STICHTING WMM
BELEIDSPLAN 2015 - 2017 Naar deskundige en onafhankelijke ondersteuning voor slachtoffers van incidenten in de gezondheidszorg
© Stichting WMM
1
STICHTING WMM Inhoud Voorwoord .............................................................................................................................................................................................. 3 Respect en deskundigheid .......................................................................................................................................................... 3 Waar kunnen mensen nu terecht? .......................................................................................................................................... 3 Hoe ervaren patienten de hulp en de opvang rond medische fouten? .................................................................... 4 Stichting WMM ................................................................................................................................................................................ 5 Visie en Missie ....................................................................................................................................................................................... 6 Doelstellingen ....................................................................................................................................................................................... 7 Activiteiten......................................................................................................................................................................................... 8 De professionalisering van de organisatie .............................................................................................................................10 Organisatie.......................................................................................................................................................................................10 Inrichten Bedrijfsbureau ...........................................................................................................................................................10 Initiële en structurele financiering .......................................................................................................................................11 Instellen Adviesraad ....................................................................................................................................................................12 Het ontwikkelen van de website ............................................................................................................................................12 Contacten leggen met partners ..............................................................................................................................................12 Organisatie ...........................................................................................................................................................................................13 Bestuur ..............................................................................................................................................................................................13 Adviesraad .......................................................................................................................................................................................14 Vrijwillige medewerkers ...........................................................................................................................................................14 Bedrijven die ondersteuning bieden ....................................................................................................................................14 Netwerkpartners ..........................................................................................................................................................................15 Ambassadeurs ................................................................................................................................................................................15 Organisatiegegevens ........................................................................................................................................................................15 Goedkeuring .........................................................................................................................................................................................15
© Stichting WMM
2
STICHTING WMM Voorwoord RESPECT EN DESKUNDIGHEID Als patiënt vertrouw je er op dat de zorgverlener je met respect en deskundigheid behandelt. Toch kan er iets fout gaan; bij menselijk handelen zijn fouten immers nooit uit te sluiten. Jaarlijks ondervinden tienduizenden Nederlandse patiënten dan ook de gevolgen van medische fouten. 6000 van hen behouden daar blijvend letsel aan over en 2000 mensen overlijden. Gaat er iets mis bij de behandeling dan staan patiënten en hun nabestaanden1, in theorie althans, niet met lege handen. Zo kunnen ze op veel verschillende manieren hun klachten indienen. Toch is er geen adequate hulp en opvang, die zich ook richt op de psychosociale hulp van slachtoffers. Stichting Werkgroep Medische Missers wil daar verandering in aanbrengen door zich te ontwikkelen tot de onafhankelijke en deskundige hulp- en belangenorganisatie voor patiënten die slachtoffer zijn geworden van een (vermeende) medische fout. In dit beleidsplan staat op welke manier dat vorm gaat krijgen.
WAAR KUNNEN MENSEN NU TERECHT? Patiënten kunnen verschillende wegen bewandelen als ze werk willen maken van een klacht over een medische fout. Zij kunnen terecht bij: 1. Klachtenfunctionaris of Klachtencommissie van de desbetreffende instelling of beroepsgroep. Deze mogelijkheid is expliciet bedoeld voor patiënten. In memorie van de Wkcz staat dat die voorziet in het recht op een luisterend oor. 2. Inspectie voor Gezondheidszorg (IGZ). Dit is in hoofdzaak bedoeld als middel tot kwaliteitsverbetering van de zorg. 3. Het tuchtcollege tegen iemand die in het register staat van de belangrijkste beroepsgroepen in de zorg. Dat heeft als doel te laten beoordelen of het individueel handelen aan de eisen van de beroepsgroep voldeed. Zo niet en wordt de klacht gegrond verklaard dan volgt een tuchtmaatregel ( waarschuwing, berisping, boete, schorsing of het schrappen uit het register van het betreffende beroep). Ook hier is het doel kwaliteitsverbetering van de zorg. Tuchtrecht is ook bij uitstek bedoeld voor het behoud van de kwaliteit van de beroepsuitoefening. 4. De rechter. Door een gerechtelijke letselschade procedure met behulp van een advocaat te starten. Bedoeling daarvan is vast stellen of er verwijtbare schade is ontstaan en vervolgens schadevergoeding te eisen om de schade vergoed te krijgen. 5. De politie. Bij het vermoeden van strafbare feiten kan een patiënt aangifte bij de politie doen en kan een gerechtelijk onderzoek en een strafproces volgen. Dit is in de gezondheidszorg uitzonderlijk. 1
In dit document wordt bij patiënt ook nabestaanden bedoeld.
© Stichting WMM
3
STICHTING WMM HOE ERVAREN PATIENTEN DE HULP EN DE OPVANG ROND MEDISCHE FOUTEN? Het is voor patiënten die te maken krijgen met onbedoelde gevolgen van medisch handelen vaak moeilijk om helder te krijgen wat er nu precies is misgegaan en om met deze verschillende partijen te communiceren op voet van gelijkwaardigheid. Een patiënt heeft in eerste instantie vooral behoefte aan informatie en openheid over wat er is gebeurd en wat de mogelijke oplossingen zijn. Is er iets fout gegaan, dan is erkenning belangrijk en worden er excuses verwacht. Dit is niet alleen in het belang van de patiënt zelf. De ervaring kan immers gebruikt worden om herhaling te voorkomen en zo de patiëntveiligheid in de toekomst te vergroten. Verder is uit onderzoek gebleken dat het voor veel slachtoffers van incidenten in de zorg geen prioriteit heeft om schadevergoedingen en maatregelen tegen de betrokkenen te bewerkstelligen. Wel wil men uiteraard gecompenseerd worden voor geleden schade door bewezen onzorgvuldig handelen. Denk hierbij aan arbeidsverlies, inkomensverlies en procedure kosten. Maar wat gebeurt er wanneer je als patiënt aangeeft dat er iets fout is gegaan en je wordt daarin niet (voldoende) gehoord en/of gekend? De vertrouwensbreuk die hiervan vaak het gevolg is, kan de woede en frustratie doen groeien. Daarbij komt dat de wet- en regelgeving over de afhandeling van schade na een incident of de (vermeende) medische fout voor veel mensen lastig te begrijpen is. Ook is het voor een niet ingewijde soms moeilijk om een duidelijk beeld te krijgen van de rol en de belangen van partijen als zorgverzekeraars en andere betrokken instanties. Onderzoek van de Vrije Universiteit van Amsterdam heeft aangetoond dat er op dit moment geen sprake is van adequate hulp en opvang die zich ook richt op de psychosociale behoeften van slachtoffers2. Wat in onze visie daarom mist is een onafhankelijke instantie die patiënten integrale ondersteuning en advies biedt over juridisch en psychosociale gevolgen van de onbedoelde schade van medisch handelen. In het verlengde hiervan treedt zo’n instantie op als intermediair tussen de verschillende betrokken partijen en bevordert open communicatie tussen patiënt en zorgverlener. Zij kan optreden als belangenbehartiger voor de individuele patiënten, maar signaleert ook structurele problemen bij het ontstaan en afhandelen van de gevolgen van medische fouten.
Smeehuijzen et al. (2013) Opvang en schadeafwikkeling bij onbedoelde gevolgen van medisch handelen. Amsterdam: Amsterdam Centre for Comprehensive Law 2
© Stichting WMM
4
STICHTING WMM STICHTING WMM Stichting WMM wil zich de komende jaren ontwikkelen tot de onafhankelijke en deskundige hulp- en belangenorganisatie voor patiënten die slachtoffer geworden zijn van een (vermeende) medische fout. Dit gebeurt onder meer door het aanbieden van casemanagement aan slachtoffers. De Stichting geeft daarmee uitvoering aan een van de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport Opvang en schadeafwikkeling bij onbedoelde gevolgen van medisch handelen.3 In eerste instantie ligt de focus van Stichting WMM op de ziekenhuiszorg. In dit beleidsplan zet de Stichting Werkgroep Medische Missers haar missie, visie en doelstellingen uiteen. Deze worden uitgewerkt in verschillende activiteiten en projecten. In de komende periode (2015-2017) zal de prioriteit liggen bij de professionalisering van de organisatie en het opzetten van de ondersteuning aan patiënten door casemanagers. Bij de ontwikkeling en het implementeren van het casemanagement kan de stichting een beroep doen op de expertise van Slachtofferhulp Nederland en de eigen Adviesraad.
3
Aanbeveling 11 in Smeehuijzen et al.201;186 e.v.
© Stichting WMM
5
STICHTING WMM Visie en Missie Visie Verkeerd gegaan is niet per definitie verkeerd gedaan. Wel hebben zorgverleners in het bijzonder en de samenleving in het geheel verantwoordelijkheden naar patiënten die geconfronteerd worden met de onbedoelde gevolgen van medisch handelen c.q. slachtoffers van incidenten in de zorg. Het is onze visie dat het belangrijk is naar de ervaringen van patiënten te luisteren en hun emoties en hun situatie te erkennen. Het is onze visie dat patiënten het recht hebben om volledig geïnformeerd te worden. Ook vinden wij dat zij recht hebben op ondersteuning en advies van een onafhankelijke en deskundige partij. Tot slot kunnen de positie van de patiënt en de patiëntveiligheid in de zorg continue verbeteren, door rondom de ondersteuning van slachtoffers casuïstiek goed te registreren.
Missie Stichting WMM is de organisatie in Nederland die -
Onafhankelijke Deskundige Integrale Laagdrempelige
ondersteuning kan aanbieden aan slachtoffers en hun naasten bij een incident in de gezondheidszorg. Daarnaast zet Stichting WMM zich in voor de positieverbetering van slachtoffers van incidenten in de gezondheidszorg.
© Stichting WMM
6
STICHTING WMM Doelstellingen Stichting WMM wil er zijn voor slachtoffers van medisch handelen, hen ondersteunen en informatie bieden. 1. Erkenning, genoegdoening en hulp voor slachtoffers en/of nabestaanden na incidenten in de gezondheidszorg door: - Integrale ondersteuning/ begeleiding en advies door casemanagers - Het inschakelen van specifieke expertise indien nodig - Het bevorderen van transparante communicatie tussen zorgverlener en patiënt door middel van mediation 2. De verbetering van de positie van slachtoffers van onbedoelde schade na medisch handelen door: - Het signaleren van structurele problemen bij het ontstaan en/of de afhandeling van medische fouten, gericht op preventie - Voorlichting aan betrokken partijen - Individuele en collectieve belangenbehartiging voor slachtoffers van incidenten in de gezondheidszorg - Aansluiting zoeken en participeren bij onderzoeken gericht op opvang en schade afhandeling van incidenten in de gezondheidszorg. (NIVEL en Vrije Universiteit van Amsterdam). Om deze doelen te bereiken zal er in de eerste jaren veel aandacht gaan naar het opbouwen en borgen van de organisatie. 3. De professionalisering van de organisatie door: - Inrichten Bedrijfsbureau - Initiële en structurele financiering borgen door middel van onder andere subsidie aanvragen, fondsenwerving en ontwikkelen bedrijfsmodel voor gedeeltelijke financiering voor de dienstverlening - Instellen van een Adviesraad met vertegenwoordigers van medische, juridische en psychologische disciplines - Werving en scholing casemanagers
© Stichting WMM
7
STICHTING WMM ACTIVITEITEN Activiteiten 1 en 3 op hoofdlijnen nader uitgewerkt op stand van zaken. 1.
Erkenning, genoegdoening en hulp voor slachtoffers en/of nabestaanden na incidenten in de gezondheidszorg
1.1
Integrale ondersteuning/ begeleiding en advies door casemanagement.
Voor slachtoffers van medische incidenten bestaat in Nederland niet dezelfde opvang, erkenning en aandacht als voor slachtoffers van bijvoorbeeld misdrijven. Terwijl er vaak sprake is van uiterst schrijnende situaties waar hulp hard nodig is. Bestaande schattingen gaan uit van jaarlijks 2.000 sterfgevallen als gevolg van een medische fout en 37.000 patiënten met onbedoelde, vermijdbare gevolgen, waarvan 6.000 met blijvend letsel.4 Om deze doelstelling te bereiken gaan we casemanagers werven en opleiden. Op 1 oktober 2015 is het casemanagement ontwikkeld en vijftien vrijwillige casemanagers inzetbaar in vier provincies. Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel. De rest van de provincies in Nederland worden gefaseerd geïmplementeerd gedurende de komende twee jaar.
Om dit te realiseren, zijn de volgende activiteiten gepland: -
Opstellen handboek casemanagement en werkprocesschema Inrichten stroomschema triage casemanagement Opzetten van training en ondersteunend materiaal Inrichten van werkbegeleiding en supervisie/intervisie Training en inwerken casemanagers Officiële start van de dienstverlening door middel van een kick-off bijeenkomst
Deze activiteiten zullen in samenwerking met Slachtofferhulp Nederland en de eigen Adviesraad worden uitgevoerd. Hiervoor zal een gedetailleerd projectplan inclusief begroting worden opgesteld. Planning De start van dit project is afhankelijk van de beschikbaarheid van de benodigde financiële middelen. Duur 0-9 maanden.5
4
http://www.fondsslachtofferhulp.nl/ons-werk/projecten/onderzoek-opvang-slachtoffers-medische-fouten/
De planning geeft steeds een grove schatting omdat daadwerkelijke doorloop tijden afhankelijk zijn van beschikbare capaciteit 5
© Stichting WMM
8
STICHTING WMM 1.2
Het inschakelen van specifieke expertise indien nodig
Om de deskundigheid van de casemanagers te ondersteunen is het van belang dat er een juridische en medische backoffice wordt ingericht. - Opzetten en inrichten juridische backoffice - Opzetten en inrichten medische backoffice Voor het inrichten van beide backoffice diensten. kan de stichting een beroep doen op Slachtofferhulp Nederland en de eigen Adviesraad. In de vakgroep backoffice zal dit project nader uitgewerkt gaan worden. Planning De start van dit project is afhankelijk van de benodigde financiële middelen. Duur 0-9 maanden.
1.3 Het bevorderen van transparante communicatie tussen zorgverlener en patiënt door middel van mediation Dit project zal in een nader projectplan uitgewerkt worden.
© Stichting WMM
9
STICHTING WMM De professionalisering van de organisatie ORGANISATIE Voor Stichting WMM is in onderstaand schema weergegeven welke rollen en aandachtsgebieden aanwezig zijn.
INRICHTEN BEDRIJFSBUREAU Om de professionaliteit van de organisatie te borgen is het van groot belang dat de stichting vanuit een centrale locatie werkt. Dit zorgt voor continuïteit van de werkzaamheden en geeft de organisatie een duidelijk gezicht. Door het aannemen van ( vrijwillige)medewerkers met expertise op organisatie-, communicatie- en project gebied kunnen doelen gerealiseerd worden. Hieronder geven wij schematisch weer welke aandachtsgebieden van belang zijn bij het Bedrijfsbureau.
© Stichting WMM
10
STICHTING WMM
INITIËLE EN STRUCTURELE FINANCIERING Voor de aanvraag van de structurele subsidie zal onderzocht worden bij welke partijen die aangevraagd kan worden, wanneer de professionalisering van de organisatie geborgd is. Op de website zal een veilige ruimte ingericht worden waar individuele donateurs via de website kunnen doneren. Ook zal er ruimte gecreëerd worden voor bedrijven die doormiddel van diensten of financiële giften de doelstelling van de stichting ondersteunen. Aanpak: -
Aanvraag ANBI status Aanvraag CFB keurmerk Opstellen van verschillende deelprojecten en desbetreffende begroting
Daarnaast zal de stichting mogelijkheden onderzoeken van het verdiepen van de diensten.
© Stichting WMM
11
STICHTING WMM INSTELLEN ADVIESRAAD Op 1 januari 2015 heeft de Stichting WMM een Adviesraad. Deze deskundigen hebben expertise binnen de juridische, medische en/of psychologische disciplines. Zie hoofdstuk organisatie.
HET ONTWIKKELEN VAN DE WEBSITE Vanaf 1 januari 2015 is gestart met het ontwikkelen van de nieuwe website. De lancering staat gepland op 15 februari 2015.
CONTACTEN LEGGEN MET PARTNERS Binnen het domein van slachtoffers van onbedoelde schade na medisch handelen zijn veel partners te vinden. Van belangenverenigingen van zorgverleners of verzekeraars en meldpunten voor zorgklachten tot patiëntenverenigingen. Door verbinding te maken met deze partners zal de opvang en begeleiding van de slachtoffers beter tot stand komen. Wanneer verbindingen zijn gemaakt zullen de doorverwijsprofielen verder opgezet kunnen worden in samenspraak met de desbetreffende partner. Hierbij zal gebruik gemaakt worden van de expertise van de individuele leden uit de Adviesraad, Slachtofferhulp Nederland en de samengestelde vakgroepen. Aanpak en resultaat: -
Instellen van vakgroepen Ontwikkelen doorverwijsprofielen Stichting WMM opnemen in stroomschema klachtafhandeling
© Stichting WMM
12
STICHTING WMM Organisatie BESTUUR Voorzitter M. (Monique) Roosink (1966) Momenteel ben ik algemeen directeur/mede eigenaar van Zebor Marketing. Zebor Marketing is een communicatie en adviesbedrijf voor architecten en fabrikanten. Jarenlang ben ik werkzaam geweest binnen verschillende disciplines in de zorg. Huisartsenpraktijk en GGD als doktersassistente, claimbehandelaar bij zorgverzekeraar, casemanager bij Arbo dienst. Studeerde Maatschappelijk Werk en Dienstverlening aan Hoge School Windesheim, Zwolle. Volgde daarnaast nog de studie Management Zorginstellingen bij ISBW Groningen. Oprichter van patiëntenorganisatie Nederlandse Stichting Fanconi Anemie. (1993. Nu te vinden als werkgroep bij de Vereniging Ouders Kinderen en Kanker) Redactie lid, Magazine Stichting Kind en Ziekenhuis Ik heb achttien jaar lang de intensieve complexe zorg aan mijn oudste zoon verleend. Zowel thuis als vaak in verschillende ziekenhuizen. Uiteindelijk is hij op achttien jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van een medische fout(2008). In die achttien jaar heb ik veel dingen niet goed zien gaan in de zorg. Het onnodig vervroegd overlijden van mijn zoon was voor mij echter pas aanleiding om niet alleen een klachtprocedure in te gaan bij het ziekenhuis maar ook een klacht neer te leggen bij de inspectie van gezondheidszorg ( IGZ). Dat leidde tot een vijf jaar durende zoektocht. Tijdens die jaren heb ik persoonlijk ervaren waar de hiaten liggen bij de hulp aan en ondersteuning van slachtoffers of nabestaanden van onbedoelde schade van medisch handelen. Secretaris/penningmeester A.(Anton) Westerkamp (1948) Naast secretaris/penningmeester van Stichting WMM ben ik ook werkzaam als voorzitter van Stichting Hospice Noordoost Veluwe en werkzaam als bestuurslid Handi Internetcafé Heerde. Binnen verschillende non-profit organisaties in diverse functies tweeëndertig jaar werkzaam geweest. Daarnaast ruim 8 jaar ervaring opgedaan binnen project- en interimmanagement. Tot slot, met veel plezier acht jaar lang fulltime wethouder geweest bij de gemeente Heerde.
© Stichting WMM
13
STICHTING WMM Ik raakte betrokken bij Stichting WMM door het aangrijpende verhaal van onze voorzitter (Monique Roosink) in de Stentor van 04-01-2014. Ik heb toen aangeboden om een bestuurlijke bijdrage te leveren. Ik heb zelf een zoontje van zeven maanden verloren (2905-1995) door onjuiste handelingen in de nazorg na een operatie. De eerlijkheid en openheid van de behandelende chirurg gaven rust en voorkwam boosheid. Lid. J.T. (Jannes) Koetsier (1948) Voormalig huisarts, verzekeringsarts en bedrijfsarts Mijn carrière is begonnen in Amsterdam. Na mijn opleiding aan de Vrije Universiteit van Amsterdam werkte ik acht jaar lang als huisarts in de wijk Overtooms veld. In deze jaren had ik nevenfuncties als arts bij de politie en GGD, als bedrijfsarts bij de Amro-bank en de laatste jaren als wetenschappelijk medewerker en huisartsenopleider bij de huisartsenopleiding van de Universiteit van Amsterdam (UVA) In 2007 heb ik het boek “De gezonde patiënt” geschreven over de ziekte van het medisch bedrijf en gezond consumentengedrag. Sindsdien heb ik veel slachtoffers van mogelijke medische fouten geholpen bij procedures om schade vergoed te krijgen. Daardoor ben ik goed op de hoogte van de eindeloze procedures waarmee slachtoffers te maken kunnen krijgen. Daarnaast heb ik als leidinggevende van artsen bij klachtbehandeling veel voorbeelden van slechte arts - patiënt communicatie gezien.
ADVIESRAAD A. (Anneke) van Strien-van Merkestein A. (Aad) Cense A.J. (Arno) Akkermans R. (Reinoud) Bon Y. (Yme) Drost
specialist ouderen geneeskunde voormalig psychiater hoogleraar privaatrecht voormalig huisarts en inspecteur gezondheidszorg registerexpert personenschade
VRIJWILLIGE MEDEWERKERS A. (Astrid) van Dijk M. (Marco) Spanhaak M. (Margaretha) Coornsta O.J. (Okke Jan) Douma
secretariële ondersteuning website communicatie project manager
BEDRIJVEN DIE ONDERSTEUNING BIEDEN Accuraat Accountants Bennink fotografie Douma Business Solutions
© Stichting WMM
14
STICHTING WMM IT Duizendpoot Zebor Marketing
NETWERKPARTNERS Met onderstaande partijen zijn samenwerkingsafspraken gemaakt: Slachtofferhulp Nederland Stichting Kind en Ziekenhuis Patiëntveilig ZwolleDoet Stichting NET-groep
AMBASSADEURS Marc de Hond
Organisatiegegevens Stichting Werkgroep Medische Missers Postadres Roskamp 7, 8181 TJ Heerde Telefoon 038-4600516 Mobiel 06-52005064 Website www.werkgroepmedischemissers.nl www.stichtingwmm.nl Rekeningnummer NL41RABO0300555660 KVK 61882615 RSIN 854530617
Goedkeuring Op 25 januari 2015 heeft het bestuur van Stichting WMM dit beleidsplan goedgekeurd.
© Stichting WMM
15
