BÁNSÁGHI TIBOR 1919-1992
m e s u is a d o n n é p e n d a n t d e s a n n é e s près* q u e v a in e m e n t et a v e c to u te s s o rte s d e ré s u lta ts p é n ib le s, à ré tu d e d e ta n ature, à la lutte a v e c la réalité. je n e le n ie p a s. J e n e v o u d r a s p a s m 'è tre privé d e ce tte erreur...*
*...Éveken k e re sztü l a te o n é a z e t ta n u lm á n y o zá sé nak, a v a ló s á g g a l vfvott k ü zd e le m n e k s z e n t e le m magam , m ajd h og yn e m h iá b a v a ló a n é s m in d en fé le szá* n a lm a s ered m én n yel • n e m ta g a d o m . D e nem sze re tn é m , h a m e g le n n é k (o sztva e n ó i a h ib á ió L :
*.,.sle la b o u re c o m m e u n v ra i p o s s é d é , j'a i u n e fu re u r s o u rd e d e travail p lu s q u e jam ais. E t je c r o îs q u e ç a c o n trib u e ra à c o m m e c e lle d o n t p a ro le E u g è n e D e la cro ix «j'ai tro u v é la p e in tu re lo rs q u e je n 'a v a is p lu s n i d e n is rU s o u ffîe « ...'
'. . . D o lg o z z , m int e g y v a ló s á g o s m egszállott, ô rü le te s m u n k a d ü h öm n ag y o b b , m in t b á rm ik o r. É s az t h is ze m , h o g y e z h o z z á fo g járu ln í a g y ó g y u lá so m h o z. T a lá n a z törté n ik m ajd v elem , am irő l D e la c ro ix beszél: » a kkor találtam m e g a fe s tészetet, a m ik o r m ár s e m foga m , se m lé le g ze te m n em volt«..,*
(Idézetek Vincent ven G o g h Théohoz írt levelébőlj
BÁNSÁGHI TIBOR festőm űvész gyűjtem ényes
KIÁLLÍTÁSA HELEMBÁN 1993. április 2 5 - május 22.
A kiállítást re n d e zté k : B á n s á g h í Péter é s ifj B á n s á g h i T ib o r festő m ű vé s ze k (B u d a p e s t), Párkány/Š túro v o é s H elem ba/C h l a b a ö n k o rm á n y za ta és a Falufejlesztési T á rs a s á g (B u d a p e s t). A kataló g ust kiadja a Falufejlesztési Tá rs a s á g , B u d a p e s t. 1993. Sze rke szte tte : N a g y Jú lia
É LE TR A JZ
A z Ip o ly fo ly ó to rk o la tá n á l a s z lo v á k o ld a lo n fe k s z ik H e le m b a fa lu csk a , a h o l B á n s á g h i T ib o r 1919. m á ju s 8 -án szü le te tt. A h á z, a m e lyet s z ü le i s aját s z o rg a lm u k k a l é p ít e tte k m e s s z e a falutól, e g y e d ü l állt a fo ly ó partján. K is g y e rm e k k é n t é s k is is k o lá s k é n t a s z ü lő i h á z é s h e le m b a i k ö rn y e ze te v o lt a v ilá g k ö z e p e , é d e s a p ja , B á n s á ghi V in c e fe stő m ű v é s z volt. éd e s a n y ja . a k i m ű k e d v e lő a kvare llfe stő é s c im b a lo m m ű v é s z volt, a h ázta rtást vezette. A m ű te re m fa la iró l k é p e k n é z te k le, é s a z o la jfe sté k illata h atotta á t a légkört, a m e ly e t a m ú g y is elvararázso lttá tettek a k ü lö n le g e s b e re n d e z é s i tá rg y a k , a fe s tő á llvá n y é s a k é k e s e n k a n y a rg ó c ig a re tta fü s t. A
s z é p s é g e s tá jb a n g y e rm e k k é n t s o k a t c s a ta n g o lt, é s le g s z ív e s e b b e n a
n é g y é vvel fia ta la b b ö c c s é v e l
* in d iá n o sd i t játszott. É d e s a p ja , a k i szü le te tt tá jk é p fe stő volt, re n d s z e re s e n kijárt a m otívum o k e lé a te rm é sze tb e , é s ő - tö b b n y ire vele tartva - á ta d ta m a g á t a n n a k a s z e m e e ló tt m e g s z ü lető ig a z i v a rá zsla tn a k, a h o g y a fe lfe szít e tt v á s z n o n id e -od a fel tett fe sté k fo lto k b ó l fe ld e re n g e tt, m ajd m in d jo b b a n te lfe s erejével m egjelen t a z ip o ly -p arti táj é s a h e g y e k k o s zo rú zta tá v o ls á g o k h a n g u la ta a k é p e k e n . T iz e n e g y é v e s e n k erü lt K o m á ro m b a , a k la s s z ik u s h u m á n S z e n t 8 e n e d e k * re n d i K a to lik u s G im n á z iu m b a , é s ettól k e z d v e a h á z é s m in d e n , a m i H e le m b át, a z ó H e le m b á já t jelentette, e g y távoli c s o d á s o á z is s á vált, a h o v a n ya ra n ta é s a té li s z ü n e te k b e n v iss z a -v is s z a t é rh etett a m in d ig tá rt ka ro k k a l váró, erő t a d ó , ő s i e re d e th e z. É d e s a p ja ré vé n , a k i fia ta lo n a R e s ic a i K o h ó m űv e k n é l d o lg o zo tt, o tth o n u k b a n s o k , a c s a lá d re s ic a i k o rs z a k á b ó l s z á rm a z ó em lé k (kön yve k, s z á m o ló - é s m é rő e s z k ö z ö k . b á n y á s z lá m p a stb.) v o lt ta lá lh a tó , é s ezek, v a la m in t a c s a lá d i b e s z é lg e té s e k a te c h n ik a irán ti é rd e k lő d é s é t m á r k isg y e rm e k k o rá b a n felkeltették, A g im n á z iu m i id ő s z a k e ls ő é v e ib e n élt o r n á s z lett, am it p e rs z e a ta n u lá s sín y le tt m eg . D is z k o s z v e té s b e n , g e re ly h ajításb an , s z e rto rn á b a n k ü lö n fé le v e rs e n y e k e n é rm ek et nyert. A rajz ta n tá rg y a t a k a riz m a tik u s H a rm o s K á ro ly fe stő m ű v é s z n é l tan u lta , a k i k é p z ő m ű v é s ze t irán ti e re d e n d ő k é s z s é g é t m á r k o rá n fe lism erte. R ajz tan ára , é d e s a p já v a l v a ló m e g b e s z é lé s a la p já n , k ü lö n ra jz k u rzu s o n b á to rította a to v á b b ia k b a n , a h o v á ig e n s z ív e s e n járt el. O tthon, a n yári v a k á c ió k id e jé n s o k s z o r fe ste ti a h e le m b a i tájban é d e s a p ja m ellett. T ize n h é t é v e s, a m ik o r a s p o rto lá s k e d v é é rt e lh a n y a g o lt g im n á z iu m i re ál ta n tá rg y a k ro s s z é rd e m je g y e in e k kijavítás á t h a tá ro zta e l. E n n e k é rd e k é b e n ö n k é n te s ö n fe g y e lm e z ő id ő s z a k o t v e ze te tt be, é s e g y te lje s n y á ro n át otth on v a ló m a g á n ta n u lá s s a l b e p ó to lta h iá n y o s m atem atikai é s fizik a i ism ereteit, m é g p e d ig o ly a n k ö n yv e kb ő l, a m e ly e k ism é t fe lé lén kíte tték a te c h n ik a irán ti lelk ese d ését. A z e ljö v e n d ő m ű v é s z i v a g y te c h n ik a i p á ly a le h e t ő s g é n e k kettő s s é g e e g y re é le z ő d ö ttt g o n d o lataib a n m in d a d d ig , a m íg a ra jz k u rzu s o n h a s z n á lt v á zla tfü ze té b e n a g y b e tű k ke l a k ö v e tk e z ő m o n d a to t Irta: 'K é t u rat s e n k i s e m s z o lg á l hat, m ert v a g y a z e g y ik e t g y ű lö li é s a m á s ik a t sze re ti, v a g y a z e g y ik h e z ra g a s z k o d ik é s a m á s ik a t elveti.' 193 8 -b an é re tts é g i v iz s g á t tett, é s ig a z o ló a já n lá st k ap ott a g im n á ziu m ig a zg a tó já tó l arról, m isz e rint f iz ik á b a n az á tla g o t m e s s z e m e g h a la d ó ism e re te k rő l tett ta n ú sá g o t, s ig y a fiz ik a irán t v a ló é rz é k e é s a fiz ik á b a n v a ló já rta s s á g a te k in te té b e n a m ű e g y e te m i ta n u lm á n y o k ra k iv á ló a n a lk a lm a s n a k tartom*. H e le m b a i la k ó h e ly ü k 193 8 ő s z é n M a g y a ro rs z á g h o z csatoltatott, é s íg y n y itv a á llt a z ú t a m a g y a r fő v á ro s b a . T ö b b k ö rü lm é n y e g y ü tth a tá s a k ö v e tk e z té b e n v é g ü l is a fe sté sze ti p á ly a v a g y a te c h n ik a i p á ly a kö zö tt a z u tó b b i javára dön tött, e zé rt le h e tő s é g e n yílt a B u d a p e s ti J ó z s e f N á d o r M ű e g y e te m g é p é s z m érn ö k i k a rá ra beiratko zn i. A z otthoni s z ű k ö s a n y a g i le h e tő s é g e k tu d a tá b a n , m á r a z in d u lá s t k ö v e tő e n sa já t lé tfe n n ta rtá sá ra törekedett, é s íg y vállán m u nkát ta n u lm á n y a i v é g z é s e m e lle n a M ű e g y e te m i S p o rtre p ü lő E g y e s ü le t k ísé rle ti re p ü lő g é p -é p ít ő i m ű h e ly é n e k te rv e ző iro d á já b a n . A re p ü lé s n a g y s z e rű s é g e ő t is m a g á v a l r a g a d t a é s íg y v á lt a k tív s p o rtre p ü lő v é , m ajd o ktatóvá is, a re p ű lö g é p -k o n stru ktő ri é s k é s ő b b repü lő g é p -é p ítő i m u n kája m ellett e g é s z e n 19 4 4 -be n b e k ö v e tk e ze tt katonai b e v o n u lá s á ig . E z e n id ő s z a k a la tt kifejtett te v é k e n y s é g é rő l A m agyar repülés története c ím ű k ö n y v is m eg e m lé ke zik.
M á r 1 9 3 9 -b e n m e g is m e rk e d ett k é s ő b b i fe le s é g é v e l. M erve l A n n á v a l, a k ih e z ő s z in te jó b a ráts á g fűzte. A B a la to n m elietti T a p o lc á n k a p ó n rö vid re p ű iő h íra d ó i - m ár zilált v is z o n y o k k ö z ö tt lefolyt - k ik é p z é s é t kö v e tő e n 1945 ta v a s z á n a s z o v je t h a d s e re g fo g s á g á b a került. M erve l A n n á tó l a z z a l b ú c s ú z o tt e l. h o g y e s e tle g ö rö k re bú c s ú t ke ll v e n n iü k e g y m á s tó l. V is z o n ta g s á g o s u ta z á s után M o s z k v a k ö rn y é k i é s m o s z k v a i h a d ifo g o ly tá b o ro k b a n m érn ö ki v e z e tő b e o s z tá s o k b a n d o lg o z o tt. N é g y é v u tá n , 1946. s z ilv e s z te r n a p já n e g é s z s é g e s e n tért h aza. A z 1 9 4 9 -e s e s z te n d ő a z ú j é le tb e v a ló b e ille s z k e d é s mo z g a lm a s é v e volt : e lő s z ö r a B u d a ő rsi R e p ü lő té ri Ja v ító M ű h e ly v e z e tő jé v é n e v e z té k ki, m ajd a D u n a i R e p ü lő g é p g y á r a n y a g te c h n ik a i v e z e tő je lett. F e le s é g ü l
v e tte
M ervel
A n n á t. K a to n a i b e v o n u lá s a m ia tt e lm arad t szigor* latait b e p ó to la n d ó , gyári m u n k á já n fe lü l ú jra fel v e rte
tan u lm á n y a it,
és
s z o rg a lm a s , s z ív ó s m un k á v a l m e g s z e re z te a B u d a p e s ti M ű s z a k i E g y e te m en
a
g é p é s zm é rn ö k i
d ip lo m á t.
N yugodt
és
b o ld o g c s a lá d i életet é l tek.
1 9 5 0 -b en
született
P é te r, m a jd 1 9 5 3 -b an T i b o r fiuk. A
re p ü lő g é p g y á rb ó l át-
a la k ult C s e p e l A u tó g y á r b a n m o d e rn a n y a g v iz s g á ló lab o ra tó riu m o t ho> z o tt létre, m ajd a z e g é s z a n y a g v iz s g á ló o s z tá ly v e z e tő je lett. 1958 -b a n a v á lla la t fő m e ta llu rg u s á v á n e v e zté k ki. E m e lle tt tíz é v e n át sza ktárg yi o k ta tó i te v é k e n y s é g e t is végzett. H e le m b á t a s z ü lő k k e l, a h á z z a l, a fe sté s ze tte l é s m in d e n c s o d á já v a l n y a ra n ta c s a lá d o s tu l k e re s te fel. A z 1 9 6 0 -a s e s s e r K lő b e n s z o m o rú szK 'v e l v o lt kén y te len eltem etn i s z ű le it é s fe ls z á m o ln i a s z ü lő i otthont, a helem b a l leg e n d át. A b u d a p e s ti lak á s fa la ira a h e le m b a i fe stm é n y e k k e rü lte k fel. A h é tv é g i c s a lá d i k irá n d u lá s o k k e d v e s h elyszí n e in m in d ig k é szíte tt e m lé k k é n t e g y -e g y toll- v a g y ceru zarajzot. A k va re llfe sté ke k e t is v á sá ro lt, d e v e lü k m ég n em k e zd e tt e l fe ste n i, c s a k eltette k é s ő b b re . 19 7 7-be n s o rs fo rd uló c s a p á s érte. F e le s é g e , v á ra tla n u l fe llé p e tt ro s s z in d u la tú d a g a n a t k ö v e tk e z té b e n elhunyt. M a g á ra m a ra d á s a o ly a n n y ira lesújtotta, h o g y a z a u tó g y á r e g y ik v e z e tő je e g y s z e r c s a k a z t k é rd e z te tá le; T ib o r b ác s i, n e m le n n e k e d v e d A frik á b a m en n i e g y Időre?" Ő tű n ő d é s n é lk ü l a z t v á la szo lta , h o g y ; 'D e m é g m ennyire! M ik o r indulhatok?* 197 8 n o v e m b e ré b e n , fra n c ia n y e lv ism e re tb ő l v a ló a la p o s fe lk é szü lé st követő en, p á ly á z a t e ln y e ré s e u tá n a z o ran i Új T u d o m á n y o s é s T e c h n ik a i E g y e te m ta n á ra k é n t tö b b é v e s kikü ld e té s re A lg é riá b a távozott. E lv itte m a g á v a l a z itthon é v e k ó ta tárolt, ré g v á s á ro lt a k v a re llfe sté k e k e t Is. A fra n c ia n y e lv e n tö rté n ő o k ta tá s k e z d e ti iz g a lm a i u tá n sza b a d id e jé b e n s o k fe lé u ta zg a to tt a S z a h a ra h a ta lm a s o rs z á g á b a n , é s ré g i s z o k á s á h o z h ív e n úti é lm é n y e it k is rajzok b a n ö rö k íte n e m eg. E lő k e rü ln ek a z akv a re llfe sté k e k is, é s íg y m o st m á r a s z ín e k v ilá g á b a n is elm erü lh etett. 1980-tól kezd ve , a g y e rm e k k o ri h a jla m n a k e n g e d e lm e s k e d v e , m ag át e g y re tu d a to s a b b a n , e g y re in te n z ív e b b e n a rajzolásnak é s a fe s té s n e k s ze n te lte . A n y á ri ta n ítá si s z ü n e t b e nh a z a lá to g a to tt, m ajd T ib o r f iá t é s a n n a k fe le s é g é t a sza h a ra i T a s s ili-he g y s é g b e li e x p e d íc ió ra h ívta m eg a té li is k o la i s zü n e tb e n . 1981 jú liu s á b a n a K é p z ő m ű v é s z e ti F ő is k o lá n fris s e n v é g ze tt P é te r fiá t h ív ta m eg. a k iv e l t ö b b te n g e rp a rti é s n ag y tá v o ls á g o k a t le g y ő z ő , S z a h a ra s iv a ta g i u ta zá st tett. E ttől k e z d v e a z e g y e te m i ta n ítá s o n kívüli id e jé t te lje s e g é s z é b e n
a fe s té s z e t re jte lm e ib e v a ló b e h a to lá s k ö tö tte le. N a p o n ta s o k s o k é s e g y re t ö b b k is festm ényt v a g y rajzo t k é s z íte tt el. P ih e n é s k é p p e n a m ű vé sze ttö r téneti, m űv é s z e te lm é le ti é s m ű v é s z e tte c h n ik a i k ö n y v e k sokasá> g á t o lv a s ta el, a m ik n e k lén yegét le is je g y e zte . L e g fő k é p p e n V in c e n t v a n G o g h , W illia m Turner» P a u l C é z a n n e , R e m b ra n d t Harm e n s v a n R ljn é s C so n tv á ry K o s z tk a T iv a d a r m ű v é sze té t ta n u lm á n y o z ta o ly a n alap osság * g a l, a m i fe s tő m ű v é s z fiait is le n y ű g ö zte . 19 8 2 fe b ru á rjá b a n ism é t m eg h ív ta T ib o r fiát. a k i a k k o r a M a g y a r Ké p z ő m űv é s z e ti F ő is k o la n ö v e n d é k e v o lt é s akivel nagy s z a h a ra i u ta z á s a ik o n halhatatlan é lm é n y k é n t e g y ü tt festett. 1 9 6 3 -b an e lé rk e z e tt a z id ő a h h o z, h o g y e lső ö n á lló kiállítá sá t m e g re n d e z h e s s e . '...É n A frik á b a n v á lta m fe stő vé (m iután a z e g y ik u rat s zo lg á lta m ), é s a rra v a g y o k a le g b ü s z k é b b , h o g y b ú c s ú k iá llítá s o m a lk a lm á v a l éd e s a p á m neve» a B á n s á g h i n é v a ra b b e tű k k e l is ott d ís ze lg e tt O ra n v á ro s plakátjain.* K ik ü ld e té s i s z e rz ő d é s e lejártakor h a z a te le p e d e tt, é s I 9 8 3 -b a n , h a tv a n n é g y é v e s e n n yu g d íjb a m ent. T e c h n ik a i k a p c s o la ta it k ö n yv tárá t e la já n d é k o zta , é s im m ár te lje s idejét a fe sté s z e tn e k s ze n te lh e tte . A h á ro m fe s tő - a z a p a é s k é t fía > íg y e g y m á s h o z s ű rű s ö d v e á lla n d ó k iállítóteret ig é n y e lt a z új é s m é g ú jab b m u n k á k b e m u ta tá s á h o z . E r re Tib o r fia id eg e n fo rg a lm ila g is fre kve n tá lt b u d a v á ri la k á s á b a n nyílt le h e tő sé g . A la k á s le g n a g y o b b , te re m s ze rű h e ly isé g é t B á n s á g h i S tú d ió v á re n d e z té k be, a h o l a n a p bárm ely s z a k á b a n le h e tő v é v á lt a z é rd e k lő d ő k lá to g a tá sa . S o k s z e m é ly e s k a p c s o la t s z ü le té s i h e ly e volt e z a m agán kiállítóterem . m e ly n e k e re d m é n y e t ö b b ittho ni é s külföldi fe s té s re s z ó ló m e g h ív á s . E z e k m ellett s z á m o s b a rá ti é s roko n i - s z in té n fe s té s i tá rg y ú - m e g h ív á s n a k is e le g et tett, a z a lá b b ia k b a n fe ls o ro lt h e ly szín e k e n : S z a rv a s k ő, G y e n e s d iá s , S z ig lig e t , T ih a n y , F e ls ő ő rs, R á k o s p a lota , V e s z p ré m , L e á n y v á r, M is k o lc ta p o lc a , C sa n y te le k ; F e ld kirch. V o ra rlb e rg , S te ie rm a rk (Ausztria); B u csin -te tő (Erclély); M o n g ó lia ; A n g lia ; H o lla n d ia : B e lg iu m ; F ran ciao rs z á g ; É s z a k i-J e g e s - te n g e r (volt S zo vje tu n ió ); K is á z s ia (T ö rö k o rs z á g ); O s te rh o lz -S c h a r m b e c k , Keleti-tenger. B e rlin (N é m e to rszá g ). K iá llított: O r a n b a n (1 9 8 3 A lgéria): F e ld k irc h b e n (1984. A u sztria); B u d a p e s te n (1985, c s a lá d i k iá llítá s é d e s a p já v a l és két fiával); K e c s k e m é te n és K u n s z e n tm ik ló s o n (1 9 85 , fiaival és m enyével); B u d a p e s te n (1986). A z E u r ó p á b a v a ló v is s z a té ré s é t k ö v e tő é v e k b e n tehát e g y re fo k o z ó d ó e ltö k é lts é g g e l v etette b e le m ag át a fe s -
m e g s zü n tette , s za k -
té s z e ti a lk o tó m u n k á b a , é s s o k s z o r h an g o zta tta , h o g y n e k i s ie tn ie kell. A te rm é s ze tta n u lm á n y o k ezre it készítette le n y ű g ö z ő e ls z á n ts á g g a l. Id ő k ö z b e n s z o r o s b a rá ts á g b a k e rült e g y ig e n fiatal fe stő n ö v e n d é k k e l , a k in e k révén m e g is m e rk e d h e te tt a m a i le g fia ta la b b m ű v é s ze k v ilá g á v a l is. S z á m ta la n u ta zá s á ró l h a z a é rk e z v e m in d ig s o k - s o k raj z o t é s fe s tm é n y t h o zo tt m a g á v a l. É js z a k á n k é n t a ra jz o lá s s a l é s fe s té s s e l eltöltött ó rá k u tán tö b b n y ire m ű v é s ze ti tárg y ú írá s o k a t o lv aso tt, a m e ly e k b ő l a k v in te s s z e n c iá t ta rta lm a z ó m o n d a to k a t m e g ő rz e n d ő k é n t k ü lö n le is jeg yezte. S z in te é jje l-n a p p a l d o lg o z o tt, h is z e n a lk o tó te v é k e n y s é g e k ö v e tk e z e te s g y a k o rlá s á t c s a k 1 9 8 0 -b a n , te h á t h atvan egy é v e s k o rá b a n k e z d te e l o ly a n ig é n n y e l, h o g y a m e n n y ib e n a z é le tid ő m e g e n g e d i, e g y éle tm ű v e t le h e tne terem teni. A z 199 2 -e s é v b e n is t ö b b h a z a i é s kü lfö ld i m e g h ív á s n a k n é ze tt e lé b e . B e rlin i fe stő b a rá tjá n á l á p rilis b a n tett láto g a tá s á ró l v a tó h a z a té ré s e u tá n a s z o k á s o s id ő k ö z ö n k é n ti tü d ő s z ű ré s e n tü d e je ré s z le te s e b b k iv iz s g á lá s á t ren delték el. A k ó rh á z i k iv iz s g á lá s o n ro s s z in d u la tú tü d ő d a g a n a to t találtak. A z o rvos o k fiaival a z t k ö zö lté k , hog y v á rh a tó a n az é le té b ő l m a x im u m e g y é v e v a n hátra, é s a z ilye n e s e tb e n s z o k á s o s k ó rh á z i k e z e lé s t ja v a so ltá k . Ő e z t a hírt ig en s ze líd e n , d e m e g d ö b be n é s s e l fo g a d ta , é s é rth e tetlen n ek tartotta, m ert n e m é re zte m a g á t b e te g n e k , h is z e n s e m m iféle k ü lö n ö s e b b tü n e t je le n tk e zé sé t s e m észlelte. F e le s é g e tize n ö t é v v e l k o rá b b i h a lá la előtt a c s a lá d m ár á té lte a g y ó g y u lá s b a vetett re m é n y k e d é st, a m i a z o n b a n h iá b a v a ló n a k b izo n y u lt. A z is m e re tsé g i k ö rb e n v is z o n t v o lt e g y c s o d á la to s g y ó g y u lá s o s ese t. m é g p e d ig te rm é s z e tg y ó g y á s z i k e z e lé s e re d m é n y e k é p p e n . Ő , é rthetől e g , a te rm é s z e tg y ó g y á s z a t h a té k o n y s á g á b a h elyezte b iza lm át, é s a k ó rh á z i k e z e lé st, a n n a k v á rh a tó e re d mé n y e m iatt, n e m vette ig é n y b e . R e n d k ív ü li ak a ra tta l tö re k e d e tt ö n m a g a m e g g y ó g y ítá s á ra , d e a term é s z e tg y óg y á s z a ti m ó d s z e re k e re d m é n y e s s é g é h e z . s a jn o s , m á r k é s ő volt. A k k o r m é g s e n k i s e m sejtette, h o g y ö s s z e s e n n e m e g é s z e n két h ó n a p volt h á tra a z é le té b ő l. U t o ls ó h eteit c s a lá d ja g o n d o s k o d ó , sze re te tte lje s k ö ré b e n töltötte. M é g a le g u to ls ó n a p o k b a n is ra jz o lt, fe ste tt é s o lv a s o tt s z ü ntelen. Erejét a z o n b a n a v é g z e te s e n e lu ra lk o d ó b e te g s é g e g y re in k á b b m eg törte, b ár ő s o k s z o r m o n d o g a tta , h o g y m é g n a g y o n s o k d o lg a lenrte. E g y e tle n ^ lla n a tra s e m h a g y ta e l m agát. 1992. s z e p te m b e r 3-á n éjjel, h e tv e n h á ro m é v e s k o rá b a n , e g y e n e s d e ré k k a l ü lv e tá v o zo tt e l k ö zü lü n k , k ise b b ik fia k arjai között. S a já t s z a v a i s ze rin t é le te fo rd u la to s, k a la n d o k b a n g a z d a g , izg a lm a s é s n a g y s z e rű v o lt. T is z ta lelkü le tű , e g y e n e s g o n d o lk o d á s ú , m e le g s z ívű e m b e r volt. T ö re tle n ak a ra te re je re n d k ív ü li ta p in ta to s s á g g al é s m á s o k iránti feltét fen s e g ítő k é s z s é g g e l párosult. M é g é le té b e n fe lm e rü lt a c s a lá d b a n a g o n d o la t, h o g y e g y á tte k in tő * ö ssze g e ző kiállítást k e lle n e re n d ezni m ű v é sze ti m u n k á s s á g á n a k s z é le s e b b k ö rb e n v a ló b e m u ta tá s a é rd e k é b e n . A s o r s a k a ra tá b ó l, im m á r n élkü le , a le g m é ltó b b h e ly szín e n : s zü lő fa lu já b a n é s a k ö rn y e z ő v id é k e k e n , édes£^|a g y ű jt e m ^ y e s k é p a n y a g á v a l eg y ü tt k e rü l b e m u ta tá sra a z ő p o s z tu m u s z kiállítása. B u d a p e s t , 1 9 9 3 . á p rilis
MŰJEGYZÉK
K r b U l i l é l h i p ( Ő r é n ) ’6 1
A k v, 1 4 x 1 6 .5
T« n vim & A y • M » io u * n a iv ó lg y b « n '6 2 al^r, I 4 x i 7 M a a ir o u r a { K a b yll^ *82 akv. 21 x 19
A fle u i lítfc é p ( é « 4 h « r « i A U o » c ) ' d l « k v . 1 4 , 6 x 2 2 ^ A « ? U l « i n s a r k a { O r « n ) ’d 2 A k v , 1 8 x 2 4 , 8 T a n u l m i n y r a j z ( 0 ( « n ) *82 e « r u z 4 1 2 x 19 F a lv a k a h a g y o k ( K a b y l l ^ *62 a k v 2 9 5
k
K a C v lt á J '6 2 ftkv. 2 3 x 1 7 A lt MiaFalfta (K a b y li^ *82 akv. 2 4 x 20.S
^
A l n « l T ű r t e U v « M *82 a k v . 21 x 2 8 A M e n la g n a d a U e n m ö g ú l kél a N a p {Or«n| akv. 1 1 x 1 6
O l« | l « li 9 f ( (K a l9 y N a ) *82 a k v . 1 7 x 2 4 D ia b a lT r o u n a (K a t ^ N a } S2 a k v. 1 8 x 2 6
EMI la la f lé M k {OrAH) 8 3 (. M v . 2 5 x 1 6 EaQ la l a n i M k ( O r a n ) '6 3 D . akv. 1 9 x 1 3 . 5 EMI ía l« A é M k ( O r a n ) ’d S tll. akv, 1 9 .6 x 2 9
H a i r m « f T ) M « lo u f t n e *82 a k v . 1 S x 1 9
Szarvaskő 1963 isvos^én E rd 6 » zé l akv. 21 x t 7 , S Ú t u é n U k a k v . 1 0 .6 x 14,9
S z a r v M k ^ m ú te tc m c e r u z a 2 9 x 2 0 E « 4 u t á n akv, 1 6 .8 x 2 2
V ih a r a BO kk
H e g y W ^ n akv, 1 9 x 2 1
akv. 2 0 x 1 4
N a p a z illt a akv. 21 x 30
G^«Aead(&s akv. I 2 x l 5 . s V á a ^ Ö 9 li n a p a zá llta akv. 1 7 x 1 6
A lAvoFban K M 2 th « ly a k v , 1 2 x 1 7 K Q r M r t « K «tztti9Íyl ó b ő ib a n akv. 1 6 .5 x 2 3
Feldkirch (Ausztria) 1984 tavaszán E r d a l út 2 ^ ro s k r é la 21 x 14 B a ro lín k a n r» é d to lltsm p , 2 2 x 1 4
S x o b i in a BaroHn v iH ib a n n id lo ll ta m p . 2 0 x 24 W aubarg (hazafalé) akv, 1 6 x 2 2
K arti la n u lm é n y o k n é d to ll ta m p . 2 0
k
28
H 6 lfa m a l zalro» kréta 2 0 x 2 9
Szigliget. Badacsony. Szépkilátó 1984 A 'K J rá ly A é a zo k n yé ja ' ta m p , 1 $ x 2 t
P anerém a akv. 1 3 x 2 0
B a d a cM R y akv, 2 0 .5 x 3 0 P atanuim ény né dloH . acaa l. la m p .
Balatoni fényak a k v . 1 4 ,6 x 2 0 .6
28 x i 8 Alsóőrs 1985 nyarán
A ra té a a ld ti za lro a kréta 21 x 30
U lo a réa zla t za íro s kréta 2 0 .5 x 2 9 U d v a r r s t r o i kréta 1 5 x 2 1
D ö ir M I d a ] t a lr o s k t é la 1 4 x 2 0
Rákospalota 1966-1990 V á zla to k t a n p . 3 0 x 2 1
A n d r a a nAdtoll d íó p é e 2 0 x l S A n d r a a e lv a a riédtoll d i ó p i e 21 x 14.S
T a n u lm é n y o k o la j 4 3 x 30 A n d r e a ó la i 4 2 x 29
Ta n w lm é n y n éd to ll d ié e é c 2 ^ x 1 5
T a n u lm & n y o k ta'^o« k ré ta 9 0 x 21
Hollandia 198 8 tavaszán Ü U a c h l zv iro a k ré la 2 1 x 28 T u ljp á n fó ld a k a k v . 21 x 30
Z u n d a rt sa tro ak réta 3 0 x 2 1 V a a ra akv. 1 5 x 1 9
L a id a n d ió p á c 2 1 , 5 x 2 9 S z é lm a lm o k a k v , 21 x 3 0
2 í« rik zaa akv. 1 9 x 1 6 Z ja fik z a a akv. 1 4 x 1 9 Oatft zaír«» kréta 1 6 x 1 8 .5
M id d a lb u rg d ió p é e , z s irk ré la 3 0 x 2 1
Keszü /Baranyamegye
í9 9 0 nyarán
U d v a fa a ro k nécHoll. la m p ,, g rant 3 0 x 2 1
H a ^ ym a v ité g o k nádtotl, tam p . 2 0 x 2 7
T o o n a la v é d a n u lm é n y r té d fo lM a m p . 3 0 x 2 0
A rn yék b a r) n é d t o llja m p ., lavir 2 9 x 3 8
Leányvár 1990 őszén M é s z é g a ló k o la j 4 3 ,6 x 6 0
Itthon, Boőapast, S n n d r ó u lc s Í9S3-1992 A k a r t t é la n z iir o a kréta 2 2 x 29.5 T é l z a ír o a k r é u 2 1 . 5 x 3 0
Karti ta n u lm A n y« k zsfroa kréta 2 1 .5 x 2 7 N ö v é n y la n u lrrá n y a k v , 2 9 ,6 x 2 1
K a rtb e n e z é n 4 3 ,9 x 6 1
Kartréazlat e1aj 3 0 x 4 2 . 5
K a r t t a n u lm á n y ik a k v , l S x 2 0
K a r tré a z M olaj 3 0 x 4 5 . 5
Önarcképek 1982-1992 a k v , 2 6 ,5 x 2 0 .5 akv. 3 0 x 2 1 ,9
toll, tam p . 1 6 x 1 0 . 5 c a r u z a 15 x 10.5
tinta, za iro a kréta 1 4 .6 x 1 2 ,9 •z é n 21 x l8
c a r u z a 1 3 .6 X 12 za lro a k ré ta 1 1 ,6 x 8 .6
d l4 p á o 2 7 x 2 1 , 5 o la j 2 7 .5 x 2 1 . 5
ta m p , 2 8 .5 x 29.5 t;m a. iz é n 3 0 x 3 4
akv, 4 0 x 2 7
