E H & I MAART 2015 105
PORTFOLIO
Bedaux de Brouwer, architecten Het zijn grote schoenen om te vullen. Samen met zijn broer Thomas staat Pieter Bedaux tegenwoordig aan het roer van het architectenbureau dat is opgericht door hun grootvader. ‘Wij moeten ons opnieuw bewijzen.’ P R O D U C T I E E N T E K S T PA U L G E E R T S
HET INTERIEUR VAN EEN VAKANTIEVILLA AAN HET VEERSE MEER. VOLGENS JACQ. DE BROUWER IS HET UITZICHT EEN CADEAUTJE DAT DOET DENKEN AAN EEN OUD-HOLLANDS SCHILDERIJ, REDEN WAAROM HET ONTWERP GEKOPPELD IS AAN DE NATUUR. RECHTERPAGINA, VAN LINKS NAAR RECHTS JACQ. DE BROUWER EN THOMAS EN PIETER BEDAUX.
Z 106
onder al te veel tamtam nam Pieter Bedaux onlangs de plek van Jacq. de Brouwer over in de directie van Bedaux de Brouwer. Samen met zijn broer Thomas staat hij nu aan het roer van het architectenbureau dat in de jaren dertig door hun grootvader is opgericht. Natuurlijk, er is een tijd van komen en een tijd van gaan. Het cliché is waar, zo moet Jacq. de Brouwer bekennen, maar hij heeft er geen moeite mee. Het regelwerk laat hij graag achter zich. ‘Ik wil weer doen waar ik echt goed in ben.’ En dat is ontwerpen. Aan de zijde van Peer Bedaux loodste De Brouwer de firma een nieuwe tijd in. ‘In de jaren tachtig stond architectuur nauwelijks op de agenda. Dat zie je ook terug in de bouwwerken uit die tijd,’ blikt de architect terug. In de jaren negentig volgde een omslag, ontstond een bijna euforisch klimaat waarin architecten steeds vaker hun stempel op het straatbeeld konden drukken. Soms tot ongenoegen van investeerders en projectontwikkelaars, die er alles aan deden om architecten op de knieën te krijgen. Toen de bubbel begin deze eeuw uit elkaar spatte, had menig bureau het zwaar. Ook Bedaux de Brouwer, dat sinds jaar en dag in Goirle is gevestigd. ‘Het feit dat gebouwen minder opbrachten, heeft ons wel geholpen. Wij kunnen ook met minder middelen een goed niveau halen,’ zegt De Brouwer. ‘Dat is ons handschrift.’ De basis voor dat handschrift werd in de eerste helft van vorige eeuw gelegd door Jos. Bedaux, die zich binnen het aannemersbedrijf van zijn vader specialiseerde in architectuur. Klonk in zijn eerste ontwerpen nog de echo van het traditionalisme door, vanaf de jaren vijftig voegde Bedaux steeds vaker elementen uit het modernisme toe. Overigens zonder een radicale keuze te maken: gedurende zijn carrière ontwikkelde hij een eigen taal waarin beide architectuurstijlen verenigd zijn. »
PORTFOLIO
ARCHITECT
1910 Jos. Bedaux wordt 18 april geboren in Tilburg 1937 Jos. Bedaux wordt zelfstandig architect 1940 Peer Bedaux wordt 24 juni geboren in Goirle 1949 Gemeentehuis, Hilvarenbeek 1967 Peer Bedaux studeert af als bouwkundig ingenieur in Delft 1968 Kantongerecht, Tilburg 1973 Thomas Bedaux wordt 15 januari geboren in Goirle 1978 Jacq. de Brouwer treedt in dienst als bouwkundig tekenaar 1989 Jos. Bedaux overlijdt Monografie Jos. Bedaux Architect
1991 Woningbouw Merodeplein, Tilburg 1995 Bronzen Bever voor woningbouw Kromhoutpark, Tilburg 1998 Appartementen Cenakel, Tilburg 1999 Thomas Bedaux studeert af aan de TU Delft 2000 Woningen Dierdonk, Helmond 2003 Woningen Slot Haverleij 2004 Monografie Jacq. de Brouwer 2007 Nationale Betonprijs voor Villa Van Esch 2009 Woningen Bosrijk, Eindhoven 2010 Monografie Jos. Bedaux 2011 Woonhuis, Kamperland 2012 Architectuurprijs voor Villa Rotonda en Duikklok, Tilburg
VILLA ROTONDA IN GOIRLE HEEFT AAN DE STRAATZIJDE EEN REDELIJK GESLOTEN GEVEL. OP DE BELANGRIJKE ZICHTASSEN ZIJN TWEE GROTE RAMEN GEMAAKT. EEN PATIO MET EEN VIJVER VERSCHAFT DE WONING LICHT EN UITZICHT AAN DEZE ZIJDE.
MAART 2015 E H & I
2014 Architectuurprijs Woonhuis centrum Tilburg en CC Elckerlyc Hilvarenbeek Pieter Bedaux treedt toe tot de directie
PORTFOLIO
1952 Jacq. de Brouwer wordt 14 januari geboren 1958 Openluchtschool, Goirle 1962 Universiteitsgebouw, Tilburg 1969 Peer Bedaux treedt in dienst bij Architectenbureau Jos. Bedaux 1973 Wijk Koekebakkershoek, Hulst 1977 Pieter Bedaux wordt 30 januari geboren in Goirle 1978 Gemeentehuis Berkel-Enschot 1991 Bronzen Bever voor woningbouw Merodeplein, Tilburg 1994 Woningen Kromhoutpark, Tilburg 1996 Naamsverandering bureau Bedaux de Brouwer 1999 Woningen Brandevoort, Helmond 2000 Architectuurprijs Midden-Brabant voor Cenakel, Tilburg 2001 Woningen Nolenslaan, Utrecht 2002 Tweelingkantoor, Etten-Leur 2003 Thomas Bedaux treedt in dienst bij Bedaux de Brouwer Pieter Bedaux studeert af aan de TU Delft 2007 Woningen Pieter Vreedeplein, Tilburg 2008 Pieter Bedaux treedt in dienst bij Bedaux de Brouwer 2010 Villa Rotonda, Goirle 2012 Appartementen Wibautstraat, Amsterdam 2014 Woningen en appartementen Vissershaven, Bergen op Zoom Amadeus, Den Haag (in uitvoering) MFA en Brede School, Nijmegen
PARTICULIERE WONING IN TILBURG. DE GELE BAKSTEEN VERWIJST NAAR EEN AANTAL OPVALLENDE GEBOUWEN IN DE OMGEVING. DE MATERIALEN, ISOLATIE, ORIËNTATIE, WARMTEPOMP EN ZONNEPANELEN: ALLES IS GERICHT OP DUURZAAMHEID.
De eenvoudig ogende gebouwen krijgen diepgang door de subtiele detaillering
PORTFOLIO
E H & I MAART 2015 109
DEZE RIJ WONINGEN IN GOIRLE STAAT IN EEN MOOIE MONUMENTALE TUIN, OOIT ONDERDEEL VAN HET AANGRENZENDE FRATERSHUIS. PRIVÉTUINEN ZIJN ER NIET. IN PLAATS DAARVAN BIEDEN HOGE SERRES UITZICHT OP HET PARK.
FOTO: MICHEL KIEVITS
VOOR DEZE VILLA BIJ STEENSEL LIET DE BROUWER ZICH INSPIREREN DOOR DE AMERIKAANSE BOUWSTIJL UIT DE PERIODE TUSSEN 1920 EN 1950. ALLE GEBRUIKSRUIMTES ZIJN GESITUEERD ROND EEN PATIO. DE GLASWAND IN HET HART ZORGT ERVOOR DAT DE ZONNESTRALEN REIKEN TOT IN HET SOUTERRAIN, WAAR ZICH DRIE SLAAPKAMERS, TWEE BADKAMERS EN EEN BERGRUIMTE BEVINDEN.
Bedaux’ ontwerptaal komt misschien nog het beste tot uiting in zijn magnum opus, het ontwerp voor de Economische Hogeschool, tegenwoordig Tilburg University. Het in 1962 opgeleverde hoofdgebouw is nagenoeg vierkant. In het hart bevinden zich twee asymmetrisch geplaatste binnenplaatsen waardoor daglicht de aangrenzende ruimtes kan binnenstromen. Het werk van de grondlegger van het bureau mag dan eenvoudig ogen, volgens De Brouwer heeft het diepgang door de subtiele detaillering en materialisatie. ‘Ik heb als restauratiearchitect aan dit icoon mogen werken. Opvallend is dat het van hoog naar laag en van donker naar licht gaat.’ Ondanks het royale bouwvolume doet het interieur daardoor open en vooral verrassend speels aan. ‘Dat viel op in die tijd.’ Toch draagt volgens de kleinzoon van Jos. Bedaux niet zozeer zijn vormentaal als wel zijn manier van ontwerpen bij aan de signatuur van het architectenbureau. Kenmerken zijn rust, ingetogenheid, stijlvol. De Brouwer roemt daarnaast de mix van stedenbouw met landschapsarchitectuur. Die menging is in de recente ontwerpen nog altijd zichtbaar. ‘De soberheid die zo kenmerkend is voor het werk van mijn opa sluit ook aan bij deze tijd,’
zegt Pieter Bedaux. De Brouwer verwijst naar het Cenakel, twee door hem ontworpen monolithische woontorens die eind jaren negentig aan de rand van Tilburg naast een oud klooster uit 1905 verschenen. Het klooster is lang en ondiep. De torens hebben een vergelijkbare vorm, maar zijn in tegenstelling tot de oudbouw rechtop geplaatst. Zonder opsmuk, waardoor historie en heden op een natuurlijke manier hand in hand gaan. De omgeving speelt daarbij een voorname rol. Zo zijn de twee torens langs de ringweg bewust achter een muur geplaatst. ‘Ik baseer mijn ontwerpen altijd op de rijkheid van de locatie.’
Wars van trends
‘Wat wil ik inzichtelijk maken? Wat wil ik wegdrukken? Met die vragen begint elke bouwopgave,’ vertelt De Brouwer, die in 1978 als tekenaar begon bij Peer Bedaux, de zoon van Jos. ‘Ik ben eerst in het handschrift van Peer gaan ontwerpen, ik heb wel iets van hem overgenomen.’ Het oeuvre van Peer Bedaux kenmerkt zich vooral door beperking en kwaliteit. De architect, die het bureau samen met zijn broer George leidde, lijkt eigengereid, wars van trends. Zijn ontwerpen mogen dan geïnspireerd zijn op de architectuur »
Zoet & zuur De meningen
Ad van Esch liet zowel zijn woonhuis als zijn bedrijfspand door Bedaux de Brouwer ontwerpen: ‘Je kiest een architect omdat je vertrouwen in hem hebt. Bedaux de Brouwer levert kwaliteit, onder meer omdat ze steeds terugvallen op bepaalde creatieve oplossingen. Jacq. de Brouwer streeft naar een optimaal resultaat. Daarom heeft hij er nogal wat extra tijd in gestoken. We hebben reizen gemaakt naar Utrecht en Eindhoven, omdat hij bepaalde oplossingen wilde laten zien. Tegelijkertijd is Jacq. ook een echte architect. Op subtiele wijze probeert hij je de juiste richting in te krijgen. Dat is goed gelukt. Na zeven jaar hebben we van geen enkele keuze die is gemaakt één seconde spijt gehad.’
110
PORTFOLIO
MAART 2015 E H & I HET EXTERIEUR VAN DE VAKANTIEVILLA AAN HET VEERSE MEER. DE GEVEL AAN DE STRAATZIJDE, OPGEBOUWD UIT ZWARTE BAKSTEEN, OOGT GESLOTEN. DE AFGERONDE HOEKEN VORMEN EEN STILISTISCHE VERWIJZING NAAR DE JAREN-ZESTIGVILLA DIE ER OORSPRONKELIJK STOND.
AAN DE ACHTERKANT IS VILLA ROTONDA IN GOIRLE VOORZIEN VAN EEN GLAZEN PUI, WAARDOOR BUITEN EN BINNEN BIJNA NAADLOOS IN ELKAAR OVERLOPEN.
FOTO: KIM ZWARTS
‘Onze architectuur komt pas tijdens de bouw tot bloei’
Binnenhuisarchitect Liesbeth Schoonderbeek werkte samen met Jacq. de Brouwer aan de villa in Kamperland: ‘Jacq. heeft een totaalbeeld, ik heb mijn eigen ideeën. Het is mooi als je die verschillende opvattingen kunt samenvoegen. Ik wilde graag met Jacq. werken omdat ik de botenloods van roeivereniging Theta, die hij in Eindhoven heeft ontworpen, waanzinnig vind. Dat gebouw is prachtig in het landschap geplaatst. De inrichting van de villa sluit naadloos aan bij de architectuur. Wat Jacq. buiten heeft gedaan, heb ik binnen opgepikt.’
Rijk oeuvre
De verbreding heeft hun geen windeieren gelegd. Niet alleen in Midden-Brabant, maar ook elders in het land zijn bouwwerken van hun hand te vinden. Het rijke oeuvre bestaat onder meer uit villa’s, woonwijken, appartementencomplexen en kantoorgebouwen. Daaraan wordt inmiddels met vier architecten gesleuteld. Architect Peter Keijsers is sinds jaren tachtig aan het bureau verbonden, Thomas en Pieter Bedaux werken er respectievelijk sinds 2003 en 2008. ‘Het is voor mij nooit vanzelfsprekend geweest
om terug te keren naar Goirle,’ zegt Pieter Bedaux. ‘Natuurlijk zie ik dat er op andere plekken meer te koop is, maar het is juist leuk om hier te werken omdat ik een heel mooie kans krijg.’ Toch is ook voor de derde generatie niets vanzelfsprekend. ‘Wij moeten ons opnieuw bewijzen. Dat legt geen druk op mij, misschien omdat ik houd van traditie. Wij vieren de traditie.’ Dat betekent dat zowel Pieter als Thomas Bedaux streeft naar houdbaarheid, zoals hun opa, hun vader en Jacq. de Brouwer dat ook al deden. De aandacht ervoor is nog altijd springlevend. De Brouwer wijst op Villa Rotonda. ‘Die is tot in Japan gepubliceerd. Waarom? Omdat niet alleen de combinatie van het traditionalisme en modernisme, maar ook de kwaliteit ervan in de smaak valt.’ Toch denkt hij dat de opvattingen van het bureau lastig in het buitenland te realiseren zijn. ‘Onze architectuur komt pas tot bloei tijdens de bouw. Wij willen er het liefst bovenop zitten. Het arbeidsintensieve karakter laat zich moeilijk exporteren.’ Pieter Bedaux valt hem bij. ‘Misschien zijn wij daarvoor ook wel iets te bescheiden,’ verklaart hij lachend. www.bedauxdebrouwer.nl
FOTO: DENNIS BRANDSMA
Zoet & zuur De meningen
van zijn vader, hij ontwikkelt wel degelijk een eigen signatuur. Volgens de in 2006 verschenen monografie kenmerken de gebouwen van Peers hand zich door hun degelijkheid, precisie en gedistingeerde onopvallendheid. De Brouwer ontwikkelde een meer afwijkende stijl. Volgens Pieter Bedaux heeft zijn vader van de naam Bedaux een merk gemaakt, terwijl De Brouwer het pallet breder heeft getrokken. ‘Doordat ik van de koude kant ben, had ik het gemakkelijker, kon ik me vrijer bewegen,’ zegt De Brouwer. ‘Zo kreeg ik bijvoorbeeld de gelegenheid om het idioom toe te passen op stedenbouwkundig niveau.’
– Pieter Bedaux
