Augustus 2014, jaargang 5, nummer 18 +
W
At gaat de tijd toch snel, (geïnspireerd door een liedje dat ik nu op de achtergrond op de radio hoor…). Klinkt behoorlijk cliché, maar alweer is de zomervakantie voorbij! Ondanks dat het werk natuurlijk altijd doorgaat, is dit toch een periode dat alles op een lager tempo gaat op de boerderij. Wat langere pauzes, even een dagje weg, wat later de koeien melken, heerlijk vind ik het! Ook een moment dat op de lange zomeravonden op het bankje voor bij de boerderij diverse plannen voor komend jaar worden bedacht. Plannen voor het boerenbedrijf, nieuwe activiteiten voor de beleefboerderij, én voor het 5-jarig bestaan van de Burmania Boerderij. Volgend jaar hebben we namelijk ons eerste lustrum! Niets leukers dan samen bruisende plannen maken, nu de uitwerking nog… In de winter hoopt de boerin ergens de tijd te vinden om het een en ander uit te werken, wat gaat de tijd toch (te) snel! Schreven we in het vorige Blaadje dat de eerste lammeren geboren waren, nu kan alweer vermeld worden dat de
eerste lammeren alweer verkocht zijn. Wat gaat de tijd toch snel! In totaal zijn er 111 lammeren geboren. 111, wat een mooi getal! Tevens meteen het antwoord op onze jaarlijkse prijsvraag: “Hoeveel lammeren worden er dit jaar op de boerderij geboren”. Ook dit jaar zat Marleen Veenstra (echt waar, het is eerlijk gegaan, ze is niet komen tellen!) het meest dichtbij met haar antwoord. Om precies te zijn waren het 5 geitenlammeren en 106 schapenlammeren. Allemaal zwarte lammetjes, behalve die van de geiten dan. De eersten zijn ook alweer verkocht. In de laatste week van juli waren de eerste lammeren dik genoeg om geslacht te worden. Dik genoeg betekent dat ze dan een gewicht van rond de 40 kg hebben. De veekoopman komt wekelijks op ons bedrijf om te overleggen of er nog dieren gekocht of verkocht kunnen worden.
Hij controleert dan tevens of de conditie van de lammeren goed genoeg is voor de slacht. Zo nu en dan zie je dus twee mannen op een ochtend door het weiland wandelen…, naast de dagelijkse gezondheidscontrole die Folkert of Karin meestal in de avonduren doen. Kippen geselecteerd Voor vakantie was het tijd om de kippen te selecteren. In de koppel liepen namelijk oude kippen die bijna geen eieren meer legden. Door te voelen naar de ruimte tussen de zitbeentjes bij een kip (zie uitleg in een vorig Blaadje) kun je voelen of een kip nog eieren legt. Waarschijnlijk is de selectie niet helemaal goed gegaan, want van de 20 kippen die over mochten blijven, bleken we maar per dag 6 tot 8 eieren te krijgen. Dus regelmatig moesten we aan onze eierklanten “eieren zijn op” verkopen. Op 21 augustus hebben we echter weer 50 jonge kippen gekregen. Deze komen over drie weken aan de leg, dus vanaf halverwege september zal dit bordje voorlopig weer even verleden tijd zijn….: Hoe kun je eigenlijk zien wanneer een kip aan de leg raakt? Een kip die eieren produceert heeft een grote rode kam. Een kip die eieren legt,
produceert namelijk ook veel warmte. En omdat een kip niet kan zweten (zie onder ”uitgelicht”), moet ze haar warmte toch op een andere manier kwijtraken. En dat kan door een goed doorbloede kam. Dus op de foto is te zien dat de kippen nu nog kleine kammen hebben, maar deze zullen binnen drie weken flink groeien. - Uitgelicht – (uit www.levendehave.nl) De kippenkam Ze zijn er in alle soorten en maten: groot, klein, met weinig of veel punten, omlaag hangend of omhoog stekend, een beetje knobbelig in de vorm van een walnoot of een aardbei, zonder of met hoorntjes, vuurrood of paarsachtig. Maar waarom hebben hennen en hanen eigenlijk een kam? Het antwoord is simpel: kippen zweten niet, dus moeten ze op een andere manier zichzelf kunnen koelen. Net zoals bij mensen de lichaamswarmte voor een groot deel via het hoofd naar buiten gaat, zo gebeurt dat ook bij de kip. Alleen de kip heeft nog een extra koelingselement. De kam is altijd kouder dan de rest van het lichaam. Het bloed dat erdoorheen stroomt, kan daar dus afkoelen. De kam heeft tegelijkertijd een signaalfunctie. Een gezonde rode kam is een teken dat de hen wil paren. Een licht gekleurde, roze kam duidt erop dat de kip ziek is. De vorm en de grootte van de kam zijn vaak gecultiveerd. Fokkers spreken over
''kopversierselen''. Zo is de zogeheten ''erwtenkam'' - de Engelsen noemen dat een ''triple comb'' - kenmerkend voor onder meer de Brahma, de Araucana, en de Sumatra. De ''rozekam'' - een beetje in elkaar gefrommelde kam die eindigt in een punt - komt voor bij bijvoorbeeld het zijdehoen. Een wel heel bijzondere kam draagt het Siciliaans bekerkamhoen. Dit ras heeft een dubbele kam die aan voor en achterkant aan elkaar is gegroeid, waardoor er een soort kroontje of kommetje ontstaat. Dat de kam een heel kenmerkend element is van de kip, kan worden afgeleid uit de Latijnse naam voor deze diersoort: Gallus Domesticus. Gallus betekent ''kam''.
Schapen ook geselecteerd “Wat is er bij de schapen aan de hand”, kregen we dit weekend te horen van een buurman uit het dorp. “Ze schreeuwen zo”. (Een schaap schreeuwt niet maar blaat... ) Afgelopen weekend zijn de lammeren van de moederschapen gescheiden. Vandaar dat de lammeren de eerste dagen nog roepen om hun moeder, en visa versa. Dit scheiden van de lammeren is noodzakelijk om de moederschapen een rustperiode te geven, voordat ze weer onder de ram gaan. Daarnaast is een ramlam op 4 maanden al geslachtsrijp en kan dus zijn eigen moeder bevruchten. Om inteelt te voorkomen haal je dus de lammeren op tijd bij de moeders weg.
De nieuwe kippen zijn gearriveerd
De ramlammeren hebben we zo ver mogelijk bij de moeders vandaan gehaald en lopen nu dus tegen de Blitsaard aan, omdat ze anders de weg weer terug naar moeders snel weten te vinden. De moederschapen kunnen nu de melkproductie stoppen en opdrogen. We zijn al bezig met het uitzoeken van nieuwe rammen (welk ram dit jaar, wanneer laten dekken etc.). Waarschijnlijk zullen deze in de tweede week van oktober bij de schapen verschijnen. Feest in het weiland, buurman!
Vraag van de bezoeker: Afgelopen Beleefdag stelde een bezoeker de volgende vraag: “Is het bij koeien net zoals bij mensen dat er 50% stiertjes en 50% vrouwtjes geboren worden?” Ja, dat is zo! Meteen werd, terecht, de volgende vraag gesteld: “Maar wat gebeurt er dan met de stiertjes?” Die gaan van onze boerderij weg naar een andere veehouder waarna ze uiteindelijk naar een slachterij gaan voor het rundvlees. Een enkel stiertje, die goede fokeigenschappen heeft wordt uitgezocht door een fokvereniging om als fokstier verder te mogen, maar dit is hoge uitzondering. Vaak zijn het toch gespecialiseerde melkveebedrijven die de fokstieren leveren.
Was het voorheen een mooi gemêleerd gezelschap in het land, zwart-wit door elkaar, nu lopen de zwarte lammeren en witte ooien (tijdelijk) gescheiden.
Op Avontoer bij de Boer “Wat is dat!?” was een vraag van één van de kinderen van de Prof. Wassenbergskoalle tijdens een weidevogelsafari. “Een vossenval!” en gelijk werd het een spannende ochtend in het weiland in Miedum. In juni kregen we in totaal vier keer een basisschool op bezoek. Vanuit een provinciaal project “Op Avontoer bij de Boer” was er subsidie voor basisscholen waardoor ze een educatief programma op een boerderij konden volgen. Zie “Overgenomen”. Aan de hand van opdrachten uit een leskist gingen de kinderen aan de gang, met opdrachten over de boerderij zelf, de omgeving en weidvogels. Omdat bij ons rondom de boerderij niet zo heel veel weidevogels zitten, zijn we met de kinderen op de fiets gestapt naar ons eigen weiland in Miedum om daar de opdrachten over de weidevogels uit te voeren. (Vanuit het pachtcontract mogen we niet deelnemen aan enige vorm van natuurbeheer op de weilanden in Lekkum. Omdat het land in Miedum wel van onszelf is, kan het daar wel).
De fietstocht daarheen was al een belevenis op zich, over een onverhard pad dwars door het weiland fietsen, en toen er ook nog een heuse kikker gevangen werd, was het feest compleet. Foto kikker
In totaal deden er in heel Friesland 55 scholen aan mee. Een erg leuk en nuttig project, wat hopelijk volgend jaar weer een vervolg heeft. De projectleider is nog druk bezig om de subsidie voor volgend jaar weer rond te krijgen. --------------------------------------------------------
Spelenderwijs het leven op en rond de boerderij ontdekken, dat is het doel van educatieproject ‘Op aventoer by de boer’ voor kinderen van groep 7 en 8. Het educatieprogramma bestaat uit een klassikaal deel en een excursie op en rond de boerderij. Het lesprogramma start met een film in de klas over de weidevogels in Friesland, het landschap waarin zij leven, waarom dit behouden zou moeten blijven en waarom de boer zo belangrijk is voor het
landschap en de vogels die er elk voorjaar broeden. Na de film krijgen de kinderen (gast)les van een weidevogelkenner die vertelt welke weidevogels er zijn, hoe deze leven en hoe je ze kunt herkennen. Daarnaast ontvangen deelnemende basisscholen een lesbrief met aanvullende lessuggesties. Na het klassikale gedeelte gaat de hele klas een ochtend of middag op avontuur bij één van de deelnemende boeren in Friesland. De boer vertelt over zijn werk en hoe hij voor zijn dieren zorgt, waarna de kinderen in groepjes aan de slag gaan in het weiland. Ze ontdekken door opdrachtjes te doen wat er in de bodem zit en leeft, spotten vogels, zien koeien van dichtbij en gaan polsstokspringen. Spelenderwijs ontdekken de kinderen waarom het zo belangrijk is voor de boer, inwoners van de omgeving en de weidevogels dat het biodiverse weidelandschap blijft bestaan. In het verlengde van Aventoer by de boer ligt de expositie ‘Grutsk op de grutto’, welke tot 1 juni te bezoeken was in Natuurmuseum Fryslân, welke wordt ondersteund door Kening fan ‘e Greide. Pyke Kroes --------------------------------------------------------
Opgeruimd staat netjes Nee, niet onze boerderij, want we komen gewoon tijd te kort om de boel rondom onze boerderij netjes te houden (vindt Karin, ). Nee, het gaat nu over het opruimen van koeienvlaai in de wei! Een koe produceert 8 tot 12 mestflatten per dag. Ze heeft nog maar nèt gepoept of er komen al wormen, kevers en vliegen op af. Zeer nuttig, want met hun graafwerkzaamheden maken deze kriebelbeestjes de grond vruchtbaar, de planten krijgen hierdoor beter toegang tot de nuttige stoffen in de mest. Bovendien houden deze diertjes de grond luchtig, waardoor het beter vocht kan vasthouden, en dat is natuurlijk ook nog een voordeel voor de plantengroei. Uit onderzoek (Louis Bolk Instituut) blijkt dat het aantal wormen onder mestflatten gemiddeld verdrievoudigt ten opzichte van grond waar geen koeienvlaai op ligt. De koeienvlaai vormt namelijk een isolatielaag, waaronder de bodem vochtig blijft en de temperatuur niet te hoog wordt – prima omstandigheden voor een worm.
Voor de andere diertjes is de mest van een koeienvlaai een heerlijk broeierig plekje, met precies de juiste temperatuur om een eitje tot ontwikkeling te laten komen. Dus veel mestflatten betekent veel bodemleven. En wie zijn er hier juist gek op… de weidevogels! Dus niet alleen de burgers, maar ook weidevogels zijn blij met de koeien in de wei. Mestflatten trekken extra wormen, vliegen en mestkevers aan: allemaal voedselbronnen voor weidevogels en hun kuikens. Weidegang speelt dus een belangrijke rol in het behoud van weidevogels. In tegenstelling wat soms gedacht wordt eten strontvliegen geen koeienvlaaien op. Ze leggen er alleen hun eitjes in. Vandaar dat er in de zomermaanden veel strontvliegen dichtbij een weiland te vinden zijn. De gaatjes in een koeienvlaai wordenveroorzaakt door wormen, zij ruimen de vlaai daadwerkelijk op samen met o.a. de mestkever.
Nieuwe Flappie Zoals in vorig Blaadje te lezen was, is konijn Flappie doodgegaan. Inmiddels hebben we weer een nieuwe Flappie met precies dezelfde kleur als Oude Flap, met de black & tan kleur. Black & Tan heet de kleurslag waarbij het konijn een zwarte rugdek heeft met een lichtbruine buik, oren en snuitje. Flappie is een supermak konijn en we hopen op veel lieve nakomelingen van hem. Althans,…. mits onze dochter het konijnhok niet elke keer stiekum open maakt! Inmiddels lopen er al drie konijnen een maand los rondom onze boerderij, omdat onze dochter van twee héééél graag met de konijnen speelt en elke keer het hokje openmaakt. De konijnen weten dit inmiddels feilloos en voordat we erbij zijn hebben ze de vrijheid alweer geroken. Een konijn is al op 3 à 4 maanden geslachtsrijp, dus volgens ons hoeft het niet zo heel lang te duren.
Het zwanenpaar met de vijf jongen die de hele zomer rondom onze boerderij in de weilanden liepen. Zo nu en dan zag je ze de weg oversteken om weer naar een ander weiland te gaan.
De (zwarte) rammen lopen in een weiland met volop gras, zodat ze goed groeien. Ze lopen in een weiland tegen de Blitsaars aan. De (witte) ooien in een weiland met veel minder gras omdat bij deze groep de melkproductie moet dalen nu er geen lammeren meer aan de uiers drinken.
Modeshow tussen de koeien Leuk weetje: de foto’s van de nieuwe collectie van KOE & BOE zijn op onze boerderij gemaakt! KOE & BOE is een kinderkledingmerk met stoer en vrolijk uiterlijk waarbij ook allerlei leuke dingen over de boerderij wordt verteld. De bedenker hiervan is Marlies van “Boer zoekt vrouw”, die in 2006 gekozen werd door Martijn. Neem maar eens een kijkje op hun website…..
Mogen we aan jullie voorstellen: Dropje!
Nieuwe rubriek: “Wat doet de boer daar”
Op de foto staat Folkert een pas geboren kalfje uit de emmer te leren drinken. Zoals in een eerder Blaadje uitgelegd is, drinkt een pas geboren kalfje de eerste drie dagen bij de moederkoe (dit overigens in tegenstelling tot heel veel andere boerderijen waar een kalfje direct bij de moeder weggehaald wordt). Na deze drie dagen gaat moederkoe weer terug in de koppel. Haar melk gaat dan weer door haar dagelijks twee keer te melken naar de kaasfabriek om vervolgens als kaas door in de supermarkt te liggen. Het kalfje krijgt vanaf dat moment eerst melk uit een fles, maar als snel uit een emmer. Een kalfje dat aan een speen of fles gewend is, kan niet meteen uit een emmer drinken. Om dat te leren hebben we een drijfspeen. Een drijfspeen is een speen met een gaatje erin, die op de melk in de emmer blijft drijven. Wanneer het kalfje gaat zuigen op de speen, komt er toch via de speen melk binnen. Op deze manier kan ze de zuigtechniek leren die nodig is om uit een emmer te drinken. Vergelijk het maar eens met de tuitbeker bij een peuter.
----------------------------------------------Ingezonden nieuws vanuit de Vogelwacht Cultuurvolgers Nog een paar weken en het is zover, vakantie. Wij gaan weer naar Terschelling. Vissen, terrasje pakken, zwemmen, fietsen en genieten van de natuur. Ieder heeft zijn eigen invulling, maar het mooiste en voor een ieder gelijk zijn de ontspanning en het even niet moeten. Wij gaan weer kamperen met onze de Waardtent, zoals voorgaande jaren. We staan op de voormalige Staatsbos camping, Nieuw Formerum, waarbij ieder veldje door bosschages is omzoomd. Hierin zitten veel vogels en het is een vermaak om deze vogels te horen fluiten en te observeren. Opvallend, maar ook een beleving is te zien hoe deze vogels mensen gewend zijn en van hun aanwezigheid profiteren. Zodra de ochtendboterham op is komen verschillende vogels, zoals koolmezen, vinken, roodborstjes, mussen en merels de tafel inspecteren om te kijken of er een kruimeltje over is gebleven. Mooi is dan dat je meergranenbrood eet, waarbij je wat granen en zaden kunt laten liggen. Ze komen er op af en daarbij vertrouwen ze ons volkomen. Ze komen zelfs in de tent en gaan alles bij langs. Daarbij gaan ze rustig op je knie zitten en kijken met hun kleine kraaloogjes je aan, net of willen ze zeggen: “Heb je nog wat?”. Als het op is gaan ze naar de volgende tent. Dat ook een uiterst schuwe vogel als de fazant uit je hand komt eten is wel heel opmerkelijk, zoals uit bijgaande foto
blijkt. Ik heb enige foto’s bijgevoegd, maar ik moet wel eerlijk zeggen dat je geduld moet hebben en je geen onverwachte bewegingen moet maken. Het is één van de vakantievermaken. Hinderlijk, hondsbrutaal maar ook vermakelijk zijn de meeuwen. Deze gaan echter naar de gedekte tafels waar geen mensen zitten. Ik heb ze zien vliegen met de net gekookte eieren en zelfs met een pakje boter.
Jan Wind, Vogelwacht Lekkum Miedum
Kinderpagina September, oogsttijd op de boerderij!
