Bacteriële endocarditis Ontsteking van de binnenbekleding van het hart
Afdeling cardiologie Locatie Veldhoven
Iedereen heeft wel eens bacteriën in het bloed. Wanneer u gezond bent kan dat over het algemeen geen kwaad. Soms kunnen de bacteriën echter een ontsteking op de binnenbekleding van het hart of hartkleppen veroorzaken. Dit noemt men ook wel bacteriële endocarditis. Deze folder is bedoeld voor patiënten die (risico op) bacteriële endocarditis hebben. U leest in deze folder: • wat bacteriële endocarditis is; • wat de verschijnselen en mogelijke oorzaken zijn; • welke onderzoeken er plaatsvinden; • hoe het behandeld wordt; • hoe bacteriële endocarditis voorkómen kan worden.
Wat is bacteriële endocarditis? Bacteriële endocarditis is een ernstige infectie van het endocard de binnenbekleding van het hart, bloed- en lymfevaten en/of hartkleppen. De infectie wordt meestal veroorzaakt door bacteriën die afkomstig zijn uit een infectiehaard elders in het lichaam, bijvoorbeeld in de mond. Er is echter meer nodig om bacteriële endocarditis te krijgen dan alleen deze bacteriën in de bloedbaan. De bacteriën moeten ook de kans krijgen zich te nestelen op het endocard. Op gezond endocard gebeurt dit niet zomaar. Wanneer het endocard al beschadigd is, kunnen bacteriën zich er wél nestelen. Ze gaan zich er vermenigvuldigen, waardoor ophopingen ('vegetaties') van bloedplaatjes, stolsels, witte bloedlichaampjes en bacteriën ontstaan. Als deze ophopingen loslaten en door de bloedbaan gaan circuleren spreekt men van embolieën. Door embolieën kunt u bijvoorbeeld een herseninfarct krijgen. Bacteriële endocarditis is in de meeste gevallen een acute aandoening. Het is niet leeftijdgebonden en kan zowel op jongere als oudere leeftijd voorkomen. Patiënten met kunsthartkleppen lopen een verhoogd risico. 1
Verschijnselen van bacteriële endocarditis Bacteriële endocarditis kent geen specifieke verschijnselen die alleen bij deze ziekte voorkomen. Acute bacteriële endocarditis begint meestal met hoge koorts, een versnelde hartslag en vermoeidheid. Bij een niet-acute bacteriële endocarditis beginnen de klachten soms pas na enkele weken. Meestal zijn er algemene ziekteverschijnselen zoals (lichte) koorts, transpireren, koude rillingen, hoofdpijn, vermoeidheid en een ziek gevoel zoals bij griep. Soms ontstaan er roodzwarte stippen onder de nagels (door kleine bloedingen) of vlekjes op de huid. Hartkleppen die door endocarditis zijn aangetast kunnen gaan lekken. Dit kan hartklachten veroorzaken of verergeren.
Mogelijke oorzaken De bacteriën die endocarditis veroorzaken zijn meestal afkomstig van een ontsteking elders in het lichaam. Dat kan onder andere komen door: • trekken van een tand of kies en/of ontsteking bij uw gebit; • operatie; • ontstekingen, steenpuist of het weghalen daarvan.
Onderzoeken Als u (mogelijk) bacteriële endocarditis heeft wordt u opgenomen in het ziekenhuis. Vóórdat de behandeling start, stelt men via bloedonderzoek vast welke bacterie de veroorzaker is. (Slokdarm)echografie wordt gebruikt om de diagnose bacteriële echografie te ondersteunen. Hieronder leest u in het kort over deze onderzoeken. Bloedonderzoek Medewerkers van het laboratorium nemen een aantal buisjes bloed bij u af. Het bloed wordt onderzocht op eventuele aanwijzingen voor een infectie. Tijdens uw opname wordt dit bloedonderzoek enkele malen per week herhaald. Deze onderzoeken worden gedaan om het verloop van de infectie goed te kunnen vervolgen.
2
De bloeduitslagen worden door de cardioloog beoordeeld, eventueel in overleg met de microbioloog. Echo-Doppler Medewerkers van functieafdeling cardiologie kunnen met EchoDopplerapparatuur een echografie van het hart maken. De cardioloog beoordeelt deze echo’s. Hierop kan hij de diverse structuren van het hart onderscheiden en kan hij ook kijken naar de werking van de hartkleppen. Eventuele afwijkingen in de vorm van de kleppen (bijvoorbeeld door bacteriën en schimmels) kunnen hierbij zichtbaar worden gemaakt. In de onderzoekkamer gaat u met ontbloot bovenlichaam op de onderzoektafel liggen. Tijdens het onderzoek ligt u op de linkerzijde. De functielaborant gaat met een scanapparaatje over de borstkas en registreert de beelden op een videoband. Het echo-onderzoek duurt ongeveer twintig minuten en is niet pijnlijk. Slokdarmechografie (TEE) Als een Echo-Doppler te weinig informatie geeft, is een slokdarmechografie nodig. Tijdens dit onderzoek schuift de cardioloog een buigzame slang vanuit de slokdarm naar het hart. Door middel van geluidsgolven kan hij of zij het hart nu op een monitor zien en de werking en eventuele afwijkingen beoordelen. Voor een slokdarmechografie dient u zes uur nuchter te zijn. Het onderzoek zelf duurt ongeveer 20 tot30 minuten. Meer informatie vindt u in de folder ‘Slokdarmechografie’.
Behandeling Als de diagnose bacteriële endocarditis is gesteld, moet u direct worden behandeld met antibiotica die via een ader (intraveneus) worden toegediend. De duur van uw behandeling is zes weken en wordt beëindigd als het bloed geen afwijkingen meer vertoont. Als de hartklep door bacteriële endocarditis ernstig beschadigd is moet deze tijdens een hartoperatie worden vervangen door een kunstklep. Deze operatie vindt in principe plaats na de 3
behandeling met antibiotica. Bij zeer ernstige afwijkingen wordt de hartklep vervangen tijdens de behandeling met antibiotica. Als een stabiele situatie is bereikt, kan de antibioticabehandeling thuis worden voortgezet. Dit bespreken de cardioloog en de verpleegkundige met u. Men spreekt van een stabiele situatie als de laboratoriumuitslagen stabiel zijn en er zich geen complicaties voordoen.
Bacteriële endocarditis voorkómen U kunt de kans op endocarditis verkleinen door: • uw tanden en tandvlees goed schoon te houden en regelmatig door de tandarts na te laten kijken; • uw kunstgebit goed passend te laten maken waardoor het niet knelt en geen wondjes kan veroorzaken. Het voorkomen van endocarditis is vooral belangrijk voor mensen met hartklepafwijkingen, een (hartklep)prothese en (aangeboren) hartafwijkingen. Bespreek dit daarom ruim voor een onderzoek, behandeling of operatie met uw arts of tandarts. Bij een verhoogd risico op endocarditis dient de arts of tandarts meestal voor een operatie of behandeling antibiotica toe (bijvoorbeeld bij het trekken van een tand of kies).
Meer informatie De Nederlandse Hartstichting heeft veel informatiemateriaal en een informatieve website: www.hartstichting.nl. U kunt hen ook bellen via telefoonnummer (0900) 3000 300. Heeft u vragen? Als u vragen heeft, raden we u aan ze op te schrijven en ze een volgende keer voor te leggen aan uw arts. Voor dringende vragen kunt u contact opnemen met de polikliniek cardiologie locatie Veldhoven, via telefoonnummer (040) 888 82 00 (maandag t/m vrijdag van 8.00 – 17.00 uur). 4
Hoe tevreden bent u over uw arts, specialist of ziekenhuis? Geef uw mening over MMC op ZorgkaartNederland.nl
Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl Locatie Eindhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 Postbus 90 052 5600 PD Eindhoven
Locatie Veldhoven: de Run 4600 Postbus 7777 5500 MB Veldhoven
De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of behandelaar. © MMC.020.225_11_14
