Beleidsplan

Beleidsplan 2013 – 2016 “WeerWerk”

Drachten-Smallingerland

bezoekadres Gauke Boelensstraat 2 9203 RM Drachten postadres Postbus 10.000 9200 HA Drachten

1

telefoon 0512 – 58 12 34 internet www.smallingerland.nl e-mail [email protected]

Kerngegevens Realisatie 2009

Realisatie 2010

Realisatie 2011

Aantal inwoners *) - inwoners < 20 jaar - Inwoners > 64 jaar

55.278 13.615 9.432

55.436 13.641 9.659

55.501 13.512 10.005

Aantal woonruimten (naast woningen ook

24.912

25.109

25.240

Aantal leerlingen voorgezet onderwijs

6.024

6.146

6.153

Aantal bijstandgerechtigden *) (18 t/m 65 jaar)

1.193

1.466

1.613

Aantal uitkeringsontvangers

4.657

4.845

4.804

Aantal lage inkomens

8.470

8.350

8.350

Aantal banen (>15 uur per week) *)

24.506

23.978

24.074

Klantenpotentieel regionaal

83.650

84.300

84.340

2.755

2.925

3.055

Werkloosheidspercentage *)

10,3%

9,0%

8,6%

Hectare land en binnenwater

12.614

12.615

12.618

592 (+ 2,2%)

606 (+ 2,3%)

658 (+ 8.6%)

bijvoorbeeld recreatie en zorgcomplexen)

Bedrijfsvestigingen

Lokale lasten gemiddeld gezin (met eigen woning) **)

Gegevens gemarkeerd met *) komen uit gemeentelijke administraties, met **) uit de COELOaltas. De andere zijn afkomstig uit de meest recente publicaties voor het Gemeentefonds. Daarin worden soms gegevens uit voorgaande jaren als bron gehanteerd. Recente ontwikkelingen kunnen daardoor na-ijlen of later tot bijstelling van gegevens uit vorige jaren leiden.

2

Aanbiedingsbrief Voor u ligt het Beleidsplan 2013-2016. Naast de vaststelling van de begroting voor 2013 bevat dit beleidsplan voorstellen voor nieuw beleid en bezuinigingen, geeft het inzicht in de voortgang van projecten, c.q. de accenten voor de komende periode en bevat het een beschouwing op risico’s en ontwikkelingen in relatie tot onze financiële positie. Op het eerste oog lijkt dit beleidsplan op de perspectiefnota. Met vergelijkbare cijfers en met een grote onzekerheid, onder andere over de inhoud en effecten van nieuw kabinetsbeleid. Sinds de perspectiefnota zijn er echter verschillende ontwikkelingen financieel vertaald en helder geworden, waardoor de lijst met onzekerheden kleiner is geworden. Zo heeft de raad besloten over de Drachtstervaart en heeft het rijk de budgetten voor de WWB opnieuw verdeeld. De bezuinigingseffecten van het Lenteakkoord zijn via de Junicirculaire bekend geworden. Duidelijkheid over de Wet HOF heeft de (acute) noodzaak weggenomen om onze investeringen te temporiseren. Rekening houdend met al deze zaken zijn we erin geslaagd een beleidsplan te presenteren dat in alle jaarschijven positief sluit. Daarbij handhaven we alle voornemens voor nieuw beleid en vullen deze verder aan. Er wordt vergeleken met de perspectiefnota niet extra bezuinigd en de lokale lasten bewegen in beginsel mee met de ontwikkelingen van lonen en prijzen. We hebben ervoor gekozen geen alternatieven aan te dragen voor de bezuinigingen op schoolzwemmen, de verhuiskosten WMO en het vluchtelingenwerk. Deze voornemens zijn bij de behandeling van de perspectiefnota geschrapt uit het bezuinigingenpakket. Voor het schoolzwemmen bleken de feiten anders te liggen. De bezuiniging op de verhuiskosten is inmiddels wettelijk niet langer toegestaan. Om eventuele negatieve effecten van nieuw kabinetsbeleid op te vangen, is een structurele buffer beschikbaar van € 1 miljoen. Of dat toereikend is, zal moeten blijken. We achten het op dit moment niet opportuun om meer te bezuinigen om daarmee een grotere buffer op te bouwen. Evenmin vinden we het verantwoord om nu voorgenomen bezuinigingen terug te draaien of uit te stellen. Onze verwachting is namelijk dat de nieuwe regering maatregelen zal nemen die onze financiën gaan raken. We zullen dus rekening moeten houden met financiële gevolgen uit Den Haag. Die zijn echter niet allesbepalend. Onze focus blijft gericht op het realiseren van de ambities uit ons collegeprogramma. Dit beleidsplan stelt ons daar mede toe in staat. Het creëren van werk, speerpunt in ons collegeprogramma, is nog steeds actueel: de werkloosheid is hoog en veel mensen zijn afhankelijk van een uitkering van de gemeente. We blijven ondanks de beperking van rijksmiddelen inzetten op een stevig re-integratiebeleid. Recent is ons economisch beleid opnieuw vastgesteld. Het beleidsplan bevat daarnaast middelen voor grote projecten als het Raadhuisplein, de cultuuraccommodaties en de Drachtstervaart. Er zijn reserveringen voor investerings- en ontwikkelprogramma’s voor de WMO, onderwijshuisvesting en economisch beleid. Een belangrijk onderwerp in dit beleidsplan is Bestemming Drachten. Onder deze titel stellen we voor € 20 miljoen te reserveren voor een bijdrage in een alternatief pakket voor de spoorlijn Heerenveen-Drachten-Groningen. Naast werken aan een alternatief voor de spoorlijn liggen er meer opgaven. Voor het project Vogelzang is een nieuwe invulling nodig, we willen meer vorm en inhoud geven aan duurzaamheid, er wordt gewerkt aan een nieuw waterplan, de sociale werkvoorziening blijft een punt van zorg, er moet duidelijkheid komen over de toekomst van zwembad De Welle en verschillende decentralisaties en regionaliseringen zullen hun impact hebben op beleid, bevoegdheden, organisatie en – niet onbelangrijk – financiën. 3

Voor dergelijke onderwerpen beschikken we over een eenmalige ruimte van ruim € 8 miljoen, met daarnaast een eenmalig weerstandsvermogen van meer dan € 18 miljoen. Het weerstandsvermogen is hoger dan bij de perspectiefnota. We houden er rekening mee dat ontwikkelingen bij verbonden partijen voor ons tot kosten kunnen leiden. Daar hebben we op geanticipeerd met de verhoging van het weerstandsvermogen. In de perspectiefnota deden we voorstellen voor nieuw beleid voor structureel € 262.000 en eenmalig ruim € 6 miljoen. We voegen daar nu in het beleidsplan voorstellen aan toe voor € 135.000 structureel en ongeveer € 1,5 miljoen eenmalig. We zijn van mening dat we de raad een evenwichtig beleidsplan voorleggen: ambitieus, gericht op realisatie van onze ambities, met ruimte voor nieuw initiatieven en met weerstandsvermogen voor het opvangen van tegenvallers.

Drachten, oktober 2012

Burgemeester en wethouders van Smallingerland,

secretaris drs. E. Bos

burgemeester drs. T. van Bekkum

4

Inhoudsopgave Kerncijfers Aanbiedingsbrief Inhoudsopgave

2 3 5

1. Samenvatting

6

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Leeswijzer Ontwikkeling financiële ruimte Prijsaccressen en lokale heffingen Nieuw beleid Financieel overzicht totale begroting

6 6 7 8

2. Ontwikkeling financieel kader 2.1 2.2 2.3 2.4

9

Leeswijzer Ontwikkeling structurele ruimte Ontwikkeling eenmalige ruimte Niet-kwantificeerbare ontwikkelingen, risico's en onzekerheden

9 9 12 14

3. Beleidsprogramma’s

17

3.1 Leeswijzer Gemeenteraad Burger en bestuur Economie Werk en inkomen Wonen Onderwijs Sport en recreatie Cultuur Welzijn en zorg Leefomgeving Veiligheid Bedrijfsvoering

17 18 22 26 32 36 42 48 52 56 62 72 76

4. Paragrafen 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8

80

Leeswijzer Lokale heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Grondbeleid Verbonden partijen

80 80 83 85 88 89 90 92

5. Vaststelling

95

5.1 Leeswijzer 5.2 Vaststelling financiële middelen per programma 5.3 Vaststellingsbesluit

Bijlagen A. B. C. D. E. F. G. H. I. J.

95 95 96

97

Detailoverzicht structureel nieuw beleid en taakmutaties gemeentefonds Detailoverzicht eenmalig nieuw beleid Ontwikkeling algemene reserve Ontwikkeling bestemmingsreserves Niet-trendmatige ontwikkelingen Trendmatige ontwikkelingen Productenramingen Subsidiestaat Verbonden partijen Totaaloverzicht bezuinigingen

5

98 99 101 102 103 104 105 107 108 109

1. Samenvatting 1.1

Leeswijzer

In dit hoofdstuk vatten we het Beleidsplan 2013-2016 samen. We gaan in op de ontwikkeling van de financiële ruimte, overige ontwikkelingen, nieuw beleid en de ontwikkeling van de lokale lasten. We sluiten af met een overzicht van de totale begroting op programmaniveau.

1.2

Ontwikkeling financiële ruimte

Verschillende ontwikkelingen hebben sinds de Perspectiefnota 2013-2016 onze structurele en eenmalige financiële ruimte beïnvloed. Structureel is de ruimte toegenomen naar afgerond € 0,5 miljoen. Onder meer de effecten van de Junicirculaire, het verlagen van de interne rekenrente van 6% naar 5% en een aanpassing in de buffer voor rijksbezuinigingen hebben effect op de ruimte. De eenmalige ruimte is met ruim € 5 miljoen afgenomen en er resteert ruim € 8 miljoen voor eenmalig nieuw beleid. De vervanging van een reservering voor het spoor voor een reservering voor een alternatief pakket, het resultaat van Concernrapportage 2012-II, het raadsbesluit over Drachtstervaart, de instelling van weerstandsvermogen voor verbonden partijen en een aantal aanpassingen en aanvullingen in reserveringen voor nieuw beleid leiden per saldo tot deze verlaging. Ontwikkeling financiële ruimte Bedragen x € 1.000

Perspectiefnota 2013-2016 Ruimte in dit beleidsplan Ontwikkeling

Structureel 204 494 +290

Eenmalig 13.616 8.340 -5.276

De structurele ruimte is iets minder groot dan de gebruikelijke buffer van € 0,6 miljoen. Daar moet wel bij in acht worden genomen dat er structureel € 1 miljoen is gereserveerd om de effecten op te vangen van nieuw kabinetsbeleid. Of dat toereikend is, zal moeten blijken. Een beleidsplan is namelijk net als een perspectiefnota een momentopname. Er zijn nog tal van onzekerheden, risico's en ambities die op dit moment nog niet financieel vertaald kunnen worden. Het bedrag aan eenmalig vrije ruimte van ruim € 8 miljoen is ook daadwerkelijk ruimte voor nieuw beleid. In de algemene reserve is een buffer aangehouden van € 18,5 miljoen. Dit weerstandsvermogen bestaat voor € 5 miljoen uit middelen die kunnen worden ingezet voor algemene risicodekking en nieuw beleid en voor € 8,5 miljoen uit dekking van risico's in het grondbedrijf. Daarnaast merken we € 5 miljoen aan als weerstandsbuffer voor risico's bij verbonden partijen. Tot slot is er in de algemene reserve nog een bedrag van € 2,5 miljoen die kan worden beschouwd als ondergrens in de reserve.

1.3

Prijsaccressen en lokale heffingen

Het gewogen gemiddelde van de loon- en prijsindexering in 2013 is 2,2%. Evenals in voorgaande jaren hanteren we dit percentage voor het indexeren van de lokale heffingen, leges en tarieven. De rioolbelasting wordt als uitvloeisel van het Gemeentelijk Rioleringsplan extra verhoogd (€ 10 per huishouden voor eigenaren).

6

1.4

Nieuw beleid

Tussen 2013 en 2016 zetten we bijna € 1,1 miljoen in voor structureel nieuw beleid. Ten opzichte van de perspectiefnota is één reservering toegevoegd: we hebben de reservering voor combinatiefuncties (€ 135.000) in dit beleidsplan structureel gemaakt. Dit beleidsplan bevat ruim € 46 miljoen aan eenmalig nieuw beleid. Vergeleken met de perspectiefnota zijn er verschillende wijzigingen. De reservering voor de spoorlijn is vervallen en wordt vervangen door € 20 miljoen als bijdrage voor een alternatief pakket. Voor ons aandeel in tekorten op de sociale werkvoorziening in 2013 ramen we € 1 miljoen. De raming voor de aanpak van het busstation is verlaagd met € 1 miljoen. Een deel van de kosten moet namelijk structureel worden gedekt. De structurele dekking is meegenomen in de geactualiseerde parkeerexploitatie. Voor de omvorming van groenvakken is eenmalig € 250.000 gereserveerd. Daarmee kan tevens een deel van de structurele bezuiniging op openbaar groen worden gerealiseerd. We willen in Sportpark De Fennen een grasveld vervangen door kunstgras, zodat de bespeelbaarheid voor voetbalvereniging ONB wordt verbeterd en onze kosten voor onderhoud worden beperkt. Door de wijkatlas eens per vier jaar op te stellen wordt structureel geld bespaard. We nemen nu eenmalig € 50.000 op. Met de afschaffing van ID-subsidies in 2013 komt de uitvoering van gemeentelijk beleid op onderdelen in het geding. Daar is structureel voor gereserveerd. In aanvulling daarop ramen we nu voor enkele jaren eenmalig in totaal € 90.000, om daarmee overgangskosten te dekken. Tot slot noemen we de reserveringen voor de Drachtstervaart (€ 5 miljoen). Deze maken weliswaar geen deel uit van het nieuw beleid in dit beleidsplan. Ze zijn vanwege hun beslag op de Algemene Reserve wel in de overzichten opgenomen. Structureel nieuw beleid In mutaties ten opzichte van voorgaande jaren (- = nadeel) Bedragen x € 1.000

1 2 6 7 9 10 11 12

Programma Gemeenteraad Burger en Bestuur Onderwijs Sport en Recreatie Welzijn en Zorg Leefomgeving Veiligheid Bedrijfsvoering

2013 -30 42

2014

2015

2016

-400 -135 -50 -62 -162 -300 -697

-400

Totaal -30 42 -400 -135 -50 -62 -162 -300 -1.097

Eenmalig nieuw beleid (- = nadeel) Bedragen x € 1.000

2 3 4 5 7 8 9 10 11 12

Programma Burger en Bestuur Economie Werk en Inkomen Wonen Sport en Recreatie Cultuur Welzijn en Zorg Leefomgeving Veiligheid Bedrijfsvoering

2013 745 -100 -1.000 -2.500 -434 -3.500 -295 -1.575 -35 40 -8.654

2014 745

-2.500 -657 -7.000 -295 -11.169 -35 55 -20.856

2015 245 -3.370

2016 645

-86

-2.050

-295 -11.650

-250

80 -15.076

115 -1.540

Totaal 2.380 -3.470 -1.000 -5.000 -3.227 -10.500 -1.135 -24.394 -70 290 -46.126

Een nadere toelichting op alle nieuw beleid vindt u in de programma’s uit hoofdstuk 3. 7

1.5

Financieel overzicht totale begroting

Per programma zijn in het onderstaande overzicht de totale baten en lasten opgenomen. Hierbij zijn bestaand en nieuw beleid bij elkaar opgeteld. Hoofdstuk 3 biedt u per programma meer inzicht in zowel het nieuw beleid, de baten en lasten als ook in de onttrekkingen aan reserves. In hoofdstuk 5 wordt de formele recapitulatie gepresenteerd die is bedoeld voor de vaststelling van de begroting door de raad en daarmee de autorisatie van het college om verplichtingen aan te gaan. Begroting 2013 (- = nadeel) Bedragen in €

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Programma Gemeenteraad Burger en Bestuur Economie Werk en Inkomen Wonen Onderwijs Sport en recreatie Cultuur Welzijn en Zorg Leefomgeving Veiligheid Bedrijfsvoering Structureel vrije ruimte Totaal voor resultaatbepaling Toevoeging bestemmingsreserves Onttrekking bestemmingsreserves Toevoeging algemene reserve Onttrekking algemene reserve Totaal

Lasten 961.350 4.255.820 4.619.180 45.849.300 11.644.200 12.221.300 5.407.900 10.120.210 19.320.210 28.425.820 2.824.720 14.987.010 51.230 160.688.250 770.720

Baten 0 71.834.400 1.028.120 35.977.040 5.087.150 1.955.220 951.910 0 1.088.000 14.972.950 144.570 11.211.150 0 144.250.510 2.557.130

7.625.090 169.084.060

8

22.276.420 169.084.060

Saldo -961.350 67.578.580 -3.591.060 -9.872.260 -6.557.050 -10.266.080 -4.455.990 -10.120.210 -18.232.210 -13.452.870 -2.680.150 -3.775.860 -51.230 -16.437.740 -770.720 2.557.130 -7.625.090 22.276.420 0

2. Ontwikkeling financieel kader 2.1

Leeswijzer

In dit hoofdstuk worden de ontwikkelingen in de structurele en eenmalige ruimte beschreven sinds de Perspectiefnota 2013-2016. In paragraaf 2.2 beschrijven we de ontwikkelingen in de structurele ruimte. Paragraaf 2.3 bevat een toelichting op de eenmalige ruimte. In paragraaf 2.4 treft u een overzicht aan van de niet-kwantificeerbare ontwikkelingen, risico's en onzekerheden.

2.2

Ontwikkeling structurele ruimte

De perspectiefnota sloot eerder dit jaar met een structurele ruimte van € 204.000. In dit beleidsplan komen we uit op een ruimte van € 494.000. Aan het einde van de planperiode van dit beleidsplan eindigen we daarmee iets onder de gebruikelijke buffer van € 0,6 miljoen. De volgende tabel toont de ontwikkeling van de structurele ruimte van de perspectiefnota naar het beleidsplan.

Ontwikkeling structurele ruimte van perspectiefnota naar beleidsplan (- = nadeel) Bedragen x € 1 miljoen

a) b) c) d) e) f) g)

Perspectiefnota (voorstel) Wijzigingen (geschrapte bezuinigingen) Perspectiefnota (vastgesteld)

0,3 -0,1 0,2

Trendmatige ontwikkelingen Gemeentefonds Bijstelling buffer kabinetsbeleid Interne rentevoet van 6% naar 5% Eigen risico WWB Nieuw beleid Overige ontwikkelingen

0,3 -1,1 1,0 0,5 -0,3 -0,1 0,0

Beleidsplan

0,5

a) Trendmatige ontwikkelingen De trendmatige ontwikkeling vallen afgerond € 0,3 miljoen voordelig uit. Bij de perspectiefnota wordt een globale doorrekening gemaakt die vervolgens bij het opstellen van het beleidsplan nader wordt gespecificeerd. Dat leidt dit jaar tot enkele voordelen. b) Gemeentefonds De doorrekening van de Junicirculaire heeft een structureel nadelig effect van € 1,1 miljoen. Basis voor deze circulaire vormde het Lenteakkoord. Hoewel dit natuurlijk geen klein bedrag is, valt het effect mee. In de perspectiefnota hadden we immers geanticipeerd op een effect van € 2 miljoen. De meevaller kent globaal twee oorzaken. Ten eerste wordt de BTW-compensatie door gemeenten als gevolg van de tariefverhoging van 19% naar 21% niet gekort op het gemeentefonds. Daar was in dit voorjaar nog sprake van. Ten tweede werkt maar een beperkt deel van het Lenteakkoord door op de zogenaamde gecorrigeerde rijksuitgaven. Daardoor is de invloed van deze bezuinigingen op het Gemeentefonds relatief klein gebleven.

9

Tijdens de afronding van het beleidsplan is de Septembercirculaire verschenen. Een nauwkeurige doorrekening was niet tijdig gereed. De eerste inschattingen zijn dat deze circulaire geen grote financiële bewegingen bevat. c) Bijstelling buffer kabinetsbeleid In de perspectiefnota reserveerden we structureel € 2 miljoen voor de gevolgen van het kabinetsbeleid. Zoals gezegd bleken de gevolgen van het Lenteakkoord mee te vallen. Ten tijde van het opstellen van dit beleidsplan wordt er volop gewerkt aan de formatie van een nieuw kabinet. Vast staat dat dit kabinet het Lenteakkoord op onderdelen zal wijzigen. Wij houden er rekening mee dat als gevolg daarvan er zal worden gekort op de uitkeringen aan gemeenten. Het is daarom in onze ogen niet verantwoord om de buffer van € 2 miljoen uit de perspectiefnota in zijn geheel te laten vervallen. Volledig handhaven achten we evenmin zinvol. Met het Lenteakkoord is immers gedeeltelijk invulling gegeven aan de rijksbezuinigingen. We handhaven daarom in dit beleidsplan structureel € 1 miljoen. In hoeverre dat toereikend is, hangt sterk af van de wijze waarop het nieuwe kabinet beleid gaat vormgeven. Een hogere buffer aanhouden zou vragen om extra bezuinigingen. Dat achten we op dit moment niet opportuun. We verwachten bij de volgende perspectiefnota meer duidelijkheid te kunnen geven. d) Interne rentevoet van 6% naar 5% In de perspectiefnota constateerden we dat de interne rentevoet moest worden verlaagd op grond van onze beleidsregels. De effecten op de eenmalige ruimte zijn toen in beeld gebracht en in de cijfers verwerkt. De bepaling van de structurele effecten lag complexer en vroeg meer tijd. De renteaanpassing werkt onder meer door in de tariefbepalingen voor de afvalstoffenheffing en de rioolbelasting. We komen hier in de paragraaf Lokale heffingen op terug. Ook bij de actualisatie van de parkeerexploitatie en in de analyse van het grondbedrijf is gerekend met de nieuwe rente van 5%. In totaal leidt de renteverlaging tot ruim € 0,5 miljoen ruimte. Een groot deel van dit bedrag valt vrij binnen de middelen voor onderwijshuisvesting. Er is in de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in schoolgebouwen, waardoor de kapitaallasten – waar de rentelasten onderdeel van uitmaken – hoog zijn. e) Eigen risico Wet Werk en Bijstand (WWB) Van het rijk ontvangen we een vergoeding voor het dekken van de kosten voor de WWB. Wanneer de kosten hoger zijn dan de rijksvergoeding, is dit het eigen risico van gemeenten. Dit eigen risico bedraagt maximaal 10% van de rijksvergoeding. Wanneer de kosten dan nog niet volledig zijn gedekt, kan een beroep worden gedaan op een Incidentele of Meerjarige Aanvullende Uitkering. Voor onze gemeente geldt dat de kosten al enkele jaren aanzienlijk hoger zijn dan de rijksvergoeding. Ons eigen risico van 10% is ontoereikend en dus vragen we aanvullingen aan. Ter indicatie: voor 2011 is een bedrag aangevraagd van ruim € 3 miljoen. Na vaststelling van de perspectiefnota heeft het rijk in twee stappen onze vergoeding voor de WWB verhoogd. In totaal verwachten we voor 2013 bijna € 3 miljoen meer te ontvangen dan wat we voor de zomer konden voorzien. Het gevolg hiervan is dat onze afhankelijkheid van aanvullende uitkeringen daalt tot circa € 0,4 miljoen. Daarmee is één van de risico’s in onze begroting verkleind. Er staat wel tegenover dat we naast die € 3 miljoen van het rijk zelf € 0,3 miljoen extra moeten

10

bijdragen bovenop het bedrag dat al was voorzien. Die komt dus ten laste van de structurele ruimte. f)

Nieuw beleid Ten opzichte van de perspectiefnota is één nieuwe reservering voor nieuw beleid toegevoegd. De eenmalige bedragen voor de combinatiefuncties zijn vervangen door een structureel bedrag van € 135.000.

g) Overige ontwikkelingen Bijstellingen in de niet-trendmatige ontwikkelingen, onder meer voor extra formatie voor de WWB en bijstellingen uit de beheersbegroting en de taakmutaties heffen elkaar per saldo nagenoeg op. Gezien de diverse onzekerheden en ontwikkelingen en gezien het feit dat alle jaarschijven in dit beleidsplan positief sluiten, achten wij het verantwoord met deze enigszins beperktere structurele ruimte te volstaan. Bij de perspectiefnota van volgend jaar zal de balans opnieuw worden opgemaakt en zal de structurele ruimte van dat moment worden beoordeeld in relatie tot onzekerheden, risico's en ambities. De ontwikkeling van de ruimte in de afzonderlijke jaarschijven wordt toegelicht aan de hand van de onderstaande tabel.

Ontwikkeling structurele ruimte (- = nadeel) Bedragen x € 1.000

Beleidsplan 2012-2015 Concernrapportage 2012-01 Ruimte 1/1 Gemeentefonds Trendmatige ontwikkeling Ontwikkeling macrobudget WWB Niet-trendmatige ontwikkeling Nieuw beleid Taakmutaties Bezuinigingen BP 2012-2015 Bezuinigingen BP 2013-2016 Rijksbezuinigingen Ruimte 31/12

2012 1.108 523 1.631

2013

2014

2015

2016

778

51

735

17

-853

-411 -914 -351 720 -877 88 352 666

1.823 -695

-60 -707

1.951 -720

-347 -400 102 50 151

-269

-128

51

735

17

778

11

153 165

374 -1.000 494

2.3

Ontwikkeling eenmalige ruimte

Dit beleidsplan sluit met een vrij besteedbare ruimte voor eenmalig nieuw beleid van afgerond € 8,3 miljoen. De presentatie in de onderstaande tabel laat zien hoe de ruimte zich in de loop van de planperiode ontwikkelt. Ontwikkeling eenmalige ruimte (- = nadeel) Bedragen x € 1.000

2012 58.997

Jaarrekening 2011 stand 31/12 Resultaat 2011 na bestemming Concernrapportage 2012-I eenmalig voordeel Concernrapportage 2012-II eenmalig voordeel Concernrapportage 2012-II doorgeschoven Vrijval reserve WMO Beleidsplan 2012-2015 Stand 1/1 Toevoegingen Onttrekkingen Stand 31/12 Buffer Algemene Reserve Weerstandsvermogen algemeen Weerstandsvermogen grondbedrijf Weerstandsvermogen verbonden partijen Ruimte eenmalig nieuw beleid

2013

2014

2015

2016

73.301

58.650

41.377

28.790

5.375 -20.026 58.650 -2.500 56.150

4.493 -21.766 41.377 -2.500 38.877

3.129 -15.716 28.790 -2.500 26.290

2.900 -2.350 29.340 -2.500 26.840 -5.000 -8.500 -5.000 8.340

2.926 1.003 3.059 10.692 2.250 -5.626

73.301 -2.500 70.801

In de perspectiefnota was een eenmalige ruimte beschikbaar van afgerond € 7,3 miljoen. De ontwikkeling van dit bedrag naar de ruimte in dit beleidsplan is op hoofdlijnen geschetst in de onderstaande tabel en wordt vervolgens toegelicht.

Ontwikkeling eenmalige ruimte van perspectiefnota naar beleidsplan (- = nadeel) Bedragen x € 1 miljoen

Perspectiefnota (vastgesteld) a) b) c) d) e) f) g)

Concernrapportage 2012-II Drachtstervaart Aanpassing reservering spoorlijn Aanpassingen overige reserveringen Nieuw beleid Aanpassen weerstandsvermogen Rente

7,3 3,1 -5,0 7,9 1,4 -1,7 -6,5 1,8

Beleidsplan

8,3

a) Concernrapportage 2012-II De tweede concernrapportage sluit met een voordelig saldo van ruim € 3 miljoen. Daarnaast wordt er ruim € 10 miljoen doorgeschoven naar 2013 en later. Dit doorschuiven heeft alleen indirect, via de rente, gevolgen voor de eenmalige ruimte. Voor meer details verwijzen we naar de concernrapportage.

12

b) Drachtstervaart Het raadsbesluit in juli 2012 om de Drachtstervaart te heropenen vraagt € 5 miljoen uit de eenmalige ruimte, verdeeld over 2013 en 2014. c) Aanpassing reservering spoorlijn Nu Provinciale Staten van Fryslân hebben besloten niet in te zetten op realisatie van de spoorlijn Heerenveen-Drachten-Groningen laten we onze reservering voor een bijdrage vrijvallen. In plaats daarvan voeren we een reservering op van € 20 miljoen voor een bijdrage in een alternatief pakket. Daarmee neemt de eenmalige ruimte toe met € 7,9 miljoen, aangezien er voor de spoorlijn meer dan € 20 miljoen was gereserveerd. d) Aanpassingen overige reserveringen Een deel van de kosten voor de aanpak van het busstation moet structureel worden gedekt. We verlagen daarom de reservering met € 1 miljoen. De eenmalige reserveringen voor combinatiefuncties uit de perspectiefnota zijn in dit beleidsplan vervangen door een structurele reservering. Samen vergroot dit de ruimte met ongeveer € 1,4 miljoen. Daarnaast zijn enkele reserveringen gefaseerd opgevoerd. Het gaat om onder meer de centrumplannen en de cultuurhuisvesting. Het anders faseren heeft geen directe gevolgen, maar indirect draagt het bij aan het rente-effect. e) Nieuw beleid In dit beleidsplan voeren we enkele aanvullende reserveringen op voor eenmalig nieuw beleid. Ze worden toegelicht bij de verschillende programma’s:       f)

Sociale Werkvoorziening (€ 1 miljoen, 2013, Werk en inkomen) Kunstgras De Fennen (€ 311.000, 2013, Sport en recreatie) Aanpak groenvakken (€ 250.000, verdeel over 2013 en 2014, Leefomgeving) Veiligheidshuis (€ 70.000, verdeeld over 2013 en 2014, Veiligheid) Wijkatlas (€ 50.000, 2016, Bedrijfsvoering) Continuïteit na vervallen ID-subsidie (€ 90.000, 2013 t/m 2015, Bedrijfsvoering)

Aanpassingen weerstandsvermogen Er was in de perspectiefnota rekening gehouden met een weerstandsvermogen van € 12 miljoen (€ 5 miljoen algemeen en € 7 miljoen grondbedrijf) naast een vaste buffer van € 2,5 miljoen. De ontwikkeling van de boekwaarde in het grondbedrijf is herijkt. De conclusie is dat het weerstandsvermogen moet worden verhoogd van € 7 miljoen naar € 8,5 miljoen. Verder constateren we dat bij sommige verbonden partijen (Caparis, GR Bedrijvenpark A7, FUMO en regionalisering brandweer) risico's aanwezig zijn. Daarom is € 5 miljoen van de vrije ruimte aangemerkt als weerstandsvermogen voor verbonden partijen. Voor meer informatie verwijzen we naar de specifieke paragrafen.

g) Rente Alle geschetste eenmalige ontwikkelingen werken door in de renteberekening. Uitstel van investeringen of positieve resultaten geven een hogere stand van de Algemene Reserve, waardoor er meer rente kan worden toegerekend, waarmee vervolgens de eenmalige ruimte toeneemt. In totaal bedraagt het rente-effect ten opzichte van de perspectiefnota afgerond € 1,8 miljoen. Reserveringen voor eenmalig nieuw beleid nemen we op als onttrekking aan de algemene reserve. Uitsluitend voor grote, meerjarige programma’s zoals de herstructureringen vormen we specifieke reserves. Veranderingen in de tijd (rente-effecten) of in de hoogte van bedragen werken zo direct door in de eenmalige ruimte. Wij geven de voorkeur aan deze methode die we transparanter achten dan de vorming van specifieke reserves. 13

2.4

Niet-kwantificeerbare ontwikkelingen, risico's en onzekerheden

Om een indruk te krijgen bij de noodzaak, dan wel wenselijkheid van structureel en eenmalig weerstandsvermogen zetten we hier de belangrijkste niet-gekwantificeerde ontwikkelingen, risico's en onzekerheden op een rij. Het gaat om rijp en groen, eigen ambities en externe ontwikkelingen, structureel en eenmalig door elkaar, zonder in de presentatie enige prioriteit of rangorde te willen suggereren. Wanneer de ontwikkeling zich daar voor leent, zal deze een volgende keer in een beleidsplan of perspectiefnota van een raming worden voorzien en daarmee uit dit overzicht verdwijnen. 

Nieuw kabinetsbeleid Het lenteakkoord had relatief beperkte financiële gevolgen voor gemeenten. Een nieuw kabinet zal beleidswijzigingen aanbrengen die gepaard gaan met grote geldstromen. Het is afwachten hoe dit voor gemeenten gaat uitwerken. Het ligt voor de hand dat meer bezuinigingsmaatregelen onder de gecorrigeerde rijksuitgaven zullen vallen, met als gevolg dat het gemeentefonds mee omlaag gaat bewegen.



Decentralisatie Zoals bekend is het Rijk voornemens de komende jaren op een drietal majeure beleidsvelden decentralisaties door te voeren. De decentralisaties gaan gepaard met, c.q. hebben het karakter van bezuinigingen. Er zijn geen garanties dat de middelen toereikend zijn voor een adequate uitvoering. De structurele financiële gevolgen van de decentralisatie kunnen groot zijn. Het kan voordelen maar ook nadelen geven. Er zijn afspraken gemaakt om de effecten van de decentralisatie tijdelijk te beperken tot maximaal € 15 per inwoner per jaar. Dat komt voor onze gemeente neer op € 0,8 miljoen per jaar . Hoe lang deze beperking geldt en hoe de decentralisatie uiteindelijk voor ons zal uitpakken, is nu nog niet duidelijk. We blijven dit punt daarom nauwlettend volgen.



Sociale werkvoorziening / Caparis De bijdrage van het rijk in de financiering van het herstructureringsplan is door de kabinetscrisis en het lenteakkoord onzeker geworden. We houden er daarom rekening mee dat het langer gaat duren voordat de beoogde budgetneutraliteit in de bedrijfsvoering wordt bereikt. We hebben voor 2013 een eenmalige raming opgenomen. Eenmalige bijdragen zijn in de jaren erna niet uitgesloten. Over de inhoud en financiële gevolgen van nieuw beleid op dit gebied valt op dit moment niets te zeggen.



Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD's) en Regionalisering brandweer De invoering van Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD’s) voor de omgevingsvergunning en de regionalisering van brandweertaken zijn twee actuele ontwikkelingen. Het risico voor de RUD – ook wel Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO) – lijkt op dit moment beperkt. Dat geldt niet voor de regionalisering van brandweertaken.



Aanvullende WWB-uitkering De bijstelling van het macrobudget heeft onze afhankelijkheid van aanvullende uitkeringen verkleind tot structureel € 400.000. Dat is aanmerkelijk minder dan het bedrag van € 3,4 miljoen. Onze zorg is echter niet verdwenen. Er is nog geen zekerheid over onze aanvraag van € 3,8 miljoen over 2011. Daarnaast speelt mee dat het rijk met enige regelmaat budgetten bijstelt. Dat kan meevallers geven zoals we nu ervaren, maar het kan in de toekomst even goed tot tegenvallers leiden.

14



Zwembad De Welle Voor de instandhouding van zwembad De Welle wordt voorgesteld eenmalig € 2 miljoen te reserveren. Een nieuwe of verbouwde voorziening vraagt extra geld, in aanvulling op de gereserveerde vrijvallende kapitaallasten (structureel € 237.000). De hoeveelheid is afhankelijk van de gekozen richting.



Herstructurering Over een aantal jaren is de herstructurering van de wijken Noord-Oost en De Bouwen afgerond. We onderzoeken waar en op welke wijze herstructurering elders in Drachten een vervolg moet krijgen. Dat moet ook globaal inzicht geven in de kosten en in de dekking, zowel van de kant van de gemeente als van andere belanghebbende partijen en subsidiegevers. Herstructurering hoeft niet alleen betrekking te hebben op woonwijken, maar kan ook aan de orde komen voor bedrijventerreinen.



Duurzaamheid Een voorstel is in voorbereiding om de komende periode de focus te leggen op de uitvoering van een aantal speerpunten op het gebied van duurzaamheid. In mogelijke financiële consequenties daarvan is in dit beleidsplan niet voorzien.



Recreatie en toerisme In ons collegeprogramma hebben we het belang van recreatie en toerisme voor onze gemeente aangehaald. Een Nota Recreatie en Toerisme is afgerond. Mogelijk vraagt dat in de eerstvolgende perspectieven om geld voor het pakken van kansen en stimuleren van initiatieven.



Areaaluitbreiding Voor areaaluitbreiding ramen we jaarlijks niet-trendmatig € 40.000. Voor de komende paar jaar wordt voorzien dat relatief grote stukken openbare ruimte in het reguliere onderhoud terechtkomen. Er is becijferd dat met het huidige prijspeil het een en ander net past binnen de budgetten. Wanneer de prijzen gaan oplopen, vraagt dat meer geld.



Onderhoud kapitaalgoederen Voor de meeste van onze kapitaalgoederen werken we met beheer- en onderhoudsplannen. Op enkele punten doen we dat nog niet volledig, bijvoorbeeld voor een aantal gebouwen en walbeschoeiingen. We blijven werken aan inventarisaties en beheersplannen. Dat kan ertoe leiden dat (structurele, dan wel eenmalige) aanpassing van budgetten noodzakelijk is. In dat geval komen we hier bij perspectiefnota's, concernrapportages en beleidsplannen op terug.



Vliegveld We beraden ons op de manier waarop we de functie van het vliegveld voor Smallingerland kunnen behouden en zullen de raad een voorstel doen over deze problematiek.



GVVP / verkeersmaatregelen Het gemeentelijk verkeers- en vervoerplan bevat vooral inhoudelijk kaders en geen directe voornemens waarvoor middelen afgewogen moeten worden. Er liggen natuurlijk wel ambities en er is zorg voor bereikbaarheid en verkeersveiligheid. De praktijk van de afgelopen jaren toont dan ook aan dat er geregeld onderwerpen actueel worden waarvan het gewenst is dat ze – mede met gemeentelijk geld – worden aangepast of opgelost. We houden er rekening mee dat er, in aanvulling op de onderwerpen die in dit beleidsplan zijn genoemd, de komende jaren wederom van dergelijke dingen gaan spelen.

15



Geluidswal Voor de overdracht van het beheer en instandhouding van de geluidswal in de Drachtstervaart, samen met de bijbehorende afkoop van verplichtingen is eenmalig € 1 miljoen gereserveerd. We houden er rekening mee dat dit bedrag ontoereikend zal zijn. Tot voor kort was overdracht verplicht. Door de invoering van de omgevingsvergunning is dat mogelijk niet langer het geval. In plaats van eenmalig verplichtingen af te kopen, zouden we dan zelf taken uitvoeren en daar structurele kosten voor maken. De materie is complex. Daardoor is op dit moment nog niet duidelijk wat op dit vlak verstandig, wenselijk en haalbaar is. We blijven hier uiteraard aan werken.



Verbonden partijen en garantstellingen Op de (financiële) bedrijfsvoering van verbonden partijen hebben we niet of nauwelijks invloed. We trachten daarom relevante ontwikkelingen bij deze organisaties zo goed mogelijk te volgen om eventuele risico's tijdig te signaleren. De exploitatie van het bedrijvenpark A7, Caparis, de regionaliseringen (FUMO en brandweer) en onze positie ten opzichte van corporaties hebben daarbij bijzondere aandacht. We komen hier in de paragraaf Verbonden partijen op terug.



Automatisering De kosten van automatisering worden geëgaliseerd met een reserve. Het beeld is al enige jaren dat de kosten hoger zijn dan het budget. De reserve raakt langzaam op.



Aantrekkelijk werkgeverschap Op korte termijn lijkt de economische crisis kansen te bieden voor werkgevers. We moeten ons ook bezighouden met de langere termijn. Door herindelingen ontstaan in onze omgeving grotere gemeenten. Dat beïnvloedt de aantrekkelijkheid van onze gemeente als werkgever. We beraden ons op manieren om de goede mensen te krijgen en te houden. Dat zullen we zoveel mogelijk binnen de bestaande financiële kaders oplossen.

16

3. Beleidsprogramma’s 3.1 Leeswijzer In dit hoofdstuk wordt het nieuwe beleid op hoofdlijnen besproken. We hebben onze voornemens, die veelal rechtstreeks zijn afgeleid uit het collegeprogramma, ingedeeld in verschillende programma’s. Per programma wordt ingegaan op de (op het collegeprogramma afgestemde) doelstellingen, de belangrijkste ontwikkelingen, de samenstelling van budgetten, de bijbehorende beleidsproducten, reserveringen voor nieuw beleid en kengetallen. Deze kengetallen en indicatoren slaan soms niet rechtstreeks terug op de doelstelling, maar beschrijven ontwikkelingen die verband houden met de inhoud van het programma. Elk programma wordt afgesloten met een gedetailleerd overzicht van reserveringen voor nieuw beleid. In dat overzicht hebben we ook de bedragen opgenomen die in Concernrapportage 2012-II zijn doorgeschoven. De budgetten voor 2012 die gepresenteerd worden, zijn de budgetten na Concernrapportage 2012-II. De onderdelen van het bezuinigingspakket waarmee de raad instemde bij de perspectiefnota worden per programma gepresenteerd. Bij de individuele bezuinigingen is aangegeven vanaf welk jaar ze geëffectueerd zullen worden. Hieronder kunt u zien waar u de verschillende beleidsvelden kunt vinden. Programma Gemeenteraad Burger en bestuur Economie Werk en inkomen Wonen Onderwijs

Pagina 18 22 26 32 36 42

Programma Sport en recreatie Cultuur Welzijn en zorg Leefomgeving Veiligheid Bedrijfsvoering

Pagina 48 52 56 62 72 76

Het programma Gemeenteraad is geschreven door de griffie onder verantwoordelijkheid van de Gemeenteraad. Er is een wijziging in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) aangekondigd die voorschrijft dat gemeenten met ingang van 2013 nadrukkelijker dan in het verleden inzichtelijk moeten maken welke baten en lasten structureel zijn en welke eenmalig. De provinciaal toezichthouder heeft ons gevraagd in dit beleidsplan te handelen in lijn met de beoogde wijziging. Met de opsomming van reserveringen aan het einde van elk programma voldeden en voldoen we daar in onze ogen aan: voor nieuw beleid is expliciet aangegeven of het structureel of eenmalig is, voor budgetten uit onze exploitatie geldt dat ze structureel zijn. .

17

Gemeenteraad Doelstelling

De gemeenteraad heeft drie hoofddoelstellingen:  Volksvertegenwoordiging: zicht hebben op wat speelt in de samenleving; ontwikkelingen, problemen en misstanden signaleren en agenderen;  Kaderstelling: bepalen van, duidelijke en begrijpelijke, hoofdlijnen van het gemeentelijk beleid;  Controle: het uitgevoerde beleid toetsen aan kwaliteitseisen en evalueren op basis van de gestelde hoofdlijnen. De raad wil zijn inspanningen gericht op het realiseren van deze doelstellingen, aanscherpen en verbeteren.

Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming

Rekening 2011 0 -827.570 -827.570

Begroting 2012 0 -995.500 -995.500

Begroting 2013 0 -961.350 -961.350

-827.570

-995.500

-961.350

Toevoeging algemene reserve Onttrekking algemene reserve Netto resultaat

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

Nieuw beleid Structureel Eenmalig

2013 -30

18

2014

2015

2016

Totaal -30

Ontwikkelingen

Kwaliteit eigen functioneren In het beleidsplan 2012 is uitgebreid ingegaan op het proces waarin de raad zijn functioneren als collectief bestuursorgaan wil versterken. De werkgroep 8 maart die daarvoor is geformeerd heeft het de afgelopen periode in dat kader een aantal concrete stappen gezet. In juni heeft de raad op voorstel van de werkgroep besloten over te stappen op papierloos werken. Vanaf het najaar 2012 zal dit inhoudelijk handen en voeten worden gegeven. Raads- en commissieleden krijgen hiervoor een tablet computer beschikbaar. Het aangekochte systeem gaat verder dan alleen het digitaliseren van raadsstukken. In digitale vorm komt er o.a. een systematisch overzicht beschikbaar van moties en amendementen, toezeggingen en ingekomen stukken. De structurele meerkosten van ongeveer € 30.000 zijn bij de behandeling van de perspectiefnota meegenomen en worden nu in de begroting verwerkt. Doordat er minder papier gebruikt gaat worden en doordat er minder onkosten zijn door de "handling" van de papierstroom wordt door het nieuwe systeem op termijn geld bespaard. Een ander punt dat in dit kader aandacht heeft gekregen is het verbeteren van de raadsplanning. In goed overleg met de ambtelijke organisatie heeft het planningssysteem een andere, verbeterde opzet gekregen. Hiermee kan de raad meer sturing op zijn eigen agenda krijgen. Deze verbeterde planning zal een plek krijgen in het nieuwe digitale systeem. Daarnaast heeft de werkgroep een eerste aanzet gegeven in het ontwikkelproces naar een andere vergaderstructuur. Er wordt met een aantal concrete dossiers geëxperimenteerd met een andere wijze van besluitvorming, bijvoorbeeld rondom het sportbeleid. Inzet daarvan is niet om een blauwdruk aan de raad voor te leggen, maar om aan de hand van concrete dossiers te onderzoeken hoe het anders zou kunnen. Pas in een latere fase worden dan voorstellen ontwikkeld over een andere structuur. Afhankelijk van de opgedane ervaringen worden in 2013 door de werkgroep nadere voorstellen gedaan. Als deze voorstellen budgettaire gevolgen hebben dan zal dat bij de eerstvolgende perspectiefnota aan de orde komen. Rekenkamercommissie De gemeenteraad maakt bij de uitvoering van zijn werkzaamheden gebruik van de resultaten van de rekenkamercommissie. De rekenkamercommissie heeft bij de behandeling van de perspectiefnota aangegeven dat het beschikbare budget van € 100.000 de afgelopen jaren niet is uitgeput. Daarbij is gesteld dat zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit en kwantiteit van het door de rekenkamercommissie uitgevoerde onderzoek op dit budget een bedrag van € 30.000 bespaard kan worden. Dit bedrag wordt nu in de begroting verwerkt. Daarbij is wel aangegeven dat in voorkomende gevallen een beroep op de raad gedaan zal worden voor aanvullende incidentele middelen.

19

Vervolg

Jaarcyclus en perspectiefnota Binnen de jaarcyclus van de planning en control is er altijd een min of meer vanzelfsprekende verhouding en volgorde geweest tussen perspectiefnota en beleidsplan. De behandeling van de perspectiefnota is in die verhouding altijd het belangrijkste politieke moment in het jaar van de raad geweest. De begroting vormde de feitelijk "finetuning" en effectuering van de politieke besluitvorming bij de perspectiefnota. Bij de behandeling van de perspectiefnota in de afgelopen jaren zijn hierbij vragen naar voren gekomen die o.a te maken hebben met de wijze van behandeling en het politieke gewicht van deze nota. De vraag is aan de orde geweest of de perspectiefnota een door de raad te amenderen stuk is, of dat het vooral een document is waarmee het college een boodschap aan de raad meegeeft als opmaat voor de behandeling en vaststelling van de begroting. Het is zinvol om voor de toekomst hierover éénduidige afspraken te maken. Dit moet deel zijn van een algemene afspraak over hoe de raad in breder verband om wil gaan met de planning en control cyclus en de besluitvormingsmomenten die daar bij horen. Deze discussie zal in eerste instantie via de auditcommissie aan de orde komen. Zo nodig zal dit daarna in bredere zin naar de raad teruggekoppeld worden. Programmabegroting Het beleidsplan dat voorligt heeft, als voorgeschreven, het karakter van een programmabegroting. Het gemeentelijk beleid is onderverdeeld in een twaalftal programma’s. Per programma worden de voornaamste beleidsdoelen opgesomd, evenals de beschikbare budgetten. Hiermee vormt het beleidsplan voor de gemeenteraad een uiterst belangrijk document waar het het bepalen van de hoofdlijnen van het gemeentelijk beleid betreft. De gemeenteraad wil de beleidsdoelen in het plan bij voorkeur zo formuleren, dat het later goed mogelijk is om vast te stellen in hoeverre zij daadwerkelijk zijn gerealiseerd. In dit opzicht acht de raad het beleidsplan in zijn huidige vorm nog voor verbeteringen vatbaar. Het streven blijft te komen tot een programmabegroting waarin het onderscheid tussen de te realiseren beleiddoelen, de daartoe te verrichten activiteiten en de beschikbare budgetten, nog beter inzichtelijk wordt gemaakt dan nu reeds het geval is. In 2011 heeft de audit commissie in dat kader een eerste verkenning gedaan. In 2012 zullen er voorstellen ontwikkeld worden die met het college worden besproken. Vermindering aantal politieke ambtsdragers Het kabinet is voornemens het aantal politieke ambtsdragers te verminderen. De minister heeft aan de tweede kamer aangegeven dat deze vermindering minstens 25% zal gaan bedragen. Of dit voornemen werkelijkheid gaat worden is allerminst zeker. De inhoudelijke discussie over dit onderwerp moet nog gevoerd worden en uitvoering maakt een wijziging van de gemeentewet noodzakelijk. Het rijk kort vooruitlopend op deze discussie wel het gemeentefonds vanaf 2015. Bij een reductie van het aantal raadsleden met 25% gaat het voor Smallingerland vanaf 2015 om een bedrag van structureel € 150.000. Dit bedrag is als stelpost opgenomen in de jaarschijf 2015. Op basis van de definitieve besluitvorming en de daaruit voortvloeiende financiële consequenties zal de meerjarenraming in de toekomst mogelijk dus opnieuw aangepast moeten worden. Papierloos werken gemeenteraad De gemeenteraad heeft de ambitie uitgesproken papierloos te willen werken. Om dit mogelijk te maken, is structureel € 40.000 nodig. Dit bedrag is onder andere bedoeld voor de kapitaallasten van iPads en een nieuw verbeterd raadsinformatiesysteem. Een deel van de kosten kan worden gedekt binnen beschikbare middelen. De rest wordt structureel geraamd vanaf 2013. 20

Bezuinigingen In dit programma is de volgende bezuiniging doorgevoerd: 

Rekenkamercommissie: € 30.000 met ingang van 2013 De rekenkamercommissie heeft aangegeven structureel toe te kunnen met € 30.000 minder budget, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit en de kwantiteit van onderzoek.

Nieuw beleid Gemeenteraad Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

2013 Structureel Papierloos werken gemeenteraad Beleidsproducten

Gemeenteraad

21

-30

2014

2015

2016

Totaal -30

Burger en bestuur Doelstelling

Er wordt gestreefd naar een dienstbare en faciliterende overheid en van daaruit naar een open en constructieve verhouding met inwoners, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en andere overheden. De communicatie met wijken en dorpen zal worden geïntensiveerd. De gemeente wil een actieve rol spelen in de discussie over mogelijke gemeentelijke herindeling. De voorkeur gaat daarbij uit naar een variant waarbij zoveel mogelijk recht wordt gedaan aan de centrumfunctie van Drachten. Het behoedzame financieel beleid, zoals dat in de afgelopen periodes is gevoerd wordt voortgezet. De komende periode zal € 4 mln. worden bezuinigd, daarbij worden meerdere lijnen gevolgd. Kritisch kijken naar onbenutte ruimte in de begroting, kostendekkend maken van leges en tarieven, optimaliseren van efficiency en herijken van bestaand beleid en taken (inclusief formatieve gevolgen).

Indicatoren/ Kengetallen

Ontwikkeling inwoneraantal 1 januari 31 december Effect

Realisatie 2011 55.434 55.516 +82

Prognose 2012 55.516 55.525 +9

Prognose 2013 55.501 55.550 +49

Realisatie 2011 48.808 4:08 5:22

Prognose 2012 50.000 4:00 5:30

Prognose 2012 49.000 4:00 5:30

Realisatie 2011 606 270

Prognose 2012 460 200

Prognose 2013 475 250

2,3%

1,5%

1,5%

Realisatie 2011 111 59

Prognose 2012 145 50

Prognose 2013 145 50

Dienstverlening burgerzaken Aantal cliënten Gemiddelde wachttijd Gemiddelde afhandeltijd

Bezwaarschriften WOZ Ingediend Gehonoreerd Percentage aanslagen waarop bezwaar is gemaakt

Overige bezwaarschriften (afgehandeld) WMO en sociale voorzieningen Overige bezwaren

22

Ontwikkelingen

Burgerzaken Naar verwachting treedt de Wet Basisregistratie Personen op afzienbare termijn in werking. Het wetsvoorstel daartoe ligt al geruime tijd bij de Tweede Kamer. Deze wet beoogt onder meer plaatsonafhankelijke dienstverlening mogelijk te maken en biedt gemeenten de mogelijkheid om bestuurlijke boetes op te leggen. Om plaatsonafhankelijk diensten te kunnen verlenen is het noodzakelijk dat de persoonsgegevens in gemeentelijke basisadministraties (GBA) op orde zijn. Na een audit begin 2012 is gebleken dat onze GBA aan de gestelde eisen voldoet. Over de eerder aangekondigde vernieuwing van de burgerlijke stand is nog weinig concreets te melden. Het is de bedoeling dat de burgerlijke stand verder wordt gedigitaliseerd. Het gaat daarbij onder meer om elektronische aangifte, digitale opslag van akten en soortgelijke vereenvoudigingen die doorgaans naast stevige inspanningen ook kosten van automatisering met zich meebrengen Gemeentefonds In 2013 zou de verdeling van de middelen over de gemeenten worden herijkt. Dit is uitgesteld tot 2014. Deze herijking is niet van invloed op de totale omvang van het gemeentefonds, maar wel op de onderlinge verdeling tussen gemeenten. Welke financiële effecten dit zal hebben op onze gemeente, is onduidelijk. De omvang van het gemeentefonds wordt wel beïnvloed wanneer het kabinet besluit tot een andere invulling van de bezuinigingen, of aanvullende bezuinigingen afkondigt (samen trapje op, trapje af). Ook voor dit punt geldt, dat het afwachten is wat de gevolgen voor onze gemeente zijn. Voor dit beleidsplan is rekening gehouden met de Junicirculaire. Ten tijde van de opstelling van dit beleidsplan is de Septembercirculaire beschikbaar gekomen. Een nauwkeurige doorrekening is niet tijdig klaar. De verwachting is dat de verschillen met de Junicirculaire klein zullen zijn. Al een aantal jaren ontvangen wij een suppletie-uitkering voor het wegvallen van de OZB-inkomsten voor gebruikers. Het was destijds de bedoeling dat deze compensatie afgebouwd wordt, in combinatie met een positieve ontwikkeling van het accres op het gemeentefonds. Nu het accres zich niet als zodanig ontwikkelt, wordt de afbouw van de suppletie-uitkering ook tijdelijk stopgezet. Als gevolg daarvan zullen we ons bij de eerstvolgende perspectiefnota beraden of het mogelijk, wenselijk en wellicht zelfs voorgeschreven is om de jaarlijkse suppletie-inkomst van € 645.000 (gedeeltelijk) structureel in plaats van eenmalig te ramen. Er zijn geen nieuwe taakmutaties van enige omvang die afgewogen hoeven te worden. E-NUP Via het Gemeentefonds ontvangen we tijdelijk geld voor het Nationaal Uitvoeringsprogramma Dienstverlening en e-overheid. Dat is begonnen in 2011. In 2015 worden deze ontvangsten weer verrekend. Hondenbelasting Ter dekking van de kosten voor de aanpak van hondenpoep (zie programma Leefomgeving) stellen we voor de hondenbelasting te verhogen met € 10 per hond. Het tarief is al een aantal jaren niet meer gewijzigd of geïndexeerd. De verhoging geeft een structurele inkomst van € 42.000.

23

Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming

Rekening 2011 71.833.586 -3.934.566 67.899.020

Begroting 2012 71.979.400 -4.413.024 67.566.376

Begroting 2013 71.834.400 -4.255.820 67.578.580

Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingsreserve Saldo na resultaatbestemming

-645.000

33.904 -745.000

-745.000

67.254.020

66.855.280

66.833.580

Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging bestemmingsreserve Netto resultaat

-42.131 6.002 67.217.891

66.855.280

66.833.580

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

Structureel Eenmalig

2013 42 745

24

2014

2015

2016

745

245

645

Totaal 42 2.380

Vervolg

Begraafplaatsen In het bedrijfsvoeringsonderzoek naar gemeentelijke begraafplaatsen is een aantal maatregelen genoemd waarmee de exploitatie kan worden verbeterd. Met enkele van deze maatregelen, die op korte termijn effect hebben, heeft de raad medio 2012 ingestemd. Er wordt gewerkt aan een voorstel om het exploitatietekort op rekeningbasis structureel op te lossen. We maken daarbij gebruik van de discussie in de raadscommissie AEFZ in oktober. Begin 2013 zullen we de raad een voorstel doen. Gemeentelijke herindeling Gedeputeerde Staten van Fryslân hebben recent hun visie op de toekomstige inrichting van Fryslân openbaar gemaakt. Als uitvloeisel hiervan is – recht doende aan de centrumfunctie van Drachten – een vergroting van de gemeente op de middellange termijn onwaarschijnlijk. We staan – ook in dat licht – open voor samenwerking in Fryslân om bestuurlijke vraagstukken op een geschikte ambtelijke en bestuurlijke schaal te kunnen uitvoeren. We gaan dan ook verder met gesprekken met buurgemeenten hierover; hetgeen we al langere tijd op verschillende terreinen doen. Communicatie Ten tijde van het opstellen van dit beleidsplan moet het rekenkamerrapport over communicatie nog door de raad worden behandeld. Bezuinigingen In dit programma zijn de volgende bezuinigingen doorgevoerd: 





WOZ-taxaties: € 50.000, met ingang van 2014 Door WOZ taxaties in eigen beheer uit te voeren moet de formatie worden uitgebreid (€ 110.000), maar kan worden bespaard op inhuur van derden (€ 160.000). Vermindering financiële betrokkenheid lokale VVV: € 9.000 met ingang van 2013 De bijdrage aan de lokale VVV kan worden verlaagd, mede gezien de initiatieven voor een centrale VVV. Nieuwjaarsfeest: € 6.000, met ingang van 2013 Door het heffen van een – bescheiden – toegangsprijs verdient het feest zich zelf gedeeltelijk terug en kan met minder algemene middelen worden volstaan. Het totale budget blijft dan vervolgens € 20.000.

Nieuw beleid Burger en bestuur Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

2013 Structureel Hondenbelasting Eenmalig Suppletie-uitkering afschaffing OZB Nationaal Uitvoeringsplan (E-NUP) Beleidsproducten

Wetgeving en algemene zaken Bestuurlijke zaken Verkiezingen Belastingen Dagelijks bestuur

2014

2015

42 645 100

Totaal 42

645 100

645 -400

Overheidscommunicatie Bevolkingsadministratie Gemeentelijke begraafplaatsen Algemene uitkering

25

2016

645

2.580 -200

Economie Doelstelling

Het hebben van werk maakt mensen economisch zelfstandig en maatschappelijk actief. Het bevorderen van de werkgelegenheid heeft daarom deze periode prioriteit. De gemeente zal zich in de faciliterende rol tot het uiterste inspannen om aan het eind van deze periode de werkloosheid terug te dringen tot het Fries gemiddelde. Daartoe zal het college een sociaal-economisch beleid voeren dat uitgaat van een integrale aanpak volgens drie hoofdthema's: - het bevorderen van het vestigingsklimaat - het intensiveren van het acquisitiebeleid - het reactiveren van mensen Het centrum van Drachten is een economische factor van betekenis; er wordt daarom onverkort vastgehouden aan de ambities zoals die zijn neergelegd in het Masterplan Centrum. Aansluiting op het spoorwegennet is van groot belang.

Indicatoren/ Kengetallen

Grond (in hectares) Verkoop bedrijventerrein *) Voorraad bedrijventerreinen per 1 januari **)

Realisatie 2011 11,1

Prognose 2012 7,0

Prognose 2013 5,0

56,7

49,7

44,7

*)

Deze cijfers zijn inclusief Bedrijvenpark Azeven dat gezamenlijk met Opsterland wordt geëxploiteerd. **) Het gaat hier om grond in lopende projecten.

Ontwikkeling werkloosheid en werkgelegenheid Realisatie medio 2011 8,6% 7,0% 24.074 5.465

Realisatie Medio 2012 9,1% 7,1%

Arbeidsplaatsen > 15 uur / week ontwikkeling gemeente ontwikkeling provincie

Realisatie 2009 24.254 -216 491

Realisatie 2010 23.702 -552 -3.774

Realisatie 2011 24.074 372 1.018

Arbeidsplaatsen < 15 uur / week ontwikkeling gemeente ontwikkeling provincie

5.635 443 1.133

5.327 -308 -2.939

5.465 138 833

Werkloosheid Smallingerland Werkloosheid Fryslân Arbeidsplaatsen Smallingerland

(>15 uur/ week) (<15 uur/ week)

Ontwikkeling werkgelegenheid

26

Ontwikkelingen

Spoorlijn Heerenveen-Drachten-Groningen De realisatie van de spoorlijn Heerenveen-Drachten-Groningen was bedoeld om de economische ontwikkeling van Drachten verder te versterken. Het niet realiseren van de spoorlijn betekent niet dat ook het doel is komen te vervallen. Wij hebben ingezet op de vier kansrijke thema's, eveneens focuslocaties uit de Structuurvisie en verwoord in 'bestemming Drachten', namelijk het centrum, het leerpark, het innovatiecluster en aansluiting op het Friese merengebied. We werken dit – gekoppeld aan een voorstel om € 20 miljoen te reserveren voor een alternatief pakket – verder uit in het programma Leefomgeving. De reservering voor onze bijdrage aan de spoorlijn laten we vervallen. Ontwikkeling centrum Het centrum van Drachten heeft een belangrijke economische functie, zowel lokaal als regionaal. Deze functie wordt optimaal benut als het centrum door gebruikers als aantrekkelijk wordt ervaren. In 2013 wordt weer hard gewerkt aan projecten die de aantrekkelijkheid van het centrum vergroten. Raadhuisplein De bouw op het Raadhuisplein is in volle gang. Er wordt gebouwd aan de woningen, aan de winkels en aan de parkeergarage. In 2013 wordt langzaam zichtbaar wat het uiteindelijke beeld zal zijn. De inrichting van de openbare ruimte start in de tweede helft van 2013 aansluitend aan de oplevering van een groot deel van de parkeergarage en de eerste winkels en woningen. Vogelzang De visie zoals verwoord in het masterplan is nog niet uitvoerbaar gebleken. Wij houden vast aan de visie en doen geen ingrepen die hier een negatieve invloed op kunnen hebben. Wel willen we na realisatie van de eerste fase van het Raadhuisplein de openbare ruimte opknappen, zodat dit gebied een aantrekkelijker uitstraling krijgt en op een goede/logische manier aansluit op het centrum. Tevens wordt dan de Vogelzang aangepakt inclusief de kruising met de Stationsweg. Dekking achten we mogelijk uit de gereserveerde middelen voor het centrum, het GRP en de gereserveerde middelen van de Stationsweg. Er volgt zo snel mogelijk een voorstel aan de raad. Centrumcommunicatie De werkzaamheden hebben invloed op de bereikbaarheid van het centrum. Het is belangrijk dat mensen het centrum ook tijdens de werkzaamheden blijven bezoeken. De centrumcommunicatie blijft er op gericht om aandacht te vestigen op speciale acties en natuurlijk op de bereikbaarheid die ook in 2013 gewaarborgd blijft. Bij de eerste concernrapportage zullen we aangeven hoe we de beschikbare middelen voor centrumcommunicatie – zowel de reservering in 2013 als restantmiddelen uit 2012 – in de komende jaren gefaseerd zullen inzetten. Herontwikkeling van het busstation Van Knobelsdorffplein De daadwerkelijke uitvoering moet wachten op afronding van het Raadhuisplein. Volgens plan wordt door aanpak van het busstation, de parkeergarage en de bijbehorende openbare ruimte een logische verbinding gecreëerd tussen het Raadhuisplein en De Lawei en De Meldij. De definitieve uitwerking zal ook in relatie gebracht worden met "Bestemming Drachten". De eenmalige reservering van € 2 miljoen is aangepast. We handhaven eenmalig € 1 miljoen, met name voor de aanpak van de openbare ruimte. Het andere deel van de kosten, die vooral gerelateerd zijn aan het gebouw, wordt afgeschreven. De structurele kapitaallast is opgenomen in de geactualiseerde parkeerexploitatie. 27

Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Rekening 2011 498.201 1.764.473 2.262.674

Begroting 2012 1.667.470 -3.109.729 -1.442.259

Begroting 2013 1.028.120 -4.619.180 -3.591.060

Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingreserve Saldo na resultaatbestemming

2.059.500 1.308.896

100.000 3.478.234

2.971.050

5.631.070

2.135.975

-620.010

Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging bestemmingsreserve Resultaatbestemming Netto resultaat

3.213 -3.478.234 2.135.975

-620.010

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming

2.156.049

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

2013 Structureel Eenmalig

-100

28

2014

2015 -3.370

2016

Totaal -3.470

Vervolg

Visie op de Kaden De Kaden is een gedeelte van het centrum dat door herinrichting een trekpleister kan worden voor het publiek. De aanpak van dit gebied kan in verband met bereikbaarheid plaats vinden na afronding van het Raadhuisplein. De voorbereiding van de aanpak kan starten in 2013/2014 als de visie door de raad is vastgesteld Actualisatie parkeerexploitatie De realisatie van het project Raadhuisplein, de wijziging in de plannen voor Vogelzang en de aanpassing in de dekking voor de aanpak van het busstation werken allemaal door in de parkeerexploitatie. In het programma Leefomgeving is een actualisatie van deze exploitatie opgenomen. Financiën Voor de realisatie van de centrumplannen is eenmalig € 5,6 miljoen gereserveerd. Een deel hiervan is tot en met 2012 ingezet. Aangevuld met subsidies, dekking uit het GRP en inkomsten van projectontwikkelaars is dat toereikend voor realisatie van het project Raadhuisplein, een bijgestelde aanpak voor Vogelzang en voor de uitvoering van specifieke communicatie. Voor de aanpak van het busstation en de uitvoering van de visie op de Kaden zijn apart bedragen gereserveerd, namelijk eenmalig € 1 miljoen en € 0,37 miljoen. De structurele reservering voor de centrumplannen van € 0,6 miljoen, bedoeld voor de parkeerexploitatie, is ondergebracht in het programma Leefomgeving. Vliegveld In 2013 wordt een toekomstvisie op het vliegveld ter besluitvorming aan de gemeenteraad voorgelegd. De toekomstvisie beschrijft op welke manier het vliegveld Drachten zich de komende decennia ruimtelijk en functioneel zou kunnen ontwikkelen. Afhankelijk van de gekozen visie zal een beschrijving van de gewenste organisatorische structuur, gekoppeld aan een realistische exploitatieopzet worden uitgewerkt. Ontwikkeling breedband In 2012 is samen met F4-gemeenten en de provincie onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van het aanleggen van een open glasvezelnetwerk/breedband in Fryslân. De resultaten van het onderzoek worden in 2013 uitgewerkt. We verwachten bij deze uitwerking uitsluitsel te kunnen geven over de inzet van onze reservering van eenmalig € 90.000. Economisch beleid Het in 2012 vastgestelde beleid 'Samen werken -economische visie en uitvoeringsagenda Smallingerland' is de basis voor ons economisch beleid. Het doel is om, in deze economisch moeilijke tijden en gebruik makend van de sterke kanten van de gemeente, de werkgelegenheid vast te houden en te stimuleren. Daartoe zijn vijf kernopgaven aangegeven die aansluiten bij de kansrijke thema's die wij hebben genoemd bij bestemming Drachten: Innovatiekracht, Arbeidsmarkt en Onderwijs, Bereikbaarheid, Attractiviteit en Imago. Wij zien een grote rol voor ondernemers en instellingen zoals scholen om die opgaven zo concreet mogelijk handen en voeten te geven. In 2013 wordt met hen aan tastbare resultaten gewerkt.

29

Het innovatiecluster Wij hebben stevig ingezet op een economisch klimaat waarin open innovatie centraal staat en waar bedrijven, onderzoek en onderwijs nauw samenwerken. Het is een speerpunt in ons beleid. Ook in 2013 zullen wij dit cluster faciliteren en aanjagen om de innovatie-ecologie verder vorm te laten krijgen. Het doel is dat de R&D-bedrijven intensief met elkaar samenwerken en dat er goede verbindingen zijn met onderwijs en onderzoek. Arbeidsmarkt en Onderwijs Er is sprake van een mismatch tussen vraag en aanbod op onze arbeidsmarkt en een relatief hoge werkloosheid met veel langdurig werklozen. Er is te weinig werk voor lager en middelbaar opgeleide mensen. Aan de andere kant zoeken werkgevers toptalent dat niet beschikbaar is in onze regio. Met ondernemers en onderwijs willen wij hier praktische oplossingen voor zoeken. Starters Er zijn jaarlijks gemiddeld 300 startende ondernemers in onze gemeente. Voor deze doelgroep worden jaarlijks twee informatiebijeenkomsten en een seminar van een dagdeel georganiseerd, waarbij ook de mogelijkheid tot persoonlijke begeleiding door de Kamer van Koophandel wordt aangeboden. In 2013 oriënteren we ons samen met de Kamer van Koophandel op mogelijkheden tot samenwerking met commerciële partners, die eveneens een budget beschikbaar hebben voor begeleiding van starters. Attractiviteit en imago Al onze projecten zijn mede gericht op het vergroten van de attractiviteit van onze gemeente. Denk aan de centrumplannen, het ondernemersfonds, culturele activiteiten, (ver)nieuwbouw Lawei en Meldij, versterken recreatiefunctie, vraaggericht creëren werkplekken. Bedrijventerreinen Wij continueren ons beleid voor bedrijventerreinen. Dit betekent dat we vraaggericht werken en maatwerk leveren. In 2013 verwachten we 5 hectare bedrijventerrein te verkopen. Bij deze verwachting is uitgegaan van 2,5 hectare voor A7Noord en 2,5 hectare voor de overige terreinen. In 2012 is gestart met een verkenning naar de mogelijkheden voor een verbetering van het gebied Drachten-West/Tussendiepen en omstreken. De doelstelling van deze verkenning is om met partijen in 2013 te komen tot een ontwikkelplan voor de korte en de lange termijn. Afhankelijk van de (financiële) uitkomsten zal dit onderwerp worden betrokken bij de integrale afweging voor de perspectiefnota van volgend jaar. Vaarweg In 2012 is met alle betrokkenen een plan van aanpak opgesteld. Een vaarweg voor klasse Va schepen is belangrijk voor de continuïteit van onze haven en de concurrentiepositie van de bedrijven. Op basis van het plan van aanpak zullen wij in 2013 doorgaan met een sterke lobby opzetten voor deze (provinciale) vaarweg. Economische samenwerking F4 De samenwerking in F4 verband is constructief en zinvol. In 2012 is door de raden de Verkenning Economische Samenwerking vastgesteld. Als belangrijkste economische kernen hebben we, Smallingerland, samen met Súdwest-Fryslân, Leeuwarden en Heerenveen een voortrekkersrol op economisch gebied. Deze samenwerking, die ook leidt tot een directe 30

samenwerking met de provincie op economisch terrein, wordt gecontinueerd. In 2013 geven we hierbij prioriteit aan de ondersteuning van de icoonprojecten (voor ons onder andere de innovatiecluster), het gezamenlijk opstellen van een plan van aanpak voor de krachtenbundeling van de 4O's (overheid, onderwijs, ondernemers, onderzoek), het opstellen van een marketingplan en een toekomstvisie kantoorontwikkeling. A7-zone 2013 is het laatste jaar van het convenant met Súdwest-Fryslân, Skarsterlân, Heerenveen, Opsterland en provincie. Het ziet er naar uit dat deze samenwerking in deze vorm niet wordt voortgezet. Besluitvorming hierover zal in 2013 plaatsvinden. Samenwerkingsagenda Met de provincie is in 2012 de samenwerkingsagenda vastgesteld. Dit instrument werkt goed en is ook in 2013 leidraad voor de samenwerking tussen onze gemeente en de provincie. Relevante thema's met een bovenlokaal belang zijn uitgewerkt in concrete projecten die we samen met de provincie oppakken. Tengevolge van het niet doorgaan van de spoorlijn is de afspraak met de provincie gemaakt om een versie 2.0 op te stellen. Bezuinigingen In dit programma zijn de volgende bezuinigingen doorgevoerd:    

Verlaging werkbudget werken: € 35.000 met ingang van 2016 Verlaging van het werkbudget werken is vanaf 2016 mogelijk zonder dat de uitvoering van activiteiten hieronder lijdt. Schrappen bijdrage A7-projectenfonds: € 35.000 met ingang van 2016 Binnen de beschikbare middelen blijft vanaf 2016 voldoende ruimte om bij te blijven dragen aan samenwerkingsverbanden als de F4. Vliegveld: € 10.000 met ingang van 2013 Door een meer kostendekkende exploitatie van het vliegveld wordt de gemeentelijke bijdrage structureel met € 10.000 verlaagd. Markt: € 9.200 met ingang van 2013 Privatisering van de markt leidt tot een structurele besparing van € 9.200.

Nieuw beleid Economie Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

2013 Eenmalig Centrumcommunicatie Busstation Centrumplannen Visie de Kaden Eenmalig doorgeschoven uit 2012 Centrumplannen ICT Beleidsproducten

Markt Economisch beleid

2014

2015

-100 -1.000 -2.000 -370 -2.781 -90 Bouwgrondexploitatie economie

31

2016

Totaal -100 -1.000 -2.000 -370 -2.781 -90

Werk en inkomen Doelstelling

Er wordt gestreefd naar het maximaal benutten van de mogelijkheden om mensen (opnieuw) aan werk te helpen, dan wel maatschappelijk te activeren. Het uitgangspunt daarbij is het ‘work first’-principe. Er wordt een duidelijke regierol gespeeld bij het uitvoeren van re-integratietrajecten en -projecten waarbij doelmatigheid het criterium is. Ook de mogelijkheden van de bijzondere bijstand dienen optimaal benut te worden.

Indicatoren/ Kengetallen

Ontwikkeling aantal cliënten Cliënten WWB* Cliënten overige regelingen

Realisatie 2011 1.563 77

Prognose 2012 1.600 90

Prognose 2013 1.700 95

Realisatie 2011 1.564 940

Prognose 2012 1.600 950

Prognose 2013 1.650 960

2.548 1.751

2.700 1.825

2.750 1.825

665

780

850

2.782

2.800

2.850

*inclusief personen verblijvend in een inrichting

Minimabeleid Aanvragen bijzondere bijstand Aantal verstrekte langdurigheidtoeslagen Aantal regelingen maatschappelijke participatie Collectief verzekerden Aantal cliënten schuldhulp en schuldsanering Aantal huishoudens bereikt met bijzondere bijstand, langdurigheidstoeslag en regeling maatschappelijke participatie

De groen gearceerde regels gaan over gemeentelijk beleid. De andere slaan terug op wettelijke regels.

Kwijtscheldingsbeleid Toegewezen aanvragen Gemiddeld bedrag per toewijzing Totaalbedrag kwijtscheldingen

Realisatie 2011 1.673 267 446.067

Prognose 2012 1.790 256 459.000

Prognose 2013 1.800 260 468.000

Realisatie 2011 572 5 68

Prognose 2012 300 4 68

Prognose 2013 300 0 0

Re-integratie Nieuwe toeleidingen WIW ID

32

Ontwikkelingen

Wet Werk en Bijstand (WWB) Als gevolg van de economische crisis is het aantal uitkeringsgerechtigden met een WWB-uitkering in 2012 verder gestegen tot 1.647 op 1 oktober. Dit aantal is inclusief IAOW en IOAZ. Wij verwachten dat deze stijgende trend in 2013 zal doorzetten. Dit is mede een gevolg van het terugdraaien van de invoering van de huishoudinkomenstoets. In 2013 is in totaal een bedrag aan uitkeringen geraamd van € 23,4 miljoen. Met dit bedrag kunnen 1.720 cliënten worden bediend. We verwachten een rijksvergoeding van ruim € 21 miljoen. Het eigen risico waar rekening mee is gehouden bedraagt € 2,1 miljoen. Dit houdt in dat voor een bedrag van € 0,4 miljoen een aanvullende uitkering moet worden aangevraagd. Na enkele jaren een beroep te hebben gedaan op incidentele uitkeringen zal in 2013 een Meerjaren Aanvullende Uitkering (MAU) moeten worden gedaan. Bij dergelijke aanvragen blijft altijd het risico dat deze niet of slechts gedeeltelijk worden toegekend. Als de MAU wordt toegekend, dan zakt ons eigen risico van 10% naar 5% van de rijksvergoeding. Wanneer er meer zekerheid is over het verkrijgen van deze uitkering zullen we aangeven hoe we met een dergelijk (tijdelijk) voordeel willen omgaan. De gestegen aantallen bijstandscliënten geven ook meer werk. Doorrekeningen van een formatiecalculatiemodel komen uit op 8 fte extra. Een vooraankondiging hiervan was al opgenomen in de perspectiefnota. We voorzien de noodzaak om 3 fte extra in te zetten. Of dit toereikend is, zal moeten blijken. Voor de extra formatie is € 180.000 structureel opgenomen als niet-trendmatige ontwikkeling. Re-integratie De beperking van het participatiebudget betekent evenals in 2012 dat in 2013 met minder middelen meer mensen ondersteund moeten worden voor de reintegratie op de arbeidsmarkt. Het instrument loondispensatie (onderdeel van de Wet werken naar vermogen) wordt per 1 januari 2013 niet ingevoerd en ook de bundeling van het participatiebudget en het WSW budget gaat per 1 januari 2013 niet door. De loonkostensubsidie voor de loonkosten van de ID-ers wordt per 1 januari 2013 beëindigd. Dit betekent dat er ten opzichte van 2012 wel meer middelen beschikbaar zijn voor de re-integratie van WWB-gerechtigden. Deze middelen worden dan ook in zijn geheel belegd in re-integratieactiviteiten. In totaal bedraagt het participatiebudget in 2013 ongeveer € 3,6 miljoen. In bijgevoegd staatje is aangegeven hoe het participatiebudget zich naar verwachting ontwikkelt, welke overige middelen er beschikbaar komen en hoe de beschikbare middelen op hoofdlijnen worden ingezet.

Ontwikkeling participatiebudget (x € 1.000) (- = nadeel)

Participatiebudget Meeneemregeling (saldo vorig jaar) ESF-subsidie Beschikbare middelen Re-integratie WIW Schuldhulpverlening Loonkosten Begeleid/opleidingskosten WSW'ers Overig Saldo 33

2013 3.585 550 300 4.435 -2.500 -90 -100 -250 -200 -40 1.255

2014 3.335 1.255 0 4.590 -3.000 -90 -100 -250 -200 -40 910

2015 3.335 910 0 4.245 -3.000 -90 -100 -250 -200 -40 565

2016 3.335 565 0 3.900 -3.000 -90 -100 -250 -200 -40 220

Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming

Rekening 2011 37.338.050 -45.679.688 -8.341.638

Begroting 2012 36.679.005 -45.476.655 -8.797.650

Begroting 2013 35.977.040 -45.849.300 -9.872.260

Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingsreserve Saldo na resultaatbestemming

1.000.000 150.055

1.500.000

200.063

-8.141.575

-7.647.595

-8.372.260

Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging bestemmingsreserve Netto resultaat

-75.055 -8.216.630

-7.647.595

-8.372.260

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

2013 Structureel Eenmalig

-1.000

34

2014

2015

2016

Totaal -1.000

Vervolg

Voor 2013 verwachten we gebruik te kunnen maken van ESF-subsidie voor een bedrag van € 0,3 miljoen. Dit is een behoedzame raming, gebaseerd op realisatie van 70% van de subsidie. We willen de kosten voor een hogere inzetbaarheid van de geplaatste WSW'er op de arbeidsmarkt in 2013 ten laste van participatiebudget brengen. Hiertoe zullen we overleggen met Caparis. We verwachten dat dit ongeveer € 200.000 per jaar zal zijn. De kosten voor schuldhulpverlening mogen ook ten laste komen van het participatiebudget. We houden rekening met structureel € 100.000. Bij de volgende perspectiefnota zullen we beoordelen of het participatiebudget ruimte biedt voor een hogere toerekening. Sociale werkvoorziening (SW) / Caparis Met de val van het kabinet in het voorjaar verviel de juridische grondslag en financiële onderlegger voor de herstructurering van de SW. Dat beperkt onze mogelijkheden voor inhoudelijke ontwikkeling en verbetering van het financiële resultaat. Ten tijde van het opstellen van dit beleidsplan zijn we samen met de andere gemeenten met Caparis in gesprek over de begroting voor 2013. We houden rekening met een exploitatietekort op de SW (subsidieresultaat en bedrijfsresultaat Caparis) en reserveren hiervoor eenmalig € 1 miljoen. Bij de concernrapportages in 2013 zullen we de raad informeren over de inzet van dit bedrag. In de komende tijd hopen we meer duidelijkheid te krijgen over ontwikkelmogelijkheden voor de toekomst. In de paragraaf verbonden partijen wordt nader ingegaan op Caparis. Nieuw beleid Werk en inkomen

2013 Eenmalig Sociale werkvoorziening/Caparis Eenmalig doorgeschoven uit 2012 Pilot re-integratie Beleidsproducten

Inkomensoverdracht (sociale zekerheid) Fraude bestrijding Uitstroombevordering

35

2014

Bedragen x € 1.000 (- = nadeel) 2015 2016 Totaal

-1.000

-1.000

-500

-500

Wonen Doelstelling

Diversiteit en evenwichtigheid in een beheerst woningaanbod is een belangrijk uitgangspunt in een markt die onder druk staat vanwege economische omstandigheden en autonome vraagontwikkelingen. De leefbaarheid en het voorzieningenniveau in het bijzonder in de dorpen vraagt aandacht bij stagnerende en teruglopende bevolking. De herstructurering van de wijken Noordoost en De Bouwen wordt met kracht voortgezet en – voor zover het gaat om het gemeentelijk aandeel - zoveel mogelijk in deze periode afgerond. Op één of meer locaties zal welstandsvrij bouwen worden gerealiseerd. Marktpartijen en woningbouwcorporaties zullen worden uitgedaagd om in vernieuwende concepten iets te doen aan jongerenhuisvesting.

Indicatoren/ Kengetallen

Woningbouw Woningen Toename Verhouding huur-koop bestaande woningen

Realisatie 2011 24.238 196

Prognose 2012 24.350 112

Prognose 2013 24.530 180

40% / 60%

40% / 60%

40% / 60%

Realisatie 2011 868

Prognose 2012 800

Prognose 2013 800

Wabo-aanvragen Wabo-aanvragen

36

Ontwikkelingen

Woningbouw Wij verwachten in 2013 geen verbetering van de woningmarkt. Het programma gaat voor 2013 uit van een netto toevoeging met circa 180 woningen (nieuwbouw minus sloop). De nieuwbouwplanning voor dat jaar bedraagt circa 300 woningen. De realisatie van circa 1/3 deel hiervan is nog afhankelijk van de afzet van de woningen in de markt. Dit betekent dat van de 300 woningen er 200 met zekerheid worden gerealiseerd. Deze woningbouwprognoses zijn gebaseerd op de meest recente projectenplanning van juli 2012. Door de stagnatie op de woningmarkt sinds de economische crisis is vertraging opgetreden in projecten. De verwachte productie is dan ook lager dan gepland in het vastgestelde woningbouwprogramma in 2011. We ronden begin 2013 een actualisatie van de prognose af. Er worden geen nieuwe woningbouwprojecten opgestart; wel blijven we open staan voor kansrijke initiatieven. De reeds ingezette projecten blijven op het programma staan. In 2013 wordt met name gewerkt aan de projecten Raadhuisplein (financieel opgenomen onder het programma Economie), Drachtstervaart, Vrijburgh, Houtigehage, Boornbergum, Opeinde en de wijkvernieuwingen Noordoost en De Bouwen. Stedelijke Vernieuwing De projecten herstructurering De Bouwen en herstructurering Noordoost zijn meerjarenprojecten waar ook in 2013 aan wordt gewerkt. In de Bouwen ligt het accent in 2013 voor wat betreft nieuwbouw op de bouw van een twintigtal woningen aan de Klaverweide en de nieuwbouw van het pand Suderhiem voor huisvesting van gehandicapte kinderen. Beide projecten worden door WoonFriesland uitgevoerd. Verder zijn de volgende woningbouwprojecten in voorbereiding:  Woningbouw 10 woningen Burefen (WoonFriesland);  Invulling locatie Hooiweg / Burefen met 26 grondgebonden woningen en 20 appartementen (Accolade);  Herstructurering 'Granenbuurt' (Haverstuk, Bouwakker, Boekweitkamp, Roggepad en Blauwgras), renovatie en/of nieuwbouw (Accolade);  Sloop en nieuwbouw locatie Servotel (WoonFriesland). In de herstructurering Noord Oost wordt een volgende stap gezet in de twee hoofdprojecten: de Lanenstructuur en het Parkensnoer. Als onderdeel van de Lanenstructuur zal de Torenstraat (fase 4) opnieuw worden ingericht. De riolering wordt vervangen en de profilering van de straat wordt aangepast. Daarnaast zullen de plannen voor het Parkensnoer dat diverse parken en groenstroken met elkaar verbindt, verder worden uitgewerkt en aanbestedingsgereed worden gemaakt. Tot slot zullen de woningbouwplannen voor de omgeving van de Robijnekamp en de deellocatie Lijsterstraat en Leeuwerikstaat verder worden voorbereid. In 2013 verwachten we ongeveer € 4 miljoen te gaan investeren in de herstructureringswijken. Dit bedrag wordt hoofdzakelijk gedekt uit de Reserve Wonen (€ 2,5 miljoen) en het Gemeentelijk Rioleringsplan (€ 1,5 miljoen). ISV De provincie is van plan om de resterende ISV3 subsidie regionaal te verdelen. Het is nog niet duidelijk of ook de programmagemeenten een beroep kunnen doen op deze middelen. Eventuele subsidiekansen zullen door ons worden benut. 37

Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming

Rekening 2011 9.278.126 -12.865.252 -3.587.126

Begroting 2012 3.808.038 -7.543.261 -3.735.223

Begroting 2013 5.087.150 -11.644.200 -6.557.050

Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingsreserve Saldo na resultaatbestemming

1.620.000 1.457.208 -600.000 -213.780 -1.323.698

200.000 3.618.423

2.580.000 2.557.130

83.200

-1.419.920

Aanvullende mutaties in reserves Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging bestemmingsreserve Bestemming resultaat Netto resultaat

-1.611.127 83.200

-1.419.920

-2.934.825

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

Structureel Eenmalig

2013

2014

-2.500

-2.500

38

2015

2016

Totaal -5.000

Vervolg

Drachtstervaart De vaart komt er in. Toeristen en recreanten kunnen met hun boot het centrum van Drachten bezoeken. Bovendien ontstaat er een prettig verblijfsgebied aan het water dat naar verwachting bezoekers zal verleiden te komen en langer te blijven. Minder zichtbaar maar wel zeer omvangrijk is de verbetering van het rioleringsstelsel met de vervanging van het bergingsriool en het introduceren van een gescheiden stelsel voor de woningen langs het Moleneind. In 2013 concentreren de werkzaamheden zich op de aanleg van de brug in de Hogeweg en de aanleg van het gedeelte tussen de Hogeweg en de Tjalling Wagenaarstraat. Voor 2013 en 2014 is per jaar € 2,5 miljoen gereserveerd. Dit is in overeenstemming met het raadsbesluit van medio 2012. Na realisatie blijft een vordering van € 9 miljoen bestaan op de projectontwikkelaar. Die zal vanaf 2017 jaarlijks € 0,4 miljoen moeten aflossen. Voor de totale vordering wordt een voorziening getroffen voor het geval de ontwikkelaar niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Vrijburgh In 2012 is afscheid genomen van Heijmans die voor fase 1 een ontwikkelclaim had voor een aanzienlijk deel van de beoogde woningbouw. Aan diverse kleinere partijen is gevraagd om plannen te maken voor de invulling van delen van die vrijvallende programmering. Daarnaast wordt met de Pi-groep overleg gevoerd over de invulling van het te ontwikkelen concept en de doelgroepen die daar deel van uit gaan maken. Langs deze weg trachten we ontwikkeling van dit gebied te stimuleren. Houtigehage Voor Houtigehage is een ontwikkelaar, op basis van een intentieovereenkomst met de gemeente Smallingerland, plannen aan het ontwikkelen voor de bouw van 23 woningen. De uitvoering van dit plan is geheel voor rekening en risico van de ontwikkelaar. Als de plannen financieel haalbaar blijken en er een realisatieovereenkomst is gesloten, dan kan in 2013 de planologische procedure worden opgestart. Opeinde Zuid De Nieuwe Marke bij Opeinde is een bijzonder project dat de versterking van het huidige landschap combineert met een beperkt aantal woningen in het gebied. Het eindresultaat is een openbaar toegankelijk gebied waar men kan recreëren, met verspreid enkele clusters woningen erin. De woningbouw wordt in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap uitgevoerd. Dit is enerzijds aantrekkelijk voor de nieuwe bewoners (meer ruimte voor eigen wensen, goedkopere bouw mogelijk). Anderzijds legt dit ook de basis voor de toekomstige situatie, waarin de bewoners gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het onderhoud en beheer van het gehele plangebied (dus de woonclusters én het groengedeelte). In 2013 wordt ingezet op het aantrekken van kopers voor de circa 45 kavels bij Opeinde Zuid, in de Nieuwe Marke, zodat vervolgens de planvorming door de groep toekomstige bewoners kan worden opgepakt. De werving van bewoners start in het najaar van 2012. Wanneer de verkoop voldoende geborgd is en de planvorming ver genoeg is gevorderd, zullen we een bestemmingsplan voor het gebied opstellen.

39

40

Vervolg

Boornbergum Middelgeast Voor Boornbergum Middelgeast fase 3 heeft een ontwikkelaar, op basis van een optieovereenkomst, woningbouwplannen ontwikkeld. Op dit moment wordt hiervoor de belangstelling in de markt gepeild op basis waarvan de verkoop wordt gestart. In fase 2 worden in 2012 en 2013, op basis van een kooprealisatieovereenkomst, de woningbouwplannen van de corporaties gerealiseerd. Herziening bestemmingsplannen De actualisatie van de bestemmingsplannen ligt op schema. Het bestemmingsplan Buitengebied kan na een intensief proces in 2013 worden vastgesteld. Op basis van het vervangingsschema dienen tot 2017 de bestemmingsplannen uit het onderstaande overzicht nog te worden herzien. Bestemmingsplan Kleine Kernen West Industrieterrein De Haven Buitengebied Bedrijvenpark NO-kwadrant Kantorenpark Drachtstervaart Burmaniapark Paardensportcentrum Maartenswouden Boornbergum, Middelgeast

Planfase per 15 juli Vastgesteld Vastgesteld Voorontwerp Voorontwerp Voorontwerp In voorbereiding Voorontwerp Nog op te starten Nog op te starten Nog op te starten

Vaststelling vereist voor: 1 juli 2013 1 juli 2013 1 juli 2013 1 juli 2013 1 juli 2013 1 juli 2013 2 september 2013 1 oktober 2015 7 februari 2016 7 februari 2016

De fasering van een nieuw bestemmingsplan is in vier fasen te onderscheiden. Dit zijn achtereenvolgens een voorbereidingsfase, een voorontwerpfase (inspraak & overleg), een ontwerpfase (tervisielegging en zienswijzenperiode) en een vaststellingsfase (gemeenteraad). De doorlooptijd van de verschillende fasen is sterk afhankelijk van de aard en omvang van het plangebied en de bijbehorende reacties. Bestemmingsplan Buitengebied In 2013 worden de procedures voor het bestemmingsplan Buitengebied vervolgd. De omvang van het plangebied, de benodigde onderzoeken en de ruimtelijke onderbouwing vraagt ten opzichte van andere bestemmingsplannen extra financiën. Hiervoor zijn in 2011 en 2012 middelen gereserveerd. Na de bijstelling in Concernrapportage 2012-II wordt dit kader (€ 300.000) toereikend geacht. Nieuw beleid Wonen

2014

Bedragen x € 1.000 (- = nadeel) 2015 2016 Totaal

-2.500 -2.500

-5.000

2013 Eenmalig Drachtstervaart Eenmalig doorgeschoven uit 2012 Herziening bestemmingsplan buitengebied Beleidsproducten

Ruimtelijke ordening Bouwzaken

-80

Volkshuisvesting Bouwgrondexploitatie wonen

41

-80

Onderwijs Doelstelling

De gemeente heeft de regiefunctie in de afstemming tussen onderwijs en andere functies binnen het jeugdbeleid. Doel is het bieden van optimale ontwikkelingskansen voor de Smallingerlandse jeugd. Hier wordt samen met het onderwijsveld en andere instellingen vorm en inhoud aan gegeven. Daarnaast richt de gemeente zich primair op de wettelijke taken: de leerplicht, het RMC, het leerlingenvervoer, de voorschoolse educatie, de schakelklassen en de huisvesting van primair, speciaal en voortgezet onderwijs. Goede onderwijshuisvesting houdt prioriteit.

Indicatoren/ Kengetallen

Leerlingen Primair onderwijs Expertisecentra Voortgezet onderwijs Totaal

Realisatie 2010/2011 5.800 826 4.922 11.548

Realisatie 2011/2012 5.610 827 4.944 11.381

Prognose 2012/2013 5.550 800 5.000 11.350

Realisatie 2009/2010 310

Realisatie 2010/2011 288

Realisatie 2011/2012 286

Deelname leerlingenvervoer Aantal leerlingen

Lange termijnprognose leerlingen aantal basisonderwijs Prognose 2011 Prognose 2012

2011 5.200 5.200

2015 4.900 4.900

2020 4.600 4.600

Realisatie 2009/2010 345

Realisatie 2010/2011 451

Realisatie 2011/2012 289

Verzuimmeldingen leerplicht Aantal meldingen

Begeleide jongeren kwalificatieplicht in Regio De Friese Wouden Realisatie 2009/2010 268

Aantal jongeren

Realisatie 2010/2011 374

Voortijdige schoolverlaters in Regio De Friese Wouden

Realisatie 2011/2012 440

1

(in aantallen jongeren)

Realisatie 2009/2010 471 517 958 -351 -202 405

Dossiers begin schooljaar Nieuwe dossiers Sub-totaal Herplaatsingen Andere uitstroom Dossiers einde schooljaar

1

Realisatie 2010/2011 619 751 1.370 -369 -252 749

Realisatie 2011/2012 781 866 1.647 -300 -382 965

Het aantal dossiers aan het einde van een schooljaar is niet gelijk aan het aantal dossiers aan het begin van het volgende schooljaar. Dat heeft onder meer te maken met veranderingen in persoonlijke situaties, zoals verhuizingen. Een andere reden is dat definities soms wijzigen. Om die reden is het aantal geregistreerde jongeren in 2011/2012 hoog, doordat ook de 251 jongeren met een baan zijn geregistreerd.

42

Ontwikkelingen

Onderwijshuisvesting Het meerjarenplan onderwijshuisvesting is financieel geactualiseerd met een verlaging van de interne rekenrente van 6% naar 5%. Als gevolg van de lagere rentelasten kon het budget structureel verlaagd worden met € 500.000 zonder negatieve effecten op het huidige meerjaren huisvestingplan. Tot 2022 blijven de lasten voor onderwijshuisvesting hoger dan de baten. De tekorten worden in deze jaren geëgaliseerd via de Reserve Onderwijshuisvesting. Na verrekening van alle tekorten resteert in 2022 een bedrag van € 0,9 miljoen. Dit kan worden beschouwd als buffer voor onvoorziene zaken in de realisatie van het lopende en toekomstige huisvestingsprogramma. Na alle investeringen van de afgelopen jaren en na realisatie van de lopende projecten blijven er diverse gebouwen en locaties die moeten worden aangepakt om alle kinderen in goede schoolgebouwen te huisvesten. Met de structurele reservering van € 400.000 in 2014 kan in de komende jaren het volgende programma worden gerealiseerd: 

Nieuwbouw RENN 4 Zwaai De nieuwbouw van RENN4 school De Zwaai wordt voorbereid. Er vindt op dit moment een locatieonderzoek plaats naar de nieuwe plek van de school. De school zelf heeft een begin gemaakt met het inhoudelijke plan voor nieuwbouw. We streven ernaar de school in 2014 op te leveren. Voor de nieuwbouw is een bedrag van € 2,5 miljoen gereserveerd.



Nieuwbouw Swetten en Ambyld De afgelopen jaren is door ons en de schoolbesturen fors geïnvesteerd in de bestaande scholen in de Swetten. De scholen voldoen op dit moment aan alle in redelijkheid te stellen eisen waardoor de levensduur van de scholen is verlengd. In het meerjarenplan onderwijshuisvesting is € 5,3 miljoen gereserveerd voor de nieuwbouw van Swetten, Ambyld, Utwyk en een gymlokaal. Mogelijk zullen wij een beroep op de schoolbesturen moeten doen om de levensduur van de beide scholen met nog een enkel jaar te verlengen. De schoolbesturen in onze gemeente – waaronder pcbo Smallingerland en OPO Furore – hebben ons in het kader van de ontwikkelingen rondom passend onderwijs verzocht te onderzoeken of een campus voor het speciaal onderwijs aan 4 tot 12 jarigen kan worden gevormd. Dit is een project waar de speciaal onderwijs school It Heechhof deel van uit maakt. Om realisatie van een dergelijke campus af te kunnen wegen, is een iets langere periode van voorbereiding nodig. De afweging voor De Swetten en It Ambyld hangt hier mee samen en beïnvloedt keuzemogelijkheden. Daarom kiezen we voor een integrale benadering.



Liudger Het afgelopen jaar is de vmbo-locatie Splitting opgeleverd. Intussen is met de bouw van het Raai-deel begonnen. Naar alle verwachting zal dit stuk nog deels in 2013 in gebruik kunnen worden genomen. De nieuwbouw verloopt volgens de opgestelde planning. Voor het gehele project heeft de gemeente € 19,1 miljoen beschikbaar gesteld en de school € 3,8 miljoen. De btw-verhoging in oktober 2012 leidt tot een kostenstijging op dit project. Bij de eindafrekening zal blijken of we dit binnen de beschikbare middelen kunnen oplossen.

43

Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingsreserve Saldo na resultaatbestemming Aanvullende mutaties in reserves Toevoeging bestemmingsreserve Onttrekking bestemmingsreserve Netto resultaat

Rekening 2011 2.807.553 -14.774.487 -11.966.934

Begroting 2012 2.191.110 -13.415.790 -11.224.680

Begroting 2013 1.955.220 -12.221.300 -10.266.080

500.000 2.223.365

93.500 796.430

-1.350.000 -10.593.569

-250.000 -10.584.750

-10.266.080

-10.584.750

-10.266.080

-159.110

-10.752.679

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

2013 Structureel Eenmalig

44

2014 -400

2015

2016

Totaal -400



Leerpark Liudger is, samen met ROC Friese Poort en het Sportbedrijf, één van de gebruikers in het Leerpark. Door de voorziene nieuwbouw van Friese Poort is het mogelijk de hele terreininrichting van het totale 'Leerpark' opnieuw onder de loep te nemen door het ontwikkelen van een structuurplan voor het gebied. Binnen het budget voor de nieuwbouw Liudger is enige ruimte voor terreinontwikkeling die wij als taakstellend beschouwen voor de realisatie. Daarnaast is er € 450.000 beschikbaar binnen de reserveringen voor bereikbaarheid (programma Leefomgeving) om de verkeersontsluiting van De Friese Poort op De Splitting te organiseren.

Passend onderwijs Passend onderwijs is een van de majeure veranderoperaties van dit moment. Het onderwijs ondergaat een grote stelsel verandering waardoor de regio's meer verantwoordelijk worden voor de financiering van hun onderwijszorg. Als gemeente zijn wij op verschillende niveaus betrokken. Zo wordt gewerkt aan de schakeling tussen onderwijs en (jeugd)zorg. Als gemeentebestuur hebben wij met de lokale besturen afspraken gemaakt over enerzijds de afstemming met onze gemeente en anderzijds afspraken gemaakt over de toekomst van het speciaal onderwijs. Door deze afspraken hebben wij een goede basis gelegd en voor de bouw van scholen een kader gesteld voor de verdere uitvoering door de schoolbesturen van de doelstellingen van passend onderwijs Lokaal onderwijsbeleid De huidige overeenkomst voor het leerlingenvervoer en zwem-/gymvervoer loopt af aan het einde van schooljaar 2012/2013. Op basis van een Europese aanbesteding dient er voor 1 augustus 2013 een nieuw contract te worden afgesloten. Momenteel wordt onderzocht op welke wijze duurzaamheidaspecten in het vervoer kunnen worden meegenomen in de criteria en of er mogelijkheden zijn in combinaties met andere vervoersstromen. In 2013 zal een definitieve afweging worden gemaakt RMC/leerplicht/kwalificatieplicht Het project regionale samenwerking RMC en leerplicht moet in het schooljaar 2012-2013 worden geïmplementeerd. Het is gericht op  een lokale en een regionale sluitende aanpak van leerplicht, rmc,  regionale uniforme werkprocessen Leerplicht en RMC  uniforme positionering leerplicht en RMC in netwerken onderwijs, zorg, werk en inkomen en de arbeidsmarkt.  De ontwikkelingen passend onderwijs, Focus op vakmanschap (MBO), CJG-vorming, decentralisatie jeugdzorg en de ontwikkelingen in de AWBZ en de sociale zekerheid spelen hierin een belangrijke rol. In 2012 is het nieuwe voortijdig schoolverlatersconvenant 2013-2015 ondertekend tussen onderwijsinstellingen, de RMC-contactgemeenten en de minister. De landelijke doelstelling is dat het aantal nieuwe vsv-ers in 2016 is teruggebracht tot maximaal 25.000. Voor onze regio geldt dat er in 2016 niet meer dan 550 nieuwe vsv-ers mogen zijn. In het schooljaar 2010-2011 bedroeg dat aantal 607.

45

46

Vervolg

Bezuinigingen In meerjarenperspectief is de volgende bezuiniging opgenomen: 

Subsidieregeling Achterstand en Kwaliteit: € 130.000 met ingang van 2015, € 195.000 met ingang van 2016 De eerste bezuinigingsronde van 2012 (€ 50.000) heeft geleid tot een verlaging van het subsidieplafond. Als gevolg van de nieuwe bezuinigingen wordt het oorspronkelijke budget gehalveerd naar € 375.000. Scholen krijgen de gelegenheid hun vierjarenplannen af te maken en de komende jaren te anticiperen op de verlaging van deze subsidie vanaf schooljaar 2015/2016.

Nieuw beleid Onderwijs Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

2013 Structureel Onderwijshuisvestingsplan

2014 -400

Beleidsproducten

Lokaal bestuurlijke onderwijstaken Onderwijshuisvesting Volwasseneneducatie

47

2015

2016

Totaal -400

Sport en recreatie Doelstelling

Toerisme en recreatie is één van de meer kansrijke economische sectoren. Het toeristisch product "Smallingerland" kan nog op verschillende punten verder worden verstevigd. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn het Polderhoofdkanaal, de Drachtstervaart en De Welle. Op het gebied van de sport ligt de prioriteit bij het organiseren van het optimaal gebruik van beschikbare voorzieningen.

Indicatoren/ Kengetallen

Zwembad De Welle *) Bezoekers recreatief zwemmen Verenigingszwemmen Doelgroepzwemmen

Prognose 2011 182.499 2.398 uur 28.474

Prognose 2012 150.000 2.500 uur 28.000

Prognose 2013 150.000 2.500 uur 28.000

Realisatie 2011 81% 71% 73%

Prognose 2012 70% 75% 70%

Prognose 2013 70% 75% 70%

Realisatie 2011 6.503 5.361

Prognose 2012 6.000 5.000

Prognose 2013 6.000 5.000

Bezettingsgraad binnensportaccommodaties *) Sportcentrum Sporthal De Drait Sportzaal De Wiken

Sport en bewegen *) Deelnemers schoolsportagenda Meer bewegen voor ouderen *)

De prognoses voor 2012 en 2013 komen overeen met de activiteitenafspraken met het Sportbedrijf. Deze vormen de basis voor de subsidie die vervolgens per jaar op basis van de werkelijkheid wordt afgerekend.

Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming

Rekening 2011 -2.661.522 -2.280.107 -4.941.629

Begroting 2012 927.820 -5.872.814 -4.944.994

Begroting 2013 951.910 -5.407.900 -4.455.990

Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingsreserve Saldo na resultaatbestemming

991.900 2.120.003 -85.000 -48.210 -1.962.936

1.385.000 1.015.943 -85.000 -71.170 -2.700.221

1.004.850

-3.451.140

-2.700.221

-3.451.140

Aanvullende mutaties in reserves Toevoeging bestemmingsreserve Resultaatbestemming Netto resultaat

-1.000.843 -2.963.779

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

Structureel Eenmalig

2013 -135 -434

48

2014

2015

2016

-657

-86

-2.050

Totaal -135 -3.227

Ontwikkelingen

Kunstgrasvelden In de komende jaren zullen enkele kunstgrasvelden vervangen moeten worden en moet er groot onderhoud worden gepleegd. Er is een meerjarenprognose gemaakt en op basis hiervan zijn de volgende bedragen opgenomen in dit beleidsplan: € 61.000 in 2013, € 607.000 in 2014 en € 36.000 in 2015. In 2016 worden op dit moment geen vervangingen of groot onderhoud voorzien. De onderhoudstoestand van de sportvelden op sportpark de Fennen geven al jaren problemen. Er wordt jaarlijks extra geïnvesteerd om de grasvelden weer speelklaar te krijgen. We stellen daarom voor om één kunstgrasveld aan te leggen. De kosten worden geraamd op € 415.000, waarvan het gemeentelijke aandeel € 311.000 bedraagt en een eigen bijdrage van de vereniging wordt gevraagd van € 104.000. Zwembad De Welle In 2012 heeft de raad vastgesteld dat uiterlijk 2016 een besluit moet worden genomen over de gewenste toekomstvariant van zwembad De Welle. De nieuwbouwconcepten richten zich op een combinatie van topsport en een recreatievoorziening met een voedingsgebied van minimaal de drie noordelijke provincies. Er staat een structureel bedrag van € 237.000 gereserveerd voor het zwembad. Hiermee kan een investering van circa € 4 miljoen worden gedekt. In 2013 blijven we met de provincie in overleg over de samenwerkingsagenda en de nadere uitwerking van zwembad De Welle hierin. In afwachting van definitieve besluitvorming is € 2 miljoen aanvullend gereserveerd voor noodzakelijk onderhoud tot 2020, in aanvulling op de middelen die resteren (€ 506.000) van de reservering die al eerder is gemaakt voor onderhoud tot 2016. Sportbedrijf In 2013 wordt uitvoering gegeven aan nieuw gemaakte activiteitenafspraken, die in lijn met het nieuwe beleidsplan Sport en Bewegen 2013-2016 worden opgesteld. De huidige subsidie vormt hierbij het financiële kader. Beleidsplan Sport en Bewegen In 2013 treedt het nieuwe beleidsplan Sport en Bewegen 2013-2016 in werking, dat in 2012 wordt vastgesteld. Dit beleidsplan wordt opgesteld op basis van de ambities en doelstellingen die we in 2012 hebben vastgesteld. Het Sportbedrijf Smallingerland is opdrachtnemer bij de uitvoering van het programma Sport en Bewegen. De ambities en doelstellingen van het beleidsplan Sport en Bewegen moeten binnen bestaande middelen worden gedekt. Combinatiefuncties Bij combinatiefuncties gaat het om functionarissen die in dienst zijn van één werkgever, maar die werkzaamheden verrichten voor minimaal twee sectoren (onderwijs, sport, cultuur). In totaal zetten we in 2013 (schooljaar 2012-2013) 6,6 fte in. De combinatiefunctionarissen worden ingezet op een breder aanbod van sport en bewegen voor basisschooljeugd, en op bredere cultuureducatie ('Jij in de Lawei'). Het huidige project loopt tot en met schooljaar 2012-2013. We stellen voor de combinatiefunctionarissen na 2012-2013 in dezelfde omvang voor vier jaar te continueren. Daarvoor reserveren we structureel

49

€ 135.000. Dat is onze maximale bijdrage, gebaseerd op handhaving van de eigen bijdrage van betrokken organisaties op het huidige niveau. Hierover zijn we nog in gesprek. Continuering na vier jaar zal wederom een punt van afweging zijn. Toeristisch recreatieve voorzieningen Voor 2013 staan diverse zaken op de rol. Het routenetwerk willen we verder optimaliseren door de realisatie van wandelroutes en de mogelijke verruiming van de pontbediening bij De Veenhoop. Voor dit laatste is structureel € 20.000 gereserveerd in het programma Leefomgeving. We willen inzetten op het versterken van de recreatieve knooppunten door samen met Staatsbosbeheer en andere partijen het dag- en verblijfsrecreatieterrein bij paviljoen De Leijen op te waarderen. Het imposante skûtsjeverleden van Drachten willen we onder de aandacht brengen met een cultuurhistorisch themajaar. Met een nieuw bestemmingsplan Buitengebied ontstaan er (nog) ruimere mogelijkheden voor toeristische nevenactiviteiten op het platteland. Wat dit betreft noemen we dat er vanuit de markt initiatieven zijn voor de realisatie van recreatiebungalows in combinatie met de upgrading van de jachthavens in Drachten en De Veenhoop. Voor 2012/2013 staat de uitvoering van het groot onderhoud aan de havens in Rottevalle en in Oudega gepland. Onderzocht wordt of ook het verblijfsgebied bij de haven in Oudega hierbij een upgrading kan krijgen. Dit is vooral afhankelijk van de financiële mogelijkheden, waarbij ‘werk met werk maken’ en eventueel subsidies een rol spelen. Er wordt versterkt ingezet op de aansluiting van Smallingerland op het Friese Merengebied. Realisatie van het Polderhoofdkanaal en de Drachtstervaart zal onze gemeente nadrukkelijker opnemen in het vaarroutenetwerk. Er wordt concreet een start gemaakt met de aanleg van de Drachtstervaart. De planvorming rondom het Waterfront van Drachten en de gebiedsontwikkeling Oudega wordt verder uitgewerkt. Een eventuele financiële bijdrage van de gemeente zal te zijner tijd betrokken worden bij een integrale afweging. Gebiedsgerichte aanpak en streekagenda Tot en met 2013 wordt € 12.000 per jaar gereserveerd voor een gemeentelijke bijdrage aan het (provinciale) project gebiedsgerichte plattelandsontwikkeling Zuid-Oost Friesland. Doel van dit project is de leefbaarheid van het platteland te versterken door het in gang zetten van ontwikkelingen op onder andere het gebied van de landbouw, landschap, natuur, cultuur, recreatie en toerisme. In het kader van de Streekagenda worden afspraken gemaakt over de periode na 2013. Deze streekagenda wordt voor de regio Zuidoost Fryslan ontwikkeld. In dit verband werken we samen met de gemeenten Opsterland, Ooststellingwerf, Weststellingwerf, Heerenveen, het waterschap en de provincie. De planning is dat vanaf 1 januari 2014 gewerkt gaat worden volgens de streekagenda. Nadere uitwerking van thema's en projecten kan plaatsvinden in 2013.

50

Bezuinigingen Ook binnen het programma Sport en Recreatie wordt bezuinigd. 

Vrijval middelen BOS-impuls in combinatie met taakstellende bezuiniging Sportbedrijf: € 100.000 met ingang van 2013 Het vervallen van de gemeentelijke bijdrage voor de BOS-impuls levert de gemeente een besparing op van € 50.000. Daarnaast is de verwachting dat binnen de exploitatie van het sportbedrijf aanvullend taakstellend ook nog € 50.000 kan worden bezuinigd, waarmee de totale bezuiniging voor het Sportbedrijf uitkomt op € 100.000. De praktische uitwerking hiervan vindt plaats in de nieuwe activiteitenafspraken 2013-2016

Nieuw beleid Sport en recreatie Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

2013 Structureel Combinatiefuncties Eenmalig Vervangen kunstgrasvelden Aanleg kunstgrasveld sportpark de Fennen Gebiedsgerichte aanpak Toerisme en recreatie Zwembad de Welle Eenmalig doorgeschoven uit 2012 Polderhoofdkanaal Herhuisvesting watersportverenigingen Groot onderhoud De Welle Beleidsproducten

Sportstimulering en ontwikkeling Veldsportaccommodaties Sportbedrijf Toeristische en recreatieve voorzieningen

51

2014

2015

2016

-135 -61 -311 -12 -50

-135 -607

-36

-50

-50

-230 -65 -506

Totaal

-50 -2.000

-704 -311 -12 -200 -2.000 -230 -65 -506

Cultuur Doelstelling

Smallingerland onderscheidt zich op het terrein van de cultuur. Het bevorderen van het culturele klimaat is één van de speerpunten, mede door het onverminderd inzetten op uitvoering van de cultuurnota "Meemaken". De gereserveerde middelen voor de cultuurclustering worden ingezet op het verbeteren van de huisvestingsituatie van een aantal culturele instellingen, waarbij Meldij en Lawei prioriteit hebben.

Indicatoren/ Kengetallen

Bezoekers / leden De Lawei (eigen voorstellingen) De Meldij Bibliotheek Museum Iduna (in eigen huis)

Financiën

Realisatie 2009 84.560 3.354 14.289 9.964 10.438

Realisatie 2010 86.672 3.965 13.962 9.000 9.512

Realisatie 2011 81.301 3.912 13.905 15.500 11.190

Rekening 2011 -12.000 -5.283.113 -5.295.113

Begroting 2012 0 -6.742.083 -6.742.083

Begroting 2013 0 -10.120.210 -10.120.210

2.336.000 62.243

4.500.000

331.567

-4.963.546

-4.343.840

-5.620.210

-4.343.840

-5.620.210

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingsreserve Saldo na resultaatbestemming Aanvullende mutaties in reserves Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging bestemmingsreserve Resultaatbestemming Netto resultaat

-79.024 -5.042.570

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

Structureel Eenmalig

2013

2014

-3.500

-7.000

52

2015

2016

Totaal -10.500

Ontwikkelingen

Cultuuraccommodaties Het project 'Huisvesting cultuur' spitst zich toe op het verbeteren van de huisvesting van De Lawei en De Meldij. Na de haalbaarheidsstudie in 2011 en de start van het ontwerp in 2012, zal in 2013 aan de raad fiat worden gevraagd te starten met de bouw en verbouw van het complex. Voor het hele project is een gemeentelijk aandeel gereserveerd van € 13 miljoen. Hiervan resteert in 2013 € 4,5 miljoen (waarvan € 1 miljoen is doorgeschoven uit 2012) en in 2014 € 7 miljoen. Cultuuractiviteiten De cultuuractiviteiten hebben als doel een bloeiend cultureel klimaat mogelijk te maken. Dat doen we door zelf uitvoering te geven aan de door de raad vastgestelde cultuurnotitie 'Meemaken', samenwerking tussen culturele instellingen te stimuleren en waar mogelijk andere initiatieven te faciliteren. Belangrijke pijlers zijn: 'JIJ in De Lawei', het Simmerdeisfestival, Culturele Zondagen, de gemeentedichter, het plaatsen van (licht)kunst in de openbare ruimte en het uitreiken van (twee- en driejaarlijkse) prijzen op verschillende deelterreinen van cultuur. Voor de cultuuractiviteiten is na effectuering van de bezuinigingen een structureel budget van € 503.000 beschikbaar. Amateurkunst Ook in de komende jaren kunnen (amateurkunst) verenigingen en organisaties een beroep doen op de subsidieregelingen voor amateurkunst. Voor deze incidentele subsidies is jaarlijks ruim € 60.000 beschikbaar. Na het geslaagde experiment in 2012 zullen we, samen met het centrum voor de kunsten De Meldij, ook in 2013 weer meedoen aan het landelijk initiatief de Week van de Amateurkunst. Een week waarin alle amateurverenigingen uit de gemeente worden uitgenodigd hun activiteiten aan een breed publiek te presenteren. De activiteiten vinden zowel in Drachten als in de dorpen plaats. Monumenten, cultuurhistorie en archeologie In 2013 zal voor de vierde keer een cultuurhistorisch jaar worden georganiseerd. Als thema is gekozen voor het skûtsjejier. Met vertegenwoordigers van de culturele organisaties en de skûtsjesstichtingen wordt een breed programma gemaakt. Onze bijdrage in het skûtsjejier bedraagt € 30.000. Torenstraat 3 / Museumwoning Het museum Dr88888 heeft het initiatief genomen om in 2013 in het pand Torenstraat 3 te Drachten een Van Doesburg-Rinsemahuis te realiseren. Het plan is de benedenverdieping in de oorspronkelijke Stijl in te richten en de bovenverdieping als Artist in Residence voor kunstenaars beschikbaar te stellen. Er wordt gewerkt aan een concrete, inhoudelijke en financiële uitwerking. Subsidieafspraken Wij verwachten van de culturele organisaties dat zij kunnen aantonen welke activiteiten zij realiseren met onze subsidie. Door in subsidiebeschikkingen hier concrete afspraken over te maken en indicatoren te ontwikkelen, kunnen we hier een duidelijke sturende en controlerende rol in spelen. In 2013 willen we na MOS en het Sportbedrijf de afspraken vormgeven met de bibliotheek Smallingerland en Museum Smallingerland. Binnen de afspraken die zijn gemaakt met MOS zal specifiek naar Iduna worden gekeken.

53

54

Vervolg

Bezuinigingen Binnen dit programma is op de volgende onderdelen bezuinigd.    

Bibliotheek: € 60.000 met ingang van 2013 Een bezuiniging binnen de huidige bedrijfsvoering lijkt mogelijk zonder gevolgen voor niveau en kwaliteit dienstverlening. Stichting Beeldende Kunst Friesland: € 17.000 met ingang van 2016 De subsidie aan de kunstuitleen wordt de komende periode geheel afgebouwd. Cultuurhistorie: € 18.000 met ingang van 2013 De besparing wordt gerealiseerd door de frequentie van de themajaren terug te brengen van één jaar naar twee jaar. Culturele evenementen: € 92.000 met ingang van 2016 In aanvulling op de bezuiniging van 2012 (€ 50.000) wordt de reservering voor culturele evenementen verder verlaagd met € 92.000. Dit bedrag kan bezuinigd worden zonder dat de realisatie van de ambities zoals gepresenteerd in de nota "Meemaken" wordt beperkt.

Nieuw beleid Cultuur (x € 1.000) (- = nadeel)

Eenmalig Cultuuraccommodaties Eenmalig doorgeschoven uit 2012 Cultuuraccommodaties Beleidsproducten

Openbare bibliotheek Amateuristische kunstbeoefening Museum Smallingerland Schouwburg “De Lawei” Culturele evenementen

55

2013

2014

-3.500

-7.000

-1.000 “De Meldij” Beeldende kunst Monumentenzorg Media lokale omroep

2015

2016

Totaal -10.500 -1.000

Welzijn en zorg Doelstelling

In principe moet iedere inwoner kunnen deelnemen aan het maatschappelijk verkeer, via werk, onderwijs, maatschappelijke activiteiten of een combinatie daarvan. Leefbaarheid in de dorpen wordt bevorderd omdat die onder druk staat bij afnemende bevolking en voorzieningenniveau

Indicatoren/ Kengetallen

Voorzieningen gehandicapten Rolstoelen Vervoersvoorzieningen Woonvoorzieningen Huishoudelijke zorg HV1 Huishoudelijke zorg HV2 PersoonsGebondenBudget

Realisatie 2011 1.209 1.781 457 1.128 414 177

Prognose 2012 1.150 1.820 425 1.150 400 190

Prognose 2013 1.175 1.775 450 1.125 400 175

Realisatie 2011 7.076

Prognose 2012 8.200

Prognose 2013 8.500

Realisatie 2011 47

Prognose 2012 35

Prognose 2012 10

46

32

10

Rekening 2011 2.340.159 -16.768.685 -14.428.526

Begroting 2012 1.116.060 -16.904.021 -15.787.961

Begroting 2013 1.088.000 -19.320.210 -18.232.210

1.122.453 130.396

1.192.450 34.331

3.768.390

Klantencontacten WMO-loket Klantencontacten

Inburgering Gestarte voorzieningen Waarvan in combinatie met reintegratie Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingsreserve Saldo na resultaatbestemming Aanvullende mutaties in reserves Toevoeging bestemmingsreserve Resultaatbestemming Netto resultaat

-2.250.000 -400.000 -13.575.677

-14.561.180

-16.713.820

-14.561.180

-16.713.820

-508.414 -14.084.091

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

Structureel Eenmalig

2013 -50 -295

56

2014

2015

2016

-295

-295

-250

Totaal -50 -1.135

Ontwikkelingen

Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) Per jaar zal een uitvoeringsprogramma opgesteld worden waarin operationele acties zijn opgenomen die een bijdrage leveren aan de realisatie van de doelstellingen en ambities uit het WMO-beleidsplan. Enkele belangrijke acties die voor 2013 gepland staan, zijn onder andere:  invoering integrale cliëntondersteuning (vraagverheldering en casemanagement)  realisatie nieuwe collectieve voorzieningen  aanpassingen van de openbare ruimte en algemene voorzieningen om de toegankelijkheid te vergroten Het uitvoeringsprogramma voor 2013 zullen we na gereedkoming ter kennisname aan de raad beschikbaar stellen. In totaal wordt € 50.000 structureel extra gereserveerd waardoor er in totaal € 100.000 beschikbaar is voor nieuwe beleidsvoornemens met betrekking tot de WMO. Daarnaast wordt in totaal € 1 miljoen eenmalig gereserveerd. In totaal is er nu een structureel bedrag van € 9,3 miljoen beschikbaar voor uitvoering van de WMO. Voor de Reserve WMO zullen we een plafond hanteren van € 0,75 miljoen. Het meerdere in de reserve (€ 2,25 miljoen) zal in de Jaarrekening 2012 worden afgestort naar de Algemene Reserve. Hier is in de berekening van de eenmalige ruimte rekening mee gehouden. Multifunctioneel centrum Oudega In 2011 is samen met dorpsbelang Oudega een alternatief plan voor een MFC in Oudega opgesteld. In 2012 is gestart met de ruimtelijke procedure. Naar verwachting zullen we in 2013 besluiten tot realisatie, één en ander is wel afhankelijk van de uitkomst van de ruimtelijke procedure. In het beleidsplan zijn structurele middelen gereserveerd ter dekking van een investering van € 750.000. Het plan kan worden uitgevoerd binnen de gereserveerde middelen, mede dankzij subsidies en andere kostendragers als sport en een huisarts. Dorpshuis Rottevalle In Rottevalle wordt gewerkt aan de voorbereidingen voor de realisatie van een nieuw dorpshuis. De stichting dorpshuis heeft intussen een ontwerp voor een nieuw dorpshuis gemaakt. Op verzoek van dorpsbelang, de stichting dorpshuis en de schoolbesturen PCBO Smallingerland en OPO Furore wordt op dit moment onderzocht of het mogelijk is die accommodatie te combineren met een onderwijsvoorziening. Het onderzoek naar die mogelijkheid zal naar verwachting medio november 2012 worden afgerond. Mocht een en ander realiseerbaar zijn, dan kan naar verwachting begin 2013 met de voorbereidingen voor de nieuwbouw worden begonnen. Voor de nieuwbouw van het dorpshuis is € 1,2 miljoen gereserveerd. Transitie jeugdzorg In 2014 zullen we een uitvoeringsplan Jeugdbeleid vaststellen als uitvloeisel van het WMO-beleidsplan. Hierin worden tevens de conclusies van de evaluatie van de nota JONG! uit 2012 meegenomen. Centraal bij de uitwerking van de nieuwe doelstellingen staat de Transitie Jeugdzorg (de gemeenten worden in 2015 verantwoordelijk voor alle jeugdzorg, ook die sectoren die nu onder provincie en rijk vallen). Voor Smallingerland is een projectplan geschreven over de wijze waarop deze transitie wordt aangepakt. Om het proces effectief en efficiënt te laten verlopen, zal er op onderdelen in Fries (of regionaal) verband worden samengewerkt. De 27 Friese gemeenten 57

hebben hiervoor gezamenlijk een kwartiermaker aangesteld. De kwartiermaker is verantwoordelijk voor het opstellen van een provinciaal projectplan Transitie Jeugdzorg. Het Centrum Jeugd en Gezien (CJG) wordt de spil in de transitie Jeugdzorg. Vanuit het CJG wordt inhoud gegeven aan preventief jeugdbeleid en wordt er inhoud gegeven aan een integrale benadering van problemen op basis van het motto 'een kind/gezin, een plan, een contactpersoon'. De vraag van de 'klant' (ouders, professionals of jeugdigen zelf) is hierin leidend. In 2013 wordt er inhoud gegeven aan ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie vanuit de gedachte 'voor en door ouders'. Voor realisatie van het CJG zijn structurele middelen gereserveerd. De transitie van de jeugd is één van de drie grote decentralisaties van het Rijk. Er is nog geen inzicht in hoe de decentralisatie financieel gaat uitpakken. Lokaal gezondheidsbeleid Op basis van een evaluatie van de nota gezondheidsbeleid 2009-2012, het WMO beleidsplan en de nota Sport en bewegen wordt de derde nota lokaal gezondheidsbeleid: Smallingerland gezond en vitaal in 2013 gepresenteerd. Gestreefd wordt om de ambities van het nieuwe gezondheidsbeleid te dekken binnen het budget voor 2013 van € 70.000. Deze middelen worden momenteel ingezet voor meerjarige projecten, zoals de Gezonde Slagkracht, Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) en Jongeren op gezond gewicht (JOGG). Voor 2013 is per saldo nog € 15.000 vrij besteedbaar. Na afloop van het project NASB wordt op het budget binnen deze periode nog € 20.000 bezuinigd. Ontwikkelingssamenwerking Naar verwachting wordt het sanitatieproject in Gobabis in 2013 afgerond. Dan is er een stevige projectorganisatie en een goede voorlichting gerealiseerd. In totaal is er dan voor dit project € 126.700 beschikbaar gesteld waarvan € 80.000 van de gemeente en het restbedrag door sponsors. Er wordt een begin gemaakt met het uitvoeren van het ondersteuningsprogramma gericht op de verbetering van de gemeentelijke diensten in Gobabis. Hiervoor is € 30.000 gereserveerd. Voor de stichting WOS is daarnaast nog €10.000 gereserveerd voor de uitvoering van een ontwikkelingsprogramma. De gemeente Smallingerland is bezig Fairtrade gemeente te worden en voert samen met het maatschappelijk middenveld acties om die titel te behouden. Hiervoor is in 2012 een campagnebudget van € 5.000 beschikbaar gesteld.

58

Bezuinigingen Op het programma Welzijn en Zorg zijn de volgende bezuinigingen opgenomen in dit beleidsplan. 

Openingstijden wijkcentra en De Holdert: € 50.000 met ingang van 2013 De gemiddelde openstelling van wijkcentra is nu 18 dagdelen per week. In overleg met MOS (noodzaak, gebruik, activiteiten, vrijwilligers) wordt dit gemiddeld (dus kan per accommodatie verschillen) met één dagdeel per week teruggebracht. Bij zorgvuldig (in overleg met gemeente) gekozen invulling zijn de gevolgen beperkt.



Sluiten buurtwerkplaats Noord-Oost: € 42.000 met ingang van 2013 De buurtwerkplaats biedt vier dagdelen per week ruimte voor (met name) houtbewerking. Hier wordt door een heel kleine groep gebruik gemaakt. De kosten zijn naar verhouding erg hoog.



Beperking vrije ruimte projectcapaciteit MOS: € 30.000 m.i.v. 2014 In het contract met de MOS is een gedeelte van de subsidie niet structureel ingevuld. In de eerste bezuinigingsronde is hier al € 30.000 van ingeleverd. De aanvullende bezuiniging zal binnen de totale subsidie aan de MOS worden gerealiseerd.



Stopzetten educatie en voorlichting: € 62.000 met ingang van 2014 MOS biedt diverse cursussen aan die vooral gericht zijn op ouderen. We stoppen met het subsidiëren hiervan.



Maatschappelijk werk: € 35.000 met ingang van 2014 De bezuiniging op maatschappelijk werk kan naar verwachting deels gerealiseerd worden door verhuizing naar goedkopere huisvesting. Voor het restantbedrag wordt samen met Stichting Maatschappelijk Werk Fryslân gekeken naar een aangepaste prioriteitstelling binnen de zorguren.



Lokaal gezondheidsbeleid: € 20.000 met ingang van 2015 Momenteel is op jaarbasis € 70.000 beschikbaar voor de uitvoering van het lokaal gezondheidsbeleid. Na afloop van langlopende verplichtingen (onder andere NASB) in 2015 kan dit budget met € 20.000 worden verlaagd.



Hulp bij huishouden persoonsgebonden budget (€ 200.000), miv 2013 Wanneer iemand aan de voorwaarden voldoet, is het voor huishoudelijke hulp mogelijk om te kiezen voor een persoonsgebonden budget (pgb) in plaats van voor hulp bij het huishouden in natura. Het tarief van het pgb ligt hoger dan de tarieven van hulp bij het huishouden in natura. Bij de inwerkingtreding van de wet maatschappelijke ondersteuning in januari 2007 zijn de AWBZ tarieven overgenomen. Smallingerland heeft nu uurtarieven die tot de hoogste van Nederland behoren (top 10%). Veel gemeenten zijn een lager uurtarief gaan hanteren, gebaseerd op onder andere CAO, minimumloon en de dalende prijzen van zorg in natura. De uurtarieven kunnen worden verlaagd tot het tarief dat ongeveer gelijk is aan de tarieven bij hulp in het huishouden in natura.



Vrije ruimte WMO: € 25.000 met ingang van 2013 Voor participatie, diensten bij wonen met zorg en coördinatie vrijwillige thuis en mantelzorg is circa € 388.000 beschikbaar. Op dit moment is er een vrije ruimte van circa € 60.000. Deze zal in 2013 oplopen naar circa 59

60

€ 100.000. De WMO is in beweging, maar een beperking van de vrije ruimte geeft voldoende ontwikkelruimte

Vervolg



Vrije ruimte CJG: € 75.000 met ingang van 2013 Na het invullen van allerlei aangegane verplichtingen (waaronder een coördinator en procescoördinator) resteert na bezuinigingen een vrije ruimte van € 100.000. Voor de invulling daarvan bestaan diverse plannen. Met een beperking van de vrije ruimte zijn er nog steeds mogelijkheden voor doorontwikkeling, die ook noodzakelijk is als de jeugdzorg gedecentraliseerd gaat worden. Het CJG kan in Smallingerland dan stevig worden neergezet. Nieuw beleid Welzijn en zorg Bedragen x € 1.000) (- = nadeel)

2013 Structureel WMO Eenmalig WMO Uitvoeringsprogramma Gobabis Uitvoeringsprogramma WOS Eenmalig doorgeschoven uit 2012 Dorpshuis Rottevalle Beleidsproducten

Maatschappelijke dienstverlening Minderheden Ouderenwerk Opvang en inburgering verblijfsgerechtigden Sociaal cultureel werk Vrijwilligersactiviteiten Jeugdbeleid Peuterwerken kinderopvang Mondiaal beleid Preventieve gezondheidszorg Wet Maatschappelijke Ondersteuning

61

2014

2015

2016

-50 -250 -35 -10 -1.223

Totaal -50

-250 -35 -10

-250 -35 -10

-250

-1.000 -105 -30 -1.223

Leefomgeving Doelstelling

Er wordt behoedzaam omgegaan met onze leefomgeving en vanuit verschillende gezichtspunten invulling gegeven aan duurzaamheid, waarbij de kadernota Duurzame Ontwikkeling Smallingerland 2009-2012 uitgangspunt is. De aantrekkelijkheid van de leefomgeving krijgt gestalte door bereikbaarheid, een goed onderhoudsniveau en zorg en aandacht voor veiligheid.

Indicatoren/ Kengetallen

Tevredenheid woonomgeving (bron: wijkatlas) Totale woonomgeving Speelgelegenheden Groenvoorzieningen Parkeergelegenheden Verkeersoverlast Openbaar vervoer Straatverlichting

Realisatie 2008 6,8 6,8 7,2 6,4 6,1 5,8 7,4

Realisatie 2011 6,9 6,9 7,1 6,4 6,2 6,1 7,4

Realisatie 2011 35.011 630 66%

Prognose 2012 35.398 638 67%

Huishoudelijk afval Hoeveelheid afval x 1.000 kg Hoeveelheid afval per inwoner Scheidingspercentage

62

Prognose 2013 36.095 649 66%

Ontwikkelingen

Afvalinzameling en verwerking Optimalisatie inzameling textiel In 2012 is gestart met de deelname in een project om anders met textiel om te gaan. Dit geldt zowel voor de aankoop, het gebruik en de verwijdering van textiel. Naar aanleiding van sorteerproef die in 2012 gehouden is zullen maatregelen genomen worden om de hoeveelheid textiel in de grijze rolemmer te verminderen. Te denken valt aan het informeren van inwoners van Smallingerland over "duurzame kleding" . Daarnaast worden initiatieven gestimuleerd om de levensduur van kleding te verlengen en als sluitstuk wordt het plaatsen van extra ondergrondse containers overwogen. Gescheiden inzameling kunststoffen In 2012 is een overeenkomst getekend omtrent de financiering van de inzameling van verpakkingsmateriaal. Deze overeenkomst is nodig om te garanderen dat gemeenten ook in de toekomst een kostendekkende vergoeding krijgen voor de inzameling van onder meer kunststof afval. Deze garantie geldt voor de komende 10 jaar. Die zekerheid betekent dat de inzameling van plastic verpakkingen gecontinueerd wordt en dat nu ook gekeken kan worden naar uitbreiding van inzamelmiddelen. Te denken valt aan ondergrondse (pers) containers bij enkele winkelcentra. Daarmee worden verwerkingskosten vermeden en wordt ( nog meer) bijgedragen aan het principe van afvalscheiding en hergebruik van grondstoffen. Prijzen afvalstromen In de verwerkingskosten van de afvalstromen worden weinig schommelingen verwacht. Voor diverse afvalstromen verwachten we ook weer opbrengsten, al zijn deze tarieven veel meer afhankelijk van de markt. Communicatie De Afvalgids 2013 zal in afgeslankte vorm verschijnen. Via een app voor smartphones en internet (www.mijnafvalwijzer.nl) is op een simpele wijze informatie over de afvalstromen te vinden. In combinatie met de informatie die te vinden is in de Gemeentegids en www.smallingerland.nl is het voor een ieder mogelijk om de vereiste informatie te bemachtigen. Hondenpoepbeleid Het niet opruimen van hondenpoep is al jarenlang een grote ergernis onder de bevolking. We willen ons faciliterend en toezichthoudend beleid uitbreiden en ramen hiervoor structureel € 42.000. Deze kosten worden gedekt uit een verhoging van de hondenbelasting. Deze verhoging van de baten is terug te vinden op het programma Burger en Bestuur. Groenvakken Door versleten heestervakken om te vormen naar gazon kan structureel € 30.000 worden bespaard. Daarmee wordt voor een deel invulling gegeven aan de structurele bezuiniging op openbaar groen van € 120.000. Voor het omvormen van de heestervakken ramen we eenmalig in 2013 en 2014 per jaarschijf € 125.000.

63

Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingsreserve Saldo na resultaatbestemming Aanvullende mutaties in reserves Toevoeging bestemmingsreserve Onttrekking bestemmingsreserve Resultaatbestemming Nettoresultaat

Rekening 2011 13.570.750 -24.758.089 -11.187.339

Begroting 2012 14.728.510 -23.991.771 -9.263.261

Begroting 2013 14.972.950 -28.425.820 -13.452.870

6.023.000 6.779.356

4.474.020 2.005.362

5.792.130

-65.400 1.549.617

-2.783.879

-7.660.740

-2.783.879

-7.660.740

-2.288.492 18.593 -720.282

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

Structureel Eenmalig

2013 -62 -1.575

64

2014

2015

2016

-11.169

-11.650

0

Totaal -62 -24.394

Riolering In het kader van het GRP, onderdeel hemelwater, worden in 2013 alle ontwateringssloten op gemeentelijk eigendom in de Folgeren gebaggerd. Daarnaast worden nog een aantal kleinere wateren aangepakt. Ook worden de volgende rioleringsprojecten opgepakt.  In het westelijk deel van de Gauke Boelensstraat en lokaal in De Singels wordt verder gegaan met de aanleg van een afvoerriool voor het hemelwater; tevens zullen bij de aanliggende woningen de hemelwaterafvoeren worden afgekoppeld. Indien haalbaar (de verkeersafwikkeling blijft telkens een aandachtspunt) willen we de vuilwaterafvoer van de Tjalling Wagenaarstraat vergroten. Dit heeft ook een gunstig effect op de afvoercapaciteit van de Gauke Boelensstraat. In hetzelfde gebied zijn ook plannen om in het oostelijke deel van de Pier Panderstraat het riool te vervangen en een regenwaterriool aan te leggen.  De capaciteit van het vuilwaterriool van De Tijen dient vergroot te worden. Dit wordt bereikt door grotere vuilwaterriolering en door afkoppeling van hemelwater.  In de herstructureringsgebieden gebeurt ook het nodige. In De Bouwen wordt hemelwater afgekoppeld, onder andere in de Klaverweide, Bouwakker en Hooiweg. In Noordoost wordt het Voermanspad/(gedeelte) Tipelkamp van een nieuw riool voorzien inclusief een afkoppelleiding. In de Torenstraat (noordelijk van Vogelzang) wordt het vuilwaterriool vergroot en een regenwaterriool aangelegd. Deze laatste voert ook het vijverwater van het Parkensnoer af naar de Friese Boezem.  Naast het gemengde stelsel in de Zonnedauw in het Kantorenpark wordt een regenwaterriool aangelegd.  Het nieuwe vuilwaterriool Noorderhogeweg/Kletsterlaan moet verlengd worden tot de rotonde bij Nijtap/Vreewijk. Dit werk zal later worden uitgevoerd samen met de herinrichting van de Kletsterlaan.  Werkzaamheden aan de overstort bij de Loswal hebben vertraging opgelopen in verband met uitvoeringsproblemen. Het project zal nu in 2013 afgerond worden.  In het kader van het Drachtstervaartproject wordt als eerste tussen de Zuiderhogeweg en de Oliemolenstraat het nieuwe kokerriool gelegd en zullen de nodige vuilwater- en hemelwaterriolen worden vernieuwd.  Bij het Raadhuisplein zal lijnafwatering aangelegd worden op het terrein boven de parkeergarage.  Het complex van Bertilla wordt compleet vernieuwd. Als gemeente realiseren we een gescheiden afvoertraject voor het regenwater. We verwachten in 2013 in totaal een bedrag van € 6,5 miljoen uit te gaan geven aan nieuwe rioleringsplannen. Daarnaast is ongeveer eenzelfde bedrag beschikbaar in al lopende projecten. Gemeentelijk Waterplan We bereiden besluitvorming voor met betrekking tot een nieuw gemeentelijk waterplan. Hierin is nog één keer het grondwaterplan opgenomen, dat feitelijk onderdeel is van het GRP. Het waterplan zal worden betrokken bij de integrale afweging voor de perspectiefnota van volgend jaar. Leidt het waterplan al tot kosten in 2013, dan zal dit de raad nog voorgelegd worden. Daarnaast is landelijk de bedoeling dat de waterschappen het beheer van stedelijk water voor hun rekening nemen. Onlangs heeft het algemeen bestuur van het waterschap hierover aanvullend beleid aangenomen. Al enige tijd geleden is hiervoor een werkgroep ingesteld om na te gaan welke waterpartijen en kunstwerken door wie moeten worden onderhouden. Het lukt Wetterskip Fryslân echter niet om de regeling overdracht stedelijk water in 65

2012 af te ronden. Het is daarom nog niet duidelijk welke effecten er uit voort zullen komen, zodat ook niet duidelijk is welke onderhoudskosten voor watergangen voor rekening van de gemeente zullen zijn. Vooralsnog laten we onze budgetten daarom ongewijzigd. Zodra hier meer over bekend is zullen we dit kenbaar maken aan de raad. Er wordt gewerkt aan het herstel van enkele wat meer in het oog springende gebreken. De damwanden nabij de Hooidamsbrug zullen begin 2013 zijn vervangen. We hebben hier € 322.000 voor gereserveerd, naast de middelen die in 2012 beschikbaar zijn. De kademuren van zowel de haven in Oudega als in Rottevalle zijn dusdanig verzwakt, dat vervanging noodzakelijk is; deze klus is in het najaar van 2012 in uitvoering gekomen en zal begin 2013 vóór het vaarseizoen gereed zijn. De brug in de Westersanning zal vervangen worden door een duiker waar ook kano's doorheen kunnen varen. De vervanging wordt meegenomen in het Landinrichtingsplan De Alde Feanen. Er is € 85.000 beschikbaar. Verder moeten op diverse plekken in de gemeente zeer slechte beschoeiingen worden vervangen in de eerstvolgende jaren. Waar nodig komen we hier in de Perspectiefnota 2014-2017 op terug. In het Baggerbeleidsprogramma 2011-2020 zijn verschillende vaarwegen, vijvers en ontwateringsloten opgenomen waar gebaggerd moet worden. Er zijn voor 2013 geen plannen voor het baggeren van toeristische en commerciële vaarwegen. Voor wat betreft het baggeren van waterpartijen binnen de bebouwde kom (onderdeel van het Verbreed GRP in verband met hemelwateropvang en grondwaterstandregulering), staat voor 2013 op de planning dat de ontwateringssloten in de wijk de Folgeren gebaggerd worden. Openbare verlichting Begin 2012 heeft de raad het Duurzaam Beleidsplan Openbare Verlichting vastgesteld. De uitvoering van de maatregelen die hierin zijn opgenomen zullen deels ook in 2013 worden uitgewerkt en daarna uitgevoerd; onder andere het verwijderen en vervangen van lichtmasten, meer toepassen van dimmers en wellicht led-verlichting (afhankelijk van de kosten) en het vervangen van lichtmasten in het buitengebied door reflectoren. Verder nemen we met ingang van 2014 niet langer deel in de Stichting OV Fryslân. We willen zowel het administratieve beheer als de onderhoudswerkzaamheden in eigen hand nemen. Voor wat betreft het onderhoud van de openbare verlichting zal er daarom in 2013 een aanbesteding moeten plaatsvinden. Bestemming Drachten Goede bereikbaarheid is noodzakelijk om de kansen die de focuslocaties bieden optimaal te benutten. Wij zetten daarom in op kwalitatief hoogwaardig openbaar vervoer en een adequate wegeninfrastructuur. Dit onderwerp wordt voor een groot deel opgenomen in de samenwerkingsagenda met de provincie versie 2.0. De totale kosten worden indicatief geraamd op € 75 miljoen, waarvan ongeveer € 20 miljoen voor de gemeente. We hebben deze bijdrage aan een alternatief pakket voor de spoorlijn Heerenveen-Drachten-Groningen gereserveerd in de jaren 2014 en 2015.

66

Bereikbaarheid Bereikbaarheid is essentieel om de (economische) potentie van onze gemeente optimaal te benutten. Goed, kwalitatief hoogwaardig openbaar vervoer en een adequate wegeninfrastructuur zijn, in samenhang, noodzakelijk. Mede in dat licht moet worden gekeken naar de reservering van twee keer € 10 miljoen voor Bestemming Drachten. Hiernaast zijn er verschillende projecten in voorbereiding en uitvoering. We noemen de meest in het oog springende en lichten enkele reserveringen toe 

GVVP In afwachting van het besluit over het fietspad Houtigehage-Rottevalle zal het GVVP – wellicht geactualiseerd – opnieuw ter besluitvorming worden voorgelegd aan de raad.



Ontsluiting Drachten Noord Aanleg vindt plaats in 2014. De voorbereiding van de plannen is inmiddels gestart en gaat door in 2013. We hebben € 700.000 gereserveerd voor ons aandeel in dit project van provincie en rijk. Naast de realisatie van twee rotondes wordt ook gekeken naar een transferiumachtige ontwikkeling op dit knooppunt.



Rotonde de Bolder *) De afwikkeling van de rotonde op de kruising Noorderhogeweg-De Bolder is in de spitsperiode niet optimaal. Toekomstige ontwikkelingen leiden tot nog slechtere afwikkeling. De beperkte afwikkelingscapaciteit op de enkelstrooks afritten van de rotonde op de Noorderhogeweg vormt de zwakste schakel in de werking van de rotonde. Qua afwikkeling en veiligheid is een turborotonde een betere oplossing. Het streven is om deze rotonde om te bouwen tot een beter functionerende turborotonde in 2013.



Gauke Boelensstraat – Lauwers *) De verkeersregelinstallatie (VRI) ter plekke is verouderd. Gekozen is voor het vernieuwen van de VRI en tegelijkertijd de noodzakelijke infrastructurele onderhoudswerkzaamheden uit te voeren. Aanbestedingsprocedures en realisatie worden in 2013 verwacht. Een en ander heeft ook een relatie met Bestemming Drachten. Dit kan tot gevolg hebben dat alsnog gekozen wordt voor de meest duurzame oplossing, namelijk het realiseren van een ongelijkvloerse kruising. Voor deze duurzame oplossing is los van de middelen voor de bereikbaarheid een eenmalig bedrag van € 900.000 gereserveerd.



Kletsterlaan *) Op de Kletsterlaan moeten onderhouds- en rioleringswerkzaamheden plaatsvinden. Op dit moment heeft de Kletsterlaan – met uitzondering van de aansluiting op de Frisia – nog niet de uitstraling van een weg binnen de bebouwde kom. Een volledige herinrichting van de Kletsterlaan is dan ook wenselijk. In het kader van werk met werk zou de Kletsterlaan in combinatie met de benodigde onderhouds- en rioleringswerkzaamheden kunnen worden heringericht. Voor deze extra werkzaamheden is € 1 miljoen aan middelen nodig naast de kosten voor het vervangen van de riolering.

67



Verkeersmaatregelen de Trisken *) De woonwijk De Trisken is een wijk waar een snelheid geldt van 30 km. Veel woonstraten van deze wijk sluiten qua inrichting aan bij dit snelheidsregime, dit geldt niet voor de Stal. De inrichting van deze weg (asfalt, breed, voorrang) leidt tot onveilige situaties. Er is rekening gehouden met een bedrag van € 200.000 voor een herinrichting op de Stal. In samenspraak met de wijkraad worden de maatregelen nog in detail uitgewerkt.



Ontsluiting Leerpark *) Voor de ontsluiting van ROC Friese Poort op de Splitting is een bedrag van € 450.000 gereserveerd. De werkzaamheden zullen gecombineerd worden uitgevoerd met de aanpak van de Splitting / Raai, waarvoor € 294.000 is gereserveerd.



Stationsweg De herinrichting van de Stationsweg zal worden afgesloten met een positief resultaat van indicatief € 218.000 (concernrapportage 2012-2). Deze middelen zijn toegevoegd aan de reserveringen voor de aanpak van het laatste deel van de Stationsweg en voor de realisatie van de rotonde Vogelzang (€ 900.000).



60km Buitengebied Uit 2012 is een bedrag van € 310.000 doorgeschoven naar 2013. We bereiden op basis van een evaluatie plannen voor ter verbetering van de verkeersveiligheid in het buitengebied.

De projecten die zijn aangemerkt met *) worden gedekt uit de reservering van drie keer € 750.000 die we in de perspectiefnota hebben voorgesteld. Actualisatie parkeerexploitatie Bij het opstellen van dit beleidsplan is de parkeerexploitatie geactualiseerd. We hebben daarbij rekening gehouden met het niet realiseren van een parkeergarage voor Vogelzang. Verder is de garage aan het Raadhuisplein opgenomen op basis van actuele prijsinzichten en –verrekeningen en tegen de nieuwe interne rekenrente van 5%. Op grond van BBV moeten we voor zowel de Raadhuispleingarage als de garage aan het Van Knobelsdorffplein enkele kosten structureel in plaats van eenmalig dekken. In dat laatste geval leidt dat tot een verlaging van de eenmalige reservering voor de aanpak van het busstation (zie programma Economie). Tot slot zijn alle inkomsten herijkt op basis van de werkelijke kaartverkoop van de afgelopen drie jaar. Zo ontstaat een beeld met voordelen (vervallen kapitaallasten, vervallen onderhoudskosten) en nadelen (nieuwe afschrijvingslasten, lagere inkomsten). Per saldo is er een structureel positief effect van € 60.000. Dit is in 2016 als niet-trendmatige ontwikkeling opgenomen in het dit beleidsplan. Wijkbudgetten en buurtbudgetten Jaarlijks reserveren we € 97.000 voor de buurtbudgetten en € 58.000 voor de wijk- en dorpsbudgetten. Ideeën om de leefbaarheid van dorp, wijk of straat te verbeteren kunnen voor een bijdrage uit het buurtbudget in aanmerking komen.

68

Omgevingsvergunning Het Rijk streeft naar regionale uitvoeringsdiensten per 1 januari 2013. In Friesland is het op die datum oprichten van de bestuurlijke organisatie voor de Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO) het maximaal haalbare. Het operationaliseren van de FUMO vergt daarna nog enkele maanden. Gemeenten en provincies dienen tenminste een basistakenpakket over te dragen aan deze uitvoeringsdienst. We verwachten dat de invoering nagenoeg budgettair neutraal voor onze gemeente zal verlopen. Hiervoor is het gelijktijdig opheffen van het Servicebureau de Friese Wouden nodig. De rijksoverheid gaat uit van efficiencyverbetering en wil de gemeenten korten in het gemeentefonds met € 100 miljoen. Dat geeft een financieel risico. Onze inzet blijft – zowel vanuit financieel als inhoudelijk oogpunt – om het takenpakket van een regionale dienst zo beperkt mogelijk te houden. Eind 2012 worden hier nadere besluiten over genomen. Het ministerie van I&M is bezig de bestaande wetgeving om te bouwen tot één nieuwe Omgevingswet. De nieuwe wetgeving moet volgens de aangepaste planning per 2014 ingaan. Daarop vooruitlopend is op 24 september jl. een tijdelijke maatregel gepubliceerd waardoor bevoegdheden aan Gedeputeerde Staten (GS) worden overgedragen als een gemeente niet deelneemt aan een uitvoeringsdienst. GS kan die taken vervolgens op kosten van die gemeenten bij een uitvoeringsdienst onderbrengen. Mede door de economische crisis en de verruiming van de mogelijkheden tot vergunningvrij bouwen worden minder omgevingsvergunningen bouw afgegeven. Dat heeft gevolgen voor de legesopbrengsten. Samen met nieuwe regelgeving (Wabo en BAG) die extra inzet vergt, leidt dat ertoe dat de leges niet kostendekkend zijn. Hiervoor komen we in het eerste kwartaal van 2013 met een voorstel. Handhaving milieu- en bouwregelgeving Het toezicht en handhaving van de Wabo-regelgeving (bouw, milieu, reclame, inrit, sloop, kap, brandveilig gebruik, monumenten, aanleg en bestemmingsplan) wordt integraal uitgevoerd. Frequentie en intensiteit van toezicht is op basis van risicoanalyse bepaald. Er is structureel tijd gereserveerd voor toezicht op het beheer van de leefomgeving. Duurzaamheid Duurzaamheid is een belangrijk beginsel bij afwegingen die in onze gemeente gemaakt worden. Ons perspectief op duurzaamheid van Smallingerland is beschreven in de integrale toekomstvisie. De ambities op gebied van duurzaamheid zijn verwerkt in de nota Duurzame Ontwikkeling. We werken op dit moment aan de uitvoering van deze nota en de verdere integratie van duurzaamheid binnen de verschillende beleidsvelden. Een voorstel is in voorbereiding om de komende periode de focus te leggen op de uitvoering van een aantal speerpunten op het gebied van duurzaamheid. In mogelijke financiële consequenties daarvan is in dit beleidsplan niet voorzien.

69

Bezuinigingen Op deze punten wordt in het programma Leefomgeving bezuinigd: 

Wijkmanagement: € 20.000 met ingang van 2013 De wijk- en dorpsbudgetten worden verlaagd met € 20.000 naar € 38.000. Dit wordt opgelost doordat de laatste jaren minder wijkraden actief zijn en het instellen van een subsidieplafond van € 2.500 per wijk of dorp.



Speelvoorzieningen: € 10.000 met ingang van 2013 De afgelopen jaren is er een behoorlijke kwalitatieve inhaalslag gemaakt op het gebied van vervanging en vernieuwing van speeltoestellen. Een temporisatie resulteert in een bezuiniging. Dit betekent dat het niet meer vanzelfsprekend is dat een kapot of afgekeurd speeltoestel altijd (direct) vervangen wordt.



Verlaging budget voor onderhoud wegen: € 250.000 met ingang van 2013 Door bij klinkerwegen vaker te kiezen voor beperkt herstel van gebreken en langer te wachten met totale vervangingsoperaties moet een structurele besparing mogelijk zijn van per saldo € 250.000. Het onderhoud van asfaltwegen laten we ongewijzigd. Deze bezuiniging is aanvullend op het bedrag van € 100.000 uit een eerdere bezuinigingsronde.



Verlaging budget voor onderhoud openbaar groen: € 120.000, waarvan € 81.200 in 2013, € 23.800 in 2014, € 15.000 in 2015. Van dit bedrag wordt € 30.000 gerealiseerd door versleten heestervakken om te vormen naar gazon. De eenmalige kosten die hiermee gemoeid zijn (twee keer € 125.000, zie elders in dit programma) zijn opgenomen in dit beleidsplan. Hiernaast worden de onderhoudsbudgetten voor geluidswallen, iepziektebestrijding, vervanging van dode beplanting met ongeveer 50% verlaagd en heester- en bomensnoei met circa 25%, wordt eenjarige beplanting in het centrum vervangen door vaste beplanting, en wordt de deelname aan het steunpunt Landschap Zuid Oost Fryslân na 2013 niet meer verlengd. Er zal in een later stadium voor € 20.000 nog invulling aan de bezuinigingen gegeven moeten worden.

70

Nieuw beleid Leefomgeving Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

2013 Structureel Hondenpoepbeleid Pont de Veenhoop Eenmalig Bestemming Drachten Aanpak groenvakken Bereikbaarheid Drachten Wegonderhoud Raai/Splitting Stationsweg Eenmalig doorgeschoven uit 2012 Geluidswal Kruising Gauke Boelensstraat Brug Oudega Damwanden Hooidammen 60 km/uur buitengebied Fiets- en voetgangersbrug Noorderhogeweg Fietspad Houtigehage Bushaltes Stationsweg

2014

2015

-42 -20

-125 -1.450

-10.000 -125 -750 -294

-10.000 -750 -900

-20.000 -250 -2.950 -294 -900

-1.000 -900 -85 -322 -310 -150

-1.000 -900 -85 -322 -310 -150

-1.018 -214 -218

-1.018 -214 -218

Verkeerswegen te land Fysiek wijk- en dorpsbeheer Openbaar vervoer Waterwegen Landschap en natuurbeheer Wijkmanagement Inzameling bedrijfsafval Milieubeleid algemeen Handhaving milieuwetten

71

Totaal -42 -20

Beleidsproducten

Straatnamen Schoonhouden leefomgeving Vervoer en mobiliteit Parkeervoorzieningen Openbaar groen Spel- en speelvoorzieningen Inzameling huishoudelijk afval Rioleringen Bescherming leefmilieu

2016

Veiligheid Doelstelling

Veiligheid komt op lokaal niveau vooral tot uiting in de beleving van de directe leefomgeving van mensen. Het college wil daarom samen met hen werken aan een goed woon- en werkklimaat, zodat wijken en dorpen schoon, heel en veilig zijn. De gemeente vervult daarin een regierol en stimuleert en initieert ontwikkelingen op het gebied van integrale veiligheid. De gemeente kan geen ultieme veiligheid garanderen. Onze inzet is gericht op het waarmaken van wettelijke, gemeentelijke taken. Het controle- en handhavingsbeleid zal zich kenmerken door begrip enerzijds, maar anderzijds door strakke handhaving met sancties waar nodig is.

Indicatoren/ Kengetallen

Veiligheidsgevoel (bron: wijkatlas) Overdag ’s Nachts

Realisatie 2008 8,0 7,2

Realisatie 2011 8,0 7,2

Realisatie 2010 7% 20% 68% 5%

Realisatie 2011 4% 21% 70% 5%

Prognose 2012 2% 16% 79% 3%

Realisatie 2010 314 55 369

Realisatie 2011 335 70 405

Prognose 2012 310 80 390

Rekening 2011 134.390 -2.234.548 -2.100.158

Begroting 2012 193.750 -2.495.961 -2.302.211

Begroting 2013 144.570 -2.824.720 -2.680.150

26.555

9.001

Opkomsttijden Brandweer Minder dan 8 minuten 8 tot 10 minuten 10 tot 18 minuten Meer dan 18 minuten

Repressief optreden Brandweer Brand Hulpverlening Totaal

Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Saldo voor resultaatbestemming Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingsreserve Saldo na resultaatbestemming Aanvullende mutaties in reserves Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging bestemmingsreserve Netto resultaat

35.000

-2.073.603

-21.654 -2.095.257

-2.293.210

-2.645.150

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

Structureel Eenmalig

2013 -162 -35

72

2014 -35

2015

2016

Totaal -162 -70

Ontwikkelingen

Integraal veiligheidsbeleid (IVB) Met de start van de Nationale politie in 2013 hebben politie, OM en de 62 gemeenten in Noord Nederland (Groningen, Friesland en Drenthe) gezamenlijk een Regionaal beleidsplan voor 2013-2014 opgesteld. De nieuwe kadernota IVB 2013-2014 van Smallingerland sluit hier inhoudelijk op aan, maar legt waar nodig ook eigen accenten. Gemeenschappelijke prioriteiten zijn: jeugd en veiligheid, geweld (onder andere huiselijk geweld en uitgaansgeweld/geweld op straat), woninginbraken en georganiseerde criminaliteit. Eigen extra prioriteiten voor 2013 zijn onder andere: versterking regie op IVB rond onderwerpen zoals probleembuurten en woonoverlast, burgerparticipatie, wijk- en gebiedsgericht werken en inzet wijkagenten, SVS toezicht en gemeentelijke handhaving. Speciaal aandachtspunt hierbij is ook de versterking van de lokale samenwerking tussen publieke en private partijen. Ook zal in 2013 extra aandacht worden besteed aan een verdere versterking van intergemeentelijke en regionale samenwerking in de sfeer van integraal veiligheidsbeleid, onder meer via Veiligheidshuis Fryslân, het provinciale IVZ platform en het RIEC Noord 2. Daarnaast staat net als in 2012 versterking van de samenwerking en afstemming met het sociaal team rond zorg en veiligheid op de prioriteitenlijst. Verder zal per 1 januari 2013 de nieuwe Drank- en Horecawet van kracht worden. Dit betekent dat de gemeente het toezicht op de naleving van de wet dient uit te voeren. Het komende jaar krijgt dit dus eveneens prioriteit. Veiligheidshuis Met rijksbijdragen is een landelijk netwerk aan veiligheidshuizen opgezet. De formule heeft succes: mede dankzij de gezamenlijke aanpak in de Veiligheidshuizen met de sterke combinatie van repressie en zorg is het aantal delicten in Nederland tussen 2004 en 2010 met 25% gedaald. Met ingang van 2013 draagt de minister op basis van cofinanciering de regie op de Veiligheidshuizen over aan de gemeenten in Nederland. Wij reserveren voor 2013 en 2014 in elke jaarschijf € 35.000 om bij wijze van proef deel te nemen in een Fries Veiligheidshuis. De resultaten van de proef moeten uitwijzen of te zijner tijd een structurele bijdrage moet worden afgewogen. Stichting Veiligheid Smallingerland De Stichting Veiligheid Smallingerland was tot op heden voor een belangrijk deel afhankelijk van gesubsidieerde arbeidsplaatsen. Dergelijke subsidies gaan grotendeels verdwijnen. We hebben onderzocht op welke wijze de SVS naast toezicht in het publieke domein inkomsten kan genereren uit private dienstverlening. De raad behandelt begin 2013 een voorstel hierover. Financiële verkenningen laten zien dat ongeacht de keuzes extra middelen noodzakelijk zijn. Om die reden is vanaf 2013 vooralsnog structureel € 162.000 gereserveerd. Brandweer De regionalisering van de brandweer moet eind 2013 afgerond zijn. De uitkomsten van de deelprojecten organisatie, financiën, personeel, facilitair/ICT en kwaliteit zijn met veel betrokkenen besproken en gedeeld. Op dit moment wordt hier volop aan gewerkt.

2

RIEC Noord: Regionaal Informatie- en Expertisecentrum bestuurlijke aanpak georganiseerde misdaad 73

74

Vervolg

Er wordt gestreefd naar één brandweer organisatie voor heel Fryslân op 1 januari 2014. Vanaf die datum maakt de brandweer geen deel meer uit van de gemeentelijke organisatie en is er sprake van verlengd lokaal bestuur. Uiteraard is er aandacht voor de bestuurlijke verantwoordelijkheid en betrokkenheid. Dat laatste geldt zeker ook voor de vrijwilligers die in hun eigen gebied, net als voorheen, de brandweerzorg leveren. Ook de nieuwe organisatie gaat voor een optimale brandweerzorg. De aandacht hiervoor verschuift langzaam van repressie (bijvoorbeeld opkomsttijden) naar adequate zorg meer aan de voorkant. Meer preventie, meer bewustwording, meer aandacht voor "brandveilig leven". Deze ombuiging is landelijk al een poos aan de gang. Onze lokale brandweerorganisatie is bezig met deze ontwikkeling en de veiligheidsregio zet dit voort. We houden er rekening mee dat de regionalisering stevige structurele en eenmalige financiële gevolgen kan hebben: de harmonisering van arbeidsvoorwaarden, een nieuwe overheadorganisatie, de overdracht van (on)roerende zaken en de herverdeling van lasten van de nieuwe organisatie zullen naar verwachting niet budgetneutraal kunnen worden gerealiseerd. Nieuw beleid Veiligheid Bedragen x € 1.000) (- = nadeel)

2013 Structureel SVS Eenmalig Veiligheidshuis Beleidsproducten

2014

-162 -35

Brandweer Openbare orde en veiligheid

2016

Totaal -162

-35

Dierenasiel

75

2015

-70

Bedrijfsvoering Doelstelling

Uitgangspunt is een op efficiency gerichte bedrijfsvoering en een daarbij passende bedrijfscultuur. Daaraan gekoppeld een continue aandacht voor het versnellen, normeren en vereenvoudigen van de processen en het verbeteren van de (publieks-) dienstverlening. Hierbij is van belang: - De (door-)ontwikkeling van een geautomatiseerde omgeving die digitale dienstverlening, informatievoorziening en (rationeel) beheer mogelijk maakt. - Een ondersteunend personeel- en organisatiebeleid.

Indicatoren/ Kengetallen

Personeel Realisatie 2010 419 404 457

Prognose 2011 421 405 449

Prognose 2012 424 405 450

5,2%

5%

5%

Rekening 2011 16.109.864 -16.523.012

Begroting 2012 12.559.370 -15.791.190

-413.148

-3.231.820

Begroting 2013 11.211.150 -14.987.010 -51.230 -3.827.090

Onttrekking algemene reserve Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging algemene reserve Toevoeging bestemmingsreserve Saldo na resultaatbestemming

136.000 658.743 -17.592.550 -1.207.462 -18.418.417

413.000 24.100 -19.208.758 -1.160.798 -23.164.276

-4.630.090 -770.720 -9.102.900

Aanvullende mutaties in reserves Onttrekking bestemmingsreserve Toevoeging bestemmingsreserve Reserveringen Netto resultaat

35.349 -143.645 -283.000 -18.809.713

-23.164.276

-9.102.900

Formatie (in fte’s) Werkzame personen (vaste dienst) Feitelijke bezetting Ziekteverzuim (exclusief zwangerschaps- en bevallingsverlof) Financiën

Budget (in €) (- = nadeel)

Baten Lasten Structurele vrije begrotingsruimte Saldo voor resultaatbestemming

125.000

Nieuw beleid (x € 1.000) (- = nadeel)

Structureel Eenmalig

2013 -300 40

76

2014

2015

2016

55

80

115

Totaal -300 290

Ontwikkelingen

Dienstverlening en informatisering Een leidend thema is het NUP (Nationaal Uitvoeringsprogramma Dienstverlening en e-overheid). Het omvat de implementatie van digitale bouwstenen, die we als gemeente kunnen inzetten om de dienstverlening sneller, beter en efficiënter te maken. Het invoeringsprogramma heeft een looptijd tot eind 2014. Een belangrijk element daarbinnen vormen de basisregistraties. De meeste aandacht zal uitgaan naar de opbouw van de Basisregistratie Grootschalige Topografie en de aansluiting van de WOZ op de Basisregistratie adressen en Gebouwen. Bij de ontwikkeling van de Basisregistratie Personen (modernisering GBA) bestaan nog veel onduidelijkheden. Rond dienstverlening speelt vooral de ontwikkeling van het 'zaakgericht werken', waarbij processen ontworpen en gestandaardiseerd worden volgens eenzelfde overkoepelend processtramien. Om deze ontwikkelingen mogelijk te (blijven) maken is het noodzakelijk om de server- en netwerkcomponenten binnen de gemeentelijke ICT volgens planning te vervangen. Daarbij zal rekening worden gehouden met voorzieningen die noodzakelijk zijn om een bredere invoering van 'het nieuwe werken' mogelijk te maken. De invulling daarvan behoeft nog nadere uitwerking. De geplande vervangingen kunnen binnen de bestaande budgetten worden opgevangen. Of dit ook voor de nieuwe onderdelen opgaat is nog onduidelijk. De opbouw van de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) zal, berekend op basis van een model, voor onze gemeente een investering van circa € 240.000 vragen. In welke jaren en voor welke onderdelen deze kosten moeten worden gemaakt, is afhankelijk van de projectinvulling. De kosten voor gemeenten van de modernisering GBA zijn nog niet bekend. Investeringen in ‘Het nieuwe werken’ gaan verder dan alleen de aanschaf en vervanging van mobiele apparatuur. Er is software nodig voor de beveiliging van het netwerk, de mobiele apparaten en voor de veilige toegang op afstand. Ook vraagt het beheer van dergelijke nieuwe voorzieningen tijd en geld. De kosten zijn afhankelijk van de definitieve keuzes die we hierin maken. Die bepalen bijvoorbeeld in welke mate gebruik kan worden gemaakt van bestaande voorzieningen, dan wel of er nieuwe investeringen nodig zijn. Zoals bekend houden we al een paar jaar rekening met de noodzaak om op enig moment het automatiseringsbudget te verhogen, dan wel eenmalig bij te storten in de egalisatiereserve Automatisering. Vraag, aanbod en prijsvorming zijn voortdurend in ontwikkeling. Dat maakt het lastig een betrouwbare raming voor de toekomst te maken. We zullen dit doen wanneer de reserve ontoereikend is om het komende begrotingsjaar te dekken. Voor 2013 is dat niet het geval en zijn de budgetten en de reserve toereikend. Personeel- en organisatiebeleid In 2013 wordt het nieuwe functieboek operationeel. Ruim 220 functies zijn dan ondergebracht in vijf functiefamilies. Hierdoor is een transparanter functiegebouw ontstaan en wordt de interne horizontale en verticale mobiliteit vergroot. Dit zal structureel budgetneutraal verlopen en kost wellicht eenmalig in beperkte mate geld. We onderzoeken enkele mogelijkheden om via aanpassingen in ons loongebouw een aantrekkelijke werkgever te blijven. Het streven is om deze aanpassingen binnen de huidige loonsom te dekken. 77

Om de inzet van eigen personeel en medewerkers binnen de overheid in Fryslân te maximaliseren doet de gemeente mee aan een experiment WisselUit. Een interne klussenbank waarop vraag en aanbod op elkaar afgestemd kan worden, zonder gebruik te maken van externe inhuur. Voordelen zijn dat gebruik wordt gemaakt van specifieke talenten, het de mobiliteit bevordert, de kosten worden gedrukt en de duurzame inzetbaarheid van medewerkers wordt vergroot. Gelet op het voorgaande blijven wij een enthousiast deelnemer van Werkeninfriesland.nl. Doelmatigheidsonderzoeken Voor 2013 hebben we twee art. 213a-onderzoeken gepland. Ze zijn allebei financieel-technisch van aard en zijn bedoeld om bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van planning en control. In het eerste onderzoek zal worden nagegaan wat de effecten zijn van een vereenvoudiging in de toerekening van rentelasten. Het achterwege laten van een toerekening aan activa lijkt de begroting en beheersing van financieringslasten transparanter te maken, maar roept ook vragen op met betrekking tot het bepalen van tarieven. Ook moet worden nagegaan wat eventuele budgettaire consequenties zijn. Mede met het oog op de Wet HOF die gemeenten dwingt om zich meer dan in het verleden bezig te houden met financieringsvraagstukken en liquiditeitsprognoses lijkt ons dit een nuttig onderzoek. Het tweede onderzoek betreft een doorlichting van de wijze waarop we overhead in tarieven doorberekenen. Daarmee kunnen we ons vervolgens een oordeel vormen over de mate van kostendekkendheid en kunnen we waar nodig zorgen voor een eenduidige tariefstelling bij onder meer dienstverlening aan derden. De resultaten van de beide onderzoeken willen we betrekken bij het opstellen van het beleidsplan voor 2014 en indien mogelijk ook al bij de perspectiefnota. Continuering gemeentelijk beleid na wegvallen ID-subsidie Door het wegvallen van de ID-subsidie vanaf 2013 dreigde op sommige punten de continuïteit in de uitvoering van gemeentelijk beleid in het geding te komen. Met een aantal gesubsidieerde instellingen (MOS, Sportbedrijf, Bibliotheek, Naturij en Lawei) zijn concrete afspraken gemaakt voor de continuering van het gemeentelijk beleid en doorvertaald in de (structurele) subsidies. Binnen de gemeentelijke organisatie hebben vijf ID-ers een aanstelling gekregen. Voor deze regeling was structureel € 300.000 gereserveerd. Uiteindelijk wordt voor 2013 (€ 45.000), 2014 (€ 30.000) en 2015 (€ 15.000) een kleine overschrijding verwacht. Hiervoor ramen we in dit beleidsplan eenmalig geld. De loonsom van twee voormalige ID-ers wordt gedekt binnen de afvalstoffenheffing. Gemeentelijke eigendommen Wanneer de huurinkomsten van gemeentelijke eigendommen onzeker zijn, ramen we deze niet structureel maar eenmalig. Voor dergelijke verhuur ramen we voor 2016 een inkomst van € 165.000, in aanvulling op de eerdere ramingen voor 2013 t/m 2015. Er is een wijziging aangekondigd in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) die voorschrijft dat gemeenten met ingang van 2013 nauwkeuriger moeten aangeven welke lasten incidenteel en welke structureel moeten

78

worden geraamd. We zullen bij de perspectiefnota voor 2014 beoordelen of de regels gevolgen hebben voor het begroten van deze huurinkomsten. Pensioenen voormalige wethouders In de loop van 2012 zijn we benaderd om bij te storten voor de pensioenen van enkele wethouders. In de tweede concernrapportage hebben we hier middelen voor geraamd. We houden er rekening mee dat er in 2013 meer moet worden bijgestort. Bedragen zijn niet bekend. In onze ramingen is er daarom nog geen rekening mee gehouden. Onze lopende wachtgeldverplichtingen eindigen in 2015. Ten opzichte van de perspectiefnota zijn de reserveringen hier op aangepast. Bezuinigingen Het programma Bedrijfsvoering bevat in dit beleidsplan een bezuiniging: 

Wijkatlas: € 23.000 met ingang van 2013. De frequentie van de wijkatlas wordt van eens in de 2 jaar teruggebracht tot eens in de 4 jaar. Het voorstel was om structureel € 10.000 per jaar te bezuinigen en een resterend jaarlijks budget van € 13.000 te laten staan. Het budget is echter slechts eens per 4 jaar nodig, dus een jaarlijks beschikbaar budget valt drie jaar vrij en is vervolgens één jaar veel te laag. Daarom stellen wij voor het gehele structurele budget van € 23.000 te laten vervallen, en in plaats hiervan eens in de vier jaar een eenmalig bedrag beschikbaar te stellen. We ramen daarom in 2016 eenmalig € 50.000.

Nieuw beleid Bedrijfsvoering Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

2013 Structureel Compensatie WIW/ID Eenmalig Gemeentelijke eigendommen Compensatie WIW/ID Wachtgelden wethouders Wijkatlas Beleidsproducten

2014

2015

2016

-300 165 -45 -80

-300 165 -30 -80

165 -15 -70

165

-50

Personeel Informatie- en automatiseringsbeleid Organisatiebeleid Interne zaken Concernfinanciën Verzekeringen Financieel beheer Bedrijfsinterne milieuzorg

79

Totaal

Dienstverlening derden Algemeen beheer Geldleningen Beleggingen Algemene baten en lasten Publieksbalie Juridische zaken

660 -90 -230 -50

4. Paragrafen 4.1 Leeswijzer In het beleidsplan is een aantal – verplichte – paragrafen opgenomen om de raad op onderdelen een beter inzicht te geven in de financiële positie van de gemeente. Paragraaf

Pagina

Lokale heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Grondbeleid Verbonden partijen

80 83 85 88 89 90 92

4.2 Lokale heffingen Inleiding De lokale heffingen volgen in beginsel alleen de inflatoire ontwikkelingen. Daarnaast wordt rekening gehouden met de kostendekkendheid en met effecten van toekomstige plannen. Onroerende Zaak Belasting Conform onze beleidslijn zullen de tarieven OZB worden aangepast voor trendmatige ontwikkelingen (2,2%). De tarieven voor 2013 kunnen we nog niet presenteren. Die zijn afhankelijk van de definitieve uitkomsten van de (jaarlijkse) herwaardering en tariefdifferentiatie (compensatie verschuiving belastingdruk woningen en niet woningen). De herwaardering is nog niet beschikbaar. In december 2012 leggen we de tarieven op basis van de bovenstaande uitgangspunten ter vaststelling aan de raad voor. Rioolheffingen Het GRP is in 2010 door de raad vastgesteld. De tarieven voor de rioolbelasting worden aangepast voor de trendmatige ontwikkeling met 2,2%. Naast deze indexering zal het tarief voor eigenaren in 2013 extra structureel, op basis van het vastgestelde GRP, worden verhoogd met € 10 per aansluiting. De verlaging van de interne rekenrente van 6% naar 5% en de verhoging van het BTW-tarief van 19% naar 21% leidt tot € 80.000 lagere lasten voor de eigenaren. We stellen voor dit bedrag toe te voegen aan de voorziening voor de aftopping van de investeringen, omdat dit op termijn zal leiden tot een lagere stijging van de tarieven voor eigenaren dan is voorzien in het GRP. De voorziening wordt daarmee voor 2013 € 907.000. Bij de volgende perspectiefnota beoordelen we of de resultaten t/m 2012 aanleiding geven voor een bijstelling van de tariefontwikkeling zoals die in 2010 berekend is. Voor de gebruikerslasten zijn de aanpassingen marginaal en leiden niet tot een aanpassing van het gebruikerstarief, anders dan die van de trendmatige ontwikkeling. Tariefontwikkeling Rioolheffing Bedragen in € per aansluiting

Jaar 2012 2013 2014

Gebruiker 86 88 90

Eigenaar 158 171 184

80

Afvalstoffenheffing De tarieven voor de afvalstoffenheffing worden aangepast aan de trendmatige ontwikkeling van 2,2%. De effecten van de verlaging van de interne rekenrente van 6% naar 5% en de BTW verhoging naar 21% zijn per saldo marginaal. De stijging van de BTW moet echter wel worden doorberekend in de tarieven. De 2% verhoging van de BTW geeft een extra baat van € 58.000, afgerond € 2 per aansluiting. Dit komt neer op een extra stijging van het tarief met 1%. In 2013 worden twee ID-ers, door het wegvallen van de loonkostensubsidie, gedekt binnen de afvalstoffenheffing. Deze extra lasten worden voor 2013 niet doorberekend in de tarieven. De tarieven voor 2013 worden verhoogd met 3,2%, waardoor we uitkomen op € 205,37 voor meerpersoonshuishoudens en € 174,41voor eenpersoonshuishoudens. In de belastingverordening 2013 worden deze bedragen afgerond op hele euro's naar € 205, respectievelijk € 174. Een deel van de lasten zal in 2013 – overigens net als in 2012 – ten laste worden gebracht van de Voorziening Afvalstoffenheffing. Het gaat om een bedrag van € 638.000. Wanneer dit bedrag in de afvalstoffenheffing zou worden doorberekend, betekent dit een tariefverhoging van 12%. We groeien langzaam naar een sluitende heffing, doordat jaarlijks de meeste baten worden geïndexeerd, maar niet alle kosten. Kapitaallasten zijn niet onderhevig aan loon- en prijsstijgingen. De voorziening bevat naar verwachting eind 2013 circa € 3 miljoen. We voorzien dat dit toereikend is om tot het moment van het bereiken van volledige kostendekking de verschillen te dekken. De beperkte schade die we op basis van een recente juridische uitspraak aan Omrin verschuldigd zijn (zie ook 4.8 Verbonden partijen), moet eveneens uit deze voorziening worden gedekt. Wanneer er dan nog sprake is van een overschot, moet dat naar onze mening terugvloeien naar de betalers van de afvalstoffenheffing. Enkele tarieven staan op dit moment onder druk. Dat kan leiden tot hogere kosten en lagere baten. We willen daarom bij de Perspectiefnota 2014-2017 inzichtelijk maken welk bedrag verantwoord terug kan naar onze inwoners. We kunnen dan tevens aangeven hoe we dit willen doen, zonder het risico te lopen dat we binnen korte tijd eerdere tariefverlagingen moeten terugdraaien. Kostendekkendheid heffingen In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de kostendekkendheid van de heffingen. Het tarief van de rioolheffing voor gebruikers is niet kostendekkend, omdat een deel van de kosten voor vegen niet worden doorberekend in het GRP. Dat is een raadskeuze geweest bij het vaststellen van het GRP in 2010.

Overzicht kostendekkendheid heffingen Bedragen * € 1.000

Afvalstoffenheffing Directe lasten (bijv. kapitaallasten, salarislasten, verwerkingskosten) Te compenseren BTW Aandeel concernopslag/overhead Overige baten en subsidies Te dekken lasten Ten laste van voorziening Opbrengst heffingen Percentage kostendekking

Rioolheffing Eigenaren Gebruikers

4.856

2.987

1.982

610 582 -702 5.346 -638 4.708 88%

1.392 98 -3 4.474

198 298 2.478

4.474 100%

2.227 90%

81

Parkeertarieven De tarieven voor het parkeren worden trendmatig verhoogd met 2,2%. Dit betekent voor het maaiveldparkeren in 2013 een verhoging van € 1,35 per uur * 2,2% is € 1,38. Om praktische reden is het wenselijk dat het uur tarief wordt afgerond op minimaal 5 eurocent. Wij stellen voor het uurtarief voor 2013 ongewijzigd vast te stellen op € 1,35 per uur. Het tarief voor de parkeergarage wordt eveneens verhoogd met 2,2% en de verhoging van de BTW met 2% wordt doorberekend in het tarief. Het tarief komt in 2013 uit op € 1,187 per uur inclusief BTW, afgerond op € 1,20. Er zal worden gezocht naar een werkbare inrichting van de parkeerautomaten. Ontwikkeling woonlasten In de volgende tabel wordt de ontwikkeling van de woonlasten in beeld gebracht. Hierbij is uitgegaan van een meerpersoonshuishouding, in bezit van een eigen woning met een gemiddelde WOZ-waarde zoals die in Smallingerland geldt. Voor de gehanteerde prijsaccressen voor de jaren 2013 t/m 2016 wordt verwezen naar bijlage F. Ontwikkeling Woonlasten Bedragen in €

OZB eigenaren Rioolheffing eigenaren Rioolheffing gebruikers Afvalstoffenheffing (gebruikers) Totale woonlasten

2011 214 144 75 225 658

2012 219 158 86 199 662

2013 2014 224 227 171 184 88 90 205 209 688 710

2015 232 198 92 213 735

2016 236 212 94 217 759

Er worden ook nog andere heffingen in rekening gebracht. Sommige hebben een algemeen karakter, andere zijn gericht op levering van specifieke diensten (leges). De heffingen waarvan de opbrengst hoger is dan € 0,5 miljoen zijn in onderstaande tabel opgenomen. Heffingen met een opbrengst groter dan € 0,5 miljoen Bedragen x€ 1.000

Onroerende zaakbelasting Afvalstoffenheffing Rioolheffing Parkeeropbrengsten Leges omgevingsvergunning

Realisatie 2010 9.866 4.998 4.449 1.570 787

Realisatie 2011 10.270 5.106 5.601 1.616 782

Prognose 2012 10.693 4.550 6.268 1.558 923

Prognose 2013 10.993 4.708 6.702 1.558 1.403

Overige tarieven Voor de omgevingsvergunning en de begraafrechten worden voorstellen voorbereid om de kostendekking op begrotingsbasis ook op rekeningbasis te kunnen realiseren. Tariefverhogingen sluiten we niet uit. Kwijtschelding Kwijtschelding kan worden verleend aan personen met een inkomen gelijk aan of lager dan de bijstandsnorm. Voor kwijtschelding komen in aanmerking de afvalstoffenheffing, het gebruikersdeel rioolheffing, de hondenbelasting (één hond) en de ID-kaart. Het totaalbedrag aan kwijtscheldingen wordt in 2013 geraamd op € 468.000.

82

4.3 Weerstandsvermogen In deze paragraaf wordt ingegaan op onze mogelijkheden om onvoorziene en niet begrote kosten op te vangen. Met andere woorden: welke weerstandscapaciteit heeft de gemeente Smallingerland? Weerstandscapaciteit is gewenst, gegeven de onzekerheid over de effecten van nieuw kabinetsbeleid. Voor 2013 is de weerstandscapaciteit vrij nauwkeurig te bepalen. Voor latere jaren geldt dat het aangegeven bedrag een indicatie is, bepaald op grond van onze huidige inschattingen van de ontwikkelingen en uitgaande van volledige keuzevrijheid voor de raad. Weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit wordt berekend voor structurele en eenmalige bedragen. In de onderstaande tabel wordt de verwachte ontwikkeling van onze weerstandscapaciteit getoond voor de komende jaren. Weerstandscapaciteit Bedragen x € 1 000

Weerstandscapaciteit in het vermogen Buffer in algemene reserve Weerstandsvermogen Eenmalige vrije begrotingsruimte Nieuw beleid 2014 – 2016 Sub-totaal

2013

2014

2015

2016

2.500 18.500 37.650

2.500 18.500 20.377 21.766 63.143

2.500 18.500 7.790 37.482 66.272

2.500 18.500 8.340 39.832 69.172

pm 50 51

pm 50 735 400

pm 50 17 400

101

1.185

467

pm 50 494 400 1.000 1.944

58.751

64.328

66.739

71.116

58.650

Weerstandscapaciteit in de exploitatie Onbenutte belastingcapaciteit OZB Onvoorzien Structurele vrije begrotingsruimte Nieuw beleid 2014 – 2016 Buffer opvang effecten kabinetsbeleid Sub-totaal Totaal generaal

Wanneer alle reserveringen voor nieuw beleid na 2013 geschrapt zouden worden, resteert er aan het einde van de planperiode een weerstandscapaciteit van ruim € 71 miljoen. Daarmee is de weerstandscapaciteit enigszins gegroeid vergeleken met een jaar geleden, toen er aan het einde van de planperiode werd gerekend op een bedrag van € 67,6 miljoen. Bij de berekening van het weerstandsvermogen is het uitgangspunt dat de gemeenteraad alle reserveringen voor nieuw beleid na de eerste jaarschijf kan heroverwegen en schrappen. Voor sommige reserveringen kan daar een kanttekening bij worden geplaatst, wanneer er sprake is van lopende projecten waarvoor reeds verplichtingen met andere partijen zijn aangegaan. Het gepresenteerde bedrag moet dan ook nadrukkelijk als indicatie van een maximumsituatie worden gezien. Zoals verwacht is de groei van het weerstandsvermogen kleiner dan in eerdere jaren, nu er als gevolg van de al gerealiseerde bezuinigingen lagere overschotten te verwachten zijn. Wanneer grote projecten met eenmalige middelen (zoals Drachtstervaart, cultuurhuisvesting en Bestemming Drachten) worden gerealiseerd, zal ons weerstandsvermogen teruglopen. Materiële risico's Voor een overzicht van de belangrijkste risico's, onzekerheden en niet-gekwantificeerde ontwikkelingen verwijzen we naar hoofdstuk 2.4.

83

Vergelijking weerstandscapaciteit en risico's Onze weerstandscapaciteit is grotendeels eenmalig en in beperkte mate structureel. Daar zit een gunstige kant aan, omdat we een voorkeur hebben voor eenmalige investeringen en bijdragen boven structurele ondersteuning. Naast de benoemde weerstandsbedragen voor het grondbedrijf, verbonden partijen en algemene risico's resteert een bedrag van ruim € 8 miljoen dat kan worden ingezet voor nieuw beleid. Een minder gunstige kant is dat de grootste onzekerheid, de doorwerking van nieuw kabinetsbeleid, vooral een structureel effect zal hebben. Met de structurele vrije begrotingsruimte (€ 494.000) en reservering voor opvang van effecten van kabinetsbeleid (€ 1 miljoen) beschikken we over een buffer. Het is niet ondenkbeeldig dat deze ontoereikend is. Gegeven alle onduidelijkheid achten we het echter op dit moment niet reëel om te bezuinigen voor een grotere buffer. De perspectiefnota zal volgend jaar meer uitsluitsel moeten geven.

84

4.4 Onderhoud kapitaalgoederen In deze paragraaf wordt via een dwarsdoorsnede van de begroting inzicht gegeven in de onderhoudstoestand van kapitaalgoederen. Wegen De gemeente beschikt over een wegennet met een lengte van circa 416 km met een totale oppervlakte van ruim 3,25 miljoen m² (inclusief bermen). Van dit wegennet ligt 250 kilometer binnen en 166 kilometer buiten de bebouwde kom. Kengetallen Wegen Gesloten verhardingen Open verhardingen Onverhard/Zandwegen Bermen

1.071.810 m² 1.606.360 m² 67.460 m² 50 ha

Voor rationeel wegbeheer wordt gebruik gemaakt van het wegenbeheersplan. Op basis van dit plan is destijds een te handhaven kwaliteitsniveau bepaald en zijn structurele middelen beschikbaar gesteld om dit te realiseren. Nadat in 2012 het bedrag voor onderhoud van open verhardingen met € 100.000 verlaagd is, wordt met ingang van 2013 dit budget nog eens met € 250.000 verlaagd, dit vanwege noodzakelijke bezuinigingen. Dit leidt ertoe dat vanaf volgend jaar een lager, maar nog steeds acceptabel kwaliteitsniveau het uitgangspunt van het wegenonderhoud in Smallingerland is. Renovatie van complete wegdekken zal minder vaak mogelijk zijn, zonder dat dit ten koste van de verkeersveiligheid mag gaan. Het onderhoud zal zich hoofdzakelijk beperken tot gerichte reparaties van gebreken in wegdelen. Riolering In 2010 is een verbreed GRP door de raad vastgesteld voor de periode 2011-2014. Het onderdeel grondwaterbeheer wordt hier met ingang van 2013 aan toegevoegd. De gemeente voldoet hiermee aan alle verplichtingen uit diverse wetgevingen, zoals bijvoorbeeld de Wet Milieubeheer en de Wet gemeentelijke watertaken. Kengetallen Riolering Vrijverval riolering Persleidingen Kleine rioolgemalen Losstaande sturingskasten Tunnelgemalen Grote rioolgemalen Aantal straatkolken Aantal huisaansluitingen Bergbezinkbassins IBA's Beregenings- en rondspoelpompen

504 km 115 km 288 12 8 43 26.000 26.168 4 76 28

Onderhoud waterwerken De gemeente bezit veel waterwerken. Het gaat in totaal om 3.681 stuks. Kengetallen Waterwerken Vaste stalen bruggen Vaste betonnen bruggen Vaste houten bruggen Beweegbare bruggen Betonnen gesloten tunnels Duikers Te onderhouden sloten

14 66 90 4 7 3.500 276 km

85

De inventarisatie van de onderhoudstoestand van de bruggen en andere kunstwerken (viaducten, tunnels, kademuren, duikers, damwanden en andere oeververdedigingen) is eind 2011 afgerond. Voor de belangrijkste geconstateerde gebreken geldt dat er al actie ondernomen is of dat dit op stapel staat. Deze grote ingrepen worden steeds eenmalig gedekt, voor het normale onderhoud is een structureel budget beschikbaar. Verder moeten op diverse plekken in de gemeente zeer slechte beschoeiingen worden vervangen in de eerstvolgende jaren. Waar nodig komen we hier in de Perspectiefnota 2014-2017 op terug. In 2011 is er een gat in de kade aan De Lier ontstaan, veroorzaakt door onderloopsheid door langdurige waterverplaatsing door schroefbewegingen van een paar schepen. Om problemen van deze aard in de toekomst te voorkomen, wordt voortaan ter controle twee maal per jaar de diepte van het water vóór de kademuren gemeten; eventuele geconstateerde dieptes zullen vervolgens opgevuld worden. De onderhoudstoestand van duikers, stuwen en dergelijke moet nog in beeld worden gebracht. Dit zal voornamelijk plaatsvinden in het kader van de overdracht van stedelijk waterbeheer naar het Wetterskip Fryslân. We streven ernaar dit in 2013 te laten plaatsvinden. We zijn hiervoor afhankelijk van het waterschap. De hoeveelheid te onderhouden sloten en waterpartijen zal door de overdracht wijzigen. Eventuele financiële consequenties van zowel de overdracht als van de geconstateerde onderhoudstoestand zullen worden betrokken bij de besluitvorming over de eigendomsoverdracht en indien noodzakelijk ook worden meegenomen in de perspectiefnota. In het Baggerbeleidsprogramma 2011-2020 zijn verschillende vaarwegen, vijvers en ontwateringsloten opgenomen waar gebaggerd moet worden. Het baggeren van waterpartijen binnen de bebouwde kom vormt onderdeel van het Verbreed GRP, omdat deze waterpartijen voornamelijk de functie hemelwateropvang en grondwaterstandregulering hebben. Openbare verlichting Investeringen in openbare verlichting worden voor de verlichtingsarmaturen en lichtmasten in 40 jaar afschreven. Het tussentijds vervangen, na gemiddeld 20 jaar, van de verlichtingsarmaturen wordt gezien als onderhoud en uit de eenmalige middelen gedekt. Het gaat hier om 12.231 lichtmasten met 12.652 verlichtingsarmaturen en 13.592 lampen (peildatum 1 januari 2012) waarvan 253 schijnwerpers. In 2013 zullen wij nog gebruikmaken van de dienstverlening van Stichting OV Fryslân voor het administratief beheer en het onderhoud van onze openbare verlichting. Met ingang van 2014 zullen we dit in eigen hand gaan nemen, wegens ontevredenheid over de geleverde prestaties. We zullen daarom een administratief beheerpakket aanschaffen. Dit willen we in de loop van 2013 vullen met de juiste gegevens en laten schaduwdraaien, zodat we op 1 januari 2014 volledig operationeel zijn. Daarnaast zullen we in 2013 het onderhoud aan onze openbare verlichting aanbesteden. Openbaar groen Het totale te beheren areaal groen is 505 ha. Kengetallen Openbaar groen Groen bebouwde kom Incidenteel onderhouden terreinen binnen de bebouwde kom Landschappelijk groen Bermen en singels wegen buiten beb. kom Begraafplaatsen

273 ha

84 ha 38 ha 104 ha 6 ha

86

Voor het onderhoud van het openbaar groen is een beeldgericht onderhoudsplan opgesteld. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een digitaal beheerssysteem. Het beheer en onderhoud, met uitzondering van de bomen, is uitbesteed aan derden. Schapen begrazen ongeveer 12 ha. De braakliggende terreinen (onderdeel van de 84 ha) worden 2x per jaar geklepeld. Iedere vijf jaar wordt het openbaar groen opnieuw aanbesteed aan derden. Eind 2009 heeft deze aanbesteding voor het laatst plaats gevonden. Met ingang van 2013 wordt er bezuinigd op het openbaar groen. In de paragraaf leefomgeving staat aangegeven op welke onderdelen bezuinigd wordt. Er wordt niet bezuinigd op het besteksonderhoud, het kwaliteitsniveau hiervan blijft ongewijzigd. Speeltoestellen Het aantal speeltoestellen binnen de bebouwde kom (inclusief die op schoolpleinen, welke ook buiten de schooltijden toegankelijk zijn voor spelende kinderen) is 996. Deze speeltoestellen staan op 184 speelvelden en schoolpleinen. Alle speeltoestellen worden jaarlijks op veiligheid gecontroleerd. In het kader van de bezuinigingen zullen afgekeurde toestellen wel direct verwijderd worden, maar het is niet vanzelfsprekend dat het speeltoestel altijd (direct) wordt vervangen. Vanaf 2013 zal hierdoor jaarlijks € 10.000 worden bezuinigd. Gebouwen Het gebouwenbestand van de gemeente Smallingerland bestaat uit verschillende objecten, waaronder het gemeentehuis, gymlokalen, welzijnsaccommodaties en panden met verschillende bestemmingen. Gemeentelijke huisvesting Gymzalen Sporthallen Welzijnsaccommodaties Woningen Overige objecten

10 11 2 15 4 21

Er zijn meerjarenonderhoudsplannen voor wijkgebouwen, dorpshuizen en voor de gemeentelijke huisvesting (gemeentehuis, de bedrijfsgebouwen aan de Tussendiepen en de brandweerkazerne). We werken eraan om in 2013 het beheer van de gymzalen, inclusief het verzorgen van het dagelijks onderhoud, over te laten gaan naar het Sportbedrijf. De gemeente blijft verantwoordelijk voor het groot onderhoud. De hiervoor beschikbare budgetten zullen in 2013 opnieuw worden afgezet tegen de meerjarenonderhoudsplannen. Naast deze gebouwen staan er in onze gemeente enkele tientallen schoolgebouwen. In de onderwijswetgeving is geregeld wie welke verantwoordelijkheden voor huisvesting heeft. De gemeente moet zorg dragen voor nieuwbouw. Scholen voor voortgezet onderwijs dragen zelf de kosten voor groot onderhoud en dagelijks onderhoud. Ze krijgen hiervoor een vergoeding van het rijk. Scholen in het primair onderwijs en het speciaal onderwijs zijn zelf verantwoordelijk voor hun dagelijks onderhoud. De gemeente heeft een rol in het groot onderhoud. We hebben een jaarlijks budget en werken met twee egalisatiereserves: eentje voor het investeringsprogramma en een voor het onderhoud. In sommige gevallen wordt gewerkt met meerjarenonderhoudsplannen. Er ligt een wetsvoorstel waarbij de verantwoordelijkheid voor groot onderhoud ook voor het primair onderwijs en het speciaal onderwijs naar de schoolbesturen zelf zal gaan. Wanneer deze regels concreter worden, kan een eerste inschatting worden gemaakt van eventuele financiële gevolgen. Rollend materieel Voor de uitvoering van verschillende taken zetten we allerhande voertuigen in. Er wordt gewerkt met een meerjarenvervangingsschema. Voor de kapitaallasten van vervangingen wordt een structurele reservering opgenomen. De structurele budgetten voor onderhoud zijn afgestemd op ervaringscijfers van de afgelopen jaren. Bij incidentele uitschieters kan worden bijgesteld in de concernrapportages. 87

4.5 Financiering In onze financiële verordening staan de kaders beschreven waarbinnen het college geldstromen, vermogenswaarden, posities en risico's kan en moet beheren. Renterisico In de Wet Financiering Decentrale Overheden staat vermeld dat gemeenten zich moeten houden aan de renterisiconorm. Het doel van de renterisiconorm is om ervoor te zorgen dat het renterisico bij herfinanciering beheerst wordt. De jaarlijks verplichte aflossingen en de renteherzieningen mogen niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. Dit is voor de gemeente Smallingerland € 169 miljoen in 2013. De renterisiconorm voor 2013 is daardoor € 34 miljoen. De Gemeente Smallingerland zit met een reguliere aflossingsverplichting van € 0,9 miljoen en de herfinanciering van een lening groot € 10 miljoen ruim onder deze norm. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet geeft aan tot welk bedrag een gemeente mag financieren met kort geld. Deze limiet bedraagt voor ons 8,5% van het begrotingstotaal. Dit komt voor 2013 neer op € 14,4 miljoen. Tot dit bedrag kunnen we 'rood' staan bij de BNG, waarvoor een relatief lage rente in rekening gebracht wordt. Komen we hierboven, dan moet een financieringsplan worden gemaakt. Wanneer het teveel 'rood staan' te lang duurt, moet formeel een langlopende geldlening worden aangetrokken. Financieringsbehoefte Met de huidige stand van de liquide middelen, de herfinanciering van een lening en de geplande investeringen verwachten we een geldlening te moeten aantrekken. Gelet op de huidige rentestand is de verwachting dat de herfinanciering van een lening van € 10 miljoen tegen een lager rente percentage kan worden afgesloten dan het rente percentage van de huidige lening. Ook op de wat langere termijn zal de gemeente extra financiering aan moeten trekken. Investeringen in grote projecten zoals de parkeergarage Raadhuisplein (€ 27 miljoen), bestemming Drachten (€ 20 miljoen), cultuuraccommodatie (€ 11,5 miljoen), riolering (€ 18 miljoen), Liudger (€ 6 miljoen) en herfinanciering van een lening (€ 8 miljoen) geeft eind 2016 een verwacht financieringstekort van € 75 miljoen. Op basis van een meerjaren liquiditeitsprognose zal een passende financieringsvorm worden gezocht. Bij de financiering van een dergelijk bedrag – dat we beschouwen als maximale uitwerking van het huidige investeringsprogramma – loopt onze netto schuldenlast (zonder leningen aan woningbouwcorporaties) op van circa 30% naar circa 70%. Daarmee blijven we ruim binnen de richtinglijnen van de VNG. De financieringslasten van eventuele leningen zijn gedekt binnen de voorliggende meerjarenbegroting. Wet Houdbare Overheid Financiën (wet Hof) De rijksoverheid wil met de wet Hof (nu nog in de fase van wetsvoorstel) bereiken dat de Europese afspraken over het EMU-saldo worden vastgelegd in de nationale wetgeving en hiermee de decentrale overheden (provincies, gemeenten en waterschappen) verplichten hieraan en bijdrage te leveren. Voor gemeenten is voor 2013 een maximum EMU tekortnorm vastgesteld van 0,38% van het Bruto Binnenlands Product (BBP). Door verschillen in de boekhoudkundige regels van de gemeenten (stelsel van baten en lasten) en de rijksoverheid (kasstelsel) kan dit er toe leiden dat de normering gemeenten belemmert in de uitvoering van haar investeringen. In het wetsvoorstel is opgenomen dat de normering collectief wordt vastgesteld. Overschrijding van de normering kan leiden tot sancties (lagere algemene uitkering).

88

De keuze voor een individuele normering zou aanzienlijke gevolgen kunnen hebben gehad voor ons investeringsprogramma voor de komende jaren en de daarmee samenhangende financieringsbehoefte. Nu gekozen lijkt te worden voor een collectieve normering schatten we de gevolgen beperkt in. We blijven de ontwikkelingen volgen. Schatkistbankieren Het kabinet wil de gemeenten per 1 januari 2013 verplichten hun kasoverschotten onder te brengen bij de rijksoverheid. Door consolidatie van de onderlinge schuldverhoudingen tussen de rijks- en decentrale overheden zou de EMU-schuld van de collectieve sector dalen. De VNG ziet het verplichte schatkistbankieren als een ernstige aantasten van de gemeentelijke autonomie. Daarnaast kunnen de financiële gevolgen aanzienlijk zijn voor gemeente (en de andere lagere overheden) met kasoverschotten. De rente die het rijk vergoed zou aanmerkelijk lager liggen dan de markt. We voorzien voor onze gemeente hierin geen direct gevolg. Evenals in het verleden zal de gemeente hooguit bij uitzondering tijdelijk beschikken over een positief kassaldo. Indirect zou het gevolgen kunnen hebben als bijvoorbeeld de provincie Fryslân minder rente ontvangt op haar beleggingen en daarmee minder subsidiemogelijkheden krijgt. De VNG, IPO en de Unie van Waterschappen zijn tegen de invoering van het huidige wetsvoorstel Hof en het verplicht schatkistbankieren. Gezamenlijk hebben zij hierover een brandbrief aan de tweede kamer gezonden. Overzicht van de algemene dekkingsmiddelen

Algemene dekkingsmiddelen 2013 Bedragen in €

Gemeentefonds Lokale heffingen Saldo financieringsfunctie Dividend Totaal

58.979.500 11.254.130 6.966.530 318.440 77.518.600

Renteontwikkeling In de rentenotitie Smallingerland 2008 zijn uitgangspunten en beleidsregels vastgesteld voor het bepalen van de hoogte van de interne rentevoet. Deze mag maximaal 1,5% hoger en maximaal 0,25% lager zijn dan de marktrente. Voor de marktrente wordt uitgegaan van het BNG-tarief voor een lening met lineaire aflossing in 25 jaar. De marktrente bedroeg ten tijde van het opstellen van de Perspectiefnota 2013-2016 3,3%. Met het oog op de continuïteit hebben we de raad voorgesteld de interne rentevoet voor 2013 te verlagen van 6% naar 5%.

4.6 Bedrijfsvoering Voor een toelichting op de bedrijfsvoering verwijzen we u naar het programma Bedrijfsvoering.

89

4.7 Grondbeleid Beleidsregels grondexploitatie In 2011 heeft de raad nieuwe beleidsregels vastgesteld voor de risicobepaling en –dekking grondbedrijf. De uitgangspunten die worden gehanteerd zijn behoedzaamheid, transparantie, periodieke actualisatie en een weerstandsbuffer op maat. Ontwikkeling risico's en dekking Vergeleken met het vorige beleidsplan van een jaar terug houden we nu rekening met een latere uitvoering van de plannen. Daarnaast is de boekwaarde afgenomen van de gronden niet in exploitatie en zijn er nog enkele nieuwe grondexploitaties opgestart. De gevolgen die dit heeft voor de ontwikkeling van de boekwaarden, het verwacht resultaat en het risico zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Ontwikkelingen grondgrondbedrijf Bedragen x € 1 miljoen

BP 2012 Boekwaarde grond niet in exploitatie Begin planperiode Eind planperiode

JV 2011

PPN 2013

BP 2013

9,7 12,9

6,5 -

6,5 8,5

6,5 8,5

Boekwaarde grond in exploitatie Begin planperiode Eind planperiode

7,8 2,2

5,3 -

5,3 8,0

5,3 8,0

Verwacht resultaat

3,5

6,5

6,5

5,5

Maximaal risico

8,0

7,0

7,0

8,5

Ontwikkeling van de boekwaarden Na het opstellen van het Beleidsplan 2012-2015 zijn de complexen Bedrijventerrein Nijtap en Lauwers in exploitatie genomen. Hierdoor wordt voor een bedrag van circa € 3 miljoen aan boekwaarde verschoven van gronden niet in exploitatie naar gronden wel in exploitatie. Daarnaast is in de Jaarrekening 2011 een verlies genomen op het complex Vrijburgh van € 3 miljoen in de verwachting dat de ontwikkelingen van dit complex na fase 1 bij de huidige marktomstandigheden eerst niet meer aan de orde zijn. Samen met de overige ontwikkelingen heeft dit geleid tot een daling van de boekwaarde met circa 2,5 miljoen bij het opstellen van de perspectiefnota. Tegelijk met het vaststellen van de perspectiefnota heeft de raad ingestemd met het weer vlottrekken van de werkzaamheden rond het doortrekken van de Drachtstervaart tot aan het carillon. Dit is, samen met de winstneming in de Concernrapportage 2012-II, verwerkt in het Beleidsplan 2013-2016. Ontwikkeling van de risico's We houden rekening met risico's op de gronden niet in exploitatie voor zover de boekwaarde de agrarische waarde overstijgt. Aan het begin van de planperiode is die boekwaarde lager dan de agrarische waarde maar door rentebijschrijving zal dit omslaan aan het einde van de planperiode. De rentebijschrijving boven het omslagpunt zal als verlies verwerkt moeten worden. De maximale boekwaarde van de gronden in exploitatie binnen de planperiode wordt ook als risico beschouwd. De schommelingen in de boekwaarde en daarmee in het risico worden veroorzaakt doordat de baten en lasten van de grondexploitatie op de boekwaarde worden 90

verwerkt. Ook winst- c.q. verliesname en het in exploitatie nemen van nieuwe complexen beïnvloedt de boekwaarde. Ontwikkeling van het verwachte resultaat In het beleidsplan 2012 werd uitgegaan van een verwacht resultaat van 3,5 miljoen. In de onderstaande tabel is te zien hoe de winstverwachting is opgebouwd in de daaropvolgende rapportages. Winstverwachtingen grondexploitaties (- = nadeel) Bedragen x € 1 miljoen

Complex Industrieterrein de Haven Ureterpvallaat Bedrijvenpark NHW/Nijtap Diversen complexen wonen Totaal

BP 2012

JV 2011 2,4 0,6 0,5 3,5

3,1 0,5 2,4 0,5 6,5

PPN 2013 3,1 0,5 2,4 0,5 6,5

BP 2013 2,5 2,4 0,6 5,5

Nadat het Beleidsplan 2012-2015 was vastgesteld heeft de raad ingestemd met het in exploitatie nemen van het bedrijventerrein Nijtap. Dit heeft de winstverwachting met € 2,4 miljoen doen toenemen. Het complex Ureterpvallaat wordt in 2012 afgesloten en de winst wordt daarmee gerealiseerd. De winstverwachting van het complex industrieterrein de Haven is in het Beleidsplan 2013-2016 naar beneden bijgesteld omdat de kosten iets hoger blijken uit te vallen dan eerder ingeschat. Doordat de uitvoering van de verschillende plannen langer duurt, wordt het grootste deel van het resultaat niet in deze planperiode gerealiseerd. Aandachtspunten Voor wat betreft de uitvoering van de bestaande en eventuele nieuwe plannen blijven we een behoedzame lijn volgen; pas als we verzekerd zijn van voldoende inkomsten worden er investeringen gepleegd. De komende tijd gaan we inventariseren of we gronden kunnen afstoten die niet meer nodig zijn voor toekomstige ontwikkelingen. Een ander aandachtspunt is de toerekening van personeelslasten aan de grondexploitaties. Hier hebben we al eerder een bijstelling op gemaakt, maar gezien de nog steeds afnemende activiteiten binnen het grondbedrijf is een nadere bijstelling mogelijk noodzakelijk. In de Perspectiefnota 2014-2017 komen we hierop terug.

91

4.8 Verbonden partijen Verbonden partijen zijn volgens het BBV organisaties waarin de gemeente zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft. In bijlage I is een overzicht opgenomen van verbonden partijen. In deze paragraaf staan we stil bij de verbonden partijen waarvoor we in 2013 bijzonderheden voorzien. Caparis / Sociale werkvoorziening Fryslân De voorgenomen wijziging van de Wsw per 1 januari 2013 gaat niet door als gevolg van de val van het kabinet. Daardoor blijft het Wsw-budget in 2013 op hetzelfde niveau als in 2012 en is de herstructureringsfaciliteit vervallen. Dit neemt niet weg dat de noodzaak om het exploitatieresultaat van Caparis te verbeteren blijft bestaan. Dat zal dan ook het doel zijn van 2013 en de jaren daarna. Ten tijde van het opstellen van dit beleidsplan is de begroting van Caparis voor volgend jaar nog niet definitief. We reserveren in 2013 eenmalig € 1 miljoen voor ons aandeel in het indicatieve verlies op de sociale werkvoorziening aangenomen dat het tekort vergelijkbaar is met dat van 2012, circa € 6 miljoen. Het grootste deel van het verlies ontstaat doordat de rijksvergoeding voor medewerkers lager is dan hun loonkosten. Een beperkt deel heeft betrekking op het negatieve bedrijfsvoeringsresultaat van Caparis. Er wordt beoordeeld in hoeverre dit tekort in afwachting van duidelijkheid van het nieuwe kabinet kan worden beperkt. Servicebureau De Friese Wouden Het is de bedoeling om met de inwerkingtreding van de FUMO (zie programma Leefomgeving) het servicebureau als zelfstandige organisatie te laten opgaan in de nieuwe organisatie. Veiligheidsregio Fryslân (VRF) De VRF (voorheen Hulpverleningsdienst) is een gemeenschappelijke regeling van alle Friese gemeenten en verzorgt de wettelijke taken op het gebied van veiligheid en gezondheid voor de ruim 645.000 inwoners van de provincie. Smallingerland levert een bijdrage van € 2,1 miljoen. Hiervan heeft € 0,4 miljoen betrekking op de huidige regionale brandweertaken en bevolkingszorg, € 1,3 miljoen op de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) en € 0,4 miljoen op de preventieve gezondheidszorg. De VRF heeft een taakstellende bezuiniging om de bijdrage van gemeenten met 12% te verlagen in de periode 2011-2014. Dit percentage is gerelateerd aan de korting op het gemeentefonds. Voor 2013 heeft dit voor ons een voordelig effect van structureel € 68.000. Hiermee is in meerjarenperspectief rekening gehouden. Er wordt gewerkt aan regionalisering van de brandweer per 1 januari 2014. Gemeentelijke brandweertaken en -personeel – beroeps en vrijwillig – zullen dan zijn ondergebracht bij de VRF. We houden er rekening dat dit stevige financiële gevolgen kan hebben (zie ook programma Veiligheid). Huisvuilcentrale Alkmaar (HVC) We zijn aandeelhouder van HVC. De aandeelhouders staan garant voor een aantal geldleningen van HVC. Ons aandeel daarin bedroeg begin 2012 ongeveer € 16,5 miljoen. Voor de garantstelling ontvangen we jaarlijks een provisie van 1%. Dat komt dus neer op € 165.000. Op begrotingbasis houden we structureel rekening met een bedrag van € 140.000. De voordelen op de financieringskosten voor HVC komen tot uitdrukking in de verwerkingstarieven van het huishoudelijk afval. De omvang van de gegarandeerde leningen is lager dan een jaar geleden (€ 17,8 miljoen). Onze inzet en die van de andere aandeelhouders is om de garantstellingen in 2013 verder te verlagen. 92

Afvalsturing Friesland (Omrin) We zijn aandeelhouder van Afvalsturing, maar geen klant. Van het aandelenkapitaal is nog steeds 12% in ons bezit. In oktober 2012 heeft het Gerechtshof in hoger beroep vonnis gewezen in het juridische geschil tussen partijen over het opzeggen van de leveringsovereenkomst voor huishoudelijk afval. De schadeclaim van Afvalsturing is daarmee van tafel. Stichting vliegveld Drachten Na vaststelling van de structuurvisie zal aan de raad een voorstel worden voorgelegd over de toekomst van het vliegveld. Stichting Veiligheidszorg Smallingerland (SVS) De beëindiging van de gesubsidieerde arbeidplaatsen en het vervallen van de subsidies IDbanen noopt tot een herbezinning op de toekomst van de SVS. Tevens speelt de wens van ontvlechting van bestuurlijke en ambtelijke relaties tussen gemeente en SVS. In het uitgewerkte voorstel wil de SVS ook werkzaamheden in de private veiligheidszorg uit kunnen voeren. Besluitvorming hierover is in voorbereiding. Gemeenschappelijke regeling Bedrijvenpark Drachten Azeven De exploitatieopzet voor een bedrijvenpark dat samen met de gemeente Opsterland wordt ontwikkeld sluit met een positieve resultaatverwachting. Om die te realiseren, is het nodig kavels te verkopen. De belangstelling hiervoor staat vanwege de economische crisis onder druk. Tot en met 2015 wordt gerekend op de verkoop van circa 15 ha grond. Verder wordt terughoudend omgegaan met nieuwe investeringen. Op die manier wordt eraan gewerkt om de boekwaarde (€ 15,6 miljoen eind 2011) te verlagen. Wanneer de verkopen teveel gaan achterlopen bij de ramingen, kan er voor rekening van onze gemeente een verlies ontstaan. Opgeheven verbonden partijen Drie verbonden partijen zijn met ingang van 2013 verdwenen. De Stichting Beheer Natuur en Water in de Sanding wordt in 2012 opgeheven. In 2012 dragen we voor het laatst bij aan CEVAN voor de garantie van wachtgeldaanspraken van voormalig personeel. Deze lopen tot 2015, waarna de liquidatie kan worden afgerond. Na het beëindigingsbesluit in 2011 van de Vereniging Bestuursacademie Nederland heeft in 2012 de financiële verevening plaatsgevonden. Daarmee bestaat ook deze verbonden partij niet meer in 2013. Risico's en weerstandsvermogen Bij verschillende verbonden partijen is er in de nabije toekomst een reële kans op verlies of meerkosten. In de meeste gevallen zijn de financiële gevolgen – mede – voor onze gemeente. Om die reden bestempelen we binnen de algemene reserve een bedrag van € 5 miljoen als weerstandsvermogen voor verbonden partijen. Daarmee is dit bedrag niet langer beschikbaar voor eenmalig nieuw beleid. Wanneer we dan vervolgens voor kosten komen te staan, kunnen deze uit het weerstandsvermogen worden gedekt, zonder dat de continuïteit van eigen beleidsvoornemens daaronder hoeft te lijden. Verstrekte en gegarandeerde geldleningen Hoewel verstrekte en gegarandeerde leningen niet beslist een relatie met verbonden partijen hoeven te hebben, vinden wij het belangrijk om inzicht te geven in de ontwikkeling van deze leningen. U vindt ze in de onderstaande tabel.

93

Verstrekte en gegarandeerde leningen Bedragen x € 1 miljoen

Begin 2013 Aflossing Verstrekte geldleningen aan woningbouwverenigingen Overige garantieleningen Totaal

Nieuw

Eind 2013

46,4

2,5

-

43,9

18,8 65,2

0,3 2,8

-

18,5 62,4

Voor het merendeel van de gegarandeerde geldleningen geldt dat er op eerste aanzegging een hypotheekrecht gevestigd kan worden. In een aantal gevallen is ook daadwerkelijk een hypotheekrecht gevestigd. De verstrekte geldleningen aan woningbouwcorporaties lopen langzaam af. In 2024 zal dit bedrag geheel zijn afgelost. De corporaties hebben te kennen gegeven met ons te willen praten over een versnelde vorm van aflossen. Van de overige garantieleningen geldt dat ruim € 16,5 miljoen voortkomt uit garantstellingen voor HVC. De andere garanties lopen evenals de leningen aan de corporaties langzaam af. Voor de drie corporaties die in Smallingerland actief zijn, WoonFriesland, Accolade en Nieuw Wonen Friesland, staan wij in enige mate als achtervang garant bij het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Een actualisatie van onze achtervangpositie presenteren we in het jaarverslag, evenals een beschrijving van onze achtervangpositie ten aanzien van particulieren met een Nationale Hypotheek Garantie.

94

5 Vaststelling 5.1Leeswijzer In dit hoofdstuk wordt een recapitulatie gepresenteerd van de begroting 2012. Deze recapitulatie wordt vastgesteld door de gemeenteraad. Hiermee wordt het college geautoriseerd verplichtingen aan te gaan voor de bedragen in de verschillende programma’s.

5.2 Vaststelling financiële middelen per programma

Programma

Lasten

Baten

Saldo Bedragen in € (- = nadeel)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Gemeenteraad Burger en bestuur Economie Werk en inkomen Wonen Onderwijs Sport en recreatie Cultuur Welzijn en zorg Leefomgeving Veiligheid Bedrijfsvoering

961.350 4.255.820 4.619.180 45.849.300 11.644.200 12.221.300 5.407.900 10.120.210 19.320.210 28.425.820 2.824.720 14.987.010

Structurele vrije begrotingsruimte

0 71.834.400 1.028.120 35.977.040 5.087.150 1.955.220 951.910 0 1.088.000 14.972.950 144.570 11.211.150

51.230

Totaal voor resultaatbestemming

-51.230

160.688.250 144.250.510

Toevoeging aan reserve: Algemene reserve Rentetoevoegingen aan bestemmingsreserves

7.625.090 770.720

Onttrekking aan reserves: Algemene reserve Reserve Wonen

Totaal mutaties reserves

95

-16.437.740

-7.625.090 -770.720

22.276.420 2.557.130

22.276.420 2.557.130

24.833.550

16.437.740

169.084.060 169.084.060

0

8.395.810

Totaal na resultaatbestemming

-961.350 67.578.580 -3.591.060 -9.872.260 -6.557.050 -10.266.080 -4.455.990 -10.120.210 -18.232.210 -13.452.870 -2.680.150 -3.775.860

5.3 Vaststellingsbesluit Het Beleidsplan 2013-2016 omvat het (financiële) beleidskader voor de komende jaren. Dit bevat in de eerste jaarschijf de begroting 2013, zoals hiervoor gerecapituleerd. Aldus vastgesteld door de Raad van de gemeente Smallingerland in zijn openbare vergadering van 13 november 2012.

, voorzitter

, griffier

96

Bijlagen A. B. C. D. E. F. G. H. I. J.

Detailoverzicht structureel nieuw beleid en taakmutaties Detailoverzicht eenmalig nieuw beleid Ontwikkeling algemene reserve Ontwikkeling bestemmingsreserves Niet-trendmatige ontwikkelingen Trendmatige ontwikkelingen Productenramingen Subsidiestaat Verbonden partijen Totaaloverzicht bezuinigingen

97

97 98 101 102 103 104 105 107 108 109

Bijlage A: Structureel nieuw beleid Bedragen x € 1.000 In mutaties ten opzichte van vorige jaren (- = nadeel)

Omschrijving

Programma

Papierloos werken gemeenteraad Sub-totaal Hondenbelasting Sub-totaal Onderwijshuisvesting Sub-totaal Combinatiefuncties Sub-totaal WMO Sub-totaal Hondenpoepbeleid Pont de Veenhoop Sub-totaal Subsidie SVS Sub-totaal Compensatie WIW/ID Sub-totaal

Gemeenteraad Burger en bestuur

2013 -30 -30 42 42

Onderwijs Sport en recreatie Welzijn en Zorg Leefomgeving Sport en recreatie Veiligheid Bedrijfsvoering

Totaal structureel nieuw beleid

0 -135 -135 -50 -50 -42 -20 -62 -162 -162 -300 -300 -697

2014

2015

2016

Totaal

0

0

0

0 -400 -400

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

-30 -30 42 42 -400 -400 -135 -135 -50 -50 -42 -20 -62 -162 -162 -300 -300

-400

0

0

-1.097

Taakmutaties Gemeentefonds Bedragen x € 1.000 In mutaties ten opzichte van vorige jaren (- = nadeel)

Omschrijving

Programma

Korting politieke ambtsdragers Sub-totaal NASB Sub-totaal Transitiekosten AWBZ-WMO Sub-totaal Verfijningsuitkering riolering Sub-totaal

Gemeenteraad Sport en recreatie Welzijn en Zorg

2013

2014

2015

2016

0

150 150

0

0

0

0 3 3

0

0

0 101 101 1 1

0

150 150 40 40 149 149 4 4

88

102

153

0

343

0 40 40 48 48

Leefomgeving

Totaal structureel nieuw beleid

98

Totaal

Bijlage B: Eenmalig nieuw beleid Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

Omschrijving

Programma

Suppletie uitkering afschaffing OZB Nationaal Uitvoeringsprogr. (E-NUP) Sub-totaal Centrumplannen Busstation Centrum communicatie Visie de Kaden Sub-totaal Caparis Sub-totaal Drachtstervaart Sub-totaal Toerisme en recreatie Kunstgras de Fennen (ONB) Kunstgrasvelden Zwembad Gebiedsgerichte aanpak Sub-totaal Cultuurontwikkelingen Sub-totaal Uitvoeringsprogramma Gobabis Uitvoeringsprogramma WOS WMO Sub-totaal Bijdrage spoorlijn Bereikbaarheid Drachten Aanpak groenvakken Stationsweg Wegonderhoud Raai/Splitting Sub-totaal Veiligheidshuis Sub-totaal Gemeentelijke eigendommen Compensatie WIW/ID Wijkatlas Wachtgelden wethouders Sub-totaal

Burger en Bestuur Burger en Bestuur Economie Economie Economie Economie Werk en inkomen Wonen Sport en recreatie Sport en recreatie Sport en recreatie Sport en recreatie Sport en recreatie Cultuur Welzijn en Zorg Welzijn en Zorg Welzijn en Zorg Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving Veiligheid Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering

Totaal eenmalig nieuw beleid

2013

2014

2015

2016

Totaal

645 100 745

645 100 745

645 -400 245 -2.000 -1.000

645

115

-20.856 -15.076

-1.540

-46.126

645

-100 -100 -1.000 -1.000 -2.500 -2.500 -50 -311 -61

0

-370 -3.370

0

0 -2.500 -2.500 -50

0

0

0 -50

0 -50

-607

-36 -2.000

-12 -434 -3.500 -3.500 -35 -10 -250 -295 -1.450 -125

-1.575 -35 -35 165 -45

-657 -86 -7.000 -7.000 0 -35 -35 -10 -10 -250 -250 -295 -295 -10.000 -10.000 -750 -750 -125 -900 -294 -11.169 -11.650 -35 -35 0 165 165 -30 -15

-2.050 0

-250 -250

0 0 165 -50

-80 40 -8.654

99

-70 80

2.580 -200 2.380 -2.000 -1.000 -100 -370 -3.470 -1.000 -1.000 -5.000 -5.000 -200 -311 -704 -2.000 -12 -3.227 -10.500 -10.500 -105 -30 -1.000 -1.135 -20.000 -2.950 -250 -900 -294 -24.394 -70 -70 660 -90 -50 -230 290

-80 55

Doorgeschoven middelen Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

Omschrijving

Programma

Centrumplannen ICT Sub-totaal Groot onderhoud De Welle Polderhoofdkanaal Huisvesting watersportverenigingen Sub-totaal Pilot re-integratie Sub-totaal Herziening bestemmingsplannen Sub-totaal Cultuuraccomodaties Sub-totaal Dorpshuis Rottevalle Sub-totaal Stationsweg Geluidswal Fietspad Houtigehage Buitengebied 60km Bushaltes Kruising Gauke Boelensstraat Brug Westersanning Damwanden Hooidamsbrug Fiets-/voetgangersbrug Noorderhogeweg Sub-totaal

Economie Economie Sport en recreatie Sport en recreatie Sport en recreatie Werk en Inkomen Wonen Cultuur Welzijn en Zorg Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving

Totaal doorgeschoven middelen

2013 -2.781 -90 -2.871 -506

2014

2015

2016

0

-230

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

-2.781 -90 -2.871 -506 -230 -65 -801 -500 -500 -80 -80 -1.000 -1.000 -1.223 -1.223 -218 -1.000 -1.018 -310 -214 -900 -85 -322 -150 -4.217

0

-230

0

-10.692

0

0

0

-230 -65 -571 -500 -500 -80 -80 -1.000 -1.000 -1.223 -1.223 -218 -1.000 -1.018 -310 -214 -900 -85 -322 -150 -4.217 -10.462

De gepresenteerde reserveringen voor eenmalig beleid en doorgeschoven middelen worden gedekt via onttrekkingen aan de algemene reserve. Het overzicht in deze bijlage kan daarmee worden beschouwd als overzicht van incidentele baten en lasten (BBV, art. 19).

100

Totaal

Bijlage C: Ontwikkeling algemene reserve Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

2012 58.997 2.926 1.003 3.059 10.692 2.250 -5.626

Jaarrekening 2011 stand 31/12 Resultaat 2011 na bestemming Concernrapportage 2012-I: eenmalig voordeel Concernrapportage 2012-II: eenmalig voordeel Concernrapportage 2012-II: doorgeschoven middelen Vrijval reserve WMO Mutaties beleidsplan 2012-2015 Stand 1/1 Toevoegingen Rentetoevoegingen - Algemene reserve 5% - Rente reserve projecten in uitvoering - Voorzieningen Sub-totaal rente Suppletie uitkering afschaffing OZB gebruikers Gemeentelijke eigendommen Nationaal Uitvoeringsprogramma (E-NUP) Sub-totaal Onttrekkingen Centrumplannen Centrumcommunicatie Spoorlijnbijdrage Cultuurontwikkelingen Gebiedsgerichte aanpak Busstation Bushaltes Groot onderhoud De Welle Dorpshuizen Wegonderhoud Raai/Splitting Damwanden Hooidammen Fiets/voetgangersbrug Noorderhogeweg Stationsweg Rotonde Gauke Boelensstraat Buitengebied 60 km Visie de Kaden Wachtgelden wethouders Bereikbaarheid Drachten Drachtstervaart Uitvoeringsprogramma Gobabis Uitvoeringsprogramma WOS Polderhoofdkanaal Herhuisvesting watersportverenigingen Brug Westersanning Oudega Actualisatie bestemmingsplan buitengebied ICT Kunstgrasvelden Aanpak groenvakken Pilot re-integratie Caparis WMO Toerisme en recreatie Compensatie WIW/ID Veiligheidshuis Wijkatlas Fietspad Houtigehage Geluidswal Sub-totaal

2013

2014

2015

2016

73.301

58.650

41.377

28.790

3.665 300 500 4.465

2.933 300 350 3.583

2.069 300 350 2.719

1.440 300 350 2.090

645 165 100 5.375

645 165 100 4.493

645 165 -400 3.129

645 165

-2.781 -100 -4.500 -12

2.900

-2.000 -10.000 -7.000

-10.000

-1.000 -214 -506 -1.223

-2.000 -294

-322 -150 -218 -900 -310 -80 -1.450 -2.500 -35 -10 -65 -85 -80 -90 -372 -125 -500 -1.000 -250 -50 -45 -35

-900

-80 -750 -2.500 -35 -10

-370 -70 -750 -35 -10 -230

-607 -125

-36

-250 -50 -30 -35

-250 -50 -15

-250 -50

-50

Stand 31/12 Risicobuffer Eenmalige ruimte nieuw beleid Weerstandsvermogen Vrij besteedbaar

101

-1.018 -1.000 -20.026

-21.766

-15.716

-2.350

58.660 -2.500 56.150

41.377 -2.500 38.877

28.790 -2.500 26.290

29.340 -2.500 26.840 -18.500 8.340

Bijlage D: Ontwikkeling bestemmingsreserves Bedragen x.€ 1.000 (- = onttrekking)

1 januari RenteToevoe- Onttrek- 31 december 2013 Toevoeging ging king 2013 Werk en inkomen Reserve ID-banen Subtotaal Wonen Reserve Wonen Subtotaal Onderwijs Reserve onderwijshuisvesting Reserve onderhoud onderwijshuisvesting Subtotaal Sport en recreatie Reserve toerisme, recreatie en landinrichting Reserve onderhoud sporthallen Subtotaal Cultuur Reserve beeldende kunst Subtotaal Welzijn en zorg Reserve onderhoud wijkcentra / dorpshuizen Reserve WMO Subtotaal Leefomgeving Reserve baggeren Reserve rioleringen Subtotaal Bedrijfsvoering Egalisatiereserve automatisering Reserve frictiekosten concern Reserve onderhoud gebouwen eigen gebruik Reserve onderhoud gebouwen gebruik derden Subtotaal Totaal

85 85

4 4

0 0

0 0

89 89

6.213 6.213

311 311

0 0

-2.557 -2.557

3.967 3.967

4.470 181 4.651

224 9 233

0 0 0

0 0 0

4.694 190 4.884

371 249 620

19 12 31

0 0 0

0 0 0

390 261 651

307 307

15 15

0 0

0 0

322 322

336 750 1.086

17 38 55

0 0 0

0 0 0

353 788 1.141

81 1.216 1.297

4 61 65

0 0 0

0 0 0

85 1.277 1.362

577 301 179 86 1.143

29 15 9 4 57

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

606 316 188 90 1.200

15.401

771

0

-2.557

13.615

De rentetoevoeging is verwerkt in het programma Bedrijfsvoering. De overige toevoegingen en onttrekkingen zijn terug te vinden in de afzonderlijke programma's. Door afronding van bedragen kunnen er kleine verschillen ontstaan in de tellingen uit deze tabel en in de bedragen die in de programma's zijn verwerkt.

102

Bijlage E: Voor een aantal onderwerpen wordt ieder jaar beoordeeld of er naast loon- en prijsontwikkelingen nog andere aanleidingen zijn voor budgetaanpassingen. Afgezien van enkele bijzondere ontwikkelingen gaat het meestal om stijgingen of dalingen in aantallen. Die aantallen kunnen dan bijvoorbeeld betrekking hebben op cliënten, woningen of m² openbare ruimte.

Niet-trendmatige ontwikkelingen Bedragen x € 1.000 (- = nadeel)

Omschrijving Accres OZB woningen WMO-voorzieningen Areaaluitbreiding openbare ruimte BTW-effecten GRP BTW nadeel van 19% naar 21% Vervangingsinvesteringen Brandweer Zwembad de Welle Vervanging repromachines centraal Vervanging couverteermachine Vervanging internet raadsvergaderingen Vervanging koffiemachines Vrijval kapitaallasten Formatie WWB Bezuinigingen HVD Herrekenen exploitatie parkeren Continuering beleid na ID-subsidies Toerekening personeelskosten WMO Vervallen contract Opsterland Rentevoordeel van 6% naar 5% Beheersbegroting Totaal

Programma Burger en bestuur Welzijn en zorg Leefomgeving Leefomgeving Divers Veiligheid Sport en Recreatie Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering Gemeenteraad Bedrijfsvoering Divers Werk en inkomen Divers Divers Divers Divers Divers Divers Divers

103

2013 50 -90 -40 391 -58 -15 -237

2014 50 -90 -40 -95

2015 50 -90 -40 -218

-28 -2

277 -180 69 60 250 -630 524 169 540

58

-12 -3 44

-200 -347

-269

2016 Totaal 50 200 -90 -360 -40 -160 -88 -10 -58 -15 -237 -28 -2 -12 -3 25 404 -180 69 60 15 15 250 -630 524 -31 -128 -204

Bijlage F: Jaarlijks worden de lasten en baten in het beleidsplan trendmatig bijgesteld in verband met algemene loon- en prijsontwikkelingen. Deze worden jaarlijks berekend op basis van de meest recente gegevens van onder andere het Centraal Plan Bureau (CPB). Voor het bepalen van de accressen wordt de volgende methode gehanteerd: 1. basis voor de indexeringen voor het komende begrotingsjaar zijn de ramingen van het CPB en de diverse relevante CAO's. Voor autonome salarisontwikkelingen voor de gemeente wordt per jaar 1% gehanteerd. 2. deze basis wordt aangevuld met de afwijking tussen de werkelijke ontwikkelingen in het laatst afgeronde jaar en het meest recent toegepaste accres voor dat jaar. 3. vervolgens wordt de basis aangevuld met een eventueel verschil tussen een actuele inschatting van het accres voor het lopende jaar en het toegepaste accres voor het lopende jaar. Door de laatste twee stappen wordt een eerder te hoog of te laag ingeschat accres weer gecorrigeerd in de berekening voor het komende jaar. In de onderstaande tabel zijn de percentages weergegeven. Er wordt een vergelijking gemaakt tussen het percentage uit het vorige beleidsplan en het huidige.

Trendmatige ontwikkelingen Lasten Salarissen Goederen en diensten Overige inkomensoverdrachten (subsidies e.d.) - Welzijn - Bibliotheek - Kunsten - Lawei en Sportbedrijf, overige gesubsidieerde instellingen

Baten Onroerende zaak belasting (OZB) Leges / overige lokale heffingen en tarieven voor derden

2013

2014

2015

2016

BP 2012 BP 2013 BP 2012 BP 2013

2,00% 2,19% 2,00% 2,21%

2,00% 2,00% 2,00% 1,83%

2,00% 2,00% 2,00% 1,83%

2,00% 2,00% 2,00% 1,83%

BP 2012 BP 2013 BP 2012 BP 2013 BP 2012 BP 2013 BP 2012 BP 2013

0,80% 1,58% 1,40% 1,63% 1,40% 2,43% 1,40% 2,41%

0,80% 1,33% 1,40% 1,33% 1,40% 1,33% 1,40% 1,33%

0,80% 1,33% 1,40% 1,33% 1,40% 1,33% 1,40% 1,33%

0,80% 1,33% 1,40% 1,33% 1,40% 1,33% 1,40% 1,33%

BP 2012 BP 2013 BP 2012 BP 2013

2,00% 2,20% 2,00% 2,20%

2,00% 1,89% 2,00% 1,89%

2,00% 1,89% 2,00% 1,89%

2,00% 1,89% 2,00% 1,89%

De percentages van 2013 zijn gebaseerd op de netto trendmatige ontwikkelingen. Op de producten waar we geen BTW kunnen verrekenen of compenseren is rekening gehouden met de stijging van de BTW naar 21%.

104

Bijlage G: Productenramingen 2013 Bedragen in €

Beleidsproduct 01 Gemeenteraad Totaal gemeenteraad

Lasten 961.350 961.350

Baten 0 0

Saldo -961.350 -961.350

02 Dagelijks bestuur 03 Wetgeving en algemene zaken 04 Overheidscommunicatie 05 Bestuurlijke zaken 06 Bevolkingsadministratie 07 Verkiezingen 08 Gemeentelijke begraafplaatsen 11 Belastingen 12 Algemene uitkering Totaal burger en bestuur

710.640 237.610 671.610 161.680 955.470 128.890 439.340 849.580 101.000 4.255.820

0 125.210 6.000 0 916.800 0 462.260 11.344.630 58.979.500 71.834.400

-710.640 -112.400 -665.610 -161.680 -38.670 -128.890 22.920 10.495.050 58.878.500 67.578.580

14 Markt 16 Economisch beleid 91 Bouwgrondexploitatie economie Totaal economie

49.700 3.702.120 867.360 4.619.180

27.750 133.010 867.360 1.028.120

-21.950 -3.569.110 0 -3.591.060

17 Inkomensoverdracht 18 Fraude bestrijding 19 Uitstroombevordering Totaal werk en inkomen

28.317.150 208.890 17.323.260 45.849.300

21.628.620 0 14.348.420 35.977.040

-6.688.530 -208.890 -2.974.840 -9.872.260

20 Ruimtelijke ordening 21 Volkshuisvesting 22 Bouwzaken 23 Bouwgrondexploitatie Totaal wonen

3.914.500 73.050 1.493.060 6.163.590 11.644.200

7.550 12.670 1.403.340 3.663.590 5.087.150

-3.906.950 -60.380 -89.720 -2.500.000 -6.557.050

27 Lokaal bestuurlijke onderwijstaken 28 Onderwijshuisvesting 29 Volwasseneneducatie Totaal onderwijs

3.368.130 8.506.080 347.090 12.221.300

1.289.760 323.980 341.480 1.955.220

-2.078.370 -8.182.100 -5.610 -10.266.080

407.640 1.129.900 3.391.250 479.110 5.407.900

0 67.740 820.730 63.440 951.910

-407.640 -1.062.160 -2.570.520 -415.670 -4.455.990

1.262.930 1.283.740 142.540 57.390 440.260 167.410 1.606.950 38.290 5.120.700 10.120.210

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-1.262.930 -1.283.740 -142.540 -57.390 -440.260 -167.410 -1.606.950 -38.290 -5.120.700 -10.120.210

86.500 739.280 111.600 851.570 110.290

0 0 0 0 0

-86.500 -739.280 -111.600 -851.570 -110.290

30 Sportstimulering en ontwikkeling 31 Veldsportaccommodaties 32 Sportbedrijf 34 Toeristisch/recreatieve voorzieningen Totaal sport en recreatie 35 Openbare bibliotheek 36 De Meldij 37 Amateuristische kunstbeoefening 38 Beeldende kunst 39 Museum Smallingerland 40 Monumentenzorg 41 Schouwburg De Lawei 42 Media lokale omroep 88 Culturele evenementen Totaal cultuur 44 45 46 47 49

Mondiaal beleid Maatschappelijke dienstverlening Minderheden Ouderenwerk Opvang en inburgering verblijfsgerechtigden

105

Productenramingen 2013 (vervolg) Bedragen in €

Beleidsproduct 50 Sociaal cultureel werk 51 Vrijwilligersactiviteiten 52 Jeugdbeleid 53 Peuterwerk en kinderopvang 54 Preventieve gezondheidszorg 87 Wet maatschappelijke ondersteuning 89 Centrum voor Jeugd en Gezin Totaal welzijn en zorg

Lasten 3.753.810 138.110 267.620 610.160 464.510 10.325.030 1.861.730 19.320.210

Baten 0 0 0 0 0 1.088.000 0 1.088.000

Saldo -3.753.810 -138.110 -267.620 -610.160 -464.510 -9.237.030 -1.861.730 -18.232.210

55 Straatnamen 56 Verkeerswegen te land 57 Schoonhouden leefomgeving 58 Fysiek wijk- en dorpsbeheer 59 Vervoer en mobiliteit 60 Openbaar vervoer 61 Parkeervoorzieningen 62 Waterwegen 63 Openbaar groen 65 Spel- en speelvoorzieningen 66 Wijkmanagement 67 Inzameling huishoudelijk afval 68 Inzameling bedrijfsafval 69 Rioleringen 70 Milieubeleid algemeen 71 Bescherming leefmilieu 72 Handhaving milieuwetten Totaal leefomgeving

42.750 7.588.660 1.190.960 1.061.110 453.830 214.420 1.898.060 1.489.540 2.814.150 240.080 308.000 4.218.780 734.250 4.718.100 283.140 1.093.170 76.820 28.425.820

0 2.530 0 0 0 0 1.955.890 115.300 2.940 0 0 5.410.380 779.420 6.702.560 0 3.930 0 14.972.950

-42.750 -7.586.130 -1.190.960 -1.061.110 -453.830 -214.420 57.830 -1.374.240 -2.811.210 -240.080 -308.000 1.191.600 45.170 1.984.460 -283.140 -1.089.240 -76.820 -13.452.870

1.750.190 966.870 107.660 2.824.720

68.260 76.310 0 144.570

-1.681.930 -890.560 -107.660 -2.680.150

2.606.710 22.130 50.000 567.440 1.905.100 2.202.870 40.000 3.654.130 778.650 218.830 1.022.560 307.440 813.530 572.650 224.970 14.987.010 51.230

9.573.240 318.440 284.860 601.000 26.760 16.430 0 83.910 0 0 81.540 0 0 0 224.970 11.211.150

6.966.530 296.310 234.860 33.560 -1.878.340 -2.186.440 -40.000 -3.570.220 -778.650 -218.830 -941.020 -307.440 -813.530 -572.650 0 -3.775.860 51.230

Totaal programma's voor resultaatbepaling

160.688.250 144.250.510

-16.437.740

Toevoeging / onttrekking bestemmingsreserves Toevoeging / onttrekking algemene reserve Totaal programma's na resultaatbepaling

770.720 2.557.130 7.625.090 22.276.420 169.084.060 169.084.060

1.786.410 14.651.330 0

73 Brandweer 74 Openbare orde en veiligheid 86 Dierenasiel Totaal veiligheid 09 Geldleningen 10 Beleggingen 13 Algemene baten en lasten 15 Gemeentelijke eigendommen 75 Personeel 76 Informatie- en automatiseringsbeleid 77 Organisatiebeleid 78 Interne zaken 79 Concernfinanciën 80 Verzekeringen 81 Financieel beheer 83 Juridische zaken 84 Algemeen beheer 85 Publieksbureau 90 Dienstverlening derden Totaal bedrijfsvoering Structureel vrije begrotingsruimte

106

Bijlage H: Subsidiestaat Bedragen in €

Aanvrager Programma Burger en bestuur Tourist Info Fryslân Oranjevereniging Subtotaal Programma Economie Stichting Vliegveld Subtotaal Programma Onderwijs (aan diverse schoolbesturen) Voor- en vroegschoolse educatie Lokaal onderwijsbeleid Subtotaal Programma Sport en Recreatie Stichting Sportbedrijf Smallingerland Onderhoudssubsidies sportverenigingen De Marrekrite Subtotaal Programma Cultuur Bibliotheek Smallingerland Centrum voor de kunsten De Meldij Muziek-, toneel- en zangverenigingen Kunstuitleen Drachten, SBK Fryslân Museum Smallingerland Schouwburg De Lawei Smelne FM Subtotaal Programma Welzijn Minderheden Ontwikkelingssamenwerking Stichting Maatschappelijk Werk Fryslân Stichting Maatschappelijk Onderneming Smallingerland Dorpshuizen Vrijwilligersorganisaties Speeltuinorganisaties Verslavingszorg Noord Nederland Subtotaal Programma Leefomgeving Milieu educatief centrum De Naturij Subtotaal Programma Veiligheid Stichting Veiligheidszorg Smallingerland Stichting Slachtofferhulp Vereniging Dierenbescherming Drachten e.o. Subtotaal Totaal subsidies

Subsidie 2012 Subsidie 2013 16.500 4.500 21.000

16.500 4.500 21.000

19.860 19.860

20.340 20.340

464.820 711.510 1.176.330

510.820 728.660 1.239.480

2.091.765 29.560 59.090 2.180.415

2.122.885 30.220 60.510 2.213.615

1.233.060 1.243.190 75.440 17.180 424.540 1.480.810 36.630 4.510.850

1.258.750 1.272.410 77.260 14.770 436.080 1.577.910 37.760 4.674.940

119.860 10.540 718.630 3.193.820 41.710 163.255 59.110 74.480 4.381.405

117.350 10.510 734.900 3.247.700 43.000 170.180 60.930 76.030 4.460.600

30.800 30.800

84.540 84.540

135.080 12.700 99.970 247.750

138.340 13.800 102.180 254.320

12.568.410

12.968.835

Subsidies kleiner dan € 1.000 zijn evenals incidentele subsidies niet in dit overzicht opgenomen. Bijdragen aan Gemeenschappelijke Regelingen zijn geen subsidies.

107

Bijlage I: Overzicht verbonden partijen Bedragen x € 1.000

Omschrijving

Rechtsvorm Participatie

Gemeenteraad / Burger en bestuur 1 Vereniging Nederlandse Vereniging Gemeenten 's-Gravenhage 2 Vereniging Friese Gemeenten Vereniging Leeuwarden Economie 3 Stichting Vliegveld Drachten Werk en inkomen 4 Sociale Werkvoorziening Fryslân Drachten 5 Caparis Drachten / Leeuwarden NV Drachten Wonen 6 Welstands- en monumentenzorg Hûs en Hiem Leeuwarden 7 Exploitatiemaatschappij Bedrijvenpark Drachten Sport en recreatie 8 Recreatieschap voor het Friese Waterland Marrekrite Grou\ Welzijn en zorg 9 Veiligheidsregio Fryslân Leeuwarden Leefomgeving 10 Servicebureau De Friese Wouden Drachten Veiligheid 11 Stichting Veiligheidszorg Smallingerland *) 12 Asiel voor zwerfdieren Drachten Bedrijfsvoering 13 Bank Nederlandse Gemeenten 's-Gravenhage 14 Openbaar Lichaam Afvalverwijdering Friesland 15 Afvalsturing Friesland = Omrin 16 HuisVuilCentrale Alkmaar *)

Aandeel gemeente 2013

Eigen Resultaat Vermogen 2011 31-12-2011

Contributie

66

55.553

4.342

Contributie

18

278

43

Stichting

Subsidie

20

0

0

GR

Bijdrage

12.000

NV

Subsidie via GR en inkoop

-3.995

-3.995

GR

Inkoop

83

23

GR

Resultaat

0

0

GR

Bijdrage

61

4.037

-377

GR

Bijdrage

2.122

6.370

1.136

GR

Bijdrage

101

2.930

14

Stichting

Subsidie

138

145

-20

GR

Subsidie

102

261

-36

NV

Dividend

-167

1.897.000

256.000

GR

NVT

NVT

NVT

NV NV

Dividend Garantstelling

40.546 87.719

3.525 -11.419

cijfers jaarrekening 2010

GR= Gemeenschappelijke Regeling NV= Naamloze Vennootschap

108

-11 -140

Bijlage J: Totaaloverzicht bezuinigingen Bedragen x € 1.000

Programma

2011

Gemeenteraad Rekenkamercommissie

C

Burger en bestuur Kleine kwaliteit Hogere legesopbrengsten Doorbetaling OZB Bedrijvenpark WOZ taxaties in eigen beheer uitvoeren Lokale VVV Nieuwjaarsfeest

A A B B C C

Economie Werkbudget werken Bijdrage A7 projectenfonds Vliegveld Privatisering Markt

C C C C

2012

2013

2014

2015

2016

Totaal

30

30

9 6

14 10 100 50 9 6

14 10 100 50

35 35 10 9

35 35 10 9

Werk en inkomen Wonen Kostendekkend maken bouwleges Grootschalige basiskaart Nederland

A B

Onderwijs Subsidieregeling Achterstand en kwaliteit Subsidieregeling Achterstand en kwaliteit

B C

Sport en recreatie BOS-impuls, gecombineerd met bezuiniging Sportbedrijf

B

Cultuur Taakstelling bibliotheek Culturele evenementen Culturele evenementen Subsidie kunstuitleen Monumentenzorg themajaar eens per twee jaar

B B C C C

Welzijn en zorg Inburgering (AZC) Ad hoc subsidieaanvragen jeugdbeleid Peuterwerk Ad hoc subsidieaanvragen minderheden Openingstijden wijkcentra en De Holdert Sluiten buurtwerkplaats Noord-Oost Vrije ruimte projectcapaciteit stichting MOS Vrije ruimte projectcapaciteit stichting MOS Gebiedsgerichte netwerken MOS stopzetten educatie en voorlichting Vrijwilligersactiviteiten Vrijval middelen OKE Lokaal gezondsheidsbeleid Lokaal gezondsheidsbeleid Vervoersvoorziening eigen auto Hulp bij huishouden persoonsgebonden budget Verlagen tarieven persoonsgebonden budget Invoeren van een eigen bijdrage WMO Vrije ruimte WMO Vrije ruimte WMO Vrije ruimte CJG Vrije ruimte CJG Maatschappelijk Werk Fryslân

A A A B B B B C B C B B B C B B C B B C B C C

109

350 10

350 10

50 130

195

50 325

100

100

60

60 50 92 17 18

50 92 17 18

50 15 15 20 50 42 30 30 49 62 16 100 20 20 65 100 100 100 25 25 75 75 35

50 15 15 20 50 42 30 30 49 62 16 100 20 20 65 100 100 100 25 25 75 75 35

Totaaloverzicht bezuinigingen Programma Leefomgeving Diensten voor derden verkeerswegen Kostendekkend maken afvalstoffenheffing Hogere opbrengsten bedrijfsafval Kostendekkend maken rioolbelasting Budget ad hoc onderzoeken milieubeleid Handhaving milieuwetten: kosten Servicepunt Handhaving milieuwetten: budget goederen en diensten Dagelijks en besteksonderhoud wegen Dagelijks en besteksonderhoud wegen Dagelijks en besteksonderhoud groen Doorbelasting kosten wijkbeheer naar afvalstoffenheffing Extra inkomsten waterschap Servicebureau Friese wouden Wijk- en dorpsbudgetten Temporisering speelvoorzieningen

2011 A A A A A A A B C C B B B C C

90 295 25 807 20 15 29

Veiligheid Dienstverlening brandweer Rampencoördinatie

A B

20

Bedrijfsvoering Rente Financieel beheer Compensabele btw gemeenschappelijke regelingen Garantieprovisie HVC Verlaging onvoorzien Personeelsbudgetten Aanpassing overige bedrijfsvoeringsbudgetten Wijkatlas eens in de vier jaar

A A A A A B B C

300 30 40 40 132

Totaal

A = BP 2011-2014 fin. technische bezuinigingen (1e tranche) A e B = BP 2012-2015 bezuinigingen (2 tranche) B C = BP 2013-2016 reservepakket en aanvullende bezuinigingen C Totaal

110

2012

2013

2014

Bedragen x € 1.000 2015 2016 Totaal 90 295 25 807 20 15 29 100 250 120 45 50 11 20 10

100 250 81

24

15

45 50 11 20 10

20 15

15

300 30 40 40 132 157 110 23

157 110 23 2.296

1.198

1.018

201

165

374

5.252

2011 2.296

2012

2013

2014

2015

2016

1.198

352 666 1.018

50 151 201

0 165 165

0 374 374

Totaal 2.296 1.600 1.356 5.252

2.296

1.198