Assistent en maatschappij
Assistent en maatschappij Burgerschap voor AG
B. van Abshoven W. van Grootheest T. Verhoeven
Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008
© 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN 978 90 313 5196 1 NUR 891 Ontwerp omslag: Mariël Lam, Empel Ontwerp binnenwerk: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Alfabase, Alphen aan den Rijn Cartoons: Tom Rijpert, Neturnia, Utrecht Foto’s zijn gemaakt door: Tom Rijpert, Wouter de Fockert, Arie van Walbeek, Wieger Rozema en Barbara van Abshoven Dit boek kwam eerder uit onder de titel Voetstappen in de samenleving in de reeks Kompas voor AG. Deze nieuwe druk is geheel herzien. Basiswerk voor AG staat onder redactie van: H. Elling (AA) J. van Amerongen (DA) A. Reiffers (DA) Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl
Inhoud
9
Voorwoord
9
1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 33
Leren leren De kennissamenleving Hoe leren wij? Leerstijl en leerstrategie Over leren Competenties Plannen, sturen en reflecteren Het portfolio Samenvatting
11 11 15 19 24 27 30 33
2 2.1 2.2 2.3 47
Samenleven Jij en wij; over individuen en groepen Cultuur Vooroordelen en discriminatie Samenvatting
35 35 38 42 47
3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 66
Maatschappelijke veranderingen in Nederland De multiculturele samenleving Migratiemotieven Culturele integratie Ontzuiling en emancipatie Individualisering en secularisatie Samenvatting
49 49 52 60 63 64 66
4 4.1 4.2 4.3 87
Democratie, politieke besluitvorming en partijen Staat, rechtsstaat en democratie Politieke besluitvorming Politieke stromingen Samenvatting
69 69 73 81 87
6
assistent en maatschappij
5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 108
Mens en werk 89 Arbeid 89 Werk zoeken 95 Het arbeidscontract tussen werkgever en werknemer 98 Medezeggenschapsraad en ondernemingsraad 101 Werkloosheid 104 Vrijwilligerswerk, vrije tijd en privé-leven 106 Samenvatting 108
6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 127
Verzorgingsstaat en sociale zekerheid De verzorgingsstaat Sociale zekerheid De sociale wetten Het loonstrookje Arbo Betaalbaarheid De grijze samenleving Samenvatting
111 111 114 115 117 119 121 124 127
7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 143
Identiteit en globalisering Globalisering Internationale organisaties Identiteit Wij-zijdenken Identificatie met Nederland Samenvatting
129 129 131 134 136 138 143
8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 165
Techniek, media en consumentisme Technologie en techniek Informatietechnologie en de media De technologische en elektronische revolutie Consument Consumentisme Consument, educatie en gezondheidszorg Samenvatting
145 145 147 149 152 156 160 165
9 9.1 9.2 9.3 9.4
Ethiek Wat is moraal? Wat is ethiek? Ethiek in de gezondheidszorg Ethische dilemma’s in de gezondheidszorg
167 167 169 172 177
7
inhoud
9.5 183
Ethische reflectie Samenvatting
181 183
10 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 197
Levensbeschouwing en zingeving Zingevingsvragen Levensbeschouwing De grote godsdiensten Andere levensbeschouwingen De waarheidsvraag Samenvatting
185 185 186 187 193 196 197
199
Register
199
Voorwoord
Voor jullie ligt een nieuw basisboek geschreven vanuit de actuele leren-, loopbaan- en burgerschapscompetenties. De aangeboden onderwerpen, met gerichte praktijkvoorbeelden kunnen gebruikt worden als basis voor opdrachten die zelfstandig uitgevoerd moeten kunnen worden. Er is bewust gekozen voor het presenteren van inhoud en kennis in een logische volgorde. In de huidige overdaad aan informatie via internet en televisie vinden wij het belangrijk om een overzichtelijk basiswerk voor de AG te presenteren. In het hoofdstuk ‘Leren leren’ zie je dat het belangrijk is om informatie op waarde te leren schatten. Met dit boek als uitgangspunt kan verder gezocht worden naar allerlei interessante onderwerpen om zo de eigen kennis te vergroten. Wij hopen dat veel studenten gebruik zullen maken van dit systematische boek. Zeker de nieuwe onderwerpen Leren, Consumentisme, Identiteit en Ethiek zijn de moeite waard om kennis van te nemen. B. van Abshoven W. van Grootheest T. Verhoeven Voorjaar 2008 Bij dit boek zijn ter ondersteuning van het individuele leerproces diagnostische vragen en bijbehorende antwoorden ontwikkeld. Tevens is een docentenhandleiding beschikbaar waarin uitleg wordt gegeven bij de kerntaken en competenties die in dit boek centraal staan. U kunt deze en nog veel meer aanvullende informatie vinden op AG context, het digitale leerplatform voor het onderwijs dat deze serie ondersteunt. Op www.agcontext.nl kunt u zien waaruit deze databank bestaat en hoe u een abonnement kunt afsluiten.
10
assistent en maatschappij
Matrix met kerntaken Hoofdstukken
Kerntaken
Hoofdstuk 1: Leren leren
Kerntaak 1 en 2
Hoofdstuk 2: Samenleven
Kerntaak 6
Hoofdstuk 3: Maatschappelijke Veranderingen in Nederland
Kerntaak 6
Hoofdstuk 4: Democratie, Politieke Besluitvorming en Partijen
Kerntaak 3
Hoofdstuk 5: Mens en Werk
Kerntaak 2 en 4
Hoofdstuk 6: Verzorgingsstaat en Sociale Zekerheid
Kerntaak 3
Hoofdstuk 7: Identiteit en Globalisering
Kerntaak 6
Hoofdstuk 8: Techniek, Media en Consumentisme
Kerntaak 5 en 7
Hoofdstuk 9: Ethiek
Kerntaak 4 en 7
Hoofdstuk 10: Levensbeschouwing en Zingeving
Kerntaak 6
