Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016
Inhoud Jaargang Büch Nieuwsbrief
Jaargang Nieuwsbrief Nieuwjaarswens In memoriam David Bowie Literaire pelgrimage: José Saramago Biografie Menno Buch Mein Kampf en Anne Frank Geschiedenis van het gedrukte boek De Wereld van Boudewijn Büch Programma Waterloo! https://facebook.com/buchmania
Info, vragen, bijdragen: mail naar
[email protected] www.buchmania.nl
Excuses aan de oprechte verzamelaars van de Nieuwsbrief! De nummering kan bij u enigszins verwarring wekken. De vorige uitgave heeft jaargang 14 meegekregen, met nummer 15. Dit omdat de jaargangen eigenlijk gelijk op behoren te gaan met de oprichting van Büchmania en niet met het kalenderjaar. Maar om nu de eerste nieuwsbrief van dit jaar nummer 16 te noemen, is ook weer wat vreemd. Daarom beginnen we de eerste brief in 2016 met jaargang 14, nummer 2! Bestuur Büchmania
Het bestuur van Büchmania wenst u een bijzonder lezenswaardig 2016 De kaart van Boekenland is in verschillende afmetingen te koop via: https://bijzonderecollecties.hexspoorwms.nl/NL/webshop/posters-en-prenten/kaartvan-boekenland/12844 Met dank aan Serge Morren
Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016 Pagina 2 In memoriam David Bowie 8-1-1947 – 10-1-2016 Mick Jagger: “David was always an inspiration to me and a true original. He was wonderfully shameless in his work. We had so many good times together. He was my friend, I will never forget him.” Behalve de 'gewone' fans van Bowie waren ook zijn muzikale vrienden en bewonderaars geschokt door zijn, onverwachte, overlijden. De tweets, Facebookposts en berichten over tributes zijn, sinds de bekendmaking op maandag 11 januari jl. van het overlijden van David Robert Jones, beter bekend als David Bowie, niet van de lucht. Het is bijna een 'Waar was jij toen je het hoorde?'-ervaring. Ik werd er op die maandag om 8 uur 's ochtends mee wakker toen de wekker afging en het nieuws bracht. Gek genoeg was ik er niet door geschokt, alsof ik het verwacht had. Niet ingegeven door een of ander spiritueel gevoel of door de (naderhand overduidelijke) boodschap(pen) op zijn laatste album Blackstar. Maar wel een direct aanvaarden van het feit. Verdrietig, maar het is niet anders. Toevallig lagen op mijn werk de cd's van de Singles Collection, die heb ik die dag natuurlijk wel gedraaid. En ook 's avonds werd er op tv volop aandacht besteed aan Bowie, zijn muziek, films en invloed in het algemeen. Fijn, om dat zo mee te maken, maar ik had ook een beetje het gevoel dat 'iedereen' er met 'mijn' Bowie vandoor ging. Want hij was van mij! Dacht ik. Niet dus. Bowie was van iedereen èn van mij maar vooral van zichzelf (en zijn naaste familie). Dat blijkt wel uit de manier waarop hij zijn laatste maanden heeft doorgebracht en zijn eigen dood, volgens mij, heeft vormgegeven. Het kan geen toeval zijn dat hij twee dagen na zijn 69e verjaardag en het uitkomen van zijn (naar nu blijkt) laatste muzikale erfenis is overleden. Zijn liedjes geven op de social media volop aanleiding tot mooie uitspraken en berichten; helden en sterren spreken nu eenmaal tot de verbeelding. Ook de hereniging met Freddy Mercury is veel genoemd en wat zullen ze hun duet 'Under pressure' nu vaak kunnen zingen! Ondertussen wordt ook de wens uitgesproken dat Mick Jagger en makkers toch minstens 100 jaar zullen moeten worden, want we kunnen dit soort muzikale helden niet allemaal tegelijk missen! Wat een geruststelling dat we altijd nog van de muziek kunnen blijven genieten. Nog niet naar de tentoonstelling David Bowie is.... in het Groninger Museum geweest? Doen! Dit mag je echt niet missen! Zo dicht in de buurt van deze unieke persoonlijkheid kom je nooit meer! Nicole van der Linden
Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016 Pagina 3 José Saramago op Lanzarote (literaire pelgrimage) Tijdens een verblijf op Lanzarote in 2012 las mijn vrouw in een recent reisgidsje dat het huis van de Portugese Nobelprijswinnaar José Saramago (1922-2010) in Tías te bezichtigen was. We togen ernaar toe. Het bleek op dat moment gesloten zodat we de dag erna, 12.04.2012, met de huurwagen moesten terugkeren. Zoals jullie zullen zien is dit een emotionele belevenis. Het huis bestaat uit twee gedeelten: een woonhuis en een annex aan de overkant van de straat, bestaande uit een bibliotheek en een gastenverblijf. Dit liet Saramago bouwen na het bekomen van de Nobelprijs. We werden gevraagd een uurtje te wachten in de bibliotheek zodat eventuele andere gegadigden mee de rondleiding konden doen. Als boekenfanaat was dit al een buitenkansje. De bibliotheek werd niet gebouwd om boeken op te stapelen, doch om mensen een schuilplaats te verlenen. Saramago zei immers dat boeken met omzichtigheid moeten worden geopend daar zij de auteur bevatten met heel zijn gevoeligheid en zodanig dat deze auteur uniek en onherhaalbaar wordt. In deze bibliotheek kwam hij elke voormiddag schrijven. De boeken zijn geordend volgens het land waaruit de auteurs afkomstig zijn. Een uitzondering hierop zijn de vrouwelijke auteurs die gewoon alfabetisch staan. Saramago’s vrouw wou niet dat ze naast hun “peers” moesten staat die nooit respect betoonden. Het voorkamertje bevat portretten van de auteurs waar hij het meest van hield: Cervantes, Camões, Pessoa en Drummond de Andrade. Achter het bureau waar hij “De tocht van de olifant” schreef hangt een portret van Saramago en zijn vrouw door de Tsjechische schilder Jiri Dokoupil, gemaakt naar een krantenfoto tijdens de lancering van “Kleine Herinneringen”. Nadat Saramago van zijn ziekte in 2007 gerecupereerd was ontving hij hier Maria Kodama, de weduwe van Borges, om over haar man te praten. Saramago beschouwde Borges, Kafka en Pessoa als de belangrijkste schrijvers van de twintigste eeuw. Na drie kwartier bleken we nog steeds de enigen te zijn en kregen we verder een privérondleiding van de Spaanse studente. In de inkomhal van het woonhuis valt meteen op hoe alles vol kunst staat. Het eerste wat Saramago op Lanzarote bekwam was een ets van César Manrique, de beroemdste kunstenaar van het eiland. Hij maakte met hem een afspraak doch Manrique stierf in een auto-ongeval voordat de ontmoeting plaats vond. Op de grond van de inkomhal ligt een stenen lavatapijt, in strippen uitgezaagd volgens een eigen ontwerp, iets waarop Saramago zo fier was dat hij het aan iedereen toonde. Een extra large Taschen editie van Leonardo da Vinci’s werken staat opengeklapt op een staandertje. Vervolgens komen we in zijn studeervertrek. Het dennenhouten bureautje, waaraan hij “De stad der blinden” schreef, vertoont aan de poten de bijtsporen van zijn puppy’s. In het kamertje hangen portretten van Pessoa, Kafka, Proust, Tolstoj, Joyce en Lorca. Eronder staat een foto van de ceremonie waarop Saramago de Nobelprijs in ontvangst neemt.
Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016 Pagina 4 De Spaanse gids haalt de Nederlandse vertaling van “Opgestaan van de grond” uit de bibliotheek en vraagt ons luidop het citaat van Almeida Garrett voor te lezen, dat zich vooraan in het boek bevindt. Vervolgens bezochten we de woonkamer waar hij na het schrijven tot rust kon komen. Deze geeft uitzicht op de tuin en de zee en bevat kunstwerken die geïnspireerd zijn door zijn romans. Het hoofdschilderij is van de Portugese schilder Santa-BaVrbara en toont het moment waarop de koning van Portugal, Dom João V, de plannen bestudeert van wat ooit het paleisklooster van Mafra zal worden. In de stijl van Velasquez kijken op de achtergrond vier personen toe, eentje ervan is Saramago zelf. Het kamertje ernaast is de slaapkamer waar Saramago op 18 juni 2010 vredig overleed terwijl hij even was gaan rusten op zijn bed. Aan de muren een paar etsjes die hij bij een antiquair in Boedapest kocht. Tenslotte belanden we in de keuken. Hier loopt Saramago’s hond nog rond. Pilar del Río, Saramago’s vrouw, die haar tijd verdeelt tussen dit huis en haar verblijf in Lissabon, vindt hem te oud om te verhuizen. We krijgen een koffietje aangeboden. Velen voor ons kregen hetzelfde aangeboden in deze kamer die het hart van het huis vormt: Susan Sontag, Carlos Fuentes, Eduardo Galeano, Pedro Almodóvar alsook de volgende politici: Mário Soares, José Zapatero, Santiago Carrillo. Op deze keukentafel legde Sebastião Salgado zijn foto’s van landloze Braziliaanse boeren in de hoop dat Saramago het voorwoord zou schrijven. Terwijl ik mijn koffie drink zegt de gids dat ik in dezelfde stoel zit als Bernardo Bertolucci. Als ik antwoord dat mijn dochter Ada heet, naar Bertolucci’s film ‘Novecento’ antwoordt ze dat Saramago’s kleinzoon Olmo heet, naar dezelfde film en dat de olm buiten aan het terras hieraan herinnert. Via deze olm kun je door de kale tuin naar een zwembadje achteraan waar Saramago kwam zwemmen. De rondleiding eindigt in een kleine shop in het gastenverblijf. Als je daar een boek koopt wordt hij afgestempeld met de ex-libris van de schrijver. Alles bijeen zeer de moeite waard ! Serge Morren
Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016 Pagina 5 Eerder gepubliceerd op www.literatuurplein.nl. Met toestemming van de auteur hier overgenomen BUCH van Nicole Buch en Edwin Gitsels Een goede biografie laat duidelijk zien welke verschillende facetten een persoonlijkheid heeft. Vaak genoeg worden mensen die boven het maaiveld uitsteken vereenzelvigd met slechts één beeld. Gemakzucht van de massa. De afdeling marketing die een zeker imago benadrukt. Zo zal menigeen bij Menno Buch (1951–2014) allereerst – en helaas vaak genoeg alleen – denken aan zijn spraakmakende programma Sex voor de Buch, waarin hij personen liet zien met geheime seksuele verlangens. Hij werd uitgemaakt voor viespeuk, maar ondertussen keek wel driekwart van de bevolking naar het programma op de maandagavond laat. Zo ongeveer de slechtst mogelijke tijd in tv-land. De hypocrisie ten top. Want feitelijk deed hij niets anders dan elke bevlogen journalist: onderzoeken en berichten. En kenden hij en zijn team wel degelijk strenge grenzen. Ja, sex sells, Buch was een zakenman, hij faciliteerde beroepsmatig, maar hij was geen geldwolf. Geld betekende voor hem eerder vrijheid dan iets anders. Zijn weduwe Nicole Buch en de eindredacteur van Buchs tv-werk Edwin Gitsels schreven een verhelderend relaas, eenvoudigweg BUCH gedoopt, met als ondertitel Hoeveel levens kun je leven? Het is geschreven in een gedegen, heldere stijl. Het is liefdevol, maar zonder vals sentiment. Dat zou ook helemaal niet passen bij de uiterst pragmatische persoon die Menno Buch was. Iemand die een grote bek kon opzetten, maar als zo vaak in feite een klein hartje bezat. Iemand die daar waar nodig mensen wilde helpen, ook wildvreemden, als ze hem maar op een of andere manier wisten te raken. Onnoemelijk veel gedetineerden in binnen- en buitenland heeft hij op welke wijze dan ook gesteund, hij hielp mee aan allerlei ideële projecten, deed vrijwilligerswerk bewust onder de radar. Behoorde je tot zijn ´innercircle´, dan had je een vriend aan hem die tot het gaatje met je ging. De basis voor dat aspect van zijn persoon is te vinden in de gezinssituatie vroeger thuis. Menno was het zwarte schaap dat vooral bij zijn moeder werkelijk niets goed kon doen, dat zo goed als zeker voor galg en rad zou opgroeien. Vader, in tegenstelling tot de kleinburgerlijke moeder belezen en erudiet, had net als Menno – de vierde in de lijn van zes broers, met net boven hem de schrijver en reis- c.q. rijstleider Boudewijn Büch – een zeker rafelrandje. Eerder interessant dan echt storend. Desalniettemin wist de moeder op een scheiding aan te sturen doordat ze de dokter en politiecommissaris goed kende en vader Buch ontoerekeningsvatbaar liet verklaren. Andere tijden. De scheiding zorgde ook voor een schifting bij de kinderen. (Die tot op de dag van vandaag duurt. Met moeders lieveling Patrick Buch is nooit meer contact geweest. Aan een lid van de Büchmania vereniging liet hij weten dat van het biografische begin van BUCH niets klopt. Een strijd over de dood heen.) Menno heeft zijn vader nog eenmaal gezien, van een afstandje op een terras. Zonder echte bondgenoot binnen het gezin – al heeft hij met Boudewijn tot aan het einde een goede verstandhouding gehad – werd het leven in het Wassenaarse ouderlijke huis helemaal ondraaglijk.
Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016 Pagina 6 Menno moet een recalcitrante jongeling zijn geweest. Op school wilde hij maar niet deugen, maar er stak duidelijk iets in hem van een echte doener, een ondernemer, zo men wil, een oude ziel. Op veertienjarige leeftijd nam hij de wijk naar een kamer in Den Haag. Hij zou weleens bewijzen dat hij wel iets kon bereiken. Een ongebreideld enthousiasme als drijfveer. Zelfredzaamheid zijn doel. Door goed te observeren, door ongekend hard te werken, bracht hij het tot etaleur van V & D, draaide in de weekenden bij een discotheek. Eerst gratis en als het allemaal liep, dan liet hij zich goed betalen. Daarnaast beunde hij er een beetje bij door etalages van middenstanders te verbeteren. Hij bleek een groot talent voor stijl en vormgeving te hebben en tevens een neus voor commercialiteit. Zo won hij een door de Italiaanse ambassade uitgeschreven wedstrijd door een etalage vol te storten met spaghetti en macaroni en daarbij een bord te plaatsen met een slogan die duidelijk maakte dat er zoveel meer is te ontdekken in bella Italia. Hij luisterde, observeerde en bespeelde mensen vaak (meestal goedmoedig, soms ook sardonisch) met door henzelf aangereikte wapens. Hij werd achtereenvolgens verantwoordelijk voor de huisstijl van de modeketen Gerzon, maakte nadat het concern moest inkrimpen een zijstap als bedrijfsleider van een bordeel en werd toen vertegenwoordiger in de mode. Hij opende zelf een winkel, en na succes een tweede filiaal. Met branie wist hij uiteindelijk geld los te peuteren bij een bank voor een tweetal grote panden inclusief parkeerterrein in de Breestraat in Leiden. In de ene vestigde hij de exclusieve modezaak McCoy, de andere verhuurde hij om de hypotheek te kunnen betalen. Menno, autogek, ruilde zijn Alfa-Romeo in voor een Porsche Turbo. Bij de opening waren de meeste leden van de Porscheclub aanwezig. Menno Buch, de stuntman, had een duidelijk signaal afgegeven aan zijn familie. Hij was toch nog iets geworden. Broer Boudewijn, in die tijd geplaagd door deurwaarders, kreeg op de bovenste verdieping een werk- c.q. schuilplek. Zo kon hij mooi de columns van Menno voor het Porsche Magazine bijschaven. Zo had hij rustig kunnen voortkabbelen, maar hij voelde zich niet geroepen om lang ‘winkeltje’ te spelen. Hij voelde ergens dat dit het begin was, verpatste het parkeerterrein aan buurman De Slegte, loste zijn hypotheek af en zette McCoy en het andere pand te koop. Een collega van de Porscheclub wilde ‘de supermarkt van de toekomst’ beginnen. Van de exclusieve modemerken ineens in treinladingen appelmoes vanuit Oost-Duitsland. De Bingo werd na een haperende start een succes. Filiaal na filiaal werd geopend op prima locaties. Die panden trokken de aandacht van een concern. De verkoop was snel gesloten. Menno Buch was voor zijn dertigste miljonair, een dikke middelvinger richting Wassenaar. Het grote reizen kon beginnen. In Miami zou de zonaanbidder gaan nadenken over de volgende stap in zijn carrière, want eenvoudigweg rentenieren was er voor de ideeënman niet bij. En dat heeft hij geweten. Zogenaamd respectabele mensen maakten hem met droominvesteringen in eigen eilandjes op de Bahama’s zijn hele vermogen afhandig. Gelukkig had Boudewijn een betere periode en kon hij Menno wat geld lenen. Een bittere pil. Menno: ‘Boudewijn heeft later meer succes gehad met eilanden dan ik.’ Met zijn in alle haast opgezette levensmiddelengroothandel kwam hij aardig snel weer op de rails, maar daarbij nam hij het even niet zo nauw met de btw-afdracht
Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016 Pagina 7 Drie maanden in voorarrest leerden hem over het gevangeniswezen en over menselijk gedrag in het algemeen. Een ervaring die hij in zijn voordeel zou benutten. De kracht van de overlever. Toen de PTT net na zijn vrijlating in de krant aankondigde kooplijnen in de markt te zetten, meldde hij zich aan. Dat was het enige positieve dat hij had meegenomen van zijn reis naar Florida en de Bahama’s. Hij wist dat er door de plaatselijke maffia aardig was verdiend aan inbellijnen. Maanden later worden er twee lijnen geïnstalleerd, met vijftig doorgangen elk. Een cassettedeck met autoreverse, een microfoon en een pak cassettes, een paar vrouwen uit een Haarlems café die een paar tekstjes inspraken. Naar de maatstaven van vandaag porno ultra-light. Maar de telefoons werden letterlijk roodgloeiend. Bijna een miljoen gulden na een maand operationeel te zijn. Meerdere lijnen, een bedrijfspand, een telefooncentrale, professionele apparatuur. Menno Buch was back in de miljoenenbusiness. Buch: ‘Voor mij is alles vóór de 06-lijnen een aanloop.’ Seks en geld, de ware hoeksteen van de samenleving. De beschrijving van de trucs die Buch uithaalde heeft iets weg van schelmenstreken. Maar zo zag de fiscale opsporingsdienst het helaas niet. Een jarenlang onderzoek dat een normaal mens helemaal tot de grond zou hebben afgebroken, leidde uiteindelijk tot een taakstraf, die Buch fluitend in de spoelkeuken van een bejaardentehuis in Osdorp doorbracht. Zo leerde hij, behept met een gezonde nieuwsgierigheid, immers weer een nieuwe wereld kennen.Nieuwe werelden die hij op zijn geheel eigen wijze inpalmde. Zo ook de tv-wereld. Het team dat hij om zich heen had verzameld voor Sex voor de Buch, bestond uit mensen van allerlei pluimage. Waarmee hij naast Buch in de bajes nog een hele trits van programma’s maakte die voor de doorsnee Nederlander onbekende werelden probeerden te ontsluiten, met het doel vooroordelen weg te nemen. Interviewen zonder echte voorbereiding, hetgeen niet-geredigeerde beelden opleverde. Spontaan, zonder opsmuk, veelzeggend. Een uitzondering op tv. Elk hoofdstuk van deze biografie wordt voorafgegaan door een korte situatieschets van de plek waar en de omstandigheden waaronder weduwe Nicole Buch aan het boek werkt. Korte notities die over het verlies en het gemis verhalen, die zeer persoonlijke aspecten van de verhouding toevoegen, waaruit vooral steeds weer de sociale intelligentie van Menno blijkt. En ook hoe anders hij in zijn privéleven was, eerder heel terughoudend, bescheiden, verlegen haast. De schrijvers zetten een markant persoon op ontwapenende wijze in de etalage, een publieksbespeler pur sang, iemand die genoot van het spel, iemand die het niet zonder daden kon stellen en die door zijn onorthodoxe werkwijze vooral gebaseerd op intuïtie nogal eens met regelgevers in de clinch lag. Een sympathieke doordouwer, onbevooroordeeld, onbevangen, die de grenzen opzocht en daardoor zowel grote successen als faliekante mislukkingen heeft gekend. De doener leidt nu eenmaal een groot aantal levens tegelijk, genoeg voor een boek vol verhalen. En in de laatste zeventien jaar was er dan toch ook de echte liefde. En het eerst voorzichtigheidshalve, maar daarna met volle teugen genieten van schoonfamilie, met Indonesische roots. Zoals hij zich in zijn vroegste jeugd op zijn gemak voelde bij de vriendelijke mensen die hij bezocht in het pension voor Indische ouderen in Wassenaar. Vier jaar lang heeft hij samen met zijn vrouw Nicole geworsteld tegen keelkanker. Een strijd die hij vol aanging, gewend als hij was om de regie te nemen, zonder dat het hem deed afleiden van zijn werk, van zijn ideeën. Met een vast geloof in zichzelf, maar ook in de mensen die hij om zich heen had verzameld. Die bevlogen nieuwsgierigheid en het enthousiasme heeft hij op velen overgedragen.
Guus Bauer
Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016 Pagina 8 Vervallen rechten van twee beroemde oorlogsboeken In 1924 verscheen Mein Kampf, het boek waarin Hitler in 27 hoofdstukken verdeeld over 1950 bladzijden zijn denkbeelden uiteenzet over de Duitse suprematie, de rassenleer en de politieke uitvoering daarvan. Tot de Duitse overgave in 1945 werden er 12 miljoen exemplaren van het werk verkocht in 18 talen. Toen hij in 1945 stierf had Hitler officieel een privéadres in München. Zijn bezit kwam volgens de wet toe aan de deelstaat Beieren – ook de rechten op Mein Kampf. Niemand van zijn familie heeft sindsdien aanspraak gemaakt op de erfenis van de nazileider. De deelstaat Beieren gebruikte de rechten om herpublicatie van het oorspronkelijke werk te voorkomen. Sommige landen (bijvoorbeeld Zweden) erkenden de rechten van de deelstaat Beieren echter niet omdat de zaak juridisch te onzeker is. In 2015 zijn de rechten op heruitgave van Mein Kampf 70 jaar na de dood van de auteur automatisch komen te vervallen. Om schimmige uitgevers voor te zijn, besloot de Beierse regering een half miljoen euro subsidie uit te trekken voor een geannoteerde wetenschappelijke uitgave onder de auspiciën van het Institut für Zeitgeschichte te München. Derhalve verscheen op 8 januari 2016 een geannoteerde uitgave met meer dan 3700 voetnoten in een oplage van 4000 stuks. De verkoopprijs is 59 euro. Hoofdbezorger is de historicus Christian Hartmann, die drie jaar over de klus heeft gedaan. Op de website van het Institut für Zeitgeschichte is een hele pagina met verwijzingen naar persreacties op de heruitgave van Mein Kampf te vinden. http://www.ifz-muenchen.de/aktuelles/themen/edition-mein-kampf/dokumentationmein-kampf-in-der-oeffentlichen-diskussion/ "Aus Politik und Zeitgeschichte" - de altijd weer voortreffelijke bijlage bij de Duitse weekkrant "Das Parlament" heeft een themanummer gewijd aan de historische achtergronden van Mein Kampf. Het nummer is in pdf-format gratis te downloaden: http://www.bpb.de/apuz/213510/hitlers-mein-kampf Ook de rechten van Het Achterhuis zijn met ingang van 2016 komen te vervallen. Het Anne Frank Fonds Basel heeft al jaren het alleenrecht op de tekst van het dagboek van Anne Frank en waakt scherp over het gebruik ervan. Die uitzonderingspositie komt echter in gevaar door de Europese regels op auteursrecht. Normaal zou na 2015 het recht op publicatie automatisch vrijkomen 70 jaar na de door van de auteur. Zoals bekend bezweek Anne Frank in het concentratiekamp Bergen-Belsen in 1945. Het Anne Frank Fonds Basel erkent de (aangevulde) editie van 1986 (gepubliceerd door het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie) als de enige juiste uitgave waardoor de auteursrechten zouden doorlopen tot 2037. Daarnaast stelt het Anne Frank Fonds Basel zich op het standpunt dat Otto Frank, de vader van Anne, co-auteur is van het dagboek, omdat hij 'een voldoende creatieve bijdrage leverde'. "Otto Frank voegde de twee incomplete en overlappende versies van Anne Frank op zo'n manier samen dat hij een eigen auteursrecht verdiende", verklaart Kamiel Koelman, de Nederlandse advocaat van het Anne Frank Fonds. “Hij creëerde een nieuw werk. Je kunt het vergelijken met de kunstenaar die een collage van andermans foto’s maakt. Hoewel hij de gebruikte foto’s niet zelf heeft geschoten, is het auteursrecht op de collage wel van hem.”
Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016 Pagina 9 De Anne Frank Stichting, die al langer overhoop ligt met het Zwitserse fonds, is duidelijk over de co-auteurclaim: “Otto Frank is niet de coauteur van de originele dagboekgeschriften van Anne Frank. Anne Frank is de enige auteur van de dagboekversies A en B en de korte verhaaltjes.” Het Anne Frank Fonds in Bazel spande in 2015 een zaak aan tegen de Amsterdamse Anne Frank Stichting, die al jaren werkt aan een uitgebreide digitale en interactieve versie van het dagboek. De eis was een verbod op niet alleen de publicatie, maar ook het kopiëren van de manuscripten van de dagboeken. De rechter stelde in zijn vonnis echter dat het recht op vrijheid van wetenschap voor de bescherming van het auteursrecht gaat. Het Anne Frank Fonds in Bazel haalde daarmee bakzeil. Twee Franse wetenschappers, Isabelle Attard en Olivier Ertzscheid, hebben uit protest de integrale Nederlandse tekst van Het Achterhuis op 1 januari 2016 in verschillende bestandsformaten online gezet. Olivier Ertzscheid noemt het onbegrijpelijk dat Adolf Hitler's Mein Kampf vanaf 1 januari 2016 wel in het publieke domein valt, maar Het Achterhuis niet. Het Anne Frank Fonds heeft al aangekondigd naar de rechter te zullen stappen als iemand zonder hun toestemming het dagboek publiceert. Wordt vervolgd dus. Zie voor de online tekst van Het Achterhuis: http://affordance.typepad.com//mon_weblog/2016/01/anne-frank.html Zie voor de achtergronden van de rechtenkwestie het uitstekende opinieartikel van Casper van Woensel ‘Anne Frank is van mij' gepubliceerd in het maandblad Ars Aequi (mei 2013) en in pdf-format gratis te downloaden: https://www.boek9.nl/files/2013B9/201305_van_Woensel_Anne_Frank_is_van_mij. pdf Overige bronnen: Strijd om rechten dagboek Anne Frank gaat door (Trouw 31 december 2015): http://www.trouw.nl/tr/nl/30020/Uitgelicht/article/detail/4216560/2015/12/31/Strijdom-rechten-dagboek-Anne-Frank-gaat-door.dhtml Otto Frank co-auteur van ‘Dagboek van Anne Frank’(NRC 17 november 2015) http://www.nrc.nl/nieuws/2015/11/17/otto-frank-co-auteur-gemaakt-van-dagboekvan-anne-frank René van Haaster
Van wiegendruk tot world wide web Het gedrukte boek staat op een keerpunt. In de afgelopen ruim vijf eeuwen hebben drukkers geprobeerd te voldoen aan de groeiende vraag aan boeken in alle soorten en maten. In de toekomst zal moeten blijken of het boek zich zal weten te handhaven naast internet en andere media. In Van wiegendruk tot world wide web. Bijzondere collecties en de vele geschiedenissen van het gedrukte boek belicht Marieke van Delft het heden en de toekomst van het boekonderzoek vanuit haar werk als conservator bij de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Het eerste deel getiteld ‘De complexiteit van de boekenwereld’ bevat een aantal casestudies over de ontwikkeling van het gedrukte boek in Nederland. De eerste deelstudie representeert de periode van de overgang van handschrift naar druk rond 1500 aan de hand van een vijftiende-eeuws Nederlandstalig getijdenboek gedrukt in Parijs.
Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016 Pagina 10 Vervolgens komt de overgang van de zestiende naar de zeventiende eeuw aan bod door een beschrijving van de samenwerking tussen twee Leidse drukkers voor Lodewijk Elzevier. De achttiende eeuw wordt belicht aan de hand van een studie naar de bibliotheek van de Leidse boekhandelaar Pieter van der Meersche. De volgende casestudy gaat over de Flora Batavia en behandelt de ontwikkeling van wetenschappelijke illustraties in de negentiende eeuw. Het laatste hoofdstuk van het eerste deel bestudeert de bibliofiele uitgaven van de Vereeniging Joan Blaeu in een periode van industriële ontwikkelingen rond 1900. In het tweede deel getiteld ‘Nieuwe wegen voor Bijzondere Collecties’ gaat de aandacht uit naar nieuwe ontwikkelingen in het werken met bijzondere boeken uit de vroegmoderne tijd. Het startpunt is een beschrijving van afdeling Bijzondere Collecties van de Koninklijke Bibliotheek voor het onderzoek naar het boek. Daarna wordt onderzocht hoe kennisdiensten als de ‘Short-Title Catalogue Netherlands’, ‘Watermarks in Incunabula printed in the Low Countries’, ‘Bibliopolis’ gebruikt kunnen worden bij het boekhistorische onderzoek. Het laatste hoofdstuk gaat over de rol van digitalisering van het papieren cultureel erfgoed en hoe de resultaten daarvan gebruikt kunnen worden bij het onderzoek naar de geschiedenis van het gedrukte boek in Nederland. Marieke van Delft, Van wiegendruk tot world wide web. Bijzondere collecties en de vele geschiedenissen van het gedrukte boek (Walburg Pers 2015) ISBN 978-905730-634-1 René van Haaster
De Wereld van Boudewijn Büch Büch op bezoek bij Malcolm-Jamal Warner. Deze acteur speelde Theo Huxtable in "The Cosby Show", een zeer populaire comedy welke werd uitgezonden van 19841992. Of hij nu nog met dat programma verbonden wil zijn? Vast niet.. Robèrt Koopmans
Büch Nieuwsbrief
Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 14 – nummer 2 – januari 2016 Pagina 11
Büchmania op Facebook! Volg ons ook op Facebook voor actuele berichten, links en meer https://facebook.com/buchmania/
Colofon Eindredactie: Robert-Jan Trügg Samenstelling en opmaak: Nicole van der Linden
AGENDA
Uitgave van: Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Zaterdag 21 mei 2016
Email:
[email protected]
Zondag 11 december 2016
Postadres: Warnaarslaan 16 2469 RA Den Haag www.buchmania.nl
15e Internationale Boudewijn Büch Dag
Bezoek aan Waterloo
