Behandeling van osteoporose Botontkalking
mca.nl
Inhoudsopgave
Wat is osteoporose?
3
Wie krijgen osteoporose?
3
Behandeling van osteoporose
4
Wat kunt u doen om uw botten te beschermen?
4
Het is belangrijk dat u niet valt
6
Meer weten
7
Uw vragen
7
Colofon Redactie:
afdeling reumatologie
afdeling communicatie
Vormgeving :
beeldgroep MCA
Oplage:
500 / 2e druk
Druk:
Ricoh
Artikelnummer:
150149 / 2013.01
Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van het MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 2
In overleg met de reumatoloog of
Wie krijgen osteoporose?
internist wordt u behandeld voor osteoporose. Dit is botontkalking. In deze folder vindt u uitleg over osteoporose, over de behandeling en wat u zelf kunt doen om verdere botontkalking te voorkomen.
Niet iedereen krijgt osteoporose. Maar vrouwen hebben wel meer kans om osteoporose te krijgen. Dit heeft te maken met de overgang (menopauze). In en na de overgang maakt het lichaam veel minder van het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen aan. Dit hormoon remt de botafbraak.
Wat is osteoporose?
Mannen hebben hier geen last van en hebben van nature meestal een grotere
Osteoporose betekent letterlijk poreus of
botdichtheid dan vrouwen.
broos bot. De botten zijn broos doordat er te weinig mineralen, voornamelijk calcium
Wat zijn risicofactoren voor osteoporose?
(kalk), in de botten zitten. Bot is levend
Of iemand osteoporose krijgt, is behalve
weefsel. Ons leven lang worden er nieuwe
van leeftijd en geslacht ook afhankelijk
botcellen aangemaakt en oude botcellen
van de volgende factoren:
afgebroken. Vanaf ongeveer 35 jaar gaat
• als u na uw vijftigste iets gebroken
de conditie van onze botten langzaam
heeft;
achteruit doordat het lichaam meer
• een laag gewicht;
bot afbreekt dan aanmaakt. Hierdoor
• bepaalde hormonale stoornissen zoals
verzwakken de botten en worden ze
de ziekte van Cushing, een vervroegde
broos. De zogenoemde botdichtheid
overgang en aandoeningen aan de
neemt af. Dit is een natuurlijk proces.
schildklier;
Een nadeel van broze botten is dat ze
• gebrek aan lichaamsbeweging;
gemakkelijk breken.
• langdurige bedrust; • een tekort aan voedingsstoffen waaronder vitamine D en calcium; • te weinig zonlicht; • roken; • veel alcohol drinken; 3
Behandeling van osteoporose (botontkalking)
• gebruik van bepaalde medicijnen zoals prednison (corticosteroïden);
Welke medicijnen u krijgt, hangt af van: • de ernst van de osteoporose;
• naaste familieleden met botbreuken;
• uw persoonlijke risicofactoren;
• stofwisselingsziekten die de aanmaak
• of er bepaalde ziektes in uw naaste
en afbraak van het bot verstoren; • erfelijke aanleg; • reumatische ziekten zoals Reumatoïde
familie voorkomen; • eventuele andere medicijnen die u gebruikt.
Artritis. Vaak schrijft de reumatoloog of internist ook extra vitamine D en calcium voor. Behandeling van osteoporose U wordt behandeld door de reumatoloog
Wat kunt u doen om uw botten te
of internist. Voordat u wordt behandeld,
beschermen?
worden eventuele risicofactoren in kaart gebracht. De behandeling van
Belangrijke risicofactoren voor
osteoporose bestaat uit:
osteoporose zijn een tekort aan calcium
• leefstijladviezen;
en vitamine D. Calcium is nodig voor
• voedingsadviezen;
een goede opbouw van bot. Vitamine
• lichaamsbeweging;
D zorgt ervoor dat calcium goed wordt
• valpreventie.
opgenomen in het lichaam.
Daarnaast zal er een behandeling
Calcium: belangrijkste bouwstof
voorgesteld worden met medicijnen.
voor het bot
Door deze medicijnen kan osteoporose
Calcium geeft stevigheid aan het skelet
worden gestopt waardoor er minder kans
en gebit. Als u een tekort aan calcium
is op (nieuwe) botbreuken. Bepaalde
heeft, haalt uw lichaam deze stof uit
medicijnen bevorderen zelfs de aanmaak
uw botten waardoor de botdichtheid
van nieuw bot. Deze behandeling duurt
nog sneller afneemt. Calcium zit vooral
meerdere jaren.
in zuivelproducten zoals melk, kaas en yoghurt. Het maakt niet uit of u volle, halfvolle of magere producten
4
gebruikt. Ook peulvruchten, groente,
Wees matig met onder andere koffie,
fruit en noten bevatten calcium. Als u
thee en alcohol
elke dag calciumrijke voeding neemt, 4
Bepaalde voedingsproducten bevorderen
consumpties calcium per dag, denkt u aan
de uitscheiding van calcium via de urine.
bijvoorbeeld twee glazen melk en twee
Wees daarom matig met:
porties kaas, dan is dat voldoende. Een
• koffie en thee;
verpleegkundige gaat samen met u na of
• alcohol;
u voldoende calcium binnenkrijgt of dat
• koolzuurhoudende dranken;
extra calcium in de vorm van een tablet
• zout;
zinvol is.
• vlees.
Vitamine D: belangrijk voor de
Ook roken heeft een negatieve invloed op
opname van calcium
de botdichtheid.
Vitamine D helpt ons lichaam om calcium op te nemen uit ons voedsel. Vitamine D
Blijf in beweging
zit onder andere in vette vis zoals zalm,
Beweging is erg goed voor sterke botten.
makreel, bokking en haring. In mindere
Doe liefst iedere dag een half uur tot
mate ook in vlees (lever), eieren en volle
een uur aan lichaamsbeweging. Vooral
melkproducten. Aan halvarine, margarine
gewichtsdragende lichaamsbeweging
en bak- en braadproducten wordt
zoals wandelen, traplopen, springen,
vitamine D toegevoegd.
tuinieren en tennissen hebben groot
De meeste vitamine D echter wordt door
effect. Regelmatig bewegen is ook
onze huid gemaakt uit zonlicht, vooral in
goed voor uw spieren. Het vergroot uw
de maanden april tot september als de
lenigheid en behendigheid. Dit helpt om
zon krachtig genoeg is. Met het ouder
vallen en misstappen te voorkomen.
worden vermindert dit vermogen van de
Kies een manier van bewegen die bij u
huid om vitamine D te maken.
past en waar u plezier in heeft. Dan is de
De reumatoloog of internist bespreekt
kans dat u het volhoudt groter.
met u of u extra vitamine D nodig heeft en zo ja, hoeveel.
5
Behandeling van osteoporose (botontkalking)
Het is belangrijk dat u niet valt
Adviezen voor een veilig huis Ook een veilig huis is belangrijk om te
Met zwakke botten kan zelfs een lichte val
voorkomen dat u valt. Hieronder vindt u
een botbreuk veroorzaken. Het is daarom
adviezen voor een veilig huis:
belangrijk dat u niet valt. U kunt het risico
• Zorg dat alle elektriciteitssnoeren langs
verminderen door: • regelmatig te wandelen of aan yoga te doen: dit is goed voor verbetering van kracht en balans; • stevige schoenen met een stroeve zool te dragen; • geen medicijnen te gebruiken waar u slaperig van wordt; • te zorgen voor een goede bril (laat zo nodig uw ogen testen).
de plint weggewerkt zijn. • Zorg voor genoeg loopruimte tussen uw meubels. • Zorg in uw hele huis voor genoeg licht, zeker op de trap! • Heeft u een opstapje bij uw voordeur? Zorg dan dat u hier niet over kunt struikelen. • Zorg ervoor dat er in of om uw huis geen tegels uitsteken. • Zorg voor een stroeve vloer en stroeve traptreden.
Valt u vaak? Meld dit dan bij uw arts.
• Zorg ervoor dat beide trapleuningen stevig vastzitten. • Haal losse vloerkleedjes weg en houd de vloer vrij van rommel. • Verwijder drempels of zorg voor een schuine kant. • Leg antislipmatjes op de vloer van de badkamer, in de douche en in bad. Overweeg montage van beugels in de badkamer en het toilet. • Zorg voor deurklinken waar u niet achter kunt blijven haken.
6
Belangrijk!
Uw vragen
Volg de adviezen voor een veilig huis op. Zo kunt u voorkomen dat u valt.
Met vragen en voor meer informatie kunt u contact opnemen met: • de polikliniek reumatologie, op werkdagen van 9.00 tot 16.30 uur
Meer weten?
via telefoonnummer (072) 548 32 50; • de polikliniek interne geneeskunde,
Kijk voor meer informatie over
op werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur
osteoporose ook op de volgende
via telefoonnummer (072) 548 33 22.
websites: • www.osteoporosevereniging.nl • www.voedingscentrum.nl • www.veiligheid.nl • www.gezondheidsraad.nl • www.stichtingseptember.nl
7
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T (072) 548 44 44
mca.nl 1
