Vrienden van stoomschip Rotterdam
Beleidsplan 2013 - 2018 Inhoud 1. Inleiding 2. Waarom het s.s. Rotterdam? 3. Doelstelling en organisatie 4. Verslag van de uitgevoerde activiteiten 5. De activiteiten in de komende vijf jaar
1.
Inleiding
Waar staat de Stichting behoud stoomschip Rotterdam na twaalf jaar strijden voor het behoud van het grootste ooit in Nederland gebouwde passagiersschip? Deze en andere vragen komen aan bod in dit beleidsplan. Nederland heeft als handelsnatie een grote verscheidenheid aan schepen gekend. Daarvan zijn verschillende types voor het publiek bewaard gebleven, zoals de Batavia, de stoomsleper de Furie, de Hydrograaf, platbodems en de Buffel. Vele andere voor Nederland belangrijke schepen, zoals grote passagiers- en vrachtschepen uit de vijftiger en zestiger jaren, zijn niet bewaard gebleven. Van de Holland Amerika Lijn zijn, behalve het ss Rotterdam, geen passagiers- en vrachtschepen behouden gebleven. Andere belangrijke Nederlandse schepen, zoals de Nieuw Amsterdam uit 1938, de Oranje uit 1939, de Willem Ruys uit 1947 en de Maasdam uit 1952 zijn inmiddels gesloopt of gezonken. Het ss Rotterdam is dan ook een van de laatste vertegenwoordigers van de grote passagiersschepen waarvan er vroeger wereldwijd vele tientallen waren. Ook in Europa zijn geen vergelijkbare schepen bewaard gebleven. In de Verenigde Staten ligt het ss Queen Mary (uit 1936), dat als hotel, restaurant en museumschip dienst doet in Long Beach.
2
In Nederland zijn verschillende organisaties actief voor schepen als de Hudson, de Elbe en de Bernisse. De Stichting Federatie Oud-Nederlandse Vaartuigen (FONV) spant zich in voor het behoud van kleine vaartuigen. Er was tot 2001 echter nog geen organisatie die zich het behoud van een zeegaand passagiersschip ten doel stelde, terwijl het ss Rotterdam naar de sloperij dreigde te gaan. Vandaar de oprichting in 2001 van de Stichting behoud stoomschip Rotterdam.
2.
Waarom het s.s. Rotterdam?
Het ss Rotterdam (1959) is een belangrijk onderdeel van het Nederlands industrieel erfgoed, gebouwd door de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM). Het is het grootste passagiersschip dat in Nederland is gebouwd voor een Nederlandse rederij en de laatste vertegenwoordiger van een traditie van lijnschepen die tientallen jaren de oceanen hebben bevaren. In de zestiger jaren behoorde het schip door zijn grootte tot de wereld top-tien. Vele duizenden hebben met het schip gereisd, voor zaken, voor familiebezoek en voor vakantie. Voor velen is het schip een herinnering aan de voorspoedige vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw. Het schip is een toonbeeld van architectuur, techniek en kunstuitingen uit de vijftiger jaren. De architectuur was baanbrekend door een nieuwe indeling en plaatsing van de rookkanalen achterop het schip. Wat betreft de techniek is het bijzonder door zijn constructie: de romp is gedeeltelijk geklonken en gelast, in de bovenbouw is voor het eerst op grote schaal aluminium toegepast, en zijn vier expansienaden zijn aangebracht om spanningen in de bovenbouw op te vangen. De Parsons stoomturbines zijn inmiddels zeldzaam. Cultuurhistorisch is het schip van belang door de integratie van kunstvoorwerpen in het interieur, zoals de wandschildering in de Ritz-Carlton, de betimmering van de Smoking Room en de Ambassador Room. Bij de financiering van het schip heeft de rijksoverheid een belangrijke rol gespeeld door gelden beschikbaar te stellen op grond van wetgeving ten aanzien van schadevergoeding voor maritieme oorlogsverliezen. Een belangrijk deel van de bouwkosten, 126 miljoen gulden, is hierdoor beschikbaar gekomen. Aan de bouw van het schip is meegewerkt door bekende architecten als J.A. van Tienhoven, C. Elffers, C.W.L. Wirtz en H.A. Maaskant. Voor de decoraties hebben vele kunstenaars hun bijdrage geleverd, zoals Elenbaas, Bouhuys & Klaassen, Van den Steene en d’Ailly-Van Waterschoot van der Gracht. Bovendien hebben bedrijven als De Porceleyne Fles N.V., Grasso, Heemaf, Gebr. Van Swaaij, Koninklijke Vereenigde Tapijtfabrieken, Philips, Smit Slikkerveer, Stork, Koninklijke Maatschappij De Schelde, Bruynzeel en Van Leeuwen Buizen meegewerkt aan de bouw van dit schip. Behoud van dit laatste passagiersschip, deels bestemd voor de transatlantische lijnvaart, is dan ook een logische stap.
3 Bij de waardering van monumentale kunst uit de wederopbouwperiode (1945-1965) wordt de kunst op het ss Rotterdam gezien als een staalkaart van kunstuitingen uit die tijd. Kunsthistorici en architecten (in opleiding) kunnen met eigen ogen aanschouwen waartoe een goede samenwerking van kunstenaars en architecten kan leiden. Voor maritieme opleidingen is het schip een schatkamer van traditionele instrumenten. Het biedt als industrieel en cultureel erfgoed een beeld van een roemrijk scheepsbouw verleden. In de visie van de stichting kan het schip voor vele doeleinden worden gebruikt: Als hotel met ca. 250 buitenhutten. De zalen La Fontaine en Odyssee kunnen bijvoorbeeld uitstekend dienen als restaurant. Het Lido-dek met buitenzwembad is het mooiste terras van Rotterdam. De Ocean Bar, de Grand Ballroom (Ritz-Carlton) en de Ambassador Room zijn ruimten waar het een feest is om iets te vieren. De Queens Lounge (die zich uitstrekt over de gehele breedte van het schip) is nog steeds een pracht van een danszaal. En wat te denken van de hoog gelegen Sky Room als sfeervolle nachtclub. Voor toneel en muziekvoorstellingen kan het theater worden gebruikt met 500 plaatsen.
3.
Doelstelling en organisatie
De stichting is opgericht op 4 mei 2001 met de naam: “Stichting behoud stoomschip Rotterdam”. Zij kan tevens opereren onder de naam “Steamship Rotterdam Foundation”. Sinds 2009 presenteert de stichting zich als “Vrienden van stoomschip Rotterdam”. De stichting heeft een driekoppig bestuur, ca 800 donateurs en een groep vrijwilligers die zonder enige vergoeding wekelijks aan boord actief is om bijvoorbeeld diverse authentieke elementen te restaureren. Doelstelling is het behoud van het passagiersschip ss Rotterdam als maritiem, industrieel en cultureel erfgoed door: • te bevorderen dat het schip naar Nederland komt en op een duurzame en cultuurhistorisch verantwoorde wijze wordt geëxploiteerd; • samenwerking te bevorderen van alle mogelijke partijen die het behoud ondersteunen en er aan bijdragen; • een visie te ontwikkelen voor de vele gebruiksmogelijkheden van het schip. Deze visie uit te dragen, onder andere door benadrukking dat het ss Rotterdam het hoogtepunt is van de Nederlandse naoorlogse scheeps- en machinebouw met unieke architectuur, beeldende kunst en vakmanschap dat behouden moet blijven; • de cultuurhistorische en industriële waarde van het schip als erfgoed vast te leggen in woord en beeld; • en voorts alles wat met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord.
4 Zij tracht dit doel te bereiken door gebruik te maken van overleg, publicaties, manifestaties, lezingen, fondsenwerving en in het algemeen het op gang brengen van een maatschappelijke beweging. De stichting heeft niet als doel het schip zelf te bezitten of te exploiteren. Het bestuur Op dit moment bestaat het bestuur uit: Klaas Krijnen, voorzitter, Jan-Willem Koene, secretaris-penningmeester, Koos Sanderse, lid Beloningsbeleid: Al het werk wordt op vrijwillige basis gedaan, zonder enige beloning. Wel worden gemaakte kosten vergoed voor aangeschaft materiaal e.d. Financiële verantwoording: De stichting bedruipt zichzelf met de verkregen donaties en bijzondere bijdragen op projectbasis. De stichting heeft een bescheiden eigen vermogen als financiële buffer en geen schulden. De stichting is niet BTW-plichtig. Voor de controle op het financieel beheer is een tweehoofdige kascommissie van buiten het stichtingsbestuur ingesteld, bestaande uit de heren G. van Hengel en R. Paping.
4.
Verslag van de uitgevoerde activiteiten
De stichting heeft sinds 2001 het volgende gedaan: - de terugkeer van het ss Rotterdam in gang gezet; - initiatief genomen tot en bijgedragen aan diverse publicaties, variërend van artikelen in tijdschriften, een visie op het toekomstige gebruik, tot boeken en documentaires; - initiëren van een proces dat moet leiden tot een beschermende status, wat onder meer heeft geleid tot het opstellen van een waardestellend rapport; - bijdrage geleverd aan de herinrichting van het schip tijdens de renovatie, met als doel het behoud van zo veel mogelijk authentieke elementen; - presentaties tijdens bijvoorbeeld Architectuurdag, Monumentendag en Havendagen; - het periodiek uitgeven van informatiebulletins en kalenders; - het bijeenbrengen, beheren en aan boord ten toon stellen van historisch materiaal; - het fysiek terug brengen van authentieke elementen op het schip, zoals vitrines, goudkleurige beplating bij de liften, hekwerken; - het leveren van informatie en beeldmateriaal aan de exploitanten van het schip, onder meer voor de inhoud van tours; - het onderhouden van een website en het beantwoorden van vragen van geïnteresseerden.
5 5.
De activiteiten in de komende vijf jaar
Sinds juni 2013 is het ss Rotterdam eigendom van WestCord Hotels. In samenwerking met de nieuwe eigenaar en exploitant van de zalen aan boord, Catering & Events (onderdeel van Jaarbeurs in Utrecht) worden diverse activiteiten aan boord ontplooid. Concreet betekent dit onder meer: •
• • • • • •
• •
• • •
Overleg voeren met de eigenaar en zalenexploitant over het gebruik van en de plannen met het schip, met als doel instandhouding van het schip en de inrichting en het specifieke karakter daarvan. Het geven van presentaties e.d. Werving van donateurs en sponsors. Herstellen en beschermen van authentieke elementen, waaronder de herbouw van vier ontbrekende sloepen. Samenstellen kunstbeheerplan. Bevorderen dat de aanwezige (technische) kennis over het schip wordt vastgelegd en gebruikt bij de exploitatie van en rondleidingen op het schip. Overleg voeren met Ministerie van OCW, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Raad voor Cultuur en de gemeente Rotterdam over een beschermende status voor het schip of delen daarvan. In 2004 is een waardestellend rapport opgesteld, dat bekend is bij OCW en de Raad voor Cultuur. Een herziening hiervan is nodig. Samenwerking met andere organisaties die aan boord actief zijn om kennis te delen en te vergroten. Contact onderhouden met donateurs, pers en anderen (onze specialiteit blijft “connecting people”). Berichtgeving aan ca 800 donateurs via website, mailings en informatiebulletins. Het uitgeven van een algemene flyer. Deelname aan manifestaties, zoals tijdens Architectuurdag, Monumentendag en Havendagen. Dit gebeurt in samenwerking met eigenaar en zalenexploitant. Het organiseren van bijeenkomsten / symposia voor organisaties, donateurs e.d. Het (digitaal) vastleggen van de waarden van het schip als cultureel en industrieel erfgoed, waaronder het bevorderen van de totstandkoming van boeken over het schip.
