B. Gales
1
Maastricht en de industriële d l revolutie l
26-10-2006
2
De stijl van Petrus Regout
26-10-2006
1
B. Gales
3
De erewacht van 1841
26-10-2006
4
centraal: stoomboot of stoommachine?
26-10-2006
2
B. Gales
5
mythe of waarheid?
26-10-2006
6
mythe of waarheid?
26-10-2006
3
B. Gales
7
de industriële revolutie
26-10-2006
8
de onzichtbare industriële revolutie? reëel nationaal inkomen per hoofd 25000
20000
15000
10000
5000
0 1700 1720 1740 1760 1780 1800 1820 1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960 1980 2000 Nederland
26-10-2006
4
B. Gales
9
de onzichtbare industriële revolutie? reëel nationaal inkomen per hoofd
25000
20000
15000
10000
5000
0 1700 1720 1740 1760 1780 1800 1820 1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960 1980 2000 UK
Nederland
26-10-2006
10
niveau’s en groei reëel nationaal inkomen per hoofd
100000
10000
1000
100
10
1 1700 1720 1740 1760 1780 1800 1820 1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960 1980 2000 UK
Nederland
26-10-2006
5
B. Gales
11
economische groei universeel? reëel nationaal inkomen per hoofd
100000
10000
1000
100
10
1 1700 1720 1740 1760 1780 1800 1820 1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960 1980 2000 UK
USA
Germany
China
Taiw an
Nederland
26-10-2006
12
de industriële revolutie
Kerkrade: technische innovaties
Clermont Vaals: ‘ik verwacht naijver’ 26-10-2006
6
B. Gales
13
De industriële revolutie in Maastricht
26-10-2006
14
de transport revolutie
26-10-2006
7
B. Gales
15
Maastricht en de industriële revolutie
Bevolking Maastricht 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 1810
1820
1830
1840
1850
1860
1870
1880
1890
1900
1910
1890
1900
1910
26-10-2006
16
industriële revolutie en urbanisatie
groei bevolking (1910=100) 120 100 80 60 40 20 0 1810
1820
1830
1840
1850
1860
Maastricht
1870
Luik
1880
Aken
26-10-2006
8
B. Gales
17
migratie naar het industrialiserende Maastricht
Migratie in of uit Maastricht 600 400 200 0 1810
1820
1830
1840
1850
1860
1870
1880
1890
1900
1910
-200 -400 -600 -800
26-10-2006
18
armoede in Maastricht
26-10-2006
9
B. Gales
19
armoede in Maastricht
26-10-2006
20
Regout, pauperisme en de arbeidsmarkt
26-10-2006
10
B. Gales
21
De verschuiving naar de industrieg landbouw nijverheid 1849
Sphinx
diensten
5
1859
3
52
13
45
1889
2
58
22
40
1899
2
60
23
38
26-10-2006
22
Het ontstaan van een imperium
26-10-2006
11
B. Gales
23
De hoofdactiviteiten van de Sphinx Waarde verkoop Sphinx 3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0 1834
1839
1844
1849
1854
1859
1864
1869
verkoop glas Sphinx
1874
1879
1884
1889
1894
1899
1904
verkoop aardew erk Sphinx
26-10-2006
24
glas in Maastricht en in België Glasverkoop Sphinx en Belgische industrie (1900 = 100) 140
120
100
80
60
40
20
0 1840
1845
1850
1855
1860
1865
1870
verkoop glas Sphinx
1875
1880
1885
1890
1895
1900
1905
1910
w aarde productie glasnijverheid België (re)
26-10-2006
12
B. Gales
25
Het Maastrichtse grootbedrijf Waarde verkoop Sphinx (1900 = 100) 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 1840
1845
1850
1855
1860
1865
1870
verkoop glas Sphinx
1875
1880
1885
1890
verkoop aardew erk Sphinx
1895
1900
1905
1910
KNP
26-10-2006
26
groei (en stagnatie)
Werkgelegenheid Sphinx 100
3500 3000
80 2500
60
2000 1500
40
1000
20
500
0
0 1834 1838 1842 1846 1850 1854 1858 1862 1866 1870 1874 1878 1882 1886 1890 1894 1898 1902
werknemers
employées
Regouts
26-10-2006
13
B. Gales
27
Een rijpe industrie?
26-10-2006
28
Waar ging het spul heen? Afzet glas Sphinx 900
800
700
600
500
400
300
200
100
0 1863
1868
1873
Nederland
1878
Maastricht
1883
België, Duitsland
1888
1893
overig
26-10-2006
14
B. Gales
29
Waar ging het spul heen? Afzet aardewerk Sphinx 2500
2000
1500
1000
500
0 1863
1868
1873
1878
1883
Nederland
België
1888
1893
1898
1903
overig
26-10-2006
30
Een rijpe industrie? arbeidsproductiviteit (1900=100) 160 140 120 100 80 60 40 20
glas
aardewerk
19 02
18 99
18 96
18 93
18 90
18 87
18 84
18 81
18 78
18 75
18 72
18 69
18 66
18 63
18 60
0
totaal
26-10-2006
15
B. Gales
31
de factor arbeid
26-10-2006
32
groot-- en kleinbedrijf groot
werkgelegenheid g g groot g en kleinbedrijf j 1887
1-4
5-9
10 - 19
20 - 49
50- 99
100- 499
500-999
1000 of meer
26-10-2006
16
B. Gales
33
geschoolde en ongeschoolde werkgelegenheid
Arbeiders Sphinx 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1834 1838 1842 1846 1850 1854 1858 1862 1866 1870 1874 1878 1882 1886 1890 1894 1898 1902
glas
aardewerk
quinzaine, overige
26-10-2006
34
Winnaars en verliezers Ontwikkeling reëel loon glas en aardewerk 140 120 100 80 60 40 20 0 1849
1872
1885
glasblazer
1891
1904
holvormer
26-10-2006
17
B. Gales
35
arbeidsvoorwaarden: het loon (van de massa) Sphinx nominaal 120
100 80
60 40
20 0 1850
1855
1860
1865
1870
1875
1880
1885
1890
1895
1900
Sphinx nominaal
26-10-2006
36
ziekte: een ander beeld?
26-10-2006
18
B. Gales
37
arbeidsvoorwaarden: het loon (van de massa) nominaal versus reëel 140 120 100 80 60 40 20 0 1850
1855
1860
1865
1870
1875
Sphinx nominaal
1880
1885
1890
1895
1900
Sphinx reëel
26-10-2006
38
het reële loon vergeleken (binnen Limburg) reëel loon Sphinx en in de (Limburgse) bouw 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 1850
1855
1860
1865
1870
1875 aardw erker
1880
1885
1890
1895
1900
Sphinx
26-10-2006
19
B. Gales
39
het reële loon vergeleken reële lonen Jan Splinter (1904 = 100) 120 100 80 60 40 20 0 1850
1855
1860
1865
1870
aardw erker
1875 Sphinx
1880
1885
Amsterdam
1890
1895
1900
België
26-10-2006
40
een industriële revolutie van eigen structuur: vrouwen en kinderarbeid
26-10-2006
20
B. Gales
41
een industriële revolutie van eigen structuur: vrouwen en kinderarbeid Aandeel niet-mannen Maastrichtse fabrieken 1887
gl as
aa rd
Re go ut
iq ue
Re go ut
Ce ra m
KN P
se l
se l be ha ng
be ha ng
ar en sig
de ke ns
sp ijk er
70 60 50 40 30 20 10 0
26-10-2006
42
Arbeidsomstandigheden en psychologisch welbevinden ziektedagen mannen aardewerk 1900
25 20 15 10 5 Sphinx
0 vernis
Ceramique decor
aardew erk
Ceramique
Sphinx
26-10-2006
21
B. Gales
43
beroepsziektes loodvergiftiging Sphinx 1900
w aarneembaar
w aarschijnlijk
niet
loodvergiftiging Ceramique 1900
26-10-2006
44
w aarneembaar
w aarschijnlijk
niet
de industriële revolutie en maatschappelijke innovatie
26-10-2006
22
B. Gales
45
de industriële revolutie en maatschappelijke innovatie
26-10-2006
46
bevolkingsdichtheid (aantal per vierk km)
1890
Maastricht Luik Aken 7400 7800 3316
26-10-2006
23
B. Gales
47
Het medisch profijtbeginsel
26-10-2006
48
Enquete 1867
26-10-2006
24
B. Gales
49
enquete 1867: een vergelijking van fabriekssteden ondermaatse arbeiders 70 60 50 40 30 20 10 0
Oudew ater Moordrecht Leiden Gouda Amersfoort Krommenie Hilversum Ridderkerk Haarlem Boxtel Waalw ijk Deventer Helmond Roermond Tilburg Apeldoorn Hellendoorn Almelo Winterw ijk
Maastricht Vaals Tegelen
0
5
10
15
20
25
ondermaatse arbeiders
26-10-2006
50
Kinderen op dagonderwijs % alle kinderen tussen 6 en 12 1850
Maastricht Limburg 78
Nederland
1860
106
90
90
1870
102
77
90
1880
110
102
105
1890
109
104
107
1900
122
26-10-2006
25
B. Gales
51
de enquête van 1887: het omslagpunt
26-10-2006
52
26-10-2006
26
B. Gales
53
de weggegeven voorsprong achterlijkheid op school 1904
12 10 8 6 4 2
Maastr i cht r ijk
0
to
ta al
s en i ge
sc hi ed
re k
ta
al
en e
n
Heer l en
Heerlen
rijk
Maastricht
26-10-2006
54
weggegeven voorsprong door te weinig maatschappelijke innovatie? kinderen achterlijk op school door neus-keelholte vegetaties 1904
6
p procent
5
Maastricht
Amsterdam
4
Roermond
3 2
rijk
Sittard
Meersen
Venlo Gennep
Rotterdam
Weert
Heerlen
1 0
26-10-2006
27
B. Gales
55
26-10-2006
28
