Beleidsplan 2013-2018 Situering. Interza is de opdrachthoudende afvalintercommunale voor de gemeenten Kampenhout, Kraainem, Steenokkerzeel, Wezembeek-Oppem en Zaventem. INTERZA kreeg bij verlenging in 2008 een volledige opdracht inzake afvalbeheer voor een verlengbare periode van 7 jaar. Activiteiten Conform de opdracht, ontplooit INTERZA activiteiten die zich richten op afvalpreventie, afvalinzameling en afvalverwerking. Preventie, communicatie en inzameling gebeuren door de eigen diensten, de verwerking wordt volledig uitbesteed. Met uitzondering van de inning van de retributies en de handhaving van het politiereglement (decretaal vastgelegde gemeentelijke taken), neemt INTERZA in goed overleg met de gemeente, haar volledige taak over.
Medewerkers (situatie 1.1.2013) 1 algemeen directeur (0.75 VTE) 1 toezichter 1 communicatieverantwoordelijke (0.8 VTE) 4 bedienden (2.5 VTE) 2 mechaniekers (1.8 VTE) 35 laders en chauffeurs (waarvan 1 via OCMW Zaventem art. 60) (33.8 VTE) 16 parkwachters (9,3 VTE)
Missie INTERZA wil inzake afvalbeheer zowel aan de gemeente als aan haar inwoners een volledig en kwaliteitsgericht dienstverleningspakket aanbieden, gericht op de beperking en recycleerbaarheid van de afvalstromen en een bedrijfsmatig, kostenefficiënt beheer. Interza is hiermee het buurt-afvalpunt voor wie rond afval informatie en dienstverlening wil.
Waarden -
Klantgericht (zowel naar de gemeentebesturen als de inwoners) Transparant Flexibel Professioneel Vernieuwend Nabij
Omgevingsanalyse Afvalbeheer is in de voorbije decennia, zowel op technisch als administratief vlak, een steeds meer complexe aangelegenheid geworden. Specialisatie en professionalisering dringen zich op. Meer en meer gemeenten vertrouwen het volledige afvalbeheer toe aan een gespecialiseerde intercommunale. Hierdoor kan een kostenefficiënt en geïntegreerd afvalbeheer gevoerd worden zonder de lokale sturing hierin te verliezen. Verdere specialisatie en schaaloptimalisering kan bereikt worden door onderlinge samenwerking van intercommunales. De wensen en verwachtingen van het publiek naar de openbare dienstverlening worden steeds hoger. Inwoners verwachten dezelfde flexibiliteit, kwaliteit en klantvriendelijkheid als diegene die ze ervaren in de private dienstverlening. De oplossingen die inzake afval worden aangeboden dienen volgens deze verwachtingen comfortabel, betrouwbaar en efficiënt te zijn. De communicatie van de dienstverlener dient binnen ditzelfde patroon laagdrempelig, visueel aantrekkelijk en professioneel opgesteld te zijn. De hoge verwachtingen van de klant, en een kostprijs die sterk kan variëren naargelang het consumptie- en sorteergedrag van betrokkene, leiden beiden onlosmakelijk tot een evolutie waarbij de inwoner steeds meer de kosten van de dienstverlening rechtstreeks krijgt aangerekend. De kostentoerekening inzake afval zal op die wijze steeds meer evolueren in de richting van de principes die gelden voor de andere nutsmaatschappijen waar klanten de volledige kost dragen. Het nieuwe decreet op de intergemeentelijke samenwerking stelde zich tot doel om de beleidsafstemming tussen gemeenten en intercommunales een nieuwe impuls te geven. Intercommunales mogen geen op zichzelf staande entiteiten zijn, maar dienen zich bescheiden en dienstverlenend op te stellen naar de gemeenten. Niet de intercommunale is het doel op zich, wel een kwaliteitsvol en democratisch gedragen beleid. Deze beleidsevolutie stelt hogere eisen aan de kwaliteit en intensiteit van de informatiedoorstroming en beleidsafstemming tussen gemeenten en intercommunale. Een voldoende afstemming en uitwisseling van gegevens dient zowel op ambtelijk als op politiek niveau plaats te vinden. De rol van de leidend ambtenaar binnen de intercommunale en van de gemeentelijk bestuurder wordt hierin belangrijker dan voorheen. Het evaluatieverslag van de intercommunale wees uit dat INTERZA zowel qua milieuprestaties, kostenefficiëntie, communicatie en dienstverlening een goed bilan kan voorleggen. De hechte
samenwerking met INCOVO creëert schaalvoordelen en een verbrede basis voor expertise en marktraadpleging. De huidige werking geeft daarom zeker voldoende basis om een even kwalitatieve dienstverlening in de toekomst verder te kunnen garanderen.
Financiële meerjarenplanning.
In de financiële meerjarenplanning wordt uitgegaan van gelijkblijvend beleid, waarbij op basis van de doelstellingen en acties opgenomen in dit beleidsplan bijkomende meer- of minderuitgaven worden verrekend. De kosten voor gelijkblijvend beleid omvatten de dienstverlening (personeel, transport, verwerking) , instandhouding van het patrimonium en overhead. De raming hiervoor gaat uit van een jaarlijks gemiddelde kostenstijging van 2 % (gegevens OVAM) en een jaarlijkse stijging van de bevolking binnen de gemeenten van INTERZA met 1 % (gemiddelde laatste 6 jaar). De meerkosten, minderuitgaven of bijkomende inkomsten ten gevolge van de afzonderlijke doelstellingen en acties worden hieronder telkens afzonderlijk vermeld. Effecten van gewijzigde retributies hebben geen rechtstreekse betrekking op de begroting van INTERZA, maar worden wel vermeld gezien de impact op de netto kostprijs van het afvalbeleid voor de gemeente.
Strategische doelstellingen.
SD1 Behoud integrale en kwaliteitsgerichte dienstverlening Alle inwoners van de Interza-gemeenten zijn voor het beheer van het huishoudelijk afval op Interza aangewezen. Interza dient daarom een dienstverlening te ontwikkelen die tegemoet komt aan de vragen van deze inwoners, rekening houdend met de milieu-eisen opgelegd door de OVAM. Cruciaal hierin zijn de factoren comfort, efficiëntie en eenduidigheid. Elke inwoner produceert afval. Afval neemt plaats in in de woonruimten en kan daar ook hinder veroorzaken. De ruimte om afval binnenshuis op te slaan neemt af, en zo ook de tijd om afval zelf naar overslagplaatsen te brengen. Vanuit comfortoogpunt verkiezen inwoners daarom een maximale huis-aan-huisinzameling met een zo groot mogelijke frequentie. De kostprijs hiervan is navenant hoog. Alle kosten voor afvalbeheer worden gedragen door inwoners, hetzij rechtstreeks via een retributie, hetzij onrechtstreeks via de werkingsbijdrage van de gemeente. Uit efficiëntie-oogpunt worden daarom de minst hinderlijke en minder voorkomende afvalstoffen met lagere frequentie ingezameld of uitsluitend verzameld op het recyclagepark. Voor sommige afvalfracties heeft de inwoner zelf de keuze tussen een (duurdere) huis-aan-huisinzameling of goedkopere aanvoer op het recyclagepark. Interza en/of de inwoner moeten bijgevolg een afweging maken tussen comfort en kostprijs, en tussen standaard dienstverlening en dienstverlening op maat. Primordiaal is de duidelijkheid. Afvalbeheer moet vooral goed geregeld zijn, zodat het geen ergernis kan opwekken. De gemiddelde burger wil hierbij eenvoudige regels die intuïtief of in één oogopslag te begrijpen zijn. Een burger is tevreden wanneer hij begrijpt wat de intercommunale wil en wanneer de intercommunale doet wat ze zegt. OD1 Dienstverlening huis-aan-huisinzameling restafval, gft, PMD, papier, glas De meest courante afvalstoffen worden door Interza uit comfortoogpunt aan huis opgehaald. Het gaat om restafval, gft, pmd, papier en glas. Interza biedt hierbij een hogere dienstverleningsgraad dan de meeste andere intercommunales. Restafval wordt wekelijks ingezameld (in plaats van tweewekelijks), gft wordt ingezameld in rolcontainers in plaats van composteerbare zakken. Wie dit wenst kan ook voor papier en glas rolcontainers aankopen zodat dit afval zonder veel plaatsbeslag buiten kan worden bewaard. De keuze voor de ophaling aan huis van glas, impliceert tevens dat glasbollen vermeden worden. Aanvullend aan bovenstaande ophalingen, zijn er ook gratis seizoensophalingen van kerstbomen (januari) en snoeihout (maart-april). Grof vuil kan gedurende gans het jaar op afroep worden ingezameld aan een erg gunstig tarief vanaf zes euro per stuk. In de voorbije legislatuur werd een verkoopskanaal opgezet waarbij inwoners op afstand containers
konden aankopen en deze vervolgens laten leveren in het recyclagepark van hun gemeente. De rolcontainers kunnen nu dus ook buiten kantooruren en in de eigen gemeente worden afgehaald.
Actie: Dienstverlening op maat voor hoogbouw
Nog meer dan op andere locaties, worden bewoners van hoogbouwappartementen geconfronteerd met plaatsgebrek en mogelijke hinder door afval. Ook voor restafval zou hier de mogelijkheid van ophaling in grote inzamelcontainer mogelijk gemaakt moeten worden. Grote hopen van tientallen restafvalzakken bij elkaar zijn zowel vanuit hygiënisch als ergonomisch oogpunt moeilijk verdedigbaar. Ook de lage frequentie van inzameling van papier en glas stelt problemen op die plaatsen waar vele honderden mensen op een zeer kleine oppervlakte wonen. Inzameling in containers is vanuit logistiek oogpunt zeker mogelijk, maar vergt bijkomende afspraken rond aanrekening van kosten in het financiële evenwicht tussen gemeentevennoten en intercommunale. De uitwerking hiervan is sterk afhankelijk van de optie om de intercommunale zelf te laten instaan voor de inning van de retributies (nieuwe mogelijkheid in het materialendecreet). Meerkost: neutraal
OD2 Inzamelcircuits via straatcontainers en recyclagepark De huis-aan-huisinzameling van afvalfracties kent de beste resultaten qua inzamelrendement en biedt voor inwoners het meeste comfort. De werkwijze is echter zeer duur en kan dan ook niet voor alle afvalfracties aangehouden worden. Voor deze fracties bestaan de alternatieven van inzameling via straatcontainers en/of het recyclagepark. Straatcontainers hebben het voordeel dat ze steeds bereikbaar zijn en dichterbij gelegen, maar zijn vatbaarder voor sluikstorten en slechte sortering. Het recyclagepark biedt hier het alternatief.
Actie: Sterkere coördinatie textielinzameling Interza is momenteel verantwoordelijk voor de textielinzameling op het recyclagepark en via een 3maandelijkse huis-aan-huisinzameling. Daarnaast is er nog de inzameling via de (niet-georganiseerde) straatcontainers. De straatcontainers zorgen op sommige plaatsen voor behoorlijk wat problemen. Zij zijn vaak aantrekkingspolen voor sluikstorten. Door de vrije plaatsing is er soms een overaanbod en raakt het straatbeeld verstoord. Op economisch vlak is er een onevenwicht aangezien de kosten (sluikstorten) worden afgewend op de gemeenschap terwijl de inkomsten door commerciële bedrijven worden opgestreken. Zoals voor andere fracties, moet overwogen worden om het evenwicht hierin te herstellen en de verantwoordelijkheden bij inzameling beter te structureren. Een gezamenlijke aanbesteding voor de plaatsing van straatcontainers (naar analogie met de huis-aan-huisinzameling) kan hierin bijdrage bieden. De inkomsten hiervan kunnen dan worden aangewend voor de opruiming van sluikstorten. Minkost: 5000 euro per jaar
Actie: Pilootproject mobiel inzamelstraatje Verschillende afvalstromen worden momenteel uitsluitend via het recyclagepark ingezameld. Soms betreft het ook afvalstoffen die zonder uitzondering bij iedere inwoners voorkomen, zoals spaarlampen, isomo, folies, frituur, kleine elektrische apparaten, ... Enquêtes hebben uitgewezen dat niet meer dan 50 % van de inwoners met enige regelmaat het recyclagepark bezoekt. Er kan dus worden vanuit gegaan dat bij de restgroep een groot aandeel van de vermelde recycleerbare/gevaarlijke stromen in de restafvalzak verdwijnt. Om dit te vermijden moet de drempel voor het bezoek aan het recyclagepark verlaagd worden (zie ook verdere acties). Een andere mogelijkheid is het voorzien in (kleinere) mobiele inzamelpunten op plaatsen waar veel volk komt. De wekelijkse markten zijn hierin een optie. Er kan overwogen worden om dergelijke mobiele inzamelstraatjes in een pilootproject uit te testen. Er zal hiervoor gezien het innovatief karakter actief naar subsidiemogelijkheden gezocht worden. Meerkost: ca. 7 500 euro per markt per jaar min eventuele subsidies
Actie: Opslag KGA conformeren – olie-afscheider Bij de opstart van de recyclageparken werd een chemiekluis voorzien om alle klein gevaarlijk afval in te bewaren. Het succes van de recyclageparken heeft er naderhand toe geleid dat inmiddels op alle parken deze kluis veel te klein is geworden. Het KGA wordt momenteel bewaard in waterdicht afgesloten vaatjes, multiboxen en ASP-containers. De Vlaamse regelgeving voorziet dat KGA opgeslagen in open lucht onder een afdak bewaard moet worden. De recyclageparken van Interza dienen zich hierin in de komende jaren te conformeren. Uit efficiëntie-oogpunt kan deze procedure en eventueel ook de kost vanuit Interza gedragen te worden. Ook een olie-afscheider is inmiddels verplicht bij de afvoer van regenwater op de parken. In samenspraak met de gemeenten moet worden nagegaan waar een dergelijke afscheider nog moet worden voorzien. Kostprijs: KGA opslag 100 000 euro investering – olievet afscheider – afhankelijk per gemeente.
OD3 Sluikstorten - zwerfvuil Sinds 2005 ruimt Interza op vraag van de gemeenten sluikstorten op. Op vraag van de gemeenten nam Interza geleidelijk aan ook een grotere rol op in het beleid rond zwerfvuil. Doorheen diverse projecten en mede gezien de regionale rol van enkele Interza-personeelsleden, heeft Interza hierin inmiddels belangrijke expertise verzameld. In 2012 coördineerde Interza een intercommunale communicatiecampagne “Tegen zwerfvuil”. De communicatiemedewerkster bezocht in dit kader alle lagere scholen van het werkingsgebied voor acties tegen zwerfvuil. Eind 2012 wordt door Interza een netwerk van straatpeters en –meters opgezet, waarbij Interza vrijwilligers die in de buurt zwerfvuil opruimen logistiek zal ondersteunen. In het najaar van 2012 liep in Zaventem ook de Binnie-actie, waarbij het effect van een professionele communicatie-actie op sluikstorten wetenschappelijk werd nagegaan.
Actie: Ondersteuning gemeentelijk beleid Een succesvolle bestrijding van sluikstorten en zwerfvuil vergt een gecoördineerd beleid van opruiming, infrastructuur, communicatie en handhaving. Aangezien dit in verschillende diensten is ondergebracht, is dit niet vanzelfsprekend. Interza heeft via de onderscheiden projecten de knowhow en ervaring om hierin een grotere rol op te nemen, zowel op beleids- als op logistiek vlak. Dit is enkel mogelijk in samenspraak met de gemeentevennoten, desgevallend op basis van een analyse van de huidige situatie. Met het oog op een betere coördinatie en optimale taakverdeling zal een afzonderlijke werkgroep worden opgezet rond zwerfvuil en sluikstorten. Meerkost: afhankelijk van de gemaakte keuze en taakuitbreiding. In principe overname en optimalisering van kosten op gemeentelijk niveau.
Actie: Actieve opsporing harde kern van sluikstorters Het voorkomen van sluikstorten scoort bij de gemiddelde inwoners erg hoog op de ergernisladder. Herhaalde en duidelijke misbruiken ondergraven ook bij gemotiveerde burgers het draagvlak voor het afvalbeleid gericht op verantwoordelijk gedrag. Gezien de andere maatschappelijke problemen, is het voor de politie niet steeds mogelijk om aan de handhaving voldoende tijd te besteden. Gevolg is dat sommige misbruiken zich al jarenlang zonder evolutie voordoen. Gezien het belang van voldoende draagvlak voor het afvalbeleid, kan Interza overwegen om hierin een ondersteunende rol te bieden. Zo zijn er intercommunales die de logistieke ondersteuning bieden voor camera-toezicht in de knelpuntsluikstortgebieden. Hiervoor kan samengewerkt worden met omliggende intercommunales en/of politiezones. Een andere piste is het voorzien in een intercommunale GAS-vaststeller voor welomlijnde inbreuken met het oog op een meer efficiënte beteugeling van steeds terugkerende afvalinbreuken.. Meerkost: afhankelijk van de gemaakte keuze en taakuitbreiding OD4 Dienstverlening naar bedrijven en organisaties
De decretale taak van de gemeenten en Interza inzake afval beperkt zich tot het huishoudelijke afval. Dit is dan ook de kerntaak van Interza. Gemeentebesturen, vzw’s, culturele en sportorganisaties en ook KMO’s hebben vaak afval dat qua aard en hoeveelheid nauw aansluit bij het huishoudelijk afval. Als lokale dienstverlener kennen deze klanten Interza en de geldende sorteerafspraken. Omgekeerd kent ook Interza deze lokale klanten vaak via het bestuurlijke of informele netwerk. Dienstverlening aan lokale organisaties kan ertoe bijdragen dat de communicatie rond afval en het draagvlak voor het afvalbeid beter doordringt. Lokale manifestaties zijn bijvoorbeeld vaak goede fora voor sensibilisering rond thuiscomposteren en zwerfvuil. In de meeste gevallen sluit de “gewone” dienstverlening reeds voldoende aan bij de noden van deze organisaties. In sommige gevallen kan extra dienstverlening aangewezen zijn. Actie: Stroomlijning & versterken Het is van belang dat bij lokale openbare diensten, organisaties, clubs en manifestaties dezelfde afvalregels gelden als bij inwoners thuis (cf hoger). Dit vraagt soms inzet van bijkomende dienstverlening. Momenteel verzorgt Interza een aantal ad-hoc diensten (bv uitlenen van afvalstaanders of rolcontainers; extra ophaling bij grotere hoeveelheden restafval). Ook gemeenten hebben hierrond vaak een eigen dienstverlening. Interza zou in samenspraak met de gemeenten een duidelijk dienstverleningspakket kunnen uitwerken, geïntegreerd in een duidelijke handleiding rond afvalbeheer in clubs, bij manifestaties of in de KMO. Op logistiek vlak zou zich dit kunnen vertalen in het uitlenen van afvalhouders en/of een beperkte containerdienst (al dan niet in samenwerking met Incovo). Deze dienstverlening moet ook passen binnen de afspraken rond doorrekening van kosten tussen gemeente, intercommunale en klanten. Kost: neutraal.
Actie: Pmd-inzameling bedrijven Met ingang van 1 juli 2013 dienen alle bedrijven de PMD afzonderlijk aan te bieden. Bedrijven die gemiddeld tweewekelijks niet meer dan vier zakken pmd hebben, mogen hiervoor beroep doen op de standaard ophaling van huishoudelijk afval door Interza. Interza zal deze uitbreiding bekend maken aan de bedrijven, en hiervoor ook in beperkte mate de ophaalrondes aanpassen. Tot op vandaag komt Interza immers niet op de bedrijvenzones. De meerkost hiervan moet volledig gedekt worden door de verhoogde inzameling aan pmd (en de vergoeding hiervoor). Minkost: 5 000 extra opbrengst per jaar
SD2 Behoud en verbetering van de milieuprestaties Gemeenten en intercommunales hebben op afvalgebied zowel een beleidsbepalende als een beleidsuitvoerende rol. De beleidsbepalende rol kent de ladder van Lansink als voornaamste uitgangspunt. Restafval moet maximaal vermeden worden, ten voordele van recyclage en meer nog van afvalpreventie (inclusief thuiscomposteren en kringloopgebruik). OD1: Bestendiging van restafvalcijfers onder 150 kg/inw/jr De restafvalcijfers zijn de voornaamste beleidsindicator voor het lokale afvalbeleid. De OVAM gebruikt 150 kg per jaar en inwoner als richtwaarde voor een voldoende effectief beleid. Binnen Interza wordt deze drempel ruimschoots behaald, mede als gevolg van de statistische correcties die door de OVAM worden toegelaten. Beperking van de restafvalhoeveelheid is ook vanuit economisch standpunt belangrijk. Restafval kent immers ruimschoots de hoogste verwerkingsprijs. Recyclage en preventie zijn dus zowel vanuit milieu- als economisch standpunt voordeliger.
Actie: Actief preventiemogelijkheden promoten Interza voerde in 2011 de actie rond de waste watchers. Vrijwilligers kregen een aantal tips en hulpmiddelen mee, waarmee ze er in slaagden om de hoeveelheid restafval thuis gemiddeld met bijna de helft de verminderen. Wie bewust met afval bezig is, kan de factuur ervan sterk beperken. Bedoeling is om de resultaten van deze actie verder uit te dragen naar de inwoners, via presentaties voor verenigingen en aanwezigheid op evenementen. Kostprijs: neutraal (inzet communicatiemedewerker)
OD2: GFT en groenafval Interza werd door de OVAM ingedeeld in een gft-regio. Dit impliceert dat de huis-aanhuisinzameling van gft door de OVAM wordt opgelegd. Binnen INTERZA werd hierbij geopteerd voor een tweewekelijkse ophaling in gft-containers. In Kraainem en Wezembeek-Oppem is geopteerd voor de duurdere wekelijkse inzameling. Ophaling in containers is voor inwoners veel comfortabeler en verlaagt ook de drempel voor deelname. Nadeel is dat er naast het keukenafval ook heel veel tuinafval in de containers terecht komt, en mee verwerkt wordt als duurder gft-afval. Ondanks de gft-ophaling in containers, blijkt uit een restafvalanalyse dat tot 30 % van de restafvalzak nog steeds uit organisch keukenafval bestaat. De gft-inzameling laat bijgevolg een groot potentieel onderbenut. Een verbeterde inzameling en thuiscomposteren kunnen hiervoor een oplossing bieden.
Actie: Pilootproject kleine inzamelrecipiënten Het nog steeds relatief hoge aandeel gft in de restafvalzak kan meerdere redenen hebben. Wellicht deponeren nogal wat gezinnen vooral uit comfortoogpunt keukenresten in de restafvalzak en willen ze zo geurhinder, bevuiling van de container of te veel over-en-weergeloop vermijden. Daarnaast speelt wellicht ook de financiële drempel voor aanschaf van een gft-sticker een rol. Hoe meer gft-afval, hoe meer de aanschaf van de jaarlijkse gft-sticker kan renderen. Wie uitsluitend keukenafval heeft, kan er louter economisch voor opteren dit mee in de restafvalzak te steken (zeker als de witte zakken niet volledig gevuld zijn). Deze logica kan eventueel doorbroken worden door het ter beschikking stellen van kleine gftcontainers van 40 liter. Nadelen hiervan zijn een verminderde ophaalefficiëntie en een ingewikkelder tarifering. Daar waar wekelijks wordt ingezameld kunnen gft-zakken een oplossing bieden. Kostprijs: 5000 euro investering + kostprijs retributies
Actie: Thuiscomposteren en kringlooptuinieren – werking compostmeesters In de voorbije jaren werd de focus in de preventie van gft- en tuinafval verbreed van het loutere thuiscomposteren naar het bredere concept kringlooptuinieren. Hierbij werden ook de mogelijkheden rond bodembedekkers, mulchen, hakselen, plantenkeuze, … mee in de sensibiliseringsboodschap genomen. De over te dragen boodschap wordt hierdoor vollediger, maar ook complexer. Een deel van de sensibilisering rond gft-afvalpreventie in de INTERZA-regio wordt traditioneel gedragen door de compostmeesters. De verjonging van de bestaande equipe is niet vanzelfsprekend. Ook de verbreding van de preventieboodschap naar kringlooptuinieren wordt niet door elke werking even succesvol uitgedragen. In samenspraak met de gemeenten en duurzaamheidsambtenaren moet de afweging gemaakt worden of de sensibilisering rond gft-afvalpreventie nog exclusief via de compostmeesters en compostdemo’s dient te verlopen, dan wel of de compostmeesters slechts als één schakel in communicatie beschouwd moeten worden. Daar waar de compostmeesterwerking zwak staat, kan analoog de afweging gemaakt worden of er vooral energie moet worden gestoken in het versterken van de compostmeesterwerking, dan wel in het versterken van andere preventie- en communicatieacties. Kostprijs: neutraal
OD3: Actief opzoeken van verdere recyclagemogelijkheden. Afvalstoffen worden steeds meer grondstoffen voor nieuwe materialen. De schaarste aan primaire materialen brengt met zich mee dat een toenemend aantal afvalstoffen in aanmerking komt voor
recyclage. Tegelijkertijd worden de eisen inzake zuiverheid die aan de recyclaarbare materialen worden gesteld steeds hoger. Afvalfracties die voorheen uitsluitend bij grof vuil of restafval terecht konden, komen nu in aanmerking voor recyclage. In de voorbije jaren werden zo nieuwe mogelijkheden geboden voor hout, plastic folies en harde plastics. Wellicht zullen nog bijkomende recyclagemogelijkheden zich aandienen, hoewel tegelijkertijd ook de praktische haalbaarheid van steeds verdere uitsortering door de inwoners in het oog moet worden gehouden.
SD3 Behoud en versterking beleidsdraagvlak bij gemeenten en inwoners Als publiek bedrijf moet Interza voldoende gedragen worden door gemeenten en inwoners. De interactie speelt langs twee zijden: vanuit de expertise en kennis van het werkveld, dient Interza gemeenten en inwoners bij te staan in het vormen van opinies en gewoonten rond afval. Omgekeerd dient Interza zich in haar beleid te richten naar de strategische beleidsopties genomen door de politiek afgevaardigden van de gemeenten en open te staan voor bijsturing op basis van meldingen en klachten door inwoners. Gemeenten en inwoners zijn elk cruciale “stakeholders”, maar vergen uiteraard een totaal verschillende aanpak. OD1 Optimaliseren beleidsdoorstroming gemeente-intercommunale Interza is een intercommunaal bedrijf dat het gemeentelijk afvalbeleid van de aangesloten gemeenten mee bepaalt en uitvoert. Het is daarom essentieel dat de werking van de intercommunale mee gedragen wordt vanuit de gemeenten. Gemeenten dienen over Interza te denken in termen van “wij” eerder dan als derde instantie “zij”. De consequentie hiervan is dat de beleidsstrategie, -doelstellingen en –uitvoering, voor iedereen die dit wenst volledig duidelijk moet zijn. Binnen de gemeenten zijn er diverse sleutelpersonen met elk een verschillende rol, waarvoor ook aangepaste communicatie- en overlegvormen moeten worden opgezet. Sleutelpersonen voor Interza zijn respectievelijk de gemeentelijke bestuurder binnen de raad van bestuur van Interza en de milieu-ambtenaar. Beiden fungeren als belangrijkste schakel tussen de intercommunale en respectievelijk het politieke en ambtelijke niveau van de gemeente. Zij staan dan ook in belangrijke mate in voor het doorgeven van informatie vanuit de intercommunale aan de gemeente en vice versa. Interza kan deze rol vergemakkelijken door specifieke informatiesesssies te organiseren, gericht beleidsinformatie beschikbaar te stellen en actief in te spelen op vragen vanuit de diverse geledingen (zowel voor schriftelijke als mondelinge toelichting). Wellicht zal in de komende legislatuur een gemeenteraadscommissie voor de opvolging van de intercommunales verplicht worden gesteld. De intercommunale zal op de website een overzicht moeten geven van genomen beslissingen, gemeenteraadsleden moeten bestuursverslagen van de intercommunale op verzoek digitaal kunnen ontvangen. Actie: Informatiesessie gemeenteraadsleden en MAR Het afvalbeleid van de gemeente wordt voor het grootste deel uitgevoerd door de afvalintercommunale. De eigenheid, rol en het beleid van de intercommunale is niettemin voor vele gemeenteraadsleden en leden van de milieu-adviesraden niet duidelijk. Omgekeerd kunnen ook de ervaringen en inzichten van deze afgevaardigden nuttig zijn voor de beleidsbepaling bij Interza. In het eerste jaar van de legislatuur zullen daarom specifieke informatiesessies voor hen georganiseerd worden. Een werkbezoek dat moet toelaten zich te verdiepen in aspecten van het afvalbeleid, zal in de tweede helft van de legislatuur worden georganiseerd. Kostprijs: neutraal
OD2 Bestendigen en versterken communicatie met de inwoners
De communicatietaak van Interza ten aanzien van inwoners kan niet overschat worden. Interza voert dienstverlening uit voor 100 % van de inwoners. Tachtigduizend personen moeten er dus toe worden aangezet om het afval op de juiste datum, volgens de juiste sorteerrichtlijnen en in het juiste recipiënt correct voor ophaling aan te bieden. De communicatie van Interza dient hierbij rekening te houden met de beperkte communicatievaardigheden bij een belangrijk aandeel van deze groep inwoners. Bovenop de informatie over de dienstverlening, is het ook de taak van Interza om te trachten gedragswijzigingen te initiëren, gericht op milieuvriendelijker gedrag (afvalpreventie, sortering, zwerfvuil). Voornaamste “instrumenten” in de communicatie vanwege Interza zijn de kalender, de afvalkrant, de website, de infolijn en de “afvalsteward”. Algemeen is de kost van de communicatie vele malen lager dan de kost van de afvallogistiek en –verwerking. Het strategische belang van beiden ligt in werkelijkheid ongeveer gelijk. Actie: Recyclagepark als informatiepunt Naast de schriftelijke communicatie, is vooral het recyclagepark het voornaamste contactpunt van de inwoners met Interza. Vele inwoners komen overigens vaker op het recyclagepark dan op het gemeentehuis van de eigen gemeente. Los van de kwaliteit van de dienstverlening eigen aan het recyclagepark, kan het recyclagepark ook fungeren als informatiepunt voor alle afvalgebonden vragen van inwoners. Hiertoe dienen de parkbeheerders meer dan vandaag op de hoogte gehouden te worden van alle aspecten van het afvalbeleid en hiertoe de nodige kennis en communicatievaardigheden op te bouwen. Deze actieve communicatie kan ondersteund worden met de beschikbare brochures en folders. Kostprijs: 10 000 euro
Actie: Doelgroepmedewerker Bij vele groepen schiet de schriftelijke communicatie om diverse redenen te kort. Knelpunten en gedragswijziging kunnen in deze gevallen maar worden opgelost of bekomen na interventie van een medewerker. Interza was hierin pionier via het project afvalsteward (à 50 % gesubsidieerd via de samenwerkingsovereenkomst). De communicatiemedewerker aangesteld via dit project was vooral actief in contacten met foute sorteerders (individueel), maar ook met scholen, verenigingen, senioren, jeugdbewegingen, sportclubs, ... Ook rond het thema van zwerfvuil en sluikstorten werd de medewerker frequent ingezet. Bedoeling is dat de netwerking met besturen, inwoners en organisaties zich verder zet, met de bedoeling om bestaande of nieuwe prioriteiten in de communicatie op te lossen. Deze prioriteiten moeten worden vastgesteld in samenspraak met de vennootgemeenten.
Kostprijs: neutraal (communicatiemedewerker is in dienst via project afvalsteward)
Actie: Elektronische nieuwsbrief Interza communiceert twee maal per jaar via de milieukrant en éénmaal per jaar via de afvalkalender. Daarnaast wordt ook soms gebruik gemaakt van de plaatselijke pers en gemeentelijke infobladen. Deze frequentie is te laag om wijzigingen adequaat te kunnen meedelen of evenementen binnen een redelijk tijdsbestel aan te kondigen. Pogingen om de communicatiebasis uit te breiden via facebook of twitter bleken vooralsnog niet efficient. Interza beschikt wel over een ruim bestand aan email-gegevens via de acties “win met pmd” en “tegenzwerfvuil”. Ook via de website en het contactformulier zijn er dagelijks nieuwe contactgegevens beschikbaar. Bedoeling is om de schriftelijke communicatiekanalen te stroomlijnen naar enerzijds een elektronische nieuwsbrief voor korte, praktische en tijdsgebonden berichten, en anderzijds de afvalkrant en kalender voor meer achtergrond, langere artikels en bewaarinformatie. Kostprijs: eenmalig 1 200 euro
Actie: Digitalisering kalender In meer en meer gezinnen wordt de PC, tablet of smartphone een wezenlijk onderdeel van de informatiestroom en een belangrijk venster op de wereld. We blijven ervan overtuigd dat de “gewone” papieren kalender aan het haakje voor heel veel gezinnen in de komende jaren de standaard zal blijven. Niettemin moet ook gedacht worden aan een gebruiksvriendelijker digitaal alternatief dan de bestaande pdf-kopij van de papieren kalender. Interza zal de mogelijkheden hiertoe opvolgen en wanneer mogelijk hierin de investeringen doen aangepast aan de grootte en wensen van de doelgroep. Kostprijs: voorlopig onbekend
OD3 Optimale kostendoorrekening aan de gemeenten en de inwoners Afvalbeheer is een dienstverlening met een duidelijk kostenkaartje. Burgers kunnen hun gedrag aanpassen ten einde het kostenplaatje sterk naar boven of onder te krijgen.Door deze financiële verantwoordelijkheid en duidelijke communicatie rond mogelijkheden om dit zelf te beïnvloeden, kan de afvalfactuur sterk gereduceerd worden. De vraag in hoeverre de afvalfactuur al dan niet volledig door de inwoner moet betaald worden is een belangrijke beleidsvraag. Binnen Interza wordt in de meerderheid van de gemeenten de volledige afvalfactuur voor restafval reeds gedragen door de inwoners. Voor de inzameling van gft is dit in de meerderheid van de gemeenten nog niet het geval. Ook op het recyclagepark is de responsabilisering voorlopig gering. Gezien de moeilijke toestand van de gemeentefinanciën zal de vraag naar verdere responsabilisering
van de burgers in diens afvalkosten ongetwijfeld opnieuw te berde komen.
Actie: Gemeenschappelijke inning retributies Het nieuwe materialendecreet voorziet de mogelijkheid dat intercommunales de inning van de afvalbelastingen en retributies van de gemeenten overnemen. Ook binnen Interza zou deze optie gedeeltelijk overwogen kunnen worden. Zeker met betrekking tot de inzameling van grof vuil en retributies op de recyclage kan een inning door de intercommunale voordelen bieden rond administratieve afhandeling en interne controle. Een uniforme prijs voor de restafvalzak zou tegelijkertijd ook kunnen leiden tot één type afvalzak voor de volledige intercommunale. Winkels zouden slechts plaats moeten vrijmaken voor één zak, met slechts één leverancier. Aanlevering zou in dit systeem kunnen gebeuren door de intercommunale of de door de gemeente waarin de doorverkoper is gelegen.. Kostprijs: -10000 euro jaarlijks (schaaloptimalisatie)
Actie: Kostencalculatie afvalstromen Wanneer afval gemakkelijk transporteerbaar is, brengen inwoners het afval naar de plaats waar de kost hiervoor het laagste is. Hoe groter en duurder de hoeveelheid afval, hoe meer dergelijk uitwijkgedrag overwogen wordt. Te lage tarieven, zeker voor grotere hoeveelheden, zorgen voor een verhoogde sluikaanvoer hiervan naar het werkingsgebied. Vooral de recyclageparken zijn hier vatbaar voor. Op korte termijn dienen de bestaande tarieven geëvalueerd te worden op basis van de reële kostprijs en de evolutie in de aanvoer in de voorbije jaren. Ook de balans tussen aanvoer op het recyclagepark en de huis-aan-huisinzameling kan bekeken worden. Meeropbrengsten: 400 000 euro (rekening houdend met een gemiddeld kostendekkingspercentage van 70 %, waar dit nu bij de gemeenten ligt tussen de 80 en 44 %).
SD4 Behoud en versterking van de performante en efficiënte bedrijfsvoering. OD1: Personeelsbeleid gericht op kwaliteit Afvallogistiek is een erg arbeidsintensieve activiteit, Interza heeft dan ook meer dan 70 personeelsleden in dienst. De kwaliteit van de dienstverlening wordt bovendien in zeer sterke mate beïnvloed door de prestaties van de medewerkers: de stiptheid van de ophaler, de klantvriendelijkheid van de parkwachter en de hulpvaardigheid van de infolijn-medewerker. De arbeidsmarkt in de Vlaamse rand rond Brussel is erg competitief, terwijl het personeelsstatuut van de intercommunale daarentegen eerder rigiede is. Allemaal redenen om het grote, strategische belang van het personeelsbeleid binnen Interza aan te geven. Basiswaarden binnen het personeelsbeleid van Interza zijn stabiliteit, kwaliteit en evenwicht. Interza heeft als publieke dienstverlener een duidelijke maatschappelijke rol. Wie over voldoende vaardigheden, kennis en/of ervaring beschikt om in een functie te kunnen groeien, moet hiervoor bij Interza de kans kunnen krijgen, los van de leeftijd, verleden of andere persoonskenmerken. Dit geldt zowel voor eigen werknemers, als voor interim-medewerkers. Het interim-werk betekent voor velen een eerste, noodzakelijke opstap om nadien vast bij Interza aan de slag te kunnen. Interza werkt ook graag samen, wanneer dit binnen de reguliere werking in te passen valt, met vzw’s of organisaties die zich richten op strafbemiddeling, weer werk ervaringen, enz.
Actie: Leeftijd- en diversiteitsbewust beleid Het nationale arbeidsbeleid is er op gericht om werknemers zo lang als mogelijk aan de slag te houden. De minimum pensioenleeftijd werd recent verhoogd. Voor fysiek zware arbeid zoals bij Interza is dit niet vanzelfsprekend. INTERZA heeft daarom een loopbaanverloop uitgetekend waarbij laders na verloop van tijd steeds evolueren naar een functie als chauffeur of parkwachter op een recyclagepark. Om die reden is het behalen van een rijbewijs C een absolute voorwaarde bij aanwerving (eventueel te voldoen in de eerste maanden na indiensttreding). INTERZA heeft momenteel reeds een relatief oud werknemersbestand. Dit is deels het gevolg van een eerdere aanwervingsgolf twintig jaar terug (bij de invoering van de selectieve inzameling), deels van het feit dat ook bij recente aanwervingen leeftijd geen fundamenteel beletsel vormde. Door een evenwichtige planning van de ophaalrondes en de andere uitvoeringstaken, en door maximaal toelating te verlenen voor deeltijds werk wordt deze uitdaging aangepakt. Een gelijkaardige uitdaging wordt gevormd door de toenemende internationalisering van het arbeidsbestand, als spiegel van een gelijkaardige internationalisering van de bevolkingssamenstelling in de regio. Interza staat positief ten aanzien van diversiteit, maar beschouwt een voldoende kennis van het Nederlands als een absolute vereiste voor aanwerving en verdere groei in het bedrijf. Meerkost: neutraal.
Actie: Opleiding De redenen voor opleiding bij INTERZA liggen op meerdere vlakken: - de grotere risico’s inzake arbeidsveiligheid verbonden aan de huis-aan-huisophaling van afval - de focus op klantgerichtheid van de organisatie die een verlengde moet kennen in een klantvriendelijke houding van het personeel - de complexe en sterk wijzigende administratieve context waarbinnen Interza werkt - de mogelijkheid tot het flexibel uitoefenen van functies die een voldoende lange loopbaan mogelijk maken De verplichting tot bijscholing werd uit het personeelsstatuut geschrapt. Bijscholing moet ontstaan uit een duidelijke behoefte, niet als administratieve verplichting. Er wordt gekozen voor (informele) interne opleiding op de vloer waar dit meest is aangewezen. Gespecialiseerde opleidingen gebeuren intern of extern door geselecteerde deskundigen. Heel vaak wordt aangesloten bij opleidingen die op sectorniveau worden georganiseerd door Interafval. Van een bijzondere categorie zijn de opleidingen “vakbekwaamheid” die ingevolge nieuwe regelgeving jaarlijks voor alle chauffeurs categorie C dient te worden georganiseerd. Meerkost: 5000 euro per jaar
OD2: Zoeken naar de optimale schaal en structuur Zowel binnen gemeenten als bij intercommunales loopt de discussie rond bestuurskracht, samenwerking en ideale schaalgrootte. Niet iedereen is voorstander van fusies tussen gemeenten en/of intercommunales, op basis van nabijheid voor de burgers, aanspreekbaarheid van het bestuur, democratische werking, … Ook binnen de afvalintercommunales in Vlaams-Brabant speelt de discussie. Vandaag wordt op projectbasis reeds intensief samengewerkt tussen de intercommunales. Deze samenwerking loopt van het onderling doorgeven van taken, gezamenlijk aanbesteden tot loutere expertisepooling en netwerkvorming. Mogelijke fusievoorstellen omvatten de fusie van twee of drie randintercommunales, tot de volledige bundeling van afvalbeheer in Halle-Vilvoorde of zelfs VlaamsBrabant. Actie: Faciliteren politieke discussie schaalvergroting De beslissing tot verdere samenwerking en/of fusie tussen intercommunales is bij uitstek een politieke beslissing. INTERZA dient hierbij adviserend op te treden en te wijzen op eventuele consequenties met betrekking tot de timing, de bedrijfsvoering, kost en besluitvorming. Gezien in de voorbije jaren reeds heel wat optimalisaties hebben plaatgevonden (onder andere via samenwerking met buurintercommunales) is de economische meerwaarde van verdere samenwerking/fusie eerder beperkt, en liggen eventuele voordelen vooral in uniformiteit en stabiliteit van het bestuur. Kostprijs: neutraal.
OD3 Financiële en beheersoptimalisaties Los van de publieke dienstverlening en beleidsdoelstellingen, functioneert INTERZA ook als gewoon bedrijf en moet permanent op zoek worden gegaan naar mogelijke optimalisaties op logistiek en administratief vlak. Deze permanente openheid voor vernieuwing en verbetering is een belangrijk onderdeel van de bedrijfscultuur en vormt een tegengewicht voor de toenemende administratieve en technische eisen opgelegd door de regelgeving.
Actie: Logistieke optimalisaties recyclagepark (pmd-inzameling) Op vele recyclageparken zijn er op piekmomenten aanzienlijke wachtrijen om het recyclagepark te betreden. In dit opzicht moeten klanten worden aangespoord om de bezoeken aan de recyclageparken zo veel als mogelijk te laten “renderen”. Het gebruikte tarievensysteem is een belangrijke stimulans hiervoor, aangezien de prijs voor een goedgevulde koffer met grof vuil dezelfde is dan voor een half gevulde koffer. Inzake PMD is de bestaande situatie minder ideaal. Nogal wat inwoners kiezen ervoor om de pmd zelf naar het recyclagepark te brengen om zo de 12,5 eurocent retributie van de huis-aanhuisinzameling te vermijden. Deze gewoonte leidt tot bijkomende, vermijdbare transporten van PMD tussen recyclagepark en overslagplaats (daar waar de ophaalvrachtwagens van de huis-aanhuisinzameling nog niet optimaal benut zijn). Er wordt daarom voorgesteld om net zoals in de intercommunales van Vilvoorde en Leuven de aanvoer van pmd naar het recyclagepark te ontmoedigen door ook daar uitsluitend pmd in een betalende blauwe zak toe te laten. Naar verwachting zal dit leiden tot een zeer grote daling van de pmd-aanvoer. De vrijgekomen containers kunnen dan gebruikt worden voor andere fracties. Minderkosten: 5 000 euro per jaar
Actie: Logistieke optimalisatie inzameling door map- en routetoepassingen Tot op dit ogenblik werkt Interza nog met handgekleurde plannetjes om de afvalsectoren aan te geven. De flexibiliteit hiervan is gering, de productie erg arbeidsintensief. Er zal daarom worden gezocht naar een GIS-toepassing die moet toelaten om de afvalsectoren en de zones van ophaling flexibeler aan te passen en te reproduceren. Op deze wijze kan de inzet van ploegen permanent worden afgesteld op wijzigende factoren in de ophaling van het afval. Via trackand-trace kan worden opgevolgd of ophaalploegen de aangeduide sectoren telkens volledig hebben afgewerkt. Ook routegeleiding behoort in dit opzicht tot de mogelijkheden. Kostprijs: neutraal (flexibiliteit verhoogd, kostprijs systeem gecompenseerd door optimalisatie)
Actie: Digitalisering administratie en archief Steeds meer verloopt de communicatie tussen de intercommunale en haar contacten elektronisch. Elektronische communicatie verloopt sneller, efficiënter en goedkoper. Het grote papieren archief kan hierdoor geleidelijk aan afgebouwd worden. Bedoeling is om onder andere de verdeling van bestuursdocumenten, aanbestedingen, … zo veel als mogelijk digitaal te laten verlopen. Keerzijde van de medaille is de vluchtigheid van elektronische communicatie. Verhoogd gebruik van elektronische communicatie moet daarom worden aangevuld met aangepaste archivering, ook van digitale informatie.
Actie: Analytische boekhouding Kostprijsbepaling van de verschillende diensten en activiteiten wordt steeds belangrijker. De boekhouding zal daarom in de loop van de komende jaren worden aangepast om deze berekeningen vlotter uit te voeren. Interza sluit hiermee aan op de filosofie van de BBC die wordt ingevoerd bij de gemeenten. Gegevens uit de analytische boekhouding kunnen uiteraard worden gebruikt bij de prijsbepaling van dienstverlening naar bedrijven en organisaties, en als basis voor de bepaling van de contantbelasting op de recyclageparken en voor ophaling.
