Bell Gothic Std -39 witruim REPORTAGE. Made by Renoscripto

VAKTIJDSCHRIFT

VOOR

INFRASTRUCTUUR

VAN

HET

ONDERWIJS

&

CWS-PATRIMONIUM

-

NR

10

-

OKTOBER

-

REPORTAGE

NOVEMBER

2014

-

E

7

Made by Renoscripto

Bell Gothic Std -39 witruim

Afgiftekantoor Gent X - P2A9282

Velux Daylight Visualizer 2

Sika comfortfloor® Sika‘S duurzaam gietvloerSySteem voor de Scholen van morgen

Ontdek onze Sika ComfortFloor® referenties op www.sikafloor.be waaronder dit project: Basisschool Onze-Lieve-Vrouw Instituut te Namen waarbij de nieuwe vloeren van de gangen, sanitaire ruimtes en lesklassen comfortabel, stevig, functioneel, naadloos en onderhoudsvriendelijk dienden te zijn en beschikbaar in verschillende tinten. De gietvloer Sika ComfortFloor® van Sika voldoet aan al deze eisen; de geluidsdempende eigenschappen zijn een pluspunt. Meer info over Sika en haar oplossingen en systemen voor de bouw op www.sika.be.

Voor succesvolle doorstart moet ‘Scholen van Morgen’ leren uit vroegere fouten “Het lijkt soms alsof wij architecten het succes van ‘Scholen van Morgen’ meefinancieren”, vertelden Jos Leyssens en Geert Van Wesemael, zaakvoerders van architectenbureau Licence to Build uit Luik. “Het initiatief ‘Scholen van Morgen’ is globaal gezien succesvol voor alle betrokken partijen. Maar de samenwerking tussen architecten en AG Real Estate verloopt niet altijd van een van een leien dakje. In de aanvangsfase werd veel tijd verloren en die moet nu ingehaald worden. Dat leidt tot een grote werkdruk bij architecten.” “De vergoedingen zijn vastgelegd. En eventuele veranderingen/afwijkingen/ rechtzettingen kunnen door ons architecten niet worden doorgerekend. Terwijl ze wel moeten worden uitgevoerd. Dit zorgt voor heel wat frustraties. Bovendien staan wij als architecten bij dergelijke discussies zo goed als machteloos tegen een goed georganiseerd AG Real Estate.” “Om ons toch wat te wapenen, richtten we - samen met een twintigtal andere architectenbureaus -een ervaringswerk-

groep op. We delen er onze ervaringen en schakelden samen een advocatenkantoor in om, indien nodig, onze belangen te behartigen.” De stevige kanttekening van beide heren klonk tegelijk als een oproep en een noodkreet. Niet lang na ons gesprek volgde een nieuwe waarschuwing. Volgens een persbericht van NAV, de grootste architectenorganisatie van Vlaanderen, ligt bij ‘Scholen van Morgen’ de nadruk te sterk op juridische, technische en financiële zekerheid. “Projecten worden hierdoor loodzwaar, inefficiënt en duur”, aldus NAV voorzitster Kati Lamens. Minister van Onderwijs Hilde Crevits kondigde bij haar aantreden in juli aan dat ze 500 miljoen euro vrijmaakt voor een tweede inhaaloperatie op het vlak van scholenbouw. NAV vraagt echter aandacht voor de pijnpunten van de eerste inhaaloperatie ‘Scholen van Morgen’. “De zoektocht naar efficiëntie, kostenbesparing en meerwaarde leidt ertoe dat scholen minder krijgen voor hetzelfde

3 EDU & CARE

budget. Digitale borden en andere didactische, pedagogische en recreatieve uitrusting worden geschrapt. Slimme details die kinderen op de speelplaats uitdagen en tot actie aanzetten zoals richeltjes, niveauverschillen, banken, hellingen worden weggegomd. Luifels of overkragingen die een inkomdeur of schoolpoort omtoveren tot kleine, informele ontmoetingsplek verdwijnen.” Huiswerk dus voor alle partners van ‘Scholen van Morgen’ om lessen te trekken uit het verleden. Door aanpassingen en oplossingen te vinden voor de tekortkomingen van het huidige systeem moet een succesvolle doorstart zeker mogelijk zijn. Jesse

Brandwerend kan ook elegant Schüco biedt volledig geteste systeemoplossingen aan voor ramen, deuren, scheidingswanden en gordijngevels, inclusief het beslag en de beglazingen, met de vereiste brandweerstand van 30‘ en/of 60‘ minuten. De Schüco brandwerende systemen zijn getest conform alle huidige Belgische en Europese normen. Dankzij de compatibiliteit van het systeem zijn elegante overgangen tussen brandwerende compartimenten mogelijk en bereiken we een naadloze aansluiting tussen binnen- en buitenschrijnwerk. Deze totaaloplossing, met slanke profielaanzichten en grote beglazingen, garanderen architecten en bouwheren een hoge mate van ontwerpvrijheid met een tijdloos design. De multifunctionele brandwerende deuren van Schüco beschikken over een Benor-ATG technische goedkeuring en kunnen naar wens worden gerealiseerd met rook-, inbraak- en geluidwerende componenten voor een optimaal gevoel van veiligheid. www.schueco.be

INHOUD COLOFON

06 LICENSE TO BUILD

DIRECTIE EN REDACTIE OMICRON bvba Hoornstraat 16b • 8730 Beernem Tel: 050/250 170 • Fax: 050/250 171 [email protected] www.omicron-media.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Erwin Ooghe Hoornstraat 16b • 8730 Beernem REDACTIE kapiteinortega.be PRODUCT MANAGER Erwin Ooghe

22

COORDINATIE Trui Blomme

ENTER VZW

PRODUCTIE Robbie Vosté LAY OUT Simon Ooghe VERTALING JOALIS bvba DRUKWERK Perka Industrielaan 12 • 9990 Maldegem

32

RECLAME ACQUISITIE OMICRON bvba Tel: 050/250 170 Fax: 050/250 171

VIRIX

PERIODICITEIT RENOSCRIPTO Verschijnt 4x per jaar: maart - juni september - december ABONNEMENTEN Hoornstraat 16b • 8730 Beernem Tel: 050/250 170 4 uitgaven: 40 e

Version française sur demande

40 RONDE TAFEL: DUURZAME VERLICHTING

COPYRIGHT EDUSCRIPT © 2014 Dit tijdschrift is auteursrechtelijk beschermd: uit deze uitgave mag analoog of digitaal niets gereproduceerd, verspreid of meegedeeld worden zonder schriftelijke toestemming van Omicron nv (tel. 050 250 170). www. presscopyrights.be

Cover: Velux Daylight Visualizer 2

EXTRA EDITIE RENOSCRIPTO

89 EDUBUILD & IT 2015

5 EDU & CARE

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Licence to Build, gepokt en gemazeld in scholenbouw Het Lennikse architectenbureau Licence to Build streeft naar een frisse en realistische kijk op het bouwproces. “We investeren in open dialoog met alle betrokkenen. Je bekomt pas een goed ontwerp als je een doordachte, creatieve en open verstandhouding tussen ontwerpteam en bouwheer hebt”, aldus Jos Leyssens en Geert Van Wesemael, zaakvoerders van Licence to Build. Nog voor het ‘Scholen van Morgen’-initiatief in het leven werd geroepen, hield hun bureau zich bezig met het ontwerpen van educatieve gebouwen. Hoog tijd dus voor dit magazine om hun kennis en ervaring stevig in de kijker te zetten.

6 EDU & CARE

7 EDU & CARE

Architectuur op mensenmaat Jos Leyssens deed ervaring op bij het Brusselse studiebureau Groep Structuur als hoofdprojectleider. In 1993 stichtte hij Licence to Build. Onder leiding van Jos Leyssens en zijn echtgenote Herlinde kende het bureau een gestage groei. In 2006 werd een nieuwe stap gezet. ‘Interprofessioneel architectenatelier Licence to Build’ evolueerde naar ‘Licence to Build architects-engineers’ met ingenieur-architecten Jos Leyssens en Geert Van Wesemael als zaakvoerders. “Als bureau streven we naar bescheiden maar degelijke architectuur. Opzichtig monumentalisme is geen synoniem van goede architectuur. We luisteren heel aandachtig naar de wensen van de bouwheer en bouwen vervolgens volledig op mensenmaat. Een gebouw moet eenvoudig, praktisch en begrijpelijk zijn, en vooral goed zijn functie kunnen vervullen”, aldus Jos Leyssens. “De bouwheer en zijn visie staan centraal. Het uiteindelijke doel van ons architecten is die visie uit te werken. Een goede verstandhouding tussen ontwerpteam en bouwheer is daarbij cruciaal. Maar ook andere actoren - en bij een bouwproject zijn er dat heel wat - worden zo veel en zo snel mogelijk bij het proces betrokken.”

Multidisciplinaire samenwerking Ervaring is essentieel, maar kan enkel in

combinatie met frisse ideeën tot een succesvol project leiden. Een gebalanceerd, multidisciplinair team van ingenieur-architecten, bouwkundig ingenieurs, landschapsarchitecten, interieurarchitecten, meubelontwerpers en administratieve krachten biedt een waaier aan ervaring, knowhow en ideeën om elk project tot een goed einde te brengen. “Geert en ik zien onszelf niet als de bazen die hun stempel op elk ontwerp doordrukken. Onze persoonlijke naam staat daarom niet op de deur. Licence to Build blijft zo hopelijk bestaan als wij de fakkel doorgeven aan de jongere generatie.” In 2011 nam het bureau de beslissing om zich voor een groot deel ook in te zetten op openbare aanbestedingen met administratieve kandidaatstellingen en deel te nemen aan intensieve architectuurwedstrijden. Die wedstrijden luidden een nieuw tijdperk in. Het bureau besloot samen te werken met gerenommeerde architectenbureaus, zoals AEDAS uit Londen, en haalde een aantal belangrijke wedstrijden binnen.

groep voorschrijvers en gebruikers voor te leggen. Door deze bundeling is het veel minder tijdrovend voor zowel architecten als vertegenwoordigers om elkaar afzonderlijk te spreken. Dat zo’n evenement in een aangenaam kader plaatsvindt, is daarbij mooi meegenomen.” De laatste vijf Meet & Greets stonden geheel in het teken van scholenbouw. “Niet toevallig. Licence to Build deed de afgelopen jaren flink wat ervaring op rond scholenbouw en die mag best gedeeld worden”, vindt Geert.

Delen van skills en knowhow “Samenwerking met andere bureaus is een goede manier om ervaring op te doen. We combineren onze skills en knowhow en leren van elkaar. De kennisuitwisseling met AEDAS, bijvoorbeeld, was heel intensief. Enkele van hun architecten verbleven enkele weken dag

Meet & Greet “Samenwerking tussen architectenbureaus wordt steeds belangrijker”, vertelt Jos. “4 à 5 keer per jaar organiseren we daarom een Meet & Greet voor onszelf, onze bouwheren, bevriende architectenbureaus en vertegenwoordigers van bouwfirma’s. Bouwbedrijven krijgen er de kans om hun innovaties aan een grote Geert Van Wesemael

8 EDU & CARE

en nacht in ons bureau. Qua samenwerking kan dat tellen”, aldus Jos. “Samen namen we deel aan enkele architectuurwedstrijden in het kader van ‘Scholen van Morgen’. En met succes. Op dit moment mogen we 11 scholen realiseren op 8 campussen. Samen goed voor zo’n 50.000 m².” Deelnemen aan dergelijke wedstrijden is trouwens niet zonder risico. “Veelal zijn er zo’n dertig kandidaten per wedstrijd. En liggen de eisen hoog. Wanneer de bouwheer dan nog eens verwacht dat je eerst een gratis ontwerp indient, kijk je wel uit. Verlopen de openbare aanbestedingen via de Vlaamse Bouwmeester, dan krijgen vijf kandidaten de kans om een ontwerp te schetsen. Voor hen is er een kleine vergoeding voorzien, maar die is ontoereikend”, legt Geert uit. Volgens Jos investeert het bureau per grote wedstrijd zo’n 1.000 tot 1.500 werk-

uren. “Als je wint, recupereer je dit tijdens de realisatie van het project. Maar collega’s die net naast het project grijpen worden voor hun harde werk nauwelijks vergoed. Als je dan een paar keer achter elkaar geen prijs binnenhaalt, kan je bedrijf in de problemen komen.” De moordende concurrentie bij openbare wedstrijden is dan ook nefast voor veel bureaus. Onlangs nog legde Holistic Architecture van architect Juul Vanleysen uit Hasselt noodgedwongen de boeken neer. “We pleiten ervoor om ook de ‘verliezers’ billijk te vergoeden. Door de vergoeding op te trekken blijft eerlijke concurrentie mogelijk en een hoog niveau gegarandeerd.”

eisen worden opgesteld. Ook esthetische en toegankelijkheidseisen komen aan bod. Die informatie vertalen we in een programmamatrix waaruit we een eerste schema distilleren.”

“Dit schema fungeert als basis voor onze planschetsen en volumestudies. Hierdoor krijgt de bouwheer zicht op de ruimtelijke impact van het programma en kunnen de volumes waarheidsgetrouw gebruikt worden in een omgevingsanalyse. Die analyse onthult de relatie tussen “De bouwheer en zijn het programma en factoren zoals oriënvisie staan centraal. tatie, lichtinval, toegankelijkheid en Het uiteindelijke doel circulatiestromen met de omgeving. Het is van de architect is die het ideale uitgangspunt voor het mastervisie uit te werken” plan van een site.”

Methodiek Bij elk bouwproces komen er veel meer uitdagingen naar boven dan initieel gedacht. Een duidelijke omlijning helpt samen te vatten wat je met het project wil bereiken. “We starten elk ontwerp met de nodige interne bevragingen, overlegvergaderingen, excursies en een finaal vergadermoment waarop de uiteindelijke projectdefinitie wordt opgesteld. Deze definitie omvat een strakke omlijning van de projectdoelstellingen”, stelt Geert Van Wesemael. “Zowel bouwtechnische, energetische als materiaaltechnische Jos Leyssens

9 EDU & CARE

“In de volgende fase werken we een onderbouwd voorontwerp uit. In samenspraak met de bouwheer evolueert dit naar een gedetailleerd ontwerp met raming. Tevens worden adviserende overheden gecontacteerd om het vergunningsproces te bevorderen. Na een laatste vergadering met de verantwoordelijken maken we het dossier op voor de bouwaanvraag. Licence to Build begeleidt het dossier door de administratieve fase bij gemeentelijke diensten, overheden en concertatiecommissies (als het een project in het Brussels Gewest

Licence to Build, gepokt en gemazeld in scholenbouw

01 01 The British School of Brussels 02 Heilig-Hartscholen in Heist-op-den-Berg

10 EDU & CARE

02

Licence to Build, gepokt en gemazeld in scholenbouw

03 03 Onze-Lieve-Vrouwecollege in Vilvoorde 04 Sint-Jozefsschool in Peutie 05 O.L.V.-Instituut in Waregem

04 11 EDU & CARE

05

betreft). Eens het dossier goedgekeurd, maken we de bestekken op”, aldus Geert.

Soft Landing Intensieve aanwezigheid op de werf en een wekelijkse werfvergadering met alle betrokkenen zorgen ervoor dat er nergens een kink in de kabel komt.

“We investeren telkens in een open dialoog met alle betrokkenen”

“Onze Soft Landinggarantie zegt dat we tot twee jaar na voltooiing van het project de actoren begeleiden en het gebouw evalueren. Het gaat dan voornamelijk over ruimtegebruik, onderhoud en het juist toepassen van de aanwezige technieken.”

Duurzaamheid Licence to Build zet ook stevig in op duurzaam bouwen. “We willen gebouwen ontwerpen die een beduidend lagere impact op het milieu hebben. En maken de sociale return zo groot mogelijk door het financiële rendement te maximaliseren en de huidige wettelijke normen te overstijgen”, aldus Geert. “Een hoog percentage van de onderhouds- en verbruikskosten ligt bij artificiële verlichting, verkeerd gebruik van zonering en inefficiënt beheer van systemen. Deze kostelijke factoren helpen we eenvoudig de wereld uit. We stelden een lijst met basiscriteria op die we in de conceptfase gebruiken als checklist. Zo zijn we zeker dat we de beste strategie toepassen.” “Duurzaamheid is uiteraard breder dan enkel energie-efficiëntie. Ook comfort, functionaliteit, esthetiek, impact op de omgeving en investerings- en uitbaatkosten zijn belangrijke parameters.” “Zonnesystemen of verwarmingssystemen met hoge COP zijn om budgettaire redenen niet altijd realiseerbaar. Een eenvoudige, op het gebruik afgestemde, werking van verlichting, verluchting en sanitair wel. Ook een goede opvang van regenwater is belangrijk. Het hergebruik ervan voor toiletspoeling en buitenkranen betekent voor elke school een fikse besparing.”

12 EDU & CARE

De school van morgen De voorbije jaren groeide Licence to Build uit tot een vaste waarde als het op scholenbouw aankomt. Heel wat nieuwe scholen worden door hen gerealiseerd. “Daarbij streven we steeds naar een logische inplanting en een zo hoog mogelijke compactheid. Daarnaast spelen zichtbaarheid en toegankelijkheid een grote rol. Zowel dagelijkse gebruikers als bezoekers moeten in en rond het gebouw makkelijk hun weg vinden.” “Een logische en eenvoudige planopbouw is de beste manier om dat te bereiken. Ruimtes worden niet zomaar geschakeld, maar bewust gepositioneerd en gezoneerd. We houden rekening met daglichtinval, beperken van loopafstanden en eenvoud in dagelijks gebruik. En beperken het risico van oververhitting door oversteken en zonweringen.” Het feit dat Licence to Build actief was in de educatieve sector nog voor de Vlaamse Overheid het ‘Scholen van Morgen’-initiatief lanceerde, legde het bureau geen windeieren. Het team werd geselecteerd voor verschillende DBFM-projecten. “Het initiatief ‘Scholen van Morgen’ is globaal gezien succesvol”, plaatst Jos een belangrijke kanttekening. “De resultaten zijn er of komen er, maar de samenwerking verloopt niet altijd van een leien dakje. In de aanvangsfase werd veel tijd verloren en die moet nu ingehaald worden. Dat leidt tot een grote werkdruk bij architecten.” Bovendien wil de private partner vooral een zekere ‘return on investment’. “De vergoedingen zijn vastgelegd. En eventuele veranderingen/afwijkingen/rechtzettingen kunnen door architecten niet worden doorgerekend. Terwijl ze wel moeten worden uitgevoerd. Dit zorgt voor heel wat frustraties. Het lijkt soms alsof wij architecten het succes van Scholen van Morgen meefinancieren.” “Bij deze discussies staan architecten trouwens veelal machteloos tegen een goed georganiseerd AG Real Estate. Daarom richtten we binnen NAV samen met een twintigtal andere architectenbureaus een ervaringswerkgroep op. We delen er onze ervaringen en

Modulaire VELUX lichtstraten Ontworpen in samenwerking met Foster + Partners

“

Dit modulaire concept geeft een prachtig resultaat. Bovendien zorgt het automatisch ventilatiesysteem voor een optimalisatie van het binnenklimaat, wat voor kinderen erg belangrijk is

“

Birgit Rasmussen Eigenaar, architect CASA Architecten Bij de renovatie van de kleuterschool in Drømmebakken besloot Birgit Rasmussen om te werken met de modulaire VELUX lichtstraten. Daarmee koos ze resoluut voor de vele voordelen van natuurlijk licht en ventilatie. De 49 modulaire VELUX lichtstraten verbeteren het binnenklimaat en het welzijn voor 150 kinderen van 3 tot 6 jaar.

PHOTOS STAMERS KONTOR

Meer info op velux.be/modulairelichtstraten

13 EDU & CARE

WATERBESPARING • DUURZAAMHEID HYGIËNE • vEILIGHEID TOEGANKELIJKHEID KRANEN vOOR UTILITEITEN Elektronische of zelfsluitende wastafelkranen Elektronische of zelfsluitende douchepanelen Thermostatische voormengautomaten Urinoirs, WC en voorwandsystemen

HYGIËNE ACCESSOIRES TOEGANKELIJKHEID & AUTONOMIE Hygiëne accessoires voor utiliteiten Grepen in RVS en Nylon Douchezitjes

Technologie en Comfort: Eenvoudig online met isis® M300.

Met het op LAN/WLAN – basis geprogrammeerde systeem isis M300 wordt toegangsmanagement kinderspel. Een administratief beheer, volledig online, maakt van dit systeem de ideale toepassing voor kleine en middelgrote projecten, zowel voor binnen als buiten, én ook voor houten, metalen of glazen deuren. In combinatie met meer dan 20 krukdesign en verschillende materialen zoals inox, alu, brons of messing past het in elk interieurconcept. Een verleidelijke totaaloplossing, zowel qua design als uitbreidingsmogelijkheden. ®

[email protected] www.fsb.be

delabiebenelux.com

schakelden samen een advocatenkantoor in om, indien nodig, onze belangen te behartigen.”

01 The British School of Brussels De British School of Brussels biedt hoogkwalitatief Engelstalig onderwijs aan in een inspirerende omgeving. Deze leeromgeving moest klaargestoomd worden als modelschool voor de 21e eeuw. Een facelift voor de reeds aanwezige faciliteiten was daarbij onvoldoende. En er werd een masterplan opgesteld om de school geheel te vernieuwen. “Het werd een uniek project. The British School of Brussels ziet haar leerlingen als klanten en wil een haast perfecte service voorzien. Het programma was dan ook erg ambitieus: een sportcomplex bestaande een grote sporthal, gym, kleedkamers, zwembad, dansstudio, fitnessruimte, cafetaria, examenhal en ondergrondse parking”, aldus Geert. Naast nieuwbouw omvat het project ook een verbouwgedeelte. Het Breltheatergebouw wordt gerenoveerd met toevoeging van een ‘orchestra pit’. Er kwamen layoutwijzigingen voor de reorganisatie van klaslokalen en multifunctionele ruimtes. En er werd een nieuwe bovenverdieping gecreëerd met extra klaslokalen, vergaderruimtes en directielokalen. De overgang tussen oude en nieuwe gebouw wordt de nieuwe hoofdingang van de Britse school. Om de transparantie te benadrukken, wordt de tussenruimte opgevat als binnenstraat met veel natuurlijk licht door middel van glazen gevels en daken. De ingang neemt zo een prominente rol in het nieuwe uitzicht van de school in. Het totale project schrijft zich in het ‘brede schoolconcept’ in, waarbij de school zijn infrastructuur gedeeltelijk ten dienste stelt voor buitenschools gebruik. “The British School of Brussels wil bovendien een BREEAM ‘Excellent’ ra-

01 ting bekomen. Deze ‘Building Research Establishment Environmental Assessment Methodology’ is de meest gebruikte methode om de duurzaamheid van gebouwen te evalueren. Daarbij wordt een waaier aan factoren geëvalueerd; van energiegebruik tot ecologische voetafdruk. Hoewel deze eis erg ingrijpend was voor het ontwerpproces, bleef de uiteindelijke meerkost beperkt tot slechts 5% van het totale bouwbudget.” Het zal de eerste BREAAM-gecertificeerde school zijn in ons land.

02 Heilig-Hartscholen in Heist-op-den-Berg “In het ontwerp van de nieuwe HeiligHart school van Heist-op-den-Berg waren flexibiliteit en duurzaamheid de speerpunten. Hiermee kwamen we tegemoet aan de aspiraties van het vooruitstrevende schoolbestuur. Het betreft een volledig nieuwe middelbare school en een basisschool.” “We creëerden talrijke flexibele ruimtes. In de toekomst krijgen de ruimtes misschien een andere invulling en dat kan via de aanpasbare skeletstructuur snel

15 EDU & CARE

worden opgevangen. Lokalen kunnen zo meegroeien en van functie veranderen tijdens de volledige levensduur van de school.” “Hiernaast kozen we bouwmaterialen in functie van prijs-kwaliteit, duurzaamheid en onderhoudsvriendelijkheid. Ook bij de inplanting zochten we naar een maximale gebruiks- en verbruiksefficiëntie die rekening houdt met zoveel mogelijk omgevingsparameters.” “Verder voorzagen we de campus van een nieuwe sportcomplex. Dit nieuwe sportcomplex wordt ingezet in het kader van de brede school. Tijdens de schooluren is de zaal gereserveerd voor de leerlingen, na de schooluren kunnen plaatselijke sportverenigingen er terecht.” “Tot slot werd de omgeving aangepakt. We voorzagen aangepaste sportaccommodatie op het terrein. Verbeterde straatinrichtingen en voetgangersroutes verbinden het gebied beter en vooral veiliger.”

04 03 Onze-Lieve-Vrouwecollege in Vilvoorde Voor deze school ontwierp het bureau 14 klaslokalen, een biologie- en chemielokaal, twee ICT-lokalen en een administratief blok. Op het gelijkvloers kwam een fietsenstalling voor 400 fietsen. “De inplanting van de nieuwbouw op het schoolterrein werd zodanig gekozen dat de impact op de speelplaats en de reeds bestaande bebouwing minimaal is. Zo werd rekening gehouden met bezonning, vlotte ontsluiting van de school voor voetgangers, fietsers, hulpdiensten en het afsluiten van het terrein”, aldus Geert. De speelplaats is beperkt in oppervlakte, dus was een doordachte inplanting nodig. De oriëntatie van het gebouw lag grotendeels vast door de beperkte mogelijkheden eigen aan het beschikbare terrein. Beschaduwen van de site was door de inplanting van het nieuwe gebouw een knelpunt. “We kozen er bewust voor de straatzijde niet volledig dicht te bouwen, om zo meer zonlicht op de speelplaats toe te laten. Ook de ontsluiting van het schoolterrein had hier baat bij.” De nieuwbouw sluit door zijn inplanting het openbaar domein af. Een eventuele latere verbinding met de bestaande sporthal blijft zo mogelijk. “Om een veilige schoolingang te creëren besloten we na overleg met de mobiliteitsambtenaar het zijdelings parkeren ter hoogte van de schoolgevel te elimineren ten voordele van een verbreed voetpad.” “Ook de fietsenstalling was erg ruimtebepalend. We moesten 400 fietsen herbergen met ruimte voor extra plaatsen

in de toekomst. ‘Dubbel’ parkeren bleek de enige oplossing. Concreet houdt dit in dat fietsen op twee niveaus parkeren door middel van een manueel liftsysteem.” Het uitkragende gedeelte van het gebouw doet nu dienst als overdekte speelplaats. Ook deze werd zodanig ingeplant dat de impact op de resterende open speelplaats en zijn bezonning minimaal is. “Het zware eisenprogramma en de beperkte ecologische voetafdruk op het terrein resulteren in een compact gebouw. De circulatie werd tot het minimum beperkt ten voordele van de ruime klaslokalen. Het sanitaire blok is enkel toegankelijk vanop de speelplaats. Op die manier minimaliseren we de circulatie tijdens de speeltijd en vermijden we geurhinder.” Het secretariaat werd zodanig ingeplant dat het overzicht behouden blijft over de verschillende speelplaatsen en de inkompoort. De verdiepingen bleven volledig voorbehouden voor de verschillende klaslokalen. “De façade van de school werd uitgevoerd in gelijmd metselwerk met roodblauwe parementsteen. Verschillende structuren brengen de gevel tot leven. Zo werden alle opengaande ramen in zwart aluminium voorzien van een maaswerk van gevelstenen.”

04 Sint-Jozefsschool in Peutie De Sint-Jozefsschool in Peutie bestaat uit een lagere school en kleuterschool. Beide werden nu ondergebracht in twee nieuwe gebouwen.

16 EDU & CARE

“Door het gebrek aan ruimte op de site werden we gedwongen tot een zo efficiënt mogelijke verdeling van de oppervlakten. Daarom positioneerden we de klassen in L-vorm ten opzichte van elkaar, zodat de verkregen circulatieruimte een grotere functionaliteit kent.” “Aansluitend voorzagen we een overdekte speelruimte voor kleuters. Ook tussen de beide gebouwen bouwden we de mogelijkheid in om een overdekte ruimte te creëren die, bijvoorbeeld, kan gebruikt worden voor het onthaal. Voor de lagere school vervangt een nieuwe overdekte speelplaats de oude door middel van een lichtdoorlatende constructie. Deze voorziet meteen de aanpalende klassen van meer licht.”

05 O.L.V.-instituut in Waregem Het vrij secundair instituut Onze-LieveVrouw-Hemelvaart-Instituut in Waregem bestond uit een aaneenschakeling van verschillende gebouwen. Ze waren allemaal verouderd en voldeden al lang niet meer aan de huidige veiligheidseisen. “Om aan de noden van de school te voldoen, vervingen we een aantal blokken door nieuwbouw. Daarin kwamen naast klaslokalen ook een receptie, directiebureaus, vergaderruimtes en een schoolrestaurant.” Alle gebouwen (met uitzondering van het schoolrestaurant) zijn passiefbouw. “We bereikten deze doelstellingen door ‘van binnenuit’ te ontwerpen en ervoor te zorgen dat de les- en leerruimtes centraal stonden in het ontwerpproces. Het resultaat is een gebouw waarop passief toezicht voldoende is en dat een verscheidenheid aan lichte, luchtige, flexibele en goed geventileerde ruimtes herbergt. Personeel en leerlingen genieten zo van een comfortabele, duurzame en veilige omgeving.” Zachte en vloeiende lijnen, organische vormen en het gebruik van baksteen dragen bij tot een modern en stijlgevoelig gebouw dat past in de omgeving maar tegelijkertijd ook individualiteit en identiteit uitademt. www.licencetobuild.be

Eurowall® 21, dé nieuwe spouwisolatie van Recticel Insulation Zo dun, en toch zo goed isolerend: dat was al het motto van Eurowall®. De nieuwe spouwisolatie gaat nog een stap verder, met een isolatiewaarde die nog 10% beter is (λD: 0,021 W/mK). Zo besparen uw klanten stevig op hun energiefactuur en zijn ze klaar voor de toekomst.

Ontdek onze nieuwe isolatieoplossingen op www.recticelinsulation.be

21

spouwisolatie, nu nóg beter 17 EDU & CARE

Groep Beneens ontzorgt in zorgsector

Foto’s huisartsenwachtpost in Retie met dank aan Didier Fleerackers en Peter Mertens

18 EDU & CARE

Sinds enkele jaren is algemene bouwonderneming Beneens uit Olen actief in de zorgsector. Het vast meubilair voor OCMW zorgcentra van Zaventem, Diepenbeek en Bilzen werden via openbare aanbesteding uitgevoerd. En onlangs werd artsenpraktijken PLUS in Olen en N8R in Retie van a tot z gerealiseerd. De firma ontwikkelde er een nieuw en aantrekkelijk concept dat ook elders kan worden toegepast. Hiernaast wordt volop ingezet op innovatie. Met het ‘Clean & Safe badkamerconcept’ combineert Beneens duurzame en makkelijk te verwerken materialen met uitstekende antibacteriële kenmerken. Uiterst geschikt voor de natte cellen in zorgcentra, serviceflats, rusthuizen en ziekenhuizen. Dankzij deze oplossing daalt niet alleen de constructie- en onderhoudsprijs per badkamerunit, maar ook het risico op besmetting met de ziekenhuisbacterie.”

Vakmanschap van vader op zoon Beneens Jozef en Zonen ontstond in 1935 toen Jozef Beneens als zelfstandig timmerman aan de slag ging in een afgedankt schoollokaal. Dankzij zijn gedegen vakmanschap verwierf het bedrijf snel aanzien. De onderneming groeide stelselmatig en in 1948 resulteerde dit in een eerste verhuis naar een ruimer atelier. In 1971 stapten zonen Staf, Herman en Karel in het bedrijf en werd Beneens omgevormd tot personenvennootschap. Het signaal voor een grondige vernieuwing en uitbreiding van het machinepark. Er werd bovendien beslist om te diversifiëren en een zo groot mogelijke markt te bestrijken. Deze strategische voltreffer leidde opnieuw tot schaalvergroting en in 1996 werd een nieuw industrieel complex in Olen in gebruik genomen. Ondertussen kwam met Walter, Luc, Joeri en Jo ook de derde generatie in het bedrijf. Vandaag is Beneens uitgegroeid tot algemene bouwonderneming met ultra-

19 EDU & CARE

modern machinepark en meer dan 130 werknemers. Kwaliteit, een hoogwaardige afwerking, duurzaam bouwen zijn de speerpunten. “In alles wat we doen, verbinden we kwaliteit en traditie met continue innovatie”, verduidelijkt Jo Beneens. “We onderscheiden ons door onze persoonlijke aanpak, passie voor bouw en de professionele manier waarmee we elke klant in zijn keuze begeleiden.”

Alle neuzen in dezelfde richting Ontzorging staat daarbij centraal. Bouwheren vinden bij Beneens één gesprekspartner voor het volledige bouwtraject. De competenties van de verschillende zusterbedrijven of geprefereerde bouwpartners vullen elkaar aan. En de onderlinge coördinatie staat borg voor korte uitvoeringstermijnen en een goede prijs-kwaliteitverhouding. “We zien onszelf als ‘omgekeerd bouwbedrijf’ dat vertrekt vanuit het streefdoel: een hoogwaardige afwerkingsgraad.

Om dit te realiseren, denken we intensief mee met bouwheer, architect en studiebureau. Bij aanvang van de meeste projecten nodigen we daarom vaak alle betrokken partijen uit om samen het traject te bespreken. Wanneer alle neuzen in dezelfde richting wijzen, komt dit de snelheid, kwaliteit en kostprijs ten goede. En worden eventuele problemen op voorhand vermeden.”

Duurzaam bouwen “We nemen dus graag onze verantwoordelijkheid. Ook op het vlak van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Wij beseffen dat we vandaag al het nodige moeten doen om de ecologische impact van onze processen te beperken opdat de generaties na ons dezelfde kansen krijgen en van een even mooie en gezonde leefomgeving kunnen genieten”, aldus Jo. “In 2005 ondertekenden we ons eerste milieucharter en kozen resoluut voor een duurzaam beleid op productniveau, procesniveau en op mensenmaat.”

“Onze werking is immers zo georganiseerd dat we maatwerk én repetitieve opdrachten snel en kwalitatief kunnen realiseren. Een mooi voorbeeld hiervan is Artsenpraktijk Plus”

“Op productniveau uit zich dit vooral in de energie-efficiëntie en duurzaamheid van onze materialen en constructies zoals bijna-energieneutrale woningen (BEN). We beperken de ecologische voetafdruk vanuit het perspectief van een levenscyclusanalyse. En gebruiken vooral duurzame materialen en FSC-hout.”

Ecologische voetafdruk beperken “Op procesniveau verminderden we onze milieu-impact via onder andere een intelligent voorraadbeheersysteem en doordachte afvalverwerking. We beschikken over een eigen containerpark en doen beroep op bedrijven die ons afval op een milieuvriendelijke manier recycleren tot nieuwe grondstoffen. Zo wordt piepschuim in een naburig bedrijf verwerkt tot isolatiebeton. Steenafval gaat naar een breekinstallatie en wordt gebruikt als ondergrond voor wegenbouw. De combinatie van afvalpreventie

20 EDU & CARE

en -scheiding zorgde voor een verminderde milieu-impact van 29%.” Beneens investeerde bovendien in een energiezuinigere infrastructuur. “Zo verbeterden we de stofafzuiging in ons atelier. Dat leverde een vermindering van de energiefactuur op van ongeveer 1.000 euro per maand. Daarnaast vervingen we alle verlichtingspunten in ons bedrijf door energiezuinige LED verlichting. Op termijn betaalt dat zichzelf gewoon terug.” “De betrokkenheid van onze werknemers in al deze verbeteringsprocessen wordt voortdurend gestimuleerd. We hebben daarbij oog voor het evenwicht tussen werk en vrije tijd.”

Artsenpraktijk Plus in Olen “Door onze uitgebreide kennis en ervaring kunnen we een mooie meerwaarde bieden in tal van zorginstellingen. Onze werking is immers zo georganiseerd dat we maatwerk én repetitieve opdrachten snel en kwalitatief kunnen realiseren. Een mooi voorbeeld hiervan is Artsenpraktijk Plus”, vervolgt Jo. In deze heldere en lichte artsenpraktijk gaat alle aandacht naar het welbevinden van de patiënt. Terecht, want ruimte, licht en groen verzachten de wachttijd en het psychische ongemak bij patiënten aanzienlijk. Bij de meeste ziekenhuizen en zorgcentra is dit besef al een tijdje doorgedrongen. In wachtzalen en dokterskabinetten wordt nu pas een inhaalbeweging ingezet. Met deze nieuwe artsenpraktijk bewees Beneens dat het inderdaad beter kan. De artsen van dienst voelen er zich beter bij, en weten zich bovendien een stuk professioneler georganiseerd. “Het effect van een goed omkaderde serviceverlening is voor alle partijen beter, zowel voor de patiënt als de arts. Daar hoort bijna vanzelfsprekend een aangename en professionele omgeving bij, waar in alle rust en intimiteit gecommuniceerd kan worden.” Beneens zorgde voor het volledige traject: van ontwerp tot oplevering. Een goede communicatie tussen alle partijen was ook hier cruciaal. Artsen, architect en uitvoerders maakten vooraf hun wensen kenbaar, en tijdens de realisatie was er voortdurend overleg.

Foto’s dokterspraktijk VH² in Olen met dank aan Liesbet Goetschalckx

sector. We combineren hier duurzame en makkelijk te verwerken materialen met uitstekende antibacteriële kenmerken voor de natte cellen in zorgcentra, serviceflats, rusthuizen en ziekenhuizen. Dankzij deze oplossing daalt niet alleen de constructie- en onderhoudsprijs per badkamerunit, maar meteen ook het risico op besmetting met de ziekenhuisbacterie.” Projectleider Simon Veraghtert: “We realiseerden dit project in tien werkweken. Mijn taak bestond erin de kwaliteit te bewaken en ervoor te zorgen dat de onderaannemers respect toonden voor elkaars werk. Net daarom werken we met geprefereerde onderaannemers die weten wat wij verlangen.”

Slimme indeling De artsenpraktijk werd geconfigureerd rond een centrale as. Aan weerszijden hiervan kwamen twee per twee de behandelkamers. De inkom bevindt zich langs de straatkant. Het zich op de wachtruimte werd visueel slim gefilterd door een kleine ‘arcade’. Attent is ook de opdeling van de wachtruimte: kinderen kunnen, indien gewenst, in een aparte ruimte terecht. Ook zieken die liever niet in een publieke wachtzaal zitten, kunnen zich discreet afzonderen. Net die details maken het verschil. De balie vormt de grens tussen het publieke en semipublieke. Daarachter bevindt zich de backoffice. Een wond naaien of operatiedraad verwijderen, kan in deze bescheiden en goed uitgeruste ruimte. Aangrenzend is er een zaaltje dat gebruikt wordt voor interne vergaderingen of een middaglunch. De vormgeving is er opvallend rustig en kaal met een paar klassieke peertjes boven een eenvoudige tafel. Huisinterieurarchitect van Beneens, Tom Huycke, ontwierp het meubilair zodat er een sterke band ontstond tussen architectuur en aankleding. De tafels, wanden

en kasten in de kabinetten zijn een combinatie van laminaat en gepoedercoat metaal. Evenals de bank in de wachtkamer waar lakwerk en houtlaminaat werden toegepast. Er werden sobere materialen gebruikt, ook al om binnen het budgettaire kader te blijven. Dat geldt voor het hele gebouw, dat evenwel niet ‘goedkoop’ oogt. De toepassing van esdoornlaminaat, witte wanden, diepe perspectieven en fraai ingewerkte lichtstrips in het plafond laten de ruimte spreken. De lichtrails zijn een combinatie van LED licht en slanke buislampen. Er heerst een opvallend comfortabele structuur met prettige looplijnen. Speciaal voor de artsen werd aan de achterzijde een uitgang en parking voorzien. Er ligt vloerverwarming over de hele verdieping, behalve in de technische ruimte. Er is ook koeling via de vloerverwarming, die in de zomer een verschil geeft van ongeveer vijf graden. Daarnaast is er een autonoom verluchtingssysteem type D.

Clean & Safe badkamerinnovatie “We staan steeds open voor innovatie. Niet alleen vanuit de eigen groep, maar ook in samenwerking met andere A-merken ontwikkelen we nieuwe, vaak revolutionaire concepten”, aldus Jo Beneens. “Met Clean & Safe brengen we een kanten-klaar badkamerconcept voor de zorg-

21 EDU & CARE

“Voor de vloer gebruiken we het massieve oppervlaktemateriaal Corian. Dat is antibacterieel, onderhoudsvriendelijk en makkelijk te plaatsen en te herstellen. Voor de bekleding van de zijwanden van de natte cel werken we met Anti Bacterial Glass van AGC Glass. Het procedé is eenvoudig maar doeltreffend: zilver in de bovenste lagen van het glas komt in aanraking met de bacteriën, blokkeert hun metabolisme en/of onderbreekt hun delingsmechanisme waardoor ze uiteindelijk afsterven.” “Het glas is zeer geschikt voor tal van badkameroppervlakken, van doorzichtbeglazing tot muurbekleding en spiegels. Het antimicrobiële effect van het glas is continu en wordt niet aangetast door langdurig gebruik van schoonmaakmiddelen. Het is bovendien makkelijk, proper en snel te plaatsen en biedt zelfs heel wat opties naar design toe. Bovendien ziet het er na toen jaar nog steeds even mooi uit. De innovatie kan dus overal een plaats krijgen waar een steriele omgeving verreist is zoals laboratoria, operatiekwartieren,…” “Bij dit concept hoef je trouwens geen afweging te maken tussen design, onderhoudsgemak, hygiëne en woonbeleving. We beiden een oplossing aan die zeer snel en proper toe te passen is, tegen scherp gecalculeerde prijzen en vooral met een maximale veiligheid naar de gebruiker toe.” www.beneens.be

Enter vzw: elk schoolgebouw moet toegankelijk zijn voor mensen met een beperking Schoolgebouwen moeten voor iedereen toegankelijk zijn. Dat betekent dat ook leerlingen met een beperking een zo normaal mogelijk schoolleven moeten ervaren. In onze oude schoolgebouwen kiezen enkele architecten nog te vaak voor oplapmiddelen. En ook in nieuwe gebouwen voldoen sommige ontwerpen enkel aan de wettelijke minimumnormen. En dat kan beter volgens Enter, het Vlaams expertisecentrum toegankelijkheid. De missie van de vzw is het bevorderen van integrale toegankelijkheid en de promotie van ‘Universal Design’. Ook in schoolgebouwen. Met dat doel voor ogen bracht Enter in samenwerking met AGIOn een inspiratiebundel uit die de toegankelijkheid in scholen moet vergroten.

22 EDU & CARE

Inclusief onderwijs? Inclusief onderwijs stelt dat zoveel mogelijk kinderen onderwijs kunnen volgen in een gewone school. Dat betekent onder meer dat gebouwen, curricula en klasorganisatie hieraan moeten aangepast worden. Want volgens de wet heeft elke leerling het recht zich in een gewone school in te schrijven. Dat betekent dus ook leerlingen met een verstandelijke of lichamelijke beperking. Jammer genoeg is niet elk schoolgebouw daarvoor geschikt. Het Vlaams parlement is zich bewust van het probleem en zet meer in op inclusief onderwijs. Door het M-decreet dat ingaat vanaf het schooljaar 2015-

2016 willen ze inclusie voor leerlingen vergemakkelijken.

Bestel de gedrukte inspiratiebundel nu voor 35 euro!

Evenwaardigheid en gelijkwaardigheid

De gedrukte inspiratiebundel ‘Toegankelijkheid Scholen’ van liefst 262 pagina’s. Er zijn nog slechts 250 stuks op voorraad. Snel zijn is dus de boodschap! Je vindt de bundel integraal terug op de websites van Enter en AGIOn: www.entervzw.be en www.agion.be

“Universal Design beoogt een wijziging van hoe wij denken over het begrip ‘handicap’. Het doel is een leefomgeving creëren waarin iedereen, met of zonder beperking, optimaal gebruik kan maken van de ruimte”, verduidelijkt Mieke Broeders, algemeen directeur van Enter. “Bij schoolgebouwen, bijvoorbeeld, gaat dat veel verder dan het voorzien van een helling voor rolstoelgebruikers. Enkel als je doorheen het hele bouwproces rekening houdt met integrale toegankelijkheid kan je een schoolgebouw optimaliseren en een aangename en veilige

23 EDU & CARE

Foto’s: Met dank aan Enter vzw en Raf Ketelslagers

Roto Doorsafe ENEO CC met DoorDrive Wanneer extra comfort wenselijk of zelfs noodzakelijk is

Comfort en veiligheid

Roto innoveert meer

Roto Frank NV

Voor mensen die extra gemak prettig vinden of zelfs nodig hebben zoals ouderen of gehandicapten, ontwikkelt Roto intelligente oplossingen. Ervaar hoe comfort geen enkele concessie hoeft te doen aan veiligheid.

 onzichtbaar elektromechanisch onten vergrendelen, openen en sluiten van deuren en ramen  elektronische indicatie van de stand van ramen: draai, kiep, dicht, vergrendeld  barrière-vrij betreden van de woning.

Rue du Bosquet 1 1400 Nivelles +32 67 89 41 40

Raam- en deurtechnologie

24 EDU & CARE

[email protected] www.roto-frank.com

omgeving creëren voor iedereen met of zonder (tijdelijke) beperking: leerlingen, leerkrachten, personeel, (groot) ouders,...” Leerlingen met een verstandelijke beperking, bijvoorbeeld, hebben andere noden dan leerlingen met autisme. Voor de eersten is een goede wayfinding en

signalisatie binnen en buiten de school van belang, terwijl leerlingen met autisme soms nood hebben aan een apart lokaal waar het rustig is en waar kwalitatieve ondersteuning kan plaatsvinden. “Integrale toegankelijkheid betekent dat de school zich aan de gebruikers aanpast en niet omgekeerd”, aldus Mieke

Basisprincipes van Universal Design -

Bruikbaar voor iedereen Flexibel in gebruik Eenvoudig en intuïtief gebruik Begrijpelijke informatie Marge voor vergissingen Beperkte inspanning Geschikte afmetingen en gebruiksruimten

Broeders. “Het uiteindelijk doel is tweevoudig: het onafhankelijk en zelfstandig gebruik van een omgeving, object of dienstverlening (evenwaardigheid) en het vermijden van specifieke of extra voorzieningen voor mensen met een beperking (gelijkwaardigheid).”

De inspiratiebundel biedt antwoorden “Met de inspiratiebundel ‘Toegankelijke Schoolgebouwen’ helpen wij ontwerpers en bouwheren bij de realisatie van integraal toegankelijke schoolgebouwen”, vertelt Kathleen Polders, architecte en projectmedewerkster bij Enter. “De bundel is opgedeeld in zeven delen met aanbevelingen die je kan gebruiken om toegankelijke scholen te bouwen en om in bestaande scholen quickwins te realiseren die op korte termijn en met een beperkt budget gerealiseerd kunnen worden.

“Integrale toegankelijkheid betekent dat de school zich aan de leerling, leerkracht, personeel,… aanpast en niet omgekeerd.”

25 EDU & CARE

- Deel 1: Integrale toegankelijkheid van schoolgebouwen - Deel 2: Toegankelijkheid in het ontwerp- en bouwproces - Deel 3: Ontwerpaanbevelingen - Deel 4: Doelgroepspecifieke aanbevelingen - Deel 5: Veelvoorkomende basishandelingen - Deel 6: Bestaande schoolgebouwen - Deel 7: Regelgevend kader Vooral delen 2 en 3 zijn voor architecten en bouwheren van belang. Deel 2

ARCHITECTS & ENGINEERS

WTC IV, Brussels - Arch: M&J.M Jaspers - J.Eyers & Partners

BARCO, Kortrijk - Arch: M&J.M Jaspers - J.Eyers & Partners

VK’s Fire Safety Engineering team is committed to protect people, structures and goods from the destructive consequences of smoke and fire at the lowest possible cost while maintaining the architect’s vision. VK delivers fully integrated engineering services for demanding clients worldwide who want to invest in buildings in a constantly evolving society where our quality of life is under stress. www.vkgroup.be Want to help build tomorrow’s world? Check out how you can realize your possibilities on www.vkgroup.be/careers.

26 EDU & CARE

handelt over de stappen die je in het bouwproces kan nemen om een goede toegankelijkheid te realiseren. In deel 3 vind je aanbevelingen, principetekeningen, voorbeelden,… om schoolgebouwen zo toegankelijk mogelijk te ontwerpen. “De aanbevelingen zijn niet wettelijk afdwingbaar, maar het toepassen ervan leidt tot een betere schoolervaring voor alle leerlingen en kan in de toekomst kostenbesparend werken”, aldus Mieke Broeders. De inspiratiebundel ‘Toegankelijkheid Scholen’ kwam tot stand in een nauwe samenwerking tussen Enter vzw en AGIOn. Je vindt de bundel integraal terug op de websites van Enter en AGIOn: www.entervzw.be en www.agion.be

“Het ontwerpen van een gebouw dat voldoet aan het concept van Universal Design bespaart op lange termijn aan kosten én zorgt voor een hoger gebruikscomfort in de school.” Woonzorgcentra en ziekenhuizen Naast de inspiratiebundel ‘Toegankelijkheid Scholen’ publiceert Enter ook bundels over de toegankelijkheid van woonzorgcentra, ziekenhuizen en vier bundels die gaan over voorzieningen voor algemeen welzijnswerk, bijzondere jeugdbijstand, gezinnen met kinderen en preventieve en ambulante gezondheidszorg. Deze gebouwen worden vaak bezocht door ouderen en mensen met beperkte mobiliteit. Ook zij moeten ten volle benut kunnen worden. Iemand zorg ontzeggen omwille van een beperking is niet wenselijk. Ook deze bundels inspireren en ondersteunen ontwerpers, bouwheren en professionelen om te werken aan een betere toegankelijkheid van nieuwe voorzieningen of voorzieningen waar grote verbouwingen of renovatiewerken gebeuren.

27 EDU & CARE

NAV kritisch over aanpak scholenbouw

Volgens NAV, de grootste architectenorganisatie van Vlaanderen, ligt bij het project ‘Scholen van Morgen’ de nadruk te sterk op juridische, technische en financiële zekerheid. En dat is nefast voor de studenten. “Projecten worden hierdoor loodzwaar, inefficiënt en te duur”, vindt voorzitster Kati Lamens. Inhaaloperatie Minister van Onderwijs Hilde Crevits kondigde bij haar aantreden in juli aan dat ze 500 miljoen euro vrijmaakt voor een tweede inhaaloperatie op het vlak van scholenbouw. NAV vraagt echter aandacht voor de pijnpunten van de eerste inhaaloperatie ‘Scholen van Morgen’. “In theorie was de aanpak veelbelovend. Bouwheer, architect, studiebureaus en aannemer komen samen om hun kennis te verenigen en het project door te lichten voor ze met de bouw beginnen. Zo

zoeken de partners tijdig naar efficiëntie, kostenbesparing en meerwaarde.”

Weggegomd De realiteit blijkt echter anders. “De focus van ‘Scholen van Morgen’ ligt te sterk op het verzekeren van juridische, technische en financiële zekerheid voor de vennootschap”, zegt Lamens. “Het nadeel voor de scholen is dat ze daardoor minder krijgen voor hetzelfde budget. Digitale borden en andere didactische, pedagogische en recreatieve uitrusting worden geschrapt. De slimme

28 EDU & CARE

details die kinderen op de speelplaats uitdagen en tot actie aanzetten - richeltjes, niveauverschillen, banken, hellingen - worden weggegomd. De luifel of overkraging die een inkomdeur of schoolpoort omtovert tot kleine, informele ontmoetingsplek verdwijnt.”

Nog niet te laat Het is echter niet te laat om uit ‘Scholen van Morgen’ lessen te trekken voor de volgende stap. NAV roept op tot overleg met minister Crevits om aanpassingen en oplossingen te vinden voor de tekortkomingen van het huidige systeem.

TASTEDESIGN.BE

Project AZ Damiaan Oostende

Nieuw: Stonite Stonite is een lichte en dunne versie van de alomgekende marmermozaïek (granito). Het basismateriaal voor Stonite (marmerkorrels en Portland wit cement) is sterk en biedt een hoge weerstand tegen warmte en krassen. Verkrijgbaar in 6 standaardkleuren.

Galaxy Grey gevlamd

Surf snel naar onze website en maak gebruik van onze online natuursteenwijzer!

Waarom Beltrami Natuursteen? gespecialiseerde technische kennis · ruim aanbod betrouwbare logistieke dienst · grote voorraad strenge en hoge kwaliteitsnormen door juiste selectie

Venetiëlaan 22 - 8530 Harelbeke - T 056 23 70 00 - [email protected]

29 EDU & CARE

DE BRANDWERENDE VOLGLAZEN DUBBELE DEUR: LUNAX CONTRAFLAM

Naast de LUNAX CONTRAFLAM enkele deur zijn nu ook de LUNAX CONTRAFLAM dubbele deuren verkrijgbaar. Deze volglazen deuren voldoen aan de geëiste brandwerende classificatie en bestaan uit een enkel strak glazen vlak, voorzien van onopvallende deurklemmen en een vloerplot waardoor de deur 180 graden naar binnen en buiten kan draaien. Dankzij de functionele, neutrale vormgeving is de deur toepasbaar binnen ieder gewenst gebouwontwerp: zowel in een eigentijds ontwerp als in een historisch pand. Verkrijgbare beglazingen: Kijk op www.vetrotech.be • +32 (0)3 227 55 07 • [email protected] 30 EDU & CARE

Veiligheidsglas van Vetrotech voor FPC Gent: niet vluchtig, toch brandveilig In samenwerking met de Belgische overheid ontwikkelde Vetrotech veiligheidsglas op maat van het Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) in Gent. Het glas is niet alleen slijtvast, vandaalbestendig en eenvoudig te onderhouden, het voldoet bovendien aan de strengste eisen op het vlak van brand- en uitbraakveiligheid.

Gesloten instelling, transparant karakter Het FPC is een gesloten instelling om geïnterneerden op te vangen. Vergelijkbaar met een psychiatrisch ziekenhuis, maar dan met een hogere beveiligingsgraad. Een moderne ontwikkeling want in Vlaanderen is het FPC de eerste in zijn soort. De beveiliging is er even solide als die in een gevangenis, maar vanbinnen is de sfeer eerder met die van een ziekenhuis te vergelijken. Dit om de resocialisatie van de gedetineerden te bevorderen. De bouwers kozen er, bijvoorbeeld, voor om de afdeling verpleging een transparanter karakter te geven. Door te beveiligen met glas raken patiënten weer vertrouwd met een natuurlijke omgeving.

Brand- en uitbraakveilig Bij de keuze van bouwmaterialen werd ook nadrukkelijk naar gebruiksduurzaamheid gekeken: het glas moest onder

andere slijtvast, vandaalbestendig en eenvoudig te onderhouden zijn.

schappen. Beide totaaloplossingen zijn meer dan 5 cm dik.

Nog belangrijker waren de eisen omtrent brand- en uitbraakveiligheid. De brandwerendheid van de beglazing in het FPC moest voldoen aan de klassen EI30 en EI60. En op het vlak van uitbraakveiligheid moest het glas voldoen aan de hoogst gestelde eisen door de Belgische overheid: volledig uitbraak-proof voor 15 of 20 minuten.

De gehanteerde testmethode voor uitbraakwerendheid was bij de strengste in Europa. Naast laboratoriumeisen en -testen op glaskwaliteit voerde het testlaboratorium een praktische uitbraakproef uit met vuisthamers, keggen, breekijzers en zware beitels. De door Vetrotech ontwikkelde en samengestelde beglazing bleek aan de classificaties AE15 en AE20 te voldoen. Daarmee was het glas vrijwel ondoordringbaar.

Glaspakket op maat Glas dat aan deze combinatie van zware eisen aan brand- en uitbraakwerendheid voldoet, bestond eenvoudigweg niet. Vetrotech ontwikkelde voor deze opdracht een specifiek glaspakket, en liet dat vervolgens testen. De voorgestelde brandwerende beglazing bestond uit Polygard kogelwerend en AE 15 minuten samengesteld met Contraflam EI 30 en Polygard kogelwerend en AE 20 minuten met zonwerende en isolerende eigen-

31 EDU & CARE

De brandtest van de 1.355 x 2.200 m grote ruiten werd uitgevoerd door de Universiteit van Gent. De tweezijdig brandwerende beglazing voldeed gedurende 90 minuten aan de eisen, ruim meer dan de minimumeis van 60 minuten.

www.vetrotech.be

ADVERTORIAL

32 EDU & CARE

ViRiX zet energieneutrale studentenresidentie neer in Leuven Leuven heeft tegen 2015 zo’n 3.500 nieuwe studentenkamers nodig. En daar wordt nu iets aan gedaan. Om het probleem aan te pakken bouwde ViRiX in samenwerking met KU Leuven de hypermoderne en energieneutrale studentenresidentie #94 in de voormalige hoofdzetel van AB InBev.

33 EDU & CARE

Tekort aan studentenkamers Niet alleen in Leuven, maar ook in andere studentensteden als Gent en Brussel is er een tekort aan studentenkamers. De oorzaak voor dat tekort ligt aan verschillende factoren. Een aantal masteropleidingen worden verlengd. Dat betekent dat die studenten langer blijven. Verder is er een hogere instroom van studenten uit het buitenland en studenten die eerst in andere steden een hogeschoolopleiding volgden. Tot slot is er de algemene

“In het gebouw is er plaats voor 255 studenten, opgedeeld in 20 leefgroepen. Elke leefgroep bestaat uit 11 tot 14 studenten, die een gemeenschappelijke, volledig ingerichte keuken delen.” Luc Van den Wyngaert, directeur projecten ViRiX.

34 EDU & CARE

trend van steeds meer studenten die hoger onderwijs volgen. De stad Leuven en KU Leuven werkten daarom samen een beleid uit zodat nieuwe kamers op een kwalitatieve manier gebouwd worden zonder de woningmarkt al te veel te belasten. “Dit soort projecten helpt ons met de stijgende instroom aan studenten én voorkomt dat huisjesmelkers misbruik maken

van het tekort aan kamers”, beweert burgemeester Louis Tobback.

Vereisten voor een bouwproject Voordat een bouwproject voor studentenresidenties goedkeuring krijgt, moet het aan bepaalde voorwaarden voldoen. Zo moet de locatie nabij een campus of het centrum van de stad liggen. KU Leuven en stad Leuven stelden daarvoor een lijst op met geschikte locaties. Enkel zij komen in aanmerking voor de bouw van een nieuwe studentenhuisvesting. Verder moeten de residenties voor minimaal 75% uit kamers en maximaal 25 % uit studio’s of appartementen bestaan.

Kamers moeten vanzelfsprekend bestemd zijn voor tijdelijke bewoning en de stad Leuven ziet er ook streng op toe dat de groei van studentenkamers niet leidt tot een vermindering van locaties voor gewone gezinswoningen.

Goedgekeurd door KU Leuven Studentenresidentie #94 werd gebouwd op de voormalige hoofdzetel van AB InBev. Enkel het betonskelet ervan bleef behouden. Het terrein is 5.620 m² groot. “De hele InBev-site wordt trouwens na verloop van tijd omgebouwd tot nieuwe stadswijk, ‘DijleDelta’ genaamd. Met naast de studentenresidentie ook ruimte voor stadswoningen en appartementen”, aldus Tobback.

De gemeenschappelijke ontspanningsruimte met terras, tv, pooltafel en pingpongtafel

35

EDU & CARE

“Door intense samenwerking met projectontwikkelingsgroep ViRiX voldoet de residentie volledig aan de strenge vereisten van onze universiteit.,” vertelt Els Heylen, directeur van directie stafdiensten algemeen beheer aan de KU Leuven. “Samen verzekerden we ons van een gebouw waar de student veilig, comfortabel en ontspannen kan studeren en leven.” De samenwerking had ook een impact op de verhuur van kamers. “Minimum 75% van de kamers gaat naar studenten, de rest naar onderzoekers aan de KU Leuven. 20% van alle kamers wordt aan internationale studenten verhuurd.”

Volledig bemeubelde comfortkamer met douche en toilet

Studenten in leefgroepen Studentenresidentie #94 is energieneutraal. Dat betekent dat het net zoveel energie opwekt als verbruikt. Een goed isolerend raamsysteem, een correcte inbouw van het raamgeheel in de spouw en een goede luchtdichte afwerking zijn daarbij onontbeerlijk. Met de hoog-isolerende eigenschappen van het aluminium CS104-raamprofiel realiseerde Reynaers Aluminium een raamgeheel dat aan alle passief-eisen voldoet. De inbouwdiepte van het CS104-profiel draagt bovendien bij tot de stevigheid en stabiliteit van het gehele raam. Dat geeft de architect en constructeur de ontwerpvrijheid om te komen tot grote overspanningen met driedubbele beglazing, met een innovatieve, energie-efficiënte en duurzame oplossing als resultaat. “Samenwerken met Virix ging heel vlot. De eisen waren streng maar haalbaar. We behaalden een Uw van 0,80 W/m²K voor het raamgeheel en een gemeten luchtdichtheid, n50, van 0,5m³/m²h. Elk element werd met nodige inbouwdetails, bouwknopen en luchtdichte aansluitingen tijdens het bouwproces grondig met alle actoren in kaart gebracht en besproken. De CS104-profielen werden integraal in de isolatie geplaatst en er werd extra aandacht besteed aan de luchtdichte aansluiting. Bij energie neutrale oplossingen is elk detail belangrijk. Goede resultaten kunnen mits een goede communicatie tussen alle betrokken partijen. Een bouwteam gerichte aanpak die we met de huidige bouwcomplexiteit en strengere prestatie-eisen zeker aanprijzen”, verklaart Els Uvyn, projectcoördinator bij Reynaers Aluminum. www.reynaers.be

36 EDU & CARE

In het gebouw is er plaats voor 255 studenten, opgedeeld in 20 leefgroepen . “Elke leefgroep bestaat uit 11 tot 14 studenten, die een gemeenschappelijke keuken delen,” verklaart Luc Van den Wyngaert, directeur projecten bij ViRiX. “Elke gemeenschappelijke keuken bevat drie dubbele kookplaten met dampkap, drie koelkasten, twee spoelbakken, twee microgolfovens en een tafel met stoelen. Op het gelijkvloers vind je vier leefgroepen, op de eerste tot de vierde verdieping vind je er vijf en op de bovenverdieping is er een laatste leefgroep. Op het gelijkvloers bevindt zich ook een kantoor en leefgedeelte voor de residentiebeheerder. Op niveau -1 is er een gemeenschappelijke ontspanningsruimte met terras, pooltafel, TV en pingpongtafel. De verschillende gemeenschappelijke keukens doorheen het gebouw zijn voorzien van een televisie. Elke kamer heeft KotNet en mogelijkheid tot aansluiting van een Telenet-verbinding.

Uw creativiteit en de veelzijdigheid van Reynaers Aluminium; chapeau!

Chapeau

Chapeau voor gedurfde architectuur, Belgische creativiteit en veelzijdigheid. Daar dragen raam-, deur- en verandaprofielen van Reynaers Aluminium hun steentje toe bij met esthetische en functionele oplossingen, waar u trots op kan zijn. Creatief passen ze door hun veelzijdigheid in design en kleur bij elk ontwerp: modern of klassiek, nieuwbouw of renovatie. Bovendien geven ze uw klanten ook nog jaren extra woonplezier door het beperkte onderhoud, de goede isolatie en het sterk duurzame materiaal. Geef toe: aluminium profielen van Reynaers zijn echt Whow ! www.reynaers.be

Wie verder kijkt, kiest Reynaers Aluminium 37

EDU & CARE

38 EDU & CARE

Jaspers-Eyers ViRiX schakelde voor de bouw van studentenresidentie #94 architectenbureau Jaspers-Eyers in. Johny Eyers en Michel Jaspers richtten hun bureau op in 1960. Vooral de laatste jaren kent het een grote internationale expansie. Met prestigieuze projecten in onder meer Japan, Polen, Wit-Rusland, Kazachstan en Oekraïne. Zo realiseerden ze de Warsaw Spire, een kantoorgebouw in Warschau, en de Belgische ambassade in Tokio.

Verder heeft elke leefgroep twee tot drie ‘budgetkamers’, goed voor een totaal van 52. Deze kamers hebben een wastafel, maar geen douche of toilet, wat de comfortkamers wel hebben. Elke leefgroep heeft een gemeenschappelijke douche en toilet die de bewoners van budgetkamers kunnen gebruiken. Deze kamers zijn enkel te huur met een attest van de KU Leuven. De budgetkamers hebben een oppervlakte van minimaal 14,5 tot maximaal 18 m². De comfortkamers zijn 17,5 tot 27,5 m² groot. Alle kamers zijn volledig bemeubeld.

Veiligheid én comfort Veiligheid staat centraal. Bezoekers moeten eerst aanbellen voor ze door een student binnengelaten worden. Elke leefgroep heeft een glazen deur waar de student de bezoekers fysiek in de leefruimte moet binnenlaten. “Zo is er visueel contact en ziet de student wie er voor de deur staat”, zegt Van den Wyngaert. Het dak is toegankelijk als vluchtruimte bij noodgevallen. “We vernamen van de hulpdiensten dat studenten bij brand meestal naar boven vluchten, dus voorzagen we een verzamelplaats op het dak,” verduidelijkt Van den Wyngaert.

39 EDU & CARE

Elke kamer is geschikt voor studenten met een beperking. De gangen en kamers zijn breed genoeg voor rolstoelen en ook de gemeenschappelijke douche op elke leefruimte is daarvoor geschikt. Vanzelfsprekend is elke verdieping bereikbaar met de lift. Ook dat was nodig om aan de vereisten van KU Leuven te voldoen.

Energieneutraal leven Studentenresidentie #94 is energieneutraal. Het gebouw wekt evenveel energie op als ze verbruikt. Daartoe staan er 768 zonnepanelen op het dak, wat de residentie in Leuven meteen het gebouw met de meeste zonnepanelen maakt. Dat leverde een energieprestatiecertificaat E0 op. Verder bevat het gebouw weinig glas. Wat betekent dat de studentenresidentie goed geïsoleerd is. “Ons gebouw bestaat voor 18% uit glas, terwijl de gemiddelde privéwoning voor 50 tot 55 % uit glas bestaat. De ramen zijn lang, waardoor we wel maximaal gebruik maken van natuurlijk licht”, verkondigt Van den Wyngaert. Artificiële verlichting gebeurt uitsluitend door LED-lampen. Het verbruik wordt constant gecontroleerd. Het verbruik van elke kamer wordt op niet minder dan drie locaties bijgehouden.

768 zonnepanelen staan op het dak. Het leverde de residentie een energieprestatiecertificaat E0 op.

Ronde Tafel: duurzame en efficiënte verlichting in schoolgebouwen en zorginstellingen

Tot 70% van het elektriciteitsverbruik. Zoveel maakt het verbruik van de verlichting uit in onze scholen en de zorgsector. Een doordacht concept kan dus economisch en ecologisch een flinke slok op de borrel schelen. Maar er is ook een belangrijk sociaal aspect. Zowel leerlingen en docenten als verplegend en onderwijzend personeel hebben baat bij een verlichting die hen optimaal ondersteunt. Die visuele prestaties en concentratievermogen verhoogt. Die bijdraagt tot gezondheid en welzijn. Een mooi thema dus voor een interessante Ronde Tafel met enkele experten uit de sector.

RONDE TAFEL

40 EDU & CARE

“Duurzame verlichting heeft een positieve impact op de concentratie, het bioritme, de gezondheid. Zeker bij zieken, kinderen en ouderen.”

Duurzame verlichting? “Duurzame verlichting geeft antwoord op verschillende hete hangijzers. Door het energieverbruik te verminderen en ervoor te zorgen dat de verlichting langer meegaat, zorg je zowel economisch als ecologisch voor een belangrijke winst.” “Hiernaast is er ook een belangrijk sociaal aspect. Duurzame verlichting moet het welzijn verbeteren. Een goede verlichting kan namelijk een positieve im-

pact hebben op de concentratie, het bioritme en de gezondheid. Zeker bij zieken, kinderen en ouderen.” “Bij duurzaamheid speelt ook de levenscyclus van de materialen een rol. Worden er grondstoffen gebruikt die de ecologische footprint tot een minimum beperken? Zijn ze na vervanging recycleerbaar? In een ideaal scenario kan je de hele verlichting toetsen aan een LCA (levenscyclusanalyse) als onderdeel

41 EDU & CARE

van een heel brede evaluatiemethode, zoals BREAAM, LEED of DGNB. Het is vooral de bouwheer met de architect als ondersteuning die een weloverwogen keuze moet maken welk niveau hij nastreeft op het vlak van duurzaamheid, rekening houdend met de verschillende parameters.” “Wie rekening houdt met al deze aspecten van duurzaamheid, kan niet anders dan in zijn ontwerp zoveel mogelijk ge-

RONDE TAFEL

bruik te maken van daglicht. Daglicht dient beschouwd te worden als primaire lichtbron in een gebouwconcept.

Voordelen van daglicht “Daglicht moet steeds de primaire lichtbron zijn in elk gebouwconcept van scholen en zorginstellingen. Een studie van het World Green Building Council wees uit dat in schoolgebouwen waar voldoende daglicht aanwezig is, studenten 5 tot 14% hoger op testen scoren en 20 tot 26% sneller leren.” “Ook in zorginstellingen heeft daglicht een positief effect op patiënten gaande van 22% minder gebruik van pijnstillers bij herstellen van een operatie tot verminderen van de tijd van een ziekenhuisopname. Dit werd vastgesteld in de studie ‘The effect of sunlight on postoperative analgesic medication use, a prospective study of patients undergoing spinal surgery’. En in de studie ‘Dying in the Dark’ ondervonden de onderzoekers dat een zonnige ziekenhuiskamer het sterftecijfer onder patiënten herstellende van een hartaanval bijna halveert.” “Kunstlicht moet dus steeds aanzien worden als een aanvulling op daglicht.” “Een goede verlichtingsinstallatie bestaat daarbij niet alleen uit goede verlichtingstoestellen, maar maakt ook gebruik van lichtregelsystemen. Deze hebben als doel om in alle omstandigheden een hoog visueel en gebruikscomfort te verzekeren, en dit op een zo energiezuinig mogelijke manier. Zo realiseer je meteen het laatste aspect van duurzame verlichting: comfort en gebruiksvriendelijkheid.”

Kunstlicht in scholen “In de meeste scholen hebben klassen veel potentieel op vlak van daglichtinval. Het komt slechts zelden voor dat bij gebruik van klassen op elk moment kunstverlichting nodig is, zeker omdat klassen vooral overdag gebruikt worden. Meestal vindt de daglichttoetreding plaats vanaf één zijkant. De sturing kan er, bijvoorbeeld, in zones worden ingedeeld door rijen verlichtingstoestellen parallel aan de ramen apart schakelbaar te maken. De rij die het dichtst bij het raam hangt kan dan worden uitgeschakeld als er voldoende daglicht is. Belangrijk hierbij is

RONDE TAFEL

dat de leerkrachten regelmatig bewust gemaakt worden van het besparingspotentieel van daglicht. Maar er zijn ook andere oplossingen mogelijk. Zo kan er, bijvoorbeeld, een dimbaar daglichtregelsysteem geïnstalleerd worden. Wat de kunstverlichting automatisch terugdimt naar het gewenste lichtniveau op de lessenaars van de leerlingen.” “Verschillende onderwijsvormen vragen vaak een veranderlijke indeling van de klas. De ene keer is het een gewone theorieles, de andere keer worden de lessenaars samengeschoven voor een groepswerk en bij een klassikale bespreking worden de lessenaars soms in een U-vorm gezet. Het is dan ook van groot belang dat in elk van deze situaties de lessenaars op een goede manier verlicht worden. Hiertoe dient gezorgd te worden dat het gehele klaslokaal gelijkmatig (uniform) verlicht wordt.” “De verlichting in de bordzone kan best afzonderlijk stuurbaar zijn, zeker nu klassen vaak standaard worden uitgerust met een beamer. Door de bordverlichting apart van de rest van de verlichtingsinstallatie bedienbaar te maken, kan deze naar wens in- en uitgeschakeld worden. Terwijl de lessenaars op elk moment voldoende verlicht worden om lees- of schrijftaken uit te voeren.”

Licht in de zorg “Terwijl bij scholen de nadruk ligt op functioneel gebruik, komt hier bij zorginstellingen nog een dimensie bij. Net zoals bij scholen zijn ‘voldoende licht’ en ‘energiezuinigheid’ belangrijke aandachtspunten. Maar ook een juiste kleurtemperatuur kiezen kan van belang zijn. Patiënten willen verblijven in een omgeving waar ze zich op hun gemak voelen, net zoals ze dat thuis doen. Dit zou zelfs impact kunnen hebben op het genezingsproces! Lampen met een lage kleurtemperatuur stralen warm licht uit, wat geassocieerd wordt met huiselijkheid en gezelligheid.” “Licht heeft dus niet alleen consequenties voor het visueel comfort, maar beïnvloedt ook emotioneel en biologisch door zijn invloed op het energieniveau, de concentratie en de gemoedsstemming.”

42 EDU & CARE

“Door warm, dynamisch licht en een zachte ambiance voelt de omgeving veel minder klinisch en veel menselijker aan. Hoe meer ontspannen de patiënten, des te beter de kwaliteit en efficiëntie van hun behandeling.”

“De verlichtingsbehoeften van patiënten en medisch personeel verschillen daarbij wel. Voor patiënten moet licht kalmerend en ontspannend werken. Door warm, dynamisch licht en een zachte ambiance voelt de omgeving veel minder klinisch en veel menselijker aan. Hoe meer ontspannen de patiënten, des te beter de kwaliteit en efficiëntie van hun behandeling.” “In onderzoeks- en operatieruimten worden dan weer andere eisen gesteld. Het gewenste lichtniveau ligt er veel hoger dan in de kamers. Kouder licht (hogere kleurtemperatuur) krijgt er de voorkeur, omdat dit bevorderend werkt voor de concentratie.”

Energieverbruik “Het overstappen naar energiezuinige verlichting bestaat uit twee stappen: enerzijds het opwaarderen van verlichtingstoestellen (geheel van lamp(en) en armatuur). Extra besparen kan je door het selecteren van de juiste lichtregelsystemen.”

Deelnemers Ronde Tafel Wij danken alle deelnemers aan het rondetafelgesprek. Indien je vragen of opmerkingen hebt, kan je hen steeds contacteren via onderstaande gegevens: BEG Luxomat: Michel Vandenabeele, Sales Engineer & Werner Michiels, Sales Engineer, [email protected] KU Leuven - Technologiecampus Gent: Ruben Delvaeye, Projectingenieur TETRA-onderzoek, [email protected] Licence to Build Architects & Engineers: Geert Van Wesemael, ir-architect-zaakvoerder, [email protected] Studiebureau Technum: Jorn De Potter, Projectleider Building & Industrial Sites, [email protected] Tridonic: Rafaël Pauwels, Sales Director Benelux, [email protected] Tronixx Belgium: Ignace De Bie, Sales Director, [email protected] Velux: Sabine Pauquay, Public Affairs Manager, [email protected], Jeroen Geuens, architect, [email protected]

“Een goed verlichtingsontwerp, met aandacht voor lichtkwaliteit en visueel comfort, houdt rekening met een aantal vereisten. Na visueel comfort is energieverbruik het meest belangrijke aspect. In België is veel schoolverlichting gebaseerd op verouderde technologieën. Een doorsnee schoolgebouw met 26 klaslokalen waarin oudere, minder energiezuinige verlichtingstechnologie wordt gebruikt, kan jaarlijks 32.500 kg CO2 en 6.500 euro besparen door over te stappen op de nieuwste verlichtingstechnologie. Voor een verlichtingssysteem van 15 jaar betekent dit een besparing van 97.500 euro. Ook in de zorg kunnen dergelijke resultaten worden bereikt.”

Verlichtingssterkte “Ondanks het belang van het energieverbruik moet er uiteraard steeds voldoende licht aanwezig zijn. Een te lage waarde is vermoeiend voor de ogen, te hoge waarden kunnen dan weer verblindend en hinderlijk zijn. Voor een klaslokaal ligt de aanbevolen verlichtingssterkte tussen 300 en 500 lux.” “Voor lessenaars in een lagere of secundaire school wordt door de norm

43 EDU & CARE

RONDE TAFEL

The flexible solution

Energie besparen met B.E.G.

B.E.G., opgericht in Lindlar (Duitsland) in 1975 is aanvankelijk begonnen met de productie van noodverlichting. In 1986 werden de activiteiten uitgebreid met de ontwikkeling en productie van bewegings- en aanwezigheidsmelders onder de merknaam LUXOMAT ®. Gezien de hoge kwaliteitsnorm, de innovatieve techniek en de uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding is B.E.G. uitgegroeid tot een internationale onderneming met een uitstekende reputatie. B.E.G. beschikt tevens over een breed gamma aan KNX-producten, diverse actoren, systeemcomponenten, gateways en IP-interfaces, alsook schemerschakelaars, tijdschakelklokken en LED-stralers. Zo bieden wij voor elke toepassing individuele en flexibele oplossingen op het gebied van energiebesparing, dit voor zowel nieuwe als bestaande gebouwen.

 Bewegings- en aanwezigheidsmelders  Halogeen- en LED stralers  KNX  SMARTHOME  Schemerschakelaars  Tijdschakelklokken ISO 14001

M EMB ER

M EMB ER

B.E.G. Belgium bvba • Cleydaellaan 12 • 2630 Aartselaar • 03/887 8100 • [email protected] • www.beg-luxomat.be

NBN EN 12464-1 een richtwaarde voor de verlichtingssterkte van 300 lux opgegeven (dit wordt in de praktijk wel regelmatig als te laag bevonden). Terwijl in een school voor volwassenen en voor avondonderwijs een verlichtingssterkte van 500 lux wordt voorgeschreven. Wanneer je een ‘brede school’ bouwt of renoveert, ben je dus eigenlijk verplicht om een gemiddelde praktijkverlichtingssterkte van 500 lux aan te houden.” “Deze gemiddelde praktijkverlichtingssterkte is de gemiddelde verlichtingssterkte op het werkvlak op het einde van de levensduur van de installatie. Deze is lager dan de gemiddelde verlichtingssterkte bij installatie, doordat armaturen en muren vervuilen en doordat lampen verouderen of zelfs stuk gaan. Wanneer een verlichtingsinstallatie met een gemiddelde praktijkverlichtingssterkte van bijvoorbeeld 500 lux in gebruik genomen wordt, betekent dit dat het gemiddelde lichtniveau initieel geen 500 lux, maar 580 à 620 lux was (behoudsfactor van 0,8 à 0,85).”

“Mensen leggen vaak een grenzeloze verbeelding aan de dag wanneer het erom gaat een automatisch systeem te dwarsbomen. Het systeem moet daarom ofwel onzichtbaar zijn, ofwel worden begrepen en aanvaard door alle gebruikers.”

Uniformiteit en kleurtemperatuur

“Een andere parameter is de uniformiteit van het licht: het is niet omdat het gemiddelde lichtniveau hoog genoeg is, dat elke plaats voldoende verlicht is. Afwisselend kijken naar plaatsen met een hoge en een lage helderheid dwingt onze ogen tot voortdurend aanpassen. Dit is onnodig belastend en niet bevorderlijk voor de concentratie en het leerproces. Maak dus de juiste keuze op het vlak van verlichtingstoestellen en schik ze op zo’n manier dat het werkvlak voldoende uniform verlicht is.” “Hou ook rekening met andere factoren die de lichtverdeling in de ruimte beïnvloeden. Zoals de reflectiefactor van muren, plafonds en meubilair. Hoe hoger de reflectiefactoren, hoe meer licht gereflecteerd wordt, hoe hoger het lichtniveau. Voor plafonds raden we het gebruik van materialen met een reflectiefactor van 70 tot 80 % aan, voor muren 50 tot 60 %.” “Eveneens belangrijk is de kleurtemperatuur van het licht. Er bestaan lichtbronnen die warm-wit licht uit-

45 EDU & CARE

stralen of eerder koud-wit licht. Warm-wit licht heeft een ontspannende uitwerking; koud licht is concentratiebevorderend. Voor schoolgebouwen worden best lampen gebruikt met een kleurweergave-index hoger dan 80 en met een kleurtemperatuur tussen 2.500 K en 5.000 K, gaande van warm-wit tot neutraal wit. In de zorgsector kies je in de kamers beter voor lichtbronnen die warm-wit licht uitstralen, terwijl koud-wit licht de voorkeur krijgt in de onderzoeks- en operatieruimten.”

LED vs TL “Het meest voorkomende type functionele binnenverlichting is vooralsnog TL-verlichting. LED verlichting is de laatste jaren zo geëvolueerd dat het qua energieverbruik een volwaardig alternatief is geworden voor TL-verlichting. Qua levensduur overtreft ze de TL-verlichting zelfs. Het grootste nadeel is (voorlopig nog) de hogere kostprijs.” “Omwille van het initiële kostenplaatje en de langere terugverdientijd merken we dat scholen nog vaak kiezen voor TL-verlichting, terwijl LED in de zorgsector al vrij ingeburgerd is. In de toekomst zal de prijs voor LED’s dalen en de efficiëntie stijgen. Er wordt dan ook verwacht dat haar aandeel in de functionele verlichting verder in sneltempo zal stijgen.” “Let op bij de berekening van de terugverdientijd. Bij scholen reken je best op een gebruik van een 7-tal uur per dag. Hou hierbij ook rekening met vakantieperiodes en weekends. Meestal kom je voor een klaslokaal aan een maximaal aantal branduren van de verlichting van ongeveer 1.300 uur per jaar. Brede scholen die ook ’s avonds, in het weekend en tijdens de vakantieperiodes worden bezet, hebben uiteraard een hoger aantal branduren én dus ook een kortere terugverdientijd. Bij de meeste zorginstellingen werkt de verlichting het hele jaar door. De terugverdientijd is hier doorgaans dan ook korter dan bij scholen.” “Belangrijk is dat je steeds bewust kiest voor A-merken. Er is nog steeds te veel goedkope rommel op de markt verkrijgbaar. Een vergiftigd geschenk echter, want dit materiaal gaat veel minder lang mee waardoor je uiteindelijk meer betaalt.”

Lichtregelsystemen “Naast type verlichtingsarmatuur, kan je extra besparen door het kiezen van het juiste lichtregelsysteem. Dergelijke lichtregelsystemen regelen de intelligente verlichting van een lokaal, verdieping en zelfs volledig gebouw. Er bestaan verschillende soorten met erg uiteenlopende oplossingen.” “Een systeem met daglichtregeling regelt de hoeveelheid kunstlicht via een lichtsensor, in functie van

RONDE TAFEL

WINGMAN

SLINGSHOT

THE “O”

COPTER

ting begint nooit automatisch te branden bij binnenkomst, maar moet steeds manueel aangezet worden. In klaslokalen wordt het aangeraden om steeds voor afwezigheidsdetectie te kiezen. Onafhankelijk van de keuze voor aanof afwezigheidsdetectie, wordt best altijd de mogelijkheid tot manuele override voorzien. De gebruiker moet namelijk op elk moment zelf kunnen beslissen of hij al dan niet wil dat de verlichting brandt.” “Om visueel comfort te garanderen en een storend aan- en uitschakelen te vermijden, kies je in zorgcentra best voor oplossingen waarbij de kunstverlichting bij afwezigheid in eerste instantie naar het minimale dimniveau gaat en pas na langdurige afwezigheid helemaal uitschakelt.” het beschikbare daglicht. Wanneer een lokaal voorzien is van grote ramen, kan zo heel wat energie bespaard worden. Er bestaan verschillende soorten sensoren en bedieningsmechanismen: meting van de verlichtingssterkte op het werkoppervlak, meting van de lichtsterkte aan het raam,... De sensoren zijn ofwel rechtstreeks met het lichttoestel verbonden ofwel met een centrale bedieningseenheid in of buiten het lokaal. In de praktijk blijkt dat voor scholen, systemen die het aanwezige daglicht meten boven het werkvlak het efficiëntst zijn. In lokalen met grote of middelgrote ramen kan het - zowel voor energiegebruik als voor visueel comfort - voordelig zijn de lichtflux van de armaturen in de buurt van ramen, te laten meer te laten variëren met behulp van een dergelijke regeling.”

Aan- en afwezigheidsdetectie “Een regeling in functie van de bezetting van het lokaal & het aanwezige daglicht. Het betekent dat het licht enkel brandt wanneer iemand in het lokaal aanwezig is en bij onvoldoende daglicht.” “Aanwezigheidsdetectiesystemen garanderen dat de verlichting automatisch aangaat wanneer iemand het lokaal betreedt en aan blijft, zolang het lokaal bezet is. En dit enkel wanneer er onvoldoende daglicht aanwezig is. De uitschakeling gebeurt in alle gevallen automatisch bij het verlaten van de laatste persoon, aanwezig in het lokaal.”

“Bij Afwezigheidsdetectiesystemen zal het licht nooit automatisch inschakelen. Hier dien je je aanwezigheid te bevestigen door middel van een drukknop aan de ingang van het lokaal. De uitschakeling gebeurt ook hier altijd automatisch, maar kan ook manueel uitgeschakeld worden via dezelfde drukknop.”

Opsplitsing in zones “Door opsplitsing in zones heb je de mogelijkheid om het licht slechts in een bepaald deel van de ruimte aan te steken. Dit omdat slechts een deel ervan wordt gebruikt of omdat in een bepaald deel voldoende daglicht beschikbaar is.”

“Om een hoger visueel comfort te verwezenlijken en een storend aan- en uitschakelen te vermijden, kies je best voor dimbare oplossingen waarbij het kunstlicht wordt geregeld in functie van het aanwezige daglicht. Zo realiseer je een extra besparing.”

“Voor optimaal gebruik van de verlichtingsinstallatie is het belangrijk dat de gebruikers van de ruimten op het bestaan en de werking ervan wordt gewezen. De bediening wordt best zo eenvoudig mogelijk gehouden, met correcte markering van de schakelaars en/of drukknoppen.”

Aan- en afwezigheidsdetectie

Tijdgestuurde regeling

“Een regeling in functie van de bezetting van het lokaal garandeert dat de verlichting niet nodeloos hangt te branden wanneer niemand in het lokaal aanwezig is.”

“Voor lokalen met een vaste en regelmatige bezetting bestaat de mogelijkheid om een tijdgestuurde regeling toe te passen die de volledige lichtinstallatie uitschakelt in periodes van leegstand, zoals tijdens weekends, vakanties, nachten,... Je kan er ook voor kiezen om in bepaalde delen te werken met een nachtprogramma, waarbij je, bijvoorbeeld, één op drie armaturen laat branden. Zo blijven alle gemeenschappelijke zones ook buiten de werkuren minimaal verlicht.”

“Bij aanwezigheidsdetectie schakelt de verlichting automatisch aan wanneer iemand het lokaal binnenkomt en schakelt deze terug uit wanneer gedurende een bepaalde nalooptijd geen beweging meer in het lokaal werd opgemerkt. Afwezigheidsdetectiesystemen schakelen de verlichting ook automatisch uit wanneer gedurende een bepaalde periode niemand in het lokaal aanwezig is. Bij dit type systemen is het bij binnenkomst echter de gebruiker die beslist of de verlichting wordt aangestoken. De verlich-

47 EDU & CARE

“Belangrijk is dat bij de tijdgestuurde regeling steeds de mogelijkheid tot manuele override wordt voorzien: aanwezigen moeten de verlichting steeds opnieuw kunnen inschakelen indien ze dit wensen, ongeacht of de avond valt, het

RONDE TAFEL

weekend begint of het vakantie is. Het uitschakelen van de verlichting gebeurt best ook niet abrupt maar geleidelijk.”

Aandachtspunten “Bij een klaslokaal raden we een eenvoudige combinatie van verschillende systemen aan. Zo is het interessant om de lichtinstallatie op te splitsen in zones (bordzone - lessenaarszone) en dit te combineren met afwezigheidsdetectie en/ of een systeem dat rekening houdt met de inval van daglicht. De armaturen aan raamzijde worden dan gedimd in functie van de beschikbare hoeveelheid daglicht.”

turen daalt. Een periodieke reiniging jaarlijks of tweejaarlijks - zorgt voor een winst van 10% van de lichtoutput ten opzichte van een vervuilde armatuur. En dit zonder extra energieverbruik.”

Functionele zonwering “We streven dus naar zoveel mogelijk daglicht, maar ook hier zijn grenzen voor. Een te grote inval van daglicht kan zorgen voor verblinding. Daarnaast brengt de zon ook warmte binnen. Dit kan in de zomermaanden leiden tot oververhitting. Deze negatieve effecten kunnen eenvoudig opgevangen worden door het voorzien van een efficiënte zonwering.”

“De verlichting van de bordzone is best afzonderlijk stuurbaar, zeker nu klassen vaak standaard zijn uitgerust met een beamer.”

Opleiding na oplevering “Architecten, fabrikanten en/of installateurs wachten na oplevering trouwens een belangrijke taak. Presteren de geïnstalleerde systemen wel zoals verwacht? Er moet niet alleen een goed systeem geïnstalleerd worden, het systeem moet ook goed geïnstalleerd worden. Het spreekt voor zich dat een daglichtregelsysteem dat niet of nauwelijks reageert op de invallende hoeveelheid daglicht, weinig of geen meerwaarde biedt.” “Ook belangrijk: snappen de gebruikers het systeem en kunnen ze ermee werken? “Een lichtregelsysteem heeft alleen een grote meerwaarde als het volledig door de gebruikers geaccepteerd wordt. Mensen leggen vaak een grenzeloze verbeelding aan de dag wanneer het erom gaat een automatisch systeem te dwarsbomen. Het systeem moet daarom ofwel onzichtbaar zijn, ofwel worden begrepen en aanvaard door alle gebruikers.”

Onderhoud “Het is cruciaal dat verlichtingsinstallaties en de ruimten waarin deze geïnstalleerd worden, regelmatig worden gereinigd. Stof op de lampen en de optiek zorgt ervoor dat het rendement van de arma-

RONDE TAFEL

“Buitenzonwering is zowel thermisch als optisch doeltreffender dan binnenzonwering. Het houdt de zonnestralen tegen nog vooraleer die zich doorheen het glas een weg banen. Binnenzonwering schermt pas af nadat de zonnestralen al door het raam naar binnen zijn gekomen: de warmte zit op dit moment reeds in het gebouw. Buitenzonwering houdt 85 à 90% van de warmte-energie tegen, binnenzonwering maar 35 à 65%.” “De keuze van het type zonweringsysteem moet weloverwogen zijn. Het belangrijkste punt is de zontoetredingsfactor. Hoe lager deze is, hoe beter. Echt functionele zonwering houdt de warmte dus tegen maar brengt tegelijk zoveel mogelijk zonlicht op een gecontroleerde manier binnen.” “Een dergelijk zonweringsysteem werkt best geautomatiseerd. Een manuele ingreep komt immers bijna altijd te laat. Zowel bij het sluiten als het openen. De reactie van het systeem moet echter in balans zijn. Het mag geen constant openen en sluiten worden, aangezien dit storend werkt. In functie hiervan wordt een bepaalde hysteresis voorzien tussen openen en sluiten van de zonwering. Om de

48 EDU & CARE

relatie tussen toepassing van zonwering en gebruik van daglicht in een school te optimaliseren, laat je het zonweringsysteem tussen twee lesuren door steeds automatisch openen (tenzij dit in strijd is met de thermische eisen).”

Zonwerende beglazing “Zonwerend glas is een type beglazing dat wordt voorzien van een zonwerende coating. Zo voorkom je dat een gebouw ’s zomers teveel opwarmt, terwijl je tegelijkertijd wel geniet van binnenvallend zonlicht. Ook hier zijn de belangrijkste termen om het juiste glas te selecteren ‘lichttransmissie’ en ‘zontoetredingsfactor’. De eerste geeft het lichtpercentage aan dat de beglazing doorlaat, terwijl de tweede het toegelaten percentage zonnewarmte toont.” “Belangrijk om weten is dat zonwerend glas de zonnewarmte buiten houdt. Altijd. Dus ook op koude dagen. Hierom is het systeem geen aanrader voor passiefhuizen of lage-energiewoningen die net rekenen op de warmtewinsten. Hoewel zonwerend glas dus goedkoper is kan het tot op dit moment niet op tegen een degelijke functionele buitenzonwering.”

stoel Hoth HOTH is een ergonomische designstoel die onbreekbaar is, er supermooi uitziet én betaalbaar is. Zie specificaties catalogus p 735.

super promo € 69 € 59 (incl. BTW)

Baert leverde prachtige kunststofstoelen aan het GTIL te Londerzeel in het kader van het scholenbouwproject “Scholen van Morgen”.

GTIL ging voor een combinatie van 4 kleuren HOTH stoelen die willekeurig aan de tafels geplaatst werden in de centrale ruimte. Het resultaat mag er zijn!

Essenestraat 16 | 1740 Ternat | [email protected] | T 02 583 56 56 | F 02 581 02 82

Ontdek hoeveel daglicht klassen krijgen met de Velux Daylight Visualizer

Daglicht is niet alleen gezond, het werkt ook stimulerend op leerlingen. Klaslokalen met veel zonlicht zorgen voor een significante verbetering van de schoolresultaten. Reden genoeg dus om schoolgebouwen zoveel mogelijk natuurlijk te verlichten. Speciaal hiervoor ontwikkelde Velux de ‘Daylight Visualizer’, een handige tool voor architecten

RONDE TAFEL

50 EDU & CARE

Vooral daglicht door dakramen of lichtstraten heeft een positief effect, aangezien het de gelijkmatige verdeling ten goede komt. Het heeft ook geen negatief effect op de zichtbaarheid van computerschermen en het schoolbord.

Hypermoderne dakramen

Daglicht meten tijdens de ontwerpfase De Velux Daylight Visualizer is een computerprogramma waarmee je de kwaliteit en kwantiteit van het daglicht in een ruimte grafisch kan voorstellen en evalueren. Via het programma ontdek je tijdens de ontwerpfase hoe een ruimte eruit zal zien op elk moment van de dag. En hoe je daglicht maximaal kan benutten. De visualisatietool laat ook toe een nauwkeurige voorspelling van daglicht in 3D-modellen te visualiseren. Je kan het programma gratis downloaden op velux. be

Daglicht maakt gezond en gelukkig Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat daglicht het menselijk welzijn ten goede komt. Aangezien kinderen 85% van hun tijd in gebouwen doorbrengen is het voor hun ontwikkeling van het hoogste belang dat ze aan zoveel mogelijk daglicht blootgesteld worden.

“Gebrek aan zonlicht leidt vanzelfsprekend tot een tekort aan Vitamine D maar daglicht regelt ook ons slaap- en waakritme en heeft een invloed op onze hormonen”, vertelt Truus de Bruin, universitair hoofddocent bouwfysica aan de TU Delft. Dr. Richard Hobday, auteur van ‘The healing sun; sunlight and health in the 21st century’, voert onderzoek naar de effecten van natuurlijk licht. Ook hij pleit voor een verbetering van het binnenklimaat in onze gebouwen . “In de toekomst moeten we meer focussen op het creëren en onderhouden van een gezond klimaat in gebouwen waarin we een aanzienlijk deel van ons leven doorbrengen,” aldus Hobday.

Daglicht bevordert productiviteit De voordelen van daglicht reiken trouwens verder dan het lichaam. Canadees onderzoek wees uit dat voldoende daglicht in schoolgebouwen het concentratievermogen van leerlingen ten goede komt.

51 EDU & CARE

In Denemarken werd een oud stadskantoor omgevormd tot moderne kleuterschool. Een kindonvriendelijk en vochtig gebouw werd plots een gezonde en goed verlichte plaats, perfect voor leren en spelen. Het gebrek aan daglicht werd verholpen met elf ‘lessenaarsdakopstellingen’, dakramen die daglicht zo voordelig mogelijk verspreiden. Deze hypermoderne dakramen staan een optimaal gebruik van licht toe, terwijl het gebouw haar traditionele uiterlijk uit de jaren ’60 behoudt.

Geen hoekje onbenut Ook in Zweden zijn ze overtuigd van het effect van een modern gebruik van daglicht. Een oude praktijkschool uit 1961 werd in een nieuw kleedje gestopt met geheel vernieuwde verlichting op basis van natuurlijk licht. “Een school met eigenwaarde geeft leerlingen een gevoel van trots en identiteit”, zegt docente Eva Källen. In de school met klassiek sheddak werden vier lichtstraten geplaatst die de binnenzijde verlichten. Een vroegere werkplaats die werd getransformeerd tot gemeenschappelijke ruimte met nieuwe kantine en bibliotheek baadt nu in het zonlicht. www.velux.be

RONDE TAFEL

Tronixx Belgium - hightech solutions

In 2003 werd Tronixx Belgium opgericht door Tony Decavele. Het doel was zijn ervaring in architecturale verlichting uit te breiden met distributie en productie van speciaaloplossingen.

“Ons bedrijf is actief in de distributie van Tridonic & NewTec Audio. Feno en Lumitech distribueren we in de gehele Benelux. Zelf produceren we de maatoplossingen Force7 en onze eigen XINIX Collection”, aldus Sales Director Ignace De Bie. “Onze missie is hoogwaardige kwaliteitsproducten brengen die ecologisch verantwoord zijn. Constant innoveren is onze drijfveer. Zo komen we tegemoet aan de eisen en vragen van onze klanten. Met onze oplossingen creëren we een lager energieverbruik, het drukken van de onderhoudskost van de installaties, een langere levensduur van de lampen, eenvoudige dimsystemen en lichtbeheer van gebouwen. Hiernaast bedenken we graag concepten op maat waardoor onze klanten zich kunnen diversifiëren.” www.tronixxbelgium.com

RONDE TAFEL

52 EDU & CARE

Tridonic, we devote all our energy to your light

Al meer dan 50 jaar streeft Tridonic naar perfectie in licht. Dit streven naar steeds beter licht uit zich in de onophoudelijke modernisering van componenten, de voortdurende verbetering van betrouwbaarheid en veiligheid van systemen, en het energiezuiniger maken van oplossingen. Tridonic heeft wereldwijd vestigingen in 30 landen, en partners in 73 locaties. 250 ingenieurs in R&D ontwikkelen intelligente concepten, performante producten en oplossingen. Deze innovatieve kracht resulteerde in meer dan 500 uitvindingen en 2500 patenten. De onderneming produceert zo onder andere voedingen en sturingen voor LED, LED modules voor de bouw van verlichtingstoestellen, voorschakelapparaten voor fluorescentielampen en ontladingslampen, noodverlichtingssystemen en sturingen voor verlichting. Voor de oplossingen in de zorgsector, stelt Tridonic het welzijn van de patiënten en de medische staf boven alles. Zonder daarom de initiële kost van de investering en de ‘cost of ownership’ uit het oog te verliezen. Hun toekomstgerichte systemen zijn veelal uitgerust met LED lichtbronnen en bijbehorende voedingen. Ze bieden een hoge mate van

ten een hogere vitaliteit tonen wanneer ze verblijven in lokalen die met dynamisch gestuurd licht verlicht worden. Proefprojecten in Vlaanderen en elders wezen uit dat dynamiek in de verlichting talrijke positieve effecten heeft: betere medewerking bij activiteiten, betere communicatie met verplegend personeel, beter oriëntatievermogen, sterkere emotionele stabiliteit en beter dag- en nachtslaapgedrag. Schoolgebouwen worden dan weer gekenmerkt door een vrij laag aantal werkingsuren per jaar. Ergens tussen de 1.500 en de 2?500 uren per jaar. Dat maakt het moeilijk om extra investeringen in kwaliteit af te schrijven met de verlaging van de uitbaatkost. Voor deze projecten opteert Tridonic voor eenvoudige oplossingen, gebaseerd op T5 lampen of op lineaire LED lichtbronnen. Het bedrijf biedt hiervoor eenvoudige systemen aan voor de sturing van het licht. Steeds uitgaande van het kosteloze, aanwezige daglicht. De aanwezigheid van zonweringen, verduisteringen of projectieschermen worden daarbij in de sturing geïntegreerd. Dankzij de hoog opgeleide en ervaren medewerkers, en het zeer brede portfolio van producten kan Tridonic in elk project en voor elke behoefte de beste oplossing realiseren.

www.tridonic.com

verlichtingscomfort, energiezuinigheid en bedrijfszekerheid. Dynamische sturing van de lichtintensiteit en van de kleurtemperatuur van het licht laat toe de positieve eigenschappen van daglicht volledig controleerbaar na te bootsen. Vooral in de zorg voor dementen is dat van groot belang. Alle specialisten zijn het erover eens dat demen-

53 EDU & CARE

RONDE TAFEL

BASISSCHOOL ZONNEBEKE

Vaste kosten. Strikte termijnen. Kant en klaar. ALHO

Haal hoge cijfers met de duurzame scholenbouw van ALHO. Zij het een school, een kinderdagverblijf of een universiteitsgebouw, voor het onderwijs is de systeembouw van ALHO de perfecte keuze: snelle en flexibele oplossingen met hoogwaardige gebouwen “made in Germany”, zowel voor definitieve als tijdelijke toepassingen.

Tot 60 minuten brandweerstand

Onze brandwerende openschalige dakelementen UNIPUR (waarbij de isolatie PUR/PIR tussen de kepers wordt gespoten) zijn specifiek toepasbaar voor openbare en publieke gebouwen zoals scholen, refters, sporthallen, brandweerkazernes, …

ALHO Systeembouw Researchpark Haasrode 1820 Interleuvenlaan 62 / bus 44 B-3001 Leuven Tel. +32 16 397838 · Fax +32 16 397840 [email protected]

UW VOORDELEN • geschikt voor hellend dak • grote overspanningen tussen de gordingen mogelijk

• luchtdicht hoogisolerend bouwsysteem volgens de EPB-eisen

• variatie mogelijk in binnenbekleding zoals af te schilderen gipsvezelplaat, wit afgewerkte houtspaanplaat of een multiplexplaat

• geleverd onder technische goedkeuring ATG en met beproevingsverslag m.b.t. brandweerstand (30 of 60 minuten)

• kiest u daarbovenop voor een geperforeerde spaanplaat, dan heeft u meteen ook een uitstekende zaalakoestische prestatie

ONS CONTACTEER G VANDAAG NO

BRANDWEERARSENAAL ETALLE

A_B_Schulen_0414_niederländisch.indd 1

@unilin.com info.insulation 91 T. +32 56 73 50

COLLEGE OUDENAARDE

CONCAVE OFFICELYTE LED Voor advies over energiezuinige verlichtingsoplossingen kunt u terecht bij het Havells Sylvania Projectteam !

UNILIN bvba, division insulation Waregemstraat 112, 8792 Desselgem T +32 56 73 50 91 - F +32 56 73 50 90 [email protected] www.unilininsulation.com

Havells Sylvania, Noorderlaan 105c, B-2030 Antwerpen, www.havells-sylvania.com [email protected]

4/4/2014 10:44:

Technum, studiebureau gespecialiseerd in ‘Smart & Sustainable Infrastructure’ Technum, een entiteit van Tractebel Engineering, is een multidisciplinair studie- en adviesbureau met meer dan 100 jaar ervaring in energie- en infrastructuurprojecten. Onze experten en projectmanagers zijn actief in de volledige levenscyclus van deze projecten, gaande van haalbaarheidsstudies tot de ontmanteling. In België heeft Technum vestigingen in Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt, Namen en Oostende. “Private en publieke klanten kunnen bij ons terecht voor de opmaak van beleid- en haalbaarheidsstudies, detailstudies en projectmanagement”, aldus Jorn De Potter, Projectleider Building & Industrial Sites bij Technum. ‘Onze diensten bieden we aan in diverse domeinen: regionale en stedelijke ontwikkeling, publieke en private gebouwen, havenen waterbouwkundige projecten, energie-efficiënte en transportinfrastructuur.” “Smart & Sustainable Infrastructure is daarbij ons motto. We combineren op een creatieve wijze al onze competenties en spelen op die manier een sleutelrol in de ontwikkeling van de steden en leefomgeving van de toekomst.” “Verder streven we naar het juiste evenwicht tussen onze natuurlijke ruimte en de gebouwde leefomgeving om zo van het geheel een duurzame bron van vooruitgang en ontwikkeling te maken.” “Door onze sterke lokale aanwezigheid vinden we snel en met kennis van zaken gedegen oplossingen voor uitdagingen van overheden of privébedrijven. We treden daarbij onder alle omstandigheden op als verantwoordelijke en onafhankelijke raadgevers.” www.technum.be

55 EDU & CARE

RONDE TAFEL

Wij helpen u graag de beste keuzes te maken voor uw buitenruimte. +32 (0)16 82 36 73 - [email protected]

Straatmeubilair - Fietsparkeren - Overkappingen - Sport - Spelen www.velopa.be

B.E.G.

B.E.G. Luxomat, partner voor uw energiedoelstellingen

In het kader van de toenemende vraag naar energiebesparing en het maximaal gebruiken van het aanwezige daglicht, biedt B.E.G. sinds 1986 pasklare oplossingen. De onderneming stelt daarbij hoge eisen aan haar producten. Hierdoor bouwden ze een reputatie op als betrouwbare en duurzame partner voor alle oplossingen met betrekking tot lichtsturing. Duurzaamheid en betrouwbaarheid

“De verlichtingsgroep aan het bord (on-off) kan je apart bedienen via een tweede drukknop. Bij projectie kan je deze zone zo apart verduisteren, zonder de leerlingen in het donker te zetten.”

“De kwaliteit van onze producten wordt bijna uitsluitend bepaald door de levensduur van de elektronicacomponenten. Als er iets mis gaat, gebeurt dit meestal in de beginperiode. We gaan er echter prat op dat we een zeer lage foutmarge hebben”, zegt Michel Vandenabeele, Sales Engineer B.E.G. Belgium. “B.E.G. biedt dan ook drie jaar fabrieksgarantie op al haar producten.”

“Indien gewenst kan ditzelfde Master- toestel gebruikt worden in afwezigheidsmodus. Het inschakelen van de gewenste verlichtingsgroepen gebeurt via de drukknoppen. Het uitschakelen gebeurt in alle omstandigheden automatisch na het verlopen van de ingestelde nalooptijd of manueel via de drukknoppen.”

Eenvoud in installatie B.E.G. houdt de bekabeling graag eenvoudig en vooral ‘centraal’. “Externe componenten buiten het lokaal zijn niet nodig en extra bekabeling is vaak overbodig, zowel bij renovatie als bij nieuwbouw. De detector in het lokaal is het enige centrale punt van installatie”, aldus Vandenabeele.

www.luxomat.com

Makkelijk instelbaar en programmeerbaar “Los van de automatische werking op basis van het aanwezige daglicht zal je bij ons, afhankelijk van het gekozen toestel, via één of meerdere drukknoppen het licht naar wens kunnen inschakelen, doven en dimmen. De uitschakeling van het licht gebeurt na het verstrijken van de ingestelde nalooptijd.”

Toepassing in klaslokalen en opleidingsruimten “Wij opteren voor aanwezigheidsdetectoren met volgende mogelijkheden (PD4-M-TRIO-DIM). Drie lichtgroepen: één kant ramen, één kant gang en één kant bord. De verlichtingstoestellen van de eerste twee groepen worden apart automatisch gedimd in functie van het aanwezige daglicht. Deze kunnen ook bediend worden (on-off-Dimmen) via een eerste drukknop. De ‘dimfunctie’ is enkel beschikbaar indien je kiest voor een toestel met deze functie (1-10V of DALI/DSI). De detector bestaat ook in niet dimbare uitvoering.”

57 EDU & CARE

RONDE TAFEL

Promotiedag Duurzame Verlichting 2014 Op 8 mei 2014 werd voor de achtste keer de Promotiedag Duurzame Verlichting georganiseerd door Energik vzw en Groen Licht Vlaanderen (Laboratorium voor Lichttechnologie van KU Leuven - Technologiecampus Gent). De Gentse Ghelamco Arena werd in functie hiervan omgetoverd van voetbaltempel tot heimat van de verlichting. Edu & Care woonde deze boeiende studiedag bij. Twee van de aangekondigde sessies wekten voornamelijk onze interesse. Zo pakte verlichtingsproducent Trilux uit met een project in Geel. Woon- en zorgcentrum Wedbos werd er ingrijpend gerenoveerd op vlak van gangverlichting. Maar we keken vooral uit naar de voorstelling van het TETRA-project rond daglicht en daglichtregeling van KU Leuven - Technologiecampus Gent. Aan de hand van een aantal praktijkgerichte cases wordt in dit project onderzocht hoeveel energie scholen kunnen besparen door te investeren in lichtregelsystemen die inspelen op daglicht en welke parameters dit besparingspotentieel vooral beïnvloeden.

58 EDU & CARE

TETRA-project Verschillende studies tonen aan dat daglicht een meer dan positief effect heeft op het welzijn van leerlingen en leerkrachten: zowel de concentratie, het (visueel) comfort als de gezondheid in het algemeen worden positief beïnvloed door gebruik te maken van daglicht. Daarnaast blijkt uit studies dat het verbruik voor verlichting in te renoveren scholen tot 70 % kan uitmaken van het totale elektriciteitsverbruik. Door de daglichttoetreding te optimaliseren en door te kiezen voor energiezuinige verlichtingsinstallaties met een daglichtregelsysteem, kan het comfort van leerlingen en leerkrachten dus verhoogd worden en kan er tegelijkertijd veel energie bespaard worden. Maar hoeveel is ‘veel’? Met die vraagstelling startte KU Leuven Technologiecampus Gent begin 2013 een TETRA-project op met de steun van IWT en een 20-tal bedrijven en koepelverenigingen. Met dit onderzoek wil de universiteit niet alleen nagaan hoeveel energie kan bespaard worden door het voorzien van een daglichtregelsysteem. Ook de invloed van bepaalde parameters op het besparingspotentieel wordt nagaan. De bevindingen worden gebundeld in een document rond daglicht, kunstlicht en lichtregeling. Dit document zal zowel basisinformatie als ontwerprichtlijnen bevatten en is op die manier bruikbaar voor zowel gebouwbeheerders, architecten als studiebureaus. Ook wil KU Leuven - Technologiecampus Gent kort bekijken met welke nauwkeurigheid de beschikbare softwaretools het aanwezige daglicht en de potentiële energiebesparing berekenen.

Theorielokalen in praktijkonderzoek Monitoring is de belangrijkste pijler van dit onderzoek. Hoe kan namelijk beter bepaald worden hoeveel energie er kan bespaard worden dan door het in de praktijk te meten? Er werd gezocht naar een 10-tal scholen die één of meerdere theorieklaslokalen ter beschikking wilden stellen voor het onderzoek. “Die vonden we via de bij het TETRA-project betrokken bedrijven, AGIOn (Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs), GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, en door rechtstreeks contact op te

Groen Licht Vlaanderen Het consortium Groen Licht Vlaanderen is een Vlaams innovatie samenwerkingsverband dat sinds 2011 financiële ondersteuning krijgt via IWT voor het uitvoeren van het traject ‘ Groen Licht Vlaanderen 2020, de verlichtingssector in transitie’. Dit innovatieproject biedt de mogelijkheid om de kennis rond de actuele thema’s in de verlichting uit te diepen, te implementeren en te demonstreren om hierbij de bedrijven technisch te ondersteunen in hun innovatiezoektocht. Uitvoerders van het project zijn KU Leuven, WTCB, Tecnolec en Universiteit Hasselt.

nemen met de schoolgemeenschappen”, vertelt Ruben Delvaeye, één van de projectuitvoerders van het TETRA-project. Van het monitoringssysteem moest zo weinig mogelijk zichtbaar zijn, zodat de klassen na installatie van het systeem gewoon terug in gebruik zouden kunnen genomen worden en zodat leerkrachten en leerlingen het klaslokaal zouden gebruiken zoals ze dit altijd doen. “Bij de selectie van de klaslokalen hielden we enkele selectiecriteria voor ogen. De klaslokalen moesten voldoende van elkaar verschillen, zodat de resultaten van het onderzoek een waarheidsgetrouw beeld zouden geven voor niet één, maar voor verschillende types klaslokalen. In functie hiervan werden klaslokalen geselecteerd die verschilden naar oriëntatie, type zonwering, geometrie van de ramen en de ruimte,… Er werden zowel nieuwbouw- als renovatiecases geselecteerd. Om het onderzoek een stukje af te bakenen, werd gekozen om enkel theorieklaslokalen uit het secundair onderwijs te selecteren. Deze moesten een hoge bezettingsgraad hebben: niet alleen het energieverbruik (uitge-

59 EDU & CARE

drukt in kW) beïnvloedt het besparingspotentieel (en dus de terugverdientijd), maar ook het aantal gebruiksuren van de verlichting (uitgedrukt in h)! Minder voor de hand liggend, maar toch ontzettend belangrijk was het engagement dat de school toonde om aan het onderzoek mee te werken: het onderzoek mocht niet stuklopen op moeilijke communicatie tussen de verschillende partijen. Bij voorkeur was het klaslokaal reeds uitgerust met een daglichtregelsysteem, maar dit was geen beperkende factor.” “We kregen een heel grote respons op onze vraag naar klaslokalen”, gaat Ruben verder. “Zo’n 50 scholen toonden spontaan interesse. We kozen er uiteindelijk zes uit om een langdurige monitoring uit te voeren. Dit zijn het Heilig-Hart & College uit Halle, het Sint-Niklaasinstituut uit Zwevegem, SVI à Paulo uit Gijzegem, de Vrije Middenschool uit Zonhoven, KSO Glorieux uit Ronse, en het Don Bosco Technisch Instituut uit Haacht. Op deze laatste school werd niet één, maar drie klaslokalen geselecteerd. Daarnaast werden nog enkele lokalen van onze Technologiecampus in Gent bij het pro-

ject betrokken: een lokaal dat gebruikt werd als eerste testcase en twee lokalen uit het nieuwe testgebouw, gebouwd volgens de passiefhuisstandaard.”

Dimbare daglichtregelsystemen “De lokalen waar nog geen daglichtregelsysteem en afwezigheidsdetectie aanwezig waren, werden hiermee uitgerust. De fabrikanten die bij het TETRA-project betrokken zijn, stelden een verlichtingsontwerp en geschikte lichtregelsystemen voor. Er werd hen gevraagd geen exotische installaties voor te stellen, maar een ontwerp te maken voor een typische uitrusting van een school die een gemiddeld budget ter beschikking heeft.” Er werd voor gekozen om tijdens dit project geen schakelende, maar enkel dimbare daglichtregelsystemen te bekijken. “Dimmende systemen zouden voor de gebruiker minder storend zijn dan schakelende systemen. Bovendien is hun besparingspotentieel een stuk groter omdat er continu kan bij geregeld worden in functie van de aanwezige hoeveelheid daglicht, in plaats van steeds een drempelwaarde van het daglichtniveau te moeten overschrijden”, aldus Ruben. “Het is wel zo dat er een meerkost is van dimbare systemen ten opzichte van schakelende systemen.” “Binnen de dimbare daglichtregelsystemen kunnen uiteraard nog verschillende types onderscheiden worden. Zowel ‘open loop’ als ‘closed loop’ daglichtregelsystemen werden toegepast. Een open loop-systeem past het dimniveau van de kunstverlichting aan enkel en alleen op basis van een meting van de invallende daglichthoeveelheid. Een closed loopsysteem daarentegen steunt op feedback: de daglichtsensor is typisch gericht naar het taakoppervlak (de lessenaars) en meet het geheel van dag- en kunstlicht. Zo is er een constante wisselwerking tussen input en output.” “Beide types systemen hebben elk hun voor- en nadelen. Belangrijk is dat de noden en omstandigheden project per project bekeken worden en op die manier tot de best mogelijke oplossing gekomen wordt.” In het TETRA-project worden vier types daglichtregelsystemen onder de loep ge-

nomen, meteen ook de meest voorkomende types op de Belgische markt. Het gaat om de types ‘daglichtsensor per armatuur’, ‘centrale daglichtsensor, veelal gecombineerd met aan-/afwezigheidsdetectie’, ‘masterarmatuur met daglichtsensor, uitbreidbaar met sensorarmatuur’ en ‘naar buitengerichte daglichtsensor’. De eerste drie types kunnen onder de categorie ‘closed loop’ geplaatst worden, het laatste type is vanzelfsprekend een open loop-systeem.

Invloedsfactoren op het besparingspotentieel Het onderzoek houdt rekening met alle mogelijke invloedsparameters. “Heel wat elementen kunnen de resultaten immers beïnvloeden. Ten eerste het gebouw zelf en zijn omgeving: de locatie van het gebouw en eventuele nabijgelegen obstructies (bijvoorbeeld bomen of andere gebouwen), de geometrie van de ruimte en de reflectiecoëfficiënten van plafond, muren en vloer. Ook de oriëntatie en de grootte van de ramen spelen natuurlijk mee, net zoals de lichttransmissiefactor van de beglazing. Elk van deze parameters beïnvloeden de inval en verdeling van het daglicht in de ruimte. Ook de zonwering moet uiteraard in rekening gebracht worden.”

“Naast het gebouw beïnvloeden ook de geïnstalleerde verlichting en lichtregelsystemen het besparingspotentieel: wat is het geïnstalleerd vermogen van de verlichting, hoeveel van de armatuurrijen worden er gedimd, welk type daglichtregelsysteem werd er geïnstalleerd? Daaraan is ook de afstelling van het daglichtregelsysteem gekoppeld. Uit de resultaten van het TETRA-project blijkt dat de afstelling een zeer belangrijke invloed heeft. De afstelling van het systeem gebeurt bij elke fabrikant op een andere manier en het is van primordiaal belang dat er aan deze afstelling en de systematische controle ervan de nodige aandacht geschonken wordt.” “Tot slot heeft ook de gebruiker zelf invloed op het besparingspotentieel. Behalve de bezettingsduur, is ook de bezettingsperiode van belang. Zo schijnt de zon heel intens en lang in de zomerperiode, net wanneer alle scholen gesloten zijn. Ook het gedrag van de gebruiker is van groot belang: wordt de verlichting en de zonwering bewust geregeld in functie van de aanwezige hoeveelheid daglicht, of gaat systematisch de kunstverlichting aan en de gordijnen toe bij de start van de les? Uit verschillende studies is gebleken dat alleen nog maar het

Trilux optimaliseert gangverlichting in WZC Wedbos Woon- en zorgcentrum Wedbos in Geel koos er na een grondige analyse voor om zijn gangverlichting vroegtijdig te renoveren. Met een overschakeling naar de huidige generatie LED armaturen kon er immers stevig worden bespaard op de energiefactuur, en was meteen de problematiek met aanwezigheidssensoren opgelost. De verlichtingrenovatie werd toevertrouwd aan Trilux. “De Lichtbehoefte in een woon- en zorgcentrum is erg specifiek, ook in de gangen”, vertelt Jan Van Riel, Sales Manager Competence Center Trilux, tijdens zijn infosessie. “Een goede analyse van de bestaande noden, behoeften en wensen is specialistenwerk.” “Initieel zocht de bouwheer een oplossing voor de integratie van aanwezigheidssensoren. Bij spaarlampen (compact-fluorescentielampen) zorgt dit immers voor grote problemen. De levensduur van de lampen stort in elkaar van 10.000 naar pakweg 4.000 branduren, afhankelijk van het aantal schakelingen per dag. Goede LED armaturen hebben hier geen last van. LED’s kunnen op verschillende manieren elektronisch worden aangestuurd. Bovendien kan je meteen levensduur, lichtopbrengst en kleureigenschappen optimaliseren.” www.trilux.com/bx/

60 EDU & CARE

Energik Energik werd in 1983 opgericht als technologiegroep binnen het Vlaams Economisch Verbond. De sinds 2004 zelfstandige vzw promoot technologieën voor een rationeel energieverbruik en duurzaam energie- en milieubeheer. Voor dit doel zorgt Energik voor doelgerichte informatieverspreiding bij zowel producenten als gebruikers. Met betrekking tot nieuwe technologieën, marktmogelijkheden, wetgeving en subsidieregelingen. Bovendien treedt het op als contactplatform voor Vlaamse bedrijven en de overheid.

inlichten van de gebruiker over het besparingspotentieel reeds veel invloed kan hebben op zijn gedrag. Belangrijk is dat deze inlichting regelmatig herhaald wordt, zoniet vervalt hij in zijn oude gewoontes.” “Uiteraard zal de energiebesparing van jaar tot jaar verschillen, zelfs als alle bovenstaande parameters gelijk blijven. Het spreekt voor zich dat we geen vat hebben op de weersomstandigheden en dus op het verschil in daglichtinval bij zomer/winter, zonnige/bewolkte dag,...” “Om met al deze parameters rekening te kunnen houden, moeten deze gemeten worden. Alle statische parameters, zoals de oriëntatie, de grootte van de ramen en de reflectiecoëfficiënten, kunnen op voorhand bepaald worden. Het zijn de dynamische parameters, zoals het dimniveau van de verschillende armatuurrijen, aanwezigheid in het klaslokaal, het gebruik van de beamer en de stand van de zonwering die langdurig gemonitord worden.

Resultaten “De resultaten uit de monitoringcampagne zijn we nog volop aan het verwerken en worden eerst voorgelegd aan de bedrijven en koepelverenigingen die bij het TETRA-project betrokken zijn. Hiervoor is het voor het brede publiek dus nog afwachten tot de afsluitende studiedag van het TETRA-project die begin december plaatsheeft. Wel kunnen we

reeds enkele bredere conclusies trekken betreffende daglichttoetreding en daglichtregeling…” “Een eerste belangrijke conclusie moet zijn dat mensen de voorkeur geven aan daglicht boven kunstlicht én dat deze lichtbron nog eens gratis is ook. Vooraleer te spreken over kunstverlichting en performante lichtregelsystemen, moet er dus voor gezorgd worden voor een goed daglichtontwerp. Dit houdt onder andere in dat er veel daglicht in een gebouw naar binnen gebracht wordt, maar ook dat dit evenwichtig verspreid wordt over de ruimte. Bij een goed daglichtontwerp wordt bovendien een zicht naar buiten voorzien voor iedere gebruiker van de ruimte.” “Het ontwerp staat of valt daarbij met toepassing van enkele cruciale principes. Zo wordt de inval van direct zonlicht best vermeden. In functie hiervan wordt doorgaans aangeraden om te bouwen volgens de Noord-Zuid oriëntatie. Om verblinding te vermijden, dient zonwering geïntegreerd te worden. Een goed daglichtontwerp betekent echter geen maximale raamoppervlakte, aangezien dit tot ’s zomers tot oververhitting en ’s winters tot hoge warmteverliezen kan leiden. De kunst bestaat erin tot een ontwerp te komen dat zowel op visueel als op thermisch vlak verdedigbaar is.” “Naar welk daglichtniveau uiteindelijk moet gestreefd worden, durft wel eens te verschillen naargelang de gebruikte bron. Wij geloven dat er minstens moet gestreefd worden naar een gemiddelde daglichtfactor van 2%, bij voorkeur 3% (of hoger). Een te hoge waarde moet echter ook vermeden worden, aangezien hierdoor een risico op verblinding zou kunnen ontstaan.” “Al is een cijfer uiteraard niet alleszeggend... Er moet, zoals reeds eerder aangehaald, getracht worden het daglicht zo gelijkmatig mogelijk te verdelen over de ruimte. Dit kan bijvoorbeeld door een correcte keuze te maken voor de reflectiecoëfficiënten van de wanden en door de diepte van lokalen te beperken wanneer enkel verticale daglichtopeningen voorzien worden. Het is namelijk zo dat de daglichtinval vermindert naarmate er

61 EDU & CARE

dieper in de ruimte gegaan wordt. Een vuistregel hierbij is dat er op daglichtinval kan gerekend worden tot op een diepte van ongeveer twee keer de lateihoogte van het raam vanaf het vloerniveau. Door met lichtplanken en met horizontale daglichtopeningen te werken, kan een diepere daglichtinval en een betere daglichtverdeling bekomen worden.”

Implementatie van daglichtregelsystemen “Er zijn echter momenten waarop daglicht alleen niet volstaat, bijvoorbeeld op bewolkte dagen of ’s avonds. In functie hiervan moet ook een performante kunstverlichtingsinstallatie voorzien worden, al dan niet uitgerust met een daglichtregelsysteem.” “Of dergelijk systeem al dan niet rendabel is, hangt onder meer af van de energiebesparing die ermee kan gerealiseerd worden. Simulatiesoftware zoals DIALux en DAYSIM bieden de mogelijkheid om een inschatting te maken van deze besparing. Hoewel de simulatie van de daglichtinval op zich een redelijk goede weergave is van de werkelijkheid, is de nauwkeurigheid van dergelijke tools lager wanneer het op de bepaling van de energiebesparing aankomt. Zo rolt er uit de software één getal voor de energiebesparing met een daglichtregelsysteem in een bepaalde ruimte, terwijl uit de monitoringscampagne blijkt dat er door toepassing van verschillende types daglichtregelsystemen in 3 gelijkaardige klaslokalen nogal uiteenlopende cijfers voor het besparingspotentieel kunnen bekomen worden (case Don Bosco Technisch Instituut uit Haacht).” “Ook het besparingspotentieel van één bepaald daglichtregelsysteem kan zelfs nog verschillen, afhankelijk van hoe het systeem werd afgeregeld. Zo werd in een bepaalde monitoringscase initieel een energiebesparing van maximaal slechts 10% op maandbasis gerealiseerd, daar waar dit na herafregeling tot 40% bedroeg. De afstelling van het daglichtregelsysteem blijkt dus een heel belangrijke invloed te hebben op het besparingspotentieel van het systeem…

Sika staat voor innovatie en globaal leiderschap In kader van ‘Scholen van Morgen’ bouwde lagere school Ten Bos in Merchtem in een eerste fase 3000 m³ bij. In de tweede fase werd een sporthal en atrium gerealiseerd. Tijdens het volledige bouwtraject koos de school bewust voor hoogkwalitatieve en duurzame oplossingen. Om de gebouwen van hoogwaardige vloeren te voorzien, deed het schoolbestuur beroep op vloerspecialist Sika uit Nazareth. Zo was de school zeker dat de gebouwen werden voorzien van betrouwbare vloeren.

ADVERTORIAL

62 EDU & CARE

Vloeren voor de zorgsector Sika vloeren zijn ook geschikt voor de zorgsector. “Ook vloeren in ziekenhuizen moeten veelzijdig en functioneel zijn. Ze moeten voor een therapeutische en warme omgeving zorgen maar ook geur- en geluidbestendig zijn.” “Veiligheid komt natuurlijk eerst, dus lage VOS-emissies zijn noodzakelijk om een gezonde luchtstroom mogelijk te maken. Verder moeten ze hittebestendig en makkelijk schoon te maken zijn. Sika vloeren zijn trouwens naadloos, zodat micro-organismen niet in de verbindingen groeien. Wat de hygiëne en dus de gezondheid alleen maar ten goede komt.”

De voordelen van Sika vloeren De juiste vloerkeuze is voor een school cruciaal. Hij moet voldoen aan een hele reeks eisen. Zo moet hij onderhoudsvriendelijk, geluiddempend, comfortabel en esthetisch aantrekkelijk zijn. En een lange levensduur hebben. Dat zijn net de troeven die een Sika® ComfortFloor® biedt. De Sika ComfortFloor is opgebouwd uit primer Sikafloor-156, basislaag Sikafloor-330 en 2 sealinglagen Sikafloor-305 W. Met een totale systeemdikte van 3 mm. De voordelen van dit decoratieve en functionele systeem zijn een geluidsabsorberend effect, hoog comfort en goede slijtvastheid. Ook de lage VOS-emissie is een belangrijk kenmerk van Sika vloeren. “Vluchtige Organische Stoffen is de verzamelnaam voor een groep van koolwaterstoffen die, zoals de naam al suggereert, makkelijk verdampen. Denk hierbij onder andere aan componenten van brandstoffen en oplosmiddelen. Deze stoffen zijn gerelateerd aan een aantal milieuproblemen, waaronder klimaatverandering, smog en verzuring. Verder is van sommige van deze stoffen bekend dat zij schadelijke effecten op de menselijke gezondheid kunnen hebben. Door de VOS-emissie laag te houden of zelfs producten te ont-

wikkelen met geen VOS-emissie bouwen we duurzame en milieuvriendelijke scholen”, vertelt Wim Verheyden, Head of Flooring Sika België. Verder is de Sika Comfortfloor scheuroverbruggend en schokbestendig. “Dat laatste is erg belangrijk. De meeste bedrijven bekijken vloeren vanuit een industriëel oogpunt. De vloer van het gebouw moet een werkvloer zijn. Wij bekijken het vanuit een sportief oogpunt. Kinderen lopen, springen en vallen in de gangen. Onze vloeren zijn daarop voorzien. Veiligheid en comfort staan voorop.”

Meer dan functionaliteit “Het waren vooral de onderhoudsvriendelijkheid en eindeloze mogelijkheden in kleurschakeringen die het schoolbestuur overtuigden om met onze firma in zee te gaan.”

succesvol. “Het contact met de school verliep altijd open en correct. En het resultaat mocht er zijn.” En dat smaakt naar meer… “We werken op dit moment aan de vloeren van zes scholen en verwachten binnenkort nog een twintigtal andere scholen te bevloeren. De functionaliteit van de schoolgebouwen aanpassen wordt daarbij een trend. De tegeltjes van vroeger zal je binnen enkele jaren niet meer zoveel terugvinden”, aldus Wim;

Microsite Voor haar Sikafloor vloerbekledingen voor industriële, residentiële en commerciële gebouwen riep Sika een nieuwe microsite in het leven. “Via deze aparte website willen we onze vloeroplossingen dichter bij de klanten te brengen. We beschikken immers over een hele waaier aan producten en zo wordt het makkelijk om snel de juiste oplossing te vinden.”

Want bij de keuze van vloeren komt meer kijken dan functionaliteit alleen. Ook de kleurschakering is belangrijk. “Bepaalde kleuren beïnvloeden de gemoedstoestand van de leerlingen. Die keuze kan dus belangrijk zijn voor het welzijn van de kinderen.”

“Op de site bieden we vloerbekledingoplossingen en -systemen aan. Verder vind je er technische en veiligheidsfiches. Deze helpen je op een veilige en efficiënte manier om te gaan met onze producten.”

Samenwerken met scholen

www.sikafloor.be

De samenwerking met Ten Bos was erg

63 EDU & CARE

ADVERTORIAL

LaDura Premium gipskartonplaat van Siniat ideaal voor scholen, ziekenhuizen en woonzorgcentra Siniat biedt met de vezelversterkte LaDura Premium kwaliteitsvolle gipsplaten die een perfect alternatief zijn voor massieve niet-dragende scheidingswanden. Ze zijn economisch, efficiënt en uiterst geschikt voor scholen, ziekenhuizen en zorginstellingen. De gipsplaten geven de beleving van een robuuste constructie met alle voordelen van droogbouw.

ADVERTORIAL

64 EDU & CARE

Referentieproject: AZ Delta Menen Algemeen Ziekenhuis Delta Menen wordt op dit moment grondig gerenoveerd. Het project is intussen deels opgeleverd. Architectenbureau VK Group uit Roeselare, plaatsingsbedrijf WYCOR uit Wetteren en aannemer voor de afwerking van de overwegend gebogen wanden in het nieuwbouwproject Demecoplaf uit Berlare kozen in dit project voor de stootvaste LaDura Premium plaat van Siniat. “Niet alleen omdat we het als een uitdaging zagen om een kwalitatief, nieuw product toe te passen, maar voornamelijk omdat het een product was waarin we het volste vertrouwen hadden. Evenals in de producent”, vertelt Filip Van De Weghe van Demecoplaf. En dat vertrouwen werd niet beschaamd. Integendeel. “Dankzij zijn vele performante eigenschappen en uitstekende prijs-kwaliteitverhouding, steekt La Dura Premium van Siniat er met kop en schouders bovenuit. ”

Voor alle toepassingen LaDura Premium bestaat uit twee lagen karton met daartussen een hoge densiteit geïmpregneerde gipskern. Die is verstevigd met hout- en glasvezels. Ideaal als alternatief dus voor massieve, niet-dragende binnenwanden. Met alle voordelen die eigen zijn aan droogbouw zoals snelle plaatsing, snelle afwerking en spouwruimte voor kabels en leidingen.

uitzonderlijke geluidsisolatie (wand) van 66 dB bereikbaar is.

Standaard staalprofielen Ondanks haar solide voordelen kan je LaDura Premium op dezelfde 0,6 mm staalprofielen monteren als standaardplaten. Dit bespaart geld, extra logistieke inspanningen en fouten op de werkvloer. LaDura Premium is dan ook allesbehalve zwaar. Met 12,6 kg/m² is ze makkelijk te verwerken. Een bijkomend voordeel is dat een complete wandconstructie maximaal 72 kg/m² weegt en op elke dragende vloer kan worden geplaatst.

Siniat, shaping the way people build Het Harelbeekse bedrijf Siniat, onderdeel van de Etex Group, produceert gipsproducten en accessoires voor de complete afwerking van wanden en plafonds. Hun totaalsystemen staan garant voor een technisch, esthetisch, ecologisch en economisch resultaat dat beantwoordt aan de strengste Europese normen voor stabiliteit, brand, akoestiek en thermische isolatie. Professionals kunnen steeds bij de onderneming terecht voor technisch advies op maat. www.siniat.be

Afwerking

Zelftappende schroeven

De LaDura Premium gipskartonplaten kan je met dezelfde Siniat voegmaterialen afwerken als gewone gipskartonplaten. De Siniat fillers B30, B45, B90 en B120 zijn speciaal ontwikkelde producten voor het voegen van naden van gipsplaten (AK/BA). Dankzij deze producten is Siniat de enige specialist die fillers met vier verschillende verwerkingstijden kan aanbieden (30, 45, 90 en 120 minuten). De Readymix Pro Finisher is een gebruiksklare pasta voor AKvoegen die uiterst smeerbaar en gemakkelijk op te schuren is.

De unieke zelftappende LaDura Premium schroeven zijn speciaal ontwikkeld zodat je snel en eenvoudig door de extra harde LaDura Premium platen kan schroeven. De montage wordt ook een stuk makkelijker. In combinatie met de Siniat voegproducten stellen deze zelftappende schroeven verwerkers in staat om met volledig op elkaar afgestemde producten tot resultaten te komen die voldoen aan de vereisten op het vlak van montage, techniek en afwerking.

Stootvast en vezelversterkt De LaDura Premium gipskartonplaat is een optelsom van voordelen. Met haar grote stootvastheid is ze niet enkel dé oplossing voor woningbouw, maar ook voor utiliteitsbouw zoals ziekenhuizen, scholen, hotels, sportcentra, bioscopen en andere locaties waar een hoge stootvastheid is vereist. De plaat is ook ideaal om te betegelen en dus geschikt voor badkamers en keukens. Ook op het gebied van brandwerendheid en geluidsisolatie scoort LaDura Premium beter dan een standaardplaat. Uit de meest recente tests bij het Akoestisch Labo in Peutz, blijkt dat een

65 EDU & CARE

ADVERTORIAL

AZ Damiaan Oostende: Chinese graniet fleurt binnenplein op Een opmerkelijke prestatie in de projectmarkt: een natuursteen die de betontegel klopt qua prijs. “DAN IS DE KEUZE SNEL GEMAAKT, NATUURLIJK.” TEKST: KRISTOF DAMS FOTO’S: GERALD VAN RAFELGHEM

PROJECT

66 EDU & CARE

Fusie en centralisatie AZ Damiaan in Oostende is een project van lange adem: de eerste steen werd gelegd in 2008 en de voltooiing is voorzien voor 2016. Het ziekenhuis ontstond in 1999 uit een fusie tussen Heilig-Hart en Sint-Jozef. “Vroeger werkten we op twee campussen,” zo licht Sigrid Defurne van AZ Damiaan toe, “maar al in 1999 al besliste het bestuur om alles op één site te centraliseren. De gebouwen van campus Heilig Hart maakten in 2008 plaats voor een nieuwbouwziekenhuis. In 2012 werd fase één van het nieuwe ziekenhuis in gebruik genomen. AZ Damiaan deed hiermee niet enkel de werkingskosten dalen, maar investeerde ook in zijn kernactiviteit: goede zorg verlenen. Het gaat niet enkel om een nieuw jasje: ook de inhoud kreeg nieuwe mogelijkheden!”

toptechnologie De nieuwbouw is een realisatie van Boeckx architecten, die de daartoe uitgeschreven wedstrijd wonnen. De artsen zijn zeer te spreken over het architecturale ontwerp dat een verhoogde dienstverlening verzekert. De recentste apparatuur en technologieën ondersteunen de meest moderne medische hande-

lingen en verhogen de veiligheid van de patiënt. En diens welzijn wordt ook bevorderd door lichtrijke en comfortabele kamers met moderne sanitaire cellen, draadloos internet en individuele flatscreen televisies. De meeste kamers zitten aan de zonnekant en kijken uit op de omgeving van het Leopoldpark. De open ontvangsthal met daklicht en panoramische liften loopt over in een onthaalruimte en een groot binnenplein.

Galaxy grey graniet Dit binnenplein wordt gedomineerd door grijze gevlamde Galaxy Grey 60/60/5 graniettegels, geleverd door het Harelbeekse Beltrami. De groothandelaar raakte bij het project betrokken door een vraag om informatie, eerst van de architect, later van de aannemer. “Oorspronkelijk was een grijze betontegel van zes centimeter dik gevraagd en beschreven,” zo legt senior sales manager projects Pascal Rommel uit. “Er werd ons gevraagd naar een mogelijk alternatief daarvoor, dat equivalent zou moeten zijn zowel qua kleur als qua prijs. En wat bleek uiteindelijk? Dat de Galaxy Grey graniet die we voorstelden zelfs nog goedkoper was dan -met alle res-

67 EDU & CARE

pect- een gewone betontegel. De keuze was dus vlug gemaakt, ook op esthetisch vlak.” De graniet, afkomstig uit de provincie Fujian, is heel hard materiaal met neutrale kleur die zowat overal kan worden toegepast. Met zijn uitstekende prijs-kwaliteit verhouding is hij de laatste jaren een echt hit op de projectmarkt.

Zeer grondig getest Al moest aanvankelijk hier en daar nog wat wantrouwen worden weggenomen. “We leverden dezelfde steen eerder ook al bijvoorbeeld voor de MG-toren in Gent. Toen werden bijkomende proeven gevraagd door de architect, wat te maken had met een vroegere negatieve ervaring met een bleke graniet die roest verkleurde. De uitgebreide testen hebben aangetoond dat er met onze geselecteerde Galaxy Grey geen enkel probleem was. We hebben intussen voor dezelfde architect en bouwheer met identiek materiaal de Arteveldetoren in Gent uitgevoerd. En nu zijn we -opnieuw voor dezelfde architect en bouwheermet dit materiaal bezig met het project Dulle Griet Gardens op de Gentse Vrijdagmarkt. Bovendien is het zo dat

PROJECT

wij alle natuurstenen in ons gamma -dus ook de Aziatische- laten testen volgens de laatste Europese normen, onder meer door het WTCB, om het gebruik ervan in onze regio’s te controleren. Pas nadat we de testen geanalyseerd hebben, beslissen we of een materiaal voor deze of gene toepassing geschikt is en wordt het gelanceerd op de markt.”

meer bepaald naar het industrieterrein Ter Mote in Nevele. In dit CO² neutrale industrieterrein liet Tegels Provijn een nieuwe toonzaal optrekken.

Volledig op tegeldragers

Voor de werf in Oostende werd Tegels Provijn gecontacteerd door Algemene Aannemingen Van Laere om een offerte in te dienen. “Ik hoef natuurlijk aan nieblijf bij je leest mand te vertellen dat voor de uitvoering Voor het overige gelooft Beltrami in het van deze werf, zoals altijd bij projecten principe: schoenmaker blijf bij je leest. van deze omvang, de uitvoeringsprijs Pascal Rommel legt uit. “Dit betekent dat veruit het meest doorslaggevende elemen ons alles mag vragen over de nament was!” De betegelingswerken wertuursteen zelf en het al dan niet geschikt den uitgevoerd in 2009. “We hebben er zijn van een bepaalde steen, dikte, afmet zes man op gewerkt. Dat heeft toch werking,..., voor deze of die toepassing. een paar maanden in beslag genomen. Maar de specifieke eigenschappen inAl die tegels voor het binnenplein moeszake plaatsing, dat laten we over aan de ten overigens door Van Laere worden specialisten: de aangereikt met vloerders en de een grote torenkraan. Het hijsen firma’s die plaatvan die meer dan singsproducten 1.000 kilogram produceren en/ wegende paletten of verdelen. Neem over de nieuwnu gevelbeklebouw mag wel de ding: wij kunnen grootste uitdaging adviseren of een worden genoemd steen al dan niet van dit project.” geschikt is voor Pascal Rommel (Beltrami) Het binnenplein gevelbekleding en, afhankelijk van het rust overigens volmateriaal en het formaat, welke dikte de ledig op tegeldragers, die werden gelepanelen moeten hebben. Maar voor de verd door Solidor uit Lauwe. “Een heel plaatsing en verankering ervan verwijzen robuuste tegeldrager, en aangenaam van we steeds door naar onze klanten, zijnde prijs, die wij vrij regelmatig gebruiken”, plaatsers in gevelbekleding die daar met aldus nog Hans Provijn. hun jarenlange praktijkervaring in gespecialiseerd zijn.” Vertrouwen is de sleutel
 Voor Beltrami bracht de Oostendse werf Tegels Provijn geen speciale kopzorgen. “Het mateDe specialist in dit geval was Tegels riaal werd voldoende op tijd door ons Provijn uit Nevele. “Wij zijn een familiaal besteld, waardoor we op het afgesprotegelbedrijf sinds 1968, gespecialiseerd ken tijdstip konden leveren”, zegt Pascal in verwerking van alle types tegels”, zo Rommel. “Ook het materiaal zelf was bij licht zaakvoerder Hans Provijn toe. “We controle perfect in orde.” De grote hoewerken zowel voor particulieren als voor veelheid -zo’n 1.600m2- kon door de grote werven zoals AZ Damiaan. Sinds groeve vlot worden geleverd. “Op zich enkele jaren hebben we een 20-tal plaatspeelt volume voor ons geen rol. Of het sers in dienst.” Het bedrijf had zijn eerste nu om een kleiner project gaat of een vestiging in Vinkt, maar door voortduproject van enkele duizenden vierkante rende groei zag het zich al een aanmeters: onze strategie is steeds om een tal keren gedwongen van te verkassen: lange-termijnrelatie op te bouwen met eerst werd een showroom gebouwd in leveranciers/groeves. Automatisch groeit Beernem (1999) terwijl het magazijn in dan een vertrouwensband met deze Vinkt bleef, maar meer recent (2011) vermensen en weten we perfect wat we huisde het bedrijf integraal naar Nevele, aan elkaar hebben. Het resultaat is dan

“We leverden dezelfde steen bijvoorbeeld ook al voor de Artevelde-toren in Gent.”

PROJECT

68 EDU & CARE

ook dat we eender welke hoeveelheid met een gerust hart kunnen toevertrouwen aan deze partners. Met onze Chinese partner werken wij bijvoorbeeld al meer dan 15 jaar samen”.

Finish in zicht Intussen zijn we alweer een aantal jaren verder en langzaamaan nadert het project de voltooiing. Sigrid Defurne: “Vandaag is AZ Damiaan bezig met de renovatie van een gebouwenblok aan de Konterdamkaai en het bouwen van een laatste stuk nieuwbouw. Deze tweede fase zal eind 2016 aan het nieuwe ziekenhuis worden geschakeld.” En dan zal het aanvankelijke doel zijn bereikt: één van de allerbeste ziekenhuizen van het land worden, én de referentie voor gezondheidszorg in de kustregio. Met toch een handje hulp van natuursteen.

69 EDU & CARE

Vooruitstrevende scholen vloerbekledingen van Vloerbekleding in scholen voldoen aan erg strenge eisen. De bekleding moet niet alleen robuust en duurzaam zijn, ze moet ook warm, comfortabel en hygiënisch en onderhoudsvriendelijk zijn. Ook veiligheid (antislip) is een belangrijk aandachtspunt. Net zoals akoestiek. Het liefst zijn ze ook verkrijgbaar in verschillende kleuren, voor een aangename leeromgeving. IVC Groep, Belgisch fabrikant van heterogene vinyl (ITEC) vloerbekleding en hoogwaardige modulaire parketimitatie (MODULEO), ontwikkelde kwalitatieve vloerbekledingen die moeiteloos aan al deze eisen beantwoorden. Zo ondervonden, bijvoorbeeld, de studenten van Campus Amicorum en de leerlingen Erasmus De Pinte-EDP.

70 EDU & CARE

doen beroep op de ITEC en MODULEO

71 EDU & CARE

Ruime studentenflats in uniek historisch kader Campus Amicorum in Brugge, een historisch pand uit de vroege 18e eeuw, werd met de grootste zorg gerenoveerd tot een charmevolle woonomgeving voor studenten. De ruime flats kregen elk een eigen keuken, douche, wastafel en toilet. Hiernaast werd ook een cosy corner voorzien waar studenten elkaar ontmoeten en samen genieten van hun vrije tijd. De authentieke sfeer en comfortabele inrichting creëren een aangename studeeromgeving met klemtoon op comfort en privacy. De campus telt 79 studio’s en een conciërge rond twee prachtige binnentuinen. Studenten kunnen kiezen tussen kleinere of zeer grote duplexstudio’s. Met plafonds op gebruikelijke hoogte, of net zeer hoog voor een uitzonderlijk ruimtegevoel. Alle studio’s kregen eigen sani-

tair en keuken. 18 parkeerplaatsen vullen het geheel aan en kunnen individueel gehuurd worden. En met een individuele fietshaak verzeker je je tweewieler van een vaste staanplaats.

Comfortabele, gezellige en duurzame vloerbekleding “Voor de bevloering van het project kozen we voor de ‘Itec Concept Bolivia’ kwaliteitsvloer. Deze vinylvloer beantwoordt perfect aan alle specifieke noden in de diverse ruimtes. De heterogene vinyl werd voorzien van een sfeervol bamboemotief die de naden perfect camoufleert en onzichtbaar maakt. De vloer voelt bovendien niet koud aan en zorgt akoestisch voor een minimaal contactgeluid”, legt Dirk Desimpel van IVC Group uit. “De perfecte combinatie van de hoge slijtlaag (0,70 mm), compacte opbouw-

Nieuwe IMPRESS collectie Onlangs introduceerde IVC Groep haar nieuwe IMPRESS-collectie. Met het nieuwe procedé ‘embossing in register’ wordt een ongeëvenaard effect van realisme bereikt waardoor IMPRESS bijna niet van echt hout te onderscheiden is. En dezelfde karaktervolle uitstraling heeft. “Via ‘Embossing in register’ stemt het dessin tot in detail met de oppervlaktestructuur overeen en verloopt het synchroon. Voor het eerst voel je de nerven, knopen en groeven van het dessin precies op de plaats waar ze horen te zijn. Resultaat is een uiterst natuurgetrouwe weergave van houtdessins om perfect te passen bij elke bouwstijl”, aldus Dirk Desimpel. www.ivcgroup.com

hoogte (2 mm) met harde rug die zorgt voor een minimale restindruk en de goede slipvastheid (R10), garanderen een maximale levensduur. Bovendien is hij zeer makkelijk reinigbaar dankzij de revolutionaire PUR HyperGuard+ slijtlaag. Hij is verder in regel met de Europese regelgeving inzake VOC-emissie en volledig recycleerbaar.

Warme, huislijke en veilige leeromgeving “We leven vandaag in een wereld die fundamenteel verschilt van deze van 30 jaar geleden”, directeur Miguel Detemmerman van Erasmus De PinteEDP. “Onze school zet daarom vooral in op permanente verandering, gebaseerd op wetenschappelijk onderbouwde inzichten. Ons team biedt zo eigentijds onderwijs aan. En dat gaat verder dan het transfereren van vakgebonden kennis en vaardigheden.” “In onze visie beogen we een warme, huiselijke en veilige leeromgeving voor onze studenten. En daarom kozen we net voor aanvang van het nieuwe schooljaar weloverwogen voor krasvrij en onderhoudsvriendelijk Moduleo parketvinyl. Bij een rondgang in een aantal lo-

Campus Amicorum in Brugge

ADVERTORIAL

72 EDU & CARE

kalen zagen we immers dat de bestaande vloeren aan vervanging toe waren. De keuze voor parketvinyl is onmiskenbaar ecologisch. Het vloermateriaal bestaat voor de helft uit gerecycleerd materiaal en is zo, net als ons onderwijs, aangepast aan de steeds evoluerende wereld.” “Multistep, erkend Moduleo projectplaatsingsbedrijf, zorgde voor een uiterst snelle opvolging en plaatsing. Op één week tijd werden alle werken uitgevoerd. Multistep zorgde daarbij voor een perfect ondervloervoorbereiding, cruciaal bij het plaatsen van heterogene vinyl. www.moduleo.be www.itecfloors.be

Meer

zuurstof

tot nadenken ...

Healthy School Concept ® Bouwen aan energiezuinige en gezonde scholen. Bij de bouw of renovatie van scholen denkt RENSON ® niet alleen aan energiezuinigheid, maar vooral aan de gezondheid en het comfort van leerlingen en leerkrachten. De continue toevoer van verse lucht en de gecontroleerde afvoer van vervuilde lucht (basisventilatie) zorgt voor een goede luchtkwaliteit. Buitenzonwering in combinatie met intensieve nachtventilatie (nightcooling) garandeert steeds aangename temperaturen in de lokalen. Wenst u meer informatie ? www.renson.be

eduscript_NL_0414_220x139.indd 1

73 EDU & CARE

ADVERTORIAL 10/04/14 15:46

FOAMGLAS® 50 jaar in Europa

FOAMGLAS, toonaangevend fabrikant van cellulair glas, is dit jaar een halve eeuw succesvol actief op de Europese markt. En dat wordt passend gevierd. FOAMGLAS dankt alle gebruikers van dit unieke isolatiemateriaal met een fraai uitgegeven boek van 180 pagina’s met daarin getuigenissen van vooraanstaande internationale architecten en foto’s van al even gerenommeerde projecten wereldwijd.

ADVERTORIAL

74 EDU & CARE

Kwalitatief isolatiemateriaal FOAMGLAS is het enige isolatiemateriaal dat erin slaagt een absolute waterdichtheid en brandweerstand, een zeer hoge druksterkte en een buitengewone levensduur te combineren met een hoge isolatiewaarde die decennialang dezelfde blijft. Zelfs na vele tientallen jaren is FOAMGLAS nog even doeltreffend als de dag waarop het werd geplaatst. Dat is uniek. Ook het aantal mogelijke toepassingen maakt FOAMGLAS uitzonderlijk. Het is niet alleen de oplossing bij uitstek voor speciale daken, maar ook voor de isolatie van muren, vloeren en ondergrondse constructies. Uit erkentelijkheid aan alle professionele voorschrijvers en gebruikers heeft FOAMGLAS de 50-jarige aanwezigheid in Europa aangegrepen voor de uitgave van een luxueus boek dat rijkelijk wordt geïllustreerd met uitgebreide getuigenissen van vooraanstaande architecten én een selectie van de meest uiteenlopende toepassingen van FOAMGLAS wereldwijd, zowel in woningen en openbare gebouwen tot en met de industrie.

Jan De Vloed Eén van de architecten die in het boek voorkomt is Jan De Vloed. Architectenbureaus. De Vloed uit Destelbergen en Boeckx uit Oostende tellen samen ruim 90 medewerkers en zijn in Vlaanderen de grootste in hun specialiteit: bouwprojecten voor de zorgsector. Ze realiseren een op drie Vlaamse ziekenhuizen. Op De Vloed en Boeckx wordt eveneens beroep gedaan voor het ontwerpen van kantoren, openbare diensten, woonprojecten en onderwijsgebouwen. Jans eerste ervaring met FOAMGLAS dateert van 1981. “De Zusters van een school in Aarschot hadden toen een technisch probleem. Alle daken lekten. Snel werd duidelijk dat de problemen zich zouden herhalen indien we

75 EDU & CARE

ADVERTORIAL

Ook opleidingscentra hebben recht op zuivere lucht!

www.nederman.be

Nederman n.v. Bergensesteenweg 181, 1600 Sint Pieters Leeuw, België Tel: +32-2.334 2250, Fax +32-2.334 2251 E-mail: [email protected]

dezelfde isolatiematerialen zouden gebruiken. Als beginnend architect koos ik toen voor FOAMGLAS vanwege de oneindige μ-waarde en eenvoudige controleerbaarheid. Een voorbeeld: wanneer bij sommige isolatiematerialen de bitumen te warm gegoten wordt, komen de platen na verloop van tijd omhoog waardoor er fenolgassen vrijkomen. Indien er dan vocht in de platen dringt, gaan die bol staan en scheurt de roofing. Als je bij FOAMGLAS na het afstrijken met bitumen en het dichten van de voegen op het dak loopt en je hoort nergens gekraak, dan weet je dat er voldoende bitumen is gebruikt. Als je dat vooraf op de werf uitlegt, dan hebben zowel de uitvoerder als de controleur het vrij makkelijk.“

“Ook ecologisch zit FOAMGLAS goed, want je spaart afbraak- en stortkosten uit. Bovendien kan je altijd bij-isoleren.”

Interactieve digitale versie Samen met het gedrukte boek lanceert FOAMGLAS een interactieve digitale versie waarop meer informatie te vinden is over de projecten die in het boek zijn

opgenomen, en waarop alle interviews integraal beluisterd kunnen worden. Het boek 50 jaar FOAMGLAS is op aanvraag gratis te verkrijgen op www.foamglas.be

Verantwoorde meerprijs “FOAMGLAS was - en is - wel duurder dan andere isolatiematerialen. Maar toen al wisten we dat andere isolatiematerialen na 20 a 25 jaar vervangen moeten worden. Bovendien waren de dakhuiden destijds minder kwalitatief dan tegenwoordig. Wanneer een dak lekte, dan werd de isolatiewaarde - die bij andere isolatiematerialen aanvankelijk beter is dan bij FOAMGLAS - in de praktijk ‘overruled’ door de negatieve invloed van vocht dat zich in de isolatie ophoopt. FOAMGLAS behoudt echter zijn isolatiewaarde. We hebben toen voor 6 miljoen Belgische frank (ongeveer 150.000 euro) aan daken vernieuwd en meer dan 30 jaar later is er nog steeds geen probleem. Zo ontstond bij onze klanten de consensus: laat ons maar met FOAMGLAS werken, daarmee zijn er nooit problemen.”

Renovatie van de afwerkingslaag Wat Jan De Vloed eveneens bijzonder aanspreekt zijn de voordelen bij renovatie van de afwerkingslaag. “Het dakmembraan kan je gewoon afpellen terwijl de FOAMGLAS-isolatie bewaard blijft. Bij andere isolatiematerialen moet ook de isolatie worden vervangen. Als dat om de 25 jaar moet gebeuren, heb je je hele dak in feite twee keer betaald.”

77 EDU & CARE

ADVERTORIAL

Project Decock, nieuwe kindercrèche op oud industrieel terrein in Molenbeek

De Gemeente Sint-Jans-Molenbeek bracht in april dit jaar project Decock in de Jean-Baptiste Decockstraat tot een goed einde. Dit project kaderde in het wijkcontract Westoevers en kreeg de steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het federale Grootstedenbeleid. Het gaat om het herbestemmen van een oude industriële site tot een kindercrèche op de benedenverdieping voor 36 kinderen én tot zeven gemeentelijke woningen. Eén van deze woningen werd volledig geconcipieerd voor personen met beperkte mobiliteit. De zes andere werden bestemd voor verschillende types gezinnen. Ze kregen één tot vier kamers. Dankzij OB-DR Architectes werd het een modern complex waarin gezelligheid en collectief nut aan elkaar werden gekoppeld. En waarbij gekozen werd voor energievriendelijkheid. Zo werd een lage energienorm voor de woningen gerealiseerd, en een erg laag energieniveau voor de crèche.

PROJECT

78 EDU & CARE

Kindercrèche als moederuniversum “Het project werd ondergebracht in een oud industrieel gebouw in de nabijheid van het metrostation Beekkant. Op een totale oppervlakte van 1.300 m²”, vertelt Schepen van Leefmilieu, Jan Gypers. “De architecten splitsten er de volumes op om zo een centraal huizenblok tot stand te brengen. Door het vrijmaken van het terrein werd een maximale inval van natuurlijk licht verkregen.” “In het gebouw op de benedenverdieping werd de crèche ondergebracht. Dit gebouw werd opgebouwd als een reeks afgeronde ruimten, die het kind herinneren aan het moederuniversum. Er werd gedacht aan een eenvoudige toegang voor kinderwagens, kinderen op jonge leeftijd en personen met beperkte mobiliteit. De vertrekken zelf zijn afgestemd op meerdere functies: onthaalruimte voor

de ouders, rustvertrek, verzorgingskamer en ruimte voor binnenactiviteiten. Aan de straatkant is er een keuken, directiebureau, secretariaat en personeelsvertrek. De crèche beschikt ook over een rechtstreekse toegang tot de ruimte voor buitenactiviteiten, die georganiseerd is als de binnenzijde van een eilandje, met een tuin waarin een boom geplant is, en over een trap (met glijbaan) die uitgeeft op een terras.”

Woningen verspreid over drie niveaus “Op de verdiepingen van het gebouw werden de woningen verdeeld over drie niveaus. Anders dan in de openbare ruimte ligt hier het accent op intimiteit, lichtinval, zon en privéterrassen.” “Het complex is uitgerust met een lift, waardoor alle appartementen eenvoudig toegankelijk zijn voor minder mobiele personen. Er is een appartement met één

kamer, drie met twee kamers (waarvan één voor minder mobiele personen en een tweeverdiepingenflat), twee met drie kamers (waarvan één tweeverdiepingenflat) en een appartement met vier kamers”, aldus Jan Gypers.

Duurzame ontwikkeling

“In het ontwerp ging de aandacht van de architecten uit naar tools die leiden tot energiebesparing zoals isolatieniveau, dichtheid, luchtdichtheid en oriëntering. Met het oog op een goede isolatie, werden afzonderlijke terrassen gecreëerd. De isolatie van de gevels en daken werd verstevigd. Voor de woningen werd er glas K1.0 gebruikt (zeer isolerende dubbele beglazing), terwijl de crèche beschikt over driedubbele beglazing.” De crèche verkreeg zo een zeer lage energiecoëfficiënt. De woningen zijn lage energiewoningen. Het gebouw werd verder uitgerust met verwarmingsketels met trekpijpen met een hoog rendement en een individueel ventilatiesysteem met dubbele flux per eenheid. Op de benedenverdieping werden niet-schadelijke materialen gebruikt.

79 EDU & CARE

FAVV: “Problemen met grootkeukens in scholen en gevangenissen makkelijk op lossen” Met haar activiteitenverslag publiceert het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) elk jaar een overzicht van de resultaten van de controles in de voedselketen. Het activiteitenverslag 2013 wees op een gunstige evolutie: in een groot aantal sectoren bleken de resultaten opmerkelijk beter dan de voorgaande jaren. In de grootkeukens van scholen en gevangenissen leverden de inspecties echter minder gunstige resultaten op. Voor de inspectieresultaten met betrekking tot de scope infrastructuur, inrichting en hygiëne behaalden slechts 66,30 % van de scholen en 23,10 % van de gevangenissen een goed resultaat in 2013. “Een vertekend beeld”, volgens Herman Diricks, gedelegeerd bestuurder.

80 EDU & CARE

ook voor de vrijwilligers, noodzakelijk.” (Zie website FAVV bij ‘voorlichtingscel’)

Niet onoverkomelijk “Het doel van het FAVV is dat er voor de consumenten zo veilig mogelijke producten op de markt worden gebracht. Daarom worden controles en monsternemingen uitgevoerd,waarvan de resultaten jaarlijks in een verslag gegoten worden. Zo willen we bedrijven, instanties en overheden duidelijk maken waar verbeteringen nodig zijn.”

vesteringen uit de wereld geholpen worden.

Stringente contracten

Hiernaast moeten ook goede afspraken gemaakt worden tussen alle betrokken partijen. “Scholen en gevangenissen hebben weliswaar grootkeukens, maar sluiten vaak contracten af met cateraars die de maaltijden leveren”, aldus Diricks. “Voeding wordt aangeleverd door exter“FAVV biedt op nen voor wie na de levering de kous af haar website beis. Terwijl het lerarenkorps, bewakers langrijke tips aan en vrijwilligers na ontvangst vaak niet met betrekking tot weten hoe ze correct met de koude en warme maaltijden voedselveiligheid” moeten omgaan.”

Het feit dat scholen en gevangenissen op gebied van infrastructuur, inrichting en hygiëne een slechter resultaat behaalden, betekent echter niet dat we voor onoverkomelijke problemen staan. “Het is zeker niet de bedoeling de scholen met een minder goed resultaat te sluiten”

Vaak voorkomende problemen Sinds haar oprichting voert het FAVV inspecties van schoolkeukens uit. De meest voorkomende tekortkomingen vastgesteld tijdens de inspecties infrastructuur, inrichting en hygiëne in schoolkeukens (onafhankelijk van het resultaat van de inspectie) zijn zowel voor 2012 als voor 2013 : - het onvoldoende respecteren van de vereiste temperaturen voor gekoelde levensmiddelen en het niet respecteren van de koudeketen - ontoereikende hygiëne van keuken en keukenmateriaal - gebrekkige persoonlijke hygiëne van het keukenpersoneel, geen passende en propere kleding In de meeste gevallen kunnen deze tekorten zonder al te grote financiële in-

“Ook deze problemen kunnen vrij makkelijk worden opgelost. Zo kan je de contracten met externen stringenter opstellen zodat ook zij een deel van de verantwoordelijkheid na de levering van de maaltijden op zich nemen. Hierdoor verplicht je de cateraars - die best gecertificeerde experts zijn op het gebied van voedselhygiëne, dus die een smiley van het FAVV behaalden via een audit door een OCI - om de scholen en gevangenissen bij te staan met een ‘service na levering’.”

Gepaste opleidingen “Eveneens belangrijk zijn goede opleidingen. In tegenstelling tot cateraars, restaurateurs en dergelijke wiens hoofdtaak voedsel bereiden is hebben gevangenissen en scholen andere hoofdopdrachten en is voeding aanbieden een bijkomende activiteit. Desalniettemin moeten ook zij de regels volgens om veilig voedsel aan te bieden, ze moeten over de nodige kennis beschikken en is dus opleiding,

81 EDU & CARE

Het Voedselagentschap biedt voor de beroepsactieven op haar website talrijke hulpmiddelen aan met betrekking tot voedselveiligheid. Dit onder andere in de vorm van Quick Start Fiches. Zij fungeren als korte gidsen voor onder meer het correct bewaren van voeding, omgaan met leveranciers en het behouden van de juiste temperaturen. De Quick Start Fiches vind je op: www.favv-afsca.be

Het FAVV In 2000 werd het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen opgericht in de nasleep van de dioxinecrisis. Daarmee was het FAVV een pionier binnen de Europese Unie. Het Agentschap heeft als opdracht te waken over de veiligheid van de voedselketen en de kwaliteit van ons voedsel. De hoofdopdrachten zijn controle, onderzoek en keuring van voedingsmiddelen en hun grondstoffen in alle stadia van de voedselketen, afleveren van erkenningen, vergunningen en toelatingen om activiteiten in de voedselketen te mogen uitoefenen, uitwerking van traceer- en identificatiesystemen om de voedingsmiddelen en hun grondstoffen in alle stadia van hun productie en verwerking te volgen. Het FAVV is ook bevoegd voor dierenwelzijn, fytosanitaire controles en kwaliteitscontroles in de plantaardige sector. Het Wetenschappelijk Comité brengt onafhankelijk advies uit op vraag van de gedelegeerd bestuurder of Minister. Of op eigen initiatief over onderwerpen die te maken hebben met de risicobeoordeling en risicobeheer in de voedselketen. Het FAVV integreert in één enkele administratieve organisatie alle controleen inspectiediensten, van het begin tot het einde van de voedselketen.

Zorgvriendelijke omgeving voor AZ Groeninge Om de veiligheid in openbare gebouwen zoals ziekenhuizen te garanderen, wordt het steeds belangrijker om gevoelige ruimtes af te kunnen sluiten voor publiek. Het AZ Groeninge in Kortrijk maakt sinds 2008 gebruik van het toegangscontrolesysteem van SALTO Systems dat bovendien werd geïntegreerd met de systemen van Honeywell en Nedap. Hierdoor krijgen personeel en bezoekers alleen toegang tot die ruimtes waartoe ze bevoegd zijn. Actueel toegangssysteem Het beheer van het toegangsysteem is in handen van Wim Engelen, manager medische en technische ict-systemen bij het AZ Groeninge. Hij koos het systeem, richtte het in en leidde de medewerkers op. “Op zes plaatsen in het gebouw plaatsten we update badgelezers, cruciaal voor het registreren van toegangsinformatie”,

licht Engelen toe. “Ze staan strategisch in het gebouw opgesteld: bij de personeelsingang, de bezoekersingang en bij elke slagboom van de parking. Iedere gebruiker passeert zo langs een update punt.”

eindeloos toegang krijgen. Voor een actieve badge moet het personeel de badge iedere 24 uur, bewust bij een van de lezers updaten. Zo zijn we altijd zeker van een actueel toegangssysteem.”

“Bovendien kozen we ervoor om de toegangsrechten iedere 24 uur te laten vervallen. We hebben immers 2.500 personeelsleden waaronder veel tijdelijke werkers. Het is niet de bedoeling dat zij

Veiligheid door monitoring

82 EDU & CARE

Het AZ Groeninge wil een omgeving zonder ingewikkelde technieken in het ziekenhuis. “Verpleegkundigen zijn er om zorg te verlenen en het is onze taak

nu vooral de vele voordelen. We monitoren de toegang voor iedere specifieke gebruiker en garanderen zo de veiligheid in ons ziekenhuis.”

Gecontroleerde toegang Als eerste werden de technische deuren in het ziekenhuis van toegangscontrole voorzien. Daarna volgden de ruimten van de verpleegeenheid. Op dit moment beschikken alle 800 deuren over een gecontroleerde toegang. “Dus één volledige campus, met uitzondering van de patiëntenkamers. De meeste deuren gebruiken standaard Salto garnituren. Verder hebben we een aantal beslagen voor glazen deuren en in het datacenter bijna 40 cilinders voor serverracks.“

Eén campus Het ziekenhuis maakt van hun vier locaties, één campus aan de Kennedylaan. In 2010 is een van de locaties al verhuisd. En het gebouw staat klaar om in 2016 ook de faciliteiten en het personeel van de overige locaties te ontvangen. In de laatste fase in 2016 worden er nog eens 1.050 deuren met toegangscontrole in gebruik genomen en komt ook het per-

om de omgeving zo in te richten dat zij hun werk zo goed mogelijk kunnen doen”, aldus Wim Engelen. “Voor het personeel was het nieuwe toegangssysteem dan ook een ingrijpende verandering. Techniek zoals toegangscontrole is niet gericht op de zorgverlener. Het personeel moest zo erg wennen aan het idee om hun persoonlijke toegangsbadge steeds bij zich te dragen. Om hen hierin te sensibiliseren, organiseerden we interne opleidingen per afdeling en zetten we communicatiemiddelen in zoals onze interne krant.” Vooral in het begin was het voor het personeel soms moeilijk om de voordelen van toegangscontrole te zien. “Zij moeten tenslotte dagelijks de gebruikersbadge updaten en bij de update lezer wachten tot de overdracht voltooid is.” Het aanleren van de nieuwe cultuur kostte tijd. Maar inmiddels is het systeem helemaal ingeburgerd en zijn de medewerkers tevreden. En als beheerder zie ik

83 EDU & CARE

soneel van de overige locaties naar de Kennedylaan. Engelen: “Deze medewerkers werkten nog nooit met het toegangscontrolesysteem. Maar ik verwacht dat zij het meeste van de collega’s leren die al langere tijd op de locatie werken en interne opleidingen hebben gevolgd.“

Salto Systems Salto Systems is pionier op het gebied van elektronische toegangscontrole. Hiervoor werd een breed en toonaangevend scala aan mogelijkheden ontwikkeld. Het Salto Virtueel Netwerk (SVN) maakt het mogelijk om alle deuren in een gebouw, of groep gebouwen, te beheren. In aanvulling daarop werd het XS4 platform ontwikkeld, een volledig schaalbaar systeem waardoor realtime updates mogelijk zijn, op ieder gewenst moment. www.saltosystems.be

Verhoogde zorgkwaliteit Het Niko-beheersysteem sluit naadloos aan bij de filosofie van leefcomfort en ruimtegevoel van Dilhome. Door de nieuwe installatie verloopt bijna alles automatisch. Zo zie je er geen enkele lichtschakelaar. “Het Niko-beheersysteem stuurt het licht in gemeenschappelijke ruimtes én de kamers aan”, aldus Stéphane Dekoster. “In de gangen evolueert de sterkte en de helderheid van het licht mee met het weer en de dag. Zo zijn de bewoners zich overal bewust van de tijd. De verlichting in de badkamer brandt alleen wanneer er zich iemand in de ruimte bevindt.” Naast de deur van elke bewonerskamer hangt een verlicht Niko-zorgnaamplaatje met naam en foto van de bewoner. “Bij een oproep knippert het witte licht geel. Aan het continu brandende gele licht zie je dat een verzorgende zich in de kamer aangemeld heeft. Daarnaast zijn de verlichte naambordjes handig als oriëntatie. Bewoners vinden makkelijker hun kamer terug, en de kleine lichtjes geven een veilig gevoel.” “Wanneer een bewoner ’s avonds of ’s nachts belt, gaat het licht aan de deur automatisch branden. Zo is hij er zeker van dat zijn oproep geregistreerd wordt en komt de verpleegkundige ook onmiddellijk in een verlichte kamer binnen.”

Zorgkwaliteit steeg Niko zorgde niet alleen voor meer comfort voor de bewoners, het systeem is

Woonzorgcentrum Dilhome in Dilbeek besloot midden 2011 om, aansluitend op het bestaande rusthuis, een nieuw gebouw met 65 kamers te realiseren. Dankzij zijn ervaring met het bestaande rusthuis wist beheerder Stéphane Dekoster goed wat hij wou in het nieuwe gebouw. Een volledige integratie van het zorgoproepsysteem met elektrische functies was daarbij prioritair. Dankzij het beheersysteem van Niko kunnen medewerkers zich nu concentreren op hun kerntaak: zorgverstrekking. De kwaliteit van de dienstverlening steeg hierdoor nog meer.

ADVERTORIAL

84 EDU & CARE

Niko ontwikkelt geïntegreerde oplossingen voor de zorgsector 85 EDU & CARE

ADVERTORIAL

Verse lucht om beter te leren. Gedecentraliseerd ventilatie ideaal voor scholen. • Lage installatiekost • Totale controle van het ventilatie toestel • Een laag geluidniveau

Meer info ?

www.codume.be ANN. CODUME EDUSCRIPT AIRMASTER 230x149 mm NL.indd 1

26/04/13 16:41

Tarkett PVC en Linoleum: De onderwijsvloeren van de toekomst

Onderhoudsarm Duurzaam Draagt bij tot een gezondere binnenluchtkwaliteit Hygiënisch en veilig Betaalbare kwaliteit Comfortabel

www.tarkett.be Tarkett France Belux SAS

Wingepark 27 C

3110 Rotselaar

Tel. 016 35 98 80

ook ergonomisch voor de verzorgers. “De kwaliteit van onze zorg is gestegen. Onze medewerkers houden zich echt alleen nog maar met verzorging bezig. Naar een kamer gaan om de zonwering op- en neer te laten, het licht aan- en uit te schakelen of de televisie ’s nachts af te zetten… hoeven ze niet meer te doen. Ze hebben nu meer tijd voor hun kerntaak.” Centraal in het systeem staan de kamerterminals voor de zorg. “Die zijn heel makkelijk en praktisch in gebruik. Ze werden in elke kamer en gemeenschappelijke ruimte geïnstalleerd. Je ziet meteen wie belt en vanuit welke afdeling. Een verzorgende logt in en registreert snel de reden van oproep. In het restaurant activeerden we een bijkomende functionaliteit. Onze verzorgenden registreren er de eventuele extra medicatie die bewoners krijgen.”

er dokters voor een onbemand onthaal? Dan krijgt de hoofdverpleegkundige de oproep op haar DECT-telefoon.” Het Niko beheersysteem voor de zorg vergemakkelijkt het dagelijkse beheer dus aanzienlijk. “Je maakt gebruikersprofielen aan en definieert daarin tot welke ruimtes elk profiel toegang heeft. Aan iedere gebruiker wijs je één of meer profielen toe. Een nieuwe gebruiker aanmaken of een profiel wijzigen, doe je in enkele klikken.” Ook familieleden werden niet uit het oog verloren. “Zij krijgen een code waarmee ze via een codeklavier toegang krijgen tot het gebouw en de traphallen. Alle bewoners en verzorgenden hebben trouwens een elektronische sleutel waarmee ze toegang krijgen tot de hen toegewezen ruimtes.”

Niko Niko biedt meer dan 5.000 producten en oplossingen aan voor schakelmateriaal, deurtelefonie, lichtregeling en huisautomatisering. Het bedrijf is marktleider in België en zet volop in op doordacht design, kwalitatief hoogstaande producten en een milieuvriendelijk productieproces. Het investeert hiervoor sterk in onderzoek en ontwikkeling. Binnen zijn designfilosofie streeft Niko ernaar voortdurend innovatieve, esthetisch aantrekkelijke en gebruiksvriendelijke producten op de markt te brengen. www.niko.eu

Multifunctionele oproeppeer Bewoners van Dilhome hebben door het nieuwe systeem meer bewegingsvrijheid en persoonlijk comfort. “Ze genieten van de automatische verlichting in hun kamer, maar kunnen dat licht ook zelf bedienen naar eigen wensen met een multifunctionele oproeppeer. Ook de zonwering is hiermee te bedienen.” “Maar als de zon het gebouw te veel zou opwarmen, heffen we de persoonlijke bediening op. Dan gaat de zonwering automatisch naar beneden.” Zonwering en verwarming in de kamers kan dus ook automatisch gestuurd worden. “De temperatuur staat standaard op 24 graden. Van zodra iemand een raam openzet, schakelt de ingebouwde temperatuursensor van de kamerterminal de verwarming in die ruimte naar 18 graden.”

Elektronische sleutel Naast kamer- en gebouwautomatisering werden ook andere toepassingen geautomatiseerd in hetzelfde systeem. “De gegevens van zorgoproepen en verzorging komen automatisch in ons elektronische zorgdossier ‘Care Solutions’ terecht”, gaat Stéphane verder. “Ook het brandalarm en de telefooncentrale werden aan het systeem gekoppeld. Bellen er externe bezoekers aan de hoofdingang of staan

87 EDU & CARE

ADVERTORIAL

Edu & Care

Het belangrijkste sectornieuws voortaan ook in uw binnenzak? eduandcare.be brengt u: -

Dagelijkse content 24/7 gratis beschikbaar Actua & productnieuws Interviews & projecten Online sectoragenda ...

Ga naar www.eduandcare.be of scan de QR code 88

EDU & CARE

“Edubuild & IT” 2015 : garantie op kwaliteitsvolle contacten ! Op donderdag 15 en vrijdag 16 oktober 2015 wordt inmiddels de vierde editie van de nationale vakbeurs ‘Edubuild & IT’ in Flanders Expo Gent georganiseerd. Bouwen, renoveren, onderhouden en inrichten van het onderwijspatrimonium staan nog steeds centraal. Tijdens dit 2-daagse vakevent is ondertussen wel gebleken dat iedereen, uitsluitend op professioneel niveau, er no-nonsense gesprekken voert met de juiste beslissingsnemers.

Kwaliteit voorop Op twee dagen tijd in persoonlijk contact treden met circa 1.200 professionelen in het domein van onderwijsinfrastructuur (nieuwbouw, renovatie-uitbreiding en/of toekomstige schoolprojecten) is waar deze 2-jaarlijkse vakbeurs voor staat. Maar wie neemt op dit (toch wel complexe) terrein de uiteindelijke beslissing(en)? Dit is precies waarin dit unieke vakevenement zich onderscheidt: je ontmoet en spreekt er immers met architecten, studiebureaus, ingenieurs, directeurs, bouwheren, opdrachtgevers, facility managers, preventieadviseurs en IT-coördinatoren, die vaak met concrete projecten bezig zijn. Op de beursvloer bieden alle deelnemende bedrijven een gericht antwoord op vele vragen, waarbij er accuraat op de vele nieuwbouw-, renovatie- en/of uitbreidingsdossiers wordt geanticipeerd.

Nog veel werk Ook al verlopen aanvraag- en toekenningsprocedures vaak traag en moeizaam, toch kan met niet om de vaststelling heen dat er tegen 2017 liefst 625.000m² nieuwe schoolgebouwen

moeten (en zullen) zijn! Vlaams Minister van Onderwijs, Hilde Crevits, maakte in ieder geval reeds 500 miljoen euro vrij voor de bouw hiervan. Tegelijkertijd voorziet het ‘Scholen van Morgen’programma onder leiding van Philippe Monserez in de optrek van 165 nieuwe scholen. Hiermee is een budget van 925 miljoen euro gemoeid. Voor bedrijven die op deze evolutie wensen in te spelen, ligt dus nog veel werk op de plank. En vooral voor zij die de juiste oplossingen aanreiken op het vlak van onder andere duurzaamheid, akoestiek, ventilatie, veiligheid, verlichting, brandpreventie, toegangscontrole, isolatie- & verwarmingssystemen, enzovoort.

Nieuwe invalshoek: IT Vanaf volgend jaar trekt de organisator ook nadrukkelijker de kaart van ‘IT’. Edubuild haalt daarvoor haar inspiratie bij de BETT Fair in London, ‘the world’s largest learning technology show’. Bedrijven met IT-gerelateerde producten, technieken en diensten zullen in een apart ingerichte zone worden ondergebracht. Denk hierbij aan digitale schoolborden, tablets, E-books, laptops,

89 EDU & CARE

apps,… Kortom, hard & software solutions waardoor ook IT-coördinatoren en IT-directeurs meer aan hun trekken zullen komen.

Arch School Awards Na de voorgaande succesvolle edities van de ‘Arch School Awards’ wordt deze nationale wedstrijd voor architecten en architectuurbureaus voor een derde opeenvolgende keer georganiseerd. Dit 2-jaarlijks concours bekroont drie architecten(teams) die zich onderscheiden hebben in drie diverse categorieën: prijs voor het meest geslaagde project nieuwbouw, renovatie-uitbreiding en/of toekomstig schoolproject. Dit initiatief geniet wederom de steun van onder meer Agion, GO!, Bond Vlaamse Architecten, NAV, Diko, Enter vzw en AG Real Estate/Scholen van Morgen. De selectiejury die de ingezonden dossiers minutieus zal inkijken en beoordelen, bestaat uit architecten alsook diensthoofden ‘Infrastructuur’ over alle onderwijsnetten heen. ‘Edubuild & IT’ 2015 - organisatie Expocom bvba - T +32 (0)50 250 170 www.edubuild.com - [email protected]

Samenwerkend leren met i3LEARNHUB i3LEARNHUB is een nieuwe generatie samenwerkingssoftware die op verschillende interactieve producten en internetplatformen werkt. Inclusief mobiele apparaten, die door i3 en andere fabrikanten worden aangeboden. Het onlineplatform is altijd en overal beschikbaar en kan diverse lokale of externe toestellen met één gedeeld interactief whiteboard of display in verbinding brengen. Een ‘stand alone’-versie is beschikbaar voor offline weergeven en bewerken. Interactie, integratie, inspiratie Digitaliseren van workflows, een 24 uurs maatschappij, alomtegenwoordigheid van internet en productiviteitssoftware,

... Dit zijn enkele van de vele factoren die invloed hebben op onze dagelijkse bezigheden als leerlingen, docenten en werknemers. Ze stellen nieuwe eisen

90 EDU & CARE

aan de omgevingen waarin wij actief zijn en voor ons als individu en als groep. Onze missie is iedere leer- en vergaderomgeving in de wereld te voorzien van

betaalbare en makkelijke toegang tot inspirerende manieren van werken door middel van geïntegreerde oplossingen die interactie bevorderen. Deze oplossingen kunnen bestaan uit technologische hard- en software producten geïntegreerd met klassieke visuele communicatie producten en accessoires die helpen de gebruikers in de omgeving effectief te presenteren en samen te werken. De merknaam i3 staat dan ook voor interactief, geïntegreerd en inspirerend.

Creëer, presenteer, bewaar en deel lesmateriaal “Dankzij i3LEARNHUB kan je lesmateriaal en handgeschreven notities opstellen, presenteren, opslaan en delen met leerlingen en collega’s”, vertelt Hilde Coussement van VSV België. “En met een uitgebreide verzameling gelokaliseerde interactieve tools en gratis toegang tot de internationale gebruikerscommunity vind je makkelijk content.” De software werd ontwikkeld op basis van de inbreng en de behoeften van zowel leraren als leerlingen. “De intuïtieve en eenvoudige interface weerspiegelt het gebruiksgemak van traditionele schoolborden en whiteboards door een beperkt aantal knoppen, duidelijke iconen en een simpele menustructuur. Dankzij een korte en eenvoudige registratie en een gratis licentie hebben leerlingen toegang tot alle materialen die door de leraar zijn opgesteld en tot een

naadloos platform waar ze kunnen samenwerken, presentaties opstellen en presenteren.”

keningen op het whiteboard uploaden. De leraar bepaalt welk scherm er wordt getoond.”

Met het platform beperken leraren hun voorbereidingstijd tot een minimum. Bestaande materialen worden snel en makkelijk in de bestandsformaten geïmporteerd en het verbeterde werk gedeeld via de i3LEARNHUB-community of gepubliceerd in .pdf of andere formaten.

“De community met gepersonaliseerde content en informatie, chat, forum en helpdesk is een belangrijk onderdeel van het platform en is naadloos in de software geïntegreerd. Via het i3LEARNHUBplatform maak je makkelijk verbinding met sociale media om content te delen.”

Persoonlijke software met volledig aanpasbare toolbars

Iedereen kan de software gratis uitproberen door zich op www.i3learnhub.com te registreren (je bezoekt het best de site met Google Chrome). Bezoek ook de Interactive School website om lessen te downloaden: www.interactive-school. net/lesmateriaal/

“Omdat de software vanaf een browser draait en dus geen installatie vereist, kan je zelf beslissen i3LEARNHUB te gebruiken. Voor wie alle modaliteiten ten volle wil gebruiken op grote schaal beschikt i3LEARNHUB over geavanceerde gebruiksbeheermodules en analytische modules.” “En dankzij de persoonlijke softwarelicentie en de volledig personaliseerbare werkbalken blijven voorkeuren eender waar behouden. Zo ben je slechts één klik verwijderd van je favoriete tools, welk toestel je ook kiest.”

Community “Dankzij i3LEARNHUB kan je de content van het gedeelde whiteboard digitaal versturen naar verschillende persoonlijke lokale of externe apparaten. Deelnemers kunnen de gedeelde content bekijken en bewerken, en hun versie met aante-

91 EDU & CARE

www.i3-learning.com

VSV International VSV heeft vestigingen in België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De onderneming distribueert een brede waaier producten en diensten via een netwerk van geautoriseerde dealers en partners. VSV is de trotse partner van: i3, Cayin, Gyration, NEC, SMART Technologies, Turning Technologies en Weyel.

SMART amp, revolutionair multifunctioneel samenwerkingsplatform voor scholen

Samenwerken via technologie gaat over meer dan enkel een scherm delen. Met dit gegeven als uitgangspunt werd het multifunctionele samenwerkingsplatform ‘SMART amp’ ontwikkeld. SMART amp werd een revolutionaire tool die deuren opent. Bestanden delen, leerlingen groeperen voor groepswerkjes, evaluaties doorgeven naar en ontvangen van verschillende toestellen… Alles wordt mogelijk. Scholen kunnen nu gebruik maken van een gebruiksvriendelijke leeromgeving om voor te bouwen op bestaande ideeën en nieuwe te bedenken. Dit zonder omslachtig schakelen tussen verschillende toepassingen.

92 EDU & CARE

Revolutionair samenwerkingsplatform In ons onderwijs wordt steeds meer belang gehecht aan het feit dat leerlingen naadloos in verbinding staan met elkaar en met hun leerkrachten. Communicatie en wisselwerking dus, meer dan enkel een eenrichtingsverkeer van leerkracht naar leerling. Via SMART amp kunnen kleine groepen met elkaar communiceren, net als leerlingen individueel en elke leerling afzonderlijk met hun leerkracht. SMART amp is een revolutionair samenwerkingsplatform. Het kwam tot stand met de input van leerkrachten over de hele wereld, uit de pedagogische behoeften van de klassen van vandaag. De toepassing koppelt een verscheidenheid

aan toestellen aan één virtuele werkplek waar leerlingen kunnen samenwerken, leerkrachten hun lesmateriaal eenvoudig uploaden en prestaties van hun leerlingen kunnen evalueren. Als leerkracht meet je met de inbegrepen tools precies welke vooruitgang elke leerling afzonderlijk boekt. Je krijgt snel een nauwkeurig beeld van hoe goed de leerlingen leerstof oppikken en opdrachten zijn eenvoudig aan te passen of te personaliseren zonder de lesactiviteit te onderbreken.

Gestroomlijnde aanpak De oplossingen van morgen komen van de leerlingen van vandaag. Dit vormt een uitdaging voor leerkrachten, want iedere leerling leert op zijn eigen manier en op een eigen tempo. De open leerom-

SMART Technologies Sinds zijn oprichting in 1987 is SMART Technologies steeds een voortrekker geweest op vlak van onderwijsinstrumenten. Zo ontwikkelde het bedrijf in 1991 het eerste interactieve whiteboard ter wereld. Nadien volgden de ‘SMART Table’ en interactieve projectors. Hun ‘SMART Notebook’-software kent al meer dan zes miljoen gebruikers in meer dan 175 landen. www.smarttech.com

geving van SMART amp stelt de leerlingen centraal in hun eigen leerproces. Het past zich aan elke leerling aan en groeit samen met hen mee. Zo krijgt iedereen de individuele aandacht om zichzelf te ontplooien, zowel binnen als buiten de klas. Iedereen kan zich aansluiten ongeacht welk toestel, ongeacht welk besturingssysteem. Zowel documenten afkomstig uit ‘SMART Notebook’-software als inhoud van andere educatieve uitgevers vinden moeiteloos hun weg. Deze tool stroomlijnt de aanpak van lesgeven en kennis opdoen. Zo kan je eenvoudig bepalen wie een bestand kan aanpassen en bekijken. De hele klas een presentatie laten meevolgen op een individueel toestel? Het is slechts één van de vele mogelijkheden. Een blanco werkblad kan worden bewerkt met input van specifieke leerpaden en bijdragen van de leerlingen zelf. Een platform waar leerlingen

93 EDU & CARE

kennis vergaren en zelf inhoud creëren met volledige vrijheid. SMART amp bouwt voort op het platform van Google en werkt probleemloos samen met bestaande Google Apps die nu al in de klas gebruikt worden. Geen nieuwe account nodig, je meld je gewoon aan met je Google-account en slaat bestanden op in Google Drive. Een leerkracht moet zich focussen op lesgeven, niet op administratie.

Gratis testen SMART amp is ontworpen voor de klassen van vandaag en morgen. De software is gratis te gebruiken voor een proefperiode van 90 dagen. Met toegang tot alle functies van SMART amp. Registreren voor een gratis proefperiode kan via info.smarttech.com/amptrial. www.smartamp.com

_ _ _ _ _ ____ to e m i T E? D A R G _____ UP_ __ _

i3TOUCH INTERACTIEVE DISPLAY

i3 biedt een boeiend alternatief voor de traditionele interactieve bordoplossingen.

5 gebruikers gelijktijdig pen- en muisfuncties uitvoeren, inkt uitwissen en objecten

De i3TOUCH-schermen zijn voorzien van V-Sense-technologie, die voor zeer snelle

bewerken en verplaatsen op de interactieve touch display. Een smalle bezel zorgt

en nauwkeurige aanraking zorgt, perfect voor gebruik in scholen en klassen!

voor een stijlvolle look en feel. Dankzij het LED scherm is het interactive scherm

Dankzij deze technologie met 10 punten-aanraakherkenning kunnen maximaal

energiezuinig en licht. De i3TOUCH schermen zijn beschikbaar van 55” tot 84”.

i3LEARNHUB NIEUWE GENERATIE SOFTWARE VOOR SAMENWERKEND LEREN

AR

FYSIEKE INSTRUMENTEN Combineer de voordelen van de traditionele en digitale manier van lesgeven dankzij onze augmented reality-meetinstrumenten (enkel voor toestellen met V-Sense).

ALTIJD, OVERAL, ELK TOESTEL i3LEARNHUB is een nieuwe generatie samenwerkingssoftware die op alle interactieve platformen met internetconnectie werkt ( ).

GEMAKKELIJK IN GEBRUIK

De intuïtieve en eenvoudige interface weerspiegelt het gebruiksgemak van traditionele schoolborden en whiteboards.

SAMENWERKEN U kan de content van het gedeelde digitale scherm versturen naar verschillende persoonlijke lokale of externe apparaten.

PERSOONLIJK Dankzij de persoonlijke softwarelicentie en de volledig personaliseerbare werkbalken blijven uw voorkeuren eender waar behouden.

SOCIAAL

De community met content en informatie, chat, forum en helpdesk is een belangrijk onderdeel van het platform en is naadloos in de software geïntegreerd.

www.i3-learning.com

#LEARN-FIE i3

LE

ARNHUB.

CO

M

TAKE A SELFIE WITH i3LEARNHUB, FILL OUT YOUR DATA, UPLOAD AND WIN! www.i3-learning.com/contest

VSV BELGIË | Nijverheidslaan 60 - 8540 Deerlijk

| België

94415 | F +32 56 313 688 | [email protected] | www.vsvint.be T +32 56 313 EDU & CARE

HUNTER DOUGLAS Slechte akoestiek onderschat gezondheidsprobleem Geluidsoverlast is een onderschat aspect van het binnenklimaat in scholen, kantoren, zorginstellingen en publieke gebouwen. Zo blijkt dat in 1 op 5 scholen de akoestiek zo slecht is dat deze negatieve gevolgen heeft op de leerprestaties. Ook in de zorgsector heeft slechte akoestiek een impact op het genezingsproces.

PANASONIC Professionele displays met MiracastTM-netwerkmogelijkheden

Grote open kantoorruimten met geluidsoverlast verlagen de productiviteit van werknemers aanzienlijk. Overal waar veel mensen komen of samen zijn, speelt akoestiek een cruciale rol in het comfort en kwaliteit van het binnenklimaat. Het onderschatten van de akoestiek leidt achteraf tot dure ingrepen om de geluidsoverlast te verlagen door het plaatsen van tapijt, gordijnen of extra wand- en plafondbekleding.

De led-schermen van Panasonics LFC70-serie zijn ontworpen met de draadloze technologie van Miracast™. Hierdoor kunnen gegevens - ook Full HD-videobestanden - naadloos en met hoge snelheid vanaf Miracast™-compatibele apparaten naar de schermen worden verzonden voor interactieve vergaderingen of lessen. De serie is compatibel met de Wireless Projector-app van Panasonic voor iOS om draadloos gegevens vanaf iOS-apparaten te verzenden. PC-gebruikers kunnen dankzij de Wireless Manager-software van Panasonic draadloos presentaties geven. Enrique Robledo, Marketing Manager bij Panasonic: “We zijn ervan overtuigd dat deze schermen professionals de kans bieden om zich voor te bereiden op de digitale toekomst van vergaderzalen en leslokalen. Miracast™ is een krachtige tool om media te delen zonder gedoe met kabels. De snelle verbinding en zeer grote bandbreedte zorgen er bijvoorbeeld voor dat je 1080p video met 60 frames per seconde kunt weergeven.”

Hunter Douglas wijst daarom op het belang van geluidsabsorberende plafonds voor de realisatie van een optimale akoestiek in zorginstellingen, scholen, kantoren en publieke ruimtes. Dit heeft aantoonbare voordelen voor het leerproces bij kinderen, de genezing van zieken, de productiviteit van werknemers en het comfort van bezoekers van publieke gebouwen. Bij nieuwbouw of aanpassingswerken is het aangewezen om eerst naar boven te kijken, naar het plafond. Dit is immers het deel van de ruimte met de grootste vrije oppervlakte en heeft daarmee het relatief grootste akoestisch effect. Om budgettaire redenen wordt het belang van akoestiek echter nog te vaak onderschat door aannemers en opdrachtgevers. De markt biedt vandaag een brede waaier aan akoestische plafondoplossingen die een optimale akoestiek verzekeren, rekening houdend met alle denkbare functionele en esthetische behoeften.

Digital Link wordt ook ondersteund door de LFC70-serie. Met deze technologie kunnen via één LAN-kabel beeld, geluid en bedieningsopdrachten verzonden worden tot over een afstand van 100m. Met de optionele Digital Interface Box (ETYFB100G) kun je dan weer alle bronapparaten via één kabel verbinden met het scherm. Dat vereenvoudigt de installatie en bespaart op bekabelingskosten. De LFC70-series is beschikbaar in modellen van 80”, 65” en 50”.

www.hunterdouglas.be business.panasonic.eu.

95 EDU & CARE

INFO

96 EDU & CARE

SCHOLEN VAN MORGEN

Al voor 435 miljoen euro opdrachten voor scholenbouw Scholen van Morgen toont aan dat complexe bouwprogramma’s in Vlaanderen niet gedoemd zijn om vast te lopen. Begin dit jaar waren er 159 bouwaanvragen ingediend. Op één na zijn die allemaal afgeleverd. Het idee van een inhaaloperatie in samenwerking met de private sector werd tien jaar geleden gelanceerd. In plaats van school per school te bouwen, wou de Vlaamse regering meer programmagericht werken. Er moest een ‘machine’ komen die, met de inzet van specialisten uit de private en publieke sector, scholen aan de lopende band kon bouwen. Die machine vroeg meer tijd dan verwacht, maar levert nu wel schaalvoordelen en tijdwinst op. Ook het concept om met een pool van streng geselecteerde zeer solvabele bouwgroepen te werken werpt zijn vruchten af. Om de drie weken plaatst Scholen van Morgen een cluster van werken in de markt. Negen van de 14 consortia die waren voorgeselecteerd, hebben orders binnengehaald. Er is al voor 435 miljoen euro opdrachten voor samen 265.944 m² schoolgebouwen. De combinatie Jan De Nul-Van Laere haalde 25 % van de projecten binnen voor in totaal 79 miljoen euro. Alle werven konden tot nu toe worden gegund tegen 90 à 100 procent van het financiële plafond. De richtprijs bij scholenbouw bedraagt 1.350 euro per m². “We kunnen de komende maanden steeds meer werven opstarten. Tegen eind 2015 moet 90 % van de geplande projecten in uitvoering zijn”, stelt Philippe Monserez, verantwoordelijk voor een ploeg van 65 medewerkers bij AG Real Estate. Eind 2015 wordt de bouwpiek verwacht. De nieuwe Vlaamse regering gaat meer focussen op scholenbouw. Op welke manier is nog niet bekend. Bij Scholen van Morgen zijn ze alvast geïnteresseerd om de scholenbouwmachine een tweede ronde te laten draaien.

Via de digitale leerplatformen krijgen leerlingen de kans leerstof op te nemen en te verwerken. Daartoe zetten leraren bijvoorbeeld powerpointpresentaties, filmpjes en opdrachten online. Leerlingen kunnen er oefeningen op maken en de leraar kan in realtime de resultaten zien en waar nodig bijsturen. Leerlingen kunnen er ook hun huiswerk op uploaden. De leraar kan rechtstreeks verbeteren op zijn tablet. Maar digitale leerplatformen worden vooral gebruikt worden als communicatiemiddel en om bestanden te delen. Niet zozeer om te leren. In het lager onderwijs zijn vooral de educatieve en speelse platformen populair. Dat zijn websites waarop leerlingen leerstof kunnen inoefenen. Door dat te doen krijgen ze, bijvoorbeeld, digitale munten waarmee ze spelletjes kunnen spelen.

NEW MEDIA

De jongste jaren zijn in veel klassen ook digitale interactieve borden verschenen. In september 2013 had 77,6 % van de Vlaamse scholen minstens één dergelijk schoolbord. ‘In het lager onderwijs is de groei nog volop bezig, maar in het secundair is ze stilgevallen. Een digitaal bord biedt enorm veel mogelijkheden, maar daar staat tegenover dat scholen veel moeite moeten steken in de opleiding van hun leerkrachten. Ook de tablet is een geduchte concurrent voor het digitale schoolbord. ‘

Digitale schooltoepassingen in scholen Vlaamse klaslokalen krijgen steeds meer digitale toepassingen. Bijna alle scholen gebruiken een onlineleerplatform en de meeste scholen hebben een digitaal bord. E-boeken en tablets hebben nog een inhaalbeweging in te zetten. Maar liefst 96,9% van de Vlaamse scholen maakte in september 2013 gebruik van onlineleerplatformen. En die gebruiken ze op allerlei manieren. De klasagenda staat erop, brieven aan ouders zijn erop beschikbaar, oudercontacten en spaghettidagen worden er geregeld, evenals rapporten en afwezigheden. Vroeger moesten ouders de toetsen van hun kinderen ondertekenen. Nu krijgen ze een notificatie als een leraar punten van een toets ingeeft. Grote rapporten worden wel nog op papier gedrukt.

Toch zijn tablets op school nog geen gemeengoed. In september 2013 had 71,9 procent van de scholen geen enkele tablet in bezit. Slechts 10,1 procent had meer dan tien exemplaren. Er waren drie scholen met respectievelijk 800, 220 en 110 tablets. Ook E-boeken zijn niet zo populair. Vooral leraren gebruiken ze om hun lessen voor te bereiden.

97 EDU & CARE

INFO

SCHOLEN VAN MORGEN Van start met een rotvaart Op 1 september 2014 werd de nieuwbouw van het Gemeentelijk Technisch Instituut in Londerzeel (GTIL) officieel geopend door Minister-president van de Vlaamse Regering Geert Bourgeois en Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits. De passiefbouw van 4.400 m² is het eerste opgeleverde schoolgebouw in het scholenbouwprogramma Scholen van Morgen, dat 165 scholenbouwprojecten, goed voor 200 nieuwe of vernieuwde gebouwen, realiseert tegen 2017. Sindsdien startten gemiddeld twee Scholen van Morgen-bouwwerven per week op, met 50 projecten in uitvoeringsfase tegen 1 januari 2015. Na een bouwperiode van 16 maanden ruimden de verouderde paviljoenen van het GTIL plaats voor een indrukwekkende en uiterst duurzame nieuwbouw met sporthal, in de eerste plaats bestemd voor 300 leerlingen en hun leerkrachten maar ook gedeeltelijk opengesteld voor de lokale gemeenschap. De nieuwbouw, die de principes van de pas-

INFO

siefhuisstandaard volgt, is het nieuwe kloppende hart van het GTIL. Het project, ontworpen door Teema architecten en uitgevoerd door aannemer MBG, herbergt acht werkplaatsklassen, een laboratorium voor wetenschappen, vier leslokalen voor algemene vakken, een sportzaal van 685 m² en een centrale ontmoetingsruimte met refter en open leercentrum. Deze school is één van de twee proefprojecten die als voorbereiding op het programma van Scholen van Morgen van start gingen. Eveneens maakt het project deel uit van het pilootproject ‘Passiefscholen’ van de Vlaamse Regering. “De uitrol van het scholenbouwprogramma “Scholen van Morgen” is nu volop bezig waarmee we verder inzetten op capaciteitsuitbreiding en (ver)nieuwbouw. Deze regering zal verder inzetten op schoolinfrastructuur waarbij het multifunctioneel gebruiken van deze gebouwen ook belangrijk is. Momenteel zijn 24 andere scholenbouwprojecten in volle uitvoeringsfase. Dat Scholen van Morgen al 158 (op 165) bouwvergunningen heeft ontvangen, garandeert de continuïteit

98 EDU & CARE

van het scholenbouwprogramma”, aldus Geert Bourgeois, minister-president van de Vlaamse Regering. “Met dit nieuwe schoolgebouw versterken we de kwaliteit van het gemeentelijk onderwijs in Londerzeel én zetten we het duurzaam gemeentebeleid verder. Na 15 jaar wachten, kwam het bouwdossier dankzij deelname aan het programma Scholen van Morgen in een stroomversnelling. De leerlingen krijgen nu de stimulerende leeromgeving die ze verdienen. Bovendien wordt bij deze bouw zeer ver gegaan op het vlak van duurzaam bouwen. In deze ‘passiefschool’ ligt het energieverbruik 75% lager dan bij een traditioneel gebouw,” zegt burgemeester van Londerzeel Jozef De Borger. www.scholenvanmorgen.be

OGE N AL H

FR

EE

HALOGEENVRIJ

CABLE MANAGEMENT SOLUTIONS SCHAKELMATERIAAL INSTALLATIEMATERIAAL

BRANDVEILIGHEID VOOR ELK TYPE GEBOUW

WERELDSPECIALIST OP HET VLAK VAN ELEKTRISCHE EN DIGITALE GEBOUWINFRASTRUCTUREN

99 EDU & CARE

S M A R T & S U S TA I N A B L E I N F R A S T R U C T U R E

DUURZAAMHEID: WIJ MAKEN HET VERSCHIL... Technum ontwerpt en beheert uw grote infrastructuur- en bouwprojecten. Onze totaalaanpak biedt u duurzame en vernieuwende oplossingen waarbij technologie en rentabiliteit op elkaar afgestemd worden. De ruime ervaring van onze multidisciplinaire teams staat garant voor een optimale operationele ondersteuning. Wij geven vorm aan de stedelijke en landelijke leefomgeving en dragen zorg voor de mobiliteitsvoorzieningen van de steden van de toekomst. Dankzij onze kennis en ervaring, wordt uw visie op een duurzame toekomst werkelijkheid.

TECHNUM - Arianelaan 7 - 1200 Brussel -Tel. +32 2 773 78 70 Technum heeft kantoren in Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt, Namen en Oostende. E-mail : [email protected] www.technum.be

100 EDU & CARE