BAB 3:ENJIN TINGKATAN 3 (KT) 2.1 Jenis dan Kegunaan Pengikat dan Pencantum 2.1.1
Pengikat A. Bol • Digunakan untuk……………..bahagian-bahagian enjin • Bahagian utama bol ialah…………dan…………. • Jenis bol ditentukan oleh…………. kepalanya • Jenis – jenis bol: Bol kepala ……….. Bol kepala ……….. • Saiz bol ditentukan oleh………………….dan ……………. • Bol mesti digunakan bersama …………… • Rajah bol:
Rajah 2.1: Bol B. Nat • Nat mempunyai ………………. • Saiz nat ditentukan oleh………………………………….. • Jenis – jenis nat dan kegunaannya
Jadual 2.1 C. Skru Tudung • Saiz skru tudung ditentukan oleh ………………dan………………. • Jenis skru tudung ditentukan oleh……………….
Rajah 2.2: Skru Tudung
Rajah 2.3: Contoh penggunaan skru tudung D. Stad • Satu hujung batang stad berulir……………dan satu lagi berulir………….. • Saiz stad ditentukan oleh……………………dan……………… • Bahagian yang berulir halus dipasang dengan …………………. • Bahagian yang berulir kasar dipasang di ………………….
2.1.2 Pencantum Pencantum digunakan untuk……………….bahagian yang berputar seperti ………………………… atau……………… A. Kekunci • Fungsi kekunci ialah mengunci …………….dengan ………………...yang berpusing sama-sama. Jenis kekunci
Keterangan Kekunci Woodruff • Juga dikenali sebagai ………………………………….. • Bahagian bawah kekunci dimasukkan ke dalam ……………pada aci • Bahagian atas kekunci dimasukkan ke dalam …………….supaya ia tidak tertanggal Kekunci Persegi • Juga dikenali sebagai …………………………………… Sebahagian kunci dimasukkan ke dalam ……………..pada aci dan bahagian lain ke dalam …………….. yang dicantumkan
2.2 Bahagian Luar Enjin 2.2.1 Bahagian Luar Enjin dan Fungsinya Bahagian – bahagian utama sebuah enjin satu silinder empat lejang
Bahagian-bahagian luar enjin satu silinder empat lejang Bahagian-bahagian luar enjin Kepala silinder • Kepala silinder terletak di atas bongkah enjin dan ………………………….. • ………………digunakan antara kepala silinder dan bongkah silinder bagi mengelakkan kebocoran campuran udara dan bahan api • Pada kepala silinder terdapat satu lubang berulir dimana ………………dipasangkan • ………………dan …………….juga terdapat pada kepala silinder Sirip penyejuk • Berfungsi bagi ………………………………... untuk menyejukkan enjin
Palam Pencucuh • Berfungsi mengeluarkan……………………... diruang pembakaran • Bunga api ini perlu bagi membakar ………….. …………..dan …………………..yang dimampatkan diruang pembakaran
Rajah
Bongkah Enjin • Bahagian-bahagian utama bongkah enjin i. ii. iii. iv. • Bahagian-bahagian bergerak yang dipasang pada bongkah enjin i. ii. iii. iv. v. Palam pengisi minyak • Merupakan lubang saluran untuk …………… …………………………………. • Sesetengah enjin menempatkan ……………… pada palam tersebut Palam buang minyak • Terletak di takung minyak pelincir • Palam berulir ini ditanggalkan bagi…………... ………………………………. Takung minyak pelincir • Terletak di bawah bongkah enjin untuk………. ……………………………….
Ukur Celup • Digunakan untuk ……………………………... ……........di dalam takung minyak. Karburetor • Berfungsi bagi mencampurkan ………………. dan bahan api pada kadar yang betul
Pembersih Udara • Berfungsi : i. Menapis ……………..yang masuk ke karburetor ii.Mengurangkan……………………ketika udara masuk ke dalam karburetor iii.Berfungsi sebagai penahan ……………………. apabila enjin tersedak •
4 jenis penapis udara i. ii. iii. iv.
Roda tenaga • Mewujudkan …………………….untuk membolehkan enjin berputar • Sirip pada roda tenaga bertindak sebagai …….. untuk menyedut udara masuk • Pada bahagian dalamnya, terdapat …………… yang berfungsi sebagai salah satu sistem penyalaan magnet Tangki bahan api • Digunakan untuk……………….dan…………. bahan api ke karburetor
Penyenyap bunyi • Berfungsi untuk mengurangkan ……………… kesan daripada pembakaran campuran udara dan bahan api Rumah Penghembus • Digunakan untuk ………………………….dan roda tenaga. • Bahagian ini juga berfungsi untuk…………… ……………. dan ……………ke bongkah enjin bagi sistem penyejukan enjin
2.2.2 Alatan tangan A. Sepana • Digunakan untuk… ……………atau………………….bol, nat dan skru tudung berkepala heksagon. Jenis • • Sepana hujung terbuka • • Sepana Gelang
• •
Sepana gabung
•
Keterangan Sesuai digunakan apabila ………… ……………….tidak dapat digunakan Saiz sepana ditentukan oleh………. ………………… Cengkamanya lebih kuat dan tidak mudah …………………. Saiz ditentukan oleh ……………… …………………………. Digunakan pada ruang sempit apabila ……………tidak boleh digunakan Merupakan gabungan sepana …….. ……………………….dengan sepana……………… Saiz kedua-dua hujung adalah …….
B. Soket • Tidak mempunyai …………………tetap • Memberikan ……………………dan tidak mudah tergelincir • Digunakan bersama dengan ………………. • Saiz ditentukan oleh ………………….soket.
Jenis Soket
Keterangan Digunakan untuk ……………..dan …………….bol, nat dan skru tudung kepala heksagon.
Soket
•
Soket dalam
•
Digunakan untuk membuka atau memasang …………………
Soket fleks
•
Mempunyai ……………..yang boleh digerakkan Digunakan untuk melonggar dan mengetatkan …………dan ………. di bahagian dalam enjin
•
C. Tangkai • Digunakan bersama …………… • Setiap tangkai mempunyai……………………….untuk disuaikan dengan lubang segi empat sama soket. • Berfungsi …………………..sama ada melonggar atau mengetatkan bol, nat dan skru berkepala heksagon • Jenis-jenis tangkai: Jenis Tangkai dan kegunaannya Tangkai L Digunakan untuk…………………………………. ……………………………………………………… Memberikan tekanan daya……………………… Tangkai Hayun Digunakan di tempat……………………………... ……………………………………………………… dan digunakan untuk…………………………….. ………………………………………………………
Tangkai Pelaju Berbentuk…………………………………………. Berfungsi untuk…………………………………… ……………………………………………………… Daya mengetat…………………………………… Tangkai T Mempunyai …………. yang boleh dialihkan sepanjang tangkai. Berfungsi memberikan ………………………….. yang kuat Tangkai Gear Sala Pada 1 hujungnya terdapat ………. Tangkai gear membolehkan soket dipusingkan 1 arah tanpa perlu …………………….soket daripada nat. Sesuai digunakan di tempat ………. Perengkuh Daya Kilas Mempunyai ……………………. Berfungsi mengetatkan bol, nat, dan skru pada ………………….. kekuatan yang diperlukan.
Rajah
D. Tolok Perasa Rajah • •
Keterangan Digunakan untuk ……………………. 2 jenis tolok perasa i. ……………………….. Kegunaanya: Mengukur kelegaan permukaan rata seperti kelegaan tapet dan kelegaan poin titik sesentuh ii………………………… Kegunaan: Memeriksa celahan palam pencucuh
E. Pemutar Skru Kontot Rajah • •
2.3 Bahagian Dalam Enjin
Keterangan Kegunaan: ………………………….. Saiznya ditentukan oleh ………………
Bahagian – bahagian utama dalam enjin Bahagian-bahagian dalam enjin dan fungsinya Ruang pembakaran • Ruang ini untuk pembakaran campuran ………………..dan …………. yang telah dimampatkan.
Lubang silinder • Terdapat di tengah-tengah enjin untuk ………………………….
Rongga masukan • Merupakan 1 saluran yang terletak di antara ……………. dengan …………………. • Berfungsi untuk ………………….. campuran udara dan bahan api yang memasuki lubang silinder Rongga ekzos • Berfungsi menyalurkan ………… ……………… dari ruang pembakaran dan memindahkan daya ini ke aci engkol
Piston • Berfungsi untuk menerima ……………………hasil pembakaran dan memindahkan daya ini ke ……………..
Rod Penghubung • Berfungsi untuk menukarkan gerakan saling piston kepada ………………
Aci Engkol • Berfungsi untuk menerima ……….. …………………………………….. ketika lejang kuasa • Pada hujung aci engkol terdapat …………………………………….. yang menukarkan gerakan putaran kepada kuasa gerakan mekanikal yang lain • Pusingan aci engkol menyebabkan …………………….dan …………. ……………..berpusing lalu menggerakkan aci sesondol Aci Sesondol • Gerakan sesondol akan menyebabkan …………….terbuka dan tertutup • Gear aci sesondol dipasangkan bersama dengan …………………...
Rajah
Tapet • Terletak diantara ………………dan ……………….. • Tapet akan digerakkan oleh …………..bagi membuka atau menutup injap.
Injap • •
Berfungsi bagi menutup dan membuka ………………..dan …………… 2 jenis injap i.Injap masukan Fungsi:………………………………… ………………………………………… ii.Injap ekzos Fungsi:………………………………… …………………………………………
2.4 Edaran Empat Lejang Pergerakan lejang ini akan berulang-ulang mengikut susunan tertibnya iaitu : i. Lejang……………............. ii. Lejang……………........... iii.Lejang…………….......... iv.Lejang………………….. Setelah selesai pergerakan 4 lejang, satu edaran/pusingan dikatakan telah sempurna.
2.4.1 Prinsip Edaran 4 Lejang Bahagian Lejang Masukan
Lejang Mampatan
Lejang Kuasa
Lejang Ekzos
Pergerakan Piston
Kedudukan Injap Masukan
Kedudukan Injap Ekzos
Pusingan aci Engkol
2.5 Sistem Enjin Sistem Enjin adalah gabungan beberapa bahagian utama yang beroperasi supaya sesebuah enjin boleh berfungsi dengan sempurna. Kerosakan pada mana-mana sistem boleh menjejaskan prestasi sesebuah enjin. A. Sistem pelinciran • Berfungsi untuk membekalkan ………………………kepada semua bahagian enjin yang bergerak bagi mengurangkan ………………………….
•
Fungsi bahagian Utama Sistem Pelinciran Bahagian Fungsi Mengaut dan menyimbah minyak pelincir ke Takung Minyak Pelincir bahagian enjin yang bergerak di dalam bongkah enjin Lubang saluran bagi pengaliran keluar minyak Pengaut pelincir yang kotor Ukur celup Menakung minyak pelincir Mengukur aras minyak pelincir dalam takung Palam buang minyak minyak pelincir Lubang saluran untuk mengisi minyak pelincir yang Palam pengisi minyak bersih B. Sistem bahan api • Berfungsi menyediakan dan membekalkan campuran ………………..dan …………………..pada kadar yang betul ke ………………..
•
Karburetor memainkan peranan penting dalam sistem bahan api
•
Fungsi Bahagian Utama Sistem Bahan Api Bahagian Fungsi Membekalkan campuran udara dan bahan api pada Tangki bahan api kadar yang betul Menyalurkan campuran udara dan bahan api ke lubang Saluran bahan api silinder Mengawal campuran udara dan bahan api masuk ke Karburetor lubang silinder Menapis kotoran udara dan mengurangkan bunyi bising Pembersih Udara semasa udara masuk ke lubang silinder Menyalurkan bahan api dari tangki bahan api ke Rongga masukan karburetor Injap Masukan Menyimpan bahan api C.Sistem penyalaan • Merupakan sistem yang membekalkan arus elektrik voltan tinggi yang terhasil dari bahagian magneto kepada palam pencucuh melalui kabel tegangan tinggi untuk …………………………………………… dan …………….pada masa yang betul. • 2 jenis penyalaan enjin i. …………….. digunakan dalam ………………………………….. ii. ……………….. digunakan dalam ………………………………….. •
Fungsi bahagian utama sistem penyalaan Bahagian Fungsi Meninggikan voltan elektrik untuk dibekalkan ke palam Magnet kekal pencucuh Gegelung penyalaan Mengawal pengeluaran bunga api pada palam pencucuh Mengalirkan arus voltan tinggi ke palam pencucuh Kondenser Terletak pada bahagian dalam roda tenaga dan Titik sesentuh mewujudkan medan magnet untuk menghasilkan voltan tinggi kepada palam pencucuh Palam pencucuh Menghasilkan percikan bunga api semasa lejang kuasa Kabel tegangan tinggi Mengawal bukaan titik sesentuh • Mencegah titik dari terbakar • Mempercepatkan keruntuhan dan pengembangan Sesondol pemutus medan magnet • Menyimpan arus elekrik buat sementara waktu D. Sistem ekzos • Berfungsi ………………………. hasil pembakaran campuran udara bahan api ke …………………. • Juga ……………………………..semasa hasil pembakaran melalui penyenyap bunyi
• Fungsi bahagian utama sistem ekzos Bahagian Fungsi Menyalurkan hasil pembakaran daripada lubang silinder Injap ekzos ke paip ekzos Mengurangkan bunyi bising enjin hasil pembakaran Rongga ekzos campuran udara bahan api Paip ekzos Menyalurkan hasil pembakaran ke penyenyap bunyi Memberi laluan kepada hasil pembakaran keluar Penyenyap bunyi daripada lubang silinder E. Sistem penyejukan • Berfungsi …………………………….akibat pembakaran campuran udara bahan api • 2 jenis sistem penyejukan i. ………………………………….bagi enjin 1 silinder 4 lejang ii. ………………………………….bagi enjin berbilang silinder • Fungsi bahagian utama sistem penyejukan Bahagian Fungsi Memberi permukaan yang lebih luas untuk pelepasan Roda tenaga haba Menyedut udara sekitar dengan bilahnya dan Perumah penghembus mengedarkan ke perumah penghembus Sirip penyejuk Menghalakan udara yang disedut ke sirip penyejuk
2.6 Menservis enjin •
Bertujuan untuk ………………………………….dan mengelakkan kerosakan.
2.6.1 Mengganti palam pencucuh •
Palam pencucuh yang telah lama digunakan akan mengalami ……………….., ……………………, ………………….., dan ……………….
•
Langkah-langkah menservis palam pencucuh Langkah-langkah
1. Tanggalkan …………………….
2. Tanggalkan …………….. dengan menggunakan soket dalam bersama tangkai yang sesuai
3. Periksa keadaan ……………..sekiranya penebat pada palang pencucuh itu……….. atau elektrod tengahnya telah ……………. Gantikan dengan ………………………. yang baru
4. Sekiranya palam pencucuh itu ……………. atau …………….., bersihkan elektrod palam pencucuh
5. Periksa kelegaan elektrod dengan ……………………. Laraskan elektrod dengan menggunakan …………………………
6. Ikat semula palam pencucuh pada …………………………. dan sambungkan kabel tegangan tinggi
Rajah
2.6.2 Memeriksa aras dan menukar minyak pelincir Langkah-langkah 1. Letakkan ………………… di bawah palam buang minyak
2. Tanggalkan …………………………….. atau ………………… bagi sesetengah enjin
3. Tanggalkan palam buang minyak dengan menggunakan …………………
4. Biarkan minyak pelincir mengalir keluar melalui …………………….
5. Kemudian, ketatkan ………………………………..
6. Isikan minyak pelincir baru ke dalam …………………….. melalui palam pengisi minyak. Gunakan ………………. supaya minyak tak tumpah
7. Periksa aras minyak pelincir dan isikan minyak pelincir sehingga …………………
8. Ketatkan semula palam pengisi minyak pelincir dan ukur celup tadi.
Rajah
Soalan Kilat 1. Namakan pengikat dan pencantum yang ditunjukkan dalam rajah di bawah 1
2
3
4 5
2. Terangkan fungsi alatan tangan berikut 1 2
3
4
5
3. Labelkan bahagian luar enjin satu silinder empat lejang
4.Namakan bahagian – bahagian dalam enjin yang berikut.
5. Nyatakan prinsip edaran 4 lejang
6. Namakan bahagian yang terdapat pada
Soalan Kilat 1. Namakan pengikat dan pencantum yang ditunjukkan dalam rajah di bawah 1
2
3
4 5
2. Terangkan fungsi alatan tangan berikut 1 2
3
4
5
3. Labelkan bahagian luar enjin satu silinder empat lejang
4.Namakan bahagian – bahagian dalam enjin yang berikut.
5. Nyatakan prinsip edaran 4 lejang
6. Namakan bahagian yang terdapat pada
