt de keuzes die wij in ons dagelijks leven maken; vooral op het gebied waar het leven niet zo loopt als we wel zouden willen……dat is vrij regelmatig het geval. Ieder mens heeft last van het dwingende karakter van het ‘pijnlichaam’. Evert van de Ven heeft op een unieke en humoristische manier

dit idee van ‘het pijnlichaam’ uitgewerkt tot een beeldende voorstelling. Op zeer herkenbare wijze verschaft hij de toeschouwer inzicht in het ontstaan en het functioneren ervan, tevens laat hij zien hoe je het pijnlichaam kunt leren herkennen, erkennen en ermee om kunt leren gaan. Het goede nieuws is namelijk dat we het anders kunnen doen: ‘Wij denken dat we ons pijnlichaam zijn en dat is niet waar. Wij zijn creatieve wezens met een oneindig vermogen om nieuwe dingen te scheppen. ’Ik had het gevoel gewoon in het theater te zitten en naar een voorstelling over mezelf te kijken. Zo eenvoudig, zo helder en zo waar hoe je inzicht geeft in hoe die stemmen in mijn hoofd de hele dag werken….en hoe ik ze kan horen zonder er op te reageren. Heel veel ontspanning geeft dat’, aldus een luisteraar. Evert van de Ven is fysiotherapeut, Zijnsgeoriënteerd psychotherapeut en trainer in Zelf Kennis Methode en Mindfullness. Vanaf 1998 begeleidt hij groepen, bedrijven, relaties en individuele mensen. Sinds twaalf jaar werkt hij vanuit de teachings van Eckhart Tolle, waarbij hij spiritualiteit vertaalt naar de dagelijkse praktijk; naar geïnspireerd werken en liefdevol leven en zijn twee boeken 'Het Kompas' en 'Een kennismaking met Eckhart Tolle' schrijft hij over zijn eigen ontwikkelingsweg, over de teachings van Eckhart Tolle in het dagelijks leven. Datum: Tijd: Entree:

zondag 18 oktober 10.30 uur naar eigen inzicht met een richtbedrag van € 5,-

CURSUS: ‘Levenskunst; verdieping van je dagelijkse leven’. ZING,VECHT, HUIL, BID, LACH,WERK en BEWONDER.

In deze training staat levenskunst in het kader van je eigen biografie centraal. In 7 avonden gaan we de thema’s uitdiepen en iedere dag 5 minuten of langer een schrijfoefening doen. Het werken aan een ervaringsdagboek zal de ontwikkeling van de levenskunstenaar in een ieder versterken. We onderzoeken: ZING: je eigen stem & luisteren. Wat zegt je innerlijke stem; de stem van je hart. VECHT: waar ga je voor en ben je moedig aanwezig en waar laat je het afweten. HUIL: durf je te kijken naar je verdriet, durf je echt blij te zijn. BID: controle en angst of overgave en vertrouwen. LACH: zie je alleen beperkingen of kan je mogelijkheden ontwerpen. WERK: neem je nog steeds de oude route of durf je echt nieuwe wegen in te slaan. BEWONDER: integreren van stukjes ‘vergeten’ mogelijkheden en aandacht voor het nieuwe als levenshouding. Margareth Harens (1952) Essentiecoach, Trainer, Transformatiebegeleider, Beeldend Kunstenaar Aikido beoefenaar. Werkzaam in het bedrijfsleven en in mijn eigen praktijk voor Essentiecoach en Transformatiewerk. ‘In mijn werk maak ik steeds gebruik van beelden en metaforen: om te begrijpen (een beeld zegt meer dan duizend woorden) én de kluwen van gedachten en emoties te ordenen. Graag werk ik ook met rituelen: om te helen en in het reine te komen met jezelf en anderen. Mijn visie is gevormd door wetenschap, kunst en religie.’ Data deze maand: dinsdagen 20 en 27 oktober Tijd: 19.30 – 22.00 uur Kosten: € 75,- (voor leden € 50,-) Opgave: [email protected] EENHEID oktober 2015

17

FRIDAY-NIGHT-DINNER: zin in een heerlijk en bovenal verrassend diner…? Vrijdagavond 23 oktober 2015 is het tweede diner in de reeks ‘Friday-Night-Dinners’ bij Renze en Sea Holwerda thuis in Barneveld. Zin in een interessante avond, heerlijk eten en leuke disgenoten te ontmoeten? Voel je zeer welkom. Het thema voor deze avond is geïnspireerd op de lezing van Christa Anbeek die ze in het voorjaar van 2015 heeft gehouden. ‘Kwetsbaarheid, voor softies of juist niet?’ De avond begint tussen 17.30 en 18.00 uur en duurt tot uiterlijk 22.00 uur. De kosten zijn all in € 25,- per persoon. Opgave d.m.v. een mailbericht naar [email protected] of telefoon nr 0342413023/0612496854. Wij nodigen je hartelijk uit voor de tweede avond. Renze & Sea Holwerda

18

STILTE-UUR: iedere zondagavond van 20.00 – 21.00 uur een stilte-uur. De deur van het Witte Kerkje staat open vanaf 19.45 uur om in stilte aanwezig te zijn. Een financiële bijdrage voor de onkosten is vrijwillig, richtprijs € 1,-. Je bent van harte welkom mee te doen. Je hoeft je niet vooraf aan te melden. Zie voor verdere info: het activiteitenboekje 20152016. EXTRA COLLECTE: op zondag 11 oktober voor: ‘Cards Stichting Santosh’. Wél een thuis en een toekomst voor Pinky. Terwijl ik dit stukje schrijf voor de extra collecte op 11 oktober is in de krant en op televisie steeds de foto te zien van de 3 jarige Aylan Kurdi, verdronken tussen Turkije en Kos. Voor hem geen nieuwe toekomst in Europa of Canada ... Hierdoor moet ik steeds weer denken aan Pinky, die ik heb ontmoet in het Happy Home in Hyderabad. Zij was ook ongeveer 3 jaar

toen zij door de medewerkers van CARDS werd gevonden in een plastic zak op het stationsemplacement in Hyderabad. Pinky woont nu al 8 jaar in het Happy Home met ongeveer 60 andere straatkinderen, ze gaat naar school en ze gaat een goede toekomst tegemoet. Zij wel ... Dit is slechts één voorbeeld van wat CARDS en haar zusterorganisaties doet voor de allerarmsten, kastelozen en kanslozen in de deelstaten Andhra Pradesh en Telangana. Soms staan we machteloos. En soms kunnen we wel iets doen, bijvoorbeeld door CARDS moreel en financieel te steunen met de extra collecte op 11 oktober. Van harte aanbevolen! Harry Rijken

Renkum

Geloofsgemeenschap Vrijzinnig Renkum Voorganger: Marrie van Leeuwen tel: 0317-740457, 06 22694968 e-mail: [email protected] Secretarissen: mevr. A. van Dam en mevr. L. Goedkoop tel mevr. A. van Dam 0317 313616 tel. mevr. L. Goedkoop 026 3334456 e-mail: [email protected] Kerkgebouw secretariaat: Utrechtseweg 119 6871 DR Renkum Tel. kerk: 06 23883386 Rekeningnummer: NL16 INGB 0000 9045 48 Website: www.vrijzinnigrenkum.nl

VAN DE VOORGANGER: Waarom ga ik naar de kerk?

Oosterbeek Voorganger: dhr. Peter Nissen Berg en Dalseweg 29 6522 CN Nijmegen tel: 06 44107308 email: [email protected] Secretaris: mevr. G.M.M. Versteegen, Benedendorpsweg 55 6862 WC Oosterbeek tel: 026-333611 email: [email protected] Kerkgebouw: Wilhelminastraat 10 tel. kerk: 026 3340693 Rekeningnummer: 938060 Website: www.remonstranten.org/oosterbeek

Voor informatie over activiteiten kijkt u op de website: www.remonstranten.org/oosterbeek

Wind waait eeuwenlang tegen sterke torens aan en kan wachten totdat steen voor steen verweert. Water werkt geduldig aan het slijpen verder en heeft tijd om korrels klein te krijgen. Maar mensen verweren zich, scheppen haastig zand en bakken nieuwe stenen om te bouwen aan de hoop. Gaan kerkgebouwen verdwijnen door verwering? Of verdwijnen er kerkgebouwen omdat ze niet meer gebruikt worden door gemeenschappen van mensen…… Is het waar dat steeds minder mensen in kerkgebouwen bijeenkomen? Is het waar dat steeds meer kerkgebouwen altijd op slot zitten?

Tijdens deze bijenkomst wordt er allereerst gevraagd aan de deelnemers waarom zij naar de kerk gaan, of waarom zij niet naar de kerk gaan. Hoe en waarom de plek aan de Utrechtseweg 119 (Rijnkapel) voor de gemeenschap en het individu een onderdak biedt, wordt vervolgens toegelicht aan alles wat er op die bijeenkomst te zien en te ontdekken is. Het zal beslist geen saaie bijeenkomst zijn, want ook de plek zal ons ook kunnen helpen om antwoord te geven op de vraag: waarom ga ik naar de kerk? Op verzoek van enkele leden van onze gemeenschap wordt deze bijeenkomst belegd en begeleid door Marrie van Leeuwen. Plaats: Datum: Aanvang:

Rijnkapel donderdag 15 oktober 15.00 uur

Onze Rijnkapel heeft ook een plek in de dienst op zondag 4 oktober. Het is dan 80 jaar geleden dat de kapel gebouwd is. 80 jaar…dat is een mensenleven in onze cultuur! ALGEMENE LEDENVERGADERING: Eenmaal per jaar wordt er een avond belegd om samen te praten over het reilen en zeilen van onze vereniging. Naast vaste punten zoals jaarverslag, financieel verslag en samenstelling van het bestuur kunnen er ook speciale punten aan de orde komen. Daarbij is het gezellig om elkaar te ontmoeten. Plaats: Datum: Aanvang:

Rijnkapel donderdag 8 oktober 19.30 uur EENHEID oktober 2015

19

MEDITATIEVE DANS: Deze maand dansen we alle vrijdagen (behalve 2 oktober) van 10.00 – 11.15 uur. Het thema is: ‘Verandering’. POEZIEKRING: De datum en het onderwerp zullen bekend gemaakt worden op het bord in de hal van de kerk. Inlichtingen bij Henk Spijker, tel. 0317 313 905. ZINGEN: Het nieuwe Liedboek heeft een schat aan liederen. We zingen onder leiding van Henk Spijker mooie, minder bekende en onbekende liederen. En canons! Verzoeknummers zijn altijd welkom. Plaats: Datum: Aanvang:

20

Rijnkapel dinsdag 6 oktober 15.00 uur

04 11 18 25

mevr. Spijker dhr. Cornelissen dhr. Harssema dhr. Cornelissen

0317 0317 0317 0317

313905 425347 314328 425347

KOPIJ: voor de volgende Eenheid (november) doorgeven voor 1 oktober aan Jenny de Zwart. [email protected]

Rhenen De Vlam

functie voorganger vacant Pastoraal werker: mw. M.M. van Zoest tel: 0488 454354 e-mail [email protected] Secretaris: Mevr. Ph.H. van der ZeeSchlebaum Rijnbandijk 61, 4043 JJ, Opheusden tel: 0488 441160, e-mail [email protected]

TUINGROEP: Het is weer oktober, en dan is er Kerkgebouw: De Vlam weer twee keer een tuinochtend! Op woensdag Beukenlaan 2 21 een 'gewone' tuinochtend en op de 28e Rekeningnummer: NL17ABNA0478600097 Website: www.devlamrhenen.nl de 'vaste planten ochtend'. Iedereen welkom, al was het maar voor een bakkie koffie en wat gezelligheid even na half elf. Nb: vaste planten PASTORALE ZORG: in onze Nieuwsklank van zijn welkom! augustus heeft u al kunnen lezen dat per 1 Get Karssenberg september Monique van Zoest beschikbaar is als onze vaste pastorale werker. Verzoeken ACTIVITEITEN: voor een bezoek of ‘gewoon’ voor een gesprek kunnen via Marjolein Roest of Frouke Jonkers, 06 zingen met Henk 15.00 uur leden van de werkgroep pastoraat, worden 08 algemene ledenvergadering 19.30 uur gedaan of rechtstreeks aan Monique tijdens 15 bijeenkomst; waarom ga ik 15.00 uur een vast moment, waarop zij telefonisch naar de kerk bereikbaar is. Dat zal zijn op iedere dinsdag21 tuingroep 09.30 uur en donderdagavond van 19.00-19.30 uur (in 28 tuingroep; vaste planten noodgevallen buiten dit tijdstip om). Haar ochtend 09.30 uur telefoonnummer is 0488-454354. Daarnaast wil zij ook inhoud gaan geven aan het AUTODIENST: zogenaamde onderlinge pastoraat, het omzien van leden en begunstigers naar elkaar.

Daarvoor zullen koffieochtenden met thema worden georganiseerd op de vrijdagochtend eens in de 6 weken. Als u dit leest, is de eerste koffieochtend in september al geweest. VIERING 4 OKTOBER: anders dan in de programmagids staat vermeld, komt Aart van Lunteren niet naar Rhenen. In zijn plaats komt Welmoed Vlieger. Zij studeerde aan de Universiteit van Amsterdam Wetenschap van Godsdienst, Levensbeschouwing en Wijsbegeerte, en studeerde in 2008 af op Meister Eckhart. In 2014 rondde zij het Seminarie van het OVP af. Zij heeft een eigen website: www. welmoedvlieger.nl FILMKRING DE VLAM: met de film: ‘Blue Jasmine’ Regie: Woody Allen (2013) Met: Cate Blanchett, Alec Baldwin en Sally Hawkins. De Amerikaanse regisseur Woody Allen heeft in zijn leven een enorm oeuvre van inmiddels zo'n 75 films opgebouwd. Sommige daarvan, zoals Manhatten en Annie Hall, zijn legendarisch geworden. Maar onvermijdelijk zitten in zo'n groot oeuvre er ook minder geweldige films tussen.Blue Jasmine uit 2013,een van zijn laatste, is een van de betere. De hoofdrolspeelster, Cate Blanchett, kreeg verschillende prijzen waaronder een Oscar als Beste Actrice. Blue Jasmine is een typisch Amerikaanse zedenschets. Jasmine is een verwende dame uit New York, die door haar scheiding alles kwijt raakt en berooid naar haar zus aan de Westkust gaat. Toen ze nog in goeden doen was, keek ze op die zus neer, maar nu heeft ze haar nodig. Samen gaan de dames op mannenjacht, in de hoop een goede partij aan de haak te slaan. Datum: Aanvang: Kosten:

dinsdag 6 oktober 20.00 uur, zaal open 19.30 uur € 6,- incl. consumptie

ZONDAGOCHTENDLEZING: ‘Religieuze leiders: tussen fanatisme en verdraagzaamheid’ door prof. dr. T.H. (Hetty) Zock. Wat is het verschil tussen de Dalai Lama en een Al-Quaeda leider als Osama Bin Laden; tussen een evangelicale christen die abortusartsen vermoordt en een christelijke pacifist als Albert Schweitzer? Religie blijkt niet alleen het goede in mensen te mobiliseren, maar ook een rol te spelen bij intolerantie en fanatisme. Met de gewelddadige conflicten in de wereld lijkt religieus extremisme toe te nemen. Ook in de politiek zie je zwartwit denken toenemen: men stelt de hoop op sterke leiders (m/v) ter linker- en ter rechterzijde. Het is niet eenvoudig om in de huidige samenleving je richting te bepalen. Wie moet je volgen? Wat zijn geloofwaardige idealen? Welke vormen van geloof en politiek stimuleren tolerantie en verdraagzaam samenleven? Een uitdaging, zeker voor moderne gelovigen die de dingen graag van alle kanten bekijken. Vanuit een psychologische invalshoek zal gekeken worden naar wortels van intolerantie en onverdraagzaamheid, en het belang van idealen en voorbeeldfiguren voor een gezonde ontwikkeling van het zelf en de samenleving. Prof. Dr. T. H. Zock (Schiedam 1957) is religiepsycholoog, theoloog en supervisor. Promoveerde in Leiden op een proefschrift over de existentiële dimensie van identiteitsontwikkeling (Erik H. Erikson), en werkte o.a. als vrijzinnig voorganger in Leiden/Oegstgeest en in Delft, en als hoogleraar godsdienstpsychologie en geestelijke verzorging in Groningen. Momenteel is zij aan deze universiteit bijzonder hoogleraar Levensbeschouwing en geestelijke gezondheid. Daarnaast is zij trainer/coach. Zie: www.hettyzock.nl

EENHEID oktober 2015

21

Datum: zondag 18 oktober Aanvang: 10.30 uur Kosten: €8,50 / €5,50 leden en begunstigers PREEK VAN DE LEEK: Josha Zwaan: ‘Bevrijd van zekerheid’. Josha Zwaan zal het thema vrijheid uitwerken in de zin van vrijheid om anders of kwetsbaar te zijn in een tijd waarin de druk groot is om mooi en succesvol te zijn. Kort en krachtig gezegd: bevrijd van zekerheid.

22

Schrijfster Josha Zwaan (1963) debuteerde in 2010 met de roman ‘Parnassia’, die lovend werd ontvangen. In 2013 volgde het even zo prachtige ‘Zeevonk’. Van deze twee titels werden 85.000 exemplaren verkocht. ‘Dwaallicht, over leven met een psychische stoornis’ is haar derde roman. Voor het schrijven van deze roman putte de schrijfster uit haar jarenlange ervaring in de hulpverlening aan drugsverslaafden en daken thuislozen. Daarnaast heeft zij haar eigen ervaring met depressie en angst in de roman verwerkt. Naast romans schrijft Josha Zwaan ook artikelen en essays voor onder andere Trouw en Volzin. Meer informatie over Josha Zwaan: www.joshazwaan.nl Datum: zondag 25 oktober Aanvang: 10.30 uur Kosten: vrijwillige bijdrage CONCERT DOOR DE KORENWINDE MET HET DUO JORIS VAN DEN BERG & MARTIJN WILLERS: werken van Bach, Beethoven en Schnittke. Cellist Joris van den Berg en pianist Martijn Willers speelden voor het eerst samen in 2006, tijdens de voorbereiding voor het 1e Nationale Celloconcours. Nadat het concours met een

1e prijs voor Joris werd afgesloten, besloten de jonge musici de samenwerking voort te zetten. Het duo maakte in 2013-2014 in het kader van de Dutch Classical Talent Tour & Award een tournee van 11 concerten langs de grote podia van Nederland. In de finale (mei 2014) won het duo de Dutch Classical Talent Award 2014. Datum: Aanvang: Kosten:

zaterdag 3 oktober 20:00 uur tot 19 jaar: gratis, 19 – 26 jaar: € 10,-, vanaf 27 jaar: € 16,inclusief een kopje koffie of thee in de pauze.

MUSEUMBEZOEK: nader te bepalen op zaterdag 31 oktober. Noteer vast de datum! OP NAAR 100 JAAR VRIJZINNIGEN IN RHENEN: in september 2016 bestaat de afdeling Rhenen 100 jaar, een heugelijk feit waaraan niet zal worden voorbijgegaan. Het is de bedoeling dat een jubileumcommissie met leden uit de verschillende geledingen van De Vlam zich gaan inspannen voor een feestelijk programma. Wordt vervolgd. VAN DE LEDEN: we kunnen twee nieuwe begunstigers verwelkomen: mevr. F.E. RijnsburgerPannekoek, Achterbergsestraatweg 68, 3911CV Rhenen, tel: 0317 358496 en dhr. T. Struif Bontkes, Bantuinweg 64, 3911MZ Rhenen, tel: 0317 615502 AUTODIENST 04 dhr. Mulder 11 mevr. van der Zee 18 dhr. van Holst 25 dhr. Korver

0317 0488 0317 0317

613 441 613 619

639 160 597 194

De persoon, die zich op een bepaalde zondag beschikbaar stelt voor uw vervoer naar en van de kerk, doet dit zo nodig ook tijdens de daaropvolgende week. Bij geen gehoor kunt u ook iemand anders van de lijst bellen. KOPIJ voor de volgende Eenheid (1-11 tot 30-112015) moet uiterlijk 1 oktober zijn doorgegeven aan Wim Korver. E-mail: [email protected]

Veenendaal Het Venster

Secretaris: Jaap van ’t Riet Dijkhorstheem 33 3907 NB Veenendaal tel. 0318 517888 e-mail: j,[email protected] Het Venster: Vijftien Morgen 2 Rekeningnummer: NL39INGB 0000 611776 Website: www.hetvensterveenendaal.nl

OPEN RUIMTE: zal deze keer ingevuld worden door Henk Harmsen en gewijd zijn aan nieuwe liedjes van hem. Datum: Aanvang:

4 oktober 2015 10.00 uur

VENSTER-LEZING: ‘In God geborgen, de theologie van Eugen Drewermann’. Spreker is Mar van der Velden. Tijdens deze bijeenkomst zullen in kort bestek een paar kernbegrippen van de Duitse theoloog en psychoanalyticus Eugen Drewermann aan de orde komen. Het gaat hem allereerst om de vertrouwenwekkende kracht van religieuze beelden. Voor hem is godsdienst een levensnoodzakelijk maar tegelijk onbekommerd spel van betekenis geven en ontvangen, van zien, duiden en gegrepen worden. Een dialoog tussen de mens

en de wereld op het niveau van beelden en symbolen, waarin God oplicht als de goede grond onder ons bestaan. Geloven is voor hem: beginnen de angst af te leggen die dit spel onmogelijk maakt. Wat bedoelt hij met die angst, die zichtbaar wordt in de angst om tekort te komen en tekort te schieten, waardoor b.v. de westerse mens zichzelf verliest in overconsumptie, bezitsvorming en geweld? Een ander kernbegrip bij Drewermann is de mythologische taal. Bijbelse woorden zijn geen objectieve, rationele mededelingen over een stand van zaken. Religieuze taal, verhalen, gedichten, liederen enz. zijn voor hem in de eerste plaats symbolische verwijzingen. Beelden en symbolen die proberen een uitweg te wijzen uit de angst. Bijbelse taal is mythologie, symbolische taal. In het menselijk onbewuste is de sleutel te vinden voor het verstaan van wat door de eeuwen heen mensen hebben geprobeerd te zeggen over God. Het godsdienstige spreken, dus ook het spreken van de bijbel, behoort wezenlijk tot het rijk der dromen, de mythen. Daarom kun je ook zelf alleen over God spreken in een mythologische, d.w.z. symbolische, verbeeldende taal. Verhalen, poëzie, muziek, liederen willen het geloof bemiddelen, het vertrouwen dat we in leven en sterven in God geborgen zijn. Eugen Drewermann is vooral bekend geworden door zijn maatschappelijke stellingnames. Hij is pacifist, vegetariër en onvermoeibaar criticus van de kerkelijke instituten en hun vertegenwoordigers. Een deel van zijn werk is in het Nederlands vertaald en uitgegeven, o.a. door de Studiekring Drewermann Nederland. Aanbevolen literatuur: Matthias Beier, ‘Religie zonder angst en geweld’. Hoofdlijnen van Eugen Drewermanns theologie van de menselijkheid.

EENHEID oktober 2015

23

Mar van der Velden is als theoloog o.a.werkzaam op de kansel en als liedjesschrijver. Hij schreef een inleidend boekje over Drewermann: ‘In God geborgen’, dat verscheen bij Callenbach. Datum: Aanvang:

24

zondag 25 oktober 10.00 uur

SAMEN DUURZAAM, OP WEG NAAR 10 OKTOBER: een aantal mensen van Het Venster dat zich met het thema duurzaamheid bezighoudt, heeft een verbindende rol op zich genomen waaruit een lokale Samen Duurzaam groep is ontstaan. Naast mensen vanuit Het Venster doen nu leden mee van IVN, Repair Café, Wereldwinkel, De Bijenstichting, A Rocha (natuurgroep), Patrimonium Woonstichting en een aantal individuele burgers, allen vanuit betrokkenheid met het thema. Een inspirerende enthousiaste groep. In oktober 2015 zijn er twee landelijke dagen rondom het thema duurzaamheid, namelijk De Dag van de Duurzaamheid op zaterdag 10 oktober en de Nacht van de Nacht van 24 op 25 oktober. Deze dagen zijn we met elkaar aan het voorbereiden en we willen de Veenendaalse burgers op verschillende manieren 'laten proeven' aan het thema duurzaamheid. De ‘Dagelijks Duurzame Doe-Dag’ op 10 oktober is van 13.00 tot 17.00 uur in het Spectrum. Naast de praktische voorbeelden voor een duurzamer leven, is duurzaamheid van binnenuit een belangrijk onderdeel d.m.v. verdieping en zang. ’s Avonds wordt de film ‘The Salt of the Earth’ vertoond in het Filmhuis (eveneens in het Spectrum). Vanuit Het Venster is er subsidie aangevraagd voor dit initiatief bij het landelijk bureau van Vrijzinnigen Nederland. De zogenoemde innovatiesubsidie is inmiddels toegekend en daar zijn we heel erg blij mee!

We zullen o.a. via de website van Het Venster informatie blijven geven over de verschillende activiteiten. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Hannie Kämink: hannie.kaemink@ hetvensterveenendaal.nl en Ronald Naar: [email protected].

Wageningen Arboretumkerk

Voorganger: ds. G.J.J. van Hiele en mevr. C. van Ark Arboretumlaan 1A 6703 BD Wageningen, Tel. 0317 422972 E-mail: [email protected] en [email protected]

‘VASTE ACTIVITEITEN’: Contactochtenden: op 6 en 20 oktober. Inl. bij Wil Gouda, tel. 820357. Tijd: 10.00 – 11.30 uur. Cursus in wonderen: op maandagavond 12 oktober, aanvang 20.00 uur. Inl. bij Wil Gouda. Lied van de Ziel: o.l.v. Ronald Naar op vrijdag 30 oktober, aanvang 20.00 uur.

Secretaris: mevr. José Kok Zwanebloemstraat 26 6871 WN Renkum Tel. 0317 319811, E-mail: [email protected]

COLLECTES: 4 en 18 oktober voor Het Venster, de 11e voor Stichting Likoni en de 25e voor de Venster-lezing.

UIT DE GEMEENTE Bericht van nieuw leven ontvingen we van Irene en Arin van Zee, beiden actief in ons jeugdwerk bij Kiezeltjes en DREK . Op 22 augustus werd hun zoon Denne geboren, broertje van Lente en Tuyn. Onze hartelijke gelukwensen.

VAN DE LEDEN: als nieuw lid verwelkomen we Herman de Rijk, Van Limburg Stirumstraat 23, 3904 HC Veenendaal, tel. 06 51813983, e-mail: [email protected]. AUTODIENST 04 Ingrid van Rhee 0318 502042 11 Eveline de Kock 0318 514416 18 Marjo van Rijnsoever 0318 527495 25 Hannie Kämink 06 44256648

Kerkgebouw: Hoek Arboretumlaan/Aug. Faliseweg Rekeningnummer NPB: NL89 INGB 0000 895280 Website: www.arboretumkerk.nl

ZONDAGSE PELGRIMSWANDELING OP 4 OKTOBER. Zo rond de wisseling van de seizoenen is er een zondagse pelgrimswandeling. We verzamelen om 9.00 uur bij de kerk en gaan ruim anderhalf uur met elkaar op stap. We volgen een pad door de natuur om tot bespiegeling te komen. Onderweg is er uitwisseling, stilte, een gedicht en een lied. Tegen elven zijn we weer terug in de kerk voor de koffie. Deze ochtend is er geen viering in de kerk, maar allen die willen komen zijn vanaf 10.00 uur welkom om koffie te drinken. Een gastvrouw is aanwezig. Datum: Plaats: Aanvang:

4 oktober Arboretumkerk 9.00 uur

CONCERT RESONET ENSEMBLE: het Resonet Ensemble o.l.v. Arthur Mahler zingt vier prachtige cantates van Bach: WV 4 Christ lag in Todesbanden, BWV 75 Die Elenden sollen essen, BWV 103 Ihr werdet weinen und heulen en BWV 78 Jesu, der du meine Seele. Uitvoerenden: Resonet Ensemble Sopraan: Heleen Koele Altus: Sytse Buwalda Tenor: Falco van Loon Bariton: Pieter Hendriks Plaats: Arboretumkerk Aanvang: 15.30 Kosten: niet bekend. PELGRIMSTOCHT COP KLIMAATLOOP: van 30 november tot en met 11 december 2015 vindt in Parijs de klimaatconferentie COP21 plaats. Kerken uit de hele wereld organiseren in de periode voorafgaand aan de conferentie een pelgrimage naar Parijs. Dit gebeurt ook in Nederland waar een estafette-tocht van Noord naar Zuid, in vijf etappes van twee dagen gelopen wordt. De tocht begint zaterdag om 10 uur met ontvangst in de Ontmoetingskerk te Ede (Zuilestein 1). Zaterdag lopen we 10 kilometer, zondag 15 kilometer. Iedereen, ongeacht religie of levensovertuiging, die een rechtvaardige uitkomst van de klimaatonderhandelingen wenst is welkom om met ons mee te lopen. We lopen van Ede en Elst in twee dagen naar het Trapistinnenklooster Koningsoord in Oosterbeek. De Arboretumkerk organiseert op zaterdagmiddag 31 oktober 2015 een vesper voor deze ‘pelgrimgangers’. Aansluitend bieden wij de lopers een maaltijd aan. Na de maaltijd vertrekken de circa 40 pelgrimgangers EENHEID oktober 2015

25

naar hun overnachtingsplaats in Wageningen of omstreken. Uiteraard kan iedereen die belangstelling heeft om aan de voettocht deel te nemen contact met ons opnemen. Meer informatie en aanmelding bij: Arjaan Hijmans van den Bergh, arjaankrb@ gmail.com T: 06 23 73 38 13. Of meer algemeen www.klimaatloop.nl.

26

ARBORETUMCONCERT MET VIOOL, ZANG EN PIANO!: op zondag 18 oktober is er weer een traditioneel Arboretumconcert met Mark Toxopeus (piano) en Murni Suwetja (zang), deze keer aangevuld met violist Arthur Ornée. Arthur studeerde viool aan het Conservatorium van Amsterdam bij Lex Korff de Gidts en Peter Brunt, bij wie hij respectievelijk zijn bacheloren zijn masterdiploma cum laude behaalde. Tijdens zijn studie maakte hij kamermuziek in diverse combinaties, was hij een aantal keer concertmeester van het conservatoriumorkest en speelde hij solo met verschillende ensembles. In 2008/2009 was Arthur aanvoerder 2e violen van het Rotterdams Kamerorkest; in 2009/2011 volgde hij de Academie van het Koninklijk Concertgebouworkest. Hij remplaçeert oa. bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest en het Koninklijk Concertgebouworkest. Sinds 2010 is hij vaste plaatsvervangend aanvoerder 2e violen van het Gelders Orkest. Hij bespeelt een kopie van een Pietro Guarneri, in 2008 gebouwd door Ronald de Jongh. Datum: Aanvang: Kosten:

Reserveren via www.arboretumconcerten.nl of Antiquariaat de Beschte, Bergstraat 22 in Wageningen.

UITGAVE: Stichting Samenwerkingsverband Vrijzinnigen Zuid-Veluwe-Vallei. Secretariaat: mevrouw G. Gorter-Scheffer, Boterbloem 15, 6721 RC Bennekom, tel. 0318 419593, e-mail: diengorter@hetnet. nl. Rekeningnummer: NL68 SNSB 0935 5275 59 ten name van Stichting Samenwerkingsverband Vrijzinnigen Zuid-Veluwe-Vallei, Wageningen. Website: www.vrijzinnigen-zwv.nl ADRESSEN VOORGANGERS EN PASTORAAL WERKENDEN mevr. C. van Ark Arboretumlaan 1a 6703 DD Wageningen drs. J.W.H. Lutke Schipholt Gr. v. Rechterenweg 5 6861 BN Oosterbeek ds. G.J.J. van Hiele Arboretumlaan 1a 6703 DD Wageningen ds. I.M. de Jong Zalmhaven 651 3011 BT Rotterdam mevr. L.P.H. van Laar Marrie van Leeuwen Peter Samwel Panoramaweg 105 6721 MK Bennekom mw. M.M. van Zoest REDACTIE Liesbeth Wieringa Geertje Timmers

Kamperfoelielaan 13, 6706 CV Wageningen e-mail: [email protected]. Reigerlaan 2, 6741 DC Lunteren e-mail: [email protected]

0317 422972 026 3337583 0317 422972 010 8415105 06 53455966 06 15110184 0317 740457 06 22694968 0318 784334 06 40359838 0488 454354

27

0317 420010 0318 482145

Kopij s.v.p. inleveren vóór de 5e van de maand bij beide leden van de redactie. Losse abonnementen Eenheid: € 15,- per jaar (10 nummers), opgave (tijdelijk) bij Liesbeth Wieringa. Ook voor overige vragen kunt u zich tot haar wenden.

zondag 18 oktober 15:30 uur € 15,-/€ 10,-

Na het concert gezellig samenzijn met een hapje en een drankje. EENHEID oktober 2015

28

Vrijzinnigen Zuid-Veluwe-Vallei