DAFTAR ISI
ABSTRAK ...................................................................................................... i ABSTRACT .................................................................................................... ii KATA PENGANTAR .................................................................................... iii DAFTAR ISI ................................................................................................... v DAFTAR GAMBAR ...................................................................................... vi DAFTAR TABEL ........................................................................................... ix DAFTAR SIMBOL ......................................................................................... x BAB I PENDAHULUAN............................................................................... 1 1.1 Latar Belakang ..................................................................................... 1 1.2 Rumusan Masalah ................................................................................ 3 1.3 Tujuan................................................................................................... 3 1.4 Batasan Masalah .................................................................................. 4 1.5 The State of The Art ............................................................................. 4 1.6 Metodologi Penelitian ......................................................................... 6 1.7 Langkah pengerjaan Skripsi ................................................................ 8 1.8 Sistematika Penulisan .......................................................................... 8 BAB II LANDASAN TEORI ........................................................................ 10 2.1 Content Based Image Retrieval............................................................ 10 2.1.1 Arsitektur Sistem CBIR ............................................................. 11 2.1.2 CBIR vs Text-Based Image Retrieval .......................................... 12 2.2 Citra Digital ......................................................................................... 13 2.3 Fitur Warna ......................................................................................... 15 2.3.1 HSV dan RGB ........................................................................... 15 2.4 Color Histogram .................................................................................. 16 2.4.1 Color Quantization...................................................................... 18 2.4.2 Normalisasi.................................................................................. 19 2.4.3 Pengukuran Jarak Antar Dua Histogram..................................... 20 2.5 Clustering ............................................................................................. 20 2.5.1 K-Means ...................................................................................... 21 2.5.2 Euclidian Distance ...................................................................... 23 2.6 RUP ( Rational Unified Process ) ........................................................ 23 2.6.1 Fase RUP..................................................................................... 26 2.7 UML (Unified Modelling Language) .................................................. 27 2.7.1 Use Case Diagram ...................................................................... 28 2.7.2 Sequence Diagram ...................................................................... 29 2.7.3 Collaboration Diagram............................................................... 30 2.7.4 Class Diagram............................................................................. 30 2.7.5 Activity Diagram ......................................................................... 30 2.8 Java....................................................................................................... 31 2.8.1 Kelebihan .................................................................................... 31 2.9 MySQL................................................................................................. 32 2.10 Pengujian ............................................................................................ 33 2.10.1 Black-Box .................................................................................. 33
v
2.10.2 White Box .................................................................................. 34 BAB III ANALISIS DAN PERANCANGAN SISTEM.............................. 36 3.1 Fase Inception ...................................................................................... 36 3.1.1 Deskripsi Masalah....................................................................... 36 3.1.2 Pemecahan Masalah .................................................................... 37 3.1.3 Deskripsi Umum Sistem.............................................................. 37 3.1.4 Batasan Sistem ............................................................................ 42 3.1.5 Analisis Kebutuhan Fungsional .................................................. 42 3.1.6 Analisis Kebutuhan Perangkat Lunak ......................................... 43 3.2 Fase Elaboration .................................................................................. 44 3.2.1 Identifikasi Aktor ........................................................................ 43 3.2.2 Use-case Diagram....................................................................... 43 3.2.3 Skenario Diagram........................................................................ 44 3.2.4 Activity Diagram ......................................................................... 46 3.2.5 Sequence Diagram ...................................................................... 49 3.2.6 Class Diagram............................................................................. 51 3.2.7 Perancangan Basisdata ................................................................ 52 3.2.8 Perancangan Antarmuka (Interface) ........................................... 54 BAB IV IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN SISTEM ......................... 58 4.1 Fase Construction.................................................................................. 58 4.1.1 Persiapan Sistem ......................................................................... 58 4.1.2 Implementasi Basisdata .............................................................. 59 4.1.3 Pelaksanaan Tampilan................................................................. 60 4.1.4 Pengujian Sistem ........................................................................ 64 A. Uji Keakuratan Program ........................................................ 64 B. Pengujian Aplikasi ................................................................. 85 4.2 Fase Transition ...................................................................................... 86 BAB V PENUTUP.......................................................................................... 87 5.1 Kesimpulan............................................................................................ 87 5.2 Saran...................................................................................................... 88 DAFTAR PUSTAKA ..................................................................................... 89 LAMPIRAN.................................................................................................... 91
vi
DAFTAR GAMBAR Gambar 1.1 Bagan Langkah Penyusunan Skripsi ............................................ 8 Gambar 2.1 Arsitektur CBIR .......................................................................... 11 Gambar 2.2 Skema diagram text-based image retrieval dan content-based image retrieval....................................................... 13 Gambar 2.3 Empat karakteristik dasar gray-level............................................ 18 Gambar 2.4 Ilustrasi Normalisasi Histogram................................................... 20 Gambar 2.5 Ilustrasi K-Means Clustering ....................................................... 23 Gambar 2.6 ArsitekturRational Unified Process ............................................. 24 Gambar 3.1 Gambaran sistem secara keseluruhan........................................... 38 Gambar 3.2 Contoh Histogram Citra ............................................................... 40 Gambar 3.3 Ilustrasi Normalisasi Histogram................................................... 40 Gambar 3.4 Ilustrasi Klastering ....................................................................... 41 Gambar 3.5 Use Case Diagram Image Retrieval ............................................ 44 Gambar 3.6 Activity Diagram Set K ................................................................ 47 Gambar 3.7 Activity Diagram Kelola Citra Acuan .......................................... 47 Gambar 3.8 Activity Diagram Pencarian.......................................................... 48 Gambar 3.9 Sequence Diagram Set K ............................................................. 49 Gambar 3.10 Sequence Diagram Kelola Citra Acuan ..................................... 50 Gambar 3.11 Sequence Diagram Pencarian..................................................... 50 Gambar 3.12 Class Diagram ........................................................................... 52 Gambar 3.13 Antarmuka Halaman Utama....................................................... 54 Gambar 3.14 Menu File ................................................................................... 55 Gambar 3.15 Input Dialog K............................................................................ 55 Gambar 3.16 Menu Cluster.............................................................................. 55 Gambar 3.17 Menu Help.................................................................................. 56 Gambar 3.18 Panel Image Database................................................................ 56 Gambar 3.19 Panel Citra Query ....................................................................... 57 Gambar 3.20 Panel Citra Hasil ........................................................................ 57 Gambar 3.21 Panel Histogram ........................................................................ 57 Gambar 4.1 Implementasi tabel master cluster................................................ 60 Gambar 4.2 Implementasi Tabel Citra ............................................................. 60 Gambar 4.3 Implementasi Tabel Cluster ......................................................... 60 Gambar 4.4 Implementasi Antarmuka Halaman Utama ................................. 61 Gambar 4.5 Menu file ..................................................................................... 62 Gambar 4.6 Input Dialog ................................................................................. 62 Gambar 4.7 Menu Cluster................................................................................ 62 Gambar 4.8 Menu Help.................................................................................... 62 Gambar 4.9 Panel Image Database.................................................................. 63 Gambar 4.10 Panel Citra Query ....................................................................... 63 Gambar 4.11 Panel Citra Hasil......................................................................... 63 Gambar 4.12 Panel Histogram Citra ................................................................ 64 Gambar 4.13 Cluster 1 Percobaan 1 ................................................................ 66 Gambar 4.14 Cluster 1 Percobaan 2 ................................................................ 66 Gambar 4.15 Hasil Percobaan 1 Cluster 5 ...................................................... 67
vii
Gambar 4.16 Hasil Clustering Percobaan 1 Cluster 8 .................................... 69 Gambar 4.17 Hasil Cluster Percobaan 1 ......................................................... 70 Gambar 4.18 Hasil Clustering Cluster 7 ......................................................... 71 Gambar 4.19 Hasil Pencarian Percobaan 1 (Query 1) ..................................... 72 Gambar 4.20 Hasil Pencarian Percobaan 2 (Query 2) ..................................... 73 Gambar 4.21 Hasil Pencarian Percobaan 3 (Query 3) ..................................... 74 Gambar 4.22 Hasil Pencarian Percobaan 4 (Query 4) ..................................... 75 Gambar 4.23 Hasil Pencarian Percobaan 5 (Query 5) ..................................... 76 Gambar 4.24 Hasil Pencarian Percobaan 1 ...................................................... 77 Gambar 4.25 Hasil Pencarian Percobaan 2 ..................................................... 78 Gambar 4.26 Hasil Pencarian Percobaan 3 ...................................................... 79 Gambar 4.27 Hasil Pencarian Percobaan 4 ...................................................... 80 Gambar 4.28 Hasil Pencarian Percobaan 5 ...................................................... 81 Gambar 4.29 Grafik Akurasi Pencarian .......................................................... 84 Gambar 4.30 Grafik Perbandingan Waktu Pencarian ..................................... 85
viii
DAFTAR TABEL Tabel 1.1 Tabel Perbandingan Studi Literatur ................................................. 5 Tabel 3.1 Software Requirement Specification ................................................ 42 Tabel 3.2 Skenario Use-Case Set K................................................................. 44 Tabel 3.3 Skenario Use-Case Kelola Citra Acuan........................................... 45 Tabel 3.4 Skenario Use-Case Pencarian .......................................................... 46 Tabel 3.5 Tabel Master Cluster........................................................................ 53 Tabel 3.6 Tabel Citra........................................................................................ 53 Tabel 3.7 Tabel Cluster_n................................................................................ 53 Tabel 4.1 Hasil Clustering Percobaan 1........................................................... 66 Tabel 4.2 Hasil Clustering Percobaan 2........................................................... 66 Tabel 4.3 Hasil Clustering Percobaan 1........................................................... 67 Tabel 4.4 Hasil Clustering Percobaan 2........................................................... 68 Tabel 4.5 Hasil Clustering Percobaan 1........................................................... 68 Tabel 4.6 Hasil Clustering Percobaan 2........................................................... 68 Tabel 4.7 Hasil Clustering Percobaan 1........................................................... 69 Tabel 4.8 Hasil Clustering Percobaan 2........................................................... 69 Tabel 4.9 Hasil Clustering Percobaan 1........................................................... 70 Tabel 4.10 Hasil Clustering Percobaan 2......................................................... 70 Tabel 4.11 Hasil Clustering Percobaan 1......................................................... 71 Tabel 4.12 Hasil Clustering Percobaan 2......................................................... 71 Tabel 4.13 Tabel Pencarian Percobaan 1 ......................................................... 72 Tabel 4.14 Tabel Pencarian Percobaan 2 ......................................................... 73 Tabel 4.15 Tabel Pencarian Percobaan 3 ......................................................... 74 Tabel 4.16 Tabel Pencarian Percobaan 4 ......................................................... 75 Tabel 4.17 Tabel Pencarian Percobaan 5 ......................................................... 76 Tabel 4.18 Hasil Pencarian Percobaan 1.......................................................... 77 Tabel 4.19 Hasil Pencarian Percobaan 2.......................................................... 78 Tabel 4.20 Hasil Pencarian Percobaan 3.......................................................... 79 Tabel 4.21 Hasil Pencarian Percobaan 4.......................................................... 80 Tabel 4.22 Hasil Pencarian Percobaan 5.......................................................... 81 Tabel 4.23 Hasil Clustering Keseluruhan Percobaan ...................................... 82 Tabel 4.24 Tabel Akurasi Citra Query............................................................. 83 Tabel 4.25 Perbandingan Waktu ...................................................................... 84 Tabel 4.26 Uji Tampilan Halaman Utama ...................................................... 85 Tabel 4.27 Uji Panel ........................................................................................ 86
ix
DAFTAR SIMBOL
No 1
Simbol
Notasi Use Case
2
No 1
Simbol Use Case Diagram Keterangan Notasi Aktor
Simbol
Simbol Activity Diagram Keterangan Action State ( aktivitas yang terjadi/dilakukan)
2
Decision
3
Dimulainya aktivitas (start)
4
Berhenti (Finish)
5
Aliran aktivitas yang terjadi
No 1
Simbol Sequence Diagram Keterangan Object Lifeline
Simbol Object
Activation bar = Lamanya eksekusi sebuah proses
2
3 No 1
Simbol Class
Message = pesan yang dikirimkan antar objek Simbol Class Diagram Keterangan Notasi Class
+id: int
2
Untuk menunjukkan baik aliran pesan atau informasi antar ntar obyek maupun hubungan antar obyek.
3
Relasi yang menunjukan bahwa perubahan pada salah alah satu elemen memberi pengaruh pada elemen lain. Menunjukkan hubungan antar objek
4
x
xi