Baas in eigen Bodem?
Green Spread, september 2010
Aardwarmte in Nederland Aardwarmte (geothermie) is de warmte die in de aardkorst zit ‘gevangen’. In de bovenste meters van de aardkorst heeft de temperatuur van de buitenlucht nog een sterke invloed op de temperatuur van de aarde. Op zo'n tien meter diepte heerst een constante temperatuur van tien graden Celsius. Daaronder neemt de temperatuur steeds verder toe, met zo’n graad per 100 meter. Aardwarmte kan dienen als energiebron, warm water uit de ondergrond kan direct of na behandeling fungeren als warmwatervoorziening. Ook kan bodemwarmte worden omgezet in elektriciteit. De temperatuur moet dan ruim boven de 100 graden zijn en het liefst zelfs hoger dan 200 graden. Vanwege zijn warmte-isolerende werking kan warm of koud water tijdelijk in de ondergrond worden opgeslagen, veelal op een diepte van 25-100 meter. Door deze isolatiecapaciteit te benutten kunnen we warm water 's zomers opslaan in een ondergrondse aquifer om het vervolgens in de winter weer op te pompen voor de warmwatervoorziening, we praten dan meestal over Warmte Koude opslag (WKO). Omgekeerd biedt ondergronds opgeslagen koud water in de zomer mogelijkheden voor koeling. Seizoensgebonden uitwisseling van warmte en koude kan ook plaatsvinden met behulp van holle funderingspalen (energiepalen). Deze methode maakt gebruik van de constante temperatuur die in de ondergrond heerst. WKO, als energiebron ongeveer 40% duurzaam, wordt al op grote schaal in Nederland toegepast met een zeer sterke groei sinds de jaren ‘90. Op dit moment is de productie van diepe aardwarmte, dat is in het algemeen winning van warmte beneden 500 meter diepte (tot wel 3000 of 4000 meter), op nationale schaal echter nog te verwaarlozen. Aardwarmte heeft veel potentie als aanvulling op energiebesparing en winning. Aardwarmte is een vrijwel geheel hernieuwbare energiebron (ongeveer 90-95%) en het is schoon. Bij de productie van aardwarmte komen vrijwel geen broeikasgassen vrij. Primeur Kwekerij A + G van den Bosch in Bleiswijk heeft de Nederlandse primeur: aardwarmte voorziet bij deze vleestomatenteler in de warmtebehoefte (kasverwarming). Medio 2009 vervangt de duurzame warmtebron op de bedrijfslocatie in Berkel en Rodenrijs aardgas. Eind 2007 gebeurde dat al op de locatie in Bleiswijk. In Bleiswijk levert de aardwarmtebron vanuit een diepte van 2 kilometer ruim 150 m3 water per uur met een constante temperatuur van ruim 60 Celsius. Dit komt uit op een warmtecapaciteit tussen 4 en 5 MW. Het kassencomplex dat met aardwarmte is te verwarmen kon worden verdubbeld naar bijna 15 hectare. In Berkel en Rodenrijs zal ruim 5,5 hectare met aardwarmte verwarmd gaan worden.
Het Wilde Westen Op 16 maart 2010 kopte Trouw “Iedereen wil zijn eigen heetwaterbron” met als subtitel “Het willekeurig verlenen van opsporingsvergunningen leidt tot wildwesttoestanden.” De strekking van het verhaal was dat ‘wie het eerst komt, die het eerst maalt’. In principe klopt dit ook; wanneer een partij een opsporingsvergunning aanvraagt, wordt dit gepubliceerd in de Staatscourant en krijgen andere partijen de tijd om een concurrerende opsporingsvergunning aan te vragen. Men moet dan wel de publicaties volgen (!) en hier binnen 13 weken op reageren, en dus ‘voorbereid’ zijn. Voor het benutten van bodemwarmte is een vergunning noodzakelijk. Het benutten van grondwater voor de toepassing van WKO is dit betrekkelijk eenvoudig geregeld in de Grondwaterwet, een vergunning hiervoor wordt aangevraagd bij de Provincie. Voor het gebruik van diepe bodemwarmte geldt echter een ander en complexer regime onder de Mijnbouwwet. Ook de werkingssfeer is veel groter. Een opsporingsvergunning voor aardwarmte kan betrekking hebben op een gebied van bijvoorbeeld 20-100 km2. Hieronder staan twee kaartjes van Nederland. Het linker kaartje laat de stand van zaken zien per 1 januari 2010, het rechter kaartje de stand van zaken per 1 september 2010, dus acht maanden later.
Het mag duidelijk zijn dat er in de tussenliggende acht maanden veel actie is ondernomen. Een van de partners van Green Spread heeft het afgelopen jaar de aanvragen gecoördineerd voor de gemeente Amsterdam, de gemeente Aalsmeer en de Bloemenveiling Aalsmeer. Dit kunnen wij ook voor u doen met als belangrijkste doel dat u als gemeente zelf de regie kunt voeren over het eventueel benutten van deze ondergrondse, duurzame, bodemschat. Gezien de snelle groei van het aantal aangevraagde opsporingsvergunningen voor geothermie (in twee jaar tijd zijn vanuit ‘niets’ meer dan 80 aanvragen ingediend bij het Ministerie van Economische Zaken), is de kans is groot dat externe partijen straks in ‘uw’ grond, met uw energie, aan de slag gaan. Op zich hoeft dat niet conflicterend te zijn, maar u heeft géén controle over het proces, noch over de optimale ontwikkelingskansen binnen uw gemeente. De houder van de geothermie- vergunning verkrijgt namelijk het exclusief recht voor het opsporen (lees: boren) en (later:) het gebruik van diepe aardwarmte.
Veiligstellen van uw bodemschatten Om uw bodemschatten veilig te stellen is een verkort proces ontwikkeld waarbij u niet wordt opgezadeld met onnodige kosten doordat na iedere stap wordt geëvalueerd of het zin heeft om een stap verder te gaan. Het is niet noodzakelijk om zelf een project te ontwikkelen en allerlei risico’s te gaan lopen. Het is echter wel zaak ervoor te zorgen dat u het, in ieder geval deels, voor het zeggen houdt bij aardwarmteprojecten binnen uw gemeente of provincie. Door zelf de opsporingsvergunningen aan te vragen voor uw ‘eigen’ gebied kan dit. Wanneer u de houder bent van de opsporingsvergunning, moeten partijen, die aardwarmteprojecten willen ontwikkelen in het aan u gegunde gebied, met u om de tafel. Als vergunninghouder heeft u een bepaalde waarde die u op verschillende manieren ten gelde kunt maken. Het onderbrengen van de opsporingsvergunning(en) in een aparte juridische entiteit, zoals bijvoorbeeld een BV, geeft u een bepaalde flexibiliteit. Zo kunt u ervoor kiezen om de BV met een of meerdere opsporingsvergunningen te verkopen. U zou er ook voor kunnen kiezen om een VOF op te richten met de marktpartijen die aan de slag willen met de aardwarmte en de vergunning in te brengen als kapitaal. U kunt echter ook waarde creëren door zeggenschap af te dwingen waardoor u zeker weet dat de afnemers van de aardwarmte niet meer dan anders (NMDA) betalen, maar u kunt ook andere eisen stellen, bijvoorbeeld aan de duurzaamheid van de rest van het project. Geothermie iets voor u? Wilt u baas in eigen bodem zijn? Green Spread kan u hierbij helpen door het verkorte proces voor u te doorlopen waarmee u een gedegen en goed onderbouwd advies krijgt met betrekking tot de onder uw gemeente- of provinciegrens gelegen aardwarmtebronnen. Afhankelijk van bepaalde geologische parameters kan op relatief eenvoudige wijze worden vastgesteld of geothermie voor u een aantrekkelijke, duurzame, energiebron kan zijn. Daarnaast kan Green Spread voor u de praktische vertaling maken van het hebben van de bron tot en met de aanwending daarvan voor de realisatie van uw doelstellingen op het gebied van verduurzaming en uw streven naar klimaatneutraliteit. Green Spread biedt u aantoonbare ervaring bij dit proces en is u als ‘one-stop-shop’, graag tot dienst. Bent u geïnteresseerd in de mogelijkheden van aardwarmte voor uw organisatie? Neem dan contact op met Jan Willem Zwang (
[email protected] / 06 – 52 083 046) of Arjan Muil (
[email protected] / 06 – 15 896 421).
Over Green Spread Green Spread is een onafhankelijk adviesbureau dat is opgericht door Jan Willem Zwang. Green Spread adviseert organisaties over het terugdringen van het energieverbruik en over het ontwikkelen en exploiteren van duurzame energie. Green Spread werk met ervaren partners op het gebied van duurzame energie en projectontwikkeling. Green Spread heeft een duidelijke missie: lokaal opgewekte en duurzame energie rendabel exploiteren, zowel maatschappelijk als financieel. Green Spread gaat voor duurzame relaties. Dit betekent dat we altijd eerlijk moeten zijn. Wij vertellen dus niet alleen wat de klant wil horen, maar ook wat die niet wil horen. Onafhankelijk, kritisch en transparant. Wij stellen ons altijd de vraag of wij zelf in het project willen investeren. Wanneer dit zo is, zijn wij ook bereid om dit samen met de klant te doen. Wanneer dit niet zo is, zullen wij dit ook zeker niet adviseren. Green Spread heeft jarenlange ervaring in en kennis van de energiemarkt, opgedaan bij de 'grote' energie- en afvalbedrijven. Hierdoor weten wij hoe de energiewaardeketen werkt en hoe we de risico's kunnen beheersen. Wij kennen de risico's maar ook de kansen en brengen beiden voor u in kaart. Het team van Green Spread is betrokken geweest bij projecten voor grote energie- en afvalbedrijven op het gebied van handel, risico management en financial control, maar ook bij projecten provincies, gemeenten en van kleinere organisaties die zich voor het eerst begeven in de markt van de duurzame energie. Bij het type projecten kunt u denken aan: -
-
Het oprichten van lokale energiebedrijven. Dit doet Green Spread zowel voor gemeenten en woningcorporaties als voor commerciële partijen. Green Spread is zelf aandeelhouder in ADEM Houten, een lokaal duurzaam energiebedrijf in de gemeente Houten. Het ontwikkelen van financiële modellen voor de exploitatie van duurzame productiemiddelen; Het opstellen van inkoop- en hedgingstrategieën voor het rendabel exploiteren van duurzame energieproductiemiddelen; Het opstellen van een plan van aanpak voor het verduurzamen van de vastgoedportefeuille; Het uitvoeren van een second opinions op strategische plannen; Het ontwikkelen van een financiële modellen voor de berekening van de onrendabele top van energiebesparingsmaatregelen; Het uitvoeren van een second opinions op EPA-U rapporten; Het aanvragen van opsporingsvergunningen voor verschillende gemeenten en commerciële organisaties.
Green Spread streeft als organisatie klimaatneutraliteit na. Dit doen we door onze CO2 footprint te monitoren en continu te verbeteren. Uiteraard kopen we duurzaam in. Helaas kunnen we achteraf pas constateren of het gelukt is om klimaatneutraal te opereren. Daarom investeren we jaarlijks 20% van de winst in duurzame energie (besparings)projecten. Ook wanneer we al klimaatneutraal zijn.
Green Spread B.V. Laan van Beek en Royen 1A 3701 AH Zeist www.greenspread.nl 030 -799 1885
[email protected]
