Beleidsplan IDFA 2013 - 2016 Inleiding Het eerste International Documentary Film Festival Amsterdam vond plaats in 1988. In 2012 beleeft IDFA zijn 25ste editie. In die 25 jaar is IDFA uitgegroeid van een festival tot het belangrijkste documentaire-instituut ter wereld. De komende periode houdt IDFA vast aan het zorgvuldig opgebouwde profiel en bouwt het voort op de succesvolle programmaformule. Tegelijkertijd gaat IDFA zich meer en meer richten op verschillende activiteiten en zichtbaarheid door het jaar heen. Zo innoveert IDFA van een twaalfdaags lokaal evenement naar een open documentaire-platform dat altijd en overal in verbinding staat met de buitenwereld.
Paragraaf 1 beschrijft het profiel van IDFA. In paragraaf 2 wordt teruggeblikt op de periode 2009 – 2011. In paragraaf 3 worden de kansen en bedreigingen beschreven. Paragraaf 4 kijkt vooruit naar de komende vier jaar: 2013- 2016. Het plan sluit af met een paragraaf over ondernemerschap, publiek en financiën.
§ 1: Profiel Alle activiteiten die IDFA de afgelopen 24 jaar heeft ontplooid komen voort uit de missie: het stimuleren van de creatieve documentaire in binnen- en buitenland. De vier kerndoelgroepen zijn: (inter)nationale documentaireprofessionals, - documentaireliefhebbers, filmstudenten en scholieren. IDFA stelt nadrukkelijk de creatieve documentaire centraal. Deze documentaires geven uiting aan de persoonlijke visie van de maker en geven de werkelijkheid op creatieve wijze vorm. De creatieve documentaire valt binnen het domein van de kunsten en kent specifieke kwaliteitseisen: vernieuwing, oorspronkelijkheid, zeggingskracht en cultuurhistorische waarde. Maar IDFA is meer dan een kunstinstelling. De documentaire die IDFA voorstaat, bezit naast kunstzinnige waarden maatschappelijke relevantie. Ze bieden inzicht in de samenleving, openen de ogen, stimuleren het debat en de kritische vermogens van het individu. Creatieve documentaires verrijken het medialandschap en dragen bij aan de variatie ervan. IDFA is uitgegroeid tot een herkenbaar festival met een sterk programmaprofiel. Jaarlijks worden meer dan 3.500 internationale documentaires beoordeeld. Ruim 300 van die producties uit binnen- en buitenland worden geselecteerd voor het festival. Naast kunstzinnige en maatschappelijke aspecten zijn spreiding van landen en genres uitgangspunt bij de selectie van het festival. Kern van het programma wordt gevormd door de vijf competitieprogramma’s met louter internationale premières. Nergens ter wereld gaan zoveel documentaires in première als bij IDFA. Het gaat hier om de top van de internationale documentaireproductie. Voor professionals is IDFA het belangrijkste internationale platform voor creatieve documentaires ter wereld. Die positie is niet alleen verworven door de vertoning van ‘s werelds beste en meest vernieuwende documentaires aan een zo breed mogelijk publiek maar ook door twee markten te organiseren. De cofinanciering- en coproductiemarkt het FORUM en de sales en acquisitie markt Docs for Sale zijn uitgegroeid tot de meest gezaghebbende platforms voor financiering, distributie en aan- en verkoop van documentaires. Amsterdam is uitgegroeid tot documentairehoofdstad van de wereld. Hier komt men jaarlijks samen om de nieuwste films te zien, te netwerken, zaken te doen en de laatste trends en ontwikkelingen te volgen. Gezien het aanwezige internationale toptalent, de
1
internationale topprogrammering en de aanwezigheid van vertegenwoordigers van prominente internationale topinstituten kan met recht worden gezegd dat IDFA een internationaal topinstituut is. IDFA is een ontmoetingsplaats van culturen. Tijdens het festival wordt niet alleen de Nederlandse documentairefilm internationaal geprofileerd maar is sprake van een continue interculturele dialoog. IDFA beschouwt de documentaire immers niet alleen als een kunstuiting maar eveneens als een expressie van uiteenlopende wereldvisies en levensstijlen. Culturele verscheidenheid is een groot goed tijdens het festival. Specifieke aandacht is er voor culturele ontwikkeling. Het aan IDFA gelieerde Jan Vrijman Fonds steunt documentairemakers uit ontwikkelingslanden. Hun films zijn tijdens IDFA te zien en reizen vervolgens de wereld rond. IDFA heeft zich ontwikkeld tot een breed cultureel evenement van de eerste orde - zoals blijkt uit de stormachtig toegenomen bezoekersaantallen (van 145.000 in 2007 naar 200.000 in 2011) en uit de aandacht die het festival krijgt in de (inter)nationale media. IDFA voldoet als publieksevenement aan een vraag en zet Amsterdam op de kaart. De unieke programmering stelt dit publiek in staat kennis te nemen van de top van de internationale documentaireproductie en kennis te maken met de auteurs van deze films. Voor een steeds groter publiek is IDFA een ontmoetingsplek waar ideeën worden uitgewisseld, discussies aangezwengeld en meningen gevormd over documentaires én over datgene waar ze over handelen. Voorts acht IDFA zijn ontwikkelfunctie van groot belang voor het levend houden van het (inter)nationale documentaireklimaat. IDFA is een kweekvijver. Het festival leidt talentvolle documentairemakers op en geeft ze de kans hun werk te tonen. De aanwas van excellent talent stimuleert het genre, houdt het jong en zorgt voor contact met een nieuw publiek. Daarbij weten we dat een cultuurloopbaan op steeds jongere leeftijd start. Via IDFA maken kinderen kennis met kwaliteitsdocumentaires. Vervolgens leert IDFA middelbare scholieren naar het genre kijken en na te denken en te discussiëren over thema’s die in de documentaires worden behandeld.
§2: IDFA 2009 – 2012: een terugblik In het beleidsplan 2009 – 2012 stonden vier kernambities centraal. In de eerste plaats wilde IDFA zich ontwikkelen tot een compact festival op het Rembrandtplein met verschillende satellieten en groeien van 145.000 naar 210.000 bezoeken. Wat groei betreft heeft IDFA in 2011 de magische grens van 200.000 bezoeken gerealiseerd. Met nog een jaar te gaan verwacht IDFA het gestelde doel te verwezenlijken. Groei is voornamelijk tot stand gekomen door allianties met satellietlocaties zoals de OBA, Podium Mozaïek, De Brakke Grond, DeLaMar en de Melkweg. Daarnaast is samengewerkt met De Nieuwe Liefde, Kriterion, de Cultuurfabriek en Lux Nijmegen. Voorts heeft IDFA geparticipeerd in cultuurbrede Amsterdamse festivals zoals het China-, India- en Braziliëfestival. In de tweede plaats is IDFA erin geslaagd om online een betere positie te verwerven. Belangrijkste wapenfeit is dat de documentairemarkt Docs for Sale succesvol online is gebracht. Het hele jaar door kunnen producenten hun documentaire tegen betaling aanbieden op dit online platform aan kopers van omroepen, distributeurs en festivalprogrammeurs. Jaarlijks worden circa 500 nieuwe documentaires in deze markt opgenomen. Naast dit business tot business platform is de afgelopen periode IDFA TV gelaunched, een online documentairekanaal voor consumenten waar gratis én tegen betaling naar documentaires kan worden gekeken. In de derde plaats gaf het beleidsplan 2009 – 2012 aan dat wat betreft de programmering IDFA een accent wilde leggen op nieuwe media. De afgelopen periode vormden vijf competities met louter
2
internationale premières1 kern van het programma. Het ging hier om de top van de internationale documentaireproductie. Daarnaast is IDFA’s DocLab - sinds de eerste pilot in 2007 - uitgegroeid tot een uniek internationaal platform voor online documentaire en innovatie. Vanaf 2010 reikt een internationale jury de IDFA Award for Digital Documentary Storytelling uit. De rest van het jaar blijft IDFA DocLab bereikbaar als een online database voor digital storytelling. Projecten die bij DocLab in première zijn gegaan wonnen elders belangrijke prijzen. In 2010 werden maar liefst 5 DocLab projecten genomineerd voor een Webby Award, de ‘Oscars van het internet’. Ten slotte wilde IDFA een rol van betekenis spelen bij de aanwas van jong documentairetalent én scholieren leren kijken naar documentaires. Daarom organiseerde IDFA samen met (en gefinancierd door) het Mediafonds jaarlijks twee intensieve workshops voor 20 Nederlandse talenten. Elk festival vertoond IDFA meer dan 10 gerealiseerde projecten uit deze workshops. Tijdens het festival bood de jaarlijkse IDFAcademy (gefinancierd door het SNS Reaalfonds) een serie educatieve programma’s voor ruim 150 internationale debuterende regisseurs en filmstudenten. De afgelopen periode is deze IDFAcademy stapje voor stapje uitgebreid. Nieuw was de Summer School waar jaarlijks circa 15 internationale documentairemakers werden begeleid door ervaren professionals bij het ontwikkelen van hun project met als doel dit project te lanceren op de internationale markt2. Ook besteedde IDFA veel aandacht aan educatieve projecten voor leerlingen in verschillende leeftijdscategorieën. Dit scholierenprogramma trok in 2006 nog 2.500 Amsterdamse scholieren, in 2011 waren dit er ruim 5.000. Daarnaast worden documentaires in de klas vertoond met lesmateriaal. In 2006 volgden 2.500 scholieren in het land een dergelijke documentaireles, in 2011 waren dat er ruim 4.000. De afgelopen periode is www.docschool.nl verder ontwikkeld. Deze website voor het onderwijs waar documentaires en lessen worden aangeboden ontvangt maandelijks 20.500 visits. Het budget van IDFA is de afgelopen periode gestegen van € 3.304.414 in 2008 naar ruim € 4.040.000 in 2011. Deze stijging is met name veroorzaakt door nieuwe locaties van het festival en door digitale innovatie. Elk jaar weer slaagt IDFA er in om ruim tweederde van de begroting met eigen inkomsten dekkend te krijgen. De recettes stijgen jaarlijks – van € 738.000 in 2008 naar ruim € 1.000.000 in 2011. De afgelopen periode zijn langjarige relaties opgebouwd met enkele nieuwe partners, (media)sponsors en fondsen. Club IDFA is in het leven geroepen met circa 20 leden uit het bedrijfsleven én IDFA heeft meer dan 1.200 particuliere donateurs geworven.
§3: Kansen en bedreigingen Gezien de ontwikkeling in het medialandschap blijft IDFA’s missie – het stimuleren van de creatieve documentairefilm in binnen- en buitenland - uiterst actueel. Toenemende commercialisering en wereldwijde bezuinigingen stimuleren omroepen en theaters programma’s en films uit te brengen voor de grootste gemene deler. Omroepen, theaters en distributeurs lijken vooral geïnteresseerd in kijk- en bezoekcijfers en advertentieverkoop. Er bestaat een risico dat de markt onvoldoende kwaliteit produceert, omdat hoogwaardige programma’s slechts een indirecte waarde hebben en geen directe commerciële waarde.
1
Jaarlijks gaan gemiddeld 150 documentaires bij IDFA in premiere. In 2011 won de documentaire 5 Broken Cameras zowel de publieksprijs als de special jury award bij IDFA om vervolgens te worden uitgenodigd voor het Sundance Film Festival. Deze film was een project op de Summer School van 2010 en is begeleid door de Nederlandse documentairemaker John Appel. 2
3
IDFA gelooft echter dat te midden van alle aandachttrekkerij er behoefte is aan een commercieloze plek waar men terecht kan voor een pluriform kwaliteitsaanbod en vernieuwende formats. De afgelopen jaren heeft IDFA laten zien dat een steeds groter (internationaal) en sterk betrokken publiek duiding en diepgang wil en op zoek is naar een hoogwaardige vorm van reflectie waarin door meer amuserende producten niet wordt voorzien. IDFA biedt dat alternatief voor massavermaak en is een verrijking van het medialandschap, ook door de laboratoriumfunctie die het vervult. Sterke punten van IDFA zijn dat het festival wordt gezien als een keurmerk, een erkend internationale topinstituut dat staat voor kwaliteit met een uniek programma met veel premières, een sterke formule, een almaar groeiend en zeer tevreden publiek van bezoekers en professionals. Globalisering verbindt mensen. Informatie is door het internet wereldwijd en in een handomdraai beschikbaar. Als gevolg daarvan kan en moet IDFA zich afvragen wat zijn rol is in de wereld. Hoe kan IDFA profiteren van de geboden kansen en hoe kunnen we wereldwijd samenwerken met anderen? Dat is precies wat IDFA de komende periode beoogt: (internationaal) samenwerken en een wereldwijd publiek bereiken. Daarbij moet worden opgemerkt dat tot op heden voornamelijk westerse organisaties en individuen profiteren van de globalisering. In de toekomst zal een meer divers – niet westers, niet blank – publiek aansluiten hetgeen de culturele diversiteit ten goede komt. Het huidige festival is gebonden aan een beperkte tijd en plaats. Hierdoor wordt een grote groep potentieel geïnteresseerden uitgesloten. Online is de creatieve documentaire plaats en tijdonafhankelijk voor iedereen beschikbaar en verbindt het festival zich het hele jaar door met eenieder die geïnteresseerd is in creatieve documentaires. In het overdadige online aanbod van documentaires is de gidsfunctie van IDFA daarbij van groot belang. IDFA is immers een keurmerk waarop publiek én professionals zich oriënteren.
§4: De komende vier jaar: 2013 - 2016 IDFA versterkt zijn (inter)nationale positie door niet alleen topdocumentaires te (blijven) vertonen, talent op te leiden en de belangrijkste documentaireprofessionals te nodigen maar ook door het hele jaar zichtbaar en bereikbaar te zijn voor zowel professionals als consumenten, studenten en leerlingen. Daartoe maakt IDFA gretig gebruik van de mogelijkheden in dit digitale tijdperk maar gaat IDFA zich tevens nadrukkelijker presenteren in de theaters in het hele land. IDFA wil het hele jaar door een zo groot mogelijk publiek bereiken met creatieve documentaires.
§ 4.1 IDFA is het hele jaar actief en zichtbaar Zonder het belang3 van het lokale evenement uit het oog te verliezen gaat IDFA zich meer en meer richten op verschillende activiteiten en zichtbaarheid door het jaar heen. IDFA is niet slechts 12 dagen per jaar actief. De prijswinnaars van het festival doen jaarlijks onder de noemer The Best of IDFA on Tour steeds meer filmtheaters in het hele land aan, IDFA TV wordt elk jaar beter bekeken, steeds meer leerlingen zien in de klas een documentaire en steeds meer professionals vinden Docs for Sale Online.
3
IDFA is hier en nu. De filmmaker is aanwezig en maakt de première van zijn film tijdens het festival urgent. Die première kan niet zomaar een keertje worden overgedaan. Juist die beperking, die onmiddellijke artistieke presentatie in de onmiddellijke ervaring maakt IDFA uniek. Mensen willen daarbij zijn, ter plaatse en op het moment dat het gebeurt: het gala, de première, het nagesprek, de discussie. IDFA is een sociale omgeving. Men wil samen genieten of zich ergeren, onderling napraten en met elkaar giebelen. In dat commentaar achteraf wordt de documentaire bespreekbaar gemaakt, wordt het zich collectief toegeëigend als een gedeelde herinnering.
4
Het intensiveren van deze activiteiten, versterkt de positie van IDFA als internationaal topinstituut zowel richting professionals als richting publiek, via oude en nieuwe media. Online Op het internet is IDFA uit aan het groeien tot een plek waar het mensen verbindt met eenzelfde interesse zonder (geografische) grenzen. IDFA intensiveert online de relatie met zowel professionals als publiek. In het overdadige online aanbod van documentaires is de gidsfunctie van IDFA van groot belang. IDFA is poortwachter en smaakmaker waarop professionals en publiek zich oriënteren. De alom beschikbare online documentaires laten zich door IDFA opnieuw selecteren en interpreteren. Wat betreft professionals worden de online activiteiten van Docs for Sale Online geïntensiveerd en gekoppeld aan het FORUM Online. Deze koppeling van markten en activiteiten is noodzakelijk omdat in de huidige documentairepraktijk ontwikkeling en financiering niet los gezien kan worden van distributie. Door de online koppeling van deze twee markten – die elkaar in Amsterdam tijdens het festival reeds complementeren - is er altijd actuele marktinformatie voorhanden, kunnen projecten het hele jaar worden gevolgd en kunnen buyers en sellers het hele jaar door zaken doen op www.idfa.nl. Het IDFA platform voor professionals onderscheidt zich door de hoogwaardige selectie van documentaires en projecten in ontwikkeling. IDFA vervult daarmee ook voor professionals een gidsfunctie. Om dit business to business platform verder te ontwikkelen heeft IDFA een nieuwe aanvraag gedaan bij het Media Programma van de Europese Unie. Tot op heden ontvangt IDFA jaarlijks een subsidie van € 185.000 voor het organiseren van het FORUM; de nieuwe aanvraag behelst een bedrag van € 363.000 voor het online platform van beide markten. Wat betreft consumenten is het de ambitie om de commerciële potentie van IDFA TV de komende periode te versterken met behoud van de artistieke kracht. De catalogus van dit online documentairekanaal wordt uitgebreid, er worden meersoortige rechten aangeschaft zodat IDFA TV ook documentaires kan aanbieden middels een pay per view constructie én de marketing van IDFA TV wordt verscherpt door onder andere social media te koppelen aan IDFA TV. Ook komen er samenwerkingen met onder andere de Volkskrant, de VPRO (HollandDoc) en XS4ALL. Offline Er worden (nog steeds) voldoende creatieve documentaires geproduceerd, alleen te weinig mensen zien deze kwaliteitsfilms. Succesvolle distributie blijft daarom van groot belang. IDFA is door het jaar heen aanwezig in de theaters met The Best of IDFA on Tour4. Deze tour is de komende jaren in meer theaters te zien. Ook gaat The Best of IDFA internationaal toeren langs festivals maar ook in theaters5. Daarnaast gaat IDFA jaarlijks circa vijf succesvolle festivalhits uitbrengen in theaters in het hele land en het hele jaar door. Niet alleen in de filmhuizen maar ook de Pathé Theaters. Om meer mensen door het jaar heen te bereiken met kwaliteitsdocumentaires van IDFA blijft ook het DVD label IDFA’s Delicatessen belangrijk6. Hiervan wordt de marketing en distributie geïntensiveerd door nieuwe samenwerkingen met onder andere de Volkskrant en Oxfam Novib. Tenslotte gaat Club IDFA jaarlijks tenminste drie evenementen op maat organiseren voor het bedrijfsleven. Hiertoe zoekt (Club) IDFA samenwerking met Pathé Cinemas. Televisie IDFA werkt samen met de VPRO, de Publieke Omroep en de NTR. Zo produceert de VPRO sinds jaar en dag festivalprogramma’s ten tijde van IDFA en presenteerde Pauw & Witteman in 2011 een IDFA4
De bezoekcijfers van The Best of IDFA on Tour zijn gestegen van 1.190 in 2008 naar 2.697 in 2011. Zowel in 2009 als 2010 organiseerde het Jan Vrijman Fonds in samenwerking met IDFA een uitgebreide toer met IDFA/JVF-documentaires langs circa tien festivals in Latijns Amerika en Afrika. 6 In 2010 zijn 9.747 dvd’s verkocht. 5
5
week. De samenwerking met de verschillende publieke omroepen zal de komende periode worden geïntensiveerd. Zo gaan HollandDoc en IDFA TV samenwerken maar vinden er ook gesprekken plaats met Nieuwsuur en de College Tour.
§4.2. Internationale topproducties én nieuwe experimenten en talenten Ook de komende jaren vormen de competitieprogramma’s met louter internationale premières de kern van het festivalprogramma. Daarnaast is IDFA’s DocLab gegroeid van een succesvolle pilot tot een competitie van internationale allure. De komende jaren blijft DocLab het programma bij uitstek waar ruimte wordt geboden aan online documentaires, experimenten en toekomstvisies. Tegelijkertijd zal DocLab meer worden ingebed in het festival. Ook op de markten van IDFA komt aandacht voor nieuwe mediaproducties: tijdens het FORUM komt de financiering van online documentaires aan bod, via Docs for Sale kunnen online documentaires worden verhandeld. De IDFAcademy gaat aandacht schenken aan workshops en trainingen voor het maken van online documentaires. Zo wordt er een internationaal platform gecreëerd voor professionals die zich bezig houden met de ontwikkeling, financiering en distributie van nieuwe vormen van digital storytelling. In 2011 is geëxperimenteerd met twee nieuwe programma’s. In samenwerking met de Melkweg is een cross-over programma van muziekdocumentaires gepresenteerd in combinatie met live muziekoptredens. Ook is kennis gemaakt met de volgende generatie Europese documentairemakers. Onder de titel Doc Next zijn korte documentaires vertoond van jonge Europese filmmakers van de Do It Yourself generatie. Deze jongeren maken zonder filmopleiding toch documentaires. Deze twee programma’s zullen de komende jaren een vervolg krijgen. Ten slotte zal er de komende periode een samenwerking worden geïnitieerd tussen Paradocs, IDFA’s programma met experimentele documentaires, en het Stedelijk Museum Amsterdam. Internationaal uitnodigingsbeleid De kracht van IDFA’s filmprogramma is één van de pijlers van het festival maar minstens zo belangrijk is de aanwezigheid van een geselecteerd gezelschap documentaireprofessionals in Amsterdam. Gerenommeerde makers én talenten vertonen hun nieuwste film graag tijdens IDFA vanwege de aanwezigheid van belangrijke kopers en financiers. Anderzijds komen deze professionals graag naar Amsterdam vanwege de vele bijzondere premières. Beide beroepsgroepen hebben elkaar nodig. Daarbij wendt IDFA zijn unieke positie optimaal aan om documentairefilms van eigen bodem internationaal te profileren. Het festival is bij uitstek de plek waar de Nederlandse documentaireindustrie zich internationaal kan presenteren en profileren, waar makers kennis kunnen opdoen, waar producenten internationale contacten kunnen leggen én waar het efficiënt zakendoen is. Doel is om de komende vier jaar het internationaal uitnodigingsbeleid uit te bouwen en stapsgewijs te groeien van 2.500 gasten naar 3.000 internationale professionals. Promotie- en uitnodigingsbeleid zijn met name gericht op het vergroten van het netwerk in, en het aantrekken van professionals uit, Azië en Latijns Amerika waar de documentairesector in opkomst is. Daarnaast wordt het bestaande netwerk onderhouden. Tot slot zal de aandacht uitgaan naar professionals uit de nieuwe media sector, om zo ook de aanwezigheid van deze beroepsgroep te vergroten. Om de belangrijkste professionals uit te kunnen nodigen moet IDFA structureel een beroep kunnen doen op tenminste € 75.000 uit de HGIS-cultuurmiddelen. § 4.3. Talentontwikkeling en educatie IDFA zal de komende periode initiatieven blijven ontplooien om meer talenten, studenten en leerlingen te bereiken, om het aanbod stap voor stap te verbeteren en (online) uit te breiden en om de relaties met jongeren, studenten en docenten te verstevigen. Tot op heden is IDFA door de Gemeente Amsterdam en het Ministerie van OCW niet gehonoreerd voor deze activiteiten. Het Mediafonds en
6
het SNS Reaal Fonds ondersteunde het festival voor de IDFAcademy, de Summer School en de twee workshops. Wil IDFA de komende periode talentontwikkeling en educatie als kernactiviteit kunnen handhaven (en intensiveren), dient IDFA hiervoor structureel ondersteund te worden door de overheid met € 100.000 per jaar. Docschool voor scholieren IDFA vindt het van belang dat zowel scholieren als docenten in aanraking komen met en geënthousiasmeerd worden voor documentaires. Documentaires nemen een bijzondere plek in binnen cultuur- en media-educatie, zowel door de maatschappelijke betekenis als de aansluiting bij andere en/of algemene kerndoelen. Het IDFA-aanbod bestaat uit schoolvoorstellingen tijdens het festival, documentaires op dvd of online voor in de klas, een website en workshops voor docenten en scholieren. Doelgroepen zijn leerlingen en docenten vanaf groep 6 primair onderwijs en het gehele voortgezet onderwijs. De afgelopen periode is het landelijke bereik gestegen naar 10.000 leerlingen. Hoofdactiviteit zijn de jaarlijks terugkerende schoolvoorstellingen tijdens IDFA. Leerlingen kijken – vaak voor het eerst – naar een documentaire, ontmoeten de regisseur en bespreken de film in de klas aan de hand van lesmateriaal. IDFA bereikt hiermee leerlingen uit alle stadsdelen van Amsterdam en van alle mogelijke niveaus. Verwacht wordt dat er nog groei mogelijk is maar dan zal er uitgeweken moeten worden naar extra dagen en locaties buiten het festival. Doel is het (landelijk) bereik de komende periode te verhogen naar minstens 14.000 scholieren. Die groei zit vooral in het bereiken van scholen in het land die het aanbod in de klas afnemen. Via IDFA TV worden de documentaires online toegankelijk gemaakt voor het onderwijs. De website biedt daarbij de verdieping en het lesmateriaal. Er wordt samengewerkt met instellingen zoals Pathé Cinemas (schoolvoorstellingen), organisaties voor buiten- en naschoolse opvang, Stichting De frisse blik (workshops voor scholieren en docenten) en Productiehuis Nowhere. IDFA is en blijft actief netwerklid bij het EYE Film Instituut Nederland (o.a. met Cinekid, NFF, Movies that Matter). Deze filminstellingen streven voor de komende periode gezamenlijk naar het vergroten van de afzet van film- en mediaprojecten. Doel is het belang van filmen media-educatie te benadrukken en film als zodanig hoger op de agenda van de scholen te krijgen. In dit netwerk is IDFA de enige structurele aanbieder van documentaires met de meeste ervaring op dit gebied. Documentairetalent IDFA biedt jaarlijks circa 200 talentvolle (inter)nationale documentairemakers een specifiek educatief programma met als doel zich verder te ontwikkelen, een brug te slaan tussen filmopleiding en praktijk en hen te introduceren tot de internationale documentaire-industrie. Hiermee speelt IDFA internationaal en nationaal een grote rol bij de aanwas van jong documentairetalent. Dat kan zijn door het ontwikkelen en het presenteren van een documentaireplan tijdens de twee workshops binnen Nederland, in de internationale Summer School en tijdens de IDFAcademy, een intensief educatief traject van masterclasses en industry meetings tijdens het festival. De verschillende onderdelen vinden plaats tijdens het festival maar ook door het jaar heen. Kracht van al deze activiteiten is dat de resultaten van de trainingen en workshops direct aan een internationaal en tot aankoop gemachtigd publiek getoond kan worden tijdens het festival. In 2011 vertoonde IDFA 11 documentaires die een direct resultaat waren van één van de IDFA workshops. De IDFAcademy heeft een hechte relatie met de NFTA. Festivalbezoek van studenten is in het curriculum van de NFTVA opgenomen. Ook vertoond IDFA elk jaar de beste eindexamenfilm en is de NFTVA gastheer van de introductiedag van de IDFAcademy. Deze dag staat in het teken van uitwisseling tussen Nederlandse en Internationale filmstudenten. Dit initiatief wordt de komende periode voortgezet en uitgebreid (elkaars werk bekijken, extra inhoudelijke sessie).
7
Jaarlijks wordt de tevredenheid van de deelnemers aan de IDFAcademy gemeten. De resultaten van deze enquête toont aan dat ruim 90% van de deelnemers zeer tevreden is over de IDFAcademy. Op basis hiervan wil IDFA de komende periode voortbouwen op de huidige succesformule en daarbij een extra accent leggen op nieuwe media en digital storytelling.
§5: Ondernemerschap, publiek en financiën IDFA heeft de afgelopen vier jaar een professionaliseringsslag gemaakt. De organisatie is gestroomlijnd en omgevormd tot een projectgeoriënteerde organisatie waarbij wordt gestuurd op resultaten. Ieder jaar worden op basis van evaluaties en tevredenheidonderzoeken nieuwe doelen gesteld. Belangrijke doelen zijn onder andere het innoveren van het programma, het vergroten van het publieksbereik en de eigen inkomsten. Alle activiteiten van IDFA zijn gevat in projecten waarbij ieder project een projectleider, deadlines, doelen en succesindicatoren heeft. Beoordeling van de resultaten geschiedt onder meer op basis van kerncijfers zoals bezoekcijfers, aantal gasten, aantal leerlingen, recettes en eigen inkomsten. Het bestuur van IDFA is ongewijzigd gebleven. Derk Sauer (mediaondernemer) is de bestuursvoorzitter die samen met penningmeester Ruud Esser (CFO Novamedia) en de leden Arend Jan Heerma van Voss (oud directeur VPRO), Sonja Barend en Jacqueline Gerritsma (organisatieadviseur en partner van AEF) het bestuur vormgeeft volgens de aanbevelingen van de werkgroep Cultural Governance. De buitenlandse bestuursleden Nick Fraser (commissioning editor BBC, Engeland), Amir Labaki (directeur documentairefestival It’s All True, Brazilië) en Iika Vehkalathi (commissioning editor YLE TV2, Finland) toetsen het beleid internationaal. IDFA werkt samen met het IFFR en het NFF bij het ontwikkelen van BackOffice faciliteiten als de kaartverkoop, projectietechniek en ICT. In Amsterdam zal IDFA expertise verlenen aan het Amsterdams Festivalbureau. Publiek IDFA is uitgegroeid tot een groot publieksevenement met in 2011 een recordaantal van 200.000 bezoeken. De komende jaren is het de ambitie om het publieksbereik jaarlijks met 10.000 bezoeken te vergroten. Het Rembrandtplein is en blijft het hart van het festival met Pathé Tuschinski en Pathé de Munt als belangrijkste locaties. Groei ziet IDFA in samenwerking met satellietlocaties zowel in als buiten (het centrum van) Amsterdam. Deze allianties hebben naast groei tot doel om de artistieke kwaliteit van IDFA te verbeteren en netwerken en marketingkracht te bundelen. De komende periode staan nieuwe allianties op stapel met het Stedelijk Museum, EYE Filminstituut Nederland, Beeld en Geluid en het Bijlmerparktheater. Het publieksbereik wordt tevens vergroot door het vertonen van online documentaires voor zowel publiek (IDFA TV) als professionals (Docs for Sale Online). In 2011 werd ruim 36.000 keer naar een online programma gekeken. Het huidige publiek bestaat uit 75% uit inwoners van Amsterdam en omgeving. Ruim 20% bezoekt IDFA voor het eerst, ruim 30% bezoekt IDFA voor de vijfde keer (of meer), Bijna 40% is jonger dan 35 jaar, ruim 20% is ouder dan 55. Om het huidige publiek goed te bedienen zet IDFA eigen media en middelen in zoals website7, mobiele festivalapplicatie, programmamagazine en dagkrant. Vaste bezoekers tonen hun betrokkenheid door (dikke) vriend van het festival te worden of door IDFA te 7
In 2011 ontving de publieke (Nederlandse) sectie van de website ruim 2.500.000 unieke bezoeken, de Engelstalige sectie voor professionals ontvang ruim 1.300.000 bezoeken.
8
volgen op Twitter (6.000) en/of Facebook (16.000). Daarbij hebben maar liefst ruim 72.000 mensen een My IDFA account aangemaakt op de website van IDFA waarmee men abonnee wordt van de nieuwsbrief, recensies kan plaatsen op de website, kaartjes kan bestellen en een festivalagenda kan samenstellen. Belangrijk in de communicatie met een groot en breed publiek is de samenwerking met mediapartners als de Volkskrant, de VPRO en de Publieke Omroep maar ook met partners als Pathé Cinemas en Oxfam Novib. Nieuw publiek wordt bereikt middels samenwerkingen met partners als DeLaMar, de OBA en de Melkweg maar ook Podium Mozaïek, het Bijmerparktheater en Eye Filminstituut. Daarnaast treedt IDFA steeds vaker buiten zijn festivalgrenzen en bereikt het festival bezoekers van theaters in het hele land. Met IDFA TV en IDFA’s Delicatessen bereikt IDFA altijd en overal publiek. Na elk festival wordt intensief de tevredenheid gemeten van zowel bezoekers als professionals ten opzichte van IDFA, Docs for Sale, het FORUM en de IDFAcademy. Deze informatie vormt de input voor het beleid. IDFA kent zijn bezoekers (zowel consumenten als (inter)nationale professionals) door en door. De tevredenheid van het publiek over uiteenlopende aspecten zoals kaartverkoop, communicatie en programma wordt gemeten. In 2011 was maar liefst 95% van het publiek (zeer) tevreden over de inhoudelijke kwaliteit van IDFA. Het gastenonderzoek meet onder andere de tevredenheid ten opzichte van het festival, Docs for Sale en het FORUM. Dit onderzoek laat in 2010 zien dat van alle filmmakers met een film in het programma ruim 80% van mening is dat vertoning op IDFA (veel) aantrekkelijker is dan op een ander festival8. De totale tevredenheid over het FORUM was maar liefst 95%, van de kopers was 92% (zeer) tevreden over Docs for Sale, bij de aanbieders geldt dit voor 83%. Financieringsbronnen IDFA kent een mix van financieringsbronnen. Allereerst wordt het festival ondersteund door het Ministerie van OCW en de Gemeente Amsterdam. Daarnaast wordt een beroep gedaan op een aantal publieke en private fondsen. Ook vraagt IDFA diverse subsidies uit Europese programma’s aan. Het bedrijfsleven is een belangrijke doelgroep voor diverse sponsorprojecten en –programma’s. Ten slotte richt IDFA zich op particulieren: (dikke) vrienden van het festival. IDFA is er trots op te kunnen stellen dat in de afgelopen periode jaarlijks ruim tweederde van de begroting bestaat uit niet structurele overheidssteun. In 2011 bedroeg de begroting ruim € 4.040.000. De structurele subsidies van de Gemeente Amsterdam en het ministerie van OCW bedroegen samen € 1.259.000 (31%). IDFA ontving tevens € 80.000 uit de HGIS-cultuurmiddelen. De eigen inkomsten waren € 2.674.000 (66%). Het festival heeft economische waarde voor Amsterdam van € 5.575.000. De spin off van het bezoek van professionals aan IDFA bedraagt € 2.075.0009. Hierbij zijn geen reiskosten gerekend. De spin off van reguliere bezoekers bedaagt € 2.500.000. De recettes bedragen € 1.000.000. 8
Als wordt gevraagd wat de voordelen dan zijn, worden o.a. de volgende antwoorden gegeven: “Goede reputatie, toonaangevend, IDFA-merk is goed voor je film, geeft toegang tot andere festivals, door IDFA krijg je zichtbaarheid in de markt, toegang tot een global audience, goede sales opportunities, iedereen die belangrijk is in de markt is aanwezig, exposure tot internationale kopers, beste plek om elkaar te ontmoeten, warme sfeer.” 9
In 2011 bezochten ruim 2.500 professionals Amsterdam. Daarvan kwamen er 1.650 uit het buitenland. Gemiddeld verblijven deze gasten vier nachten in Amsterdam. De gemiddelde prijs per hotelnacht bedraagt € 125. In totaal besteden de buitenlandse gasten € 825.000 aan hotelkosten. De gasten verblijven gemiddeld vijf dagen in Amsterdam en spenderen per dag € 100. Dit resulteert in € 2.075.000 aan verblijfkosten.
9
Financiële (postgewijze) toelichting 2013 - 2016 De komende periode verwacht IDFA dat de begroting ten opzichte van 2011 stijgt van €4.040.000 naar € 4.313.000 in 2013 en € 4.668.000 in 2016. De stijging zal met name worden veroorzaakt door activiteitenlasten zoals investeringen in het online documentaire-instituut en het intensiveren van verschillende activiteiten door het jaar heen gericht op een groter publieksbereik. IDFA vraagt de overheid om de komende periode het festival met minimaal hetzelfde bedrag structureel te ondersteunen als de afgelopen periode: € 1.334.000. Daarbij vraagt IDFA voor het uitvoeren van kernactiviteiten op het gebied van talentontwikkeling en educatie een extra structurele ondersteuning van € 100.000. De stijging van de begroting zal IDFA dekken met eigen inkomsten. Daartoe is een verhoogde aanvraag ingediend bij Media Programma van de EU voor FORUM Online en Docs for Sale Online van € 185.000 naar € 363.000. Verder betreft een belangrijke inkomstenbron de recettes. IDFA verwacht een verdere stijging van de recettes van € 1.070.000 in 2011 naar € 1.100.000 in 2013 en € 1.250.000 in 2016. Ook de overige inkomsten stijgen omdat IDFA de komende periode een entry fee gaat heffen (€ 25,00 administratiekosten per ingediende documentaire). Verwacht wordt dat de overige inkomsten stijgen van € 400.000 in 2013 naar € 490.000 in 201610. Op het terrein van sponsoring wordt permanente acquisitie gepleegd. Het economisch klimaat in acht nemend verwacht IDFA een consolidatie. In 2011 bedroegen de sponsorinkomsten € 462.500. We verwachten in de periode 2013 – 2016 jaarlijs € 500.000 aan sponsorinkomsten te genereren. De particuliere giften stijgen van € 48.000 in 2011, naar € 100.000 in 2013 en € 200.000 in 2016. IDFA rekent op 100 dikke vrienden en 2.000 vrienden11. Ook wat betreft fondsenwerving verwacht IDFA de komende jaren te consolideren en circa € 400.000 aan publieke- en private fondsengelden te werven. IDFA’s ambitie is om de komende periode 67% van de begroting uit eigen inkomsten te financieren in 2013, oplopend naar 69% in 2016. Indien IDFA er niet in slaagt deze eigen inkomsten te verwerven ziet IDFA zich genoodzaakt de uitgaven naar beneden bij te stellen.
10
Deze post was in voorgaande jaren abusievelijk opgenomen onder de indirecte opbrengsten. IDFA ontvangt ons inziens geen indirecte opbrengsten omdat alle opbrengsten gerelateerd zijn aan de kernactiviteiten. 11 Nu zijn dat er respectievelijk 50 en 1.200.
10
